Tekstverklaren- Tekstdoelen

Algemene tekstdoelen

We onderscheiden de volgende tekstdoelen:

Informeren, uiteenzetten, beschouwen, overtuigen

(betogen), activeren amuseren en gevoelens uitdrukken.

Informeren: informatie geven is het hoofddoel, de schrijver

of spreker heeft niet de bedoeling

de lezer of luisteraar te overtuigen.

Er wordt uitsluitend “droge

informatie” gegeven.

Voorbeelden hiervan zijn de

weersverwachting en een

gebruiksaanwijzing.

Uiteenzetten: bij een uiteenzetting krijg je wat meer informatie

dan bij een puur informatieve tekst. Er wordt extra uitleg

gegeven, bijvoorbeeld hoe iets is ontstaan. Uiteenzettingen

zijn objectief en bevatten dus geen eigen mening.

Het gaat om de feitelijke weergave en het doel is uitleggen

aan de hand van controleerbaar ware feiten op een zakelijke

manier.

Beschouwen: bij een beschouwing wordt een onderwerp

van verschillende kanten belicht vanuit verschillende

invalshoeken. Je krijgt voor- en

nadelen, verklaringen, interpretaties, je wordt aan het

denken gezet. Het is aan de lezer of luisteraar om zijn

eigen standpunt te bepalen.

Een voorbeeld hiervan is een achtergrondartikel bij een

bepaalde gebeurtenis.

Overtuigen (betogen): Een betoog is subjectief,

Je wil de lezer of luisteraar met jouw standpunt laten

instemmen en je probeert hem te overtuigen met goede

argumenten en eventueel tegenargumenten en weerleggingen.

Activeren: dit gaat nog een stapje verder dan

overtuigen, de mensen moeten in actie komen.Denk hierbij aan propaganda en reclame.

Amuseren: dit schrijfdoel wordt ook wel diverterend

genoemd. Het is de bedoeling om mensen te vermaken.

Voorbeelden hiervan zijn romans, columns en stripverhalen.

Expressief: je wil

gevoelens uitdrukken,

bijvoorbeeld boosheid,

teleurstelling of verliefdheid.

Voorbeelden van expressieve teksten zijn

liefdesbrieven en ingezonden (boze) brieven in een krant.

Opdracht

Hierna vind je zes schrijfsituaties. Stel bij elke situatie vast vanuit welk doel de

schrijver te werk zal gaan.

1. Een amateurfotograaf rekent in een hobbyblad voor, hoeveel tijd en geld hij per

week aan zijn liefhebberij besteedt.

2. In het blad van de Albert Hein beschrijft een drukbezette klant de nadelen en de

voordelen van internetshoppen.

3. Een bewoner van het buitengebied laat in een plaatselijke krant zijn ergernis blijken

over reigers die keer op keer zijn vijver dreigen leeg te vissen.

4. Een bezoeker van een vakantiepark legt in een ingezonden brief uit waarom hij het

belachelijk vindt dat het plaatselijke racecircuit weer zal worden gebruikt.

5. Het Frans toeristenbureau wijst in een enthousiaste reclamefolder op het bestaan

van autoslaaptreinen met als bestemming Saint Raphaël aan de Zuid-Franse kust.

6. Een socioloog vraagt zich in zijn boek af waarom er zoveel verschillende

opvattingen zijn over wat de rol van de vrouw en de man in de samenleving is.

Opdracht

Onderstaande tekstjes komen van de site van de Volkskrant. Bepaal van de

hoofdtekst en de vier hier opgenomen reacties welk tekstdoel ze hebben.

Ook Nederland kijkt weg als er lijken aanspoelen

“Jaarlijks sterven meer dan duizend migranten, voornamelijk uit Afrika, die op

weg zijn naar Europa in de hoop op een betere toekomst. Maar wat doet

Europa? De lijken worden niet geïdentificeerd; en als de identiteit wel bekend

is, wordt de familie niet eens op de hoogte gesteld. Dit is onmenselijk. Ook

Nederland draagt hier verantwoordelijkheid voor”, betoogt hoogleraar Thomas

Spijkerboer vandaag in de Volkskrant.

Spijkerboer: “Als er een lijk in de gracht wordt aangetroffen, wordt

vanzelfsprekend geprobeerd te achterhalen om wie het gaat, en hoe het zo ver

heeft kunnen komen. Maar omgekomen migranten worden zo snel mogelijk

begraven. Dit mag zo niet doorgaan. Ook bij aangespoelde migranten moet

worden gepoogd te achterhalen om wie het gaat en moeten gegevens

(bijvoorbeeld dna) worden opgeslagen ten behoeve van de nabestaanden.”

