Themaviering Tutti 24/25 oktober 1998 - Veldeke HasseltDen teks van da artejkel kun dzje doanieëven...

24
Hesselse Ka.l Tèèdschrif va Veríéneging virre bescherreming, behaag èn premeuse van ’t Hessels Vèèfde joargank - appril 2012 Nummereu 15 Driemaandelijks: februari-maart-april 2012 • Jaargang 5 nummer 15 Afzender: Veldeke Hasselt vzw, A. Orteliuslaan 4, 3500 Hasselt Afgiftekantoor: 3570 Alken • P911105 België - Belgique P.B. - P.P. 3570 Alken BC 26233

Transcript of Themaviering Tutti 24/25 oktober 1998 - Veldeke HasseltDen teks van da artejkel kun dzje doanieëven...

Page 1: Themaviering Tutti 24/25 oktober 1998 - Veldeke HasseltDen teks van da artejkel kun dzje doanieëven euch nog trèkvènne obbe sait vanne VLDN èn op tieë van oas. Ènne joare ‟80

Hesselse Ka.l

Tèèdschrif va

Veríéneging virre bescherreming, behaag

èn premeuse van ’t Hessels

Vèèfde joargank - appril 2012

Nummereu 15

Driemaandelijks: februari-maart-april 2012 • Jaargang 5 nummer 15 Afzender: Veldeke Hasselt vzw, A. Orteliuslaan 4, 3500 Hasselt Afgiftekantoor: 3570 Alken • P911105

België - Belgique P.B. - P.P.

3570 Alken BC 26233

Page 2: Themaviering Tutti 24/25 oktober 1998 - Veldeke HasseltDen teks van da artejkel kun dzje doanieëven euch nog trèkvènne obbe sait vanne VLDN èn op tieë van oas. Ènne joare ‟80

COLOFON

Voorzitter : Marco Clerinx

Ondervoorzitter : Leo Schruers

Secretaris : Monique Cox

Penningmeester: Daniëlle Putzeys

Zetel vzw: Abraham Orteliuslaan 4, 3500 HASSELT

Redactiecomité: Monique Cox

Gerda Sas

Leo Schruers

Xavier Staelens

Marco Clerinx

Hessels-taalkundig advies: Xavier Staelens

Hesselse spelling: Marco Clerinx

Eindredactie en lay-out: Gerda Sas

Email: [email protected]

Website: www.veldekehasselt.be

Drukkerij Aerts, Hasselt

V.u.: Marco Clerinx, Sasput 6, 3500 Sint-Lambrechts-Herk

Alleen de auteur is verantwoordelijk voor zijn bijdrage. Overname is slechts

mogelijk na voorafgaande toestemming van de auteur en de redactie.

Page 3: Themaviering Tutti 24/25 oktober 1998 - Veldeke HasseltDen teks van da artejkel kun dzje doanieëven euch nog trèkvènne obbe sait vanne VLDN èn op tieë van oas. Ènne joare ‟80

Hesselse Ka.l

Tèèdschrif va

Veldeke Hasselt vzw,

Veríéneging virre bescherreming, behaag èn

premeuse van ‟t Hessels

Vèèfde joargank - appril 2012 - nummereu 15

Everziech

Everziech ................................. 1

Vejering Xavier Staelens 80 joar... ....... 2

Lejfden ès ... Xavier 80 joar ............. 6

Kaddeus ................................... 7

Proggram Twejdaagse van ‘t Hessels ........ 9

Harie spriek ............................. 11

Tââlkroenkels: Eweglóépen ès nieks, ma

trèkkeume ................................ 13

Keukresep: Sint-Hubertusbríédsjes of

mastèlle ................................. 15

Hesselse Loch: èèndelek ne CD!!! ......... 16

Aa Hesselse wieërd ....................... 20

Page 4: Themaviering Tutti 24/25 oktober 1998 - Veldeke HasseltDen teks van da artejkel kun dzje doanieëven euch nog trèkvènne obbe sait vanne VLDN èn op tieë van oas. Ènne joare ‟80

_____________________________________________

Hesselse Ka.l nummereu 15 2

Vejering Xavier Staelens 80 joar ...

spietsj vanne veerzitter

Bèsde schepene,

Bèsde schepene va keltejer,

Bèsde aner hóégjâârdichèdsbeklíéers,

Bèsde Hesselosse,

Bèsde Hesselieëre,

Bèsde lede va Veldeke Hasselt,

Bèsde vrien èn vrindinne va Xavier,

Bèsde Vera (vreu va Xavier),

Bèsde Xavier,

14 janewâre 2012

„t Ès bè „n onníémelek gróéet plezejer

da‟ch hèè ènne roadsââl vanne stad

Hasselt meug stoan vir oech ne mach-

tige 80ste verjoardaag te wènse.

Èn dee 80 joar ès ni zoe mar 80 joar!

