(Telefonische) Start Begeleiding

Dr. Marcel Kooij, apotheker

Service Apotheek Koning, Amsterdam Docent/onderzoeker Universiteit Utrecht

Wat is therapietrouw?

“De mate waarin het gedrag van een patiënt overeenstemt met dat wat de arts heeft voorgeschreven”

≠

“De mate waarin het gedrag van een patiënt overeenstemt met dat wat met de arts is overeengekomen”

Therapietrouw verbeteren?

• Hoeveel patiënten hebben ‘overeenstemming’ met de arts over de behandeling?

• De patiënt heeft een keuze. Heeft het recht om te zeggen: “Deze pil wil ik niet, ik wil het eerst proberen door… af te vallen, zoutarm dieet etc etc etc”

Rol van de apothekersassistente

• Eerste uitgifte begeleiding

– Informatie over geneesmiddel, werking, dosering, bijwerkingen etc.

• Tweede uitgifte begeleiding

– Informeren naar ervaringen, bijwerkingen, therapietrouw

• Vervolguitgiftes (of het ontbreken er van)

• Screening/monitoring (bv MeMO)

Onze rol in de praktijk:

• Niet elke patiënt krijgt optimale EU/TU begeleiding

• Oorzaken:

– een deel van de patiënten komt nooit de medicatie ophalen

– een deel van de patiënten komt niet zelf de medicatie op halen

– een deel van de patiënten krijgt niet een ‘passend’ EU/TU gesprek

• Een patiënt staat niet open voor een gesprek

Onze rol in de praktijk:

• Niet elke patiënt krijgt optimale EU/TU begeleiding

• Oorzaken:

– een deel van de patiënten komt nooit de medicatie ophalen

– een deel van de patiënten komt niet zelf de medicatie op halen

– een deel van de patiënten krijgt niet een ‘passend’ EU/TU gesprek

• Een patiënt staat niet open voor een gesprek

• Patiënt/apotheek heeft geen tijd

• Vraag-aanbod sluit niet aan

Studie opzet

• Cluster Randomized controlled trial: Telephone Counseling Intervention by Pharmacist (TelCIP)

• Interventie: – Telefonisch gesprek 2 weken na 1e recept

– Gespreksprotocol focus op barrières, informatie (combi EU/TU)

– Competente medewerker (apotheker, farm. consulent, assistente)

• Controle:

– Standaard zorg

• Inclusie criteria:

– ≥ 18 jaar

– Verantwoordelijk voor eigen geneesmiddel inname

– Start (voor eerst in 12 maanden) met RAS-remmer, statine, bisfosfonaat of antidepressivum

Trial Protocol: Kooy et al, BMC Health Services Research 2014, 14:219 doi:10.1186/1472-6963-14-219

Resultaten Controle

arm Interventie arm

Alle patienten (ITT)

Gebelde patiënten (PP)

Overall 3637 3094 1054 (34%)

Starters met RAS-remmer 1317 850 257 (30%)

Starters met statine 1345 839 268 (32%)

Starters met bisfosfonaat 252 319 137 (43%)

Starters met antidepressivum 723 1086 392 (36%)

Belangrijkste redenen voor niet voeren consult Geen telefoonnummer: 32%

Onbereikbaar: 31%

Patiënt heeft geen interesse: 14%

Patiënt weigert: 7%

Duur Voorbereiding 6.2 min (SD 4.7)

Gesprek: 8.3 min (SD 4.4)

Inhoud Noodzaak, zorgen, ervaringen besproken in >90% v/d gesprekken

31% heeft bijwerkingen ervaren (vaker bij AD p<0.005)

TSB: effect op tevredenheid

“Heeft een apotheek medewerker… Proportie met bevestigend antwoord %

(n/N)

Controle Alle pat.

(ITT)

Gebelde

patiënten (PP)

…gevraagd naar ervaringen met het

geneesmiddel?

16% (17/109) 32% (29/90) 48% (26/54)

… gevraagd of u last had van

bijwerkingen?

10% (11/109) 29% (26/89) 43% (23/53)

… voldoende persoonlijke begeleiding

gegeven?

18% (19/108) 28% (24/87) 40% (21/52)

… gevraagd of het lukt om medicatie

te gebruiken zoals voorgeschreven?

