Themaviering Tutti 24/25 oktober 1998 · doa achter te keume? Dochterke Nóéeles, kreûp dzjieë...

24
Hesselse Ka.l Tèèdschrif va Veríéneging virre bescherreming, behaag èn premeuse van ’t Hessels Vèèfde joargank - julie 2012 Nummereu 16 Driemaandelijks: mei – juni - juli 2012 • Jaargang 5 nummer 16 Afzender: Veldeke Hasselt vzw, A. Orteliuslaan 4, 3500 Hasselt Afgiftekantoor: 3570 Alken • P911105 België - Belgique P.B. - P.P. 3570 Alken BC 26233

Transcript of Themaviering Tutti 24/25 oktober 1998 · doa achter te keume? Dochterke Nóéeles, kreûp dzjieë...

Page 1: Themaviering Tutti 24/25 oktober 1998 · doa achter te keume? Dochterke Nóéeles, kreûp dzjieë (wach mar tot ‟t al goued èn wel doenkel ès, zeu‟ch zègge) „ns op ta lieërke

Hesselse Ka.l

Tèèdschrif va

Veríéneging virre bescherreming, behaag

èn premeuse van ’t Hessels

Vèèfde joargank - julie 2012

Nummereu 16

Driemaandelijks: mei – juni - juli 2012 • Jaargang 5 nummer 16 Afzender: Veldeke Hasselt vzw, A. Orteliuslaan 4, 3500 Hasselt Afgiftekantoor: 3570 Alken • P911105

België - Belgique P.B. - P.P.

3570 Alken BC 26233

Page 2: Themaviering Tutti 24/25 oktober 1998 · doa achter te keume? Dochterke Nóéeles, kreûp dzjieë (wach mar tot ‟t al goued èn wel doenkel ès, zeu‟ch zègge) „ns op ta lieërke

COLOFON

Voorzitter : Marco Clerinx

Ondervoorzitter : Leo Schruers

Secretaris : Monique Cox

Penningmeester: Daniëlle Putzeys

Zetel vzw: Abraham Orteliuslaan 4, 3500 HASSELT

Redactiecomité: Monique Cox

Gerda Sas

Leo Schruers

Xavier Staelens

Marco Clerinx

Hessels-taalkundig advies: Xavier Staelens

Hesselse spelling: Marco Clerinx

Eindredactie en lay-out: Gerda Sas

Email: [email protected]

Website: www.veldekehasselt.be

Drukkerij Aerts, Hasselt

V.u.: Marco Clerinx, Sasput 6, 3500 Sint-Lambrechts-Herk

Alleen de auteur is verantwoordelijk voor zijn bijdrage. Overname is slechts

mogelijk na voorafgaande toestemming van de auteur en de redactie.

Page 3: Themaviering Tutti 24/25 oktober 1998 · doa achter te keume? Dochterke Nóéeles, kreûp dzjieë (wach mar tot ‟t al goued èn wel doenkel ès, zeu‟ch zègge) „ns op ta lieërke

Hesselse Ka.l

Tèèdschrif va

Veldeke Hasselt vzw,

Veríéneging virre bescherreming, behaag èn

premeuse van ’t Hessels

Vèèfde joargank - julie 2012 - nummereu 16

Everziech

Everziech ................................. 1

Wieërdsje vanne veerzitter ................ 2

De íéste twejdaagse van ‘t Hessels ........ 5

Tââlkroenkels: Wieërd Va Veldeke schieël,

of ès oazen Harie híévetig verlejf? ...... 8

Keukresep: Bóéenesop bè verrekespóéete ... 10

Harie spriek ............................. 11

Vroagen obbe kwis vanne twejdaagse van ‘t

Hessels ................................. 13

Hesselse Voddekappel: éûtgestorreve

traddejse? .............................. 16

Lejfden ès ...”haiku’s” vir him .......... 20

Page 4: Themaviering Tutti 24/25 oktober 1998 · doa achter te keume? Dochterke Nóéeles, kreûp dzjieë (wach mar tot ‟t al goued èn wel doenkel ès, zeu‟ch zègge) „ns op ta lieërke

_____________________________________________

Hesselse Ka.l nummereu 16 2

Wieërdsje vanne veerzitter

Bèsde vrien èn vriendinne,

De dur Veldeke Hasselt èn de Stad Hasselt gorgannezeerde twej-

daagse van ‟t Hessels ès virbèè. Zoe te hieëre weure de míéste minse

braa kontent. Iech hèb onder ‟t peblejk èn ejder geval allíén mar blèè

geziechte gezejen. Èn, wèè zoe dèk „t geval ès, de aafwezigen haan

wirremal mieër as ongelèèk.

