Techniek special

Techniek special

LANDELIJKE GIRLSDAY:

ook in het Noorden van het landEén van de activiteiten van VHTO om meisjes te enthousi-asmeren voor bèta, techniek en ICT is de jaarlijkse Girlsday. Dit jaar openden op 23 april ruim 310 bèta-/technische en ICT- bedrijven hun deuren voor ruim 8.885 meisjes van 10-15 jaar. Ook in het noorden van het land.

Leeuwarden Vrij-Baan  nodigde ruim

70 meisjes voor een bezoek aan het

aquaduct Drachtsterweg. Daar kregen

ze verschillende opdrachten en vra-

gen over de bouw van het aquaduct

met een prijsuitreiking aan het eind.

Dit onder begeleiding van gedeputeer-

de Sietske Poepjes, wethouder Thea

Koster en ruim 15 bèta/technische

dames die werken voor het project.

Bij Scheepswerf De Kaap  werden 28

meisjes van het Greijdanus College

Meppel uitgedaagd om de accommo-

datie aan boord van een duwboot her

in te richten. Twintig meisjes van het Dr.

Nassau College uit Assen volgden een

workshop 3D-printen op het provincie-

huis van de Provincie Drenthe.

Speciaal voor meisjes? Ja. Nederlandse

meisjes kiezen minder voor opleidingen

en beroepen in deze sectoren dan jon-

gens. Dat terwijl meisjes vaak wel talent

hebben voor bèta/technische vakken en

zij hier over het algemeen even goed

op presteren als jongens. Het keuze-

verschil wordt eerder veroorzaakt door

(gender-stereotiepe) invloeden vanuit de

omgeving, een beperkt beeld van oplei-

dingen en beroepen en het ontbreken

van vrouwelijke professionals in bèta,

techniek of ICT om zich mee te kunnen

identificeren. Tot slot hebben Nederland-

se meisjes weinig zelfvertrouwen in het

eigen talent voor bètavakken en techniek.

Ook speciaal voor meisjes van 8-18

jaar zijn de DigiVita Code Events van

VHTO waarbij meisjes andere meisjes

leren programmeren. Op zaterdag 6

juni 2015 vindt het event plaats op Han-

zehogeschool Groningen. Deelname is

gratis. Aanmelden via www.digivita.nl

FOT

O: L

IESB

ETH

DIN

GEM

ANS,

VHT

O

Over VHTO, Landelijk expertisebureau meisjes/vrouwen en bèta/techniekVHTO zet zich in voor een grotere participatie van meisjes en vrouwen aan de

wereld van bètawetenschappen, techniek en ICT. Samen met de overheid, het

onderwijs en het bedrijfsleven organiseert VHTO diverse activiteiten om meisjes

al op jonge leeftijd kennis te laten maken met bèta, techniek en ICT. www.vhto.nl.

VOORWOORD

Meer aandacht voor techniek in het onderwijsHet ruimtestation en de Sojoez-raket zijn natuurlijk een en al techniek. Voor mijn reis naar de ruimte heb ik dan ook veel technische kennis moeten opdoen, want in de ruimte ben je naast astronaut en wetenschapper ook een techneut. In het ISS kan je mooi zien hoe technologie zich in de loop van de tijd heeft ontwikkeld. De nieuwere modules aan het ruimtestation zijn veel geavanceerder en beschikken over de nieuwste technieken. Loste ik tijdens mijn reis nog met veel creativiteit, knutselwerk en tape problemen in de ruimte op. Inmiddels beschikken de astronauten over een 3D printer waarmee ze ter plekke een vervangend onderdeel printen.

Het ISS klinkt natuurlijk ver weg maar

de technologie en toepassingen van

ruimtevaart vinden hun weg ook in

ons dagelijks leven, immers geen

navigatiesysteem zonder satelliet.

De Nederlandse industrie speelt een

belangrijke rol in het ontwikkelingen

van nieuwe technologie. Volgend jaar

wordt een Nederlands satellietinstru-

ment gelanceerd dat dagelijks en

wereldwijd vanuit de ruimte de lucht

monitort die wij inademen. De komen-

de jaren zullen in rap tempo veel meer

innovatieve satelliettoepassingen vol-

gen die ons leven op aarde veiliger,

aangenamer en duurzamer maken.

Techniek is de drijvende factor voor

innovatie, voor welvaart en welzijn

nu en in de toekomst. Goed opgelei-

de technici die hun vak verstaan, die

met nieuwe uitvindingen en ideeën

komen, zijn hiervoor essentieel. Dit

vraagt om structurele aandacht voor

techniek in het onderwijs. De ambitie

van het Techniekpact is dat leerlingen

al op de basisschool kennismaken

met techniek. Want door al vroeg de

nieuwsgierigheid en een onderzoe-

kende houding van kinderen te stimu-

leren, maken zij later – blijkt uit on-

derzoek - een positievere keuze voor

techniek. Als ambassadeur van het

Techniekpact zet ik mij in om kinde-

ren te inspireren en te laten zien hoe

leuk wetenschap en techniek is. En

natuurlijk ook de leerkrachten, want

zij zijn het die techniek de plek moe-

ten geven die het verdient. Zij moeten

overtuigd worden dat het niet eng en

moeilijk is maar juist makkelijk is te

koppelen aan bestaande lessen.

Natuurlijk hoeft niet ieder kind een

wetenschapper of techneut te wor-

den, maar we moeten kinderen

wel de ruimte geven om

hun talenten te ontdekken.

Kortom, laat leerlingen,

nieuwsgierig zijn en met

techniek bezig zijn in het

onderwijs. Daarmee wordt

creativiteit en het oplossen

van problemen gestimu-

leerd.

En zorgen we ervoor dat de kinderen

van nu straks beschikken over de

vaardigheden die de arbeidsmarkt

van hen vraagt.

André Kuipers,

Astronaut en ambassadeur van het

Techniekpact

www.techniekpact.nl

Een uitgave gemaakt door Landes Uitgevers BV, gedistribueerd door NDC Mediagroep RedactieFred OotjersRoeline KuiperMartine van der LindenHenk PokerNiek DonkerMarchel Bardis

FotografieJournalisten zelfDeelnemers zelfSandra Gielesen UitgavemanagementAndries Jacké 06 344 366 33Siebrand Osinga 06 44 911 263

OpmaakVDS Vormgeving,Drachtenwww.vds-vormgeving.nl

ONTDEK DÉ HIGH TECH BEDRIJVEN VAN DRACHTEN

Zaterdag 6 juni 11.00 tot 17.00 uur. BD Kiestra Marconilaan 6, Drachten.

WWW.DUTCHTECHNOLOGYWEEK.COM

MINISTER HENK KAMP EN CDK JOHN JORRITSMA ONTHULLEN HET KUNSTWERK REGION OF SMART FACTORIES IN DE STAND

VAN DE TASKFORCE HTSM NOORD-NEDERLAND TIJDENS DE HANNOVER MESSE, IN APRIL

NIEUWE TASKFORCE ZET NOORDELIJKE HIGH TECH SECTOR OP DE INTERNATIONALE KAART

Noord-Nederland ‘ontdekt’ de high tech industrieWereldspeler in big data...Noord-Nederland als bakermat van Smart Factories…Materiaalkennis die het verschil maakt…. ‘Datagateway to Europe’ Noord-Nederland heeft alle ingrediënten in huis om uit te groeien tot een high tech regio van wereldformaat. En dat is maar goed ook, want welke keuze Noord-Nederland ook maakt: de toekomstige werkgelegenheid, op alle scholingsniveaus, zal voor een belangrijk deel moeten komen van de high tech maakindustrie.

Om de ambities van de noordelijke

hightech industrie kracht bij te zetten is

het afgelopen jaar de Taskforce HTSM

Noord-Nederland van start gegaan.

Deze Taskforce is een coalitie van de

belangrijkste high tech bedrijven en

initiatieven in het Noorden en bestaat

uit Henk Brink (gedeputeerde Drenthe),

Rob Karsmakers (Philips), Rob Goos-

sens (Fokker), Sibrand Poppema (RUG),

Kor Vischer (Innovatiecluster Drachten),

Marco de Vos (ASTRON, mede namens

het Drentse sensorcluster) en Jan Jaap

Aue (Hanzehogeschool, mede namens

NHL en Stenden). Coördinator van de

Taskforce is Hans Praat van de Noor-

delijke Ontwikkelingsmaatschappij

(NOM).

De Taskforce HTSM gaat initiatieven

aanjagen om de high tech industrie in

het Noorden te verbreden en te verster-

ken, met speciale aandacht voor de rol

van de maakindustrie bij de noordelijke

speerpunten zoals agro-food, healthy

ageing, water en energie-transitie. In-

novatie-projecten met clusters van gro-

te en kleine bedrijven en onderwijs- en

kennisinstellingen spelen daarbij een

belangrijke rol. Onlangs is rond Fokker

het project ‘World Class Composite So-

lution’ (WCCS) van start gegaan. Deze

zomer kan hopelijk een start worden

gemaakt met het project ‘Region of

Smart Factories’, waarin maar liefst 40

partners gaan investeren in ‘slimme fa-

brieken’ en met ERCET, waarin nieuwe

technieken voor big-data analyse wor-

den ontwikkeld.

Een belangrijke taak van de Taskforce

HTSM is de branding van de noorde-

lijke high tech sector. In april stond

de Taskforce met een eigen stand op

de Hannover Messe, de grootste in-

dustriebeurs ter wereld. Hier heeft

minister Henk Kamp van Economische

Zaken, samen met de Friese CdK John

Jorritsma een kunstwerk onthuld dat

de ambities van het Noorden als ‘Re-

gion of Smart Factories’ visualiseert.

Bij de branding van de noordelijke high

tech sector zet de Taksforce in op het

ontwikkelen van een herkenbaar profiel

voortbouwend op unieke combinatie

van kennis rond big data, sensortech-

nologie, smart factories, materialen en

autonome systemen.

Techniek special

F-TOP IN FRIESLAND

Inzetten op kennis- én baanbehoudDe ambitie liegt er niet om: binnen drie jaar 250 werkzoe-kenden in de technische sector aan een baan helpen. Met het project F-TOP (Fries Technisch Opleidings Platform) worden vacatures en werkzoekenden naadloos gematcht en blijven kennis en ervaring voor de sector behouden.

Tekst: Fred Ootjers

F-TOP is een project van de provincie

Fryslân, het UWV, vakverenigingen FNV

Bondgenoten, CNV Vakmensen en De

Unie, de werkgeversorganisaties Ko-

ninklijke Metaalunie en Uneto-VNI en de

aangesloten opleidingsfondsen OOM en

OTIB. De provincie Fryslân ondersteunt

het initiatief vanuit het investeringspro-

gramma Wurkje foar Fryslân, waarmee

ze de Friese economie wil versterken.

“We zitten in de technische sector met

het probleem dat mensen die door de

economische crisis hun baan hebben

verloren, bij een aantrekkende markt

moeilijk aan het werk kunnen komen”,

aldus Michiel Jansen, regiomanager

van Opleidings- en Ontwikkelingsfonds

OOM en projectleider van F-TOP. “Het

zijn stuk voor stuk vakmensen, maar

vaak missen ze net die specifieke vaar-

digheid waar een werkgever naar op

zoek is. Dat gemis kan een gevolg zijn

van het feit dat ze zich die kennis niet

of nauwelijks hebben eigen gemaakt bij

een vorige werkgever, maar ook omdat

juist in de techniek de ontwikkelingen

elkaar snel opvolgen. Wie een tijdje

buiten het arbeidsproces staat, loopt al

snel een achterstand op.”

Feit is ook dat technische bedrijven veel

latente vacatures hebben. Vacatures die

niet in enige databank zijn opgeslagen,

vaak omdat het om dermate gespecia-

liseerde functies en/of werkzaamheden

gaat waarvoor geen personeel is te

vinden. “Wij zetten twee arbeidsmarkt-

coaches in om op zoek te gaan naar die

vacatures. Vervolgens gaan die samen

met het UWV in het werkzoekendenbe-

stand op zoek naar de meest geschikte

kandidaat. De rol van de F-TOP arbeids-

marktcoaches is cruciaal in het hele

proces. Zij zoeken naar de juiste match

en brengen in samenspraak met de

kandidaat en werkgever in kaart welke

kennis en vaardigheden bij hem of haar

als extra moet worden bijgebracht. De

ontbrekende kennis en vaardigheden

worden verwoord in een opleidingsplan,

zodat de match op korte termijn wordt

geoptimaliseerd en de werkzoekende

een passende en interessante baan

vindt en de werkgever een gemotiveer-

de werknemer aanneemt.”

Bedrijven ontvangen per geplaatste

kandidaat € 3.500,- om de kosten van

scholing en begeleiding te dekken.

Daarna komen de werknemers in dienst

bij de werkgever en ontvangen zij een

normaal salaris. Na een proefplaatsing

van twee maanden volgt er een contract

van minimaal een half jaar. Jansen: “Het

gaat niet om het snel even invullen van

een piekperiode of om werken met

behoud van uitkering. F-TOP gaat voor

duurzame banen. Belangstellenden die

meer willen weten over F-TOP kunnen

contact opnemen met Michiel Jansen

via m.jansen@oom.nl.

TECHNISCH BEROEPSONDERWIJS FRIESLAND

Synergie uit kracht, betrok-kenheid en enthousiasmeIn 2012 startte onder het motto ‘Techniek maakt de toekomst’ een driejarig programma, waarin alle 25 Vmbo en de 3 Mbo scholen in Friesland in samenwerking met de Friese ondernemers en overheden er extra de schouders onder gingen zetten om ook in de toekomst over voldoende en adequaat opgeleid technisch personeel in de provincie te beschikken. In augustus dit jaar wordt het programma afgesloten en volgens projectleider Sydo de Jong kan er met succes terug gezien worden op de inspanningen. Het aflopen van het project is geen einde, maar de opmaat naar een verdere verbreding en verdieping van de behaalde resultaten.

Tekst: Fred Ootjers

Techniek is niet meer weg te denken

uit onze samenleving en van metaal-

tot transportbedrijf en van bouwon-

derneming tot high-tech productie-

bedrijf, zijn duizenden in de provincie

Friesland werkzaam in de techniek.

Als gevolg van de vergrijzing en de

trend dat steeds minder jongeren

kiezen voor een loopbaan in de tech-

niek, dreigt er in de provincie binnen

afzienbare tijd een tekort te ontstaan

aan goed opgeleide technici op ten-

minste Mbo-niveau. De Jong: “Doel

van het project was dan ook om tot

een intensievere en structurele sa-

menwerking te komen tussen scholen

en bedrijven. Vraag en aanbod moe-

ten beter op elkaar worden afgestemd

en de aansluiting geoptimaliseerd.

Een actieve rol daarbinnen van de

bedrijven is essentieel, om het risico

van mismatchen tot een minimum te

beperken.”

“Daarnaast dient de aansluiting tus-

sen Vmbo en Mbo binnen de disci-

pline Techniek op diverse niveau’s te

worden verbeterd, zodat de overstap

voor de leerlingen wordt versoepeld.

Tijdens de duur van het project zijn

door de deelnemende scholen op

dat gebied verschillende initiatieven

ontplooid, waarvan de eerste posi-

tieve resultaten nu al zichtbaar zijn.

Belangrijke begeleidende factoren

binnen dat proces zijn loopbaanori-

entatie en loopbaanbegeleiding. Ook

dit gebeurt in nauwe samenwerking

met lokale en regionale bedrijven en

ook hier zijn in de afgelopen drie jaren

flinke vorderingen gemaakt.”

Een van de vier actielijnen om de doel-

stellingen te halen, was het opzetten

van zogenaamde Technetkringen, net-

werken op techniekgebied. “Succes

kan alleen behaald worden door sa-

menwerking. Binnen de Technetkrin-

gen stemmen scholen, bedrijven en

overheden de problemen op elkaar af

en zoeken ze gezamenlijk naar oplos-

singen. Aanvankelijk lag de focus voor-

al op de sectoren metaal en installatie-

techniek, maar inmiddels participeert

ook de bouw in het netwerk en zoeken

we aansluiting met de procestechniek.

Binnen de Technetkringen worden

bijvoorbeeld initiatieven ontplooid om

de techniek al zo vroeg mogelijk bij de

jeugd onder de aandacht te brengen.

Door voorlichting en door een betere

aansluiting te bewerkstelligen tussen

de bovenbouw van het basisonderwijs

en het Vmbo en Mbo.”

Resumerend stelt De Jong dat geble-

ken is dat er bij de deelnemers aan

het project veel kracht, betrokkenheid

en enthousiasme schuilt om het tij van

een dreigend tekort aan vakmensen

in de techniek te keren. “Het besef

zit diep dat er alleen succes behaald

kan worden door synergie. We moe-

ten het samen doen. Ook zonder de

ondersteuning van een gesubsidieerd

project. Ik heb er alle vertrouwen in

dat ‘Technisch Friesland’ op eigen

benen de problemen uiteindelijk de

baas zal worden!”

www. tbof.nl

PETRA LAMBERT VAN TECHNIEKTALENT.NU:

‘Meiden onmisbaar voor Nederlandse maakkracht’De wereld van techniek is spannend, veelomvattend en maatschappelijk relevant. Scheppende voor-waarden waardoor jongeren massaal kiezen voor een loopbaan in de techniek. Echter, het tegendeel blijkt. Relatief weinig jongens en meiden kiezen voor techniek. Veelal hebben zij slechts een vaag idee van hoe een technische carrière er uitziet. Omgekeerd zijn er veel bedrijven en opleidingen die worstelen met vooroordelen over de houding van meiden en jongens ten aanzien van techniek.

Zo is er een gat ontstaan tussen

technische opleidingen enerzijds en

de arbeidsmarkt anderzijds. De ‘BV

Nederland’ verliest zijn economische

slagkracht, tenzij het de komende ja-

ren duizenden goed opgeleide technici

krijgt aangeleverd. Het tij moet worden

gekeerd door onder andere Techniek-

Talent.nu, een samenwerkingsverband

van acht technische sectoren in op-

dracht van werknemers- en werkge-

versorganisaties. Hierin wordt nauw

samengewerkt met tal van landelijke

en regionale partijen uit onderwijs en

overheid.

Mevrouw Petra Lambert is werkzaam

als relatiemanager regio Noord voor

TechniekTalent.nu. Alszodanig heeft zij,

zoals ze het zelf omschrijft: ‘een scha-

kel- en makelfunctie van TechniekTa-

lent.nu-producten en -dienstverlening

naar de regio.’ Op voorhand laat mw.

Lambert weten dat dit artikel ‘een beeld

moet geven van de intensieve samen-

werking tussen het onderwijs en het

bedrijfsleven. Met als doel leerlingen

een realistisch beeld voor te schotelen

van technische beroepen, door hen zo-

veel mogelijk ‘technische’ ervaringen te

laten ondergaan (zien, doen, proeven,

ruiken). Dit wordt georganiseerd vanuit

de regionale TechNetkringen.’ Waarvan

akte.

“Hoe vaker leerlingen in aanraking

komen met techniek in al zijn facet-

ten, hoe beter het beeld wordt van

technische beroepen. Daardoor zullen

zij eerder kiezen voor een loopbaan in

de techniek. Binnen het onderwijs zijn

er allerlei momenten om leerlingen te

enthousiasmeren voor techniek. Dat

begint al in het basisonderwijs”, aldus

mw. Lambert.