19% (21/108) 34% (30/88) 45% (24/53)

Patiënt antwoordt op tenminste 1

vraag positief:

31% (33/108) 47% (40/85) 63% (32/51)

Aantal vragen uit CQI gesteld:

Tevredenheid over service

• 86% (42/49) van de interventie patienten zegt deze service te waarderen

• 74% (34/46) zegt dat het een toegevoegde waarde heeft

• 63% (30/48) zegt de volgende keer weer gebeld te worden

• 46% (22/48) prefereert face-to-face boven telefoon

• Mannen waarderen het meer dan vrouwen (88% vs 59% (χ2-test p<0.05).

Effect op therapietrouw

Gnm groep ΔTT ratio TT (≥80%)* Stoppers* NNC

ITT

RAS-remmers 5.2% (1.2-10.0) 1.4 (1.1-2.0) 0.8 (0.7-0.9)

Statines 4.1% (-0.8-6.6) 1.3 (0.9-1.5) 0.9 (0.7-1.1)

Bisfosfonaten -0.5% (-9.4-6.1) 1.0 (0.6-1.5) 1.0 (0.8-1.4)

Antidepressiva -3.8% (-8.2-0.9) 0.8 (0.6-1.0) 1.2 (1.0-1.4)

Per p

roto

col

RAS-remmers 8.4% (2.0-13.4) 1.7 (1.1-2.6) 0.7 (0.6-1.0) 16

Statines 9.0% (3.5-12.1) 1.8 (1.2-2.5) 0.8 (0.7-1.2) 14

Bisfosfonaten 10.2% (2.0-16.4) 2.2 (1.3-3.6) 0.8 (0.6-1.3) 11

Antidepressiva -0.6% (-6.0-6.5) 1.1 (0.8-1.6) 1.0 (0.8-1.3) ns

Intention to treat: alle patiënten in interventie arm versus alle patiënten in controle arm

Per protocol: alle gebelde patiënten versus alle patiënten in controle arm.

*: Odds ratio’s (als OR>1: in interventie groep meer patienten therapietrouw resp. gestopt dan in

controle groep

NNC=number needed to call for 1 patient to become adherent (TT≥80%)

0,6

0,65

0,7

0,75

0,8

0,85

0,9

0,95

1

1 31 61 91 121 151 181 211 241 271 301 331 361

Pro

po

rti

e g

ed

isco

nti

neu

eerd

Dagen tot discontinueren

UC

PP

ITT

Discussie/conclusie

• Effect op therapietrouw onderzocht, niet op klinische uitpunten zoals mortaliteit/morbiditeit

• Therapietrouw gebaseerd op aflevergegevens als maat voor inname gedrag

• Niet bij alle patiënten is interventie geregistreerd (ca 30%)

• Uitgebreide registratie geeft inzicht in uitvoering interventie

• Vooral antidepressiva gebruikers ervaren bijwerkingen

• Geen zicht op kwaliteit van standaard zorg

• Met Telefonische Start Begeleiding kan therapietrouw worden verbeterd bij bepaalde geneesmiddelgroepen

• 11-16 patiënten bellen om 1 patiënt therapietrouw te laten zijn

Hoe nu verder?

1. Als instrument om EU/TU aan de balie te verbeteren

2. Alleen als vraag/aanbod niet passend

1. Verbeteren EU/TU begeleiding

• Vraag-aanbod

• Learning by doing

• Ontwikkelen kennis/competenties om EU/TU gesprek goed te voeren

Aanpak:

- Assistentes bellen elk 3 maanden starters 1 gnm groep, elke assistent 1

- Roulatie na 3 maanden

- Optioneel: geluidsopnames gesprekken om feedback te geven

1. Verbeteren EU/TU begeleiding

Voordelen

• Je krijgt meer ervaring in het voeren van een gesprek

• Je kennis neemt toe (en dat maakt de gesprekken aan de balie makkelijker)

• Het is leuk!

2. TSB als vraag ≠ aanbod

Vraag (Patiënt) Aanbod (Apotheek)

Laaggeletterdheid Onvoldoende tijd

Taalbarrière Onvoldoende kennis

Geen tijd/open houding Onvoldoende competenties

Patiënt is afwezig

… …

Alleen díe patiënten bellen, bij wie vraag en aanbod niet aansluit

• Gebruik het ZRS of EPD

Samenvatting

• Telefonische Start Begeleiding werkt

• Inzetten voor iedereen? Of voor een specifieke groep?

• Mensen begeleiden op deze manier is leuk!

• Hou lol in je vak!

Voor meer informatie: www.knmp.nl/patientenzorg/therapietrouw/therapietrouw

www.startconsult.nl (handleiding, gespreksprotocollen, queries)

Marcel Kooij

E-mail: m.j.kooij@uu.nl

Dank voor jullie aandacht