nnf.InC 25

PuBLIc

naar�de�top�5��Van�europa

De provincies Noord-Holland, Zuid-Holland, utrecht en Flevoland en de vier grote steden amsterdam, rotterdam, Den Haag en utrecht stelden samen voor de periode 2007 -2013 een operationeel programma ‘Landsdeel West’ op. Met een economisch stimuleringsprogramma van ongeveer 770 miljoen euro voor innovatieprojecten moet Nederland in 2015 tot de top-5 van economische regio’s in Europa behoren. TEKST: INGEBorG KoNING EN ruuD VaN raaK

goede gezondheidszorg en de verbeteringen in de infrastructuur. Het relatief lage begrotingstekort speelde ook een rol. De Management autoriteit is verantwoordelijk voor het programma Kansen voor West dat projecten subsidieert in het kader van economische groei en innovatie.

Onder drukLandsdeel West heeft een krachtige uitgangspositie. Belangrijke punten zijn bijvoorbeeld de aanwezigheid van een aantal sterke, internationaal georiënteerde clusters, het grote aantal kennis-, onderzoeks- en onderwijsinstellingen, een relatief jonge bevolking,

Nederland heeft een reputatie op het gebied van inno-vatie, niches en ideeën. Economische groei en werkge-legenheid komen tot stand door onze focus op ontwikkeling en innovatie om te zetten in praktische toepassingen. De samenwerkende partners willen de top-5 bereiken door te focussen op het versterken van kansrijke clusters van bedrijven, het stimuleren van technologische milieu-innovaties en het verbeteren van vestigings- en leefklimaat. op de concurrentie-index van het World Economic Forum, waarbij jaarlijks het concurrentievermogen wereldwijd wordt onderzocht, is Nederland terug op de 8e plaats, net als in 2001. De stijging is veroorzaakt door de lage werkloosheid, een

26 f.InC

beschikbaarheid van veel bedrijventerreinen en kantoorlocaties, een goede externe bereikbaarheid en een unieke ruimtelijke structuur met de verbinding tussen de steden en het platteland. De goede uitgangspositie leidt in Landsdeel West (nog) niet tot een grote mate van vernieuwing, innovatie en een hogere arbeidsproductiviteit in het bedrijfsleven. Verder is er sprake van spanning op de arbeidsmarkt, omdat opleidingsniveaus en de gezochte werkgelegen-heid niet op elkaar aansluiten. Spanning is ook voelbaar op het gebied van bereikbaarheid. De mobiliteit in Landsdeel West is, mede door haar ruimtelijke structuur, groot en zal in de komende jaren nog verder toenemen. Landsdeel West formuleerde voor de aanvullende inves-tering door het Europees Fonds voor regionale ontwik-keling (EFro) de volgende drie prioriteiten: 1) Kennis, innovatie en ondernemerschap, 2) attractieve regio’s en 3) attractieve steden. Deze driedeling sluit aan bij ingezet beleid op Europees niveau: duurzame economi-sche groei van Europa wordt bereikt door te focussen op convergentie, regionale concurrentiekracht en werk-gelegenheid én Europese territoriale samenwerking.

Kennis, innovatie en ondernemerschap Landsdeel West beschikt over een kennispotentieel met daarbinnen een grote diversiteit aan disciplines. Met innovatie en ondernemerschap wordt ingezet op een betere benutting van deze beschikbare kennis. Een belangrijke doelstelling in dit kader is het versterken van kansrijke clusters door kennisontwikkeling, –overdracht en –toepassing. Landsdeel West investeert daarnaast in de kennisontwik-keling en -overdracht, specifiek voor het midden- en kleinbedrijf. Daartoe wordt het opzetten van hotspots, broedplaatsen en science parks bevorderd, zodat kennis-aanbod en kennisvraag direct bij elkaar kunnen komen. (Techno)starters kunnen hier gebruikmaken van werk-ruimten, faciliteiten en intermediaire circuits. Een derde investering van Landsdeel West betreft de vergroting van de effectiviteit van regionale kennis-kringen, -platforms en -allianties. De initiatieven hebben tot doel kennisnetwerken te vormen, relevante kennis-, onderzoeks- en onderwijsinstellingen aan te trekken of uit te breiden, of te komen tot betere afstemming tussen publieke en private onderzoeksprogramma’s.

De investeringen in deze drie doelstellingen, leiden tot de resultaten die staan genoemd in tabel 2.

attractieve regio’s Landsdeel West zet primair in op versterking van de concurrentiekracht van de randstad. Voor een duur-zame economische ontwikkeling in de randstad is het noodzakelijk om zowel te investeren in de steden als in de zones waar stad en land elkaar ontmoeten. Dit betekent: ● behoud van de aantrekkelijkheid van wonen

op het platteland; ● vergroting van de aantrekkelijkheid van de

landschappen.