Vir dee aafwezigen ‟t nog „ns goued èn te pieëpere: dzjieëles hèt tus

te vollegende fantastisse aktivvetèète gemankeerd (ve hèbben alles

èn alfabbetisse vollegoarde gezatte, zoeda ter achternoa nejman ne-

míé kan keume rikklammere):

- Ludejke prestâses vanne Banneuxkes ènne vollegende kaffees:

- den Èèlespejgel

- ‟t Heufkaffee (Stadsmès)

- de Kambrejnes

- de Kleen Hal

- ‟t Staddéûs

- de Veugelzank

Nog ‟n sjãs ta de sjampètter ènne gebouere weur; aners weur ‟t bè

dee Banneuxkes mar ‟n zâte persesse gewoare! Mieër informâse

evere prestâses vanne Banneuxkes kun dzje vaarder èn deze num-

Page 5: Themaviering Tutti 24/25 oktober 1998 · doa achter te keume? Dochterke Nóéeles, kreûp dzjieë (wach mar tot ‟t al goued èn wel doenkel ès, zeu‟ch zègge) „ns op ta lieërke

_____________________________________________

Hesselse Ka.l nummereu 16 3

mereu lieëze, èn dan nog wel vanne hand va ni mènder as va Ger-

maine, de koaj sent zellef!

- Ènne Hesselse kwis woarte de Hesselieëre dur Monique Cox

braa streng obbe ríéster geleed. Den íéste prèès, ne Gram-

mèèr van ‟t Hessels, woart bè ne millemèèter veersproenk ge-

wonne dur Eddy Mulkens. Nen dieke proffejsijjat an dieë straffe

kjââl. Monique zèrregde doanieëve euch nog vir ‟n Hessels

Ouer ever “Van Hendrik Van Veldeke tot oas Hessels va néû”.

- Harie Va Veldeke weur terbèè, louerden alles éût èn zee da‟t goued

weur.

- Harie zoug ten anere gouedkerend téû wèè schepene Karoline Mon-

delaers de bank va Xa-

vier Staelens obbe Red-

delberreg offesjeel ont-

hulde.

- De beteugeling vanne

eupenbare dronken-

schap èn zedelekèèd

vouel ondere responsa-

beletèèt vanne sjampèt-

ter va dins.

- Verschielige stadsgidse

hèbbe de deelnemers èn „n onvervals Hessels lengs onbekante hiek-

skes vanne stad rondgeleed.

- Èn dan ès ter nog „n Hesselse lès gegeuve gewieës dur ni mènder

as Xavier Staelens zellef, den onvolpreze nestoar van ‟t Hessels!

Page 6: Themaviering Tutti 24/25 oktober 1998 · doa achter te keume? Dochterke Nóéeles, kreûp dzjieë (wach mar tot ‟t al goued èn wel doenkel ès, zeu‟ch zègge) „ns op ta lieërke

_____________________________________________

Hesselse Ka.l nummereu 16 4

- De ongewóéen ma doaveer ni mènder geslaagde kombinnâse va

stadsbejardejer Kenneth Theunissen èn Jos Tuts lede de twej-

daagse no ongekante híégdes.

Jos, oazen Hesselsen bard, mizzekââl ondersteund dur oaze veel-

beleuvende stadsbejardejer, zèrregde vir e grandiejoos spektakel.

Ter woard mejgezoenge, mejgedaas, mejgesjans, ..., èn íé woard

“gróéete ãbiejãs” de volle bak!

- Veldeke Hasselt vzw weur zellef nattejerlek euch vanne partèè bè e

krieëmke obbe gróéete merrek èn – vir ‟t lèsde ma zekér ni ‟t mènste

– bè ‟n gezellige èn zonnige resepsen ènnen heuf van „t Stadsmès.

Èntèssentèèd ès te zeumer stillekes èn ‟t land bè alle stres van ‟t kof-

fers pakke da doa bèèkim. Ma proffeteert va tèèd tot tèèd euch mar

gewóéen vanne zon, ‟t grejen da alle kante zoe wèèwielig opschiet èn

van e terraske, èn oas schóéen stad of obb‟n aner.

Vir mieër fottos: kiek obb‟oaze sait.

Page 7: Themaviering Tutti 24/25 oktober 1998 · doa achter te keume? Dochterke Nóéeles, kreûp dzjieë (wach mar tot ‟t al goued èn wel doenkel ès, zeu‟ch zègge) „ns op ta lieërke

_____________________________________________

Hesselse Ka.l nummereu 16 5

De íéste twejdaagse van ‘t Hessels

Daag allemoal,

Iech wil e wieërdjse plasseren evere gank va zake bè de twejdaagse

van ‟t Hèssels ènne moajnd appril.

Dankzèè de organnezâse va veerzitter Marco Clerinx èn z‟n vreu Ger-

da va Veldeke Hasselt hèbbe de Banneuxkes vir annemâse gezèrreg

ènne bènnestad van Hasselt.

Èn verschielege kaffees moste vieë tefrente kieëren e kemeedzjestèk-

ske spele.