Nu zijn er genoeg mensen die vinden

dat kinderen nog vaak genoeg be-

langrijke keuzes moeten maken. Dus

laat ze eerst vooral nog even kind zijn:

“Natuurlijk, dat is zo. We hebben dan

ook geen enkele behoefte kinderen te

pushen. Maar we willen wel dat kin-

deren reeds op jonge leeftijd in aan-

raking komen met allerlei technische

aspecten. Techniek beleven. Ervoor

zorgen dat er op de ‘harde schijf’ een

leuke technische ervaring wordt opge-

slagen. Zo kun je kinderen een kijkje

laten nemen achter de schermen van

een operatiekamer of een jachtbou-

wer. Het vergroot de kans dat er later

wordt gekozen voor een carrière in de

techniek.”

Volgens mw. Lambert moeten we het

belang van meiden niet onderschatten.

“De vijver met techneuten niet vol ge-

noeg met jongens alleen. Het gekke is

dat we op HBO-niveau veel meer mei-

den aantreffen, dan op (V)MBO-niveau.

Daar is geen wetenschappelijke onder-

bouwing voor. Maar mijn onderbuikge-

voel zegt dat bij veel MBO-meiden nog

steeds het beeld bestaat van sleuven

graven of een vettige werkplaats. Daar-

door haken veel meiden bij voorbaat af.

Jammer, want meiden hebben speci-

fieke eigenschappen die een aanwinst

zijn voor elk niveau. We hebben ze hard

nodig om de technische maakkracht

van Nederland in stand te houden. Onze

missie is dan ook nog lang niet afge-

lopen.

www.TechniekTalent.nu

OP EEN BASISSCHOOL KUNNEN TECHNIEKLESSEN EENVOUDIG WORDEN GEÏNTEGREERD IN VAKKEN

ALS REKENEN, LEZEN ÉN NATUUR. ZO KAN LEERLINGEN REEDS OP JONGE LEEFTIJD DE WONDERE

WERELD VAN DE TECHNIEK WORDEN VOORGESCHOTELD. (FOTO: TECHNIEKBEELDBANK.NU)

Techniek special

BÈTAPUNT NOORD:

enthousiasme noordelijke Techniekagenda onderwijs Meer structurele aandacht in het onderwijs voor wetenschap & techniek. Dat is de ambitie van Bètapunt Noord. De onderzoekende houding van leerkrachten en leerlingen stimuleren zodat ieder kind een optimale bèta- ontwikkeling krijgt. Deze landelijk in het Techniekpact vastgelegde afspraak werpt z’n vruchten af. Het Noorden loopt voorop en boekt aansprekende resultaten.

Vandaag, 27 mei, komt een brede de-

legatie uit het hele land onder leiding

van Techniekpact- aanjager Doekle

Terpstra kennisnemen van de forse

wetenschap & techniek- stappen die

in Groningen, Friesland en Drenthe zijn

gezet. De Haagse delegatie, samen-

gesteld door het Platform Beta Tech-

niek, legt een intensief werkbezoek af

om zich te oriënteren op de vorderingen

van het succesvolle samenwerkings-

verband van drie noordelijke provincies.

AmbitieHet noorden heeft een stevige ambitie:

alle basisscholen bieden in 2020 struc-

tureel wetenschap & techniek aan in

hun lesprogramma. Voorzitter Harry van

Malsen ( in het dagelijks leven directeur

bestuurder van de Stichting De Tjon-

gerwerven, Donkerbroek) van Bètapunt

Noord is trots en optimistisch. Twintig

schoolbesturen, één universiteit, drie

hogescholen en twee onderwijsbege-

leidingsdiensten zijn vertegenwoordigd

in Bètapunt Noord. Meer dan 1.000 ba-

sisscholen hebben wetenschap & tech-

niek al opgenomen in hun lesprogram-

ma’s en er wordt stevig samengewerkt

met bedrijven en tussen verschillende

onderwijsniveaus.

Talent ontdekkenDe voornaamste doelen van Bètapunt

Noord zijn het beter inspelen op de

arbeidsmarkt en op onderwijsverande-

ring. De arbeidsmarkt is steeds meer

gericht op technologie, waarbij weten-

schap & techniek een belangrijke rol

spelen. Het is noodzakelijk om kinderen

van jongs af aan daarmee kennis te la-

ten maken, op ieder niveau. Dat vereist

een verandering, want leerkrachten,

leerlingen en schoolbesturen zullen

een meer onderzoekende houding

moeten hebben. Iedereen heeft een

talent: leerlingen, leerkrachten, ouders,

bestuurders. Door een krachtige, rijke

leeromgeving kan iedereen zijn talent

leren ontdekken en zichzelf ontwikke-

len. Daarom wil Bètapunt Noord graag

dat alle scholen zich aansluiten.

Leren in de praktijkDe drie projectleiders van Bètapunt

Noord zijn in hun provincie enthousiast

aan het werk om het netwerk van op-

leidingen en bedrijfsleven te verstevi-

gen; Anke Postma (Cedin) in Friesland,

Grietha de Boer (Hanze Hogeschool)

in Groningen en Bas Pieterse (Klasse-

wijzer) in Drenthe, waar de gezamen-

lijke ambitie is om op 60 procent van

de scholen de leerlijn komend jaar te

implementeren. De projectleiders zijn

trots op de projecten die kinderen nu

al uitvoeren.

Ze worden concreet bij projecten

betrokken, zoals de ringweg in Gro-

ningen en in Leeuwarden, bij het

bouwen van sluizen, het bouwen van

een dassenburcht bij de N381 waar

‘tJong(R)talent zijn programma op

afstemt, bij landmeten, bij sensortech-

nologie- projecten, bij het inrichten

van landschappen. Spelenderwijs le-

ren ze ontdekken, ontwerpen en hun

project te presenteren, praktijkgericht

in realistische en bedrijfsmatige om-

gevingen. Steeds vaker worden basis

en voortgezet onderwijs samen bij

projecten betrokken, zodat de kloof

tussen scholen en onderwijssystemen

kleiner wordt en kinderen makkelijker

doorstromen.

Het kind centraalTalentontwikkeling staat centraal,

strakke leermethodes zijn uit. Het talent

van ieder kind staat voorop, de samen-

werking met ouders, basis, voortgezet

onderwijs, beroepsopleidingen en be-

drijven samen maken het onderwijs

meer kind en praktijkgericht. Meer naar

buiten, ontdekken en leren van de we-

reld om je heen, van natuur tot product,

de nieuwsgierigheid geprikkeld.

Bètapunt Noord wordt gefinancierd

door het Rijk, de RUG, Hogescholen,

Klassewijzer, Cedin en alle deelnemen-

de schoolbesturen. Scholen die weten-

schap & techniek structureel in hun

onderwijsprogramma opnemen worden

financieel beloond. Nieuwsgierig ge-

worden? Informatie en contactgegevens

vindt u op www.betapuntnoord.nl

”HET UITGANGSPUNT IS ALS JE KINDEREN EN VOLWASSENEN LAAT DOEN WAT ZE GRAAG DOEN, ZE OVER DE HELE LINIE BETER GAAN PRESTEREN.

EN DAAR PROFITEREN WE ALLEMAAL VAN”

Centrum Duurzaam, opleiden voor een duurzame toekomst Onlangs is in Leeuwarden Centrum Duurzaam door ROC Friese Poort geopend. Het bestaande gebouw is omgebouwd tot een duurzaam gebouw voor modern en praktijkgericht onderwijs.

Nieuwsgierigheid prikkelen‘In het Centrum Duurzaam bouwen we

aan duurzame kennis’, vertelt project-

leider Roeland Westra van ROC Friese

Poort. ‘Dat is een continu proces. We

willen de nieuwsgierigheid prikkelen

van studenten, docenten en bedrijven

door technische kennis van morgen

met elkaar te delen. Samen kom je

tot nieuwe inzichten. Dat is de basis.’

Werken met duurzame installaties is de

toekomst” volgens E.Jansma, student

Middenkader Engineering, Installatie-

techniek BOL niveau 4 en C. Merkers,

student Installatietechniek BOL niveau.

Zichtbare duurzame techniekMarc Mulder, commercieel directeur

van Installateur Pranger-Rosier In-

stallaties vertelt over het gebouw:

‘De duurzame techniek is zichtbaar

gemaakt in het gebouw: ledverlichting,

zonnepanelen, warmtepompen en

transparante luchtbehandelingskasten

waarin het warmteterugwinsysteem

zichtbaar is gemaakt. Gebouw en

leermiddelen zijn gecombineerd.’

Duurzaam Doen HuisIn het gebouw is een Duurzaam Doen

Huis gerealiseerd. Westra: ‘Hier laten

we mensen werken met de allerlaat-

ste stand van de techniek op de markt.

‘Dit past in onze duurzame ambitie’.

Voor studenten van de opleidingen

installatie- en elektrotechniek en mid-

denkader engineering de laatste stap

voor de praktijk. Inmiddels is er ook

een nieuwe opleiding servicemonteur

installatietechniek duurzaam gestart

om medewerkers van installatiebedrij-

ven bij te scholen.

Duurzame toekomstNaar verwachting van Westra en Mulder

zal er de komende jaren grote behoefte

ontstaan aan goede technici. ‘Mensen

die een gebouw en haar techniek be-

grijpen. Die verstand hebben van de ap-

paratuur, maar ook van energieverbruik

en comfort. De markt heeft dit type

mensen nodig. Met Centrum Duurzaam

hebben wij de mogelijkheid om zowel

nieuwe als ervaren technici op te leiden

voor een duurzame toekomst.’

www.rocfriesepoort.nl/

centrumduurzaam

www.centrumduurzaamfriesland.nl

V.L.N.R.: HARRY VAN MALSEN (VOORZITTER BÈTAPUNT NOORD / BESTUURDER VAN DE STICHTING DE TJONGERWERVEN) EN DE PROJECTLEIDERS

ANKE POSTMA (CEDIN), BAS PIETERSE (KLASSEWIJZER) EN GRIETHA DE BOER (HANZE HOGESCHOOL). FOTO: SANDRA GIELESEN FOTOGRAFIE

Techniek special

BREMAN INSTALLATIEGROEP

Een zaak vol vertrouwenVoor de opdrachtgever is het goed om te weten Breman Installatietechniek met haar drie zelfstandige bedrijven in Noord-Nederland -die echter allen opereren onder de naam ‘Breman’- de complete installatie verzorgen van A tot en met Z. Voor woningen en utiliteitsbouw en inclusief service en onderhoud. En voor de (toekomstige) werknemer is het goed om te weten dat wie de juiste ambitie om uit te willen groeien tot een volleerd vakman, verzekerd kan zijn van een baan voor het leven bij Breman.

Tekst: Fred Ootjers

Dat laatste is een welhaast boude be-

lofte, maar door de drie directeuren van

de afzonderlijke Breman bedrijven met

overtuiging uitgesproken. Jelte Pars,

vestigingsdirecteur Breman Service

Drachten: “Die overtuiging is gestoeld

op vertrouwen. Breman is niet zomaar

een doorsneebedrijf waarvan er veer-

tien in een dozijn gaan.

Binnen de totale installatiegroep van

veertig vestigingen verdeeld over heel

Nederland en met ruim vijftienhonderd

medewerkers, wordt gewerkt met

een unieke sociale bedrijfsstructuur.

Saamhorigheid is daarbinnen een heel

belangrijke factor en er wordt in alle

geledingen -ongeacht welke functie

men heeft- veel waarde gehecht aan

ieders stem.”

Hessel Wiekamp, directeur Breman

Meppel: “Breman zet sinds haar op-

richting in 1925 in op lange termijn

relaties. Niet alleen met de eigen

werknemers, maar ook en juist met de

klanten. Waar mogelijk proberen we de

klant te ontzorgen, zodat hij of zij zich

kan bezig houden met de eigenlijke

core-business. Ontwerpen, aanleggen,

engineering van installaties op het

gebied van loodgieterswerk, sanitair,

verwarming, ventilatie en elektra: we

hebben de kennis in huis, zijn bereid

die te delen en leggen het oor bij elke

opdracht zorgvuldig te luisteren bij de

opdrachtgever.”

“De bijzondere sociale structuur van

het bedrijf in combinatie met de grote

expertise, maakt dat opdrachtgevers

blijven kiezen voor Breman”, vertelt

Wytze Waringa, directeur Breman

Drachten. “Natuurlijk hebben ook wij

last van de crisis. Maar we hebben er

alle vertrouwen in dat het weer goed

komt met de branche. Een vertrouwen

dat grenst aan zekerheid, niet in de

laatste plaats omdat we dat vertrouwen

in alle facetten uitdragen. Het vak is

sterk in ontwikkeling en er wachten ons

enorme uitdagingen. Daarom koesteren

we de vakkennis die we al in huis heb-

ben en investeren we zonder ophouden

in de techneuten van de toekomst!”

Breman Installatiegroep

www.breman.nl

JONKER KETELONDERHOUD BV

De beste en grootste in ketelonderhoud

Tekst: Fred Ootjers

Ketelonderhoud Jonker BV in Moerka-

pelle is een familiebedrijf dat in 1960 in

Rijswijk door de vader van Hans Jonker

werd opgericht. Het eenmansbedrijf

groeide, vooral onder de bezielende

leiding van Hans, uit tot een onderne-

ming met ruim negentig medewerkers

verspreid over drie vestigingen in Ne-

derland. Naast Moerkapelle en Tilburg

kent ook Leeuwarden sinds 2013 een

vestiging, toen Ketelonderhoud Jon-

ker bv het failliete Henny van Duuren

overnam.

Behalve het uitvoeren van allerlei re-

paraties aan de ketelinstallaties voor

de industrie, verricht het bedrijf ook

complete ketelrevisies, tot aan het ge-

reedmaken voor periodieke inspectie

en keuringen. In het bijzonder wordt

het onderhoud verricht aan cilindrische

stoomketels tot 25 bar.

Jonker B.V. wil voor haar klanten de

meest optimale en best passende ser-

vice bieden op het gebied van stoom-

en heetwaterinstallaties. Hans: "Onze

missie is vanaf de eerste dag geweest

om in onze discipline de beste en de

grootste te willen zijn. En in alle be-

scheidenheid kan ik zeggen dat we in

die missie geslaagd zijn. Ketelonder-

houd Jonker BV staat synoniem voor de

beste totaaloplossingen in stoom én de

garantie dat installaties perfect blijven

draaien."

Om zo dicht mogelijk bij de klant te

zitten en om het potentieel aan klanten

in de regio te overtuigen van de unie-

ke service van Ketelonderhoud Jonker

B.V., opende het bedrijf in 2013 een

vestiging in Leeuwarden. Vanuit de

locatie aan de Pallasweg zijn de mon-

teurs dagelijks aan het werk bij uiteen-

lopende industriële ondernemingen als

FrieslandCampina, Nedmag, PPG en

BATCO en is Jonker in onderhandeling

met diverse klanten als AVEBE en Dou-

we Egberts.

Duurzaam ondernemen -waaronder

energiebesparing- kent een hoge pri-

oriteit bij Ketelonderhoud Jonker. Het

bedrijf participeert om die reden onder

andere in het Koploperproject Duur-

zaam Ondernemen, dat ondersteund

wordt door de provincie Fryslân en ge-

meente Leeuwarden. Met het Koploper-

project willen bedrijven en organisaties

aan de hand van concrete voorbeelden

laten zien dat duurzaam ondernemen

boeiend en lonend kan zijn. De be-

drijven worden volledig doorgelicht op

duurzaamheid en nieuwe kansen. Ver-

betermogelijkheden en risico’s worden

in kaart gebracht, waarna de onderne-

mingen concreet aan de slag gaan met

duurzaam ondernemen.

Jonker Ketelonderhoud BV

Pallasweg 5, Leeuwarden

T: 079 - 593 13 54

www.ketelonderhoud.nl

Ten tijde van het interview worden bij Jonker Ketelonderhoud in Leeuwarden juist de kantoren gerestyled. Een nieuwe indeling om de administratieve zaken nóg efficiënter en prettiger te laten verlopen, een nieuwe tapijtje, nieuw meubilair en zo nog wat aanpassingen en verbeteringen. In de bedrijfshallen achter de kantoren heerst een relatieve stilte. Geen mens aanwezig, geen activiteit te bespeuren. "En dat is maar goed ook", lacht eigenaar Hans Jonker. "Onze mensen zijn waar ze moeten zijn: op karwei voor ketelonderhoud bij de klanten!"

KIES EEN OPLEIDING BIJ INSTALLATIEWERK EN KRIJG DIRECT SALARIS!Jouw toekomst begint bij InstallatieWerk! Hier word je opgeleid voor het meest kansrijke beroep in de elektro- of

installatietechniek. Je gaat werken bij een aangesloten leerbedrijf bij jou in de buurt, volgt een theorieopleiding (BBL)

op het ROC en krijgt van ons praktijkinstructie op onze praktijklocaties. InstallatieWerk betaalt je opleiding en je ontvangt

salaris. InstallatieWerk begeleidt jou gedurende de hele opleiding.

Na het behalen van je erkend diploma kun je vaak aan de slag bij het

bedrijf waar je de opleiding volgde of doorgaan voor een vervolgop-

leiding. Meer weten? Zie www.iwnederland.nl

3DKANJERS: TALENTONTWIKKELING MET DE 3D-PRINTERHoe kun je op de (basis)school het onderwerp wetenschap en techniek leuk en uitdagend maken? Op welke manier wek

je de interesse van leerlingen en stimuleer je tegelijkertijd de ontwikkeling van specifieke vaardigheden die nodig zijn

voor de toekomst? 3Dkanjers is een uniek initiatief voor (basis)scholen in Nederland. 3Dkanjers stimuleert talentontwik-

keling door wetenschap en techniek met behulp van de 3D-printer en heeft hiervoor een bijzondere leerlijn ontwikkeld.

De leerlingen gaan niet alleen leren werken met

de 3D-printer, ze gaan de printer ook zelf bouwen.

Al meer dan 150 (basis)scholen in Nederland zijn al

met dit project aan de slag gegaan. Kijk maar eens op www.3dkanjers.nl

DE JONGE ONDERZOEKERSDe Jonge Onderzoekers in Groningen: De leukste

plek om aan de slag te gaan met wetenschap en

techniek! Kijken, doen en ontdekken voor iedereen

tussen 8 en 18 jaar. Open op woensdagmiddag, vrij-

dagavond en zaterdag. En vaak in de vakanties!

Info: www.djog.nl

Techniek special

Een snelle oogopslag in een van de studieruimtes van studenten Game Design van de opleiding Communication & Multimedia Design (CMD) aan NHL Hogeschool in Leeuwar-den, geeft een idee van de essentie van de aard van de CMD opleiding: studenten zit-ten geconcentreerd achter hun pc-schermen, schijnbaar ieder voor zich gefocust op waar ze mee bezig zijn, maar in werke-lijkheid wordt er binnen een grote mate van zelfstandigheid intensief samengewerkt aan een gezamenlijk resultaat.

Tekst: Fred Ootjers

Met rond de duizend studenten is de

opleiding CMD met voorsprong de

grootste studierichting binnen het

aanbod van NHL Hogeschool. Remko

de Ligt, adjunct afdelingshoofd CMD:

“De studie leidt op voor een heel breed

werkveld. Dat loopt uiteen van een pro-

grammeur tot een webdesigner en van

een vormgever of art-director tot een

bedenker en ontwikkelaar van games.

Het bijzondere aan de opleiding is dat

ze vraaggestuurd is. Studenten krij-

gen geen fictieve opdrachten van de

docenten, maar rechtstreeks vanuit

het bedrijfsleven. Ze werken dus aan

concrete opdrachten. Naast vakexpert

is de docent ook coach voor de stu-

denten. Hij reikt de tools en de kennis

aan die nodig zijn en anticipeert meer

op de vraag van de student, dan dat hij

zelf vragen stelt of opdrachten geeft.”

