24 THEOPTIMIST.NL JULI/AUGUSTUS 2014 JULI/AUGUSTUS 2014 THEOPTIMIST.NL 25

Gezondheid

Lekker stressenTerwijl we angstvallig proberen stress te vermijden en onderdrukken, tonen onderzoekers steeds vaker aan dat stress ook goed voor ons is. Het zorgt voor betere prestaties, houdt ons scherp en is ook nog eens goed

voor onze gezondheid. DOOR ELLEKE BAL

OP EEN OCHTEND IN 2007 WERD Arianna Huffington wakker in een plas bloed op de vloer van haar kantoor. Ze was van uitput-

ting in slaap gevallen in haar stoel, waardoor ze haar hoofd tegen het bureau stootte, haar jukbeen brak en haar oogkas scheurde. Het was een wake-up call voor Huffington, op-richtster van de succesvolle nieuwssite The Huffington Post en volgens weekblad Time een van ’s werelds invloedrijkste vrouwen.

‘Ik werkte achttien uur per dag en zeven dagen per week om mijn bedrijf op te bou-wen en investeerders aan te trekken. Was dit het leven dat ik wilde leiden? Het roer moest om’, zo schrijft ze in haar boek Thrive, in het Nederlands vertaald als Het nieuwe suc-ces. Huffington ging mediteren, mindfulness beoefenen, meer slapen en sporten. Ze ging

beter letten op haar eigen gezondheid en die van haar medewerkers. Maar bovenal ver-klaarde ze de oorlog aan stress.

Overal waar Huffington komt, spreekt ze over de stressepidemie die door de we-reld raast. ‘Waar ik me het meeste zorgen over maak, is de toename van stress in onze maatschappij’, schreef ze vorig jaar in een blog. ‘Het is een veel groter probleem dan we ons realiseren, maar gelukkig beseffen steeds meer mensen hoe destructief stress is, en hoeveel het ons kost – zowel dollars als levens.’ Ze omschreef het euvel als belang-rijkste oorzaak van allerlei doodsoorzaken (hart- en vaatziekten, hoge bloeddruk), psy-chische problemen (burn-out, depressie) en productiviteitsverlies op de werkvloer.

In Het nieuwe succes legt Huffington uit hoe ze tegen stress aankijkt. ‘Wat precies FO

TO: T

OM

ML/

ISTO

CKP

HO

TO.C

OM

26 THEOPTIMIST.NL JULI/AUGUSTUS 2014 JULI/AUGUSTUS 2014 THEOPTIMIST.NL 27

stress in ons lichaam veroorzaakt, is uiterst persoonlijk. Maar het is alsof stress altijd een ingang zoekt.’ Wie goed leest, zal zien dat Huffington daarmee het S-woord als een soort mysterieuze kracht beschouwt die van buitenaf ons lichaam probeert binnen te dringen, als een vijandig virus.

Misschien deelt u haar visie wel. Je komt niet vaak iemand tegen die zegt: ‘Vandaag ga ik eens even lekker stressen.’ Stress is slecht, is het adagium. We zitten erover in als we stress in ons lichaam voelen en laten er allerlei methoden op los: meditatie, adem-halingstechnieken, zonvakanties, massages en heel veel plannen om ons leven op een andere manier te gaan inrichten. In mei lan-ceerde het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid zelfs de campagne ‘Ge-zond werk is werk zonder stress’. Een mil-joen euro wordt uitgetrokken om stress te bestrijden op de werkvloer.

Maar in al die pogingen tot stressreductie zouden we bijna vergeten waarom stress be-staat. Het is geen nutteloos overblijfsel uit de tijd dat we jagers en verzamelaars waren en de sabeltandtijger op de loer lag. ‘Niemand heeft in zijn leven iets wezenlijks gepres-teerd zonder stress’, zegt Theo Compernolle, neuropsychiater en stressconsultant in het bedrijfsleven. ‘Alle belangrijke creaties in

ons leven, zowel persoonlijk als professio-neel, gingen gepaard met stress.’

