Regionale Specialisaties

The Pacific

College 1 - 14 februariCentrale vragen (deze staan centraal in de colleges over alle 4 de gebieden):

De geografie van het gebied De (koloniale) geschiedenis van het gebied

o contact/koloniale geschiedenis en de voortdurende invloed die de koloniale tijd nog steeds heeft op ontwikkeling

De cultuur en de identiteit van menseno culturele identiteit kwesties in het hedendaagse leven

Actuele wetenschappelijk onderzoeksthema’so Global influences, invloeden van buitenaf en wat hier de specifieke

invloeden zijnHet begrip theorie:Binnen de antropologie heeft het begrip theorie een andere betekenis als binnen andere wetenschappen. Er zijn dus ook verschillende betekenissen van het begrip theorie:

Twee kenmerken: Voorspellingen over toekomstige situaties

Een theorie bestaat uit een klein aantal elementen en op basis van de theorie kun je voorspellingen maken over toekomstige situaties.

Een voorspelling die je wil falsificeren Een theorie blijft altijd een gissing of een voorspelling. Door middel

van experimenten ga je proberen je theorie te falsificeren. The PacificOceanië is eigenlijk een beter begrip dan Pacific.

The Pacific is een koloniale term, de bevolking zelf prefereert de term Oceanië Begrip pacific is geïntroduceerd in een van de eerste ontdekkingsreizen. Het

begrip komt van Ferdinand Magellaan die op zijn reis naar de Pacific alleen maar goed weer heeft meegemaakt. Daarom heeft hij dit gebied de Pacific genoemd, wat inhoud dat het een stille zee is. Het is echter geen stille zee.

De pacific als begrip is in zwang geraakt, mede door het begrip de ‘pacific rim’, waar de landen aan de rand van de pacific mee bedoeld worden (Amerika, China, etc.) met opkomende economieën. Opvallend is dat de pacific zelf dan wel als het centrum gezien wordt.

De bewoners zelf geven aan dat Oceanië een beter begrip is dan de pacific. Oceanië toont beter de grootsheid aan van het leven op de grote oceaan.

Geostrategische waarde: tweede wereld oorlog, aanval op Pearl Harbor (Hawaï) sindsdien is Amerika (maar ook Azië) overtuigt van de geostrategische waarde van het gebied. Hierdoor wordt er ook veel onderzoek gedaan in dit gebied.

1

Van Pacific naar Oceanië Eilandjes werden vroeger als geïsoleerd gezien (Malinowski, Radcliffe Brown, etc.). Met geïsoleerde samenlevingen die niet werden beïnvloed door landen/samenlevingen daar omheen. Dit is inmiddels totaal achterhaald. Epeli Hav’osa heeft een boek geschreven waarin hij het idee van veel verschillende geïsoleerde eilanden ondermijnd. Voor de lokale bevolking is de zee geen barrière tussen de eilanden, maar juist een verbinding. Daarnaast is de zee ook een bron van voedsel e.d. Je moet de zee dus niet zien als een afsluitende factor, de zee verbindt de bevolking juist met elkaar.

Vier verschillende gebieden van Oceanië Australië

o Terra Australis Incognita: het onbekende Zuidland. Term komt voort uit de klassieke oudheid.

o Ptotemaeus, een astronoom. Als de aarde rond is moet er ook nog een gebied aarde zijn aan de onderkant van de aarde die de aarde in “evenwicht” houdt. Men was opzoek naar dit ‘onbekende Zuidland’, toen ze dachten dit gevonden te hebben kreeg het de naam Terra Australis Incognita.

o Grootste landmassa van het gebied Oceaniëo Aborigines, oorspronkelijke bewoners

Polynesië o Het grootste gebied. o Tussen de driehoek van Hawaii in het noorden, Nieuw-Zeeland in het

zuiden en het Paas Eiland in het oosten. Micronesië:

o Veel kleine vulkanische eilanden.o Bestaan uit koraal rif, atollen. Koraal wat boven de zee uitkomt. Soort

‘levende’ eilanden. Melanesië

o Oorspronkelijke bewoners Papua’s: kroes haar en een donkere huidskleur

Dit was de reden om ze als apart gebied in te delen.Deze namen staan ter discussie, ze zijn een gevolg van het kolonialisme. Bovendien zijn ze tegenwoordig achterhaald.

BevolkingsgolvenEerste bevolkingsgolf!Eerste mens in Afrika. Mensapen gingen zich ontwikkeling van homo erectus > homo neanderthalers > homo sapiens.Wetenschappers van de paleologie, archeologie, linguïstiek, fysische antropologie en culturele antropologie hebben een onderscheid gemaakt in de mensen die wonen in Polynesië, Micronesië en Melanesië.

Sunda plaat (Azië) en Sahul plaat (Oceanië). Tektonische platen met daartussen de Wallace Lijn: biologische scheiding tussen de flora en fauna van Azië en van Australië & Oceanië (diepe trog). Specimen en mensen konden niet over deze lijn heen. Mens heeft hier wel 100.000 jaar over gedaan.

2

o De homo erectus is over deze Wallace Line heen gekomen ongeveer 800.000/900.000 jaar geleden, maar ze zijn niet heel ver over de lijn heen getrokken. De Papoea’s hebben zich zeer waarschijnlijk verspreid over Nieuw-Guinea en de eerste stukken van Australië.

De Aborigines in Australië leven volgens onderzoekers al 60/80 duizend jaar in Australië. Resten zijn onderzocht en blijken homo sapiens te zijn. Dat is nogal een verschil met de homo erectus.

o Archeologen twisten daarom of de eerste mens uit Afrika komt of dat de mens in Australië onafhankelijk is ontstaan.

Eiland van Nieuw Guinea: Papoea’s eerste bewoners. Verwantschap maar ook grote verschillen tussen Aborigines en Papoea’s.

o In de ijstijd staat de zeespiegel laag en konden Aborigines overlopen naar de Papoea’s. Einde ijstijd 12.000/18.000 jaar geleden.

o IJs smelt, zeespiegel stijgt, Australië en Aborigines geïsoleerd. Eerste bevolkingsgolf dus Australië en Nieuw-Guinea Aborigines en

Papoea’s.Tweede bevolkingsgolf!Historisch, cultureel, linguïstisch niet verwant aan de bevolking van Nieuw Guinea en Australië.

Austronesiërs bevolken de rest van het gebied van Oceanië. Begon 6000 jaar geleden vanuit Taiwan. Ze verspreiden zich over Micronesië,

kustgebieden van Melanesië en Polynesië. Het waren uitstekende zeevaarders. De langste afstanden waren vanuit Oost-

Polynesië naar het zuiden naar Nieuw-Zeeland, naar het noorden naar Hawaï en in het oosten naar Paaseiland.

In Tahiti en Hawaï zijn ze het laatste gevestigd (1000 jaar geleden), nog redelijk kort!

Veel verwantschap tussen Nieuw-Zeeland en Hawaï, komen beide van Oost-Polynesië Hawaiki: mensen uit New-Zeeland geven aan dat hun home land Hawaiki is. Hawaiki is waarschijnlijk in de tijd verbastert naar Hawaii. Er is een groot verwantschap van de taal.

Austronesiërs trokken ook vanuit Taiwan naar Azië tot aan Madagaskar. Dit zijn dus ook Austronesiërs en dus verwant met Micronesië, Polynesië en kustgebieden Melanesië.

Tweede bevolkingsgolf dus Micronesië, kustgebieden Melanesië en Polynesië.

On the edge of the global: TongaBoek modern etnografisch onderzoek. Theorieën over moderniteit en consumptiegedrag.

Gaat over Tonga: kleine geïsoleerde eilandenreeks in de Pacific van 170 eilanden. Maar 36 eilanden zijn bewoond. Land is opgedeeld in drie (bevolkings-?)groepen.

Land is 3000 jaar bewoond. Ongeveer de helft van de inwoners zijn geëmigreerd, vooral laatste 30 jaar.

o Helft daarvan woon in Nieuw-Zeelando De rest in Australië of Californiëo Helft van de inkomsten van het land bestaat uit remittances.

Geschiedenis van Tonga in hoofdlijnen 12 eeuw: Tu’i Tonga.

3

o Verwantschap wordt terug getraceerd tot Tu’i Tonga. Een man, een mythisch figuur, verhalen over Tu’i Tonga. Een van de aardsvaders van het hedendaagse koninkrijk. Hedendaagse koning is afstamming van Tu’i Tonga.

1616: Willem Schouten en Jacob Le Maire. Eerste Amerikanen op Tonga. 1643: Abel Tasman 1773: James Cook: Friendly Islands. Hij heeft pas echt goede informatie over

Tonga verschaft. Hij heeft er veel gereisd en veel over geschreven.o Meer bekend over Tonga vanaf 1773.

1845: Tonga wordt verenigd in de vorm van koninkrijk onder leiding van Taufa’ahau. Begeleidt door missionarissen (katholiek).

o Voor het eerst een soort staatkundige eenheid. 1875: constitutionele monarchie m.b.v. Shirley Baker. Grondwet geschreven

door een zendeling (protestants). De koning en kerk hebben erg veel macht. Vanaf 1900 Brits protectoraat, maar het enige land dat nooit is gekoloniseerd.

Blijft onafhankelijk. Daarom weinig invloed van het westen.

Kenmerkend voor Tonga Hiërarchie. Extreem hiërarchisch, weinig ontwikkelingsmogelijkheden dit heeft een sterke

invloed op migratie (financieel en intellectueel). Het is een constitutionele monarchie, maar de macht van de koning wordt niet

begrenst door de grondwet. Je bent of van adel of niet en dat bepaalt alles in de dagelijkse omgang van de bevolking van Tonga.

Een kleine groep in Tonga bezit al het land. De boeren pachten het land van de adel en betalen in natura een deel van de opbrengst aan de adel.

De hiërarchie is wel aan het veranderen. o 50% (100.000) van alle Tonganen wonen niet in Tonga. Deze migratie

golf is 35 jaar geleden pas begonnen. 50.000 van deze mensen wonen in Nieuw-Zeeland.

o Ze storten een significant gedeelte van hun geld terug naar Tonga. Tonga is voor meer dan 50% afhankelijk van deze remittances. Dit geld wordt gelieerd en geassocieerd met allerlei ideeën en goederen.

Koning Tupou de 4e had een slechte reputatie. Hij liet andere landen kernafval dumpen in Tonga, geen persvrijheid, etc. Migranten die terug op bezoek kwamen hebben ideeën van democratie verspreid.

Koning Tupou de 4e werd in september 2006 opgevolgd door zijn zoon Tupou de 5e en verandering zou komen.

November 2006: rellen in Tonga, omdat de koning niet genoeg verandering bracht. Winkels die stonden voor de moderniteit van Tonga zijn platgebrand, 6 mensen kwamen om het leven. Dit was een keerpunt voor Tonga.

o In 2010 waren er de eerste verkiezingen, maar de hiërarchie zat zo diep geworteld dat er alleen gestemd werd op mensen van adel. nieuw parlement. Persvrijheid is terug.

In 2012 werd Tupou de 5e opgevolgd door zijn broer Tupou de 6e.

College 2 - 21 februariDe koloniale geschiedenis van het gebied15e + 16e eeuw:

Periode van Spaanse en Portugese ontdekkingsreizen.

4

Ferdinand Magellaan is de eerste van wie we zeker weten dat hij de hele pacific heeft doorgevaren (1490-1521). Hij is onder Zuid-Amerika door naar de Pacific gevaren.

o Er zijn bewijzen van mensen die het gebied eerder ontdekt hebben, deze hebben echter vaak schipbreuk geleden of hebben na aankomst niet verder kunnen reizen.