De róéejen droad van oaze sketsj woart geschreve dur Wim Reys-

kens, veerzitter vanne Banneuxkes, (euch sjampètter) èn de rès weur

egen improvvezâse.

Zoe‟t schènt hebbe de vreulej (virrral Germaine, iech dus…) nogal van

hinnen tak gemaak, veel lewaat èn gestiechel tot te sjampètter zèè

karnè‟ke uit zèèn broek troek èn de vreulej obbe bong schreef.

Ma de sjampètter hèt a slââdhart èn hieë woart imgekoch bè bejer èn

spek. Euch “tante kwezel” kwaam de sjampètter obben aander gedach

brènge. Zoe koste de vreulej dan opgelèch no ‟t lof ènne kèrrek goan.

Iech, Germaine, goan néû vir altèd teur as “koaj vreu” va Lom ènne

bènnestad.

Dzjieë gelíéf „t of ni, ma da díé goued! Da‟s e tíéken da oas speel

dzjuus ech weur. Veel minse dachte da vieë ech prul (h)aan onder

mekanere.

De liedsjes dee Germaine zoenk, woarte dur ‟t vollek gesmaak.

Page 8: Themaviering Tutti 24/25 oktober 1998 · doa achter te keume? Dochterke Nóéeles, kreûp dzjieë (wach mar tot ‟t al goued èn wel doenkel ès, zeu‟ch zègge) „ns op ta lieërke

_____________________________________________

Hesselse Ka.l nummereu 16 6

Zèè (h)èt tan euch beleuf ten teks op te schrèève. Hèè keume ze:

Liedsje va Lewiske

Lewiske stond te pisse

Obben (h)oek vanne Grand Café

Doa kwame twej pelissen èn ze noume Lewiske mej

Och Hieëre loat miech lóépe, iech (h)èb toch nieks gedoan

Iech zal me brieksken optrèkken èn rap no téûs téûgoan ...

Liedsje van ‟t houerke

Koem mar bènne, zee ze

Koem mar beuve, zee ze

Koem „ns vejele, zee ze

amme gâât

Ma betâle, zee ze

Aners vlieg dzje, zee ze

Bèt ouer klóéete, zee ze

vannen trap

Avé, avé, …..

Oa mè diallek, „t Hèssels, moe zèèt dzjiëe nottéû? „t Wieërd nog

krieëg gespreuke ...

As echte Hesselos dié da pèèn!

Wa bèn iech fejer da iech mè stíénke (h)èb meuge bèèdrage vir ‟t

Hessels te premeuten èn ènne verref te zètte!

Nog ne proffejsijjat an Veldeke Hasselt èn de Stad.

Dzjiskes èn meschins tot tekeumed joar ...

Page 9: Themaviering Tutti 24/25 oktober 1998 · doa achter te keume? Dochterke Nóéeles, kreûp dzjieë (wach mar tot ‟t al goued èn wel doenkel ès, zeu‟ch zègge) „ns op ta lieërke

_____________________________________________

Hesselse Ka.l nummereu 16 7

Germaine, de koaj medam (alias Liliane Mistiaen, onderveerzitter

vanne Banneuxkes; íéste medam va rechs).

Page 10: Themaviering Tutti 24/25 oktober 1998 · doa achter te keume? Dochterke Nóéeles, kreûp dzjieë (wach mar tot ‟t al goued èn wel doenkel ès, zeu‟ch zègge) „ns op ta lieërke

_____________________________________________

Hesselse Ka.l nummereu 16 8

Tââlkroenkels: Wieërd Va Veldeke

schieël, of ès oazen Harie híévetig

verlejf?

Monique Cox

Lèstes kwaam iech nog „ns lèngs te Grejene Boelvaar, moe oaze

joeng op z‟ne kaae stíén ziet.

Iech dènk ta‟ch óéets, zellefs op pappejer, hèb bekant da‟ch ech ‟n

íégsken op him haa, ma néû begèn iech toch zwoar mèènen oasem

èn te hage. Soemwèèle vejel iech „t: “Hieë hèt ‟n aner, mèè gedach!”...

Tristig, èn dejp èn mèèn hartsje kejkend, dènk iech: ”Wèè kan ‟m ‟t

miech âândouen?”

Awwel, híél fèl hèb iech toa fèètelek me verstand ni vir mutte pèèn

douen.

Gut néû ‟ns rech vir Harie stoan èn bekiek „m goued, dan mujje téû-

gieëve da mènstes íén van z‟n óége, den dèksen tèèd te rechse, híé-

legans no béûete draat. Joarelang haag iech „m ènne mot èn al ‟n

tèèdsje vroag iech miech aaf wèè da zoe ènins gekeumen ès.

Néû ès mèène frang everlès gevalle (bè ne boenk), èn alleman meug

‟t wete, lèèstert …

As iech ne néûe bril mut hebbe, dan gebeert ta bè den optieker Nóée-

les (Nolens), Harie z‟ne noatste gebouer. Dzje weet ta ne gujje ge-

bouer dèk bieëter ès as vaar fammieldzje, èn moe mut Harie ocherrem

fammieldzje goan zieke?