De verantwoordelijkheid en zelfstu-

ring van de student is dan ook een

wezenlijk onderdeel van de opleiding

CMD. Juist omdat studenten te maken

krijgen met echte mensen en echte

bedrijven, maakt dat hen bij uitstek

geschikt voor de beroepspraktijk. “Het

beeld van de nerd die voor z’n scherm

in afzondering en eenzaamheid zit te

programmeren klopt dan ook niet. In

ieder geval niet bij de NHL. De zelf-

werkzaamheid en zelfredzaamheid

betekent niet dat je de dingen alleen

doet, maar met elkaar. In een com-

munity, waarin iedereen afgebaken-

de taken en doelstellingen heeft. We

werken binnen veel disciplines met

de Scrum-methodiek, die als leidraad

dient in het samenwerken naar één

gemeenschappelijk doel. Ieder op en

binnen zijn eigen specialisme, maar

altijd met elkaar. Een multidisciplinair

team, die samen de meest fantasti-

sche dingen bedenken en uitwerken.”

Zo kreeg een aantal studenten van de

Dierenambulance de vraag of ze een

goed werkend digitaal administratie-

systeem konden ontwikkelen. “Tot die

tijd werkten ze bij de Dierenambulance

alleen met formulieren. Daar zat totaal

geen structuur in en het was een cha-

os”. Om zich in te leven in die chaos

en welke oplossing er nodig is, zijn de

studenten een dag meegereden op de

ambulance. Dat maakt een essentieel

onderdeel uit van de opleiding: weten

wat de vraag is van de eindgebruiker.

Die vraag staat in alles centraal. Daar

doe je het voor. En om die vragen te

leren kennen, zul je naar die eindge-

bruiker toe moeten gaan. Die bereik je

niet van achter de computer.

Een ander mooi voorbeeld was een

opdracht van een psychiater om een

website voor z’n praktijk te maken.

Studenten zijn toen eerst voor een

aantal sessies op de bank van de psy-

chiater gaan liggen om een deelbe-

handeling te ondergaan. Alles bedoeld

om te onderzoeken wat de eindge-

bruiker -in dit geval de bezoeker van

de website en dus niet de psychiater-

voor informatie op zo’n website wil

lezen.”

Een bijzondere opdracht die vanuit

de minor Game Design kwam, was

om gaming in te zetten als een mid-

del om rookverslaving tegen te gaan.

Inzet was een spel te ontwikkelen dat

het mogelijk maakt om de interesse

naar een sigaret te verminderen,

met als basis een onderzoek van

professor Wiers over alcoholver-

slaving. Door in het spel dreigende

doelen van je weg te duwen, hoopt

het spel te bewerkstelligen dat de

rookverslaafde ook in de praktijk de

verleiding van het nemen van een

sigaret van zich weg kan duwen. Na

aanvankelijk alleen voor de pc te zijn

ontwikkeld, is het spel onder de titel

‘Quitty’ nu als app verkrijgbaar voor

iOS en Android.

De studie CMD is een broedplaats voor

beginnende ondernemers. Om die te

ondersteunen biedt NHL Hogeschool

een minor ‘Ondernemen’ aan, maar

er zijn genoeg voorbeelden waarin

de student/ondernemer het ook zon-

der die minor redt. “Er worden hier

dingen ontwikkeld op het niveau van

Apple. En plotseling heb je een paar

oud-studenten die ook daadwerke-

lijk aan het werk gaan voor Apple. Ze

hadden met een eigen bedrijf iets ge-

maakt dat zó goed was, dat Apple ze

heeft aangenomen. Ze werken nu op

het hoofdkantoor in de VS. Dat is wat

al die grote software bedrijven doen:

ze houden de scholen nauwlettend in

de gaten, op zoek naar nieuwe ontwik-

kelingen en toepassingen. En ook CMD

Leeuwarden mag zich verheugen in de

belangstelling van dat soort bedrijven.

Van de grote jongens, maar ook van

kleine lokale bedrijfjes.”

www.cmd-leeuwarden.nl

www.nhl.nl/scholieren/1342/commu-

nication-multimedia-design.html

CMD LEEUWARDEN

Centre of toptalent

OCULUS RIFTDe Oculus Rift is een Virtual Reality bril met een breed stereoscopisch gezichtsveld, ontwikkeld voor gamers. Het toe-

stel meet de bewegingen van het hoofd van de gebruiker zodat deze bewegingen

gebruikt kunnen worden als besturing in een spel. Dit zorgt ervoor dat de

gebruiker zich volledig ondergedompeld voelt in de virtuele werkelijk-

heid. Remko de Ligt: “Wanneer docenten of studenten een der-

gelijke techniek signaleren, wordt die naar de opleiding ge-

haald. We geven de studententeams vervolgens alle vrijheid

en ruimte om de techniek te doorgronden en te ervaren. En

de verkregen inzichten uiteraard te delen met hun stu-

diegenoten. Dat onderzoek leidt vrijwel altijd tot nieuwe

toepassingen. Zo bedachten studenten Marko de Wit

en Sander Akkerman via deze weg een nieuw be-

drijf ‘Vreaks’ dat de technische mogelijkheden van

de Oculus Rift vertaalt naar een behandelmodule

voor patiënten met een paniekstoornis. En

het bleef niet bij een idee alleen op papier.

In samenwerking met diverse partners

brengen de studenten binnenkort het

product op de markt en studeren dan

af met een écht bedrijf met grote

potentie!”

Techniek special

BEENEN INDUSTRIËLE AUTOMATISERING

De opmars van de techneutGevraagd naar de essentie van waar Beenen Industriële Automatisering zich mee bezig houdt, vat algemeen directeur Alex van Dalen het in één korte zin kernachtig samen: “We ver-zorgen de procesbesturingen van fabrieken en installaties’.

Tekst: Fred Ootjers

Lag dat verzorgen aanvankelijk in het

mechaniseren van de productielijnen,

sinds haar oprichting in 1920 is Bee-

nen uitgegroeid tot een toonaangevend

specialist in het automatiseren van

industriële processen en installaties.

Ze doet dat voor grote opdrachtgevers

als Huhtamaki, Vitens, Lankhorst, Wet-

terskip Fryslân en FrieslandCampina en

recent hebben ze een mega klus afge-

rond bij Fonterra. Alex: “Vaak zitten we

bij bestaande fabrieken om systemen

die al jarenlang in gebruik zijn, te ver-

nieuwen en te actualiseren. Het gebeurt

maar zelden dat we -zoals bij Fonterra-

vanaf de eerste steenlegging betrokken

zijn bij de opbouw en inrichting van een

fabriek. Voor onze techneuten een extra

uitdaging!”

De opmars van de automatisering bin-

nen de bedrijven is niet te stuiten en de

ontwikkelingen volgen elkaar razend-

snel op. Harry van Wieren, accountma-

nager: “Om te kunnen blijven concur-

reren met het buitenland, zijn bedrijven

intensief op zoek naar tools om een zo

hoog mogelijk graad van efficiency te

halen. Automatisering en een verdere

robotisering drukken de productie- en

exploitatiekosten significant. Aan de

ene kant betekent dat een inkrimping

van het personeel, maar aan de ande-

re kant juist weer een groei omdat er

meer techneuten nodig zijn.”

Bij Beenen werken 200 mensen, waar-

van 130 in Heerenveen en 70 in Zwolle.

“Voor ons eigen personeelsbestand

hebben we structureel gemiddeld zes

vacatures uitstaan. We werken nauw

samen met onderwijsinstellingen als

NHL, Windesheim, Hogeschool Utrecht,

Friese Poort en Deltion College en jaar-

lijks lopen er bij ons zo’n 12 stagiaires

en afstudeerders. Van die 12 kunnen

we er zo’n 6 een contract aanbieden.

We groeien nog altijd gestaag en er is

nauwelijks sprake van verloop. Mensen

blijven, niet in de laatste plaats omdat

het werk nooit hetzelfde is. Zo zit je een

paar maanden bij een melkfabriek, om

vervolgens bij een fabriek waar ze pro-

ducten uit gerecycled kunststof halen

de procesvoering te optimaliseren!”

Beenen Industriële Automatisering

Mercurius 22, Heerenveen

T 0513 - 46 95 68

www.beenen.nl

HOOGLAND GEMAAL BIJ STAVOREN VAN WETTERSKIP FRYSLÂN

FMEDe wereldmarkt wordt steeds groter en actiever, technologische ontwikkelingen volgen elkaar in hoog tempo op.

De razendsnelle ontwikkeling van robotica, sensortechnologie en 3D-printen maakt duidelijk dat de vierde industriële

revolutie een feit is. Deze Smart Industry revolutie biedt het Nederlandse bedrijfsleven de kans concurrerend te blijven

in de wereldmarkt. Bij Smart Industry draait het om het optimaliseren van productie met inzet van ict. Iedereen moet

uit de comfortzone om deze revolutie tot een succes te maken.

De ondernemersvereniging voor de technologische industrie

FME helpt haar leden hierbij. Kijk voor meer informatie op

www.fme.nl

NLINGENIEURS NLingenieurs is de branchevereniging van advies-, management- en ingenieursbureaus. Wet- en regelgeving, kennisuit-

wisseling en lobby zijn activiteiten waar wij ons onder andere mee bezig houden. Maar vergeet niet de profilering van de

ingenieursbranche. NLingenieurs vindt het érg belangrijk om de maatschappij te laten zien wat de toegevoegde waarde is van

onze branche. Zo kennen wij ieder jaar projectprijs de Vernufteling toe aan het meest vindingrijke project. Kent u bijvoorbeeld het

RAI Amtrium al? Een gebouw met ‘dubbele huid constructie’ waar een verticale tuin in is gerealiseerd? Of het staalstripje? De op-

vouwbare sluisdeur? Zomaar wat projecten van ónze leden waar wij ontzettend

trots op zijn. www.nlingenieurs.nl

BÈTAPUNT NOORD Bètapunt Noord is één van de vijf regionale Wetenschap- en Technologienetwerken in Nederland, die samen met scholen

en bedrijven invulling geven aan de afspraken uit het Techniekpact 2020. Bètapunt Noord is een samenwerkingsverband

van twintig schoolbesturen uit de drie noordelijke provincies, de Rijksuniversiteit

Groningen, Stenden Hogeschool, NHL Hogeschool, Hanzehogeschool Groningen,

Klassewijzer en Cedin. Samen zetten zij zich in om via uitdagend onderwijs talenten

van kinderen in brede zin te ontwikkelen en om de aansluiting van het onderwijs

op de arbeidsmarkt in de technieksector te verbeteren en daarmee het tekort aan

technisch personeel terug te dringen. www.betapuntnoord.nl

ACTUEEL ONDERZOEK DE KLAS MET EU-PROJECT Juist de verschillende soorten suikers of koolhydraten in moedermelk zijn belangrijk bij de ontwikkeling van darmflora,

het darmmicrobioom, bij baby’s. Door die darmflora kunnen spijsvertering en immuunsysteem van baby’s zich goed ont-

wikkelen. Dit is ontdekt door een onderzoeksgroep van de Rijkuniversiteit Groningen. FrieslandCampina heeft een proces

ontwikkeld om deze koolhydraten te maken - deze worden nu worden toegevoegd aan melkpoeder voor baby’s.

Het Europese project ‘Irresistible’ van Science LinX maakte hiervan een lesmodule voor het voortgezet onderwijs. De lessen

‘gezond ouder worden begint bij mammae’ zijn vanaf het nieuwe schooljaar beschikbaar. De module is geschikt voor de

lessen scheikunde en biologie in bovenbouw havo/vwo. De tien landen in het project ontwikkelen ieder lessen over actueel

onderzoek, uiteenlopend van het bijzondere ecosysteem van de Zuidpool tot de ongrijpbare wereld van de nanotechnolo-

gie. Ook deze lessen zijn in september beschikbaar. Meer informatie? Meedoen? Bezoek onze website www.rug.nl/sciencelinx/irresistible of neem contact op met Eva Teuling, e.teuling@rug.nl.

GROEIEN DOOR ONTWIKKELINGDoordat Kenteq continu in verbinding staat met het onderwijs en bedrijfsleven, slaan wij de belangrijke brug tussen theorie

en praktijk. Essentieel in de techniek, waar alles aan verandering onderhevig is. Onze Kenteq-professionals beschikken over

de laatste vaktechnische inzichten. Uw vraagstukken kunnen wij daarom vertalen naar passende en concrete oplossingen

voor uw opleidings-, scholings- en begeleidingsvraagstukken tot en met MBO 4 niveau.

Het doelgericht ontwikkelen van vakbekwame professionals in de techniek is

onze passie. Kenteq is bij uitstek dé partner die u verzekert van een stevige

basis van gespecialiseerd vakmanschap in de techniek. Stilstand is achter-

uitgang. Uw bedrijf groeit immers door ontwikkeling. www.kenteq.nl

VOCInteresse in techniek? Misschien is een baan als autoschadehersteller, autospuiter of

carrosseriebouwer wel iets voor jou! VOC is het opleidingscentrum voor de carros-

seriebranche. Wij hebben een zeer uitgebreid aanbod van opleidingen en trainingen.

Kijk eens op www.voc.nl voor jouw mogelijkheden.

MANPOWER

Manpower maakt zich sterk voor Techniek

De bakken met werkzoekenden bij de UWV’s in het Noorden puilen uit. Tegelijkertijd zijn er honderden vacatures in de sector techniek voor banen op alle niveaus. Een van de arbeidsmarkton-derzoeken van Manpowergroup bevestigt dit. Technici staan op de derde plaats in de top tien van moeilijk in te vullen vacatures. Hoe krijg je de juiste kandidaten bij de juiste werkgevers? Manpower zet zich ervoor in met een duidelijke visie.

Tekst: Fred Ootjers

De wereld van werk verandert continu.

In het verleden waren vooral grondstof

of een technische uitvinding bepalend

voor succes. Nu, in de Human Age,

heeft de werkgever die talent aan zich

bindt een substantiële voorsprong.

Jan Wierenga, director operations

Manpower zegt hierover: “Onze visie

baseert zich op vijf thema’s: het vinden

van werk, het benutten van talent, het

flexibiliseren van talent, de impact van

technologie en het creëren van duur-

zame kansen. Als we die vijf inzetten

voor de sector Techniek en de situatie in

Noord-Nederland, zien we grote hiaten.

Dit komt door de in-, door- en uitstroom

van mensen.”

Kennisniveau moet omhoogHij legt uit: “ Het is een feit dat het

kennisniveau omhoog moet, tenmin-

ste tot niveau Mbo 3 en 4. Niet ie-

dereen is daartoe in staat, waardoor

baanverlies dreigt. Daarnaast zet de

vergrijzing de komende vijf jaar sterk

door. Dat heeft een relatieve grote uit-

stroom als gevolg.”

Operator AcademyIn nauwe samenwerking met de be-

drijfstak en tal van onderwijsinstellingen

-inclusief de door Manpower gestarte

Operator Academy- probeert Manpo-

wer door het verzorgen van opleidingen

en trainingen mensen voor de sector

Techniek te houden, dan wel te enthou-

siasmeren. Sleutelbegrippen daarbij

zijn -zowel voor de werkgever als de

kandidaat: maatwerk in begeleiding,

flexibiliteit, detachering (in plaats van

uitzending) en duurzaamheid in relaties.

www.manpower.nl

JAN WIERENGA

Techniek special

Altijd al een ‘kijkje in de keuken’ willen nemen van een écht High Tech bedrijf, waar de toekomst vandaag al gemaakt wordt? Dat kan op zaterdag 6 juni in Drachten, tijdens de ontdekkingsroute in de Dutch Technology Week.

Ontdekkingsroute

De High Tech Ontdekkingsroute start om 11.00 uur bij BD Kiestra aan de Marconilaan 6 in Drachten met een high tech markt waar alle bedrijven van het Innovatiecluster Drachten zich presenteren met verrassende producten. Alle locaties zijn op loopafstand van elkaar op het A7Noord terrein. Deze ontdekkingsroute is onderdeel van de tweede editie van de landelijke Dutch Technology Week. Oog in oogWie komt krijgt écht een kijkje in de high tech keuken van Drachten, want de rondleidingen gaan door de productiehallen en laboratoria van drie van de twaalf bedrijven van het Innovatiecluster Drachten. Je staat deze dag oog in oog met zeer hoogstaande techniek. Bij Variass kun je productiecellen bekijken waar high tech producten worden gemaakt voor verschillende marktsegmenten.

WhisperPower toont de solarboat waarmee studenten vorig jaar hebben meegedaan aan de Solar Challenge en de ‘Prius’ van de stroomvoorziening.

BD Kiestra laat een uniek high tech systeem zien waarmee artsen binnen 24 uur kunnen onderzoeken welke besmetting iemand heeft. Dit onderzoek duurde voorheen vijf dagen.

Like ons op Facebook

Benieuwd wat je allemaal kunt doen en beleven tijdens de ontdekkingsroute in Drachten? Like ons op Facebook en ontdek de high tech wereld in Drachten. www.facebook.com/innovatieclusterdrachten

Ontdek dé High Tech bedrijven van Drachten Zaterdag 6 juni 11.00 tot 17.00 uur BD Kiestra Marconilaan 6 Drachten

High Tech Ontdekkingsroute

Drachten

DUTCHTECHNOLOGYWEEK.COM

6 juni 11.00 uur BD Kiestra

Marconilaan 6

icdrachten.nl

D

T

W

DRACHTEN - Drie van de twaalf hoogstaande technische bedrijven van het Innovatiecluster Drachten geven zaterdag 6 juni voor jong en oud een kijkje in hun high tech keuken. Met een speciale High Tech Ontdekkingsroute kan iedereen met interesse in techniek zelf ervaren waarom werken in de high tech industrie leuk en uitdagend is.

VariassDe ontdekkingsroute is voor Henk

Smid, directeur/eigenaar van high tech

bedrijf Variass een mooie kans om

techniek in de volle glorie te laten zien.

“Samen met BD Kiestra en Whisper Po-

wer hebben we een ontdekkingsroute

uitgestippeld langs de mooiste plekken

in onze bedrijven. Bezoekers komen

deze dag oog in oog te staan met zeer

hoogstaande techniek. We laten écht

in onze keuken kijken, dit is dus een

unieke kans.’’ Variass is één van de

twaalf high tech bedrijven in Drachten

en al meer dan 25 jaar gespecialiseerd

in hoogstaande technische oplossingen

voor defensie, de medische wereld,

watertechniek en de technische indus-

trie. “We laten in een notendop onze

bedrijven zien, van de ontwikkeling van

producten tot en met de productie.’’

RobotiseringDe drie Drachtster bedrijven grijpen de

Dutch Technology Week aan om jonge-

ren met hun ouders te laten ervaren

hoe leuk en uitdagend een baan in de

techniek is. Volgens Smid is het lastig

om goed opgeleide mensen te krijgen.

“Als technische opleidingen niet aan-

sluiten op de marktvraag wordt het

nog moeilijker om de juiste mensen te

krijgen. We werken daarom samen met

het onderwijs.’’ De high tech onderne-

mer ziet het bovendien als een uitda-

ging om producten te vereenvoudigen,

zodat mensen met een lagere opleiding

én productkennis ook ingezet kunnen

worden. “Robotisering is dan ook geen

bedreiging voor laag geschoolden, het

is juist een kans op extra werk. Door

robotisering kan ik producten maken

tegen de juiste kostprijs met een con-

stante kwaliteit, waardoor we extra

werk binnenhalen dat ook geschikt is

voor lager technisch personeel. Men-

sen die met de handen kunnen denken

en met hun hoofd kunnen werken heb-

ben we daarom hard nodig.’’