Híél ouer lieëve hèt ziech èn „t tíéken

van „t Hessels aafgespield. Va klins aafâân weur dzje gintresseerd èn

oas schóéen diejallèk, ma ever ouere kèngertèèd zal Monique oech

no „t èn van dezen diskouer nog ewa mieër keume vertèlle.

As joenge gas zèèt dzje wel effen obb‟n aner gegoan, hèt dzj‟n aner

lejfde gevonne, ‟t ès te zègge dzje zèèt anne unniversetèèt va Leve

Germâânse, dus aner tâle wèè Dèèts èn Èngels goan studere, ma

Page 5: Themaviering Tutti 24/25 oktober 1998 - Veldeke HasseltDen teks van da artejkel kun dzje doanieëven euch nog trèkvènne obbe sait vanne VLDN èn op tieë van oas. Ènne joare ‟80

_____________________________________________

Hesselse Ka.l nummereu 15 3

dzje hèt ta èn ouer lissensjââtsjoare mieër as goued gemaak bè ouer

tezis èn 1953 “Het dialect van Hasselt. Een fonetisch-historische stu-

die”.

Terwèèl de míétste lissenjââtstezisse zoe‟n 100 bladzèède diek zèn,

weur dieë van oech zoe mar effekes „n petat va 716 bladzèède. Èn da

weur nog ni alles: èn dieën tèèd haa dzje nog gin tipmesjinne, loat

stoan kompjoeters. Ouer tesis weur dus euch nog kalligrafis bè de

hand híél lieësbaar geschreve. Èn hèè wil iech effe éût te biech, of

bieëter éût „t héûsage va Xavier klappe: as Vera per azzaar dee tezis

zejt liege, zit ze dèk bè ne mejwârigen ondertóéen: “Doen schreef dzje

toch nog wel ewa schunder as néû, é Xavier!”

Néû zoe „n 30 joar leen goenk Hasselt 750 boezjíékes éûtbloaze (da

mut nogal e pak mâje gekos hèbben, al dee keskes!). Ter okkazje

doavan vond schepene Wim van Lishout „t e goued gedach virre stad

nen dieksjenèèr te schènke van da onnoavollegbaar èn unejk diejallek

da ‟t Hessels toch ès. Èn an wieë dach Wim Van Lishout as Sjienese

vrèèwilliger? Dzjuus! Xavier haa „t an ze bíén.

Èn wèè‟t toanoa op „t schoapschieëren âânkoum, hèt oaze Xavier ni

stilgestoan. De wieëreldbekanten Dieksjenèèr van „t Hessels weur kort

ternoa e fèèt. Allíén spèètig, zinjoamer zellefs, da de bouk bè dee 750

joar vjârig mos zèn, da ze Xavier dus obbe gegeuve momment hèbbe

mutte stoppe. Wèè iech al zee, joamer, zinjoamer, aners weur oazen

dieksjenèèr mènstens nog e drèède dieker gewieës.

Èn dieën dieksjenèèr van ‟t Hessels weur ni zoe mar nen dieksjenèèr

van dartíén ènne dozzèèn. Níé, zèènen dieksjenèèr weur èn Wes-Lim-

Page 6: Themaviering Tutti 24/25 oktober 1998 - Veldeke HasseltDen teks van da artejkel kun dzje doanieëven euch nog trèkvènne obbe sait vanne VLDN èn op tieë van oas. Ènne joare ‟80

_____________________________________________

Hesselse Ka.l nummereu 15 4

burreg den íésten diejallekdieksjenèèr va wetenschappelek nievoo.

Né, zoe hieër dj‟t euch „ns van ejmand aners!

Lâter hèt Xavier bè de VLDN (Veríéneging vir Limburregse Diejalllèk-

èn naamkunde, èn moe „m nog lange tèèd bestejerslid gewieës ès) „n

bèèdraag ever „t Hessels gemaak, ‟t ès te zègge: “Stadshasselts en

boerenhasselts” (evertèèd opnéû verschenen èn Hesselse Ka.l num-

mereu 13). Den teks van da artejkel kun dzje doanieëven euch nog

trèkvènne obbe sait vanne VLDN èn op tieë van oas.

Ènne joare ‟80 hèt Xavier nog lèsse Hessels gegeuve. „m Hèt zellefs

nen tèèd ne proggram ever ‟t Hessels obbe raddiejoo gehad.

Èn dan, wèè iech zoe‟n tíén joar leen

tot ontrent twej joar trèk de volle sletel

anne grammèèr van „t Hessels wèrrek-

de, hèt Xavier miech altèèd bè road èn

doad bèègestoan. Èn wèè iech „t obbe

veerstèlling vanne grammèèr al gezeed

hèb, zonder de hellep va Xavier haa de

grammèèr van „t Hessels zellefs nóéet

geschreve kunne wieëre.