Robbèèr Nóéeles hèt altèèd kompasse gad bè dieën íénzame siege-

lieër op z‟ne kaae stíén, doaveer kreup hieë ne kieër of twej per joar

Page 11: Themaviering Tutti 24/25 oktober 1998 · doa achter te keume? Dochterke Nóéeles, kreûp dzjieë (wach mar tot ‟t al goued èn wel doenkel ès, zeu‟ch zègge) „ns op ta lieërke

_____________________________________________

Hesselse Ka.l nummereu 16 9

obben aad lieërke èn spejelden him z‟n óége preupel bè zoe e fleske

“nattejerleke troane”. Zoe zoug Harie temènste wir wa ter obbe Boel-

vaar passeerde.

Ma wa‟s ter néû effekes leen gebeerd?

‟t Ès ni den íéste kieër èn d‟histeure van Hasselt da de minsen onder-

íén zègge: “‟t Aad Nóéelesken ès op pensiouen”, want ta ès fiktejf ge-

beerd. Virre klandejse ni zoe erreg, want wa zejen ve ènne brille-

wienkel: ‟t schunste joenk, ongetréûed mèdske vanne stad, “de volle-

gende zjinnerâse Nóéeleskes”. Èn kappabel, iech kan ‟t wete ...

Dzje kunt oech èntèssen al lieëvetig veerstèlle da oazen Harie z‟n

óége, zoe dèk as „m daart, no rechs aafdraan. Want hieë kan doa

djuus obb‟ d íéste verdejp, moe da medsken altèèd èn eren ateljee

an‟t wèrreken ès, bènnekejke.

Iech kan ni gelíéve da ze‟t zellef nog ni ènne mot hèt!

Blif te penejbele vroag: ès Harie schieël gewoare of ès „m verlejf (vir

ne kjââl va stíén, ferrem híévetig dan toch), èn wa‟s te remeedzje vir

doa achter te keume?

Dochterke Nóéeles, kreûp dzjieë (wach mar tot ‟t al goued èn wel

doenkel ès, zeu‟ch zègge) „ns op ta lieërke van ouere pa, èn giet ewa

van dee guj drèpkes èn z‟n bestèbde óége. Had „m terwèèle goued

ènne mot, meschin kujje doa al ejt éût opmake, moe ve wèèzer va

wieëre.

Gebrèèk toanoa ‟n tèèdsjen ouer pasjense, ma as ta gelouer ni éût-

scheed, dan mujj ‟t anes oplosse: wir da lieërken op èn „m aaf èn téû

‟n malse póéen gieëven op z‟n kaa wengskes, vroag of pa ‟t lieërke

vazzield, want ajje dèk mos verschejte van ‟m, reddel dzje vanne Red-

delberreg aaf èn dènke de minse dajj‟éût te Cambrinus koemp ge-

zwadderd bè e stèk èn ouer vejt.

Page 12: Themaviering Tutti 24/25 oktober 1998 · doa achter te keume? Dochterke Nóéeles, kreûp dzjieë (wach mar tot ‟t al goued èn wel doenkel ès, zeu‟ch zègge) „ns op ta lieërke

_____________________________________________

Hesselse Ka.l nummereu 16 10

Want wa dzjieë vir ouer ege goued toch zeud mutte wete, ès ta de

geschejdenisbiekskes vertèlle da Harieke al vrèè joenk èn bènnen- èn

béûteland gekant weur as ‟n híét toekerke.

Én wèèvaar stoan ve dan, zul dzje zègge.

Doa ès tan nog mar íénen allerlèsden éûetwieëg, nen echten óégdok-

tóéer èn ‟n óégopperâse, moebèè z‟n louerspejere diffenetejf wieëre

vasgezatte. Gedoan bè louere, gelèèk of ‟t va mezere weur of va grel-

lege verlejfdechèds!

Ma wieë wielt tee responsabeletèèt drage, want hèt Harie wel „n guj

asseranse?

Keukresep: Bóéenesop bè verrekes-

póéete

Zèt 250 gr gedríégde bóéene staags teveren ènne

week. Zèt drèè verrekespóéeten op èn 4 lejter kaad

wâter, aafschéûmen as ‟t wâter begient te keuke.

Douet ter de bóéene bèè, 2 lerejerblieëdsjes, ne

killeu èn blèkskes gesneen petatte, 3 stammekes

peur, ewa sèlderie, 2 jéûne. Loat alles keuke tot te

bóéenen èn de verrekespóéete mèrref zèèn. Douet ter de beljong bèè,

pieëper èn zaat èn loat nog effekes deurkeuke. Meschin mut dzje aaf

èn téû ewa wâter bèègejte, zoeda alles onder stíé.

Werrem opgedejend hèjje doa ni mieër bèè nóéedig as ne bréûne

beuteram vir ouer biekske lekker vol t‟ieëte.