Behoud en versterking van de functies buiten de stede-lijke centra in Landsdeel West bieden namelijk ook werkgelegenheid voor de bevolking in de regio. onder-nemerschap in bijvoorbeeld de toeristisch-recreatieve sector verdient ook meer stimulansen en ondersteuning om de economische vitaliteit – met behoud van milieu-kwaliteit en landschappelijke waarden – te bevorderen.

aan de kwaliteit van natuur en milieu in het buiten-gebied worden steeds hogere eisen gesteld, terwijl de druk op milieu en omgeving door hogere eisen aan wonen en vrijetijdsbesteding juist toeneemt. Het verbeteren van de omgeving rondom de stad (de zoge-noemde ‘gebruikswaarde groen en water’) is van cruciaal belang. Landsdeel West zet zich daarvoor in.

attractieve steden Landsdeel West, in het bijzonder de randstad, wil zijn positie als motor van de Nederlandse economie hand-haven en uitbouwen. Deze prioriteit vereist investe-ringen op de volgende terreinen:● verbeteren kwaliteit van bedrijventerreinen en

kantoorlocaties;● verbeteren ontsluiting van binnensteden en

bedrijventerreinen; ● voorkomen van dreigende tweedeling in de steden.

Het verbeteren van het vestigingsklimaat door het optimaliseren van de kwaliteit van bedrijventerreinen en kantoorlocaties is daarin een noodzakelijke voor-waarde. Gerevitaliseerde bedrijfslocaties bieden nieuwe

landsdeel west zet primair in op versterking van de concurrentiekracht van de Randstad

f.InC 27

PuBLIc

en al gevestigde bedrijven vaak weer ruimte voor verdere groei en binden de bedrijven aan de steden. Een betere ontsluiting van binnensteden en bedrijven-terreinen is ook een prioriteit, want aantrekkelijke steden zijn een belangrijke vestigingsfactor voor bedrijven. Daarom wordt samen met het rijk geïnves-teerd in de bereikbaarheid en toegankelijkheid, in de mainports en de stationsgebieden, en in de kwaliteit van de leefomgeving. Een aantrekkelijk vestigingsklimaat vraagt ook om een attractieve woon- en leefomgeving. Daarmee wordt

beoogd bedrijven met potentie te blijven interesseren voor vestiging in de steden, de midden- en hogere inkomens aan de stad te binden en een sociale balans te herstellen en handhaven.

Incubators ter bevordering van innovatieEen van de mogelijkheden om innovatie projecten te stimuleren zijn incubators; economische `broedkasten` waarin aan startende ondernemingen huisvesting, seed-capital, administratie, technische ondersteuning, contacten en managementadvies wordt geboden om hun bedrijf een groeispurt te geven. Incubators richten zich op ondernemingen in de prestart- en startfase. Doordat iedere incubator een eigen kennisgebied heeft, kunnen ze elkaar helpen door kruisbestuiving en ervaring. De Management autoriteit wil dwars-verbanden in het programma aanbrengen, zodat projecten niet op zichzelf staan, maar eenvoudiger onderdeel kunnen uitmaken van een groter geheel.

Het belang van innovatie voor de nederlandse economieDe Nederlandse economie is niet de meest gemakke-lijke. De weg die de laatste decennia onder de concurrentiedruk is ingeslagen, is kwetsbaar. De primaire en secundaire sector zijn geminimaliseerd. Productie is steeds minder aanwezig, en economische groei is alleen mogelijk door innovaties en kennis om te zetten in praktische toepassingen. Nederland heeft

TabEl 2

InDICaTOREn OpERaTIOnEEl pROgRamma lanDSDEEl wEST OUTpUTInDICaTOREn pRIORITEIT

DOElSTEllIng

aantal r&D-projecten 121

Private bijdragen aan onderzoeksfaciliteiten, onderzoeksorganisaties, e.d. 48 mln. euro

aantal ondersteunde MKB-bedrijven 535

aantal ondersteunde startende bedrijven en kleine bedrijven jonger dan vijf jaar 268

uitgelokte private vervolginvesteringen 31 mln. euro

aantal samenwerkingsverbanden tussen bedrijven en kennis-, onderzoeks- en onderwijsinstellingen 88

ImpaCTInDICaTOR pRIORITEIT 1 KEnnIS, InnOVaTIE En OnDERnEmERSCHap

aantal bruto gecreëerde arbeidsplaatsen (in FTE) 3.120

TabEl 1

RanKIng TOp 10 lanDEn, glObal COmpETITIVEnESS

InDEX 2010 2009 ▲ ▼

zwitserland 1 1 ◄

zweden 2 4 ▲ 2

Singapore 3 3 ◄

Verenigde Staten 4 2 ▼ 2

Duitsland 5 7 ▲ 2

Japan 6 8 ▲ 2

finland 7 6 ▼ 1

nederland 8 10 ▲ 2

Denemarken 9 5 ▼ 4

Canada 10 9 ▼ 1

Bron: Erasmus Strategic renewal center 2010, op basis van Global competitiveness report 2010-2011

28 f.InC

Bronnen: operationeel Programma Landsdeel West, World

Economic Forum, ranking landen naar innovatie en

concurrentiekracht.