Èn bè de opriechting va Veldeke Hasselt, veríéneging virre bescherre-

ming, behaag èn premeuse van ‟t Hessels, weur Xavier íén vanne

stiechtende lede. Tot vandaag ès „m doa nog altèèd aktejf bè artejkels

èn bè Hesselse tââlondersteuning. Zoe zèrreg „m ter as strenge tââl-

pelis veer da ter èn oas tèèdschrif ni teveel Hesselse kemels blèève

Page 7: Themaviering Tutti 24/25 oktober 1998 - Veldeke HasseltDen teks van da artejkel kun dzje doanieëven euch nog trèkvènne obbe sait vanne VLDN èn op tieë van oas. Ènne joare ‟80

_____________________________________________

Hesselse Ka.l nummereu 15 5

stoan. Gelèkkig ès Xavier braa vreedzaam van aard; anes zeuen ve

vir dee kemels nogal ewa vanne tââlpelissewos krèège!

Doaveer, vir da allemoal, bèsde Xavier, nen dieke dieke mèrsie, èn

euch an oech, bèsde Vera, want wèè v‟allemoal wete, achter ne straf-

fen aktejve man stíé ter altèèd ‟n nog straffer vreu.

Zonder ouer steun, ouer zèrreg vir Xavier, haa‟m zeker ni zoeveel vir „t

Hessels kunne douen. Doaveer, bèsde Xavier, bèsde Vera, nog mar

„ns nen dieke dieke mèrsie, proffejsijjat vir dee 80 joar, èn dajje nog

lang zoe aktjef kunt blèève wèè néû.

Wèè iech èn „t begèn va m‟nen diskouer zee, hèb iech te joenkèd va

Xavier evergeslage. Ma da make ve néû derek goued: Ever „t klee Xa-

vierke gíé Monique Cox, sikkretâris va Veldeke Hasselt vzw, oech néû

e schóé diechske veerdrage.

Monique mèdske, dzje hèt ‟t woard!

Page 8: Themaviering Tutti 24/25 oktober 1998 - Veldeke HasseltDen teks van da artejkel kun dzje doanieëven euch nog trèkvènne obbe sait vanne VLDN èn op tieë van oas. Ènne joare ‟80

_____________________________________________

Hesselse Ka.l nummereu 15 6

Lejfden ès ...

Xavier 80 joar

Begèn september, 73 joar leen

vroug te míéster èn‟d íéste stejdejoar

“Wie kan hier al tot 10 tellen?”

De kejoenges kejkde wèè kóéetèèle.

“Iech tot 26”, zee Xavierke

èn hieë râtelden ‟t alfabbèt aaf.

“Gij moet zwijgen, manneke”, zee de míéster,

“‟t is nu rekenles èn da‟s ‟t èmportantste”.

“Wa kan miech ta schille”, dach Xavierke

“lóép toch no den dejvel bèt ouer sèèverkes”

èn hieë louerden èn ze klee karnè‟ke

moe alle 26 z‟n lètterkes stonte te blienke.

Èn 1982 wèè Hasselt 750 joar woard

hèt Xavier z‟ne revãsj geneume.

Hieë maakde den Hesselsen Dieksjenèèr,

íén zâlechèds, de schunste bouk van Hasselt.

Ès ‟t èn ‟t bouerehessels of èn ‟t stadshessels,

ve kosten èèndelek teguj kallen onder oaze.

Page 9: Themaviering Tutti 24/25 oktober 1998 - Veldeke HasseltDen teks van da artejkel kun dzje doanieëven euch nog trèkvènne obbe sait vanne VLDN èn op tieë van oas. Ènne joare ‟80

_____________________________________________

Hesselse Ka.l nummereu 15 7

As wieërdsjes kunne wènke èn zinnekes dènke

dan kunnen alle zejelkes eupegoan

Xavier hèt dóéej lètters lieëven èngebloaze,

loate zejen wa ve bèt oas tââl kunne douen.

Néû kunne de Hesselieëre kalle, zènge, diechte

Xavier, ouer wieërd zullen oas altèèd gelèkkig make.

Monique Cox

Kaddeus

1) Ne schóéene kâder

Monique Cox everandig Xavier èn naam va Veldeke Hasselt ne

schóéene kâder vanne hand va Marc Cox bè alle lètterkes van ‟t alfab-

bèt rond ta gediech “Lejfden ès ... Xavier 80 joar”.

2) ’n Bank vir Xavier

Schepene va keltejer Caroline Mondelaers onthult te bank va Xavier

bè „t vollegende plieëtsje terop:

Xavier Staelens, man vannen dieksjenèèr van ’t Hessels.

Obbe twejdaagse van ‟t Hessels wieërd tee bank dan op z‟n diffenetejf

plââts plechtig onthuld.

3) De néû edejse vannen dieksjenèèr

Xavier krieg éût te haan va Monique Cox verlóépig nen dummy, wèè

ze da èn ‟t schóé Vlaams zègge. Ma ‟t ès beleuf, Xavier, de vejerde

Page 10: Themaviering Tutti 24/25 oktober 1998 - Veldeke HasseltDen teks van da artejkel kun dzje doanieëven euch nog trèkvènne obbe sait vanne VLDN èn op tieë van oas. Ènne joare ‟80

_____________________________________________

Hesselse Ka.l nummereu 15 8

edejse vannen Dieksjenèèr zal dit joar nog ènne boekewienkels liege.