Page 13: Themaviering Tutti 24/25 oktober 1998 · doa achter te keume? Dochterke Nóéeles, kreûp dzjieë (wach mar tot ‟t al goued èn wel doenkel ès, zeu‟ch zègge) „ns op ta lieërke

_____________________________________________

Hesselse Ka.l nummereu 16 11

Harie spriek

Wa hieër iech toch néû va mèène bieldeflèès-

terieër? ‟n Zeker Medam Monniek vanne veríé-

neging dee mèène naam drieg, dee dienk ta

iech nog „ns verlejf zeu zèn …

Och mèdske toch, weur ‟t mar woar, ma dieën

tèèd ès bè miech allang virbèè. Vrieger, joa, wèè iech nog ne joengen

èn frissen diechter weur èrregerans an ‟t Hof èn Dèètsland, touen

vouele de mèdskes èn de sjieke Damme as vlejge vir miech, èn gelíéf

miech, iech hèb aaf en téû rap m‟n bejze mutte pakken as Menieër

den Hertog of te Graaf toa loch va kreeg! Ma zejt miech hèè néû zitte,

iech zeu nog ni kunne lóépe goan vir ‟n schieldpad …

Níéníé, allemoal voltóéejd verleden tèèd! Ni da iech te schóéën mèds-

kes nemie gjâân zejen, ma iech zejen alle Hesseloskes néû ieëve

gjâân, diek of din, aad of joenk, blond of zwart, iech bekejk ze allemoal

bè dezellefde lejfden èn simpattie. Èn euch tee van obb ‟n aander; zou

fannatejk bèn iech euch allang nemíé da„ch íén va Zeuneve of Toen-

gere scheef zeu bekejke!

Èn tenaandere, ‟t zeu nogal ejt zèn as zou ‟n aa schejer wèè iech nog

„ns èn brand zeu schejte, doa zeu nogal vollek op aafkeume, vanne

stadsreporter totte VTM, èn iech seu ni wille da dee twej toffe kaffees

hèè achter miech mej zeuen aafbranne. Da zeu pas sonde zèn!

Page 14: Themaviering Tutti 24/25 oktober 1998 · doa achter te keume? Dochterke Nóéeles, kreûp dzjieë (wach mar tot ‟t al goued èn wel doenkel ès, zeu‟ch zègge) „ns op ta lieërke

_____________________________________________

Hesselse Ka.l nummereu 16 12

Nattejerlek ès ta kènd va Nóéeles, da de brillewienkel van here pa hèt

evergeneume, e bieldsje vir no te kejke, èn zeker meug se aaf en téû

„ns m‟n óége keume noakejke èn bè e zach zíéplejterken aafwasse, ze

meuch sellefs ta lieërke van here pa tege m‟n karkas opzètte! Ma ver-

lejf wieëre, níé, loat ta mar anne joeng kjâle!

Of wèè íéne va m‟n aa kollegas óéet zee: vir alles ès ter nen tèèd èn

allíén de gek probbeert „m doa tege te verzètte. Da ès néû „ns versten-

dzjige kal, ‟t kos va miechsellef gewieës zèn, zee de stoefer!

Ãfẽ, hadd‟oech èn wèè ‟t gezeed ès!

Leo, de bieldeflèèsterieër

Iech (h)èb m‟n óégen euch ni èmm‟n mââl!

Page 15: Themaviering Tutti 24/25 oktober 1998 · doa achter te keume? Dochterke Nóéeles, kreûp dzjieë (wach mar tot ‟t al goued èn wel doenkel ès, zeu‟ch zègge) „ns op ta lieërke

_____________________________________________

Hesselse Ka.l nummereu 16 13

Vroagen obbe kwis vanne twejdaagse

van ‘t Hessels

Monique Cox

1.Wa ès ne zemelekníéper?

a -een psychiater O

b -een vitter O

c -een gierigaard O

2. “Dieën hèt bollen onder z‟n errem” wielt zègge:

a -hij is te dik O

b -hij is lui O

c -hij is overijverig O

3. “Dee vreu ès dzjuus e melepjâârd” wielt zègge:

a -het is een grote, struise O

b -het is een meegaande O

c -het is een harde werkster O

4. “Wieë ès amme retiekuleke gewiës, ‟t ès kappot”.

