Jef Maes

Hoofd Kenniscentrum

Boek.be

Welke toekomst voor het Boek?

Vooraf: methode

1. Definitie: wat is een boek?2. Wat is e-reading?3. Diverse e-readers:

1. Bestaande e-inkt readers2. Tablets: iPad e.d.3. Toekomstige ontwikkelingen

4. Veranderende boekvormen1. Crossmediale toepassingen2. Vook3. Gelaagde e-boeken4. POD

5. Veranderingen in leesgedrag

Overzicht

7. Verandering in de markt

8. De consument

9. Timereading vs e-lending

10. Streaming

11. Initiatieven Boek.be

12. Vlaamse E-boek Platform (VEP)

13. Conclusies

Vervolg overzicht

Wat niet?

≠ Exacte wetenschap

≠ Madame Soleil

Wat wel?

- Bestuderen huidige en toekomstige ontwikkelingen

- Technologische ontwikkeling- Bestuderen van geschiedenis en die toepassen

op toekomst- Standpunten van specialisten

Methode

“survival of the fittest”

≠ de sterkste overleeft

= diegene overleeft die zich het best aanpast aan de veranderende omstandigheden

Doel: advies aan de sector

Geert Lernout“Voor mij is alles waarop taal staat een boek en dat kan dus zowel een kleisteen en een koperplaat zijn als een digitale krant of cd. …”

“Je kunt het fenomeen van het boek niet begrijpen als je het beperkt tot de ingebonden rechthoekige stapel bedrukte papieren; die is amper vijf eeuwen oud”. “Dit boek gaat dus over de manieren waarop mensen woorden kunnen bewaren”….

Wat is een boek?

Niet mordicus vasthouden aan de vorm maar concentreren op de inhoud + op beleving!

=> Het i-pod moment van de e-reader komt er aan! Enige vraag: wanneer?

Het geheel voor ogen houden!

Digitaal lezen

- Dragers veranderen, maar het boek blijft - Digitaal lezen zal groeien- Welke verhouding digitaal/papier?

- 20 – 80 ?- 30 – 70 ?

“Het boek is als het wiel: een

perfecte uitvinding die

niet zal verdwijnen”

Wat is e-reading?

Het ecosysteem van e-reading

Bron: TechFlash

• Positief:– Rustig lezen – goed voor

de ogen– Lezen in de zon is mogelijk– Lange autonomie: +/- 5.000

pagina’s

• Negatief:– Zwart/wit scherm – (nog)

geen kleur– Geen bewegende beelden

E-inkt-reader: + en -

Amazon Kindle:

- 3 miljoen exemplaren in 2009

- 3 G telefoonconnectie naar de shop

- Zeer gebruiksvriendelijk

- Nu ook: Kindle-app op iPad

- Negatief: gesloten systeem

Amazon Kindle = marktleider

Sony PRS 600:

- Met touchscreen

- Mogelijkheid tot maken van notities

- Makkelijk pdf lezen

- Zeer gebruiksvriendelijk

- Geen wifi of 3G connectie

- Open systeem – met Adobe DRM (Adobe Digital Editions)

E-reader markt

- Voor brede publiek: 5 en 6 inch- Voor professionals: meestal 10 inch

- Meest verspreidde toestel: iRex

NIEUW!: e-readers met Wifi en touchscreen:

BeBook Neo: kan vergelijking met Kindle doorstaan

E-reader: breed gamma

Overzicht van alle beschikbare e-readers:

Zie http://www.boekenvak.be/technologywatch

En http://wiki.mobileread.com/wiki/E-book_Reader_Matrix

Marktvergelijking

1ste helft 2010 Nederland Vlaanderene-readers 50.000 3.000e-boeken 150.000 5.000

VS 20091,50%

VS 2010 1ste helft3 %

8% van de Amerikanen heeft een e-reader !