Verder hebben de Spanjaarden en Portugezen weinig sporen nagelaten, mede door gezondheidsproblemen (scheurbuik/schurft) en veel schepen die niet terugkeren door foute kompassen.

16e + 17e eeuw: Gedomineerd door Nederland (VOC, WIC) Drie redenen voor ontdekkingsreizen:

o Zoeken naar het onbekend Zuidland (zie vorige college) wat de Aarde in evenwicht houdt.

Terra Australisch Incognita waar Australië naar vernoemd iso Zoeken naar mogelijkheden om handel te drijven.o Gebied verder in kaart brengen

Reizen naar Indonesië > specerijen Cape York in Australië Kaap Kiereweer West Australië Willem Hartog 1616 Paaseiland Belangrijkste invloed is uitgegaan van Abel Tasman (1603-1659) die

meerdere reizen heeft gemaakt. Hij is belangrijk geweest voor de representatie van de Pacific, hoe er over werd geschreven in Europa.

o Tasmanië in Australiëo Had als eerste contact gehad met de Maori in Nieuw-Zeelando 1642: eerste aankomst op de westkust van Nieuw-Zeeland

kwam een bootje met Maori mensen naar Tasman toe, ze zagen er anders uit, andere bootjes, andere kleding (hebben vrij geïsoleerd geleefd) Maori dacht: mensen kunnen hier slechts komen met twee redenen: goede of slechte intenties. Om daar achter te komen gaven ze een signaal af met muziek. Tasman reageerde hierop met de scheepshoorn en de Maori vatte dit op als een gewelddadige intentie, ze trokken zich terug en de volgende dag werd er aangevallen de baai waar Tasman in aankwam noemde hij daarom de Moordersbaai op grond van dit verhaal heeft de Maori de reputatie gekregen dat ze erg gewelddadig zijn. Hiermee werd kolonialisme ook gejustificeerd.

18e eeuw: James Cook (1728-1779) Andere eeuw tijd van Verlichting Reizigers hadden bredere belangstelling dan alleen handel drijven.

5

James Cook (Engelsman) had ook interesse voor andere taal, cultuur, flora & fauna.

Door het meenemen van zuurkool, heeft hij ervoor gezorgd dat scheurbuik werd overwonnen. Hierdoor kon men langer op zee blijven.

o Hij had een naturalist bij, Joseph Banks (bioloog) die onderzoek deed naar de flora en fauna.

o Hij had ook tekenaars bij, Sydney Parkinson, die tekende wat ze allemaal hadden gezien. Hij tekende veel landschappen en personen. Die personen waren vaak getatoeëerd, dit is pas later over de rest van de wereld verspreid.

o Reizen van Cook spreken nog steeds tot de verbeelding. Nog steeds worden er boeken geschreven over de impact van zijn reizen.

o Er werd veel geschreven over de Pacific als ideale samenleving. Mensen leven nog in harmonie met de natuur.

Zo uitte men kritiek op de eigen samenleving Maar Staat, politiek, e.d. zijn ook nodig. Anders wordt je zo’n

gewelddadig volkje als de Maori.o Cook schreef een evenwichtig beeld van hoe samenlevingen eruit

zagen (niet alleen maar negatieve beelden van oorlogen en kannibalisme). Ze probeerden het beeld van de Maori als gewelddadig volk te veranderen.

o Hij ging ook goede relaties aan met de lokale bevolkingen door het meebrengen van producten die ze in de Pacific niet hadden (eten, zeep, dekens), ruilhandel.

Cook markeert het begin van de permanente aanwezigheid van Europeanen wordt gezien als het begin van het koloniale tijdperk.

o Tot laatste decennia van de 18e eeuw waren er eigenlijk alleen maar reizigers, handelaren, avonturiers. Ze waren niet permanent aanwezig.

Marshall Sahlins – Boek over James Cook Cook kwam aan op het moment dat er geoogst werd. In deze tijd is er een god

die de macht heeft; Lono. Toen Cook met zijn schip aankwam, dacht men dat hij deze god was. Deze goed heerst tijdens de oogst periode.

Het oogsten is een lang festival. Toevallig kwam hij aan bij het begin en vertrok toen het festival was afgelopen.

In een storm brak de macht van de mast af, daarom ging hij terug. Nu was er echter een andere god aan de macht en men dacht dat Cook toen kwam om de macht van deze god af te pakken. Toen heeft de bevolking een bootje van hem gestolen waarop Cook vervolgend een Chief heeft gegijzeld. Dit zag de bevolking als bewijs dat hij met slechte bedoelingen kwam, vervolgens is Cook vermoord.

Heeft slechte beeldvorming versterk terwijl de Maori dachten dat Cook met slecht intenties kwam. Eigenlijk is het vanuit hun cultuur gezien dus een begrijpelijke reactie

Beelden uit de tijd van de ontdekkingsreizigers van de 18e eeuw zijn in Europa altijd gebruikt om ofwel kritiek uit te oefenen op de ontwikkeling van de moderne maatschappij of wel om te onderbouwen dat de maatschappij niet moet blijven hangen in het primitieve maar beschaafd moet worden. Zoals je ziet zijn dit twee

6

tegenovergestelde dingen. Waarschijnlijk moet je beide ideeën voor de toets kunnen onderbouwen.

Begin 19e eeuw: Zendelingen, missionarissen uit Engeland ging zich vestigen. Er bleven steeds meer mensen komen en wonen > permanente aanwezigheid Gevangenissen waren te klein, mensen werden gedumpt in Australië

strafkolonies

Verschillende fasen kolonisering 1780-1850: Ontdekkingsreizen, walvisvaart, handel, missie en zending

o Fransen braken taboe verbod op het vissen in wateren waar het niet mocht en werden gedood. Vervolgens heeft Marion du Fresne het hele dorp uitgemoord. Rousseau reageerde hierop met verbazing dat het paradijs van de Pacific echt zo zou zijn.

o Veel mensen die rondtrekken en het gebied verkenneno Door de komst van meer verhalen over dit gebied raakte men

geïnteresseerd.o Door de toenemende interesse kwam ook de handel opgang en

kwamen er steeds meer missionarisseno Bevolking werden ofwel gezien als onbeschaafd en gevaarlijk ofwel

als harmonieus en een voorbeeld voor onze samenlevingo Veel ontdekkingsreizigers hadden het idee dat er sprake was van vrije

liefde in het gebied. Ze kregen door chiefs vrouwen aangeboden. Echter voor de chiefs was het een manier om contacten aan te leggen met Europeanen door nakomelingen te creëren.

o In 1788 werd Australië een straf kolonie waardoor er “criminelen” zich permanent vestigde

Na uitzitten straf konden ze vaak de terug reis niet betalen 1850-1914: Georganiseerde handel, plantages en annexatie (toe-eigenen)

o Er ontstond nu echt een permanente trek van Europeanen naar dit gebied.

o Transmigratie van mensen mensen uit de Pacific vinden ze niet goed genoeg om op de plantages te werken (te lui). Ze willen hier voornamelijk mensen uit Azië voor hebben (India, Fiji).

o Grote handel komt op gang door vernieuwingen in scheepsvaart: stoom scheepvaart, vernieuwingen in communicatie.

o In deze tijd werd gebied gedomineerd door het westen. 1914-1945: Wereldoorlogen, mijnbouw en bestuurders.

o Duitsers trekken zich terug uit de Pacific na 1e en 2e WW.o De invloed van Europa in het algemeen wordt wat minder.o Japanners komen hier eigenlijk voor in de plaats - Pearl Harbor.

Aangevallen door Japanners, in handen geweest van Japan tot het einde van WW2

o Vanaf dat moment kwam het geostrategische belang van de Pacific boven water daarom zijn Engelsen er nu nog veel geostrategisch en politiek militaire overwegingen/belangen bij het grote gebied ook toegenomen door lucht- en scheepsvaart

o Opkomst mijnbouw

7

Eilanden rijk aan mineralen en zeer geschikt voor mijnbouw Gevolg: sommige eilanden werden bijna onleefbaar. Ook veel

sociale gevolgen. 1945-heden: Dekolonisatie: politieke onafhankelijkheid maar, economische

afhankelijkheid. o Door de aanval van de Japanners op Pearl Harbor kwam men tot de

conclusie dat het gebied strategisch heel belangrijk is. Ook Amerika is daardoor heel erg geïnteresseerd geraakt in het gebied in is zich er actief mee gaan bemoeien.

o Het gebied is tevens gebruikt door de Amerikanen om atoom proeven te doen. Dit heeft veel delen van het gebied verwoest

o Hierdoor begint Amerika steeds meer invloed uit te oefenen op het gebied

o Koloniale geschiedenis werkt nog steeds door op het heden.

Dekolonisering Melanesië

o Papoea Nieuw-Guinea, 1975o Solomon Islands, 1978o Vanuati, 1980o Nieuw-Caledonië, nog steeds Franse kolonie!

Polynesiëo West Samoa, 1962o Samoa, Unincorporated Territory of VSo Hawaï, 50e staat van de VS sinds 1959 (inheemse bevolking vind dat

ze nog steeds gekolonialiseerd worden door VS)o Frans Polynesië is ‘territoire d’outre mer’ (TOM)

Fransen hebben hier veel invloed en pompen hier ook veel geld in om kernproeven te mogen uitvoeren.

veel eilanden vernietigd met atoom proeven Micronesië:

o Invloed van Amerika in dit gebied is overweldigend Politiek zijn landen een beetje onafhankelijk, maar economisch

erg afhankelijk.o Commonwealth of Northern Marianas: heeft commonwealth status met

de VS. politiek onafhankelijk, economisch volledig afhankelijko Guam, Unincoporated Territory van de VSo Federated States of Micronesia, sinds 1986 geassocieerd met de VSo Marshall Islands, sinds 1986 geassocieerd met de VS

Bijna al deze landen zijn dus ontzettend afhankelijk van vooral Amerika en Frankrijk. Politiek zijn ze wel onafhankelijk, ze kunnen hun eigen president kiezen, maar economische zijn ze ontzettend afhankelijk.

HoofdlijnVanaf 18e eeuw wordt Oceanië door de Engelse gekoloniseerd. Daarna de Franse en in 3e instantie door de Duitsers. Duisters zijn als laatst gekomen en als eerst vertrokken. Invloed Engels is gelijk aan minder geworden, wel zijn veel landen nog

8

verbonden met Engeland. Franse hebben wel nog vrij veel invloed (op een bepaalde manier nog zeer koloniaal) in het gebied. In ruil voor de invloed van de Duitsers en de Engelse is de invloed van de Amerikanen teruggekomen.

Boek ‘On the Edge of the Global’ Twee thema’s in het boek:

o Modernityo The body (plaats van het lichaam in de samenleving)

Geen weet vragen over dit boek, maar begripsvragen illustreren met voorbeelden uit boek.

‘Modernity’ Na de Renaissance Geleidelijke opkomst Industriële Revolutie Verlichting: opkomst rationaliteit (ook in filosofie en wetenschap) Ontstaan ‘moderne samenleving’ Verandering van traditie moderniteit

o Verschil tussen moderniteit en traditieo Moderniteit is een erg westers begrip.o Afgelopen jaren grote dichotomie tussen modern en traditioneel. Men

is bang dat moderniteit zorgt voor verdwijnen van tradities, maar dit hoeft niet zo te zijn! Tradities veranderen maar ze verdwijnen niet.