Tot mieërder ieër èn gleure van ouer gelejfde Hessels!

4) De twejdaagse van ‘t Hessels

De stad èn Veldeke Hasselt betíén willen op 28 èn 29 appril (ne zoa-

terdaag ènne zondaag) „t Hessels bè „n fíésteleke twejdaagse spisjââl

ènne verref zètten èn premeute.

ènne bènnestad

28 èn 29 appril

10 – 18 ouere

Bè alderlee aktivvetèète

op verschielege plââtsen èn lokkâses

Page 11: Themaviering Tutti 24/25 oktober 1998 - Veldeke HasseltDen teks van da artejkel kun dzje doanieëven euch nog trèkvènne obbe sait vanne VLDN èn op tieë van oas. Ènne joare ‟80

_____________________________________________

Hesselse Ka.l nummereu 15 9

Proggram Twejdaagse van „t Hessels

Zoaterdaag 28 appril: va 10 tot 18 ouere

10 – 18 o.: Infostand Gróéete Merrek

10 – 18 o.: Annemâse èn èntsjige Hesselse kaffees

durre Banneuxkes

13 o.: Den Èèlespejgel (Uilenspiegel)

14 o. : De Veugelzank (Vogelsanck)

15 o.: ‟t Staddéûs (‟t Stadhuis)

16 o.: De Kambrejnes (Cambrinus)

17 o.: De Klene Hal (Kleine Hal)

16 o.: Stadsmus (iddekattejve réûmte): Hesselse lès dur Xavier

Staelens

17 o. De Kambrejnes (Cambrinus): Hesselse kwis dur Monique Cox

Zondaag 29 appril: va 10 tot 18 ouere

10 o.: Gelede wandeling èn „t Hessels + ènhuldeging bank obbe

Reddelberreg

11 o.: Ènhuldeging bank va Xavier Staelens obbe Reddelberreg +

optrieën Banneuxkes

11.30 tot 18 o.: Annemâse èn ènstjige Hesselse kaffees

durre Banneuxkes

11.30 o.: De Kambrejnes (Cambrinus) èn âânsléûting bè

d‟ènhuldeging bank Xavier Staelens)

13 o.: Den Èèlespejgel (Uilenspiegel)

14 o.: De Veugelzank (Vogelsanck)

15 o.: ‟t Staddéûs (‟t Stadhuis)

Page 12: Themaviering Tutti 24/25 oktober 1998 - Veldeke HasseltDen teks van da artejkel kun dzje doanieëven euch nog trèkvènne obbe sait vanne VLDN èn op tieë van oas. Ènne joare ‟80

_____________________________________________

Hesselse Ka.l nummereu 15 10

14 o.: Gelede wandeling èn „t Hessels

15 o.: Stadsmus (heufkaffee): Hessels ouer dur Monique Cox: “Van

Hendrik Van Veldeke tot oas Hessels va néû”

15.30 o.: Gelede wandeling èn „t Hessels + aafsléûting èn „t

Stadsmus

16.30 –18 o.: Stadsmus: Aafsléûting/resepse bè optrieën vanne

Banneuxkes

Op èntsjige vaste momente brènge de stadsbejaardejer èn „t Combo

Jos Tuts rond te Gróéete Kèrrek ne kõsaar van Hesselse liedsjes.

Alle aktivvetèète wieëre bè veel trallalla èn lawwaat bekandgemaak

durre “sjampètter” van dins.

Virre wandelingen mujje (verpliech!) op veerand ènschrèève:

- Toerisme/Uitpunt, Lombaardstr.3, 3500 Hasselt

- tel.011/23 95 40

- [email protected]

Virre lèsde âânpassingen èn âânvèllinge: Kiek obb‟oaze sait

www.veldekehasselt.be èn had te âânkondigingen èn de pers goued

ènne mot.

Gróéete fottokonkouer! De drèè schunste fottos vanne twejdaagse wieëre gepubblisseerd

ènne vollegende Hesselse Ka.l èn gieëve rech obb’ne schóéene

prèès.

Ènschieke per íé-pos ten lèsten op 15 mee!

Page 13: Themaviering Tutti 24/25 oktober 1998 - Veldeke HasseltDen teks van da artejkel kun dzje doanieëven euch nog trèkvènne obbe sait vanne VLDN èn op tieë van oas. Ènne joare ‟80

_____________________________________________

Hesselse Ka.l nummereu 15 11

Harie spriek

„t Schènt ta de “éminence grise” van dee veríé-

neging dee mèène naam drieg, gevejerd ge-

woaren ès op ‟t Stadhéûs. De gujje man ès tag-

getig gewoaren èn da ès ni mèn, gelíéf miech,

want iech hèb ondervènning èn dee mattere:

iech bèn wèè ze zègge zou aad as te stroat, of

egelek veel ader as te míéste stroate van dees schouen stad!

