Talentherkenning en -ontwikkeling

Laatste stand van zaken

Dr. Marije Elferink-Gemser

Met dank aan:

Chris Visscher

Laura Jonker,

Barbara Huijgen,

Rianne Kannekens,

Tynke Toering,

Sebastiaan Platvoet,

Tjeerd de Jong,

e.a.

Samenwerking RuG en HAN

Talentmodellen:

Longitudinaal,

multidimensioneel,

talentenpopulatie

`

Toepassing:

praktische

meetinstrumenten,

programma’s

Wie of wat is talent?

• Een grote geldwaarde waar iemand jaren voor

moet werken.

• Een natuurlijke begaafdheid; bekwaamheid;

aanleg.

www.vandale.nl

Talent

Talent

?

?

Leeftijd?

Eeuwig talent?

Talent

Talent in de sport

Howe e.a., 1998; Helsen e.a., 2000; Elferink-Gemser e.a., 2004, 2007

“Minstens zo belangrijk bij de ontwikkeling van een talent tot wereldtopper zijn zaken als

doorzettingsvermogen en - vooral – passie.”

Pieter van den Hoogenband

“Je kan niet zeggen: deze man heeft talent maar hij is lui.

Neen, hij heeft geen talent want hij is lui.”

Harry Mulisch

Wie of wat is talent?

Huidig niveau

Toekomstig niveau?

Aannames:

Talent is te herkennen

Toekomstige prestaties kunnen voorspeld

worden door voorgaande prestaties

11/7/2013 | 11

Elferink-Gemser & Visscher, 2012

Tijd

Rijpen

Leren

Trainen

Zelfregulatie

Toeval

Theoretisch kader

Kenmerken van de

sportprestatie

Omgeving:

Micro, meso en macro niveau:

Ouders, leerkrachten, trainers,

coaches, managers,

talentontwikkelingsprogramma,

trainingsfaciliteiten,

competitiestructuur

Persoonsgebonden

prestatiebepalende

kwaliteiten:

Lichaamsbouw

Fysiologie

Techniek

Tactiek

Mentaal

Routes naar de top

College 1 – Wat is talent?

Vroege

specialisatie

Allround

ontwikkeling

Bloom, 1985; Côté, 1999; Côté & Fraser-Thomas, 2007

13

Fasen in talentontwikkeling NOC*NSF

0

10

20

30

40

50

60

70

80

Train Win

Training Wedstrijd

• Long Term Athlete

Development (LTAD)

• FUNdamental

• Training to Train

• Training to Compete

• Training to Win

• Retirement / Retaining

Balyi, 2000

14

Fasen in talentontwikkeling

Bloom (1985); Côté (1999) • Early years, Middle years, Later years

• The Sampling years

(= Kennismaken)

• The Specializing years

(= Specialiseren)

• The Investment years

(= Investeren)

Oranje hockeydames

Het belang van…

Anders

Mentaal

Tactiek

Techniek

Fysiologie

Lichaamsbouw

Lichaamsbouw 9%

Fysiologie 16%

Techniek 22%

Tactiek 22%

Mentaal 30%

Anders 1%

Mentale kwaliteiten

• Intrinsieke motivatie

• Doeloriëntatie

• Reflectie

VISIE EN DOELEN

• Naar de top vereist NU een heldere VISIE op prestatiebepalende factoren circa 5 tot 10 JAAR LATER

• DOELEN STELLEN/eisen van de doelen

• Wat kan ik nu

• Wat moet ik nog leren/verbeteren

om die doelen te halen

Is dat realistisch?

En hoe ga ik dat regelen?

DUS……..

>Wat zijn de eisen (op weg naar) aan de top, heb je daar

goed zicht op?

>Kun je een weg uitstippelen daar naar toe, is dat realistisch?

>Wil je het wel echt, weet je dat zeker?

(10.000 uren regel)

>Gedrag, leef je daar ook naar?

Ericsson e.a., 1993; 1996; Deakin en Cobley, 2003

‘Deliberate practice theory’

• 10-jaar regel

• 10.000 uren regel

Ericsson, 2003; Janelle en Hillman, 2003, Jonker e.a., 2010

Optimale relatie tussen

TIJD en KWALITEIT

Zelfregulatie

Jonker e.a., 2011; Toering e.a., 2011

metacognitie

motivatie

gedrag

0

0,5

1

1,5

2

2,5

3

3,5

4

4,5

Top

Subtop

Regulier

Relatie met sportniveau

Jonker e.a., 2011

C-junioren (12-14 jaar)

Anderen

Leraren

Vrienden

Broer/zus

Trainer

Ouders

B-junioren (14-16 jaar)

Anderen

Leraren

Vrienden

Broer/zus

Trainer

Ouders

A-junioren (16-18 jaar)

A-leraren: Belang va

A-vrienden: Belang v

A-broer/zus: Belang

A-trainer: Belang va

A-ouders: Belang van

A-partner: Belang va

Senioren (18+)

S-anderen: Belang va

S-leraren: Belang va

S-vrienden: Belang v

S-broer/zus: Belang

S-trainer: Belang va

S-ouders: Belang van

S-partner: Belang va

Kenmerken van succesvolle (talent)trainers / coaches

• 9 NL talentcoaches

• Zwemmen, schaatsen, atletiek, tennis, judo, voetbal, volleybal,

handbal en hockey

1. Coachen op het hoogste niveau van de jeugd

2. Tenminste 5 jaar ervaring als talentcoach

3. In het verleden meerdere talenten gecoacht die de top hebben

gehaald

4. Hoofdcoach van de sporter

Van Ark e.a., 2008, 2009

Interviews

• Opleiding en ervaring

• Afstemming op ontwikkelingsfasen

• Doelen stellen

• Motivationeel klimaat

• Autonomie bevorderend gedrag

• Rekening houden met significante anderen

Abbott & Collins, 2004; Bloom, 1985; Black & Deci, 2000; Côté, 1999; Dweck, 1999; Gould e.a., 2006; Lemyre e.a., 2007; Lyle, 2002; Mageau & Vallerand, 2003; Martindale e.a., 2007

X 100%

Mate van succes

Aantal jaren coach van een talent dat de top heeft bereikt

Aantal jaren coach van alle talenten

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14

Mate van succes

Van Ark, Elferink-Gemser, Roskam, Visscher, 2010

• Autonomie

bevorderend gedrag

• Rekening houden met

de ontwikkelingsfasen

• Doelen stellen

• Motivationeel klimaat

• Rekening houden met

significante anderen

• Opleiding, ervaring

Belangrijkste kenmerken

Ouders

• Opvoedstijl

• Voorbeeldfunctie

• Stimulering: emotionele en praktische steun

• Drop-out bij jong getalenteerde turners

• Perfectionisme

• Angst(controle)

• Atletische identiteit

35

Suggesties voor ouders

(Malina, 1997)

• Neem samen met je kind beslissingen.

• Vraag je af: is het echt de droom van je kind

of vooral van jezelf?

• Wees bewust van de consequenties voor het

gezinsleven.

• Realiseer je dat sport vooral leuk moet zijn.

Talentherkenning en -ontwikkeling

Laatste stand van zaken

Dr. Marije Elferink-Gemser

Met dank aan:

Chris Visscher

Laura Jonker,

Barbara Huijgen,

Rianne Kannekens,

Tynke Toering,

Sebastiaan Platvoet,

Tjeerd de Jong,

e.a.