Kelly McGonigal, psycholoog en docent aan de Universiteit van Stanford, is onlangs heel anders over stress gaan denken. ‘Jaren-lang heb ik mensen voorgehouden: stress maakt je ziek. Het verhoogt je risico op al-les van een gewone verkoudheid tot ernstige hart-en vaatziekten’, zei ze vorig jaar tijdens een conferentie van TED. ‘Maar’, vervolgde ze, ‘ik ben van gedachten veranderd.’ Haar boodschap: onderzoek toont aan dat je li-chaam op een gezonde en natuurlijke wijze met stress kan omgaan, als je stopt bezorgd te zijn over stress. Meer dan 5,6 miljoen mensen keken naar het filmpje van haar presentatie, en haar standpunt leidde tot veel discussie. Heeft McGonical gelijk?

Het klopt dat we stress nodig hebben in ons leven. En dat is niet de enige opzienba-rende conclusie. Een bevolkingsonderzoek gedaan aan de Universiteit van Wisconsin wijst er namelijk op dat er een verband is tus-sen het geloof dat stress slecht is voor je ge-zondheid en de werkelijke invloed van stress op je lichaamsgestel. Met andere woorden: niet alleen overmatige stress, maar ook het gelóóf dat stress slecht is, heeft negatieve ge-volgen voor je gezondheid. Het omgekeerde geldt ook: zie je stress als nuttig? Dan kun

je er gebruik van maken en het inzetten om beter te presteren en zelfs gezonder te leven.

Het is duidelijk dat Arianna Huffington, net als zovelen van ons, de balans in haar leven kwijt was. Maar kan het zijn dat wij de strijd aangaan met de verkeerde vijand? Shakespeare schreef het al: ‘Er is niets goed of slecht, maar ons denken maakt dat ervan.’ Ons huidige denken over stress maakt van de boze buitenwereld een plaats waarin prik-kels telkens op de loer liggen, om van onze broze geest en ons willoze lichaam een ge-stresst slachtoffer te maken. Het wordt tijd om ons denken over stress voorgoed om te keren: stress is namelijk goed voor je.

ALS ER TE WEINIG EISEN AAN ONS worden gesteld, presteren we min-der goed, voelen we ons meestal

ook minder goed en zijn we minder gemoti-veerd.’ Theo Compernolle benadrukt tijdens zijn lezingen áltijd de positieve kanten van stress. In zijn boek Stress: vriend en vijand legt hij uit dat het verschil tussen die twee opties de manier is waarop je ermee omgaat.

Compernolle, die door het bedrijfsle-ven en de overheid vaak om advies wordt gevraagd over stress op de werkvloer, ge-bruikt vaak de metafoor van een boog. De spanning in de boog geeft de pijl de energie die hij nodig heeft om zijn doel te bereiken. Zonder stress in de boog komt de pijl ner-gens. Als we de boog te strak spannen of ‘over-spannen’, gaat de veerkracht verlo-ren en breekt ie uiteindelijk. Na elk gebruik moet je de boog bovendien ontspannen. Zijn conclusie: ‘Het doel is om een optimaal stressniveau te vinden dat ons motiveert en een stimulans is voor groei en ontwikkeling, en vooral te doen wat we kunnen om onze veerkracht optimaal te houden.’

Als we dat niet doen, bestaat zelfs het ge-vaar van een bore-out: het tegenovergestelde van de burn-out, een soort vervelingsziekte. Volgens de Zwitserse organisatieadviseurs Peter Werder en Philippe Rothlin, auteurs van Bore-out: als verveling je werk wordt, loopt zo’n 15 procent van de werknemers met bore-outverschijnselen rond: vermoeid-heid en depressiviteit. Ter vergelijking: volgens het Fonds Psychische Gezondheid kampt 14 procent van de werknemers met burn-outverschijnselen.

