Over teken, de ziekte van Lyme en diagnostiek

2

Deze presentatie is bedoeld als informatie voor iedereen die met een teek of de ziekte van Lyme in aanraking kan komen. Er is bewust veel tekst gebruikt, aangezien de mondelinge toelichting ontbreekt. De volgende onderwerpen komen aan bod:• De teek• Preventie & Verwijderen van teken• De ziekte van Lyme• Diagnostiek van de ziekte van Lyme• Onderzoek naar een nieuwe test

Inhoud

3

De teek

Teken zijn kleine beestjes. Ze lijken op spinnetjes. Ze zuigen zich vast in de huid en kunnen zo de ziekte van Lyme overbrengen. Het leefgebied van de teek is in Nederland vrij groot: ze leven in het bos, de duinen en op de hei, maar ook in het park en de tuin. Ze zitten vooral tussen dode bladeren of in hoog gras. Zoals op het kaartje te zien is, is de teek overal aanwezig. Het meeste in Utrecht, Oost-Nederland en de kust van Noord-Holland.Normaliter klimmen ze niet hoger dan anderhalve meter. Ze vallen dus niet uit bomen, maar wachten op een spriet of blad wachten op hun prooi en haken zich erin vast. Hieronder staat een mooie microscopische foto van de “vishaak” aan hun poot.

4

De teek

Teken hebben vier levensstadia: ei, larve, nimf, en adult. In elke levensfase voedt de teek zich met een bloedmaaltijd. In de laatste drie stadia is een teek in staat om infecties te verspreiden, zoals de Borrelia bacterie. Dit is de veroorzaker van de ziekte van Lyme. De teek draagt de Borrelia bacterie bij zich nadat ie zich gevoed heeft met bloed van een geïnfecteerd dier, bv. een muis. Tekenspecialist Fedor Gassner laat op onderstaande video zien hoe de teken leven en hoe ze eruit zien tijdens hun levenscyclus

Klik op het plaatje, of hier voor de video(opent nieuw venster)

5

Preventie

Een tekenbeet voorkomen is natuurlijk het allerbeste. Dan raak je zeker niet geïnfecteerd met de Borrelia bacterie. Maar 100% voorkomen erg lastig, dus controleer goed. Stigas, de organisatie voor gezond en veilig werken in de agrarische en groene sectoren, heeft een korte video gemaakt met duidelijke uitleg over de preventie.

Klik op de afbeelding of hier over de video (opent nieuw venster)

Ook kun je voor een uitje even op tekenradar kijken voor de actuele teken-situatie in Nederland.

Preventie in een notendop:• Draag gesloten, huidbedekkende kleding• Wees voorzichtig met hoog gras en lage

struiken• Let op bij contact met levende en dode dieren• Controleer goed!

6

Teek verwijderen

Als je toch een teek oploopt, is het zaak deze goed te verwijderen. Het RIVM heeft een duidelijke video gemaakt waarin uitgelegd wordt hoe je dit moet doen.

Klik op de afbeelding of hier over de video (opent nieuw venster)

Checklist bij het verwijderen van een teek Gebruik een tekenverwijderaar, zoals een

tekentang of –pincet Pak de teek bij de kop vast, zo dicht mogelijk

op je huid Trek de teek er langzaam uit Smeer 70% alcohol of jodium op de wond Maak een foto van de plek en noteer de

datum Raadpleeg de huisarts als de teek langer dan

een dag vastzat

7

De ziekte van Lyme

Deze ziekte wordt veroorzaakt door de Borrelia bacterie, een spiraalvormige bacterie (zie onder). De bacterie wordt overgedragen door een tekenbeet. Gelukkig leiden lang niet alle beten tot een infectie:• 20% van de teken in Nederland draagt de bacterie bij zich. • Als de teek meer dan 24 uur vastzit wordt de kans op overdracht snel groter.• Ongeveer 3% van de beten heeft de ziekte van Lyme tot gevolg. • Jaarlijks 1,5 miljoen tekenbeten in Nederland, dus meer dan 40.000 infecties.• Lyme steeds groter probleem: over de jaren heen steeds meer gevallen gemeld (zie onder)

Bron: www.tekenradar.nl

Borrelia bacterie

8

De ziekte van Lyme, symptomen

Het bekendste symptoom is de rode kring. Andere mogelijke klachten:• hoofdpijn• koorts• stijve nek• spierpijn• vermoeidheid, etc.In de vroege fase is de ziekte veelal met een standaard antibioticakuur effectief te bestrijden.