Wa ès toa kappot?

a -mijn wekkertje O

b -mijn handtasje O

c -mijn “fichuke” (een kantje in een décolleté) O

5. Wieë zit: “Bieëter snéû obb‟ouer daak as gin panne?”

a -iemand die kou heeft O

b -een grijsaard O

c -een kaalkop O

Page 16: Themaviering Tutti 24/25 oktober 1998 · doa achter te keume? Dochterke Nóéeles, kreûp dzjieë (wach mar tot ‟t al goued èn wel doenkel ès, zeu‟ch zègge) „ns op ta lieërke

_____________________________________________

Hesselse Ka.l nummereu 16 14

6. Wieë kan va stront bróéed make?

a-een opschepper (stoefer) O

b-een nietsnut O

c-een tovenaar O

7. Wa ès ‟n tejlebèèske?

a -een bloem O

b -een flauw vrouwtje O

c -een insect O

8. Wa betíékent: “Hieë ès te zèènes ‟t schaarkiekske?”

a -de plezantste O

b -het nakomertje O

c -het verwend enig kind O

9. “Iech hèb ‟n foenkelnéû ieëtkamer”. Wa hèb iech?

a -een nieuw lief O

b -een nieuw gebit O

c -een nieuw huis O

10. “Z‟n joenkmansbroek verbranne” wielt zègge:

a -op trouwen staan O

b –verjaren O

c -oud worden O

11. “Hieë ès hejmele”. Wa ès „m douen?

a -op vrijersvoeten O

b -aan ‟t verhuizen O

c –gestorven O

12. “‟t Klieërt op achter Ulbeek” wielt zègge:

a -ze heeft haar goed humeur terug O

Page 17: Themaviering Tutti 24/25 oktober 1998 · doa achter te keume? Dochterke Nóéeles, kreûp dzjieë (wach mar tot ‟t al goued èn wel doenkel ès, zeu‟ch zègge) „ns op ta lieërke

_____________________________________________

Hesselse Ka.l nummereu 16 15

b -wij zijn het opnieuw eens met elkaar O

c -het wordt mooi weer O

13. “Iech trieëden obb ‟n bejzap”. Moe trieëden iech op?

a -een rups O

b -een meikever O

c -een mot O

14. “De djzatten hèbben óéere” wielt zègge:

a -de koffie is op O

b -er luisteren kinderen mee O

c -de buren maken ruzie O

15. “Néû gej me kesken éût” wielt zègge:

a -ik begrijp het niet O

b -ik ben dronken O

c -ik ga naar huis O

16. “Da‟s nen echte lilleke nèrrek” wielt zègge:

a -een valsaard O

b -een brompot O

c -een onbeschofterik O

Allè minse, doa meug dzj‟ns nen tèèd op sjieke, ‟t ès te zègge tot te

vollegende nummereu van okteuber. Doa vèn dzje de zjuuste ant-

woarden èn. Dan weeje derek wajje wjâârd

zèèt wa ouer Hessels betref.

Page 18: Themaviering Tutti 24/25 oktober 1998 · doa achter te keume? Dochterke Nóéeles, kreûp dzjieë (wach mar tot ‟t al goued èn wel doenkel ès, zeu‟ch zègge) „ns op ta lieërke

_____________________________________________

Hesselse Ka.l nummereu 16 16

Hesselse Voddekappel:

éûtgestorreve traddejse?

Francis Delauré

„t Íéste wa iech weu douen, wèè iech e joar of vejer geleen e prouf-

schrif weu schrèèven evere Hesselse Voddekappel, weur obbe plââts

ins goan kejke wèè ze ter bèè loug. Iech wis se mar al te goued liege,

dach iech, ... obbe Lèèkerstíéwieëg, ni wèèd vanne plââts moe iech

gróéet gewoare zèn, dach iech... èn doabèè, ter stíé e plieëtsje virre

wieëg te wèèze, dach iech. Èn as te websait va KADOC virre "Kapel

O-L-Vrouw Ter Koorts te Hasselt", as addres Lèèkerstíéwieëg 120 op-

gief, dan zal da zoe wel zèn, dach iech.

Féût gedach, dus. Da addres va KADOC klob-

de lengs gin kante, dieë wieëgwèèzer ès vurt

èn doa ès ondertèsse zoeveel ge- en verbeud

obbe Lèèkerstíéwieëg, da wa iech miech rap-

peleerde, gin sjiek nemíé wjâârd weur. Noa

rondvroag bè de gebouere bleek ta sommige

de kappel wel kante va naam, ma ze toch ni

zjuus wiste te sittewere, aner haan ter nog

nóéeni va gieërd. Ma den aanhager wient, da

weet alleman! Van obbe stíéwieëg kun dzje ze

nemíé zejen liege, ma de Voddekappel ès ter

wel degelek nog altèèd, op „t èn van e smââl

stieëgske achter „t héûs, ni op nummereu 120

ma op 245.

Page 19: Themaviering Tutti 24/25 oktober 1998 · doa achter te keume? Dochterke Nóéeles, kreûp dzjieë (wach mar tot ‟t al goued èn wel doenkel ès, zeu‟ch zègge) „ns op ta lieërke

_____________________________________________

Hesselse Ka.l nummereu 16 17

Néû d'ach s'èèndelek gevonnen haa, kreeg iech euch al derek ant-

woard obb ‟n vroag, dee miech allang bezighouel: "Wieërd tee kappel

nog wel gebrèèk vir wa ze bedoeld ès, ‟t ès te zègge “kors aafbènne?"