Volgens Compernolle is de een minder stressbestendig dan de ander, maar voor ie-dereen mag het stressniveau gerust stijgen

‘totdat we op de toppen van onze tenen lo-pen’. De gezondste vorm van stress is wat Compernolle ‘intervalstress’ noemt: korte stressmomenten op een dag, afgewisseld met perioden van ontspanning. Sportmen-sen weten dat als geen ander, zegt hij. ‘De beste methode om het uithoudingsvermogen te verbeteren en de spieren te versterken, is intervaltraining.’ Dat geldt niet alleen voor ons hart en onze spieren, maar voor ons hele lichaam, ook en vooral ons brein. Net zo kunnen momenten van stress ons veer-krachtiger maken; ze kunnen ons trainen om de volgende keer een stresssituatie beter te hanteren.

U kunt dus opgelucht ademhalen: stress is een gezond verschijnsel. U hoeft ook niet steeds tegen uzelf te zeggen dat u kalm moet worden als u een stresspiek ervaart. Dat zou overigens toch niet helpen, blijkt uit on-derzoek van de Harvard Business School. Alison Wood Brooks, assistent-professor in bedrijfskunde, liet studenten verschillende stressvolle taken doen: karaoke zingen voor een publiek, een wiskundetest maken en een spreekbeurt geven. Voordat de studen-ten deze taken uitvoerden, moesten ze óf tegen zichzelf zeggen ‘Ik ben kalm’, óf ‘Ik ervaar gezonde spanning’. De studenten die dat laatste moesten zeggen, bleken alle tests beter uit te voeren dan de studenten die zich-zelf probeerden te kalmeren. Ze maakten de rekensommen beter, ze konden het ritme en de toon van de karaokeliedjes beter aanhou-den, en ze kregen de hoogste cijfers van ex-perts voor hun spreekbeurt.

Uit dit onderzoek blijkt dat we beter pres-teren als we onze stress accepteren in plaats van deze te onderdrukken. En daar heeft Je-remy Jamieson uit New York wel een ver-klaring voor. Hij onderzoekt als psycholoog het fenomeen stress aan de Universiteit van Rochester. Hij lacht om de vraag waarom het onderwerp hem interesseert. ‘Ik raak niet snel in de stress, hoor, als je dat soms denkt.’

Jamieson, die overkomt als een nuchtere vent, draagt een baseballpetje en spreekt in een razend tempo. Hij vertelt over zijn stu-dietijd, toen hij American football speelde en voor het eerst over stress ging nadenken. Sommige van zijn teamgenoten waren voor de wedstrijd behoorlijk gespannen. ‘Ze gin-gen zweten en hun hartslag ging omhoog. Uit alles bleek dat ze onder hoogspanning stonden, maar ze genoten ervan, zo vlak voordat ze het veld op moesten. Ze zaten vol

ARIANNA HUFFINGTON IS BEZORGD OVER DE TOENAME VAN STRESS IN ONZE MAATSCHAPPIJ. HET LIJKT INDERDAAD ALSOF VELEN VAN ONS DE BALANS IN HET LEVEN KWIJT ZIJN. MAAR GAAN WE MISSCHIEN DE STRIJD AAN MET DE VERKEERDE VIJAND?

‘Als ons lichaam op een bedreigende situatie reageert, is het heel belangrijk om niet in die vicieuze cirkel terecht te komen door te zeggen dat die stress zo slecht is. Stress is normaal!’WHITNEY WITT, ASSISTENT-PROFESSOR VOLKSGEZONDHEID

FOTO

: CA

NA

DIA

N P

RESS

/REX

, HO

LLA

ND

SE H

OO

GTE

28 THEOPTIMIST.NL JULI/AUGUSTUS 2014 JULI/AUGUSTUS 2014 THEOPTIMIST.NL 29

energie. Ze zagen het als een uitdaging.’ Maar als Jamieson ze vlak voor een be-

langrijk examen op de gang tegenkwam, hadden ze diezelfde fysieke reactie: zweten, snellere ademhaling en hoge hartslag. In hun hoofd was de situatie echter totaal anders, merkte Jamieson op. Ze zagen deze stress als problematisch, en daardoor werd de stressre-actie erger en erger. ‘Blijkbaar gaven ze deze soort stress een ander label’, analyseert hij. ‘De situatie was geen uitdaging, maar een bedreiging.’ En zo besefte de psycholoog dat er in je hoofd een manier moet zijn waarop

je stress kunt beoordelen; een conclusie die door onderzoek wordt bevestigd.

