Toelichtingen Limburgse Componistendag, Theater Heerlen, 30 juni 2012

2
De voortdurende beweging van de Maas, haar ingreep op het landschap is de inspiratiebron geweest voor het componistenduo: Arno Dieteren en Hans Kockelmans. Geschiedenis is als een reis door de mist. Het log- boek wordt gevormd door sedimenten. Sedimenten ontstaan, verande- ren en lossen uiteindelijk op; hier stuiten we op het mysterie van het ontstaan der dingen. De Maas doorsnijdt haar eigen sedimenten en geeft af en toe iets prijs van het verleden: fragmten van hoogte- en dieptepunten: ijstijden interglacialen, een immer stromende Grensmaas, de Belvédèremens, de oudste gravure op de steen van Wanssum, de vuursteenmijn van Rijckholt, de Romeinen, Napoleon, moderne tijd." De toekomst ligt ach- ter je," zei Seneca (65 n. Chr.). Het geologisch profiel van de groeve Belvedere in Maastricht bevat voor een geoloog de sleutel van het geheimschrift der Aarde. De componis- ten lazen dit profiel als een grafische partituur. Met dank aan Paulien Dieteren en Willem Fermont. Zij ontwikkelden het concept en de naam voor deze compositie. Achtergronden Dirigent Lucas Vis zal samen met de componisten de werken zo veel mogelijk van uitleg voorzien. Als aanvulling hierop vindt u hieronder door de componisten vooraf aangeleverde informatie Robert Weirauch - Pneuma De mythologische goddelijke adem, die alles tot leven en ontwikkeling brengt. In concreto: een momentopname van een groter evolutieproces. De muziek begint met een tutti - intens, maar volledig zonder geluid, als een wolk van potentiële energie. Hieruit materialiseren geleidelijk steeds meer waarneembare klanken, als muzikale atomen. Uit de chaos ontstaat steeds meer samenhang; de bouwstenen ordenen zich en het geheel versmelt in unisono tot een wetmatige structuur. Deze explodeert uiteindelijk. Uit de brokstukken blijft één enkel element achter als even- tuele basis voor verdere mutatie. Robert Weirauch (1974) studeerde aanvankelijk werktuigbouwkunde aan de RWTH Aachen, maar wisselde in 1993 naar hoofdvak piano (bij Tonie Ehlen) aan het Maastrichts Conservatorium. In 1995 kwam daar nog als tweede hoofdvak Compositie (bij John Slangen) bij. Beide studies werden in 2000 afgesloten. Als pianist houdt hij zich vooral bezig met (moderne) kamermuziek, o.m. met het Simurg Ensemble, ensemble Quatuor Attaque en het Matty Niël Consort. Daarnaast is hij sinds 2005 als repetitor aan het Maastrichts Conservatorium verbonden en vormt hij een liedduo met mezzosopraan Regula Boeninger, met wie hij in 2003 het Brahms-Concours in Pörtschach (Oostenrijk) won. Hij treedt ook regelmatig op met sopraan Claudia Couwenbergh. Hij componeerde inmiddels over 60 werken, waaronder synthesizer- en filmmuziek, koorwerken, kamermuziek, concerten en een opera (The History Of The Devil, in 2001 bekroond met de 2de prijs op het Dimitri Mitropoulos Concours in Athene). Sinds 2007 is hij lid van de Stichting Limburgse Componisten; in oktober van datzelfde jaar ontving hij de "Bremen Aanmoedigingsprijs" voor jong Limburgs talent. Jos Smeets - Is er Dood na dit Leven? Het fenomeen dood wordt in onze maatschappij zoveel mogelijk ontkend, terwijl het toch een wezenlijk en onvermijdelijk onderdeel van ons leven is. Ons denken sluit alles wat niet beredeneerd kan worden uit en laat geen

description

Toelichting op de Limburgse Componistendag ter ere van het 50-jarig jubileum van theater Heerlen.