Ma dan mut iech meschin íés e wieërdsje zèggen ever „t aad volleks-

gebrèèk van oas Slevreu vanalles èn here kèrref te déûen, moe ve

zellef gjâân vanaaf wille.

Iech daar ter me kèpken op verwèdde da zèè dee ènne joare '60 op 't

Keleezje no „t scheul goenke, „t nog gezoengen èbbe: "Liefde gaf U

duizend namen". Èn èn dieën tèèd brouk dzj‟ouer ossele doa zoe ni

ever, ma ajj ‟t goued noagut, dan klop tieën teks wel. Dènk mar an:

Slevreu va Zeven Smarten, va Bezoeking, va Barmartigheid, van

Troost, ... Híél goued gekant zèn de name vanne plââtse moe Ze zeu

verschene zèèn: Slevreu va Lourdes, va Banneux, va Fatima, va

Salette ... Ma meschin mènder gekant ès te Slevreu dee de naam

krieg van de kwâlen of ziekdes moeveer ze anroepe wieërt. Èn Boek-

rek stíé par èkzempel „n Grinskappel éût Kotsheuve, moe de joeng

mouederkes no téû goenken as hinne klene te veel grinsde. Híél

spissjââl ès te Slevreu "van 't Zog" of "van het Mammetje", dee an-

bieëd woart dur vreulej dee ne klenen anne bors aan, tegen ‟t zwieër-

sel èn tepelkleuve. En dan ès ter dus euch oas Slevreu vanne Kors,

èn Hasselt bieëter gekant as "de Voddekappel".

Èn dee lèsde kattegorrie va kappelle gìé „t ten dèksen tèèd ni allíén

ever anbieë vir verlos te gerake van „n kwââl, ma euch ever ‟t zoege-

níémde "aafbènne". Híél vrieger (Kelte???) bonte de minse dan e klíé-

dingstèk of e stèk stof da „t liechaam va ne zieke geraak haa, an ‟n

wèè (aad Hessels vir “wilg). „t Ès ten anere ni vir nieks da oas aspe-

rinne gemaak zèn van acetylsalicylzuur, moe de Lattèènse naam van-

ne wèè, Salix Alba, nog altèèd ènziet. Ze gelíéfde da de kors, ‟t

Page 20: Themaviering Tutti 24/25 oktober 1998 · doa achter te keume? Dochterke Nóéeles, kreûp dzjieë (wach mar tot ‟t al goued èn wel doenkel ès, zeu‟ch zègge) „ns op ta lieërke

_____________________________________________

Hesselse Ka.l nummereu 16 18

zwieërsel, enzoevaarder, dan evergoenk op tieë bóém èn da de zieke

ter vanaaf weur. Lâter, wèè de minse

lejver gelíéfden èn oas Slevreu dan èn „n

wèè (bè e gelieërd woard heet ta

"Christianisering"), deen ze da aafbènne

dan mar obb ‟t bield van oas Slevreu of

anne kappel moe heer bield ènstond. Dzje

kunt „t tus „t bèsde vergelèèke bè e diech-

sel da vieë vrieger opzeeën tege den hiek:

Iech hèb te hiek,

iech hèb te piek,

Iech heb ne veugel èngesliek.

gif ‘m an nen anere man

dieë dieën hiek verdrage kan

En doabèè heupde dzje da dzjieë ter vanaaf weurt èn da nen anere

terbè zouet opgescheep.

Bè da aafbènne hieërde ten anere den dèksen

tèèd e vas ritteweel. Èn „t geval vanne Vodde-

kappel gíé da as volleg: Dzje bènd „n himmeke,

e striekske, íénder wa as „t „t liechaam vanne

zieke mar geraak hèt, anne trâândzjels vanne

kappel. Dan zèk dzje lètterlek de volgende

wieërd:

Wèè, iech bèn de kors al an ouer prèè

En dan draat dzj‟oech im èn maak tajje, zonder

nog im te kejke, zoe rap megelek de veur aaf

Page 21: Themaviering Tutti 24/25 oktober 1998 · doa achter te keume? Dochterke Nóéeles, kreûp dzjieë (wach mar tot ‟t al goued èn wel doenkel ès, zeu‟ch zègge) „ns op ta lieërke

_____________________________________________

Hesselse Ka.l nummereu 16 19

zèèt.

Iech loat „t an de mieër tââlkundig onderlede minsen èn oas veríé-

neging vir ‟n èksplikkâse van de wieërd "wèè" èn “prèè". Allè, Marco,

koem mar éût ouer pèèp.