BD KiestraEen echtpaar uit Drachtstercompagnie

leidde bijna twee decennia Kiestra Lab

Automation en leverde geavanceerde

apparatuur aan onder meer medische

laboratoria. Het Amerikaanse BD (medi-

sche apparatuur, 47.000 medewerkers

wereldwijd) nam het familiebedrijf over

en ontwikkelde een systeem waar-

mee ziekenhuizen het onderzoek naar

bacteriële besmetting van patiënten

drastisch kon verkorten. “Was er eerst

vijf dagen onderzoek nodig, met onze

nieuwste systemen is binnen 24 uur

bekend welke besmetting iemand heeft

en kan er meteen het juiste medicijn

worden gegeven’’, vertelt site leader

Harm Munneke.

Levens reddenBD Kiestra ontwikkelt en maakt com-

plexe systemen waarmee laboratoria

wereldwijd compleet geautomatiseerd

kunnen worden. Naast ziekenhuizen

in Nederland (waaronder Leiden, Am-

sterdam, Haarlem en Tilburg) levert

Munneke aan laboratoria in Scandina-

vië, Groot Brittannië, Duitsland maar

ook aan Canada, Amerika, Zuid Europa,

Australie en het Midden Oosten. “Wij

hebben een brede groep mensen in

dienst. Goed opgeleide engineers die

producten bedenken en mensen die

testen, kwaliteit bewaken en wereld-

wijd service verlenen. In de productie

werken MBO-ers die zijn opgeleid in

de elektronica en mechanica.’’ Voor

Munneke is voldoende aanwas van

goede medewerkers van groot belang.

“Dat begint al bij jonge mensen op de

middelbare school die kunnen kiezen

voor techniek. Met onze techniek kun-

nen we levens redden. Mensen die hier

werken hebben dat gevoel en die over-

tuiging ook. Met onze producten wordt

de wereld uiteindelijk beter.’’

SolarboatIn de showroom van Whisper Power

staat een heuse solarboat die vorig

jaar heeft meegedaan aan de Solar

Challenge zonnebotenrace. “Dat is een

hobby van ons’’, vertelt Roel ter Heide,

directeur en eigenaar van dit high tech

bedrijf. Hij is zelf fervent schipper en

combineert het racen met deze elektri-

sche boot met het overbrengen van zijn

liefde voor techniek op jongeren. “De

jongelui werken enkele maanden aan

de boot om hem klaar te maken voor

de race. Zo leren ze de techniek kennen

en zélf oplossingen voor problemen

bedenken. Als kers op de taart mogen

ze er bovendien zélf mee racen in een

wedstrijd waaraan studententeams uit

verschillende landen meedoen.’’

Whisper PowerTer Heide weet dat studenten techniek

niet aantrekkelijk vinden: “Daarom la-

ten wij op 6 juni graag zien wat wer-

ken in de high tech industrie zo mooi

en uitdagend maakt’’. Duurzame ener-

gie is de belangrijkste pijler voor Whis-

per Power dat met 8 eigen vestigingen

en distributiecentra in meer dan vijftig

landen energiezuinige stroomsyste-

men verkoopt aan de maritieme (boten

en luxe jachten) en de mobiele sector

(trailers, campers en vrachtwagens).

“Alles wat wij hier ontwikkelen is

gericht op duurzaamheid. Wij maken

energiegeneratoren die minimaal ge-

bruik maken van fossiele brandstof en

maximaal comfort bieden, zeg maar

de Prius van de stroomvoorziening’’.

De markt voor woningen en bedrij-

ven die volledig zelfstandig energie

opwekken is volgens hem sterk in op-

komst. Hij ziet het dan ook als een uit-

daging om technisch aan te tonen dat

je volledig zelfstandig je eigen energie

kunt opwekken. “Dat vinden de ener-

giebedrijven niet leuk, maar het is de

toekomst.’’

6 JUNI OPEN DAG HIGH TECH BEDRIJVEN DRACHTEN

“Robotisering geen bedreiging maar kans op werk”

Techniek special

OPSTAP PERSONEELSDIENSTEN

Nooit 'te oud'

Tekst: Fred Ootjers

OPstap werd midden jaren negentig

opgericht op initiatief van werkgevers-

en werknemersorganisaties binnen de

bouw- en schildersbranche. De orga-

nisatie is inmiddels uitgegroeid tot een

volwaardige intermediair, met vestigin-

gen in heel Nederland. Henk van Oene,

commercieel directeur: "We bieden

een compleet dienstenpakket voor de

bouw- en schildersbranche dat bestaat

uit uitzenden, detacheren, pay-roll ser-

vices, werving en selectie en arbeids-

rechtelijk advies. Wat ons onderscheidt

van collega's in de branche is dat we

een wezenlijk onderdeel uitmaken van

de bouwwereld en dat het persoonlijk

contact met onze werknemers leidend

is."

Zo hebben de adviseurs van OPstap

allemaal een achtergrond in de bouw.

"Ze weten waar ze het over hebben

en spreken de taal", lacht Henk. "Wij

zijn voor onze opdrachtgevers heel

nadrukkelijk op zoek naar volwaardige

vakmensen. Mensen met liefde voor

hun vak en die dat ook in de privésfeer

uitstralen. Daarom voeren we de inta-

kegesprekken ook veelal bij de men-

sen thuis. Dat is niet alleen veel per-

soonlijker, maar we krijgen zo ook een

veel beter en completer beeld van de

toekomstige medewerker. Indrukken

waar beide partijen hun voordeel mee

kunnen doen en die de basis vormen

van een duurzame relatie. Naar de me-

dewerker én naar de opdrachtgever."

Weliswaar beperkt de dienstverlening

van OPstap zich niet tot 50 plussers die

op zoek zijn naar een baan en richt ze

zich ook en juist op alle leeftijdscatego-

rieën, maar met de speciale aandacht

op die categorie 50 plussers vervult

OPstap een voortrekkersfunctie. "On-

der die groep zit enorm veel ervaring en

expertise", aldus Henk. "Kennis die er

om vraagt benut te worden. En die ook

benut wil en kan worden, mits de juiste

match maar gevonden kan worden. Het

nieuwe initiatief dat we in Noord- Oost

Nederland zijn gestart in samenwer-

king met de CNV, heeft de ambitie om in

50 werkweken 50 arbeidsplaatsen voor

50 plussers te generen. Een pilotproject

dat de concretisering is van een langer

sluimerende samenwerking tussen het

CNV en OPstap. Werknemers zijn hierbij

verzekerd van correcte arbeidsvoor-

waarden en onder andere opbouw van

bedrijfstakpensioen. OPstap en CNV

willen mensen die onnodig buiten de

arbeidsmarkt dreigen te raken -met

alle nadelige consequenties van dien-

zodoende een volwaardige plek terug

geven in de bouwwereld!"

Opstap Personeelsdiensten

T (0800) 0202 800

I www.opstapnaarwerk.nl (voor alle in-

formatie m.b.t. kantoren/ adressen en

adviseurs)

Je bent 50+, altijd werkzaam geweest in de bouw en je raakt je baan kwijt. Er wordt een dossier van je aangelegd bij het UWV als werkzoekende, maar je maakt je geen illusies ooit nog aan een baan te komen. OPstap Personeelsdiensten wil van die desillusie niet horen en gaat zich met een nieuw initiatief nóg nadrukkelijker richten op het zoeken én vinden van passend werk voor 50 plussers.

SANCO PROJECTS

'We zijn altijd op zoek naar technische toppers'Ze zijn een engineeringbedrijf dat zich specialiseert in het ontwerpen, vervaardigen en plaatsen van roestvrijstalen installaties op het gebied van water verdampen. De opdrachtgevers zitten in bin-nen- en buitenland, van kleine ondernemingen tot grote coö-peraties als FrieslandCampina. Het enige serieuze probleem waarmee SanCo Projects uit het Fries Makkum structureel mee kampt, is het vinden van vakbekwame, liefst jonge medewerkers.

Tekst: Fred Ootjers

Sander Jansen en Remco Leenstra

startten hun onderneming in 2007

letterlijk aan de keukentafel. Tot dat

moment waren ze beide in loondienst,

maar zagen ze voldoende mogelijk-

heden om voor zichzelf te beginnen.

"Onze corebusiness is in een noten-

dop het ontwerpen van installaties die

middels het proces van indampen en

drogen alle mogelijk denkbare vloei-

stoffen omzetten in poedervorm", ver-

telt Sander. "Onze klanten zitten meest

in de foodsector, maar ook in de kleine

chemische industrie. Denk bijvoorbeeld

aan het drogen van wei, dat vervolgens

wordt gebruikt als basisgrondstof voor

babyvoeding. Verder worden onze in-

stallaties ingezet in de aardappelzet-

meelindustrie, bij afvalwaterreiniging,

het omzetten van eieren tot eipoeder en

nog talloze andere toepassingen."

"Onze kracht schuilt vooral in het feit

dat we het hele traject kunnen ver-

zorgen", aldus Remco. "Van de eerste

ruwe ontwerpschetsen tot en met het

plaatsen van de installatie op locatie.

We werken veel met zzp'er, ook al om-

dat het heel moeilijk is om goed per-

soneel te vinden. Waar we voortdurend

naar op zoek zijn, zijn mensen die mi-

nimaal MBO denken en de technische

vaardigheden hebben van het niveau

van de vroegere LTS. Die moet je met

een lampje zoeken. Op HTS-niveau is

geen probleem, maar alles daaronder

komt maar mondjesmaat de sector

binnen. En dat terwijl er in die sector

-ruwweg de maakindustrie- werk in

overvloed is. Ook en juist in Friesland.

Je bent als leerling tijdens je studie al

haast verzekerd van een vaste baan en

er wordt ook heel behoorlijk in verdiend.

En toch kiezen er relatief maar weinig

mensen voor de techniek. Op werken in

een overal lijkt wel een taboe te rusten.

Wat dat betreft valt er met betrekking

tot de imagoverbetering van de sector

nog een wereld te winnen."

SanCo Projects

Waardewei 9, Makkum

T: 0515 - 23 11 77

www.sancoprojects.nl

GAWA, specialist in cycloontechno-logie en rvs leidingsystemenCycloontechnologie kent u misschien van sommige stof-zuigers, Willem Elgersma van GAWA Equipment Connec-tions en Herbert Zeevalkink van Vortex gebruiken het voor geavanceerde machi-nebouw in Sneek. Hoogwaar-dige producten, in eigen huis ontworpen en gebouwd, een sterk innovatief ambachts-bedrijf.

De GAWA- vakmannen hebben net

de eerste van drie speciale machines

geleverd aan een klant. Een hypermo-

derne machine die met behulp van

hydro- cycloontechnologie onder- en

bovendruk opwekt in een vloeistof-

stroom om specifieke bestanddelen te

scheiden. De cycloonmachines wor-

den klant specifiek gebouwd en heb-

ben vijftig procent minder energie- en

waterverbruik dan conventionele

machines. Ze vinden hun toepassing

veelal in de foodindustrie.

CNC- frezen en buigenGAWA produceert specialistische

producten. Eindproducten voor op-

drachtgevers in de food, voor lacto-

se- scheiding van wei bijvoorbeeld;

rvs- onderdelen voor melkrobots en

andere machinebouwers in de zuivel;

drukvaten, manifolds (spuitstukken),

prefab leidingsystemen en alle machi-

nes die daarbij horen. Naast vijf CNC-

gestuurde buigbanken gebruikt het

bedrijf machines die in eigen beheer

bedacht en gebouwd zijn, bijvoor-

beeld een 17 ton zware machine om

CNC- gestuurd maatvast T- stukken in

leidingen te trekken tot een lengte van

6 meter. Certificering, samenwerking

met enkele gespecialiseerde bureaus,

goed gekwalificeerd personeel op alle

niveaus en een uitstekend thuisfront

hebben de groei van z’n bedrijf mo-

gelijk gemaakt.

ExcellentieHandmatig lassen is waar mogelijk

vervangen door computergestuurd

lassen; zijn opdrachtgevers zijn hoog-

waardige bedrijven met hoge eisen.

Z’n leveranciers en opdrachtgevers

zijn internationaal, van India en Zuid-

Amerika tot Ierland, Polen, Duitsland,

Zweden en Nederland. Goed certifice-

ring is onontbeerlijk zegt Elgersma;

voor je producten en je uitstraling.

Regelmatig terugkerende productse-

ries en gecompliceerde machines en

leidingsystemen zorgen voor stabili-

teit en succesvolle groei.

GAWA Equipment Connections

Tingietersstraat 7 (De Hemmen), Sneek

www.gawa.nl

Techniek special

‘Technische mensen zijn altijd welkom’Carrosseriefabriek Heiwo in Wolvega is fabrikant van trailers, en truck opbouwen en aanhangwagens op maat voor trucks en vrachtwa-gens. Een honderd procent Nederlands product, waarbij kwaliteit, duurzaamheid en maatwerk voorop staat. Meer dan 100 mensen verdienen hun boterham bij Heiwo, maar het bedrijf zit te springen om instroom van jeugdig technisch personeel.

“Wij leiden regelmatig leerlingen rond,

hebben stagiaires aan het werk en bie-

den werk-leertrajecten aan”, zegt Jans

Vos van Heiwo. “De meeste nieuwe

mensen die hier komen werken, moe-

ten we het vak van trailerbouwer nog

leren. Dat is niet erg. Wat vroeger in

vier jaar op de LTS gebeurde, doen wij

in één jaar, waarna de medewerker alle

facetten van ons vak kent.”

UniekEn dat is heel breed. “Elke trailer is

uniek en klant specifiek”, geeft Vos

aan. “Goed luisteren naar wat de klant

wenst is dan ook belangrijk.” Uniek is

echter ook de werkwijze van Heiwo.

“De wanden van een trailer zoals wij

die maken, vindt je bijna nergens an-

ders. Deze sandwichpanelen bestaat uit

een aantal lagen, waarbij isolatie een

belangrijke rol speelt.” Niet voor niets

werkt Heiwo niet alleen rechtstreeks

voor opdrachtgevers, maar ook voor

collega carrosseriebedrijven. “Boven-

dien bestaan we al sinds 1926, dus we

doen wel iets goed”, geeft Vos met een

kwinkslag aan.

Naast nieuwbouw knapt Heiwo ook

trailers op, die er nadien weer als nieuw

uitzien. “We noemen dit Heiwo 2.0”,

zegt Vos. “Klanten kunnen daardoor

hun materiaal langer op de weg hou-

den, zonder dat ze hoeven in te leveren

op kwaliteit.” Het is dan ook niet voor

niets dat tweedehands trailers van Hei-

wo nooit lang te koop staan, “de markt

weet dat een Heiwo-product goed is.”

Vos tenslotte:” Voor mensen die graag

de handen uit de mouwen steken en

beschikken over een technische ach-

tergrond, bieden wij een aantrekkelijke

werkomgeving, waarin vakmanschap

wordt gewaardeerd.”

Carrosseriefabriek Heiwo BV

Industrieweg 2

Wolvega

T: 0561 - 61 28 44

www.heiwo.nl

KOOPMANS EN ZWART ELEKTROTECHNIEK B.V.

‘Onze voeding komt nog steeds van de stagiaires en de schoolverlaters’ Als ondernemer acht Sjirk Sei-nen -eigenaar van Koopmans en Zwart Elektrotechniek B.V. in Leeuwarden- het zijn plicht om stagiaires in het bedrijf te hebben. Een morele plicht, maar natuurlijk ook vanuit het belang van de sector. 'Onze voeding komt nog steeds van de stagiaires en de schoolver-laters'.

Tekst: Fred Ootjers

Koopmans en Zwart Elektrotechniek

onderscheidt zich in de branche door

de unieke combinatie van twee elkaar

aanvullende disciplines: een technische

groothandel én het uitvoeren van pro-

jecten. Die projecten bestaan uit het

ontwerpen, produceren en monteren

van schakel- en besturingssystemen,

van eenvoudige schakelkastjes tot

complexe besturingssystemen. Een

andere belangrijke activiteit is het

ontwikkelen, produceren, upgraden,

onderhouden en installeren van indus-

triële automatiseringen voor de proces-

industrie. Sjirk: "Het voordeel boven een

reguliere groothandel in elektrotechni-

sche componenten is de toegevoegde

waarde van kennis: we weten precies

waar we het over hebben, omdat we

er alle dagen zelf mee werken. Als een

monteur bij ons aan de balie komt met

een probleem, lossen we dat altijd op. Is

het niet linksom, dan gaan we rechts-

om. 'Kan niet' verkopen we niet. Als het

betreffende component ergens op de

wereld nog te krijgen is, vinden we het."

Het is nog heel bescheiden, maar ook

bij Koopmans en Zwart is er langzaam

maar zeker een kentering in de reces-

sie waarneembaar. "We merken dat

vooral aan de projecten", aldus Sjirk.

"Vóór de recessie bouwden we voor

klanten complete schakelkasten. Daar

wilden ze zelf geen werk van hebben.

De crisis kwam en klanten kwamen

steeds vaker voor losse onderdelen om

daarmee zelf een schakelkast te bou-

wen. En wat zien we nu? De economie

trekt aan, met als gevolg dat we weer

opdrachten krijgen voor het leveren

van complete schakelkasten. Het is niet

spectaculair, maar het geeft wel aan

dat het ergste voorbij lijkt."

Een aantrekkende branche, maar tege-

lijk een branche waar je de geschoolde

vakmensen met een lampje moet zoe-

ken. "Om een idee te geven van wat

er speelt op het vroegere HTS-niveau:

toen ik zelf in 1992 op de HTS Elektro-

techniek zat, hadden we 120 studenten

per leerjaar. Dat waren er dus 480 over

de vier leerjaren verdeeld. Anno 2015

zijn dat er hier in Leeuwarden maar

een goede 30. In totaal, over alle vier

jaren verdeeld. Dramatische cijfers,

waar allerlei oorzaken voor worden

aangedragen. Naar mijn eigen idee

ligt de verantwoordelijkheid voor een

belangrijk deel bij de onderwijsinstel-

lingen. Die worden immers afgerekend

op resultaten, op een zo hoog moge-

lijk percentage geslaagde studenten.

De neiging bestaat dan om op safe te

spelen en vooral populaire opleidingen

aan te bieden. Ten tijde van de hausse

in de IT waren dat de aanverwante stu-

dies, terwijl nu de focus ligt op onder

andere Multi-Media. Lekker werken

met een computer en mooie dingen

ontwerpen."

"De praktijk laat echter zien dat veel

van die studenten worden opgeleid tot

werkloosheid. Het aanbod aan afgestu-

deerden in die branche is immers veel

groter dan de vraag. Wat je dan ziet

gebeuren is dat die afgestudeerden in

heel andere disciplines werk proberen

te vinden. Ook bij ons. Programmeren

kunnen ze dan wel, maar ze hebben

totaal geen technische achtergrond.

Die spijkeren we ze dan bij door het

verzorgen van een interne opleiding.

En verder proberen we door het houden

van Open Bedrijvendagen aankomende

studenten enthousiast te maken voor

werken in de elektrotechniek. Wie wer-

ken wil, komt in onze branche gegaran-

deerd aan de bak!"

Koopmans & Zwart Elektrotechniek B.V.

Zuiderkruisweg 3, Leeuwarden

T: 058 - 288 70 75

www.koopmansenzwart.nl

'DE TECHNIEK BIEDT VOLDOENDE UITDAGING!