Kenmerken Modernity: Economisch:

o Opkomst kapitalisme door geldeconomie versus gifteneconomie Politiek:

o Opkomst democratie versus einde ‘Ancien Regime’ (totalitaire macht) in Europa.

o Tonga: mensen pikken de grote macht van de koning niet meer, dit veroorzaakt rellen. Ze willen democratie. Ze kunnen steeds makkelijker zien hoe het er in de rest van de wereld aan toe gaat.

Religie:o Secularisering: kerk verliest macht. Mensen laten zich niet meer

vertellen door de kerk waar ze in moeten geloven, maar ze geloven nog wel!

o Middeleeuwen werden nog gedomineerd door religieus wereldbeeld en dit is minder geworden. Afgebrokkeld door opkomst handelskapitalisme.

o Wereldbeeld is minder religieus geworden afgelopen eeuwen Cultureel:

o Individualisering, vrijheid, romantische liefde: komt vooral tot uiting in soort relaties. Huwelijk was vroeger voornamelijk verbond tussen twee families (gearrangeerd). Het romantische huwelijk op basis van huwelijk is pas in de 19e eeuw ontstaan.

‘Post- modernity’ Speelt vooral in onze samenleving. Einde van het geloof in moderniteit als een unilineair model van verandering

9

Eigenlijk een term uit de architectuur. Ruimtes lopen meer in elkaar over, afbakeningen zijn minder duidelijk (‘third space’ spelen met open en dicht).

Globalisering: uiting van post moderniteit in de samenleving, als gevolg van globalisering

o Mensen hechten steeds meer waarde aan eigen tradities. Ze zijn bang dat ze hun ‘lokale identiteit’ ander verliezen aan globaliserin

‘Multiple modernities’ Post industrieel, industrie verschuift naar lagelonenlanden Opkomst dienstensector Consumptiemaatschappij, informatiemaatschappij (ook door komst internet) Meervoudige identiteiten, minder hokjes denken

o De samenleving is complexer geworden, mensen kunnen meerdere rollen innemen waarin ook tegenstrijdigheden kunnen ontstaan.

College 3 - 28 februari (Melanesië)Melanesië

Polynesian Outliers/outlaws Polynesiërs die in Melanesië wonen en zich niet mengen met Melanesiërs.

Melanesië wordt vaak gelijk gesteld aan New-Guinea. Grens loopt ongeveer door Fiji heen, maar deze lijn is een beetje ‘fuzzy’. De mensen die op de grote eilanden wonen zijn vooral Papoea’s. Op de kleine eilandjes wonen ook Polynesiërs. Ze zijn hier veel recenter komen wonen. De gebieden waar deze mensen wonen worden de ‘Polynesian Outlaws’ genoemd maar zijn wel onderdeel van Melanesië.

West-Nieuw Guinea voormalige kolonie van Nederland (onderdeel van Nederlands Indië).

Oost-Nieuw Guinea: Noorden was kolonie van Duitsland, Zuiden was kolonie van Engeland. Daarna kolonie van Australië. Sinds 1975 onafhankelijk.

Oost en West Nieuw-Guinea hebben een hele andere koloniale geschiedenis.

Kolonisering van West-Nieuw Guinea en Indonesië door Nederland Nederlanders wisten zich geen raad met de Papoea’s dus concentreerde zich

op Indonesië. In de binnenlanden van Nieuw-Guinea waren geen Nederlanders te bekennen. Interesse van Nederland vooral in handel.

Na WO2 verklaard Indonesië zich onafhankelijk (1945), Nederlanders erkenden dit niet en stuurde militaire troepen. Was een verlopen strijd, maar Nederlandse militairen hebben hele dorpen uitgemoord en moesten hierover zwijgen (politionele acties).

1949 Nederland moest onafhankelijkheid van Indonesië erkennen. Ze gingen zich toen vasthouden aan Nieuw-Guinea. Veel antropologen gingen hier toen etnografisch onderzoek doen (ambtenaar in de kolonie). Er waren gebieden in Nieuw-Guinea waar toen nog nooit Europeanen waren geweest (berggebieden).

Maar Indonesië claimde West Nieuw-Guinea als provincie. Amerika zette Nederland onder druk en Nederland moest afstand doen van Nieuw-Guinea. Vanaf toen was West Nieuw-Guinea provincie van Indonesië.

o In 1962 heeft de VN in gegrepen en de Papoea’s de keus gegeven of ze bij Nederland of bij Indonesië wilde horden. Overleg duurde erg lang. In 1969 was de Act of Free Choice. 1025 mensen moesten stemmen en ze stemden unaniem voor Indonesië. Daardoor werd het een provincie van Indonesië West-Papoea

10

o Later bleek dat dit onder ontzettend grote dwang is gebeurd. Daardoor is er nu een soort burgeroorlog tussen de Papoea’s en de Indonesiërs.

Nederland mag niks meer zeggen over situatie in West-Papoea (West Nieuw-Guinea) en Indonesië wilde absoluut niks meer met Nederland te maken hebben. Nu is dat minder door o.a. handel, maar weinig antropologische onderzoeken in West-Papoea.

Thema’s van antropologen in Nieuw-Guinea1. Sociale en politieke structuur:

Men probeerde de structuren van Afrikaanse samenlevingen hier toe te passen Segmentaire hiërarchie. Ze gingen opzoek naar deze structuur bij de Papoea’s, maar ze vonden hem niet. Je moet eigenlijk uitgaan van de samenleving zelf bij antropologie, maar dit heeft lang geduurd. Eilandjes zijn heel klein en zijn enorm divers.

1962: Barnes: African models in Nieuw-Guinea high lands. African models met segmentaire hiërarchie en chiefs (ascribed status)

1963 Sahlins: ‘Poor man, Rich man, Big Man, Chief’: weg van het denken in termen van structuren. Deze samenlevingen zijn heel anders dan de Afrikaanse, veel kleinschaliger. De sleutel tot het begrip van deze samenleving is dat status niet erfelijk is (positie van Big Man)

‘Achieved status’ van ‘Big Man’ versus ‘Ascribed status’ van ‘Chiefs’. Sahlins maakte een contrast tussen achieved status van Big Men (Melanesië) en ascribed status van Chief (Polynesië). Maar er zijn altijd mengvormen! Je moet het niet zien als een absolute tweedeling, het is alleen een indicatie.

2. UitwisselingVia uitwisseling verwerft een Big Man zijn status. Leiderschap van Big Man verschuift heel erg, het gaat niet alleen om uitwisseling van goederen, maar ook om wie het rijkste is.

Doeken: uitwisseling van doeken bij bijvoorbeeld huwelijk. Hoe vaker ze uitgewisseld zijn, hoe ouder ze zijn, hoe meer waard ze zijn. De status van de ene familie tegenover de andere familie wordt afgewogen op grond van de waarde van de doeken. - Kain Timor

Schelpen: (Kula) doel van ritueel: je geeft weg om je eigen prestige te verhogen. Dus niet omwille van de ander, maar omwille van jezelf. Status van de gever wordt verhoogd, en die van de ontvanger wordt gekleineerd.

Marcel Mauss: ‘The Gift’: de waarde wordt niet in geld uitgedrukt, er is geen monetaire waarden. Het gaat alleen om de symbolische waarde van het geven. The Gift is dus een Totaal Sociaal Feit. Het gaat individuele netwerken te boven en het is spiritueel. Er zit iets in het gift waardoor je het door MOET geven aan anderen (Hau). Uitwisseling gaat gepaard met vele rituelen.

o Mauss: Door middel van een studie van Gifts krijg je inzicht in hoe een samenleving in elkaar zit. Theorieën van Mauss zijn nog steeds belangrijk en inspirerend nu.

Varkens: uitgewisseld door mannen, niet door vrouwen! De stamboom van een persoon gaat altijd minstens twee generaties terug en zo kijk je al in de diepte naar verschillende clans (ouders, groot ouders en verschillende clans waar ze vandaan komen). Als persoon ben je een soort knooppunt in relaties tussen clans. Een Papoea is geen individu, maar een veelvoud van andere personen die samen komen in jou leven. En een varken is eigenlijk ook

11

deelbaar: wordt verhandeld door mannen, maar grootgebracht en vetgemest door vrouwen. Een varken wordt meerdere keren verhandeld, bij de eerste handeling weten ze al bij wie het varken gaat eindigen vele handelingen later! Degene die het varken ontvangt, ontvangt niet zomaar een varken, maar contacten mat alle mensen die met het varken te maken hebben gehad. Je kijkt dus een soort oneindige diepte in. Ze worden veel uitgewisseld in de highlands.

3. Ritueel4.‘Personhood’: ‘Partible Person’ / ‘Dividual’ Papoea’s zijn partible persons, geen individuen (individuen zijn ondeelbaar).

Varkens worden uitgewisseld door mannen maar vet gemest door vrouweno Dus wanneer een varken wordt weg gegeven ‘omvat/bevat’ het varken

een deel van de vrouw én een deel van de man. In het varken zit bij wijze van een deel van de lineage van de man en een deel van de lineage van de vrouw.

o Mensen zien zich zelf als een centraal punt in en een onderdeel van een netwerk. Wanneer er dus uitwisseling plaats vindt tussen mannen, zitten er achter deze gift allerlei netwerken.

5. Religie, magie, spiritualiteit, tovenarij6. Mijnbouw

Vind op grote schaal plaats in Melanesië (koper, tin, nikkel). Mijnen uit VS of Australië die daar worden toegestaan door regering van Indonesië en Papoea Nieuw-Guinea.

Grootste deel van het geld gaat dus naar VS en Australië. Ecologische gevolgen van de mijnbouw zijn enorm en verschrikkelijk. De overheid zelf verliest steeds meer invloed op de mijnbouw, de bedrijven

die erachter zitten krijgen steeds meer invloed. Hier wordt veel onderzoek naar gedaan. Impact van mijnbouw op de mensen

die in de omgeving wonen (vervuiling, etc.)7. Urbanisering

Deel een gevolg van de mijnbouw Studies naar gevolgen van moderniteit en urbanisering voor mensen die daar

wonen (criminaliteit, etc.) Politics of tradition: door de ‘verpesting’ van het gebied zijn mensen meer

waarde gaan hechten aan hun tradities.

AustraliëEen erg groot en gevarieerd land. Op veel verschillende momenten hebben mensen zich over het land gevestigd. Pas in 1901 werd het één land.

1788: Engelsen vestigen strafkolonie in Port Jackson (nu Sydney). Criminelen werden in strafkolonie gedumpt, omdat gevangenissen in

Engeland vol waren. Na afloop hadden ze geen geld om vervoer terug naar

12

Engeland te betalen. Mensen die ontslagen werden uit de gevangenis bleven achter in Australië en werden voornamelijk veefokkers.

1822 wolwet. Er was namelijk een groot tekort aan wol in Engeland. Schapen fokken en de wol werd terug naar Engeland getransporteerd.

1851: Goldrush in achterland van Port Jackson. Aborigines werden teruggedrongen naar het binnenland.

Aborigines waren heel zwart, heel anders dan Polynesiërs. En in die tijd: hoe zwarter, hoe lager in rang. Europeanen vonden Aborigines erg lelijk. Aborigines waren jager verzamelaars en omdat ze geen vaste band hadden met land werden ze niet als echte ‘mensen’ gezien.

Aborigines hadden weinig middelen, voerden een soort guerrilla oorlog tegen kolonisten, veefokkers, goudzoekers. Ze vernielden bezittingen van schapenboeren en stolen van de goudzoekers. Als tegenactie werden ze neergeschoten, omdat ze niet als ‘echte mensen’ werden gezien.