In 2007 besloot het gemeentebestuur van rotterdam de oude machineloods van de rotter-damse Droogdok Maatschappij te herinrichten naar een innovatieve leer- en werkomgeving. Met dit project wordt een verbinding gemaakt tussen leren en werken. Het concept heeft binnen Europa veel positieve reacties gekregen en zelfs een fina-leplaats bereikt tijdens de regio Stars awards 2020. De rDM Innovation Dock-rDM campus is een innovatief en met duurzame technieken gebouwd expo-paviljoen.

Geo Valley is een centrum voor ontwikkeling van innovatieve, (mede) op ruimtevaartgegevens geba-seerde geomatica producten en diensten. Zij levert een bijdrage aan een schone en veilige leefomge-ving en ontwikkelt nieuwe economische bedrijvig-heid. Geo Valley wil ook de economische (export) kansen voor het innovatieve bedrijfsleven in het Geomatics Business Park in Flevoland verzilveren. Belangrijke thema’s zijn waterbeheer, luchtkwali-teit & vervoer en ruimtelijke kwaliteit.

RDm InnOVaTIOn DOCK-RDm CampUS

gEO VallEy

hierin een reputatie, maar is te klein om te wedden op alle paarden. We moeten blijven innoveren en nieuwe niches exploreren, zoals in de de bio-based-economy, nano- technologie, life sciences en duurzame energievormen.

Realisatie van het programmaruim 60% van het programmabudget aan subsidies is inmiddels toegekend. Het driedubbele van de verwachte private investeringen is gerealiseerd. ondanks de stijging van het concurrentievermogen heeft Nederland nog een slag te slaan. Er is helaas geen verbetering in innovatie en r&D. redenen die worden genoemd zijn: onvoldoende samenwerking tussen bedrijven en kennisinstellingen, terughoudend-heid van banken voor kredietverstrekking, gebrek aan gekwalificeerde kenniswerkers en de aanbestedings-procedures van de overheid dagen bedrijven onvol-doende uit tot innoveren. Hierdoor worden de groeikansen binnen de internationale wereldeconomie onvoldoende benut en zullen andere landen een betere positie verwerven. Het is essentieel dat er bij het management een ‘passie’ bestaat om te veranderen en dat er een duidelijke visie is op de ontwikkeling van de bedrijfstak. Waar staat mijn bedrijf in 2025? In de praktijk wordt te vaak een andere houding geconstateerd; bijvoorbeeld de dood-doener van ‘we volgen de klant’. Fixatie op de bestaande klantenkring leidt tot kuddege-drag waarbij iedereen zijn afzet probeert veilig te stellen door voortdurende kostenbesparingen, prijscon-currentie en uitbesteding. Innovatief organiseren bete-kent de durf hebben om de arbeid anders in te richten. Succesvolle organisaties zijn platter. De ervaring is dat als de bal bij het personeel wordt gelegd, er vanzelf nieuwe ideeën komen over organisatie en roulerende teams. Het is vaak het middenmanagement dat de bereidheid bij anderen tot veranderen onderschat en zelf veranderingen tegenhoudt. De nadruk moet daarom de komende jaren liggen op sociale innovatie, flexibel organiseren, horizontaal managen en slimmer werken waardoor technologische innovaties beter renderen in Nederlandse ondernemingen. I. Koning MMO is manager finance bij ConQuaestor, Drs. R. van Raak is Management Autoriteit van het programma Kansen voor West

Succesvolle organisaties zijn platter

RUUD Van RaaK

Ruud van Raak is sinds januari 2009 Manage-ment Autoriteit van het Europese programma ‘Kansen voor West’. Hij is als programmama-nager verant-woordelijk voor de uitvoering van het programma en werkt vanaf 2005 Coördinator Structuurfonds bij het ministerie van Economische Zaken. Van Raak staat internatio-naal bekend als expert structuur-fondsen en wordt door andere lidstaten geconsulteerd. Hij was eerder begrotings- en parlementair coördinator van de minister van Economische Zaken en hield zich bezig met de privatisering van de sociale zeker-heid en het opzetten van de arbomarkt.

f.InC 29

PuBLIc