Transcript of Toelichtingen Limburgse Componistendag, Theater Heerlen, 30 juni 2012

Page 1: Toelichtingen Limburgse Componistendag, Theater Heerlen, 30 juni 2012

De voortdurende beweging van de Maas, haar ingreep op het landschap is de inspiratiebron geweest voor het componistenduo: Arno Dieteren en Hans Kockelmans. Geschiedenis is als een reis door de mist. Het log-boek wordt gevormd door sedimenten. Sedimenten ontstaan, verande-ren en lossen uiteindelijk op; hier stuiten we op het mysterie van het ontstaan der dingen. De Maas doorsnijdt haar eigen sedimenten en geeft af en toe iets prijs

van het verleden: fragmten van hoogte- en dieptepunten: ijstijden interglacialen, een immer stromende Grensmaas, de Belvédèremens, de oudste gravure op de steen van Wanssum, de vuursteenmijn van Rijckholt, de Romeinen, Napoleon, moderne tijd." De toekomst ligt ach-ter je," zei Seneca (65 n. Chr.). Het geologisch profiel van de groeve Belvedere in Maastricht bevat voor een geoloog de sleutel van het geheimschrift der Aarde. De componis-ten lazen dit profiel als een grafische partituur. Met dank aan Paulien Dieteren en Willem Fermont. Zij ontwikkelden het concept en de naam voor deze compositie.

Achtergronden

Dirigent Lucas Vis zal samen met de componisten de werken zo veel mogelijk van uitleg voorzien. Als aanvulling hierop vindt u hieronder door de componisten vooraf aangeleverde informatie Robert Weirauch - Pneuma De mythologische goddelijke adem, die alles tot leven en ontwikkeling brengt. In concreto: een momentopname van een groter evolutieproces. De muziek begint met een tutti - intens, maar volledig zonder geluid, als een wolk van potentiële energie. Hieruit materialiseren geleidelijk steeds meer waarneembare klanken, als muzikale atomen. Uit de chaos ontstaat steeds meer samenhang; de bouwstenen ordenen zich en het geheel versmelt in unisono tot een wetmatige structuur. Deze explodeert uiteindelijk. Uit de brokstukken blijft één enkel element achter als even-tuele basis voor verdere mutatie. Robert Weirauch (1974) studeerde aanvankelijk werktuigbouwkunde aan de RWTH Aachen, maar wisselde in 1993 naar hoofdvak piano (bij Tonie Ehlen) aan het Maastrichts Conservatorium. In 1995 kwam daar nog als tweede hoofdvak Compositie (bij John Slangen) bij. Beide studies werden in 2000 afgesloten. Als pianist houdt hij zich vooral bezig met (moderne) kamermuziek, o.m. met het Simurg Ensemble, ensemble Quatuor Attaque en het Matty Niël Consort. Daarnaast is hij sinds 2005 als repetitor aan het Maastrichts Conservatorium verbonden en vormt hij een liedduo met mezzosopraan Regula Boeninger, met wie hij in 2003 het Brahms-Concours in Pörtschach (Oostenrijk) won. Hij treedt ook regelmatig op met sopraan Claudia Couwenbergh. Hij componeerde inmiddels over 60 werken, waaronder synthesizer- en filmmuziek, koorwerken, kamermuziek, concerten en een opera (The History Of The Devil, in 2001 bekroond met de 2de prijs op het Dimitri Mitropoulos Concours in Athene). Sinds 2007 is hij lid van de Stichting Limburgse Componisten; in oktober van datzelfde jaar ontving hij de "Bremen Aanmoedigingsprijs" voor jong Limburgs talent. Jos Smeets - Is er Dood na dit Leven? Het fenomeen dood wordt in onze maatschappij zoveel mogelijk ontkend, terwijl het toch een wezenlijk en onvermijdelijk onderdeel van ons leven is. Ons denken sluit alles wat niet beredeneerd kan worden uit en laat geen