Als de bacterie zich verder verspreid door het lichaam veranderen de klachten. De ziekte van Lyme is een zogeheten multisysteem-ziekte. Daar kunnen diverse symptomen bij horen, zoals:• neurologische (bv. uitvalsverschijnselen)• reumatologische (Lyme artritis)• dermatologische• cardiologische en • psychiatrische klachten. Vergevorderde ziekte van Lyme wordt behandeld met langdurig antibioticagebruik.

9

Diagnostiek

Bij een vermoeden van de ziekte van Lyme zal allereerst gekeken worden of er sprake is van de bekende rode kring (erythema migrans). Dan worden direct antibiotica voorgeschreven.

Mocht de ring niet zichtbaar zijn (wat volgens de literatuur in 30-70% van infecties het geval is) dan volgen meestal antistoftests. Een dergelijke test bekijkt of er antistoffen in het bloed aanwezig zijn tegen bepaalde eiwitten van de Borrelia bacterie. Er zijn twee typen antilichamen waarop men test: IgM en IgG. IgM wordt door het lichaam als eerste aangemaakt en daarna IgG. Het duurt enige weken voordat er genoeg antilichamen zijn aangemaakt om aan te kunnen tonen. Vaak wordt er gebruik gemaakt van ELISA tests en Immunoblots. De laatste zijn in onze ervaring gevoeliger en laten zien met welke stam iemand besmet is.

10

Diagnostiek

Helaas is het zo dat de antistoftests lang niet alle gevallen vinden. Een negatieve test wil dus niet per se zeggen dat je geen Lyme hebt. Bovendien toont een positieve test op zichzelf nog geen ziekte van Lyme aan. Het kan gaan om een oudere, al geklaarde infectie. Dat maakt de diagnose zo lastig. De arts zal testresultaten daarom altijd combineren met klinische bevindingen (symptomen, ziektegeschiedenis).

In een uitzending van De Kennis van Nu wordt bovenstaande goed toegelicht. Presentator Diederik Jekel gaat op zoek naar de waarheid achter de tests. Anja Garritsen, directeur van Innatoss Laboratories, komt ook aan het woord. Zeker de moeite waard om te bekijken als je meer wilt snappen over Lyme en diagnostische tests.

Klik op het plaatje, of hier voor de video (opent nieuw venster)

11

Nieuwe test van Innatoss

Innatoss Laboratories wil de diagnose van de ziekte van Lyme vereenvoudigen. Daarom wordt er een test ontwikkeld die al binnen 4 weken na een tekenbeet laat zien of iemand een actieve infectie heeft, op basis van één bloedafname. Dit zou een grote versnelling betekenen in de Lyme diagnostiek. De behandeling kan dan snel gestart worden, waardoor de kans dat de bacterie effectief bestreden wordt groter is. De test kijkt naar de reactie van je T-cellen. Deze cellulaire methode wordt al gebruikt voor Q-koorts en tuberculose. De nieuwe test werkt goed in het lab, maar moet zich nu in de praktijk bewijzen. Daarom loopt er momenteel een groot wetenschappelijk onderzoek waarin de test wordt vergeleken met antistoffen en symptomen zoals de rode kring. De verwachting is dat de cellulaire test sneller reageert en een vroege diagnose mogelijk maakt.

12

Wetenschappelijke onderzoek naar nieuwe test

Het onderzoek naar de nieuwe test loopt momenteel en wordt in 2016 voortgezet. We zoeken in totaal 500 vrijwilligers met een recente tekenbeet. Wie kan meedoen?• Mensen die minder dan 10 dagen geleden zijn gebeten door een teek en waarbij de teek 16 uur of langer

vastgezeten heeft.• Mensen die sinds maximaal 2 weken de kenmerkende rode ring hebben.

Gebeten door een teek? Doe mee aan ons onderzoek door te bellen met 0412 700 530 of je in te schrijven via www.innatoss.com/lymestudie

13

Aanvullende informatie

Nog meer informatie is te vinden op o.a:

• Over expertise-lab Innatoss Laboratories: www.innatoss.com• Officiële informatie vanuit het RIVM: www.rivm.nl/Onderwerpen/T/Tekenbeten_en_lyme• Stichting Tekenbeetziekten: www.tekenbeetziekten.nl • Lymepatiëntenvereniging NVLP: www.lymevereniging.nl

Nog vragen? Bel ons gerust op of stuur een email:

Maarten van der ZandenE: maarten.vanderzanden@innatoss.comT: +31 412 700 507