20% van e-reader gebruikers kocht

meer dan 20 boeken/jaar

Gewone lezers is dat 12%

Gaat de e-reader doorbreken?

Voorwaarden:• prijs moet 50% lager dan nu• voldoende Nederlandstalige content beschikbaar• toevoegen van een (online) shop noodzakelijk

- Onderzoek TNO: “e-reader over tweeënhalf jaar ingeburgerd in Nederland!” (Boekblad 17/04/2008) => oktober 2011

- Forrester Techpotential: in 2013 verwachte penetratie van 30%

• Negatief– Lezen in de zon is moeilijk– Niet bedoeld om lang te lezen– Apart DRM-systeem (Fairplay) – (nog maar)

weinig Nederlandstalige boekenBinnenkort (eind okt.): iPad-app van e-boek.org!!

Tablets – iPad, …

Positief:- Mooie kleuren- Multifunctioneel (beweging, video,…)- Grote snelheid en gebruiksgemak- Wifi of 3G

3 miljoenIn de VS tot nu toe

Verwachting 2010: 15 miljoen ex. Wereldwijd.

Tablets – iPad, …

HP Slate

Andere tablets

Samsung Galaxy

Blackberry PlayBook

Apple iPad

Vergelijking: zie http://gizmodo.com/5649368/

• Kleurenschermen:– Mirasol:

http://www.mirasoldisplays.com/

– Linquavista– Meer toepassingen

mogelijk– Verwacht half 2011

• Plastiek readers:– Skiff reader

E-reader: ontwikkelingen

Studie Clean Tech ivm. Kindle:

= na 1 jaar gebruik voetafdruk productie Kindle teruggewonnen

= besparing van 168 kg CO2

= productie en distributie van 22,5 boeken

Ecologische voetafdruk

Nieuwe technologie => nieuwe mediavormen

- Niet direct:- Begin boekdrukkunst -> drukken

manuscripten- Begin televisie -> verfilmde radio of

theater- Nieuw medium ontdekt zijn eigenheid

Filmpje Alice for iPadhttp://www.youtube.com/watch?v=gew68Qj5kxw

Veranderende boekvormen

- VOOK = video + boekwww.vook.com

Filmpje: http://youtube.com/watch?v=3V5a8mDTW6k

- e-boeken met daarin video en geluid: reeds nu op de markt: zie Kindle

- Het gelaagde e-boek:- 1ste laag: tekstboek (eventueel via POD)- Diepere lagen (voor specialisten):

- Extra documenten , Bibliografie, Iconografie, Muziek, Reacties van lezers

- ….

bv. Gutenberg e-project (Robert Darnton The Case for Books )

Veranderende boekvormen

- Het gelaagde e-boek:- 1ste laag: tekstboek (eventueel via POD)- Diepere lagen (voor specialisten):

- Extra documenten , Bibliografie, Iconografie, Muziek, Reacties van lezers

- ….

bv. Gutenberg e-project (Robert Darnton The Case for Books )

Veranderende boekvormen

-Enriched content: enkele voorbeeldenhttp://www.youtube.com/watch?v=jdExukJVUGI

http://vimeo.com/15142335

- e-boeken met video en geluid: reeds nu op de markt: zie Kindle

Combinatie van een boek / internetcommunity / gaming…

Crossmediaal uitgeven

Voorbeeld:•Liza Holton (ex uitgeefster Harry Potter in VS) – 39 Clues en The Amanda Project

Espresso Book Machine:

http://www.ondemandbooks.com

Printing on demand

• binnen enkele minuten een pasklaar boek • 110 pag./minuut. • keuze uit 500.000 boeken• april 2009: versie 2.0 in Londense Blackwell boekhandel.• sept. 2010: in ABC boekhandel Amsterdam• EBM in boekhandel? In de bibliotheek?