1842-1859 speciale eenheden van Engelsen opgericht als tegenactie tegen Aborigines. Aborigines werden bijna uitgemoord, maar dit werd ontkent omdat de dood van Aborigines niet werden vastgelegd in een gemeenteregister. Aborigines overleden ook door nieuwe ziektes, waar ze geen immuniteit tegen hadden.

Beleid tegen Aborigines Aborigines werden in reservaten gestopt en moesten volgens de regels leven.

Beleid tegen Aborigines:o Niet jageno Niet stemmeno Geen burgerrechteno Niet rondtrekkeno Geen inkomen genieteno Geen bezittingen genieteno Toestemming vragen om te trouweno Geen alcoholo Geen honden hierdoor verleerden ze het jagen en verzamelen en gingen veel tradities verloren.

Sommige Aborigines leefden buiten reservaten en zochten werk bij kolonisten of ze vestigden in de buurt van een missiepost (zendelingen/missionarissen). In ruil voor werk kregen ze geen loon, maar eten. Ze kregen geen groentes alleen meel en thee. Dit leidde tot slechte gezondheid en ze kwamen in contact met Europese ziektes.

Het meest extreme onderdeel van het beleid tegen Aborigines was dat bij Aborigines moeders het kind vaak werd weggehaald, vooral als het kind was van een Europese man. Tot 1970 zijn er in totaal 100.000 kinderen bij de moeder weggehaald, dat is 10% van alle kinderen die geboren werden onder Aborigines ‘the stolen generation’

1967: Aborigines kregen hun burgerrechten terug.

Mabo Decision Jaren 70: Australië ging zich schamen voor het koloniale beleid.

13

Eddie Mabo begon in 1982 een rechtszaak tegen de Terra Nullius clausule = niemandsland (term uit rechtswetenschap die in heel veel koloniale gebieden is gebruikt om kolonialiseren van een land te legitimeren). In Australië woonden geen mensen, want Aborigines waren geen echte mensen, dus het is niemandsland, dus wij mogen dit koloniseren.

1992: Mabo Decision. De Hoogste Gerechtelijke Institutie van Australië heeft de Terra Nullius clausule verworpen. De basis waarop Australië werd gekoloniseerd werd dus niet wettig verklaard.

Native Title Act: Aborigines kunnen nu land terug claimen wat van hun voorouders is geweest. Maar dan moeten ze kunnen aantonen dat ze daar decennia lang onafgebroken hebben gewoond. Is heel lastig, want Aborigines hebben geen documenten om dit aan te tonen (geen onderwijs/schrift). De mijnbouw op een stuk land krijgt echter altijd voorrang! Belang van Australië gaat voor.

Bringing them home John Howard was premier van 1996-2007. Hij was er conservatief en

probeerde de Aborigines zo min mogelijk tegemoet te komen. Tijdens zijn bewind werd een rapport gepubliceerd ‘Bringing them home’.

o Hierin werd aan het licht gebracht hoe kinderen bij hun moeders waren weggehaald.

o Veel jonge mannen van deze ‘stolen generation’ pleegden zelfmoord in de gevangenis.

o Aborigines leven aan de onderkant van de samenleving o Het enige wat ze wilden is dat er sorry voor werd gezegd, maar

Howard vond dat ze niet verantwoordelijk waren voor de acties van hun voorouders.

Sinds 1998 is er aan nationale sorry dag in Australië die de gebeurtenissen erkent, maar John Howard heeft nooit zijn excuses aangeboden.

2008 opvolger van Howard, Kevin Rudd biedt officieel excuses aan voor wetten, praktijken en beleid die de Aborigines hebben benadeeld. Er waren duizenden Aborigines in tranen, omdat de premier sorry zei tegen Aborigines.

Huidige problematiek Nu nog 385.000 Aborigines in Australië = 1.5% van de gehele bevolking. 65%

hiervan woont in steden. Erg groot verschil tussen Aborigines in Sydney en in de outback van Australië.

Ze leven nog steeds aan de onderkant van de samenleving, 60% werkloos, veel in gevangenissen (50% van alle gevangenen is Aboriginal), veel geweld (ook seksueel door internet), overmatig alcohol gebruik (gekocht van uitkeringen).

Hybrid economy: leven van loon, zodra dit op is jagen & verzamelen.o Weinig Aborigines leven nog op traditionele wijze, de meeste zijn

totaal afhankelijk van hun inkomen. Politics of suffering

o Peter Sutton vond dat er ingegrepen moest worden. John Howard was het met hem eens en greep in.

Gecontroleerd ingrijpen op gebied van alcohol Internet blokkades op porno websites Aandacht voor de kinderen.

o Discussie van nu: moeten we wel ingrijpen? En hoe dan?

14

Cultuur van Aborigines Dream time suggereert eenheid van Aborigines die er niet is. De

overeenkomsten in de wereldbeelden van Aborigines worden aangeduid met Dream Time Eigenlijk de tijd van de voorouders die één waren met het landschap. De rotsen, dieren, natuur zijn gevormd door de voorouders, maar dat zijn ook de voorouders (totemisme). Er zit nog een soort ‘spirit’ van de voorouders in.

o Als je voorouder bijvoorbeeld gesymboliseerd wordt met een kangoeroe (totem), zal je daar niet op jagen en ze ook niet eten.

Tijdens ceremonies wordt er gecommuniceerd met de voorouders. Verschil tussen heden en verleden wordt dan opgeheven. Er is sprake van tijdloosheid.

Bij huwelijk tekenen Aborigines een soort kaart van het territorium van de twee families in puntjes in het zand. Later zijn er doeken en verf aangeleverd en de kunst is toen enorm ontwikkeld ‘Aboriginal dot painting’.

Thema’s On the Edge of the Global (hoofdstuk 3) Pawnshops - pandjeshuis. Tonganen waren eerst zelfvoorzienend en hadden

weinig cash maar, met de introductie van consumptiegoederen (mobiele telefoons, tv’s) komt er meer behoefte aan geld. Enorme groei van pawnshops in Tonga, omdat mensen enorme behoefte hebben aan cash geld. Bartering (ruil van goederen zonder invloed van geld) neemt af met komst van consumptiegoederen. Overgang van giften economie naar monetaire economie in Tonga. Zegt iets over individualisering van samenleving, giften scheppen namelijk banden.

Anthropology of the Body : In een ‘moderne’ economie/samenleving veranderd de betekenis van het lichaam. De plaats van het lichaam in de samenleving veranderd. Lichaamskracht voor landbewerking is minder belangrijk, lichaam zelf wordt een doel op zich.

o Beauty Contest. Vroeger waren er nog landbouwshows in Tonga, waarbij de oogst centraal staat, nu beauty contests. Andere relatie tot het lichaam.

o Fakaleity : Beauty Contest van transseksueleno Hairdressers: veel Tongaanse hebben kroeshaar, maar de trend is om

haar te stijlen en te verven. Geldt voor mannen en voor vrouwen. Er wordt een ander persoon weergegeven.

o Fitness

College 4 - 7 maart (Nieuw-Zeeland)Ontwikkeling van verwantschapssysteem:

De Austronesiërs die op new zeeland aankwamen, kwamen hier met kano’s. Per kano had je 80 tot 100 mensen. Er was sprake van cross-cousin marriage onder de Maori, mensen op een kano waren dus één familie.

o Whaanau is een kano, wat nu betekent: extended family. Naar mate deze families groeiden scheidden ze zich in groepen. Er ontstonden

verschillende tribes. De familie waar je toe behoort bepaald ook de tribe waar je toe behoort.

15

Je blijft echter altijd ‘lid’ van de ‘kano’ waar je mee bent aangekomen (dit zijn de super-tribes). De naam die deze tribes zich zelf gegeven hebben is vaak de naam van de kano.

Een super-tribe bestaat uit verschillende tribes. Een tribe bestaat uit verschillende sub-tribes en een sub-tribe bestaat weer uit verschillende extended-families.

Iedereen die lid is van een super-tribe is bloedverwant Ook de hiërarchie is op gebouwd aan de hand van deze tribes. De leider van de

hoogste tribe heeft de meeste macht.o Lijkt een beetje op het segmentaire principe van de Nuer.

Verwantschapssysteem van Maori nog steeds gebaseerd op de komst van de Maori in kano’s.

Ambilineal lineage in Austronesië cognatic descent (terug te voeren naar 1 voorouder)

Koloniale geschiedenis 1769 kwam Cook aan in NZ. De Engelsen begonnen een strafkolonie in Australië (1788). Mensen die uit de

gevangenis werden vrijgelaten moesten op een of andere manier in levensbehoefte voorzien. Aantal gingen boeren, aantal gingen vissen.

Vissers uit Australië dreven soms af naar New-Zeeland. Hier werden ze heel goed ontvangen, ze waren dan ook uitgehongerd en uitgedroogd.

In NZ troffen deze vissers een totaal andere bevolking aan dan de Aboriginals in Australië. Ze hebben historisch niks met elkaar te maken, maar ook cultureel en linguïstisch zijn ze heel verschillend! In NZ stapte er altijd een chief naar voren om te onderhandelen.

In de voetsporen van de eerst vissers gingen er steeds meer naar NZ. Het nieuws verspreidde zich. Vond vooral plaats in het Noorden van het

Noord Eiland. Veel interactie tussen de vissers. Ze namen handelaren mee, Maori waren geïnteresseerd in producten die de Europeanen meenamen. Vuurwapens.

o Chiefs boden de Europeanen ook vrouwen aan. Engelse missionarissen vonden dit schadelijk en er ontstond de discussie of ze moesten ingrijpen.

Iedereen dacht dat Maori gewelddadig waren, toen het nieuws zich verspreidde naar Engeland kwam in Engeland de discussie: zijn onze burgers daar wel veilig? Moeten we niet ingrijpen om onze burgers (ook al komen ze uit de gevangenis) te beschermen tegen de Maori? Politieke discussie in Engeland.

o Er was ook een groep die vond dat de Maori juist tegen de Engelsen beschermt moesten worden.

o Discussie heeft 30 jaar geduurd. 1835 ambtenaar naar NZ gestuurd, om de Maori en de Britse burgers in het

Noorden van NZ uit elkaar te houden. Er was sprake van een bestuurlijke chaos, Engeland voelde zich verantwoordelijk en probeerde het in goede banen te leiden. Maar wat kan 1 ambtenaar?

Ondertussen steeds meer mensen uit Australië en ook uit Engeland naar NZ, gematigd klimaat, veel vriendelijker voor Europese methoden van landbouw, beter in levensonderhoud voorzien, etc.

16

Omdat er zoveel Engelsen waren is in 1840 besloten een gouverneur naar NZ te sturen. Hobsin had als missie gekregen dat hij de soevereiniteit van NZ moest bemachtigen. Door een verdrag te sluiten met de Maori.

o Verdrag: soevereiniteit verkrijgen over NZ zodat Engeland de belangen van de Britse burgers zowel als die van de Maori zou kunnen beschermen.

o Maori kennen het principe/begrip soevereiniteit helemaal niet. 06-02-1840 wordt het verdrag “Treaty of Waitangi” ondertekend

o Missionarissen hebben de Engelse versie van dit verdrag vertaald naar het Maori. Er is echter een probleem met het verschil tussen de Engelse en de Maori versie. In artikel 1: de Engelse versie stond dat de Maori alle rechten en machten van soevereiniteit afstaan aan de koning van Engeland.

o In artikel 2: de Maori versie is het woord vertaald met Kawanatanga, dit was een woord wat ze zelf bedacht hebben. Kwanatanga betekent gouverneurschap en aangezien ze de gouverneur als een erg goede rijke en hoge ‘chief’ zagen, had niemand er problemen mee als er deze man ‘chief’ werd van Nieuw Zeeland. Ze denken dus hun gouverneurschap af staan

o Daarnaast stond in artikel 2: de Maori versie dat ze al hun eigendommen mochten behouden.

o De Engelse zagen de ondertekening van dit verdrag als een vrijbrief om het land te koloniseren. Er gingen daarom veel Engelse naar dit gebied. Ze hadden echter geen toegang tot het land want dit was nog steeds van de Maori.

o Om toch beschikking over het land te krijgen gaven ze de Maori wat spullen in ruil voor toestemming om het land te gebruiken

In de ogen van de Maori ging het echt alleen om gebruiksrecht. Dit gebruiksrecht is dus tijdelijk, ze zagen het meer als pachten.