Awwel Xavier, al zèèt dzje nog lang ni zou aad as iech, toch nen dieke

proffejsejat joeng, want dzjieë zèèt toch te man dieë zèènen tèèd

goued gebrèèk hèt vir „t vollek trèk Hessels te lieëre sprieëken èn stil-

lekes âân begènne ve doa de guj rizzeltâte van te zejen. „t Ieërt miech

tenaandere fèl da ouer veríéneging vir ‟t behaag van ‟t Hessels mèène

naam gekeuzen hèt, iech bèn doa serjeus fejer op, da meug dzje ge-

rès wete!

Iech hieërde nog da dzje euch ‟n bank gekregen hèt bè ouere naam

terop èn da “men” nog ni weet mou ze dee goan ènstallere. Awwel

joeng, loat tee hèè mar zètten èn mèè parrekske, kort bè miech, dan

kunne ve aaf èn téû ewa mèèmere ever oas aa stad èn ‟t unejk tââlke

da hèè al íéve gespreuke wieërt. Joa Xavier joeng, da zeu schóéen

zèn, dènk ter mar „ns ever noa, want no ‟t schènt hèt dzjieë „t vir ‟t

zèggen evere plââts mou da zitmebel zal gezatte wiëre. Èn dzje weet,

dzje zèèt hèè obbe Reddelberreg altèèd mieër as willekoem!

Page 14: Themaviering Tutti 24/25 oktober 1998 - Veldeke HasseltDen teks van da artejkel kun dzje doanieëven euch nog trèkvènne obbe sait vanne VLDN èn op tieë van oas. Ènne joare ‟80

_____________________________________________

Hesselse Ka.l nummereu 15 12

Èn iech mut téûgieëve, zou‟n bank zeu vir miech egelek euch híél èn-

tressant zèn. Iech krèèg toch zoe‟n kaa póép van íévig op tieë kaae

stíén te mutte zitte. Dzjieë zèèt toch ni den híélen tèèd hèè. Dus tan

kan iech èèndelek euch „ns obb‟n hoate bank goan zitte, kweste va me

keetsjen ‟ns teguj op te werreme.

Ãfẽ joeng, dzje dènk ter mar „ns goued ever noa. Miech zeu dzje ter

èn alle geval e fammeus plezejer bè douen. Dènk asteblejf euch „ns

an “den aaen” dieën hèè èn alle wieër èn wènd z‟n bille plat mut zitten

op tieën ellendige stíén.

Leo, de bieldeflèèsterieër

Page 15: Themaviering Tutti 24/25 oktober 1998 - Veldeke HasseltDen teks van da artejkel kun dzje doanieëven euch nog trèkvènne obbe sait vanne VLDN èn op tieë van oas. Ènne joare ‟80

_____________________________________________

Hesselse Ka.l nummereu 15 13

Tââlkroenkels: Eweglóépen ès nieks,

ma trèkkeume ...

Monique Cox

Kènger dee weglóépe, wieëre tegewoarig èn e ge-

stiech gesteuke, vrieger houele ze da bènne de fe-

mieldzje, bèt oas toch.

M‟n gróéetaars wunden „ns tèèdelek effekes èn

Zeueneve. Iech weur 3 joar, èn wèè ve doa „ns op

beziek goenke, dissedeerden iech, obb‟ne moment

da‟ch miech ambeteerde, van „ns te goan wandele.

De kâzelieërs èn de kaarters begoste miech noa ‟n tèèdsje te misse,

èn m‟ne pa ze joengste brejer, noenk Fernand, kos z‟ne villeu op vir

miech te goan zieke. Dieë vond miech al rap, iech kreeg ‟n lap tege

m‟n óéere, èn doa reed te siegelieër van achttíén bè e kènd van drèè

dur‟t dèrrep, dzje zoug te minse dènke: “Moe‟t tieë da gââjld?” Joare

lâter weur ‟t nog altèèd achterklap ènne femieldje: “Wèè‟t kènd „ns

wegloup èn Zeuneve”. Iech weur pertang ‟n híél braaf kènd!

Ternoa wunde bomma èn de Normandiëstroat èn Riengs. Doa hèb

iech‟t „m wir „ns gelap.

Iech spíélde bè aner kènger èn‟t stieëgske achter ‟t héûs, wèè íén van

dee mèdskes vroug of iech mejgoenk tot anne pos. Iech dach ta da

djzuus achter ‟t hiekske weur. Nieks van, da weur de gróéete pos ob-

ben Havermerrek, dus te rut ever èn de stad èn. Iech haa ocherrem

me vieërinkske nog âân, mâ‟ch kos nemíé trèk. Krek wèè ve de brejf

ènne bès gesteuken haan èn oas imdrade, kwaam noenk Fernand

Page 16: Themaviering Tutti 24/25 oktober 1998 - Veldeke HasseltDen teks van da artejkel kun dzje doanieëven euch nog trèkvènne obbe sait vanne VLDN èn op tieë van oas. Ènne joare ‟80

_____________________________________________

Hesselse Ka.l nummereu 15 14

doa wir aafgepedald bè ne fel róéed gekleerde kop. Wir ‟n lap tege

m‟n óèere (néû vlieg dzje doaveer „t prezong èn), èn vanachter obbe

villeu. Hieë zal twejentwíéntsjig gewieës zèn, iech zeve, èn wa zoug

dzje de Hesselieëre dènke: “Moe‟t tieë da gââjld?”