Jamieson geeft een korte biologieles, om uit te leggen wat er gebeurt wanneer we stress ervaren als een bedreiging. ‘Stel, er staat een beer voor je neus’, begint hij. De zogeheten ‘stressrespons’ komt dan via twee verschillende zenuwbanen tot stand, legt hij uit. Eerst komt het lichaam in een alarmfa-se. Het autonome zenuwstelsel zorgt voor de bekende ‘vecht- of vluchtreactie’. Het hormoon adrenaline wordt binnen enkele seconden afgegeven door de bijnieren.

Adrenaline zorgt ervoor dat de spieren zich aanspannen, en onze bloeddruk en hart-slag gaan omhoog, waardoor je je hart voelt bonzen. Je bloedvaten trekken samen en het lichaam probeert het bloed in het centrum van het lichaam te centreren (Jamieson: ‘Dat is voor het geval de beer je arm eraf bijt, dan bloed je minder snel dood’). De spijsverte-ring stopt, want die energie is ergens anders nodig. We beginnen te zweten, zodat het li-chaam na explosieve actie weer afkoelt. In deze fase ben je heel alert. Je bent alleen ge-richt op de bedreiging.

Iets later treedt een tweede systeem in werking. De hypofyse, een kliertje onderin ons brein ter grootte van een erwt, geeft onze bijnieren de opdracht cortisol te produceren. Dat hormoon is een ontstekingsremmer. Het laat de bloedsuikerspiegel stijgen en de stof-wisseling op een hoger tempo functioneren. Daardoor komt er meer energie vrij om met de stressvolle situatie om te gaan. Volgens Jamieson zegt het lichaam dan: ‘Doe je best om dit probleem op te lossen, dan doe ik er alles aan om je genoeg energie te geven om hiermee om te gaan.’

Het brein is in het ontstaan van de stress-respons belangrijk, concludeert Jamieson. Daar wordt betekenis aan een situatie ge-geven, en de mate van de stressrespons bepaald. ‘Steeds als we denken dat we niet genoeg middelen in huis hebben om met de situatie om te gaan, schieten we in de stress.’ Als we die middelen wel hebben – denk aan een geweer om een beer neer te schieten – dan ziet je lichaam geen bedreiging maar een uitdaging in een situatie. Dit betekent niet dat er helemaal geen stressrespons op-treedt als je denkt dat het niet nodig is. Als het stresssysteem pas geactiveerd zou wor-den na onze interpretatie ‘gevaar’, dan zou-den we intussen al opgepeuzeld zijn door de beer. Ons denkend brein is langzamer dan de stressreflex die in een fractie van een se-conde onbewust wordt opgeroepen in een potentieel gevaarlijke situatie. En het stress-systeem wordt in de moderne wereld regel-matig, ook op momenten waarop het niet nodig is, ingeschakeld.

Maar de crux is: als je vervolgens een po-sitieve uitkomst van een situatie verwacht, reageert je lichaam wel anders. Onderzoekt toont aan dat je bloedvaten dan ontspannen blijven. Ze trekken dus niet zo sterk samen als in een bedreigende situatie. ‘Zie je een uitdaging in plaats van een bedreiging’, zegt

Jamieson, ‘dan gaan je bloedvaten open-staan en gaat er meer zuurstof naar je her-senen. Daardoor kun je onder meer beter informatie verwerken.’ Als je dus gelooft dat stress je lichaam helpt om klaar te zijn voor een bepaalde uitdaging, dan gelooft het li-chaam je, en kun je de stress juist gebruiken om beter te presteren.

