Teken, tekenbeten en Borrelia�

infecties in Nederland

Dr.ir. Willem Takken, WU Plantenwetenschappen

Rode ring = Erythema migrans

Bron: RIVM 2006

Aantal mensen met een rode ring per 100.000

Situatie in Nederland

1994 2001 2005

Aantal tekenbeten 23.000 46.000 74.000

Erythema migrans 6.000 12.000 17.000(rode ring) Bron: RIVM 2006

De ziekte van Lyme

Parasiet: bacteriën

� Borrelia burgdorferi sensu

stricto

� Borrelia afzelii

� Borrelia garinii

� Borrelia valaisiana

Reservoir van Borrelia parasieten:

Muizen, egels, eekhoorns, fazanten, merels, lijsters

Tussengastheer van Borrelia spp.:

Schapenteek Ixodes ricinus

Stadia

Foto: Fedor Gassner, Wageningen URFoto: Fedor Gassner, Wageningen UR

Jaar 1

Levenscyclus

Jaar 2

Levenscyclus

Jaar 3

Levenscyclus

Monddelen

Hypostoom

Hongerige volwassen teek

Volwassen volgezogen teken

Lage vegetatie herbergt teken

Onderzoek juni 2006 t/m december 2007

� Onderzoek naar teken, tekenbeten en Borrelia�infecties in Nederland in kader van De Natuurkalender

� Verkrijgen van beter inzicht in de oorzaak van toename in tekenbeten en aantal ziekte van Lyme�gevallen

� Mogelijkheden voor effectieve preventie vergroten

� Financiële ondersteuning door:

Onderzoekvragen

� Via maandelijks veldonderzoek

� Hoe verlopen dichtheden van teken in Nederland in ruimte en tijd?

� Wat is het besmettingspercentage van teken met Borrelia�parasieten?

� Welke vegetatietypen zijn karakteristiek voor teken?

� Via de website van de Natuurkalender

� Aantal mensen dat een tekenbeet op zichzelf meldt per dag/week/maand

� Gemeente/woonplaats waar de tekenbeet wordt opgelopen

� Omgeving en activiteit waarbij de tekenbeet wordt opgelopen

� Leeftijd van persoon met tekenbeet

Locaties waar maandelijks tekenvangsten plaatsvinden sinds juli 2006

Maandelijkse tekenvangsten door IVN�vrijwilligers

Tekenvangst

Hoog Baarlo (links) en Oosterwolde (rechts)

HOOG BAARLO

0

0.5

1

1.5

2

2.5

3

Jul y A ug Sept Oct Nov Dec

l ar va

nymph

adul t

OOST E RWOLDE

0

0.5

1

1.5

2

2.5

3

Jul y Aug Sept Oct Nov Dec

l ar va

nymph

adul t

Verloop van tekenpopulaties t/m december 2006

SCHI E RM ONNI KOOG

0

0.5

1

1.5

2

2.5

3

Jul y A ug Sept Oct Nov Dec

l ar va

nymph

adul t

OOST E RWOLDE

0

0.5

1

1.5

2

2.5

3

Jul y A ug Sept Oct Nov Dec

l ar va

nymph

adul t

GI E T E N

0

0.5

1

1.5

2

2.5

3

Jul y A ug Sept Oct Nov Dec

l ar va

nymph

adul t

RUI NE N

0

0.5

1

1.5

2

2.5

3

Jul y A ug Sept Oct Nov Dec

l ar va

nymph

adul t

HOOGE V E E N

0

0.5

1

1.5

2

2.5

3

Jul y A ug Sept Oct Nov Dec

l ar va

nymph

adul t

BE LLI NGWE DDE

0

0.5

1

1.5

2

2.5

3

Jul y A ug Sept Oct Nov Dec

l ar va

nymph

adul t

Verloop van tekenpopulaties t/m december 2006

Control type 2

Borrelia type 3

Borrelia type 3

Borrelia type 3

Borrelia type 3Borrelia type 2

Borrelia type 4

Borrelia type 1Borrelia type 2Borrelia type 3Borrelia type 4

Borrelia type 2

Co

ntro

ls

18 % o

f ticks infected

on

this lo

cation

Resultaatvan 39 teken

Resulta

ten B

orrelia

�bepaling

en

Resultaten Borrelia�bepalingen

July 2006

05

101520253035404550

Gieten

Ruinen

Haaks

berg

enHoo

g Baa

rlo EdeTwisk

eKwad

e Hoe

kVeld

hove

nEijs

den

Per

cen

t B

orr

elia

infe

ctio

ns

0

0.5

1

1.5

2

2.5

Nym

ph

al d

ensi

ty (

Lo

g(n

+1))

% infections

Nymphs

21 54 8 96 131 21 110 20 4

July 2006

05

101520253035404550

Giet

enRuin

enHaa

ksbe

rgen

Hoog B

aarlo Ede

Twiske

Kwade H

oek

Veldho

ven

Eijsde

n

Per

cen

t B

orr

elia

infe

ctio

ns

0

0.5

1

1.5

2

2.5

Nym

ph

al d

ensi

ty (

Lo

g(n

+1))

% infections

Nymphs

21 54 8 96 131 21 110 20 4

September 2006

0

5

10

15

20

25

30

35

40

45

50

Gieten

Ruinen

Haaks

berg

enHoo

g Baa

rlo EdeTwisk

eKwad

e Hoe

kVel

dhov

enEijs

den

Per

cen

t B

orr

elia

infe

ctio

ns

0

0.5

1

1.5

2

2.5

Nym

ph

al d

ensi

ty (

Lo

g(n

+1))

% infections

Nymphs

15 19 1 17 60 10 25 16 15

November 2006

0

510

1520

25

3035

4045

50

Gieten

Ruinen

Haaks

berg

enHoo

g Baa

rlo EdeTwisk

eKwad

e Hoe

kVeld

hove

nEijs

den

Per

cen

t B

orr

elia

infe

ctio

ns

0

0.5

1

1.5

2

2.5

Nym

ph

al d

ensi

ty (

Lo

g(n

+1))

% infections

Nymphs

10 3 6 5 26 6 1 29 22

Resultaten Borrelia�bepalingen juli, sept, nov 2006

Gemiddeld percentage Borrelia infecties 1984-2002

Conclusies

� Op alle 25 locaties waren teken aanwezig

� Grote variatie aan tekendichtheden tussen de 25 locaties

� Hoge�seizoenvariatie aan tekendichtheden van juli t/m december

� Borrelia�infecties sterk variabel, gemiddeld 23,5%