- Internet stimuleert hyper attention- Slow reading zal onder druk komen taak voor leesbevordering

Ode aan het gedrukte woordhttp://nl.odemagazine.com/doc/0130/Lof-op-het-gedrukte-woord/

Fast reading

Slow reading

Deep attention

Hyper attention

Veranderend lezen

NewNew

Long TailLong Tail(New market)(New market)

NewNew

Bron: TNO

Veranderingen in de markt

INTERNET

PaaS & Cloud

Google editions

Amazon

Online retailers

Boekhandels

Auteurs

Consument

Fysieke handelNew reading models

Webshop

VISIE: Mutatie in de verkoopplatformen

Time readingOnline reading

E-boekfysiek boek

Apple

Fysieke distributie

Uitgevers

Rol van de auteur

- Bedenker en maker van content

- Bewaker van het creatieve proces

DIGITALE WERELDPAPIEREN WERELD

- Bedenker en maker van content

- Bewaker van het creatieve proces

- Digitale verkoop rechtstreeks naar lezer?

- Zelf publiceren wordt makkelijker

- => grotere machtspositie tov. uitgever

• Ja:– Auteur kan rechtstreeks naar consument– Zelf publiceren wordt makkelijker

auteur sterker vs uitgever?

• Nee:– Hoe uw boek vinden?

=> e-marketing wordt belangrijker

– Boeken worden meer projecten boek + video + spraak creatief verwerken van originele ideeën

– Steeds meer vormen mogelijk: iPad, iPhone, Android, eReader… Wie zorgt voor aangepaste transcodatie?

Rol van de boekhandel

- Verkoop van boeken in de winkel

- Advies aan klanten- Plaats voor

ontdekking en beleving

- Levering aan bibliotheken

- Levering aan scholen

DIGITALE WERELDPAPIEREN WERELD

- Verkoop van digitale boeken in de winkel

- Levering aan bibliotheken- Levering aan scholen

- Advies aan klanten- Plaats voor

ontdekking en beleving

?

Toekomst van de boekhandel?

- Boekhandel moet op het web aanwezig zijn

- Inzetten op combinatie van papier en digitaal

- Communityvorming rond boekhandel Advies van boekhandelaar -> klant klantprofielen steeds belangrijker Uitwisseling ervaringen onder klanten evenementen/beleving in de

boekhandel

- Investeringen nodig voor aanwezigheid op web + beleving=>Schaalvergroting dringt zich op

Toekomst van de boekhandel?

- Inzetten op timereading (zie verder)- Naar boekhandel stappen moet

belevingsmeerwaarde bieden tov. web ontmoetingsplaats met auteurs/lezers… bijkomende info (ook digitaal) binnen de

boekhandel

- Op zoek naar vervangende omzet?

http://boekeman.blogspot.com/2010/03/staat-dit-in-de-boekhandel-van-de.html

Rol van de bibliotheek

- Uitlenen van boeken- Selectie en advies

aan lezers- Plaats voor

ontdekking en beleving

DIGITALE WERELDPAPIEREN WERELD

- Plaats voor ontdekking en beleving

- Uitlenen van boeken

- Uitlenen van digitale boeken: voorwaarden van de uitgevers?

- Selectie en advies aan lezers via website

• Timereading: lezer betaalt om een boek te lezen gedurende bepaalde periode (bv. 1 dag, 48u ….)

• Boekhandel wordt betalende bibliotheek • Nut van time reading:

– Advies van boekhandel aan klanten = push marketing– Teaser voor zowel papieren als e-boek– Bedrag terugbetalen als er wordt aangekocht (bv. binnen

7 dagen). Mogelijk via micropayments.

• Digitale bibliotheek = digitale boekhandelWie doet wat?

Time reading vs e-lending

Boekhandel vs bibliotheek

- Geen wettelijke regeling = exclusief recht – onderhandelingen met Bibnet

- Raadpleging binnen de Bib mogelijk- Uitlenen van e-readers met daarop beschermd

werk = niet wettelijk geregeld- Bibliotheken belangrijk voor:

culturele participatie Leesbevordering Dichten van de digitale kloof

- Boekenvak streeft naar akkoord, maar met beperkingen (vgl. muzieksector)

E-lending - juridisch

Wie leest digitaal?