OPEN BEDRIJVENDAG BIJ KOOPMANS EN ZWART B.V.: DE WERKPLAATS.

Succes op basis van balansTYNAARLO – Het draait allemaal om balans bij New Nexus. Evenwicht zorgt voor werkplezier met alle positieve gevolgen van dien. “We willen vooral dat dit een leuk bedrijf is.” 

De entree van New Nexus lijkt een

eregalerij. Bijna alle medewerkers van

het bedrijf lachen je tegemoet vanuit

tientallen fotolijsten. Uit het verhaal

van Jan Schut en Richard Tapper,

oprichters van het bedrijf, blijkt dat

het ophangen van de foto's bij de

voordeur zeer bewust is gedaan. Elke

medewerker van het bedrijf doet er

namelijk toe. Iedereen krijgt bij New

Nexus ruimte om zich te ontwikkelen

en om ideeën in te brengen.

 

New Nexus ontwikkelt apps voor de

zakelijke markt. “Wat we maken lijkt

op het oog heel simpel, maar wat

er achter de schermen gebeurt is

enorm”, vertelt Schut. Actuele kennis

is bij het ontwikkelen van apps dan

ook belangrijk. Die vergaart het be-

drijf onder andere door medewerkers

naar congressen in het buitenland te

sturen, zoals die van Apple, Google en

Adobe. Tapper: “Naderhand geven ze

een presentatie van wat ze hebben

geleerd. Overigens doen ze dat ook

als ze zelf iets hebben bedacht.”

Dit resulteert er onder andere in dat

New Nexus voor een aantal grote

klanten de rol heeft van innovatieve

partner. ‘Met ons kennisniveau van

mobiele toepassingen hebben we een

toegevoegde waarde in de R&D-tra-

jecten van deze klanten.’

Schut en Tapper ondernemen volgens

het Rijnlandse model. “Ons bedrijf is

te vergelijken met een familiebedrijf”,

legt Tapper uit. “We willen dat de

mensen die we om ons heen hebben

verzameld hier met plezier werken.

Balans vinden wij belangrijk; balans

tussen werk, privé, jezelf en je om-

geving.” Schut vult aan: “Toen wij in

2007 voor onszelf begonnen, wilden

we een léuk bedrijf oprichten. Dat is

gelukt en ons doel is om dat ook zo

te houden.”

Techniek special

AB VAKWERK

AB Vakwerk zet breder én dieper in op techniek AB Vakwerk is een van de grootste detacheringsbureaus in de agrarische sector en aan-verwante sectoren. Al meer dan vijftig jaar heeft AB Vakwerk ervaring met invullen van een tijdelijke arbeidsbehoefte voor uitvoerend en vaktechnisch personeel. En hoewel de wortels in in de agrarische sector liggen, is het bedrijf ook in andere branches actief. In toenemende mate ook in de techniek.

Tekst: Fred Ootjers

"Met onze passie voor dienstverlening zijn

we heel sterk in het op zeer korte termijn

oplossen van een vraag om personeel",

vertelt Remko Diekstra, unitmanager bij

AB Vakwerk. "Als een werkgever vandaag

vraagt om een extra arbeidskracht, dan

doen we er alles aan om die morgen al

aan het werk te hebben. Behalve voor

agrariërs doen we dat voor de sectoren

bouw, weg- en waterbouw, groenvoorzie-

ning, industrie, transport en logistiek. Bin-

nen de industrie hebben we in de metaal

al flink wat mensen aan het werk, vooral

in de productie. Steeds vaker kregen we

echter de vraag of we ook technische

mensen konden leveren. Echte techneu-

ten en bijvoorbeeld ook lassers. Op diver-

se niveau's en van leerling-medewerkers

tot en met allround professionals. Voor

AB Vakwerk het moment om in 2014 een

aparte afdeling Techniek aan de werk-

zaamheden toe te voegen."

Die toevoeging houdt behalve werving en

detachering ook nadrukkelijk scholing in.

Accountmanager Rutmer van der Meer:

"We zijn 2014 begonnen met vier me-

dewerkers met als missie om eind 2015

op zo'n 50 tot 60 te zitten. Het is nu eind

mei en op dit moment hebben we al ruim

40 mensen aan het werk. De disciplines

waarin ze werkzaam zijn variëren van

mechatronica en werktuigbouw tot in-

stallatie, frezen en lassen. Een aantal van

die medewerkers heeft een leerovereen-

komst met het bedrijf, om via het duale

leersysteem van werken/leren een vakdi-

ploma te halen."

De opleidingen worden door AB Vakwerk

zelf verzorgd, in nauwe samenwerking

met het regionale bedrijfsleven en op-

leidingsinstituten als de Friese Poort.

Diekstra: "We kiezen er heel bewust

voor om de aanwezige kennis en erva-

ring optimaal te benutten. Bij de scholen

ligt een enorme expertise, terwijl het be-

drijfsleven beschikt over de meest actu-

ele informatie over wie er precies nodig

zijn en in welke bedrijfsonderdelen. Door

die beide te integreren in onze eigen

opleidingen, maak je niet alleen een

efficiencyslag, maar creëer je voor alle

betrokken partijen een win-winsituatie.

In de eerste plaats -en daar gaat het om-

voor werkgevers en werkzoekenden."

AB Vakwerk

www.abvakwerk.nl

Voor informatie:

Remko Diekstra, (06) 10 01 36 41

Rutmer van der Meer, (06) 20 70 36 46

REMKO DIEKSTRA (L) EN RUTMER VAN DER MEER

OPLEIDINGSFONDS OVP Opleidingsfonds OVP is het opleidingsfonds van en voor de procesindustrie. Voor de bedrijven in de procesindustrie ont-

plooit OVP activiteiten die de gehele industrie en individuele bedrijven ten goede komen. Zo is er het Sectorplan Procesindustrie

waarbij bedrijven gebruik kunnen maken van aantrekkelijke (financiële) bijdragen op het gebied van scholing en duurzame

inzetbaarheid. Of gratis deelname aan een quickscan om te ontdek-

ken waar mogelijkheden liggen voor de inzet van werknemers met

een beperking (Participatiewet). Speciaal voor operators is er een

gratis loopbaancheck waaruit een persoonlijk ontwikkeladvies volgt.

Snel een indruk krijgen wat het Sectorplan voor u kan betekenen? Zie www.ovp.nl/Sectorplan

PMOT PMOT is een gespecialiseerde leverancier van techniekmateriaal met 30 jaar ervaring met techniek in het onderwijs.

Het assortiment is exclusief en samengesteld om zo goed mogelijk techniek in de klas te

implementeren. Dit kan b.v. in combinatie met rekenen en taal. Nieuw is een doorlopende

leerlijn voor onderzoekend en ontwerpend leren ‘Gigo Learning Lab’ voor kinderen van 2-12+

met Nederlandstalig lesmateriaal. Ook voor onderwerpen als duurzame energie, basisvaar-

digheden enz. heeft PMOT een assortiment. U kunt altijd vrijblijvend kennis maken met PMOT.

Wij komen graag kosteloos bij u langs. U kunt PMOT vinden op www.pmot.nl

TECHNASIUM Op het technasium werken havo/vwo-leerlingen aan vraagstukken uit het bedrijfsleven. De samenwerking tussen

scholen en het bedrijfsleven is dan ook erg belangrijk. Scholen en opdrachtgevers bepalen samen wat een interessant

vraagstuk is. Door te werken aan echte opdrachten krijgen leerlingen een beter beeld van en raken ze geënthousi-

asmeerd voor de wereld van bèta en techniek. Leerlingen komen vaak met verrassende en creatieve oplossingen voor

de vraagstukken. Als opdrachtgever kunt u hier uw voordeel mee doen! Wilt u ook een bijdrage leveren aan het stimule-

ren van bètatechnisch talent? Neem dan contact op

met Erwin van Dijk, netwerkcoach Noord-Nederland,

via www.technasium.nl.

DE UITDAGING LIGT BIJ DE JONGERE GENERATIE

‘Techniek volgens nieuwe inzichten’Techniek krijgt binnen gebou-wen, zowel nieuw als bestaand, steeds meer aandacht. Partijen die daarbij betrokken zijn, moeten daarom veel meer dan voorheen samenwerken. Een voorbeeld daarvan is het Comenius College in Leeuwar-den, waar Grunstra Architecten Groep in Bolsward en Technion Adviseurs in Heerenveen nauw met elkaar samenwerkten.

“Het is niet meer topdown werken zoals

vroeger, we moeten nu veel vaker kennis

met elkaar delen”, zegt Henk Waslander

van Technion. “Dat vraagt om veel meer

samenwerking en dat is ook onze kracht.

Afhankelijk van de opdracht kiezen we de

beste combinatie van bedrijven.”

“We kijken integraal naar een nieuw of

bestaand gebouw”, voegt collega Ronald

Spoelstra er aan toe. “Technion is spe-

cialist in alle technische vraagstukken

binnen de gebouwde omgeving, maar

zonder andere partijen kunnen we dat

niet realiseren.”

Verleid tot techniekZoals bijvoorbeeld met de architect, die

in het voortraject een belangrijke rol

speelt. Harmen Grunstra:” De tijd dat

we een ontwerp maakten en iedereen

zich daar vervolgens naar moest schik-

ken, ligt achter ons. Het creatieve proces

omvat niet alleen de vrije vorm en in-

vulling, maar ook de constructies en de

techniek. Daarom is het zo belangrijk dat

jonge mensen worden verleid tot tech-

niek, omdat de huidige aanpak vraagt

om een andere manier van verdieping

in techniek. Het gaat om communiceren,

samenwerken, in een dynamische werk-

omgeving. En dat gaat veel verder dan

techniek alleen.”

“De ontwikkelingen in de bouw zijn een

uitdaging voor het onderwijs”, voegt

Spoelstra toe. “We zitten in een over-

gangsfase van traditioneel bouwen naar

een virtuele flexibele wereld, waarin op

termijn de 3D printer een vooraanstaan-

de rol gaat spelen. Onze wereld, waarin

ervaring, integraal werken en probleem-

analyse nog voorop staan, moet parallel

gaan lopen met de nieuwe ervaring,

ambities en inzichten van jongeren.”

“Daarin ligt een uitdaging”, geeft Grunstra

aan. “Want het gaat erom de kennis van

2000 jaar bouwen in te passen in een

nieuwe tijd, waarin samenwerking voorop

staat.”

Een voorbeeld is de realisatie van het

Comenius College in Leeuwarden,

“waar we echt één team vormden”,

zegt Waslander. “Met elkaar hebben we

op een geheel andere manier naar de

bouwopgave gekeken, waarbij we zijn

gekomen tot een gebouw dat paste bin-

nen de ambitie van de opdrachtgever.”

De drie zijn het er over eens: “De jongere

generatie moet ons ook helpen om het

proces van anders denken gestalte te ge-

ven. En daarbij speelt het onderwijs een

belangrijke rol. Wij staan open voor de

verandering in de nieuwe wereld en we

hopen dat de jeugd die uitdaging graag

aan wil gaan.”

Grunstra Architecten Groep BNA

Skilwyk 14

Bolsward

T: 0515 - 57 36 46

I: www.grunstra.nl

Technion Adviseurs

Abe Lenstra Boulevard 50-3

Heerenveen

T: 0513 - 61 71 71

I: www.technion.nl

V.L.N.R.: RONALD SPOELSTRA, HARMEN

GRUNSTRA EN HENK WASLANDER

Ecoflo warmtewisselaar bespaart gas en water

“Met de Ecoflo warmtewis-selaar bespaar je gemiddeld 23 procent op je gasverbruik voor warm waterbereiding.” Dat zegt Jeroen Schuijer van Burgerhout, dat de Ecoflo warmtewisselaar in Nederland op de markt brengt. Een rela-tief eenvoudig apparaat dat op vrijwel elke hr-ketel is aan te sluiten en warm rookgas benut om het koude tapwater voor te verwarmen, alvorens het door de hr-ketel wordt na-verwarmd.

Burgerhout is specialist in rookgas-

afvoersystemen, die op elke CV-ketel

aanwezig is. Het bedrijf is partner van

vrijwel alle ketelfabrikanten in ons

land. Schuijer:” Toen een aantal jaren

geleden in de EU werd besloten dat

het energieverbruik in huishoudens

met 20 procent moest worden geredu-

ceerd, ontstond bij ons de vraag of er

gebruik kon worden gemaakt van het

warme rookgas, dat tot dan toe onge-

bruikt de lucht in ging. Als specialist

in rookgasafvoersystemen zagen wij

mogelijkheden om dit systeem, een

warmtewisselaar, min of meer in ons

product te integreren.” Inmiddels heeft

een aantal fabrikanten van CV-ketels,

waaronder AWB, Remeha en Nefit, zich

verbonden aan de Ecoflo.

EnergielabelDe Ecoflo heeft diverse voordelen. Zo

moeten, vindt de overheid, woningen

steeds duurzamer worden en zij heeft

daaraan een energielabel gehangen.

“Met behulp van de Ecoflo kunnen

woningen net hoger op de energiela-

belladder komen. Daarnaast zorgt de

Ecoflo voor een besparing op het gas-

en waterverbruik, omdat je sneller

warm water hebt.”

De Ecoflo werkt als volgt. Als de CV-ke-

tel aanslaat, voor de verwarming of het

verkrijgen van warm water, komen er

warme rookgassen vrij. De energie uit

deze rookgassen wordt gebruikt om het

koude sanitair water voor te verwar-

men. Daardoor krijgt de CV-ketel war-

mer water geleverd en hoeft de CV-ke-

tel minder gas te verbruiken om het

voorverwarmde water na te verwarmen

Ook krijgt de gebruiker sneller warm

water wanneer hij de kraan aanzet. Dit

betekent minder stookkosten en dus

een besparing op gas en water. “Een

gemiddeld huishouden gebruikt jaar-

lijks tussen de 450 en 500 kubieke me-

ter gas voor het verwarmen van water

en daarop bespaar je circa 23 procent”,

geeft Schuijer aan. “Bovendien verspeel

je minder kostbaar drinkwater, omdat

het water bij de tap sneller warm is.”

AdviesAl met al verhoogt de Ecoflo het ren-

dement op warm water van goede

hr-verwarmingsketels. “De Ecoflo kan

op elke hr-ketel geplaatst worden.

Echter, wij adviseren altijd om hierover

advies in te winnen bij de installateur,

die dit kan navragen bij de fabrikant.”

Ondertussen neemt de vraag naar de

Ecoflo behoorlijk toe. Schuijer:” Dat

heeft twee oorzaken. Ten eerste het

streven van diverse marktpartijen naar

het verbeteren van de energieprestatie

in woningen. Daarnaast begrijpt de

consument de werking van de Ecoflo

en dat zorgt voor een snelle accep-

tatie en beslissing om eventueel tot

aanschaf over te gaan. Uiteindelijk wil

iedereen zijn energieverbruik omlaag

brengen, de Ecoflo is een volgende

stap die daar een belangrijke bijdrage

aan kan leveren.”

De terugverdientijd van de Ecoflo ligt

op ongeveer 5 jaar. “Er zijn maar wei-

nig andere energiebesparende pro-

ducten die zo’n snelle terugverdientijd

hebben”, aldus Schuijer. “Wij verwach-

ten mede daarom een goede toekomst

voor de Ecoflo.”

Meer informatie kunt u vinden op:

www.ecoflo.nl. Of vraag ernaar bij uw

installateur.

Techniek special

’n Leven lang leren in de zuivel

Van Hall Larenstein en MBO Life Sciences, in de breedte van het onderwijs speelt zuivel een nadrukkelijk rol. De groeiende wereldbevolking vraagt meer zuivel. Friesland is de Nederlandse productie- en kennisregio op dat terrein. Leeuwarden is de bakermat voor nieuwsgierige mensen met een zuivelhart.

Peter de Jong is lector Zuivelpro-

cestechnologie aan Van Hall Laren-

stein, Jans Helmers is projectleider

Dairy Chain en CIV Food bij MBO Life

Sciences, dat onderdeel uitmaakt

van Nordwin College en Friesland

College. HBO Hogeschool en MBO sa-

men in de keten van de steeds meer

op wereldschaal opererende zuivel-

industrie.

Pilot plant in huisFriesland positioneert zich de laatste

jaren sterk; de praktijkboerderij Dairy

Campus net onder Leeuwarden, bijna

drieduizend melkveebedrijven in de

provincie, zuivelbedrijven als Fries-

landCampina (Leeuwarden), Ausnutria

Hyproca en sinds kort A-ware Food

Group en Fonterra in Heerenveen,

zuivelgerichte MBO, HBO en WO- op-

leidingen in Leeuwarden, watertech-

nologiecentrum Wetsus om de hoek en

binnenkort een unieke ‘pilot plant’ in

huis om de nieuwste procesmodellen te

testen en te kunnen voldoen aan vragen

uit de praktijk van het bedrijfsleven.

Van Gras tot Glas‘Dutch Dairy Chain’, de zuivelketen,

wint sterk terrein in het noorden. Be-

drijven, onderwijs en overheid werken

samen, van Gras tot Glas. Peter de

Jong benadrukt het belang van on-

derzoek naar een duurzame visie op

de hele zuivelketen; in de hele keten,

van boer tot fabrikant en consument,

zal duurzaamheid steeds hoger in het

vaandel komen te staan. Er is forse

winst te behalen, meent De Jong,

onder meer door gebruik te maken

van sensortechnologie.Jasper van der

Schaaf volgt de nieuwe minor van De

Jong en ziet met plezier en vertrouwen

z’n toekomst in food of zuivelindustrie.

Unieke plekDe onderzoeksfaciliteiten voor het

onderwijs in de zuivel worden binnen-

kort fors uitgebreid. Met het nieuwe

Wetsus- gebouw ontstaat ruimte om

met steun van provincie Fryslân uit-

gebreide test- en proefopstellingen te

maken waar MBO- en HBO studenten

kennis kunnen opdoen. Het wordt een

unieke plek in het hart van het Ne-

derlandse zuivelonderwijs. Nergens

anders zullen straks zo getrouw the-

oretische procesmodellen in de prak-

tijk getest kunnen worden.

Sterke toekomstAan de ene kant van het gebouw

wordt hard gewerkt om mensen de

onderzoekende en theoretische kant

van de zuivelindustrie te onderwijzen.

Aan de andere kant, in het gebouw

van Nordwin College worden bij MBO

life Sciences de uitvoerende handen

opgeleid die hun weg zullen vinden

als procesoperators, analist, laborant

of expert op voedingsgebied. Een

breed eerste jaar voor de kennisma-

king met Food, Water, Milieu, Proces-

techniek of Laboratorium; de andere

jaren specialiserend in een van de

thema’s.

Food heeft een sterke toekomst stelt

Jans Helmers. Bij Life Sciences ko-

men veel jongeren met gevoel voor

exacte vakken en techniek samen; zij

die het VMBO hebben gedaan, maar

ook jongeren die hun doel nog niet

hebben gevonden. MBO Life Sciences

is een schot in de roos; het aantal

studenten neemt toe. En ja, de aan-

trekkingskracht van de zuivel speelt

daarin een grote rol. Toekomst is er

genoeg, op veel niveaus. Met meer

samenwerking tussen de verschillen-

de opleidingen en betere faciliteiten,

spelen Van Hall en MBO Life Sciences

in op de groeiende vraag de komen-

de jaren naar goed gekwalificeerd

personeel in de wereldwijde zuivel-

industrie.

www.lstleeuwarden.nl

www.mbolifesciences.nl

Elke Batavus fiets een schot in de roosHEERENVEEN - Al staan de fietsen die in de Accell-fabriek van de band rollen internationaal bekend om de uiterst hoge kwaliteit, de medewerkers van Accell leunen nooit achterover. Jan-Jacob Altenburg, Manager Operations Accell Nederland: “Elke dag veranderen we wel iets in het proces om het eindresultaat nóg beter te maken.”