Téûs gekeume stonte bomma èn m‟n tant Simonne híévetig te touete

(dee jankden alletwej toch zoe gjâân), èn iech moch ten híélen daag

nog zellefs nemíé noa d‟achterdeer kejke.

Joa, joa, Child Focus èn Alain Remu “avant

la lettre”.

Wèè m‟n amandelen èn pelippe mosten

éûtgehââjld wieëre, hèb iech èn‟t hospetââl

nog „ns nen effoar gedoan vir ter onderéût

te méûze, mâ „ch loup te verkieërde kant

vanne gank op.

Deze kieër weur „t rizzeltâât „n mep op m‟ne polder, zellefs ten dok-

tóéer kejkden of iech ‟t íéste kènd weur da schriek van „m haa.

E bietsje lâter goenk iech bè m‟ne bompa noa de muzee van ‟t Hèèlig

Pâterke, èn doa èn da gengske pakden iech wir m‟n bejze, want iech

dach ta‟ch trèk èn‟t hospetââl weur.

De kirre da‟ch ‟t ternoa nog geriskeerd hèb, haa‟ch miech al bedach

virda ze miech gemis haan, dus da bleef wa‟t weur.

Dzje kunt ‟t ze ni koalek neme, ma wèè‟ch op tréûen stond bè m‟nen

allerlejfste, hèt te femieldzjen „m nog „ns gerappleerd wèè iech èníén-

zouet (op ta gebejd): “As dzjieë ze mejpak, menneke, ès ‟t ouer res-

ponsabeletèèt, vieë goan ze nemíé zieke, èn noenk Fernand wunt néû

èn Gènk”.

Iech hèb ‟t tan euch nóéetsnemíé geriskeerd, èn néû bèn iech toa te

aad veer, dènk iech. Kim doabèè, iech hèb rimmetis, da líép ni rap!

Page 17: Themaviering Tutti 24/25 oktober 1998 - Veldeke HasseltDen teks van da artejkel kun dzje doanieëven euch nog trèkvènne obbe sait vanne VLDN èn op tieë van oas. Ènne joare ‟80

_____________________________________________

Hesselse Ka.l nummereu 15 15

Keukresep: Sint-Hubertusbríédsjes of

mastèlle

Al virre Franse Rivvelejse woarte dee bríédsjes éût-

gedield anne poart vanne Herkenrodeabdèè, ternoa

anne Slevreukèrrek, obbe fíéstaag va Sint-Hubertus

(petróéenhèèlige vanne jach), “tege de honsdol-

hèèd”, dus an minsen èn bíéste. Lâter woarte ze “an

errem minsen èn kènger” bedield.

Dee ron bríédsjes bè e kóéet ènne mids zèn euch gekant as mastèlle.

Dje zèt toaveer 10 cl mèllek op ‟t vejer tot ze leu ès. Douet toa 200 gr

zellefopgoajnde bloem bèè, 10 gr soeker, 40 gr bréûne soeker, e snif-

ke zaat, 20 gr beueter, 1 eedeurke èn 1 klee lepelke kanníél. Mengelt

alles goued tot ne stevigen díég. Dèk aaf bè ne vochtigen douk èn loat

10 menejtsjes rèste.

Maak 10 bollekes van da díég, déûet se plat èn maak ter ènne mids e

kóéet èn. Lèk ze obb‟n euveplâât èn loat se èn ne veerverwerrembden

euven an 220°C schóéen liechbréûn bakke.

As se aafgekejeld zèèn, gut dzje ter ni kunne vanaaf blèève …

Page 18: Themaviering Tutti 24/25 oktober 1998 - Veldeke HasseltDen teks van da artejkel kun dzje doanieëven euch nog trèkvènne obbe sait vanne VLDN èn op tieë van oas. Ènne joare ‟80

_____________________________________________

Hesselse Ka.l nummereu 15 16

Hesselse Loch: èèndelek ne CD!!!

Èèndelek!

Al joarén vrouge de minse an dee van Hesselse Loch as ta ze hin lied-

sjes ni op CD haan. Èn ejdereskieër weur ‟t antwoard “Níé, ma ve wèr-

reke terâân”. Néû, èn 2012, noa mieër as zeve joar “terâân gewèrrek

t‟hèbbe”, ès ter ne CD!

Joamer genoeg stoan al hin liedsjes doa ni op, ma ènne BM Studio èn

Loaneken ès ter ondanks te Loanekese loch toa toch ‟n ferrem bloem-

lieëzing èngebliek. De CD ès al verkoch gewoaren obb‟in lèsde veer-

stèlling “Pak néû ...”.