De Engelse dachten vaak dat ze het land in bezit hadden. Ze gingen het land dan verkopen aan weer andere Engelse die hier permanent kwamen wonen.

o Langzaam kregen de Maori in de gaten dat de Engelse eigenlijk hun grond aan het ‘afpakken’ waren en dat ze het niet terug zouden krijgen.

In 1858 wordt er een Maori koning gekroond om de toenemende aanwezigheid van de Engels in te dammen

o De koning bracht een verbod in tegen het verkopen van lando Dit wordt gezien als het eerste verzet

Dit leidde tot een oorlog, Engels wilden de macht van de Maori koning inperken. In 1863 roepen de Engelse zichzelf uit tot winnaars van de oorlog

o Vervolgens hebben ze een heel groot deel van het land geconfisqueerdo In de ‘Treaty of Waitangi’ stond echter dat de bezittingen niet

afgenomen zouden worden en dus gaan de Maori naar de rechter. Er zijn vele rechtszaken tot 1874.

1874 James Prendergast komt met historische uitspraak: the treaty is a nullity. Hij verklaart het verdrag dus nietig.

o Omdat ze geen politieke structuur hadden werd er gezegd dat de Maori geen soevereiniteit hadden. Daarom had Engeland het recht van ‘first occupation’. Ofwel, zij waren de ‘eerste’ die er officieel woonde.

17

o Engelse vonden dat de Maori nooit bezit hebben gehad over het gebied en Engelse waren de eerste die dit wel hadden en dus heeft Engeland wel de macht. Recht van First occupation als de Engelse dus sowieso al soevereiniteit hadden, dan was het verdrag inderdaad niet erg nuttig.

o Let op verschil Australië en NZ. Treaty is nullity en Terra nullius clausule.

Gevolgen Rond 1900 hebben Maori nog maar 6% van NZ in hun bezit en is er nog maar

10% van de Maori bevolking over. Tot 1900 hebben ze geprobeerd soevereiniteit terug te krijgen, maar rond 1900 andere koers: verbeteren van positie in NZ-se samenleving, integratie in NZ-se samenleving.

Ze bevinden zich echter in een vicieuze cirkel van ‘onderontwikkeling’.o Slechtere school prestaties, lagere lonen, slechtere gezondheid etc.

In de jaren 60: Black civil right movements, studentenopstand in Parijs, etc. hadden hun neerslag in NZ.

o Na 1968 kreeg je in NZ ook demonstraties voor erkenning van verdrag van Waitangi.

1975 Treaty of Waitangi Act.o Waitangi Tribunal: mensen konden klagen over de schending van de

‘Treaty of Waitangi’. Dit kon echter alleen over schendingen die pas na het ingaan van deze wet plaatsvonden (na 1975 dus).

1984 verkiezingen wet veranderd door winnende partij In 1985 werd de wet uit 1975 veranderd zodat ook schendingen van voor het

ingaan van de wet terug konden worden geclaimd. Terugwerkende kracht tot wanneer wet getekend werd in 1840.

o In 1986 waren er 600 claimso In 1889 1200 klachten bij Waitangi Tribunal.

Elke vierkante centimeter in NZ werd terug geclaimd door Maori. Maar privé eigendom kan niet worden terug geclaimd, alleen land wat in bezit is van de overheid. Ze kunnen dus nooit alles terugkrijgen en dat moest gecompenseerd worden.

In 1995 is er een hele grote compensatie overeenkomst ondertekend door de koningin van Engeland en de Maori. In de compensatie stonden onder andere excuses voor wat er gebeurd was. Daarnaast kregen ze 3% van hun land terug en een hele grote geldelijke compensatie voor het land dat niet terug kon worden gegeven. Dit kon echter niet individueel uitgekeerd worden, het werd een fonds. Ook moesten instellingen die op het gebied van de Maori stonden pacht gaan betalen aan de Maori.

o Van al het geld dat ze kregen, werd er een groot deel geïnvesteerd in het onderwijs.

o Ook wilde ze de Marae nieuwe functies geven. Bijvoorbeeld een créche. Of gezondheidscentra.

o Andere projecten die gefinancierd zijn was het tweede kans onderwijs. Vroege schoolverlaters kregen een tweede kans om naar school te gaan.

18

o Via de nieuwe functies van de Marae wordt het voor de Maori makkelijker om in contact te komen met de oude cultuur.

Heropleving van cultuur De problemen waren echter niet helemaal opgelost.

o De Maori die in de steden wonen zijn moeilijk te compensereno Verschil in levensstandaard tussen Maori en NZ-ers is groot, minder

groot dan in Australiërs met Aboriginal, maar alsnog wel groot.

Paradox van globalisering: de wereld raakt steeds meer verstrengeld in een mondiale economie. Ofwel het proces van globalisering. Men dacht dat dit gepaard zou gaan met een proces van homogenisering. Dit bleek echter niet te gebeuren. Als reactie gaan mensen juist steeds meer waarde hechten aan hun eigen cultuur en tradities. Herwaardering van culturele tradities. Interessant voor antropologen omdat het inzicht geeft in de manier waarop culturele tradities kunnen veranderen.

Traditie wordt minder en moderniteit wordt meerGekomen met opkomst van moderne samenlevingen. Moderniteit, opkomst handelskapitalisme, verlichting. Sindsdien hebben wetenschappers gedacht dat ontwikkeling unilineair (in 1 richting) was, namelijk in richting van moderniteit. En dat je dan minder traditioneel wordt.

Veronderstelling dat tradities niet kunnen veranderen en alleen verloren kunnen gaan

Veronderstelling dat er iets van de traditie verdwijnt en daar voor in de plaats iets moderns komt.

Een gevolg hiervan is dat wanneer culturele tradities heropleven, ze niet meer als authentiek worden gezien. Meisjes die de hoela dansen zouden dus niet een traditionele dans aan het dansen zijn, want de rokjes zijn van plastic en ze weten niet echt hoe het moet.

Kenmerken van nieuwe tradities/heropleving van traditiesHet laat ons zien dat het verleden altijd wordt geïnterpreteerd vanuit het heden

De wijze waarop je naar het verleden kijkt, wordt altijd bepaald door de tijd waar in je leeft.

Wij kijken nu bijvoorbeeld ook anders naar de tweede wereld oorlog als men vroeger deed.

Het verleden wordt altijd selectief bekeken Je ziet wat je wilt zien. Het verleden wordt daardoor ook opnieuw

geconstrueerd en gedefinieerd.Traditie en cultuur hebben een dynamisch karakter

Tot de jaren 80 dacht men dat traditie niet veranderde, maar dat het alleen verloren ging

MirabMigration

In de Pacific heeft migratie erg veel invloed op landen. Dit komt doordat de migratie vaak plaatsvindt in kleine en dunbevolkte gebieden. Als er dan mensen weg trekken, blijven er nog maar weinig over.

De druk om vast te houden aan je oorspronkelijke cultuur is extra belangrijk wanneer mensen wegtrekken. Zeker als je in niet meer in je geboorteland

19

woont hechten veel mensen waarden aan het behouden van hun culturele identiteit

Door de kleinschaligheid van samenlevingen worden de gevolgen van migratie uitvergroot.

Remittances Jongeren die het goed doen op school krijgen door betaling van de familie

soms de kans om te gaan studeren in bijvoorbeeld Australië Wanneer zo iemand dan een baan krijgt heeft hij een soort ‘schuld’ aan zijn

familie Vaak wordt dan een deel van het loon aan de familie gegeven. Nationaal inkomen van sommige eilanden bestaat voor 50% uit remittances!

o Bijvoorbeeld Tonga Dit zijn transnationale verwantschapsnetwerken Tegenwoordig zijn de banden veel makkelijker te onderhouden als vroeger

Aid Speelt ook een belangrijke rol in deze landen. Ze worden gezien als strategisch

erg belangrijk voor zowel Amerika als China. Daarom wordt er ontzettend veel geld in gepompt. Ook Frankrijk pompt ontzettend veel geld in dit gebied

Bureaucracy

Conclusies die van toepassing zijn op de hele wereld Migratie is niet meer helemaal te verklaren door push en pull factoren. Er zijn

ook andere factoren die invloed hebben. Met deze push en pull factoren hangt het idee samen dat je migratie kunt

reguleren door middel van politiek en economisch beleid. Politici geloven hierin, maar wetenschappers niet.

o Vroeger werden push en pull factoren alleen omschreven als economisch en politiek.

Cultuur speelt echter een belangrijke rolo Bijvoorbeeld de verhoogde status die mensen krijgen wanneer ze

terugkomen in het eigenland.Theorieën gelden niet universeel!

Azië

College 5 - 10 maartWat is Azië?Qua oppervlak en inwonertal het grootste continent

Zuid Azië: 1,4 miljard Oost-Azië: 1,6 miljard Zuidoost Azië: 0,5 miljard

Kenmerken van Azië Diversiteit aan culturen

o Versmelting maar ook benadrukken lokale diversiteiten (eigen taal en achtergronden).

Pakket aan religieso Boeddhisme: China, Mongolië, Tibet

20

o Hindoeïsme: India, Zuidoost Azië, Bali, Indonesiëo Islam: Pakistan, Bangladesh, gedeelte van Indonesië, klein deel van

Birma. Grote biodiversiteit

o Kalimantan: Asian amazone (diversiteit van dieren, planten, insecten, etc.)

Rijke architectuur/geschiedenis Economische bloeiperiode

o Jaren 70/80 economische bloei in Azië komt opo India en China concurreren om de macht over de regio en Indische

oceaan. Ze bouwen steeds meer havens en vliegvelden. China probeert via Birma en Thailand wegen aan te leggen naar de Indische Oceaan. Ze willen het gebied ontwikkelen, maar ze willen ook grip krijgen op het gebied.

Modern-traditioneelo Je ziet veel contrasten tussen wat mensen kunnen veroorloven. Je ziet

dat 2/3 niet kan aanhaken bij de moderne consumptiemaatschappij. Er zijn als het ware twee verschillende stromen, gescheiden werelden.

o Traditionele landbouw versus enorme plantages. Airconditioned taxi’s versus fietsen, etc.

o Grote tegenstellingen tussen arm en rijk ‘Downside’ van economische ontwikkeling

o Exploitatie van natuurlijke hulpbronnen.o Degradatie van de bodemo Ontbossing

Geschiedenis van India‘Moeder India’Rond 3000 v.C. populatie minimaal: nomaden & kleine boeren. Ze gingen settelen rondom de delta’s van de Indus en Ganges. In deze eerste steden woonde de Dravidiërs. Ze begonnen met kleine rijstbouw en nijverheid (overschot aan mensen zorgden voor specialisaties)Tot 1500 v.C. is India weinig beïnvloed van buitenaf. Rond deze tijd kwamen de eerste Ariërs uit Centraal Azië militaire superioriteit, brachten organisatiegraad mee en godsdienst (vedische religie).