Wanneer de meer zonnige tijd van het jaar

aanbreekt, is dat vrijwel direct te merken

in de Heerenveense fietsenfabriek. De

vraag naar tweewielers stijgt. De vaste

ploeg medewerkers wordt uitgebreid

met uitzendkrachten. In het hoogsei-

zoen worden er vier fietsen per minuut

geassembleerd. De 1.900 Batavussen,

Sparta’s, Koga’s en andere hoogwaardi-

ge fietsmerken worden dagelijks met 24

trailers naar winkels in Nederland, België,

Duitsland en Denemarken vervoerd.

Scherp oogEen fiets bestaat soms wel uit ruim

tweehonderdvijftig onderdelen. Die

moeten in de fabriek constant op het

juiste moment op de juiste plek zijn. Dit

vraagt om een team dat werkt als een

geoliede machine. Iedereen weet wat

hij moet doen en wanneer. Productie-

leider Frits van der Galiën: “Onze men-

sen zijn multi-inzetbaar. Dit voorkomt

dat bij uitval een gat valt in het proces.

Iedereen kan snel schakelen.”

De productiemedewerkers werken

uiterst nauwkeurig. De onderdelen

die bij de fabriek worden aangeleverd,

maken de mens en machine volledig

kras-, roest- en vetvrij voordat het

lakproces kan beginnen. Daarna krij-

gen de onderdelen een laag primer

(grondverf) en kleurlak. Na vrijwel elke

handeling volgt een controlemoment.

Het kleinste puntje is al reden om min-

stens een deel van het werk overnieuw

te doen.

Milieuvriendelijkste lakstraatGeavanceerde machines en een vleug

scheikunde zorgen ervoor dat het over-

grote deel van alle onderdelen in één

keer van een perfecte laklaag worden

voorzien. Door elektrostatisch lakken

trekken fietsonderdeel en lak elkaar

aan als magneten, waardoor er een

mooie, egale laag ontstaat. Deze me-

thode is bovendien uiterst duurzaam:

slechts 10 procent van de lak komt niet

op de onderdelen terecht. Bij normaal

spuiten is dit verlies soms wel vijftig

procent.

“Onze lakken zijn al jaren waterdra-

gend”, vertelt Van der Galiën. “Het is dus

geen schadelijk product om mee te wer-

ken.” De lak is in combinatie met de mi-

lieuvriendelijke laag poedercoat vrijwel

onverwoestbaar en heeft dezelfde kwa-

liteit als autolak. Tik je met een frame op

een puntig stuk metaal, dan is er geen

sprake van lakschade. “Dit maakt dat de

lak zeker tien jaar mee kan.”

Constante perfectioneringDagelijks voeren laboranten en lakspe-

cialisten testen uit. Bijvoorbeeld om te

bepalen of een kleur die een klant in

gedachten heeft, goed uit de verf komt

op een bepaald type metaal. Maar ook

om in te spelen op zaken zoals het weer.

Een hoge luchtvochtigheid bijvoorbeeld

is iets om rekening mee te houden bij

het lakken; de lak moet hier optimaal

op worden afgestemd. “We meten om

vervolgens te perfectioneren. Elke dag

verandert er wel iets in het proces. Die

ontwikkeling stopt nooit.”

“Alles moet in één keer goed”, vult

Altenburg aan. En hoewel al het werk

dat wordt verricht om dit te bereiken

voor de uiteindelijke fietseigenaar niet

zichtbaar is, is het wel merkbaar. Om

te beginnen ziet de fiets er perfect uit

en ervaart de fietser veel rijcomfort.

“Maar het verschil zit hem vooral in de

jaren, daar onderscheiden we ons mee

ten opzichte van andere merken. Onze

fietsen kunnen tien jaar mee zonder

ook maar één roestvlekje te krijgen. En

dat is natuurlijk waar het allemaal om

draait.”

LABORANTEN AAN HET WERK

Techniek special

WERKEN doe je

SAMEN UITZENDEN I PAYROLL I DETACHERING I WERVING & SELECTIE

Wij zijn

NEN 4400-1 gecertificeerd

Us Wurk Uitzendbureau geeft graag een passend antwoord op uw personeels-vraag. Us Wurk is actief in verschillende branches en levert personeel in zeer uit-eenlopende functies. Dus bent u op zoek naar een gemotiveerde medewerker? Iemand voor korte termijn of lange termijn? Wij horen het graag van u!

BOLSWARD I 0515-577544 I INFO@USWURK.NL I WWW.USWURK.NL

OPLEIDING PROCESTECHNIEK

‘Je maakt het in de procestechniek’Ondernemend Friesland heeft procestechnici nodig. Met name in de voedingsindustrie, de watergerelateerde indus-trie en de chemie zijn vakmen-sen op dat gebied slecht te vinden. Om in die leemte op termijn te voorzien start MBO Life Sciences, een samen-werking van Nordwin College en Friesland College, samen met de opleidingen techniek van het Friesland College in augustus met de dagopleiding Allround Technicus Proces-techniek.

Tekst: Fred Ootjers

Een wereld zonder procestechniek is

eenvoudigweg ondenkbaar. Alles om

ons heen wat vanuit een grondstof tot

een eindproduct is gemaakt, is die weg

gegaan via de procestechniek. Peet

Ferwerda, directeur MBO Life Sciences:

"Tandpasta, inkt, benzine, schoon-

maakmiddelen, aspirine, verf, de be-

huizing van je iPhone, frisdrank, kaas,

drinkwater: het zou er niet zijn zonder

de procestechniek. In een enkele zin

gevat: procestechniek is het omzetten

van grondstoffen naar een eindproduct.

Dat omzetten gebeurt in verschillende

stappen, zoals grondstoffen aanvoeren,

bewerken en mengen."

In de wereld van procestechniek ko-

men uiteenlopende disciplines zoals

techniek, chemie en microbiologie sa-

men. Cruciaal is de vraag hoe en met

welke techniek je een product maakt.

Zo wordt in de procestechniek steeds

vaker gebruik gemaakt van slimme

sensoren om te meten. Waar nu bij-

voorbeeld water voor onderzoek naar

de kwaliteit naar het lab moest, meten

in de toekomst steeds vaker sensoren

continu hoe het met die kwaliteit is

gesteld.

Nordwin College en Friesland College

richten zich met de nieuwe dagoplei-

ding Allround Technicus Procestech-

niek niveau 3 en 4 vooral op de sec-

toren food, water en chemie. Ferwerda:

"Binnen de opleiding MBO Life Scien-

ces loopt al een dagopleiding voeding

en technologie. Dat zijn de mensen

die in de foodbedrijven (in Friesland

veel zuivel) het product maken en de

apparatuur bedienen. Samen met Vi-

tens hebben we nu ook de opleiding

voor operators in de watersector mo-

gelijk gemaakt. Waar vanuit het Friese

bedrijfsleven ook veel behoefte aan

bestaat, is aan mensen die technische

apparatuur kunnen installeren, onder-

houden en storingen oplossen."

Bedrijven in Friesland die veel met

procestechniek werken zijn onder an-

dere FrieslandCampina BASF, Vitens,

Ausnutria-Hyproca, A-ware en Fonter-

ra. "Stuk voor stuk bedrijven die grote

behoefte hebben aan procestechnici.

Studenten die zich aanmelden voor de

nieuwe opleiding Allround Technicus

Procestechniek kunnen er dan ook vrij-

wel zeker van zijn dat ze in de food-,

water- en chemiesector een baan zul-

len vinden. De opleiding is in nauwe

samenwerking met het Friese bedrijfs-

leven samengesteld en er zijn gegaran-

deerd ruim voldoende stageplaatsen

beschikbaar. De bedoeling is dat we in

augustus met een eerste groep van 24

leerlingen met de opleiding starten."

www.mbolifesciences.nl

TECHNOPARK

“Kiezen voor hout is zo gek nog niet”Elis Asser schreef de tekst in 1970 voor het destijds populai-re tv-programma 'Het schaep met de vijf poten': 'Waar vind je tegenwoordig nog een goede timmerman, die -wat zijn ogen zien- met zijn handen maken kan?' We zijn 45 jaar verder en nog altijd -of wéér- is die vraag actueel. Als het aan Maarten Willemsen, directeur van Technopark in Heerenveen ligt, is de actualiteit van de vraag echter binnen afzienbare tijd achterhaald.

Tekst: Fred Ootjers

Een korte tekst op de website van

Technopark zegt over haar activiteiten:

‘Technopark is hét opleidingsbedrijf

voor de timmerindustrie, houtskelet-

bouw, houthandel, meubelindustrie en

interieurbouw. Wij geven scholing in

de breedste zin van het woord op het

gebied van houtgerelateerde beroepen

aan schoolverlaters, zij-instromers en

werkzoekenden. Onder de vlag van

Houtcirkel wordt bijscholing verzorgd.

Daarnaast bieden wij personeelsdien-

sten aan op het gebied van werving,

selectie, uitzenden, payrolling, advies,

scholing, outplacement en loopbaan-

begeleiding binnen en buiten de houts-

ector.’

“Maar we noemen ons liever een be-

drijf dat opleidingen verzorgt”, vertelt

Maarten. “En binnen dat bedrijf zijn de

leerlingen onze werknemers. We willen

daarmee aangeven dat we met onze

opleidingen bovenop de praktijk staan.

Bovendien bieden de opleidingen zon-

der uitzondering een baangarantie, zij

het niet altijd voor dezelfde functie. Ook

de ontwikkelingen in de houtindustrie

staan niet stil. De laatste jaren is er in

de bedrijfstak bijvoorbeeld veel geïn-

vesteerd in automatisering, waarvoor

vakbekwame mensen nodig zijn. Die

worden van buitenaf aangetrokken,

maar ook de eigen mensen die willen

doorgroeien door middel van bij- en

nascholing, komen voor die functies in

aanmerking.”

Van de totale houtindustrie in Neder-

land, is tussen de 15 en 20 % geves-

tigd in Noord-Nederland. Driekwart

daar weer van is gesitueerd in de regio

tussen Sneek, Wolvega, Heerenveen en

Drachten. “Er is in de sector werk en er

is toekomst. Waar we voortdurend naar

op zoek zijn, zijn jongens en meiden op

de Mavo die niet goed weten wat ze

na het behalen van het diploma willen

gaan doen. We zouden ze wel willen

toeschreeuwen: Grijp je kansen! Ze

liggen vlak voor je neus! Kies voor een

baan met perspectief en afwisseling,

waarin je altijd met eerlijke materialen

werkt en concrete resultaten ziet. Een

baan waarin je je talenten kwijt kunt en

die voldoening geeft. Heus, kiezen voor

hout is zo gek nog niet!”

Technopark

Skrynmakker 1, Heerenveen

T: 0513 - 65 51 20

www.technopark.nl

JELMER DIJKSTRA, PLANT MANAGER FRESENIUS KABI:

“Gewoon de mouwen opstropen en beginnen”Techniek staat meer en meer in de belangstelling. Desondanks kampen veel werkgevers met een tekort aan voldoende gekwalificeerd personeel. Zij worstelen met de vraag: hoe krijg je jongeren zover, dat ze kiezen voor een technische loopbaan. Volgens Jelmer Dijkstra, plant manager bij Fresenius Kabi, is het allemaal niet zo ingewikkeld. Zijn filosofie: “Gewoon de mouwen opstropen en beginnen.”

In Nederland heeft multinational Fre-

senius Kabi een productielocatie in

het Drentse Emmer-Compascuum,

waar het disposables produceert voor

bloedtransfusie en autologe transfu-

sie. De complexe systemen worden

wereldwijd ingezet door bloedban-

ken en ziekenhuizen. Met vijfhonderd

werknemers is Fresenius Kabi een re-

gionale werkgever van formaat.

“Niet eens zo heel erg lang geleden

werd bloed gewoon opgevangen in

glazen flessen”, aldus Dijkstra. “Maar

sinds de jaren vijftig heeft de techniek

een enorme vlucht genomen. Niet al-

leen worden er tegenwoordig andere

materialen gebruikt, maar zijn ook de

gebruiksvriendelijkheid en de duur-

zaamheid van de producten aanzien-

lijk verbeterd.”

In de productie van Fresenius Kabi

heeft in de laatste jaren succesvol

de omslag van traditioneel handwerk

naar robotica plaatsgevonden . “Om

vervolgens een smart factory in volle

omvang te realiseren, moet steeds

verder worden geautomatiseerd. Hier-

mee kan Fresenius Kabi concurreren-

der worden, flexibeler omgaan met de

productievraag en een volgend niveau

van kwaliteit bereiken.”

Dus dan zijn er voortdurend nieuwe mensen nodig“Dat valt mee. Onze visie is, op z’n

Drents gezegd: ‘gewoon de mouwen

opstropen en beginnen’. Niet be-

nauwd zijn een nieuwe technologie

onder de knie te krijgen. Vertrouwen

hebben, ongeacht je bent opgegroeid

met techniek of niet. Wij geloven dat

heel veel mensen nieuwe technieken

onder de knie kunnen krijgen.”

Dijkstra doceert verder: “Ga maar na…

in feite is autorijden niets anders dan het

bedienen van een ingewikkeld stukje

techniek. Toch is autorijden verworden

tot de gewoonste zaak van de wereld.

Daarom kunnen ook robots gewoon

door goede mensen worden bediend.”

Is er dan geen behoefte aan jonge vakmensen?“Dat zegt u zo, maar een aantal jaren

geleden is het Injection Moulding De-

partment opgezet. Voor dit onderdeel

zijn bestaande medewerkers van alle

leeftijden benaderd. Zonder specifieke

opleiding bleek deze groep in staat een

compleet nieuwe afdeling te draaien.

Dus wederom: ‘gewoon beginnen’.

Nieuwe technieken zijn echt niet al-

leen aan te leren door jonge school-

verlaters. Wij zijn het bewijs. Natuur-

lijk… onze mensen worden ook 67

jaar. Maar dit natuurlijke verloop wordt

gewoon aangevuld door dames en

heren van alle leeftijden, met allerlei

verschillende ervaringen.

De mensen die hier werken hebben de

ambitie om nieuwe technieken over te

nemen, te gebruiken en nieuwe dingen

te ontwikkelen. Dat is innovatie! Slim-

migheidjes bedenken hoort bij innova-

tief zijn. We spreken hier over een ka-

raktertrek. Je moet het leuk vinden om

mensen te bewegen. Bij Fresenius Kabi

krijgen de mensen de ruimte en de

kans. “Een cultuur en werkhouding die

de business helpt” zo besluit Dijkstra.

www.fesenius-kabi.nl

IN DE PRODUCTIE VAN FRESENIUS KABI VINDT EEN OMSLAG PLAATS VAN TRADITIONEEL HANDWERK NAAR ROBOTICA.

Techniek special

Binnen Leeuwarden Vrij-Baan blijken

voldoende mogelijkheden voor het

(technisch) onderwijs. Vanaf eind 2011

zijn talloze opdrachten uitgevoerd

door onder andere de NHL, Nordwin

College, Friese Poort en Friesland

College. Opdrachten als het maken

van een maquette (Drachtsterweg en

aquaduct), constructieberekeningen,

3D-visualisaties, groenplannen, ont-

werp en realisatie van een parkeer-

terrein, stages etc. In totaal zijn er de

afgelopen jaren meer dan 170 onder-

wijsopdrachten uitgevoerd door meer

dan 300 direct betrokken MBO/HBO

scholieren.

Daarnaast worden er (technische)

gastlessen (inclusief praktijkop-

drachten) gegeven op de basisscho-

len waardoor Leeuwarden Vrij-Baan

de afgelopen 3 jaar meer dan 2500

leerlingen in en om Leeuwarden met

de projecten en de techniek kennis

heeft laten maken. Naast opdrachten

en gastlessen worden er ook rond-

leidingen en bijzondere dagen geor-

ganiseerd voor scholieren. Zo doet

Leeuwarden Vrij-Baan ieder jaar mee

aan Girlsday. Doel hiervan is meisjes

van 10-15 te enthousiasmeren voor en

kennis te laten maken met techniek en

technische beroepen. De bestuurders

van Leeuwarden Vrij-Baan (3 vrou-

wen) gezamenlijk met vele vrouwelijke

techneuten laten ieder jaar dan ook

graag aan deze meisjes zien hoe bij-

zonder mooi techniek kan zijn. Daarbij

wordt aandacht gegeven aan de diver-

se beroepen en opleidingen.

Het betrekken van het onderwijs bin-

nen Leeuwarden Vrij-Baan gaat goed.

Zo goed dat het zonde zou zijn dat deze

opgebouwde samenwerking na de Vrij-

Baan periode zou verdwijnen. Dit is

door Vrij-Baan in een overleg met On-

derwijs, Bedrijfsleven en Provincie aan

de orde gesteld.

FIKSProvincie Fryslân heeft onder andere

naar aanleiding van de ervaringen bin-

nen Leeuwarden Vrij-Baan aangege-

ven de mogelijkheden te bekijken om

dezelfde werkwijze provincie breed op

te pakken en te borgen. Dat is inmid-

dels in volle gang. Doel is een provincie

brede structurele proactieve samen-

werking in de infra- en groensector.

Veel Friese gemeenten, scholen en

(technische) bedrijven zijn enthousiast

en werken hierin samen om realisti-

sche (kleine) opdrachten (onder bege-

leiding van bedrijven) door scholieren

uit te laten voeren. Deze samenwer-

king heet FIKS.

TrotsIk ben trots op wat er tot nu toe is bereikt

binnen Leeuwarden Vrij-Baan en dat

FIKS op eenzelfde manier de provinciale

verbreding opzoekt. Het is daarmee een

prachtig voorbeeld voor maatschappe-

lijke betrokkenheid, het informeren over

en stimuleren van techniek(opleidin-

gen), verbetering van kennis en kunde

door realistische opdrachten voor de

scholier. Daarmee gaat de scholier be-

ter voorbereid de arbeidsmarkt op. Daar

profiteert iedereen van.

Dag van de Bouw13 juni is de landelijke Dag van de

Bouw.

Ook nieuwsgierig hoe Heijmans het

aquaduct en Jansma Drachten B.V.

de fiets- en sloepenonderdoor¬gang

bouwen in en onder de Drachtsterweg

Leeuwarden? Houd de website van Vrij-

Baan in de gaten.

Vragen?Kijk op www.vrij-baan.nl of mail naar

info@vrij-baan.nl. Volg ons ook op twit-

ter @vrijbaan of facebook: www.face-

book.com/Leeuwarden-VrijBaan.

In het programma Leeuwarden Vrij-Baan werken Rijkswaterstaat, de provincie Fryslân en de gemeente Leeuwarden samen aan de bereikbaarheid. Els van Grol, Sietske Poepjes en Thea Koster, de bestuurders van Leeuwarden Vrij-Baan, hebben eind 2010 aangegeven het (technisch) onderwijs bij de realisatie van de infrastructuurprojecten te willen betrekken. De doorlooptijd van Leeuwarden Vrij-Baan (ongeveer 10 jaar) zorgt ervoor dat veel kinderen opgroeien met projecten in uitvoering. Er is ook een landelijke ambitie om meer kinderen voor technisch onderwijs te enthousiasmeren. Eén en één is twee. Techniek in de achtertuin. Dit is interessant voor het basisonderwijs, MBO, HBO en Universiteit. Informeren, enthousiasmeren en participeren. Dat is de insteek. Sebastiaan Mulder (projectleider gemeente Leeuwarden) heeft deze uitdaging in 2011 namens Leeuwarden Vrij-Baan opgepakt.