Vir de minse dee doa ni geraak zèn, ginne nóéed, „m ès nog altèèd te

kóép ...

Wa stíé ter op tieë CD?

Z‟hèbben ‟n selekse gemaak va 14 liedsjes éût te aafgelóépe zeve

veerstèllinge (behalleve de lèsde nattejerlek), ‟t ès te zègge:

1. Hallo, gujjen oavend, hèè zèn ve (2011; Eupeningsnumme-

reu)

2. Koem bè miech mej no Rimpelrock (2006; Las va festivallitis)

3. Zonder m‟n stad, m‟ne boelvaar (2007; Hèèmwee)

Page 19: Themaviering Tutti 24/25 oktober 1998 - Veldeke HasseltDen teks van da artejkel kun dzje doanieëven euch nog trèkvènne obbe sait vanne VLDN èn op tieë van oas. Ènne joare ‟80

_____________________________________________

Hesselse Ka.l nummereu 15 17

4. D‟íénige stad bè e plieëtske èn oas hart (2007; Ode an Has-

selt)

5. Ongelèkkig (2008; Steve gelèkkig as goevernéûr?)

6. As iech ins wis (2008; strengere sorteerregels dur aafschaffing

grejene zak)

7. De pipkes van ‟t Segershéûs (2008; óéts wieëreldberoemd,

tèntslètsjes avant la lettre)

8. Vlieg bèt oas mej (2008; ballonvaart bè Hesselse Loch)

9. M‟n stad (2009; ode an Hasselt)

10. Den daag da dee gróéete ieënd verdween (2010; bââdieënd

ènne Hesselse bassèng van „t kenââl)

11. Joamer da nen ond gin Hessels kient (2010; bíéstemezere,

verdeuld ènne Hesselse bènnestad)

12. Hasselt, dzjieë zèèt mèène nummer íén (2011; ode an Has-

selt)

13. Iech èn m‟n Slivvevreu (2010; hulde anne Virga Jes)

14. Hasselt stad va m‟n hart (2010; ode an Hasselt)

Èn éût welleke produkses dzjuus?

2006 ... Èn al wa wènselek ès!

2007 Gezeed ès gezee.d

2008 Loat te poues mar pisse

2009 Da wiel dzjieë ni wete

2010 Obben aner

2010 Slevreuke van ‟t seveste joar

2011 Zwèg stil …

Page 20: Themaviering Tutti 24/25 oktober 1998 - Veldeke HasseltDen teks van da artejkel kun dzje doanieëven euch nog trèkvènne obbe sait vanne VLDN èn op tieë van oas. Ènne joare ‟80

_____________________________________________

Hesselse Ka.l nummereu 15 18

Ès toa ech nieks op âân te merreke?

Nattejerlek wel èn dieë zin da‟t spèètig, wa zèg iech, zinjoamer ès ta

ter bè dieë CD gi biekske ziet bè de tekste van in liedsjes. Ma ieërlek

ès ieërlek, ze probbere da wel ewa goued te make bè dee teksten

obb‟inne sait te zètte: www.hesselseloch.be, ma ajje‟t miech vroag, e

biekske weur toch nog vil bieëter èn schunder gewieës ...

Wa ès ta, Hesselse Loch?

Wèè daar dzje‟t vroage!!! Mar allè, vir dee rââr minse dee Hesselse

Loch nog ni kènne:

Hesselse Loch ...

… ès zíéver, ès dóéedserjeus, ès lache bè

… hèt gin kleer, ni róéed, ni orranje, ni bleu èn ni grejen

… hèt bè Lom Pesjeu, “veûl meûl èn nottwaar city-watcher”, de kloon

vanne rieëriengbeugkoallejsen èn héûs

… brienk ins per joar ne gezelligen oaved zonder pretense bè skèt-

sjes, liedsjes èn kõferãsjees

… ne mut vir ejderen Hesselieër of Hesselos bè‟n hart vir zèèn of heer

stad.

Sèèk ma ... dieë naam “Hesselse Loch”, hèbbe ze da allíén gevon-

ne?

Zeker èn vas ni, da hèjje wir goued gezejen. Ieëre wieë ieëre téûkim:

Èn 1982, ter okkazje va “Hasselt 750 jaar stad”, verkochte de lede

vanne karnevalveríéniging “De Koekerelle” guj Hesselse loch èn da bè

de neubele buut vir ‟t kóéet èn hin kas op te vèlle (da kim tervan ajje

de Hesselse horecasektor dur diek èn din blèf steune!).

Èn obb‟t etiekètsje van dee díéskes stond:

Page 21: Themaviering Tutti 24/25 oktober 1998 - Veldeke HasseltDen teks van da artejkel kun dzje doanieëven euch nog trèkvènne obbe sait vanne VLDN èn op tieë van oas. Ènne joare ‟80

_____________________________________________

Hesselse Ka.l nummereu 15 19

Hesselse Loch

Goued vir minse bè ne mond wèè ’n hèske

Zèèver Hesselse Loch, èn dóéeze getroeken èn Hasselt vir de Koekerelle

Moe èn vir wèèveel kunne ve dieë CD vaskrèège?