Brachten Vedische religie mee, heeft gezorgd voor ontstaan van kastensysteem. Eigen ras werd als meest rein gezien. Onderste twee klassen waren ‘onaanraakbaar’.

Vedische religie: voorloper van Hindoeïsme. Ariërs hebben een ‘goddelijke’ positie. Staan bovenaan de hiërarchie.

o Vereniging van individu met hoogste werkelijkheid.o Leiders zaten op goddelijke positie, was moeilijk om van positie te

veranderen.o Verlangen naar verlossing.

8e eeuw v.C. Brahmana-teksten etappe op de religieuze weg naar Hindoeïsme. Brahman = hoogste religieuze klasse van het Hindoeïsme

Maatschappelijke ordening:

21

o Beroepsgroepen, rangen en standen: (1) priesters (2) krijgers (3) boeren en handelaars (4) bedienden en landarbeiders (onreinen) (5) onaanraakbare

Evolutie van sociale en religieuze stelsel. Geboorte bepaald positie, er was dus geen sociale mobiliteit. Om gevoel van mobiliteit te creëren kwam het brahmanisme.

Brahmanisme: oplossing is wedergeboorte. Geloof in reïncarnatie, volgende leven geboren worden in een hogere klasse.

Er ontstaat zo een houdbaar systeem van veel staatjes.6e eeuw v.C. komst Boeddhisme. volgens het Boeddhisme kun je d.m.v. verlichting ontsnappen aan het systeem van reïncarnatie. Dit levert een uitweg voor de individuele mens en was erg interessant voor de lage kasten.

Hindoeïsme legt nadruk op organisatie van de samenleving. Reïncarnatie is de enige manier om van kaste te veranderen. Geen sprake van mobiliteit.

o Hindoeïsme vereert verschillende goden Boeddhisme biedt een uitweg voor de individuele mens d.m.v. verlichting.

o In Boeddhisme verlichting bereiken door bijvoorbeeld meditatie.o Boeddhisten hebben geen bezit. Zij geloven dat het gebruik van

simpele instrumenten en het niet hebben van bezit van groter belang is om gelukkig te worden.

Krachtige religieuze en ideologische rechtvaardiging van de armoede (zowel in het Boeddhisme als Hindoeïsme). Soort legitimering voor de ontzettend grote groep armen in India.

o Spiritueel en symbolisch horen India en Armoede bij elkaar. Honger naar persoonlijke status en macht leidt tot hiërarchische samenleving.

Geschiedenis ChinaHimalaya was een buffer tussen India en China. Er was weinig contact en handel tussen India en China.In China begon rond de Heang He/Gele rivier de samenleving zich te ontwikkelen. 2000 v.C. ontwikkelde Chinese schrift

Shang dynastie (1500-1000 v.C.)Eerste ‘grote’ dynastie. Twee provincies van het huidige China, dus eigenlijk niet zo groot en complex, maar in die tijd wel.

Enorme hiërarchie feodaal stelsel met een keizer, landheren en landarbeiders.

Eenvoudige maatschappelijke indeling: handwerkers en hoofdwerkers. Veel verkeer liep via de gele rivier 1500 v.C. schriftcultuur in China

In China ontstond het idee dat voorouders dichter bij de goden stonden. De voorouders kunnen daarom goede ‘voorspoed’ over de familie uitroepen. Deze continue verering heeft gezorgd voor sterke banden met familie en voorouders. Je behoort tot een groep met dezelfde voorouder.

Yangtze en Chou-familie (1000-256 v.C.) Belangrijkste bindmiddel: verering van voorouders die dichter bij ‘goddelijke’

staan.

22

Chinese cultuur ontbreekt een hang naar het goddelijke en bovenzinnelijke zoals godenpantheon van India.

o China kent geen echter religieuze grondslag.o China heeft één van de meest seculiere beschavingen van de wereld

Hechte familierelaties: oneindige keten van elkaar opvolgende generaties (gevoed door Confucius en Lao Tse in 6e eeuw v.C.)

Identificatie met familielijn. Handhaving van familielijn.

Lao Tse & Confucius 6 e eeuw v.C. Voorouder cultus wordt aangevuld met leefregels voor het individu in relatie tot sociale leefomgeving en staat.

Taoïsme - Lao Tse Leven overeenkomstig de natuur ofwel ‘de weg’ (Tao)o Mensen moeten zoveel mogelijk in overeenstemming met hun

natuurlijke omgeving leven.o Ontwikkeling creëert chaos en mogelijkheid om uit deze natuurlijke

organisatie te ontsnappen en werd dus als negatief gezien. Landbouw is bijvoorbeeld vrij simpel gebleven. Gebruik van

man- en dierkracht.o Bron van ellende door opgedane kennis van de mens: heersers moeten

niet te veel ingrijpen. Energieën en natuurlijke spirits moeten in balans blijven.

Confucianisme - Confucius 6e eeuw v.C. Gedragen overeenkomstig positie o Juiste onderlinge verhoudingen tussen heersers en onderdanen, ouders

en kinderen, mannen en vrouwen, etc. o Leer van omgangsvormen van sociaal en politiek gedrag.o Confucianisme garandeert orde voor 2 millennia. o Systeem gebaseerd op ordening en handhaven en respecteren van de

ordening. o Structuur biedt wat meer sociale mobiliteit. Goed studeren en hard

werken is belangrijk. Hoge ambt bepaald door staatsexamens. Bureaucratie.

o Waarden en normen: gezaghebbend en gezagsgetrouw handelen. Continuïteit in het ontwikkelen van de samenleving heeft er mee te maken dat

China relatief geïsoleerd was. Door het Himalaya gebergte kwam er van die kant weinig ‘gevaar’. Het enige gevaar wat er kon komen kwam vanuit Mongolië. Hierom is ook de Chinese muur gebouwd

Twee culturen:o Elitecultuuro Volkscultuur

In de latere ontwikkeling van China werd het een vrij stabiele staat.

India versus China Bevolkingen op sommige momenten even groot

o 500 v.C. ten tijden van Boeddha en Confucius: 25 miljoen mensen.1500 n.C. 100 miljoen.

o Er zijn wel fluctuaties maar over het algemeen ongeveer gelijk gegroeid.

o Braudel: ‘Beschaving is het kind der aantallen’. Door overproductie kunnen mensen zich gaan specialiseren en ontwikkelen.

23

Basistradities Indiase en Chinese culturen verschillen sterk:o India koos voor het spiritueleo China voor de ethiek en de omgangsvormen (Europa en het rationele)

Theorie van de continentale assenHet is volgens sommige niet raar dat er een soortgelijke samenleving is ontstaan. Klimatologisch is het een soortgelijk gebied.

Twee assen: Noord en Zuid. Ten hoogte van de Indus (India) en Gele rivier (China). Op deze assen een gunstig gematigd klimaat met stabiele regenval.

o 8000 v.C. systematische voedselproductie: d.m.v. domesticatie planten en dieren. Mensen konden zich gaan specialiseren (bestuur, verdediging, nijverheid, religie).

o Toevalligheden als het voorkomen van paarden en koeien.o Gematigde Euraziatische gordel

Noord-Zuid oriëntatie Amerika/Afrika werkte niet. Niet in bereik van de zuidelijke en noordelijke assen.

Vroege oorsprong heeft invloed gehad op verdere continenten tot op de dag van vandaag.

India & China IndochinaInvloed van China:

Invloed in Noord Vietnam. Invloed van individuele Chinese handelaren elders. Invloed meer in het Noorden (voorouderverering).

Invloed van India: Burma, Thailand, Laos, Cambodja, Midden en Zuid Vietnam. Godsdienst: Boeddhistische en Hindoeïstische opvattingen zijn over bijna heel

Azië verspreid.o Religieuze kijk op staatsmacht en religieuze sanctie maatschappelijke

ordening. Leider is goddelijk en relatief onaantastbaar. Kunst en bouwstijlen overgenomen Vermenging Indiase invloeden met lokale (animistische) godsdienstige en

culturele kenmerken.o Animisme: alles bevat een spirit, dit moet continue in balans zijn met

elkaar. Met name de elite in Zuidoost Azië gingen het hindoeïsme aanhangen

waardoor ze zichzelf een goddelijke status aantrekken.o ‘verindianisering’ van elite

Invloeden zijn heel strategisch overgenomen. Namelijk om macht van de leiders te legitimeren of te vergroten.

Nieuwe gezichten op het toneel: Islam Rond 1500 komt 65% van mondiale bnp uit Aziatische economieën. Er was enorm veel handel in Azië. Veelal tussen vaste land en eilanden. Aziatische economie werkt als magneet op buitenlanders. Structurele veranderingen door nieuwe krachten van buitenaf (Islam en

kolonisatie)

24

o Moslims hebben in deze tijd de handel een beetje overgenomen. Ze kregen een strategische positie in Malakka te pakken. Doordat ze hier de dienst uitmaakten verkregen ze veel macht binnen de handel.

o Zuid-Indiase Arabisch-islamitische stroming naar ZOA (islamitische handelsposten)

o De leiders in de landen waar de moslims terecht komen bleven hun eigen religie aanhouden.

o De lokale bevolking nam het islamitische geloof over. Zo kun je namelijk ontsnappen uit het hiërarchische systeem. Dit geldt voornamelijk voor de kustgebieden.

Op Midden Java ontstond een eigensoortige Islam.

Nieuwe gezichten op het toneel: EuropeanenOok voor de Europeanen was er sprake van grote aantrekkingskracht. Het doel was opzetten handelsnetwerk. Dit gebeurde vaak met veel geweld.

De Islam was al verspreid Daarna kwamen eerst de Portugezen: ze namen Malakka over (1511) Daarna kwamen de Spanjaarden: koloniseerde de Filipijnen (1521) Later kwamen ook de Engelsen, Fransen en Nederlanders

o Ze kwamen op private basis, het waren geen implicaties van de overheid.

Handel in Aziatische producten ging gepaard met militair machtsvertoon Tijd van mercantilisme: totale omvang handel constant Handel en staatsmacht gekoppeld: VOC/Britse East India Company.

o Britten hadden uiteindelijke het grootste gebied in handen.

Zuidoost Azië in de 18e eeuw Europeanen waren wel al in Azië, maar hun aandeel in de kolonisatie was nog

relatief klein. Aziatische staten (vooral in binnenland) hadden weinig van Europeanen te

duchten. Meestal handel op basis van gelijkwaardigheid (relatief eerlijke handel, maar

als het niet helemaal ging zoals Europeanen het wilde werd er wel wat druk uitgeoefend, economische en politiek)

Meeste Aziatische leiders hielden controle over eigen grondgebied Op het eerste gezicht dus geen reden tot bezorgdheid.

College 6 - 19 maartHoogtijdagen van het imperialismeTot 1800-1900 was de kolonisatie redelijk vreedzaam. De kolonisering in zuidoost Azië̈ vond vooral in de kustgebieden plaats.

In Europa was het de tijd van de tweede industriële revolutie, tijdperk van consumptiegoederen. Afzetmarkt was nodig en een leverancier van ruwe grondstoffen.

Grote paradox van de koloniale expansie:o Vroeg 19e eeuw waren veel Europese mogendheden niet echt van plan

meer koloniale mogendheden op te richten. Ze wilden eigenlijk zo min mogelijk ingrijpen, vrije markt was beter voor de economie. Maar de handelaren in Azië zelf voelden zich steeds meer onderdruk gezet door Aziatische leiders en die weer door de Europese handelaren. De

25

Europese handelaren gingen de landen toch steeds meer innemen. Europese mogendheden werden zo onder druk gezet om in te grijpen of economische ‘macht’ te laten gaan. Dit was eigenlijk het keerpunt. Europese mogendheden gingen fors ingrijpen en koloniseren.