Leeuwarden Vrij-Baan betrekt het onderwijs bij de infrastructurele projecten

Wethouder T. Koster (gemeente Leeuwarden)Vanuit mijn portefeuille ‘Verkeer en Vervoer’ krijg ik regelmatig een kijkje achter

de schermen van de Vrij-Baan projecten. De Haak om Leeuwarden, Westelijke

invalsweg, Overijsselselaan, enzovoort. Het is soms een wonder om te zien hoe

bouwwerken als wegen, aquaducten en bruggen ontstaan. Naast de mensen

die de plannen maken, heb ik groot respect voor de mensen die alles uitteke-

nen, uitzetten en uitvoeren. Technisch werk met bekwame vaklui. Een doelgroep

waar helaas steeds vaker het etiket ‘schaars’ omheen komt. Daarom is het ont-

zettend belangrijk jongeren te motiveren om voor een technische opleiding te

kiezen. Vrij-Baan is veel meer dan alleen asfalt en beton. Daar ben ik trots op!

RUG internationaal toonaangevend, ook in engineering opleidingen

Door: Roeline Kuiper, Rotenco Communicatie

De Rijksuniversiteit Gronin-gen (RUG) behoort met haar opleidingen en onderzoek tot de topuniversiteiten van Nederland. Tot de studiemogelijkheden behoort een scala aan hoogwaar-dige engineering opleidingen. In 2016 worden twee belangrijke engineering studies aan het programma toegevoegd om de toonaangevende positie van de RUG verder uit te breiden.

Prof. dr. ir. Jacquelien M.A. Scherpen is

directeur van ENTEG (ENgineering and

TEchnology institute Groningen) dat valt

onder de faculteit Wiskunde en Natuur-

wetenschappen. ENTEG verzorgt vooral

onderwijs en onderzoek op het gebied

van Industrial Engineering (Technische

bedrijfskunde) en Chemical Enginee-

ring (Chemische Technologie).

Nieuw Engineering Center en fundamenteel onderzoek‘Onze RUG-faculteit Wiskunde en Na-

tuurwetenschappen biedt verspreid over

meerdere instituten al jaren opleidingen

en onderzoek op het gebied van engi-

neering’, aldus Scherpen. ‘Om nationaal

en internationaal een nog toonaange-

vender rol te spelen als technische we-

tenschappen- en technologie-instituut

en ons aanbod voor studenten, docen-

ten en bedrijfsleven overzichtelijker te

maken, geef ik leiding aan het opzetten

van een nieuw Engineering Center. Hier-

in worden niet alleen onze bestaande

vijf engineering opleidingen opgenomen

maar starten we ook met twee nieuwe

opleidingen. De kick off van het Engi-

neering Center is gepland eind 2015/

begin 2016.’

‘Waar het engineeringonderzoek van

de RUG zich mee onderscheidt ten

opzichte van de drie andere techni-

sche universiteiten in Nederland is

het feit dat we ingebed zitten in een

zogenaamde fundamentele omgeving.

Binnen de RUG kan vrijelijk onderzoek

worden gedaan zonder dat direct aan

toepassingen gedacht wordt, hetgeen

leidt tot meer en andere onderzoeks-

mogelijkheden. Daar waar technische

toepassingsmogelijkheden zijn, vervult

ENTEG -en straks dus ook het Enginee-

ring Center- een schakelfunctie met het

bedrijfsleven.’

Samenwerking over grenzen vakgebieden‘Een ander voorbeeld waarin de RUG

uitblinkt is de samenwerking tussen

studierichtingen en faculteiten onder-

ling. Een mooi voorbeeld is de samen-

werking tussen onze biologie- en engi-

neeringstudenten op het gebied van de

zogenaamde synthetische biologie. Dit

resulteert jaarlijks in deelname aan de

iGEM competitie in Boston (USA). Met

gestandaardiseerde DNA constructen,

biobricks, gaan studenten aan de slag

om een micro-organisme uit te rusten

met nieuwe nuttige eigenschappen.

In 2012 werden onze RUG studenten

wereldkampioen. Zij ontwikkelden een

bacterie, die in de vorm van een stic-

ker op vleeswaren geplakt kan worden.

Wanneer de sticker verkleurt kun je zien

dat het vlees niet meer goed is. Ook in

andere richtingen wordt vanuit onze fa-

culteit veel samengewerkt zoals met de

faculteit economie en bedrijfskunde, de

medische faculteit verbonden met het

UMCG, sociologie en meer. Juist door

over faculteits- en vakgebiedsgrenzen

heen te kijken kun je de beste ontwik-

kelingen tot stand brengen en zorg je

voor optimale kennisontwikkeling.’

‘Als RUG en faculteit Wiskunde en Na-

tuurwetenschappen onderhouden we

veel en belangrijke contacten met het

Noordelijk bedrijfsleven. We nemen deel

aan het consortium High Tech Systems

and Matrials (HTSM Noord-Nederland)

waarin Philips, SRON, Astron, Fokker en

heel veel MKB bedrijven zijn verenigd

en we zijn aangesloten bij het inno-

vatiecluster Drachten. Onze chemisch

technologen werken samen met bedrij-

ven als DSM en Shell en natuurlijk ook

met veel MKB bedrijven. Ook kijken we

regelmatig over grens met Duitsland of

Twente voor lokale inbedding. Door onze

samenwerkingsverbanden kunnen we

studenten veel mogelijkheden bieden

om vaardigheden, kennis en contacten

op te doen tijdens samenwerkings-

projecten met het bedrijfsleven én

maken we voor hetzelfde bedrijfsleven

en industrie onderzoek en innovatie

financieel haalbaar en aantrekkelijk.

Noodzakelijk om internationaal voorop te

blijven lopen met onze kenniseconomie.’

Ook focus op geïntegreerd ontwerpenIn 2016 is de planning dat we starten

met twee nieuwe masteropleidingen.

Het gaat om de opleidingen Mechanical

Engineering/Advanced instrumentation

en Systems and Control (Regeltechniek).

Wat de eerste opleiding uniek maakt

is de focus op de ontwikkeling van

grootschalige instrumentatie. Scherpen

legt uit: ‘Dit is nieuw in de universitaire

wereld. Mechanical Engineering/Advan-

ced instrumentation werkt bijvoorbeeld

samen met ASTRON en SRON aan

grootschalige instrumentatie voor ruim-

tevaart en met het nieuwe protonthera-

piecentrum dat momenteel bij het UMCG

verschijnt. Bij beide opleidingen is er

ook veel aandacht voor het geïntegreerd

ontwerpen in nauwe samenwerking met

diverse andere studierichtingen. We

richten ons op instroom vanuit de be-

staande engineering opleidingen, (inter)

nationale studenten en HBO zij-instro-

mers , met als doelstelling het verder

uitbreiden van de toonaangevende posi-

tie van de RUG.’

Voor meer informatie:

Engineering and Technology institute

Groningen 

Nijenborgh 4 (Building X) 

9747 AG Groningen

room 5116.0126a

prof. dr. ir. J.M.A. (Jacquelien)

Scherpen

T: 050 - 363 87 91

www.rug.nl/research/enteg/

Huidige engineering opleidingen van de RUG (bachelor en masteropleidingen): - Industrial Engineering & Management (Technische bedrijfskunde)

- Applied Physics (Technische natuurkunde)

- Chemical Engineering (Technische scheikunde)

- Applied Mathematics (Technische wiskunde)

- Biomedical Engineering (Biomedische technologie)

Toekomstige engineering opleidingen (masteropleidingen): - Mechanical Engineering/Advanced instrumentation

(in samenwerking met onder meer ASTRON)

- Systems and Control (Regeltechniek)

Techniek special

Welkom bij Bartels Infra!

www.bartelsinfra.nl info@bartels.nl @Bartelsglobal facebook.com/bartelsglobalwww.bartelsinfra.nl info@bartels.nl @Bartelsglobal facebook.com/bartelsglobalwww.bartelsinfra.nl info@bartels.nl @Bartelsglobal facebook.com/bartelsglobal

Welkom bij Bartels Infra! Het optimaal inpassen van civiele tech-

niek in de maatschappelijke omgeving

is ons vak. Een oplossing te kiezen die

optimaal functioneert en bovendien

voor betrokken partijen in het realisa-

tieproces doortastend is.

Duurzaam, economisch en realistisch.

Als ingenieursbureau in de civiele tech-

niek zijn wij actief in heel Nederland,

maar ook zeer lokaal betrokken. Vanuit

onze vestiging in Leeuwarden werken

wij aan veel projecten in het Noorden

van het land. Zoals de Sontbrug in

Groningen en delen van de Haak om

Leeuwarden en de centrale as.

OFED OFED, het opleidings- en ontwikkelingsfonds voor de elektrotechnische detailhandel is de laatste jaren flink gemo-

derniseerd en biedt handige online tools waarmee je  je kennis en vaardigheden verbetert. Voor zowel werkgevers,

werknemers als leerlingen.

> E-learning: een nieuwe manier van leren

Beter leren verkopen? Of smartphones en tablets repareren?

> PZ online: een online coach voor leidinggevenden en werknemers

Op PZ online vind je informatie en ondersteuning over leidinggeven en personeelsbeleid.

> Actuele productinformatie in de Kennisbank

De Kennisbank bevat uitgebreide en actuele productinformatie. Een ideale

tool als je bijvoorbeeld je klanten goed wilt adviseren op winkelvloer.

Kijk op www.ofed.nl

OTIBOTIB, het Opleidings- en Ontwikkelingsfonds voor het Technische Installatiebedrijf helpt werkgevers in de branche

aan voldoende en goed gekwalificeerd personeel en werknemers aan loopbanen waarin zij duurzaam inzetbaar blijven

en veilig en gezond kunnen werken. Regionale activiteiten zijn o.a. techniekpromotie in het onderwijs; verbetering van

de samenwerking tussen (voorbereidend) beroepsonderwijs en installatiebedrijven; loopbaanworkshops voor werknemers

en werkgevers in de branche; instroomprojecten voor werkzoekenden

en bemiddeling van personeel. OTIB  werkt in Noord Nederland met

arbeidsmarktcoaches die vraag en aanbod aan elkaar koppelen. In de

provincie Friesland is OTIB projectpartner van het project F-TOP.

Voor info: www.otib.nl

VERNIEUWING BINNEN DE BOUW KOMT NU GOED OP GANG

De crisis heeft de afgelopen jaren haar sporen nagelaten in de bouw. Grote aantallen woningen zijn niet gerealiseerd, maar

daar komt nu zichtbaar verandering in. De woningverkoop zit duidelijk in de lift, woningbouwverenigingen zijn bezig met een

inhaalslag voor woningverbetering en ook particulieren durven weer te investeren. Vernieuwend zijn de prefab bouwmetho-

den, woningaanpassingen voor ouderen, maar ook energiezuinig wonen (bestaande woningen verbeteren). Nederland wil

als deelnemer in het Europese programma, doelstellingen realiseren om de CO2 uitstoot te verminderen.

De vraag om geschoold personeel begint weer toe te nemen, mensen zijn niet alleen nodig in de uitvoering op de bouw,

maar bij de vernieuwing is steeds meer behoefte aan kantoorpersoneel. Mensen die het werk voorbereiden, kunnen teke-

nen, berekenen en plannen met computerprogrammatuur. Het advies van Bouwmensen luidt dan ook: dit is het moment

om een opleiding in de bouw te gaan volgen. Goed opgeleide mensen in de bouw

zijn nu al nodig maar over een paar jaar is er schaarste aan technisch opgeleid

personeel. Techniek, de bouw is een goede keuze.

Voor meer informatie over bouwberoepen: www.bouwmensen-fnz.nl

SCIENCE LINX:

linkt leerlingen en docenten met al het leuke van bèta/techniekDoor: Roeline Kuiper, Rotenco Communicatie

Science LinX is de naam van het succesvolle science center van de Faculteit Wiskunde en Natuurwetenschappen van de Rijksuniversiteit Groningen (RUG). Leerlingen en docenten komen in het science center op een zeer verrassende manier in aanraking met actueel on-derzoek en wetenschappers.

Bart van de Laar is hoofd van Science

LinX en vertelt: ‘Met hands-on ten-

toonstellingen, symposia en master-

classes, ons rondreizend laboratorium

de Discoverytruck en andere activitei-

ten, betrekt Science LinX jong en oud

talent bij de Faculteit Wiskunde en

Natuurwetenschappen. Science LinX

laat op een eigen manier zien dat on-

derzoek mensenwerk is. De afgelopen

jaren heeft de Faculteit de instroom

van studenten bijna verdrievoudigd.

Belangrijk, want in Noord-Nederland,

maar ook nationaal en wereldwijd is

er een schreeuwend tekort aan goed

opgeleide bètas.’

Science LinX voor docenten‘De kracht van de RUG is dat we niet al-

leen al jaren een topaanbod van bèta-

studies bieden, maar juist ook onze

innovatieve en bijzondere manier om

de kennis te delen met onze Facul-

teiten onderling, docenten, leerlingen

van middelbare scholen en uiteraard

ook bedrijven in de regio. Willen we

voorop blijven lopen tussen de mon-

diaal opkomende kenniseconomieën

dan moeten we meer bieden dan ex-

cellente kennis. Hoe breng je nu als

docent voorbereidend onderwijs (VO)

de creativiteit in techniek over aan

je leerlingen en zorg je voor goede

aansluiting met vervolgopleidingen?

Daarvoor is er het professionalise-

ringsnetwerk ‘Netwerk Noord’. Hier

werken VO-docenten en onderzoekers

van het Noordelijke hoger onderwijs

samen aan het professionaliseren van

het bètaonderwijs in Noord-Nederland

en de aansluiting tussen VO en HO.

Science LinX coördineert het netwerk

voor de regio.’

Netwerk Noord organiseert bijvoor-

beeld maandelijkse bijeenkomsten.

Hier werken groepen van docenten in

een Docent Ontwikkel Team aan een

vakspecifiek onderwerp en wisselen

informatie en onderwijsmateriaal uit.

Ook zijn er themabijeenkomsten waar

de groepen vakoverstijgende onder-

werpen inhoudelijk en didactisch

uitwerken. En er zijn docentendagen,

waarbij door de HO instellingen van

Netwerk Noord een scala aan activi-

teiten voor leerlingen wordt georga-

niseerd. Zo ervaren leerlingen welke

mogelijkheden opleiding en werk bie-

den. De agenda voor Netwerk Noord

en veel meer informatie is te vinden

op de site www.rug.nl/sciencelinx/

studiestijgers

Science LinX voor leerlingenDe studierichtingen aan de Faculteit

Wiskunde en Natuurwetenschap zijn

heel divers: van nanotechnologie,

biotechnologie, duurzame energie,

genomics en geneesmiddelen tot ICT

en sterrenkunde. Sciences LinX laat

scholieren voor de profielen Natuur

& Techniek en Natuur & Gezondheid

kennismaken met wetenschap. Sa-

men met de Scholierenacademie van

de RUG organiseert Science LinX ac-

tiviteiten, variërend van  een Kinder-

universiteit tot webklassen voor de

eindexamenjaren. Science LinX heeft

vooral aandacht voor 5 en 6 vwo’ers

en geeft hen een goed beeld van de

verschillende studies aan de RUG.

Met het Bètasteunpunt bieden we on-

dersteuning bij het schrijven van het

profielwerkstuk en reiken we prijzen

uit voor de beste werkstukken. De

winnaars gaan mee naar het Interna-

tional Conference for Young Scientists.

Dit jaar was de finale in Izmir, Turkije.

De Groninger scholieren sleepten één

keer goud en twee keer zilver in de

wacht.

‘Science Linx brengt scholieren in con-

tact met bèta/techniek in het moderne

leven’, aldus Van de Laar. ‘Wie googled

op Science LinX vindt bijvoorbeeld ons

eigen Youtube kanaal met games, in-

stallaties, visualisaties, workshops en

nog veel meer over natuurwetenschap

en technologie. Techniek is overal.

Noord-Nederland heeft grote werk-

gevers met veel vraag naar technisch

personeel. Er is een groot tekort, dat in

de toekomst alleen maar verder op zal

lopen als we nu niet zorgen voor meer

bètastudenten. Daarom brengen wij

bèta/techniek niet alleen naar scho-

len via docentenprogramma’s, maar

organiseren we ook veel daarbuiten.

Zoals festivals, tentoonstellingen en

bijvoorbeeld de Nacht van Kunst &

Wetenschap. Dat trekt ieder jaar bij-

na 15.000 bezoekers. Zaterdag 6 juni

staat heel Groningen weer in het teken

van creatief vernuft.

We hebben een uitgebreide jaaragen-

da van al onze activiteiten die te vin-

den is via www.rug.nl/sciencelinx en

nodigen iedereen graag uit.

Voor meer informatie zie: www.rug.nl/

sciencelinx

De Nacht van Kunst & Wetenschap Op 6 juni 2015 vanaf 19.30 uur in de binnenstad van Groningen met meer

dan 150 acts op 11 podia. Een geweldige kans om naast kunst en muziek

ook te ontdekken wat Groningen te bieden heeft op het gebied van weten-

schap, technologie en innovatie. In de der Aa-kerk verzorgt Science LinX bij-

zondere videopresentaties met onderzoeksverhalen gecombineerd met dans

en muziek. Met onder andere belangrijk werk van de grote trekvogelecoloog

Theunis Piersma en van Sabeth Verpoorte die werkt aan een heel bijzonder

laboratorium op een chip. Meer informatie over deze bijzondere nacht is te

vinden via www.denachtvankunstenwetenschap.nl /locaties/der-aa-kerk

FOTO

: ELC

O VA

N D

ER M

EER,

ELC

OMOT

IVES

Techniek special

STORK VERFT JONGE VAKMENSEN BLAUW

“Het bedrijfsleven heeft genoeg laptoppers”Innovatief denken brengt je verder. Als wereldwijd toonaange-vend maintenancebedrijf weet Stork Technical Services dat als geen ander. Een cruciale factor voor die toekomst zijn de medewerkers. Via gedegen opleiding en een dynamische werk-omgeving stimuleert Stork hen, om meer uit zichzelf te halen en de opgedane kennis te borgen en uit te breiden.

Robert Boer is HR-manager bij Stork

voor de regio noordoost. Hij legt uit dat

er bij Stork altijd behoefte is aan goed

technisch personeel. “Het vinden hier-

van verloopt moeizaam. Te weinig jon-

geren kiezen voor techniek.” Harnold

Braam vult aan: “De nieuwe generatie

is een andere weg ingeslagen. Dat

komt mede doordat het overgrote deel

van basisschool-leraren uit vrouwen

bestaat, waar techniek dagelijks min-

der ter sprake komt. Om de interesse

voor techniek te laten groeien, zouden

we op al die lagere scholen Tech-

nisch Lego moeten uitdelen. Eigenlijk

spelen we bij Stork nog steeds met

Technisch Lego, maar dan in de èchte

wonderlijke wereld van de techniek.”

Als unitmanager noordoost is Braam

uitvoerend verantwoordelijk voor

Fryslân, Groningen, Drenthe en een

stukje Overijssel. Hij werkt veel met

Boer samen als het gaat om het in-

werken van nieuwe medewerkers en

het leggen van contacten met scholen.

“Vanuit het MBO ontvangen wij twee

stromen. Zo is er het leerwerktraject

BBL (beroepsbegeleidend leerwerk).

