Een fotoatlas van de anatomie in vivo 2Onderste extremiteit

EEN FOTOATLAS VAN DE ANATOMIE IN VIVO 2ONDERSTE EXTREMITEIT

Serge Tixa

Bohn Stafleu Van LoghumHouten/Diegem 2001

© 2001 Bohn Stafleu Van Loghum bv, HoutenAlle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in eengeautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzijelektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen, of enig andere manier, zondervoorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.Voor zover het maken van kopieën uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikel 16BAuteurswet 1912 j° het Besluit van 20 juni 1974 St.b. 351, zoals gewijzigd bij Besluit van 23 augustus1985, St.b. 471 en artikel 17 Auteurswet 1912, dient men de daarvoor wettelijke verschuldigdevergoedingen te voldoen aan de Stichting Reprorecht (Postbus 3051, 2130 KB Hoofddorp). Voor het overnemen van gedeelte(n) uit deze uitgave in bloemlezingen, readers en anderecompilatiewerken (artikel 16 Auteurswet 1912) dient men zich tot de uitgever te wenden.

ISBN-10: 90 313 3303 4ISBN-13: 978 90 313 3303 5NUR 890

Oorspronkelijke titel: Atlas d’anatomie palpatoire du membre inferieur. Parijs/Milaan/Barcelona: Masson 1997Vertaling: N. Quakernaat en A. Zuidgeest

Omslagontwerp: Boekhorst Design BVFoto’s: Charles MengeIllustratie hoofdstukopeningspagina’s: de Doryphoros van de Griekse beeldhouwer Polykleitos, Museo Nazionale, Napels

Deze uitgave is tot stand gekomen dankzij een financiële bijdrage van het Franse Ministerie van Cultuur.

Bohn Stafleu van Loghum

Het Spoor 2Postbus 2463990 GA Houten

www.bsl.nl

INLEIDING IX

1 DE HEUP 1

Topografisch overzicht van de heup 2Osteologie 3Coxofemorale regio 3

Os coxae 4Femur 8

Myologie 11Regio femoralis anterior, pars lateralis en pars superior 11Regio femoralis anterior, regio subinguinalis 13Regio glutea 16

Oppervlakkige spierlaag 17Middelste spierlaag 19Diepe spierlaag 21

Zenuwen en vaten 26Regio femoralis anterior, regio subinguinalis 26Regio glutea 28

N. ischiadicus 28

2 HET BOVENBEEN 31

Topografisch overzicht van het bovenbeen 32Myologie 33Regio femoralis anterior 33

Ventrale spiergroep 33M. sartorius 34M. quadriceps femoris 36M. tensor fasciae latae 39

Regio femoralis posterior 41Mediale spiergroep 42Adductoren 43M. gracilis 45

INHOUD

Dorsale spiergroep 47Mediale deel van de ischiocrurale spieren 48Laterale deel van de ischiocrurale spieren 51

3 DE KNIE 53

Topografisch overzicht van de knie 54Osteologie 55Ventrale deel 55Mediale deel 60Laterale deel 64Syndesmologie 69Ligamenten 69Myologie 75Ventrolaterale regio 75

Het bovenbeen 76Het onderbeen 77

Ventromediale regio 79Dorsale regio 84Zenuwen en vaten 87Fossa poplitea 87

N. tibialis 88N. peroneus communis 90N. cutaneus surae lateralis 91A. poplitea 92

4 HET ONDERBEEN 93

Topografisch overzicht van het onderbeen 94Osteologie 95Het onderbeen 95Myologie 97Ventrale spiergroep 97

M. tibialis anterior 98M. extensor hallucis longus 99m. extensor digitorum longus 99m. peroneus tertius 100

Laterale spiergroep 103M. peroneus longus 104M. peroneus brevis 106

Dorsale spiergroep 108Oppervlakkige spierlaag: m. triceps surole 109Diepe spierlaag: m. tibialis posterior 114Diepe spierlaag: m. flexor digitorum longus 116Diepe spierlaag: m. flexor hallucis longus 117

VI

I N H O U D

5 DE ENKEL EN DE VOET 121

Topografisch overzicht van de enkel en de voet (pes) 122Osteologie 123Laterale zijde 123