Azië maakt kennis met moderne kapitalisme van Europa: plantages voor producten als koffie, thee, suiker en tabak, rubber

Toenemende bemoeienis (ook politiek): tijdvak van informeel kolonialisme moderne imperialisme.

Europese verdeling van Zuidoost Azië Nederlands Indië: 1824 Nederland Maleisië (inclusief dorp Singapore): 1824 Britten Filipijnen: 1898 van Spanje naar VS Indochina: 1880-1890 Frankrijk Birma: 1885-1886 Britten

Thailand en Japan eigenlijk enige landen die echt onafhankelijk zijn gebleven.

Thailand: ‘Status aparte’ Massale migratie van Chinezen naar Thailand leidt tot economische bloei 1855 akkoord voor toestaan vrije internationale handel redt onafhankelijkheid Thailand wordt Rijstschuur van Zuidoost Azië Koning Chulalongkorn (1868-1910) speelt Britten en Fransen tegen elkaar uit

o Kopiëren van Europese instituties en Europese handelswijzeo Chakri reformatie: afschaffing herendiensteno Eind 19e eeuw deel afkopen van Frankrijk. Klein deel verkocht aan

Frankrijk zodat niet het hele land werd ingenomen.o Modernisering en bufferpositie = onafhankelijkheid

Gevolgen koloniseringNegatief:

Aziaten werden uit de markt gedrukt Vermindering van de veelzijdigheid van lokale economie. Lokale nijverheid

werd weggedrukt uit de markt omdat consumptiegoederen uit Europa werden aangeboden in Azië.

Teloorgang eigen inheemse leidersklasse Onderontwikkeling van de koloniale gebieden

Positief: Aziaten raakten bekend met modernste productietechnieken Investering in infrastructuur Verdere schaalvergroting handel Welzijn: ‘Ethische politiek’ in Indonesië. Er werd ook geïnvesteerd in

onderwijs en gezondheidszorg.

Japan en dekolonisatieGunnar Myrdal (1968) ‘Asian Drama’

Azië kent grote variëteit in etnisch, cultureel, taalkundig en religieus opzicht

26

Godsdiensten en wereldbeschouwingen richten zich meer op het bovenzinnelijke en spirituele dan op het wereldse (zoals protestantisme en confucianisme). Aziatische landen lijken hierdoor niet te kunnen ontwikkelen.

o In alle landen spelen lokale geloven en gebruiken een aanzienlijke rol.o Eilandjes van confucianisme leidt tot tegenstellingen

Belang van welzijn familie/clan boven instituties in belang van economie

Dynamische politiek en afwezigheid van staatsvorming Mengeling van functionele en persoonlijke relaties (Patroon-cliënt relaties)

Communisme van de boeren Koloniale machthebbers werden weggedreven, ze lagen ten grondslag aan de

uitbuiting. Nationalisme kwam op en voedt communisme ter bevordering van bestrijding kapitalisme van westen. Communisme kon makkelijk wortel schieten.

Communisme speelt vooral grote rol bij boeren i.p.v. bij stedelijk proletariaat. 1954 Communisten in Noorden van Vietnam verdreven Fransen.

o VS: beleid van inperking communistische invloed (Zuid-Vietnam) leidt tot Vietnam oorlog.

Moderniteit als vreemd lichaam (Corpus alienum) in Cambodja - genocide door radicale maoïstische Rode Khmers

o Ze waren tegen alles wat westers en intellectueel was. Killing fields 1957 onafhankelijkheid Malaya (nu Maleisië) door vertrek Britten Indonesië communistische tendensen

ASEAN In 1967 wordt de Associatie van Zuidoost-Aziatische Naties opgericht (als

antwoord op communisme). Organisatie van landen in Zuidoost Azië Doelstellingen

o bevorderen economische groeio maatschappelijke vooruitgango culturele ontwikkelingo politieke samenwerking

Eigenlijk ook om communisme tegen te gaan.

Groene revolutieJaren 60-70: gedwongen om te investeren in de landbouw. Door de investeringen van de kolonisten in de zorg en onderwijs groeide de bevolking hard maar de landbouw kon deze bevolkingsgroei niet bijhouden.

Verbetering gewassen (rijst) Toepassing kunstmest op grote schaal Verbetering irrigatiesystemen Mechanisatie landbouw Invoering pesticiden

Opbrengst rijstgewassen werd verdubbeld

Case studiesDoorstart van ThailandThailand heeft een doorstart gemaakt in vergelijking met andere Aziatische landen.

27

Politiek-institutionele ontwikkeling door onafhankelijkheido Van traditionele ‘contest state’ met variabele grenzen tot moderne staat

waarover overheid soevereiniteit bezat. Invoering constitutionele monarchie in 1932

o Coupe gepleegd: ‘Koning was almachtig’ kreeg meer symbolische macht door leger > nieuw politiek systeem op democratische gronden > machthebbers vroegen zich af hoe van Thailand één land te maken > Koning als symbool van natiestaat, één taal introduceren, volkslied en vlag. Koning als stabiele factor. Eromheen grote groep van elite. Daarnaast democratisch systeem, wat de kop in wordt gedrukt als het te ver doordrukt.

Plattelandsontwikkeling; meer van hetzelfde maar niet beter & Groene revolutie: hogere productiviteit

Ontsluiting Noordoosten Thailand met behulp van VS Diversificatie landbouw (mais, cassave, suikerriet, ananas) Investeringen van VS tijdens Vietnam oorlog (soldaten die op verlof waren) Industrialiseren (m.b.v. Japan vanaf 1986) Uitbreiding dienstensector in jaren 80; voor Thailand is de dienstensector

groot en van groot belang. Deel van succes ontwikkeling, na anderhalve eeuw proberen, door

natievorming/identiteit: Chinezen in samenleving geïntegreerd. ‘If you can’t beat them, join them’.

Thaise politiek Economische bloei maar politiek onrustig (11 staatsgrepen vanaf 1932)

o Relatieve rust, ondanks politieke turbulentie: koning Bhumibol Anders dan Japanse ‘ontwikkelingsstaat’ en Aziatische tijgers in Thailand veel

ruimte voor particulier initiatief. Thaise politiek blijft lastig. Relatieve stabiliteit en democratie, maar ook

politieke coupes (staatsgrepen) en demonstraties. Internationale ideeën over verkiezingen en democratie zijn niet echt toe te passen op Thailand.

Maleisië Maleisië: ligt in de overgang van de Chinese naar Indiase invloedssfeer.

o Chinezen, Indiërs en Maleisiërs 1963 Maleisië onafhankelijk (Sabah, Sarawak en Singapore horen erbij) 1965: afscheiding Singapore (vanwege wankel evenwicht). Bestond in die tijd

uit een grote Maleier bevolking, Chinese bevolking en nog een groep. Chinezen kwamen enorm in conflict met Maleisiërs

Nieuwe Economische Politiek (NEP) ‘Staatsbedrijven van Maleiers’o Open economie voor buitenlandse investeerders (liberaal beleid gericht

op particuliere sector): sluitstuk NEP (eind jaren 80) Economische liberalisme, democratie en mensenrechten Exportsubstitutie: Arbeidsintensieve industrieën zoals textiel en elektronica Begin jaren 80 economisch dal Succes Maleisië is niet alleen economische politiek maar ook een

psychologisch fenomeen. o Mahathir bin Mohamad: ‘Look East’o Asian values: meer nadruk op gemeenschap en minder op individu. Hij

wilde ondernemers maken van de Maleiers.

28

o Confucianisme door Lee (Prime minister Singapore 1959-1990): “Democracy is a Western concept and practice not suitable for

Asians. It is imperialistic. Asians have a better way, or at least a way that is better for Asians”

Medio jaren 90 hoogste wolkenkrabber ter wereld (450 m) symbool afgegeven in jaren ’90 dat ze er ook toe doen.

SingaporeGeen democratie, totalitaire macht die ontwikkeling voort heeft gebracht. Trok investeerders aan die er nu nog steeds zitten.

IndonesiëGrote etnische diversiteit. 220 miljoen inwoners.Religie: 85% moslim, 10% christen, 2% hindoe, 2% boeddhistischInvloeden van buitenaf:

700-1200 Hindoeïsme: opening handelsmogelijkheden, culturele waarden. 1100-1300 Islam (centra in Malakka) 1602-1799 Nederlandse kooplieden (VOC)

Het ontstaan van Nederlands Indië-1824 Verdrag met Engeland: Erkenning invloed Nederlanders over Indonesische eilandenwereld-1825-1930 Java-oorlog-1870: moderne imperialisme: van handelskapitaal naar industrieel kapitaal - particulier kapitaal-1870-1914 geheel Indonesië̈ onder Nederlands bestuur

Japanse verovering 1942-1945-Basis voor Japanse oorlogseconomie-Exploitatie mankracht: 500.000 Javaanse koelies-Exploitatie grondstoffen-Technisch en economisch wanbeleid: achteruitgang levensstandaard

Onafhankelijkheid-1945: Onafhankelijkheidsverklaring, maar Nederland accepteert dit niet, pas na 4 jaar conflict.-1949: Soekarno President van Indonesië. Wil van Indonesië hechte staat maken.

Nationalisten, grootste groep, kozen één taal: Maleis om Indonesië bij elkaar te houden.

Economisch en op gebied van ontwikkeling heeft Soekarno niet veel bereikt, maar hij heeft sociaal en cultureel het land wel bij elkaar gehouden. Hij kon enorm goede speeches geven.

Hij bedacht de filosofie van de Pancasilao Filosofie van de Pancasila, vijf grondslagen van de Indonesische staat

(later republiek): De eenheidsstaat Indonesië (geen federatie) Rechtvaardigheid en menselijkheid Democratie geleid door wijsheid, overleg en

vertegenwoordiging Sociale rechtvaardigheid (werken in coöperaties)

29

Geloof in één almachtige god (geen islamitische maar wel religieuze staat) Islamitische groeperingen werden zo uitgeschakeld zodat ze niet de overhand kregen.

-1949-1965 Soekarno ‘old order’ - Vader des vaderlands Nasakom ideologie

o Nationalisme - seculiere (liberale) staato Godsdienst (Islamitische staat)o Communistische beweging (sociale revolutie)

‘Unity in diversity’o Meer belang voor sociale dan voor economische vraagstukkeno Importsubstitutieo Niet interessant voor buitenlandse investeerders

-1965-1998 Suharto ‘new order’ Van boerenzoon tot president

o Hij zag dat het platteland ontwikkeld moest worden. Communisten waren hier echter heel invloedrijk. Hij heeft zich op het westen gericht.