Dat zijn jongens die bij ons volledig

aan het werk zijn en daarnaast een

opleiding volgen. En dan zijn er nog

die een fulltime opleiding volgen en

één keer in de zoveel tijd bij ons stage

lopen. Zo kunnen wij mooi testen wat

voor vlees we in de kuip hebben.”

Ondanks het huidige tekort aan vak-

mensen is er ook goed nieuws. Vol-

gens Boer groeit de interesse voor

techniek. “Techniek is weer sexy. Bij

scholen en andere bedrijven ontstaat

langzaam het besef dat we niet alle-

maal in dezelfde vijver moeten vissen.

Techniek zorgt voor veel werkgele-

genheid in noordoost Nederland. Door

samenwerking tussen bedrijven en

scholen sluiten de opleidingen beter

aan bij de wensen van het bedrijfsle-

ven en neemt het aantal leerlingen in

de afgelopen jaren weer toe.”

De praktijkbegeleiders van Stork voe-

ren regelmatig overleg met scholen.

“Het geeft ons de gelegenheid om te

vertellen aan welke basisvoorwaarden

MBO-leerlingen moeten voldoen om

bij ons te komen werken”, aldus Boer.

Om er lachend aan toe te voegen: “Als

ze dan bij ons komen, worden ze nog

specifieker opgeleid. We zeggen ook

weleens: ‘We gaan ze blauw verven’,”

waarmee hij refereert naar de be-

drijfskleuren van Stork.

Maar de uitsmijter is voor Braam: “Het

bedrijfsleven heeft genoeg laptoppers.

Er is behoefte aan ambachtslieden,

anders gaat de ‘BV Nederland’ failliet.”

www.stork.com

DE PRAKTIJKBEGELEIDERS VAN STORK DIE VERANTWOORDELIJK ZIJN VOOR HET ‘BLAUW

VERVEN’ VAN DE JONGE VAKMENSEN.

Een baan of opleiding in de energiesector? Kom naar het New eMMergy beursevent op donderdag 28 mei tussen 9.30 en 17.00 uur. Locatie: Hampshire Hotel, Van Schaikweg 55 in Emmen.

New eMMergy 2015 wordt georganiseerd door de gemeente Emmen, in samenwerking met bedrijven en opleidingsinstituten uit de energiesector.

New eMMergy

www.new-emmergy.nl

Olie en gas event

CO-DEVELOPMENT:

SRON kans voor Noordelijk bedrijfslevenSRON Netherlands Institute for Space Research is het nationale expertise-instituut voor ruimte-onderzoek in Nederland.  Mede door de ‘Deal van het Noorden’ lopen er meerdere projecten in Noord-Nederland die het -vaak baanbrekende- werk van SRON ondersteunen. SRON zoekt samenwerking met meer Noordelijke bedrijven.

Door: Roeline Kuiper, Rotenco Communicatie

SRON ontwikkelt grensverleggende

technologie en geavanceerde ruimte-in-

strumenten, waarmee het instituut as-

trofysisch, aardgericht en exoplaneeton-

derzoek verricht. SRON is onderdeel van

NWO, de Nederlandse Organisatie voor

Wetenschappelijk Onderzoek. De onge-

veer 200 SRON werknemers,waarvan

er zo’n 45 werkzaam zijn in Groningen,

bedenken en ontwikkelen grensverleg-

gende technologie en geavanceerde

ruimte-instrumenten.

Deal van het NoordenIng. Ron Linde, Sectionmanager Engi-

neering, vertelt: ‘SRON ontwikkelt nieu-

we technologie voor het verzamelen

van nieuwe gegevens. Hiermee leveren

we een wetenschappelijke bijdrage aan

het ontrafelen van de geheimen van het

heelal en de aardatmosfeer. Onze infor-

matie over de verspreiding van broei-

kasgassen wordt bijvoorbeeld door het

KNMI gebruikt om klimaatmodellen te

verbeteren.’ Voor de versterking van het

wetenschappelijk onderzoek en de high

tech infrastructuur in Noord-Nederland

is in maart 2014 door SRON, de RUG

en Provincie Groningen de ‘Deal van het

Noorden’ ondertekend.’

Ir. Henk van der Linden is Projectmanager

van het SRON Businessplan Groningen

en Programmacoördinator Technology

Transfer en Valorisatie van SRON en zet

de betekenis van deze Deal uiteen. ‘Dit

plan voorziet over een periode van vier

jaar in een gezamenlijke investering van

ruim 6 miljoen euro door RUG, Provincie

Groningen en SRON. De speerpunten

zijn: versterking van het wetenschappe-

lijk onderzoek en onderwijs, vergroten

van het innovatievermogen bij met name

MKB en de toepassing van nieuwe tech-

nologie en het versterken van het high

tech arbeidspotentieel, waaronder werk-

gelegenheid, in Noord-Nederland.

Co-development Inmiddels lopen er via SRON diverse

co-development projecten met bedrijven

in het Noorden. De door SRON gezochte

samenwerking met Embed Engineering

in Groningen is zo’n mooi voorbeeld.

Margreet Rozema (Projectmanager) en

Bram Wieringa (Embedded hard- en

software engineer) van Embed Engi-

neering: ‘Wij zijn een gespecialiseerde

ontwikkelaar van embedded hard- en

software. SRON heeft ons gevraagd om

hard- en software te ontwikkelen voor

het uitlezen van geavanceerde senso-

ren. De door ons ontwikkelde hard- en

software wordt ingezet door SRON voor

commerciële doeleinden. Bijvoorbeeld

het niet-destructief testen op afwij-

kingen van composietmateriaal voor

bijvoorbeeld vliegtuigen. Onze hard- en

software vormt daarmee een belangrijke

technologische ontwikkeling voor veel

sectoren.’

Het bijzondere van co-development is

dat SRON actief MKB en industrie be-

nadert voor samenwerking en daarbij

al haar specifieke kennis inbrengt. Daar

waar SRON vroeger veelal zelf voor ont-

wikkeling van het vraagstuk zou hebben

zorg gedragen, zoekt zij nu contact met

Noordelijke marktpartijen voor het leve-

ren van specifieke maatwerkoplossin-

gen. Deze vorm van samenwerking komt

de kennisverspreiding binnen de regio

en inbedding van de high tech structuur

in het Noorden ten goede.

Extreme omstandighedenEen ander geslaagd co-development-

project betreft ingenieursbureau en

machinefabriek STT Products in Tolbert.

STT Directeur Menno Kooistra en En-

gineer Tiddens Pater tonen de bij STT

ontwikkelde onderdelen voor lenshou-

ders en constructieonderdelen voor de

zogenaamde STO-2, de Stratospheric

Terahertz Observatory. ‘STT ontwikkelt

en test de onderdelen van dit meetin-

strument samen met SRON Instrument

scientist dr. Darren Hayton. De STO-2

wordt over enige tijd op een ballonvlucht

boven Antarctica ingezet om aan de rand

van de aardatmosfeer metingen te doen

om meer te weten te komen over de

levenscyclus van sterrenstelsels. Bijzon-

dere aan dit project is dat het instrumen-

tarium moet functioneren in vacuüm en

onder extreme koude omstandigheden.

De kennisinbreng van beide zijden leidde

tot een goede tandem van een onder-

zoeksinstelling met een private partij en

uitstekende aanvulling van elkaar.’

Deelname aan projecten is laagdrempe-

lig. De focus ligt op meerjarige samen-

werking en een door de Provincie Gro-

ningen ondersteund financieringsmodel.

SRON begeleidt de samenwerking,

brengt haar kennis in en neemt de pro-

ducten vervolgens af. Linde en Van der

Linden: ‘Middels onze aanpak stimuleren

we de regio op high tech gebied. Weten-

schappelijke doorbraken die het werk

vaak oplevert, inspireren weer tot nieuw

onderzoek en nieuwe technologie. Geïn-

teresseerde Noordelijke bedrijven vra-

gen we graag expliciet contact met ons

op te nemen zodat zij onderdeel kunnen

gaan vormen van ons netwerk en voor

mogelijke samenwerking’.

Voor meer informatie:

SRON Netherlands Institute for

Space Research

Kapteynborg Building J1

9700 AV Groningen

T: +31 50 3634052/4074

Ir. Henk van der Linden: 06 22 79 10 76

www.sron.nl

V.L.N.R.: RON LINDE, TIDDENS PATER, MENNO KOOISTRA EN DARREN HAYTON BIJ DE COMPUTER

VOOR HET DOORNEMEN VAN HET ONTWERP VAN HET INSTRUMENT VOOR STO-2

SRON's missie is het bewerkstelligen van doorbraken in het internationale weten-

schappelijk onderzoek vanuit de ruimte. Daartoe ontwikkelt SRON grensverleggende

technologie en geavanceerde ruimte-instrumenten, waarmee het instituut astrofy-

sisch, aardgericht en exoplaneetonderzoek verricht.

V.L.N.R.: MARGREET KAYOTA, BRAM WIERINGA EN RON LINDE BIJ DE PROEFOPSTELLING VOOR HET

THZ-LAB WAARMEE TECHNOLOGIE VOOR NIET DESTRUCTIEF MATERIAALONDERZOEK WORDT ONTWIKKELD

Techniek special

KÖBO NEDERLAND

Precisie in aandrijftechniekNiet de vraag waarin de kettingen van Köbo Nederland worden toegepast is relevant, als wel de vraag waarin ze ei-genlijk niet worden toegepast. Of zoals directeur/eigenaar Martin Smitshoek het treffend uitdrukt: 'Zonder aandrijving met kettingen stond het leven stil'.

Tekst: Fred Ootjers

Ze zijn een zo vanzelfsprekend onder-

deel van het dagelijks leven geworden,

dat je ze niet meer ziet. Kettingen kom

je echt overal tegen. Onder andere

in roltrappen in warenhuizen en op

airports, de automobielindustrie, in

bruggen, sluizen en stuwen, in de mi-

lieu- en recyclingindustrie, in attractie-

parken, in de voedingsmiddelindustrie,

in de steen- en betonindustrie en in de

staalindustrie. Van mega grote Gallse

kettingschakels voor het openen en

sluiten van een stuw, tot kettingen voor

race- en crossmotoren. Martin: "Zo

hebben we onlangs bij Nedcar in Born

een transportsysteem van 1.8 kilometer

ge-upgrade en vervangen. Daar wordt

sinds enige tijd de nieuwe Mini ge-

maakt en we hebben de aanpassingen

benut om door ons in eigen beheer ont-

wikkelde innovaties toe te passen. Het

vernieuwde transportsysteem vergt nu

niet alleen minder energie, maar is ook

een stuk stiller geworden."

Köbo Nederland behoorde oorspronke-

lijk tot de Köbo Groep in Duitsland, anno

1894. Al in 1926 kwam er een vestiging

in de stad Groningen, eerst in de bin-

nenstad, waarna in 1990 de verhuizing

naar de huidige locatie volgde. In 2005

volgde de verzelfstandiging van Köbo

Nederland en recent opende ze een

tweede vestiging in het Twentse Borne.

"De ambitie is om het aantal vestigin-

gen op termijn uit te breiden, om zo

dicht mogelijk bij onze klanten zitten.

Sinds de verzelfstandiging zetten we

ons als Köbo Nederland steeds meer in

in op het oplossen van specifieke vra-

gen over alles wat te maken heeft met

mechanische aandrijftechniek. Met een

ervaring die terug gaat tot 1926 hebben

we ons ontwikkeld tot specialisten op

het gebied van mechanische aandrij-

vingen, as-koppelingen, tandriemen,

v-snaren en schijven, lagers, tandwie-

len en tandheugels en zijn we in staat

om voor elk probleem een maatwerk-

oplossing te bieden."

In het gebouwencomplex aan de Riga-

weg in Groningen zijn behalve de af-

delingen Ontwikkeling en Engineering,

ook de Verkoop en het Magazijn onder-

gebracht. "De productie vindt, naast het

eigen bewerkingscentrum in Gronin-

gen, plaats in Duitsland, Polen, China,

Italië en Engeland. Binnen de branche

-die heel breed en divers is- zijn we

op ons vakgebied een niche. Een niche

echter die een zeer grote en gevarieer-

de doelgroep kan bedienen. Zo ontwer-

pen en leveren we aandrijfsystemen

voor onder andere Suikerunie, Friesland

Campina, HAK Conserven, Rijkswater-

staat, Schindler, Tata Steel, Schiphol en

metrostations. Bovendien beschikken

we als groothandel over de grootste

voorraad artikelen van Nederland en

kunnen we daardoor razendsnel leve-

ren. Wie met Köbo Nederland zaken

doet, weet zich ontzorgt en verzekerd

van de beste kwaliteit. Of het nu gaat

om een gecompliceerd transportsys-

teem of de vervanging van een enkel

kunststof tandwiel."

Köbo Nederland

Rigaweg 24, Groningen

T: 050 - 54 17 100

www.kobo.nl

www.motorketting.nl

GALLSE KETTING IN GEBRUIK

CONSERVERING GALLSE KETTING STUW BIJ LITH

BRUG BIJ ADUARD, ONLANGS GERENOVEERD

CIT nodigt het Noordelijk bedrijfsleven uitDoor: Roeline Kuiper, Rotenco Communicatie

Het Centrum voor Informatie Technologie (CIT) is een vooraanstaand landelijk en Europees exper-tisecentrum op het gebied van informatie- en communicatietechnologie (ICT). Haar dienstverle-ning is niet alleen gericht op de Rijksuniversiteit Groningen (RUG) maar biedt ook nieuwe kansen voor het Noordelijk bedrijfsleven.

Algemeen directeur dr. ir. Tjeerd Willem

Hobma en Technisch directeur drs. Ha-

ije Wind staan aan het roer van het CIT

dat onderdeel vormt van de RUG. ‘Als

CIT ontwikkelen en leveren wij digitale

diensten die bijdragen aan onderwijs,

onderzoek en bedrijfsvoering van de

universiteit. We streven naar zowel in-

novatie als robuustheid van ICT bij de

RUG maar we worden ook steeds va-

ker ingezet bij andere onderzoeks-, en

onderwijsinstellingen en het bedrijfs-

leven. Voor industrie en MKB hebben

we bijzondere kennis in huis’, aldus

Hobma en Wind.

Koploper in Big Data ‘Eén van onze specialismen is Big Data

handling. Voor ieder bedrijf en iedere

instelling ligt de definitie van Big Data

op een ander niveau. Waar het om

draait is dat de opslag en analyse van

grote hoeveelheden data een steeds

grotere rol speelt. Wij kunnen hierin

voorzien. Wij verwerken bijvoorbeeld

Big Data voor biobanken die lichaam-

smateriaal en persoonsgegevens ver-

zamelen voor biomedisch onderzoek.

Onze samenwerking met Life Lines

is hier een mooi voorbeeld van. Een

grootschalig bevolkingsonderzoek

onder ruim 165.000 inwoners van

Noord-Nederland waar deelnemers uit

drie generaties minimaal 30 jaar wor-

den gevolgd om inzicht te krijgen in hoe

mensen gezond ouder kunnen worden

en in de factoren die van belang zijn

bij het ontstaan en verloop van chro-

nische ziekten.  Dit levert enorm veel

gegevens op die niet alleen bewaard

maar ook geanalyseerd en gekoppeld

worden aan geografische data. Privacy

speelt hier een grote rol. Voor de Life

Lines onderzoekers ontwikkelden wij

zelfs een speciale research werkplek.’

‘Een ander mooi voorbeeld van ons

werk is de verwerking van gegevens

voor De Nederlandse Onderzoekschool

voor Astronomie (NOVA) die het ster-

renkundig onderzoek in Nederland

coördineert en stimuleert. NOVA bun-

delt de krachten van astronomen aan

de universiteiten van Amsterdam,

Groningen, Leiden en Nijmegen en

werkt nauw samen met de NWO-insti-

tuten SRON en ASTRON. Alle data van

de LOFAR-telescoop uit heel Europa

wordt bij ons in Groningen opgeslagen.

Onze opslag- en analysesystemen

leiden weer tot een enorme hoeveel-

heid kennis die wordt ingebracht in de

bouw van de grootste telescoop van de

wereld; de SKA. Wat ons als CIT natio-

naal en internationaal onderscheidend

maakt is dat wij zijn ingebed in de fun-

damentele omgeving van de universi-

teit (RUG). Wij hebben toegang tot alle

faculteiten en zijn daarmee één van de

weinige dienstverleners die kunnen

beschikken over zo’n schat aan kennis

en mogelijkheden.’

3D mogelijkheden voor bedrijfsleven ‘Het feit dat we onderdeel uit maken

van de RUG biedt uitgelezen kansen

voor nieuwe partnerschappen met

het Noord-Nederlands bedrijfsleven’,

aldus Hobma en Wind. ‘CIT wil hét

portaal zijn voor alle vragen en tools

rondom Big Data. Wij hebben er zelfs

een speciale afdeling voor: Research

Innovatie en Support (RIS). Interes-

sant, uniek en breed toepasbaar voor

het bedrijfsleven zijn onze faciliteiten

voor visualisatie van complexe data.

In het Reality Center werken onze

collega’s samen met wetenschappers,

beleidsmakers en ondernemers aan

toepassingen voor bijvoorbeeld inte-

rieurontwerp, planologie, architectuur

of de olie- en gasindustrie. Het Reality

Center beschikt over een Reality Cube

(ook wel CAVE™ genoemd) en een

levensgroot interactief Curved Screen

met een theateropstelling. Hiermee

kunnen proefpersonen, data analis-

ten of een publiek zelf een virtuele

(3D) wereld ervaren en er interactie

mee hebben. Je ervaart het alsof je er

zelf deel van uit maakt. Zo’n virtuele

wereld kan van alles zijn, een nieuw

ontwerp van een architectonisch

bouwwerk of een landschap, een in-

teractieve moleculaire simulatie, een

verzameling sterrenclusters, medi-

sche data, abstracte gegevens of zelfs

een psychologisch experiment.’

‘Wij zijn ontwikkelaars en stellen onze

faciliteiten graag ter beschikking aan

bedrijven die, net als wij, op zoek zijn

naar nieuwe toepassingen. Door in 3D

te kijken krijg je meer inzicht in ruim-

telijke modellen, kun je constructiefou-

ten voorkomen, ontwerpen verbeteren

en opdrachtgevers sneller overtuigen

van jouw bijzondere project. Recente

3D-projecten met ondernemers deden

wij al samen met Groningen Seaports,

Dierentuin Emmen, Kaakchirurgie

UMCG en Infoversum. Wij willen een

verlengstuk zijn van bedrijven in het

Noorden en werken graag samen.

Dit kan bijvoorbeeld via het nieuw te

starten ERCET programma (www.er-

cet.eu). Heb je als ondernemer vragen

die binnen dit programma passen dan

kun je vanaf dit najaar tegen geredu-

ceerd tarief gebruik maken van onze

faciliteiten, advies en ondersteuning.

Graag nodigen we je dan uit om sa-

men met ons op expeditie te gaan en

nieuwe business rondom Big Data te

ontwikkelen. Zo helpen wij samen de

Noord-Nederlandse economie verder.’

Voor meer informatie:

Tjeerd Willem Hobma en Haije Wind

Centrum voor Informatie Technologie

Nettelbosje 1 (Smitsborg)

9747 AJ Groningen

050 363 9200

www.rug.nl/cit

www.ercet.eu

Volg ons op Twitter: @CIT_RUG

DRS. H.H.J. (HAIJE) WIND EN DR. IR. T.W.H.J. (TJEERD WILLEM) HOBMA VAN HET CIT (RUG) GRONINGEN