Bõ, allemoal goued èn wel, hieër iech oech al zègge, ma koem miech

néû ni vertêlle da de modderne mins ten daag va vandaag nog gelíéf

èn dee fantezejkes. Wel, iech zèn ènne peerjode da‟ch bezig weur an

da proufschrif, tefrente kirre goan kejken anne Voddekappel èn ejdere

kieër hoenke ter aner vodde anne trâândzjels. Dajjéûr, mès dzje nog

twèèfele, kan iech oech allíén mar âânroajen vir ins lengs te lóépen

obbe Lèèkerstiewieëg 245 èn ouer ege te goan evertèège da traddej-

ses ni gemekkelek kappot te krèège zèn.

Vir aaf te ronne nog dit. Maddam Durlinger schrif op 19/12/1986 ne

brejf an „t Belengske moe-èn z‟ir braa koad maakden ever „t fèèt da ze

de Voddekappel ferrem an't téûbeuen zèn èn da de minse nemíé rond

te kappel kunne pesjoenkele. Néû mutte ve toch effen ejt rechzètte. „t

Woard "pe(r)sjoenkele” ès aafgeleed van „t dèrrepke Portiuncula (3

km. béûten Assisi). Sint Franciscus ès toa èn „n erremujjig hèske

gestorreve. Ever da hèske hèbbe de minse lâter 'n bazzelejk gebeud

moe ze tot ten daag va vandaag keume pe(r)sjoenkele; ‟t ès te zègge

bènnegoan, e gebèdsjen opzèggen èn béûtegoan, wir no bènne goan,

bieën èn wir no béûte goan èn zoe vaarder. Ejdere kieër dajje bènne

gut, ès nen aafloat èn wèè dèkker dajje bènnen en béûte gut wèè

bieëter den aafloat. Rond „n kappel wandele, wèè Maddam Durlinger

èn here brejf beschreef, heet egelek "circumambulatio". Ma gif néû

téû, pe(r)sjoenkele klienk vil schunder.

Mieër wete: surref no

http://www.hasel.be/_uploads/Erfgoedcel/downloads/voddekapelleke.pdf

Page 22: Themaviering Tutti 24/25 oktober 1998 · doa achter te keume? Dochterke Nóéeles, kreûp dzjieë (wach mar tot ‟t al goued èn wel doenkel ès, zeu‟ch zègge) „ns op ta lieërke

_____________________________________________

Hesselse Ka.l nummereu 16 20

Lejfden ès ...

“haiku’s vir him ...

gistere virbèè

op ta bang hartsje va miech

blienk e krieënke

wènterwènd, lejfste

kleerden oas hoar ewa witter

oas hart werremer

had miech mar fèl vas

iech bèn va pejer perslaan

lèk miech ènne wat

as iech val, koem dan

want ejder blââd vielt allíén

valt tan kort bè miech

ever oech èn miech

van ‟t miech altèèd èn oech

loat ni los, ‟t ès

iech dieën iech kèn

bèn iech iech of zèèt dzjieë

de iech dieën iech bèn

Monique Cox

Page 23: Themaviering Tutti 24/25 oktober 1998 · doa achter te keume? Dochterke Nóéeles, kreûp dzjieë (wach mar tot ‟t al goued èn wel doenkel ès, zeu‟ch zègge) „ns op ta lieërke

Aktivvetèète -Zondaag 23 september om 15 o. i.s.m. „t Stadsmus: Hessels ouer: De

kèrremes va vrieger (Jean-Paul Lambrichts)

Zondaag 25 novvember om 15 o. i.s.m. „t Stadsmus: Hessels ouer:

onderwerrep nog ni bekand

Oaze wienkel

-Plekker “Vieë kallen Hessels”: €1 (evere pos €2,5) -Spellinggids: € 2,5 (aafgehââld of èn Uit in Hasselt), evere pos €4,5 -Grammèèr van ‟t Hessels: € 25 (aafgehââld of bè Standaard Boek-

handel + Uit in Hasselt), € 32,50 (evere pos) of € 45 (evere pos vir ‟t béûteland: Nederland, Frankrek, Luksemburreg, Dèètsland)

Lidgeld:

Gewóéen lid: € 8

Steunlid: € 10 of mieër

Jeuglid (tot 25 joar): € 5

Béûteland: € 18

Te storten op rieëkening BE91 979-2463483-76 va Veldeke

Hasselt vzw, A. Orteliuslaan 4, 3500 Hasselt bè de zjuuste

vermelding va wajje gjâân hèbbe wielt.

Naam, addres en e-mail ni vergieëten asteblejf!

Page 24: Themaviering Tutti 24/25 oktober 1998 · doa achter te keume? Dochterke Nóéeles, kreûp dzjieë (wach mar tot ‟t al goued èn wel doenkel ès, zeu‟ch zègge) „ns op ta lieërke

Veldeke Hasselt vzw,

Veríéneging virre bescherreming, behaag èn premeuse van ‟t Hessels

Iech goan no téûs

dzjieë gut no toueres

hieë gíé no te zèènes

zèè gíé no teres

vieë goan no téûs

dzjieëlejs gut no toueres

zèè goan no tinnes

vir

Hesselse Ka.l te lieëze