Os metatarsale V 124Os cuboideum 126Calcaneus 127Talus 130Malleolus lateralis 131

Mediale zijde 132Os metatarsale I 133Os cuneiforme mediale 136Os naviculare 137Talus 138Calcaneus 140Malleolus medialis 141

Ventrale zijde van de enkel en dorsale zijde van de voet 142Dorsale zijde van de enkel en achterzijde van de voet 146Plantaire zijde van de voet 149Syndesmologie 154Gewrichten en ligamenten 154

Artt. interphalangeae 155Artt. metatarsophalangeae 156Artt. tarsometatarseae (gewricht van Lisfranc) 157Art. tarsi transversa (gewricht van Chopart) 159Art. subtalaris en art. talocalcanearis 160Art. talocalcanearis 161Ligamenten tussen tibia en tarsus 163Lig. tibiofibulare posterius 165Retinacula van de enkel en de fascia dorsalis pedis 165

Myologie 167Spier-peesapparaat van de enkel en de voet 167Intrinsieke spieren van de voet 174Zenuwen en vaten 181

REGISTER 185

VII

I N H O U D

Dit boek is een vertaling van de Franse uitgaveAtlas d’anatomie palpatoire du membre inferieur.Eerder is al de vertaling verschenen van deel 1Atlas d’anatomie palpatoire du cou, du tronc, dumembre superieur.Beide boeken zijn vertaald en geredigeerd doordrs. A. Zuidgeest, docent aan de Hogeschool vanAmsterdam en de Internationale Hogeschool voorFysiotherapie Thim van der Laan in samenwerkingmet mevrouw N. Quakernaat, fysiotherapeut.

Beide boeken beschrijven een methode vananatomie in vivo: een onderzoekmethode vananatomische structuren (botten, ligamenten,spieren, vaten en zenuwen) die heel visueel is,aangezien elke te onderscheiden c.q. op tezoeken anatomische structuur wordtgeïllustreerd met behulp van een foto. Bij elkefoto wordt een techniek beschreven voor hetpalperen van de desbetreffende structuur.

Voor wie is dit boek bestemd?

Voor iedereen bij wie toepassing van anatomie invivo onontbeerlijk is bij het uitoefenen van zijn ofhaar beroep.

Hoe is het boek opgezet?

Het boek bevat 385 foto’s van de ondersteextremiteit verdeeld over vijf hoofdstukken

INLEIDING

X

I N L E I D I N G

(heup, bovenbeen. knie, onderbeen, enkel envoet). Elk hoofdstuk is standaard verdeeld in vieronderdelen: 1. osteologie, 2. myologie, 3.syndesmologie en 4. zenuwen en vaten. In het gehele boek wordt de Latijnsenomenclatuur gebruikt.

De foto’s bestaan uit twee typen:

• Overzichtsfoto’s: – algemene foto’s die een hoofdstuk

inleiden;– topografische foto’s die alle goed palpabele

structuren van een regio als geheel latenzien;

– topografische foto’s die de ligging van deafzonderlijke structuren (meestal spieren)ten opzichte van de omgeving laten zien.

• Foto’s van palpatietechnieken:deze laten de onderzochte structuur zien enworden gecompleteerd met een beschrijvingvan de benaderingstechniek.

Gebruik van het boek

Hiervoor zijn twee manieren:a men kan een regio in zijn totaliteit benaderen(bijvoorbeeld de knie) of b een deel van eenregio (bijvoorbeeld de laterale rand van de voet).Het is in dat geval voldoende het desbetreffendehoofdstuk of de paragraaf, zoals aangegeven inde inhoud, te bestuderen.

• Indien men een specifieke structuur (onderelke mogelijke hoek) wil palperen dient menhet register te raadplegen, waar wordtverwezen naar de bladzijden waar hetdesbetreffende onderwerp wordt besproken.

Opmerking: men moet de afbakening van deregio’s niet te strikt zien. Tijdens het bestuderen

van bepaalde spieren kunnen deze regio’sworden overschreden. Dit komt doordat elkespier transversaal wordt benaderd: men bekijktde ligging vanuit de naastgelegen structuren.Tevens is er ook een longitudinale benaderingmogelijk van het proximale deel, de spierbuik enhet distale deel van de spier.