Massaslachting tegen communisten/Chinezeno In samenwerking met het westen

Nieuwe orde regering op militaire macht gegrondvest (staat tegenover oude order van Soekarno)

‘Vader van ontwikkeling’. Ontwikkeling van het platteland met een technocratische benadering. Hij vormde een groep geleerde mensen om hem heen, opgeleid in Berkeley Amerika, omdat hij zelf niet wist hoe hij ontwikkeling en economie op gang moest brengen.

o Berkeley Maffia - Widjojo Stabilisatie economie (begroting sluitend, inflatie onder

controle) Stimulering landbouw (m.b.v. groen revolutie)

Financiële steun van buitenlandse donoren (IGGI) Gezondheidszorg en onderwijs (2e plaats) Aantrekken van buitenlandse investeerders Bevolkingsbeleid door Widjojo (transmigratie en familieplanning)

-Exit Suharto Ten gevolge van de economische crisis in 1997. Suharto was te veel bezig met

zijn eigen rijkdom. Autoritair bewind Corruptie werd niet langer geaccepteerd

-Indonesië nu (1998-2010) Conflicten: religieus, etnisch en/of politiek Decentralisatie/democratisering wetgeving in 1999 Milieu degradatie Corruptie, nepotisme Toerisme Geweld - sociale frustratie Transport: lack of public transport

College 7 - 26 maartZuidoost Azië anno nu: state of the artDemografische verschillen: ‘beyond stad en platteland’

Modern cities and industrial hubs

30

o Steeds meer steden in Zuidoost Azië gaan een belangrijke rol spelen.o Verschuiving van platteland naar stad. Steden worden steeds groter,

mobiliteit neemt toe. Vergrijzing op het platteland. Sociale stratificatie. Lowlands and irrigation agriculture (basis for greater empires)

o Grote gebieden waar land onder water staat worden gebruikt voor rijstbouw (in moesson tijd?). Ook thee en koffie wordt veel verbouwd, op gebieden die wat hoger liggen.

Forest people Wetlanders

o Mensen die in moerasgebieden wonen, leven van visvangst en alles wat ze daar kunnen vinden.

Delta peopleo Bijvoorbeeld Vietnam, Mekong delta. Veel te maken met eb en vloed.

Highlanders o Hooglanden vaak in het midden van landen, relatief weinig beïnvloed

door buitenwereld. Kortom grote diversiteit van bevolking

Demografische verschillen Culturele diversiteit: religie, rituelen, animisme, expressions, etc.

o Animisme: alles bevat een spirit, dit moet continue in balans zijn met elkaar. Geloof in geesten en spiritualiteit.

o Veel landen hebben hun eigen tradities en rituelen, veel in het animisme.

Politieke diversiteit: democratie, decentralisatie, staatgeleide politiek, etc.o Westerse ideeën over democratie zijn niet toepasbaar op Azië.

Economische diversiteit: modern vs. (semi-)traditioneel:o Industrie, rijstbouw, cash-crops (suikerriet, koffie, palmolieplantages),

exploitatie natuurlijke hulpbronnen (olie, gas, goud, steenkool, ontbossing). Enorme plantages maar ook mensen die nog met een ouderwetse ploeg het land verbouwen.

Sociale diversiteit: entourage, clientélisme, sociale organisatie vs. loose structured societies (geen eenheid), kinship, communities

Ecologische degradatie en natuurrampen (tsunami, aardbevingen, droogte, extreme regenval)

Wat is Zuidoost Azië nou precies?Na koloniale tijdperk is Zuidoost Azië erg veranderd (in de zin van welke landen er allemaal bij horen, grenzen, taalgrenzen, etc.)

SEA’s geographical openness and fragmentation, its cultural and ethnic diversity with no dominant cultural tradition, and the variety of external influences to which the region has been subject over a long period of time resulted in it being perceived by Western observers and writers, and indeed by local residents, as a loose bundle of territories and peoples with no common defining features.

Zuidoost-Azië is moeilijk als een samenhangende regio te bestempelen door:1. Culturele diversiteit: geen dominantie culturele traditie

31

2. Verschillende buitenlandse invloeden in verschillende gebieden ten gevolge van het koloniale tijdperk

Idee van Zuidoost Azië van buitenaf. Belangrijkste impuls voor acceptatie term SEA door Pacific War en Japanse

occupatie.o Veel verschillende termen voor het gebied. Indochina volgens Fransen.

Oost-Indië volgens Nederlanders, etc.o Bezetting door Japan heeft veel impact gehad. Japan maakte gebruik

van de natuurlijke hulpbronnen en geostrategische positie. Vanuit een strategisch en militair standpunt (zowel Westers als Japans) werd

duidelijke dat de gebieden rond de Zuid Chinese zee en op het kruispunt van de Indische en Pacific Oceaan een afzonderlijke eenheid vormde, gescheiden van India en China.

Na WW2: Zuidoost Azië studies. Programma’s vanuit Europa, Noord-Amerika, Japan en vanuit de regio zelf.

o Landen gingen zich na WW2 storten op Zuidoost Aziatische landen vanwege kapitalistische markt en communistische periode. Hierdoor zijn in het westen (Amerika en Europa) veel Zuidoost Aziatische instituten opgericht.

o Wetenschappers uit die instituten hebben belangrijke bijdrage geleverd aan het idee over Zuidoost Azië (van buitenaf).

Japanners: ‘southern resources area’ of Greater East Asia Co-prosperity Sphere’

Admiral Lord Louis Mountbatten’s allied South-East Asia Command (SEAC 1943)

Term Zuidoost Azië Het concept SEA heeft pas echt opgang gevonden na de oprichting van

ASEAN.o Aziatische leiders wilde het gebied wat meer ontwikkelen.

Perspectief van ASEAN leiders ‘saucer model of indigenous identity’. Strijd om erkenning en institutionalisering van een inheemse SEA identiteit.

o Belang van eenwording. Naast economische ontwikkeling zijn ze gaan kijken naar de sociaal culturele eenheid van SEA en hoe ze die verder kunnen uitbouwen.

Het concept SEA is niet louter geconstrueerd en ‘imagined’ door Europa en Amerika.

Er zijn veel kritiekpunten op de regio, maar anderzijds is het zeker een andere regio dan de pacific, India en China.

Zuidoost Azië als fysieke/geografische regio: Barrière noordwestelijke flank door Himalaya Discontinuïteit in biogeografie in Zuidoosten, in de vorm van de Wallace lijn

die de flora en fauna van het vaste land van Azië (Sunda) onderscheid van dat van de Pacific (Sahul).

32

Daartussen ligt een gebied van vlaktes en heuvels, ecologisch verbonden door de warme ondiepe zeeën van de archipel en door de dominantie van regenwoud.

Oftewel: een ellips die duidelijk te onderscheiden is van een ‘sinicized Asia’ en een ‘Hindu-Islamic subcontinent’ en bestaat uit een vaste land deel en een eilandenrijk of archipel.

Sociale organisatie in Zuidoost Azië Eigen vorm van sociale organisatie: het principe van bilaterale en cognatische

vormen van kinship; de toekenning van een status is gebaseerd op verwanten die zowel van vaders als moeders kant afstammen, of naar keuze.

o Beide ouders zijn belangrijk, vader en moeders kant. Principe van accepteren beide voorouders leidt tot hogere gender gelijkheid.

Relatief grote gender gelijkheid Leiderschap is flexibel, instabiel en verworvenheden en de persoonlijke

kwaliteiten van een leider moeten voortdurend worden gedemonstreerd en herbevestigd; ze bevatten naast afkomst; vaardigheden in onderhandeling, diplomatie, publieke toespraken, militaire actie, en spirituele kracht.

Er is een groot geloof in geesten (die gunstig moeten worden gestemd): verscheidenheid aan rituelen. Materiële artifacts en ontwikkelingen (multi-familie huizen en tatoeage)

Theorievorming in de regioArea studies vs. disciplinesBoeke (1910) ‘Dual organization’ (analyse koloniaal Indonesië)

Verspreiding van koloniale economie creëert een kapitaal intensieve groei sector en een onderontwikkelde ‘Eastern Society’ (modern vs. traditioneel).

o Westerse economieën drukken lokale bedrijven uit de markt. Lokale mensen konden onmogelijk aanhaken in de kapitalistische markt.

Sociale behoefte gaan boven individuele behoeften ‘the myth of the lazy native’.

o Native wil niet mee doen en kán ook niet meedoen, zit niet op zelfde niveau als westen.

Dual economyo Ongelimiteerde voorraad arbeid, hoge werkloosheid en lage

technologie.o Hoog ontwikkelde technologie en werkgelegenheid.

Furnivall (1939)‘Plural society’ - To study ethnically stratified societies.

Kritiek op Boeke De etnische groepen leven gemixt maar niet samen. Elke groep heeft zijn

eigen religie, cultuur, taal en ideeën. Ze komen alleen samen op de markt. Ze leven in dezelfde politieke eenheid naast elkaar maar toch gescheiden. In

de economische sfeer is er ook een scheiding. Natives, Chinezen, Indiërs en Europeanen hebben allemaal verschillende functies.

Iedereen doet zijn eigen ding, maar het valt wel onder één politiek geheel.

33

Embree (1950s) Loosely structured social systems.

In contrast to the Chinese or Japanese, the Thais do not know corporate groups, clans or lineages, nor are their village’s communities clearly defined and integrated.

Hij zag geen enkele eenheid. Zo kwam hij erbij dat het een ‘loosely structured society’ was.

o Maar dat de structuur niet herkenbaar is voor ons, wil niet zeggen dat hij er niet is. Een andere sociale organisatie dan die wij kennen.

Dyadic relations and kinship (Jeremy Kemp)o Er wordt afgetast wie je bent, hoe oud je bent, wie je familie is en wat

je opleiding/werk is. Naarmate dit duidelijk wordt vormt zich een sociale organisatie/hiërarchie. De ene gaat wat lager staan (buigt wat door) en praat wat zachter etc.

Geertz (1963): Agricultural involution (in Indonesië) - Peasant studies in SEAHow modernity has transformed traditional peasant society in Asia?

Swidden vs sawah (natte rijst) agriculture. o Bij de natte rijst was niet veel intensivering. Ze gingen niet vergroten

of verbreden, maar van binnenuit in details veranderingen aanbrengen Geertz noemt dit involution.

James Scott (1976) Moral economy of the peasant.Defining the threshold of suffering that serves as an impetus towards revolution, radical change.

Wat was nou omslagpunt van het verdragen en het niet meer verdragen wat tot revolutie leidt.

Morele economie die niet zozeer rationeel te verklaren is. Niet iedereen streeft z’n eigen belangen na. Er wordt geaccepteerd dat er een patroon boven je staat die meer van je oogst krijgt dan jijzelf. Die patroon beschermt je wel in tijd van nood. Scheefheid wordt geaccepteerd.

Pas als je in je bestaan wordt bedreigt, worde de morele economie niet meer geaccepteerd en zal dit leiden tot onvrede en een revolutie.

Scott Popking ging hier tegenin. Hij zei dat er wel degelijk rationele peasants zijn die hun eigen interesse nastreven. Dit staat haaks tegenover het idee van de morele economie, waar eigenbelang minder aanwezig is.

Vragen Wat is een patron-clientship relatie?

Een ongelijke relatie tussen een machthebber (patroon of leider) en meestal een aantal van ondergeschikte (cliënten of volgers).

Gebeurd meestal op asymmetrische uitwisseling van diensten. Op politiek, economisch, sociaal en cultureel domein.

34

Door slim gebruik te maken van cliënten en patronen kun je leuke ‘spelletjes’ spelen. Grote economische bedrijven blijven buiten de deur. De juiste patronen meenemen en andere uitschakelen.

Politieke patronage in ZOA: ‘Management van patronage’ Cronyism: het onderhouden van een kleine, goed identificeerbare groep van

vrienden en familieleden van de machthebber (vriendjespolitiek).o Suharto drukt zo het communisme de kop in. Je gaat met Suharto mee

(nationalisme staat dus tegenover communisme) of je wordt ook als communist bestempeld.

Bureaucratisch kapitalismeo Het streven van particuliere eigenaren om winst te maken in

samenwerking met het staatsapparaat: bijv. bureaucraten, legerofficieren.

Verrijken van jezelf via bureaucratisch apparaat.o Patronage en corruptie liggen dicht bij elkaar (met name door sociale

structuren in Thailand, Indonesië, Vietnam en Filipijnen); patronagerelaties zijn vooral persoonlijk vs. zakelijke relaties in “moderne” samenleving.

35