Spijkerboer wil dat Europese

landen drie dingen doen:

Ten eerste moeten zij de enorme technische en financiële middelen die worden

ingezet om migratie naar Europa te bestrijden, ook gebruiken om slachtoffers

te identificeren. Ten tweede moeten zij betrouwbare gegevens verzamelen over

het aantal lijken dat aanspoelt. En ten derde moeten zij zich afvragen of er een

verband is tussen Europees beleid en het aantal doden, en zo ja bekijken of

het beter kan.

Is Nederland inderdaad verantwoordelijk

hiervoor? De Volkskrantredactie stelt uw mening

op prijs.

1. HJ van Vliet zegt:

Ik check al een paar dagen of er reacties op

Spijkerboers opiniestuk verschijnen ,

wat niet het geval is. Wat je er ook van vindt, het leek

mij een zinnig verhaal over een zaak waarvan ikzelf

te weinig weet om mijn stem te verheffen. Maar

NIEMAND reageert. Mag ik daaruit de conclusie

trekken dat wij allen wegkijken terwijl er lijken

aanspoelen, en dat deze kwestie ons

niets interesseert?

2. A.R. Girbes sr zegt:

Allereerst merk ik op dat het drama dat zich in Afrika afspeelt, het gevolg is van

“overbevolking”. Dat Afrikanen naar Europa willen komen en dat ze hier een

“beter leven” hopen te krijgen, is een logisch gevolg van de voorstelling die men

daar heeft van Europa.

Maar wat de Afrikaan niet beseft, is het feit dat hij in Europa geen toekomst

heeft als hij geen goede opleiding heeft genoten en geen goede bekwaamheid

bezit. Europa wacht niet op analfabeten.

Dit gegeven is hard: wel de waarheid overigens. Nederland heeft geen belang

bij “nog meer mensen die in de bijstand belanden”. De immigratie wordt

onbetaalbaar. Europese landen hebben geen enkele verantwoordelijkheid in

deze kwestie.

3. Bert Nijhof zegt:

Gisteren heb ik een Nigeriaanse kennis bezocht in

een uitzetcentrum, gepakt door de politie evenals

twee jaar geleden. Vele Afrikanen blijven de

oversteek naar Europa wagen, omdat ze

afgestudeerd zijn en geen werk kunnen vinden in

hun land. Hun familie heeft veel geld in hun

opleiding geïnvesteerd en men voelt zich verplicht

iets terug te doen.

In de AOW-discussie heb ik vernomen dat er in Nederland 400.000 vacatures

ontstaan wanneer de babyboomgeneratie met pensioen gaat. Het wordt hoog tijd

dat we de immigratie als een economisch probleem gaan zien: een probleem van

vraag en aanbod. De vraag ontstaat hier door de pensionering van de

babyboomgeneratie en het aanbod zit in Afrika en delen van Zuid en Midden

Amerika. Politici, erken dit gegeven en laat economische immigratie toe. Laat die

mensen toe die kunnen gaan werken in bedrijfstakken waar we mensen hard nodig

hebben zoals in de gezondheidszorg. Met een vergrijzende bevolking is er echt alle

reden om jonge mensen die een bijdrage kunnen leveren, toe te laten. Geef hun

eventueel een aanpassingscursus in het land van oorsprong om een soepele start

mogelijk te maken.

4. Co Stuifbergen zegt:

Al die grenspatrouilles om die Afrikanen buiten te houden, kosten ons in elk

geval veel geld. Op de korte routes over zee (Adriatische Zee, Straat van

Gibraltar) wordt steeds intensiever gepatrouilleerd. Sinds een paar jaar wordt

dat gecoördineerd door het Europese agentschap Frontex. Spanje heeft een

miljarden euro’s kostend detectiesysteem gekregen.

En in Europa is inderdaad vraag naar Afrikaanse werknemers.

In Frankrijk is een supermarktketen die graag illegale immigranten in dienst

neemt als bewakingspersoneel. Ook sommige horecabedrijven doen dit.

Ik denk overigens dat Europa de vergrijzing niet op moet lossen door meer

immigratie. En ik denk dat Afrika meer baat heeft bij het ontwikkelen van lokale

bedrijvigheid dan bij het sturen van duizenden van hun inwoners.