Vir de CD mujje 10 euro dââltèlle.

Dzje kunt „m kóépen èn “Toerisme/Uitpunt” (toeristissen dins van Has-

selt) of bè de lede van Hesselse Loch.

Mieër ènformâse kun dzje krèège bè: Tony KLINKERS

Kontakadres : Hesselse Loch

Muggenstraat 49/6

3500 HASSELT

Íé-posaddres : [email protected]

Websait: www.hesselseloch.be;

HESSELSE

LOCH

Ziéver èn pekskes van, ever èn vir Hesselieëre bè veel pretense

Page 22: Themaviering Tutti 24/25 oktober 1998 - Veldeke HasseltDen teks van da artejkel kun dzje doanieëven euch nog trèkvènne obbe sait vanne VLDN èn op tieë van oas. Ènne joare ‟80

_____________________________________________

Hesselse Ka.l nummereu 15 20

Aa Hesselse wieërd

Xavier Staelens

forreke (rondlopen, rondketsen, ook iets met veel moeite doen) heeft

een duistere etymologie: vieë mar forreke vir op tèèd gedoan te krèè-

ge. Het Rijnlands kent wel furkeln (onhandig te werk gaan) maar de f-

anlaut doet aan een Romaanse oorsprong denken. Het woord klinkt

erg slangy.

fréûsele (stoeien, lichtjes worstelen) wordt in verschillende idiotica en

in verscheidene varianten vermeld, ook in het Rijnlands (früsseln, frös-

seln).

pispètsjes (meerv.): haagwinde. Genoemd naar

de gelijkenis met een po. Het Keuls kent ook Piss-

pötche

vas (m.), meestal in het meervoud vasse: 1. hak van schoen: hóég

veskes (naaldhakken) 2. hiel: dzje trieëd miech op m’n vasse: “je trapt

op mijn hielen”: al bekend in het Middelnederlandse versene, hetzelfde

woord als het Duitse Fersen

hannekesnès (m.): “rommel, boel”: vir miech meuge ze den híélen

hannekesnès verkóépe. Alfons Jeurissen gebruikt het woord ook. Het

Rijnlands kent Hannesenpack (bedelvolk). Hanne betekent ekster: Kili-

aan in de 16e eeuw vermeldt hanneken (graculus, kraai).

Page 23: Themaviering Tutti 24/25 oktober 1998 - Veldeke HasseltDen teks van da artejkel kun dzje doanieëven euch nog trèkvènne obbe sait vanne VLDN èn op tieë van oas. Ènne joare ‟80

Aktivvetèète -Zoaterdaag 28 appril èn zondaag 29 appril ènne Hasseltse

bènnestad: Twejdaagse van ’t Hessels (proggram: kiek op

bladzèède 8 tot 10)

-Zondaag 29 appril om 15 o. i.s.m. ‘t Stadsmus: Hessels ouer: Van

Hendrik Van Veldeke tot oas Hessels va néû (Monique Cox)

-Zondaag 24 juni: om 15 o. i.s.m. ‘t Stadsmus: Hessels ouer: Hesselse

daasorkèste (Rik Ghysen)

-Zondaag 23 september om 15 o. i.s.m. ‘t Stadsmus: Hessels ouer: De

kèrremes va vrieger (Jean-Paul Lambrichts)

25 novvember om 15 o. i.s.m. ‘t Stadsmus: onderwerrep nog ni

bekand (Karin De Greeve)

Oaze wienkel

-Spellinggids: € 2,5 (evere pos € 4,5) -Grammèèr van ’t Hessels: € 25 (aafgehââld of bè Standaard Boek-

handel + Uit in Hasselt), € 32,50 (evere pos) of € 45 (evere pos vir ’t béûteland: Nederland, Frankrek, Luksemburreg, Dèètsland)

Lidgeld:

Gewóéen lid: € 8

Steunlid: € 10 of mieër

Jeuglid (tot 25 joar): € 5

Béûteland: € 18

Te storten op rieëkening BE91 979-2463483-76 va Veldeke

Hasselt vzw, A. Orteliuslaan 4, 3500 Hasselt bè de zjuuste

vermelding va wajje gjâân hèbbe wielt.

Naam, addres en e-mail ni vergieëten asteblejf!

Page 24: Themaviering Tutti 24/25 oktober 1998 - Veldeke HasseltDen teks van da artejkel kun dzje doanieëven euch nog trèkvènne obbe sait vanne VLDN èn op tieë van oas. Ènne joare ‟80

Veldeke Hasselt vzw,

Veríéneging virre bescherreming, behaag èn premeuse van ’t Hessels

Iech goan no téûs

dzjieë gut no toueres

hieë gíé no te zèènes

zèè gíé no teres

vieë goan no téûs

dzjieëlejs gut no toueres

zèè goan no tinnes

vir

Hesselse Ka.l te lieëze