Toekomst Industrie in België

Paul De GrauweKULeuven en

London School of Economics

Het probleem: gestadige afbraak van de industriële tewerkstelling

0

5

10

15

20

25

30

35

40

45

België Duitsland Italië Japan Nederland Frankrijk Groot-Brittannië

VerenigdeStaten

Industriële werkgelegenheid als percentage van de totale beroepsbevolking

1970

2004

De oorzaken van de teloorgang

De fundamentele oorzaak is de productiviteitsstijging

Deze laat toe elk jaar dezelfde productie te realiseren met gemiddeld 2,5% minder arbeiders.

Deze productiviteitsstijging vinden we niet in dezelfde mate in de dienstensector

Productiviteitsstijging: vooral geconcentreerd in industrie

Gemiddelde input aan arbeid in de industrie in België en Nederland (1990=100)

60

65

70

75

80

85

90

95

100

105

1990 1992 1994 1996 1998 2000 2002 2004 2006

België

Nederland

Analogie met de landbouw Honderdvijftig jaar geleden werkte

ongeveer de helft van de actieve bevolking in de landbouw. Vandaag nog amper 2%.

De oorzaak is dezelfde als in de industrie. Technologische vooruitgang drijft de productiviteit naar omhoog met het gevolg dat arbeid uit de landbouw wordt gestoten.

Dit proces is nu reeds 150 jaar aan de gang en gaat nog altijd verder.

En de loonkosten dan?

Traditionele analyse: de fundamentele oorzaak ligt in te hoge loonkosten.

De hoge loonkosten leiden tot verlies aan competitiviteit en dus minder productie en tewerkstelling

Deze analyse is fout

Als de loonkosten in de industrie aan hetzelfde ritme stijgen als de productiviteit, dus 2,5% per jaar, is er met de competitiviteit niets aan de hand.

De reden is de volgende: als de loonstijging de stijging van de productiviteit volgt, dan is de loonkost die aanwezig is in een bepaald product onveranderd.

Soms gebeurt het wel dat de loonkosten sneller stijgen dan de productiviteit.

Dit was het geval in de jaren zeventig In die periode was er wel sprake van een competitiviteitverlies.

Afbraak van de tewerkstelling in de industrie toen veel hoger was dan nu.

Sinds het midden van de jaren negentig is er geen noemenswaardig probleem meer met de Belgische competitiviteit. De lonen stijgen aan ongeveer hetzelfde ritme als de productiviteit.

Relatieve loonkosten per eenheid product

70

80

90

100

110

120

130

1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009

Italy

Greece

Denmark

Ireland

Spain

Netherlands

Belgium

France

Austria

Germany

Bron: Europese Commissie, AMECO

Relatiieve loonkost per eenheid product

Waarom blijft de tewerkstelling in de industrie dan dalen ondanks dit goede nieuws?

Antwoord: technologische vooruitgang. Ondernemingen in een markteconomie,

met veel concurrenten dus, zoeken voortdurend naar de goedkoopst mogelijke productiewijze.

Ze proberen te besparen op alle kosten, arbeidskosten, materiaalkosten, energiekosten.

Hoe sterker de concurrentie hoe groter deze dwangmatige neiging van de ondernemers.

Dit betekent dat ze voortdurend op zoek zijn naar nieuwe technologieën die de productiekosten drukken.

Het gevolg is dat de productie steeds minder arbeid, maar ook minder energie, materialen, enz. nodig heeft.

Productiviteit stijgt en leidt tot uitstoot van arbeid

Degenen die hun job behouden hebben een hogere productiviteit en dus een hoger loon

De causaliteit gaat dus van productiviteit naar lonen

De oorzaak van de afbouw van de industriële tewerkstelling is dus de productiviteitsgroei

Dat is ook de reden waarom het aantal jobs in de automobielsector zal blijven dalen

En de globalisering dan

Leidt globalisering niet tot delocalisatie? Is dat geen oorzaak van deindustrialisatie? Niet noodzakelijk. Globalisering leidt tot een afbouw van

industriële activiteiten die veel gebruik maken van laaggeschoolde arbeid

Niet van hooggesschoolde arbeid Globalisering stimuleert actviteiten die veel

gebruik maken van hooggeschoolde arbeid

Is de industrie gedoemd te verdwijnen? NEEN

Industriële productie en werkgelegenheid in België (1990=100)

60

70

80

90

100

110

120

130

1990 1992 1994 1996 1998 2000 2002 2004 2006

productie

werkgelegenheid

Is de industrie gedoemd te verdwijnen?

De productie hoeft niet te dalen; kan zelfs stijgen als we de juiste niches vinden van productie dat gebruik maakt van hooggeschoolde arbeid

Maar de globale industriële tewerkstelling zal jaar in jaar uit blijven dalen

Perspectieven voor de toekomst van de industriële tewerkstelling

Tendensen zullen zich verder zettende productiviteitsstijgingen zullen zich

doorzettende technologie staat niet stilen vooral nu niet in een geglobaliseerde

wereldDit is in feite goed nieuws: de

vrijgekomen arbeidskrachten kunnen ingezet worden in interessantere jobs

In sectoren die meedraaien internationaal

Het goede nieuws: de expansie van de dienstensector

Het vorige kan leiden tot groot pessimisme

Is ons tewerkstellingsprobleem niet onoplosbaar?

Antwoord : neenEr worden meer jobs gecreëerd in de

dienstensector dan er verloren gaan in de industrie

Deze laatste zijn meestal interessantere jobs

-182

350

-500

0

500

1000

1500

2000

2500

industrie diensten

Werkgelegenheid in industrie en diensten in België(duizendtallen)

1991

2005

verandering

Totale tewerkstelling (1991=100)

80

90

100

110

120

130

140

150

160

1991

1992

1993

1994

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

tew

erk

ste

llin

g

Belgium

Germany

Spain

France

Italy

Netherlands

UK

Opmerking

Dienstensector bevat een belangrijke component van service aan industrie.

Waarschijnlijk meer dan vroeger Vergelijk pc van de jaren tachtig met

laptop vandaag Pc jaren tachtig was hoofzakelijk

hardware Pc nu is hoofzakelijk software

Zin en onzin van vermindering patronale bijdragen

Patroons willen al jaren een vermindering van patronale lasten gecompenseerd door BTW-verhoging

Dat zou de hoge loonkosten verminderen En zo meer industrie in België houden Zorgt een verlaging van patronale lasten

voor een verlaging van de loonkosten wanneer alle effecten zijn uitgewerkt?

Antwoord: nee

Verschuiving van patronale lasten naar BTW leidt onvermijdelijk tot stijging van de Consumptieprijsindex

Nettolonen zullen zich daar aan aanpassen omdat werknemers hun koopkracht willen veilig stellen

De druk op nettolonen leidt tot een stijging van brutolonen.

Gevolg: het initieel gunstig effect van lastenverlaging op bruto loonkost wordt teniet gedaan.

Er is geen verband tussen niveau van werkgeversbijdrage en loonkosten

Landen met lage werkgeversbijdragen (Denemarken) hebben even hoge of nog hogere loonkosten als België

Een herschikking van de belastingstructuur brengt geen soelaas.

Wat dan wel?

Alleen een vermindering van het overheidsbeslag (en in het bijzonder sociale zekerheid) kan de loonkosten drukken.

Maar willen de mensen wel zo een vermindering van het overheidsbeslag?

In theorie: ja In de praktijk: nee Werkgevers moeten leren leven met hoge

loonkosten

Dank u voor uw aandacht