Page 2: Toelichtingen Limburgse Componistendag, Theater Heerlen, 30 juni 2012

ruimte voor andere dimensies. Het resultaat hiervan is vervreemding van onze innerlijke natuur en angst om elke vorm van verlies. Hoewel er in de christelijke traditie gesproken wordt over het hiernamaals en de hemel, zijn dit vaak niet meer dan abstracte begrippen. We horen in het geluidsspoor uitspraken van mensen zoals wij die kennen: rationeel en emotioneel, gedecideerd en bevreesd. We menen dingen zeker te weten, maar het onderhuidse besef dat dat niet werkelijk zo is, maakt dat wij een mentale werkelijkheid scheppen waarin alles draait om de uiterlijke werkelijkheid die wij leven noemen, zonder ooit de ultieme vraag te durven stellen. Het stuk eindigt met een citaat van de Zenmeester Thich Nhat Hanh die opmerkt: “And that is why the notion of death cannot be applied to Reality” (En daarom kan het idee van dood niet worden toegepast op de Werkelijkheid). Jos Smeets (1965) studeerde compositie bij Gerard Sars en HAFA-instrumentatie bij Dominique Schreurs en Frans Hendrikx. Hij componeert in diverse stijlen, zich bedienend van tonaal tot atonaal materiaal, afhankelijk van de context. Momenteel ligt de nadruk op de combinatie van digitale middelen en zelf geconcipieerde teksten en/of bestaande geluidsfragmenten - in de vorm van geluidssporen - en live-uitvoerende musici. Thematisch gaat het met name om de moderne, door het automatisch denken bezeten mens, die het geluk en de vervolmaking van zijn leven blijft zoeken in de toekomst: een mentale projectie, zonder werkelijkheidswaarde. Het lijden dat wij onszelf onbewust aandoen (’t Is jee jroeëser leed, als wat d’r miensj ziech zelver aadeet) - door de Boeddha aangeduid als dukkha - staat daarbij centraal. Jan Ezendam - Passamezzo antico In dit werk raken traditionele elementen en vernieuwende elementen met elkaar verweven. De compositie werkt met contrasterende melodieën die ieder hun zelfstandigheid behouden maar daarnaast zodanig met elkaar vervlochten zijn dat er steeds weer mogelijkheden ontstaan om de klanken te associëren met verschillende muzikale bronnen. De uitdaging van het herscheppen ligt daarmee niet alleen bij de uitvoerende artiest maar ook bij de luisteraar die dit spel als vanuit de verte kan ‘gade slaan’. De titel van het stuk verwijst naar een Gaillarde-dans die hier en daar tussen hele passen een halve pas inschuift (pass’e mezzo). Als artistic research maakt dit werk deel uit van een langlopend traject waarin de combinatie van tonaliteit en atonaliteit in hedendaagse muziek onderzocht wordt. Het eclectische werk van Jan

Ezendam heeft in al zijn veelzijdigheid één duidelijk vertrekpunt: zijn passie voor harmonie. Een zoektocht, zoals de eeuwenoude queeste naar ‘musica speculativa', is het gevolg van deze fascinatie voor de akkoordenwereld en specifieke constellaties hierin. Jan Ezendam studeerde piano, orkestdirectie, theorie en compositie aan de Conservatoria van Maastricht en Luik bij o.a. Jean Antonietti en Henri Delnooz en is sinds 1980 als docent harmonie, contrapunt, analyse ver-bonden aan het Conservatorium van Maastricht. In de jaren negentig werd hij bestuurslid van de Stichting Limburgse Componisten en sinds 2006 is hij bestuurslid van de ‘Vereniging voor Muziektheorie’. Regelmatig wordt hij uitgenodigd als gastdocent of componist voor workshops of lecture-performances (Rome Poznan, Rotterdam, Amsterdam, Linz). Zijn muzikale veelzijdigheid uit zich in de rol van dirigent en cultureel ondernemer, componist en artistic researcher, pianist en lecturer. Als componist ontving hij diverse opdrachten van de provincie Limburg, het Fonds voor de Scheppende Toonkunst, het LSO en diverse ensembles. Het Einstein Duo Arno Dieteren en Hans Kockelmans werken al enkele jaren met veel plezier samen. Dit leidde tot verschillende muzikale producties voor traditionele instrumenten gemengd met elektronische muziek zoals “Sound and Colours” voor piano, “Hörst du?” voor blokfluitensemble, "Il Canto della Creature" voor carillon, "Metalloïds" voor variabel ensemble en “Einstein’s jaarringen” voor countertenor en ensemble. Omdat de koppeling tussen wetenschap en kunst voor hun samenwerking een bron van inspiratie is, noemen zij zich het Einstein Duo. Zij maken graag gebruik van teksten, zowel poëzie als proza, die door computer-stemmen worden uitgesproken. Arno schrijft de partituur voor de instru-menten en Hans componeert de elektronische muziek. Het geheel vindt zijn weg in een interactief proces waardoor een organische samenhang ontstaat. Ons EGO - de stem in ons hoofd die zich voordoet als “ik” dan weer als “jij”, de entiteit die steeds beducht is voor alles wat er eventueel fout zou kunnen gaan - blijkt bij nadere beschouwing vanuit het niet-denken, de enige boosdoener en schepper van ons lijden. Door de vergankelijkheid-aller-dingen - inclusief ons eigen lichaam - te verdringen, geen weet hebbend van de tijdloze dimensie, blijven we in de greep van dit illusoir-ik.