- Streaming = online reading- vergelijking muziek: Spotify – maar met eerlijke

verloning voor auteur en uitgever - Gratis of abonnement?

Streaming

Beveiliging: DRM

- kopieerbeveiliging noodzakelijk- DRM = Digital Rights Management

- Adobe DRM: mogelijk om een boek op 5 toestellen te plaatsen

- niet echt gebruiksvriendelijk- Social DRM: elke download is traceerbaar

- wel gebruiksvriendelijk- positieve resultaten

Uitgangspunten Boek.be

DIGITALISERING ALS UITDAGING

NIET ALS BEDREIGING >< MUZIEKSECTOR

1. Boekensector mag deze ontwikkeling niet missen: innovatiestimulering

2. Behoud van de keten maar bewust dat veel gaat wijzigen

3. Geen dominantie van grote (buitenlandse) spelers. Bv. Amazon, Google….

• Creëren van een digitaal depot met exploitatiemogelijkheden door Vlaamse Overheid via innovatief aanbesteden

• Exploitatie: samenwerking Bibnet – Boek.be

Samenwerking Overheid – Bibnet – Boek.be

• Publiek-privaat samenwerkingsmodel. Zowel uitgevers als openbare bibliotheken moeten van het platform gebruik kunnen maken, voor verschillende doeleinden.

• Platform ontwikkelen met de volgende modules: – Invoermodule om content op een gestandaardiseerde

manier in te laden met bijhorende metadata. – Opslagmodule om de content op een beveiligde manier

op te slaan. – Indexeermodule die een full-text search van de content

en browse inside mogelijk maakt. – Transcodatiemodule om de content in verschillende

formaten te publiceren. – Exploitatieplatform voor e-commercedoeleinden.

Vlaams e-boek Platform

• Finaliteit: – Verkopen van e-boeken– Timereading: “verhuur” van e-boeken

gedurende een beperkte periode– E-lending: uitlenen van e-boeken via de

openbare bibliotheek

Vlaams e-boek Platform

Vlaams e-boek Platform (VEP)

1. Digitale tijdperk bekijken als een opportuniteit en niet als een bedreiging

2. E-reading breekt zeker door. Diverse toestellen ifv. wensen van gebruiker (tablet, e-reader…)

3. Het papieren boek gaat niet volledig verdwijnen, wel dalen in omzet

4. Elk onderdeel van de keten zal zijn meerwaarde moeten bewijzen in nieuwe omgeving

5. Boekhandel en bibliotheek raken mekaar en komen beiden onder druk door grote internationale spelers

6. Concentratie bij de distributie en bij retail

Conclusies

Filmpje Possible ou probable?

http://www.editis.com/pages_html/video_possible02.htm

• G. Lernout – Het boek, een beknopte geschiedenis – uitgeverij Meulenhoff/Manteau 2004

• J. Epstein – Book business: publishing, past present and future – W.W. Norton 2001

• C. Anderson – The Long Tail – Business Books 2006

• C. Anderson – Free: hoe het nieuwe gratis de markt radicaal verandert – Nieuw Amsterdam 2009

• R. Darnton – The case for books: past, Present, and Future – Public Affairs 2009

Bibliografie

• http://www.boekenvak.be/technologywatch

• http://www.readwriteweb.com

• http://www.wired.com/

• http://boekeman.blogspot.com/

• http://www.inct.nl/

• http://www.eburon.nl/uitgever_2_0

Blogs en internetsites

Vragen?

Hartelijk dank

jef.maes@boek.be

Presentatie op www.slideshare.net

Volg de ontwikkeling rond e-reading op www.boekenvak.be/technologywatch

of via de Twitter-account jefmaesboekbe