Jamieson paste deze kennis toe in een wetenschappelijk experiment, waarover hij publiceerde in het Journal of Experimental Psychology. Hij deelde vijftig studenten in twee groepen in. De ene groep kreeg eerst uitleg over hoe stress werkt, dat stress nuttig kan zijn, dat het je lichaam helpt voorberei-den op het uitvoeren van een nieuwe taak. De andere groep kreeg geen informatie. Ver-volgens moesten alle studenten een presen-tatie van vijf minuten geven over hun slechte eigenschappen, die op video werd opgeno-men. Om de druk op te voeren, zaten er twee docenten bij die telkens afkeurende signalen gaven, zoals met hun hoofd schudden. Voelt u de stress al?

Normaal gesproken ben je in een stress-volle situatie erg gevoelig voor negatieve feedback, en juist daardoor raakte de onwe-tende groep steeds gestresster. Hun bloed-vaten trokken samen; ze voelden zich dus bedreigd. De groep die de stressrespons als nuttig had leren interpreteren, was zelfver-

zekerder. Maar nog verrassender: ook fysiek bleken ze minder heftig te reageren tijdens de test. Ze kregen hun hartslag sneller onder controle. Hun bloedvaten bleven ontspan-nen. Tijdens een evaluatie achteraf bleek deze groep ook positiever te denken over de presentatie.

Kortom, als je acute stress beoordeelt als iets functioneels dat je kan helpen om beter te presteren, zal dat je helpen. Het probleem is volgens Jamieson dat slechts weinigen weten hoe een stressrespons hen kan helpen. Hij concludeert: ‘Heel veel mensen beoor-delen stress automatisch als iets negatiefs. Het is een moeilijke gewoonte om te veran-deren, maar het is echt de moeite waard.’

NU DENKT U MISSCHIEN: DIE ACU-te stress, die zal dan wel nuttig zijn, maar hoe zit dat met chronische

stress? Dat vroeg ook wetenschapster Whit-ney Witt zich af. Ze zag de kans om als as-sistent-professor in volksgezondheid aan de Universiteit van Wisconsin een unieke stu-die te doen. Ze rondde dat onderzoek twee jaar geleden af, maar zit nog vol enthousi-asme als ze erover spreekt.

Haar studie volgde dertigduizend mensen in Amerika acht jaar lang. Aan al die men-sen werden regelmatig twee vragen gesteld: hoeveel stress heb je in het afgelopen jaar

Stop met multitaskenINTERVALSTRESS IS GOED VOOR JE. MAAR VOLGENS DE BEL-gische neuropsychiater Theo Compernolle zorgt het voortdurend verbonden zijn met telefoons, computers en andere apparaten ervoor dat achtergrondstress bij veel mensen chronisch is. Bovendien gaan we door het verkeerd gebruik van die communicatiemiddelen continu multitasken, en daardoor ondermijnen we onze intellectuele productiv-iteit en creativiteit enorm. ‘Hoe meer taken je tegelijk probeert te doen, hoe minder die verband houden met elkaar, hoe hoger de kans op fouten. Een geluidje van binnenkomende mail zorgt al voor twee minuten afname in de concentratie.’

Volgens Compernolle ondermijnt continu e-mailen de productiviteit en verhoogt het onnodig ons stressniveau. We voelen ons de hele dag opge-jaagd, dikwijls onderhuids. Probeer slechts enkele keren per dag je mail te checken, is zijn advies. ‘Open kantoren zijn ook verschrikkelijk’, zegt Com-pernolle met afschuw. ‘Daar word je constant afgeleid. Het is gemeten: in een open kantoor ervaren mensen onnodig veel en chronische stress, zelfs als ze er zich niet bewust van zijn.’

Compernolle legt uit dat ons bewust denkend brein maar één ding tegelijk kan. Als je met een taak bezig bent en er komt een mailtje binnen dat je meteen gaat lezen, dan moet je brein die eerdere taak eerst opslaan in het tijdelijke geheugen. Als je dan een paar kleine taakjes uitvoert, moet je die taak eerst weer terughalen uit het tijdelijke geheugen, maar die kan dan allang verdrongen zijn door de andere taken. Heel inefficiënt dus.

Waarom zouden we multitasken? De verleiding is groot, legt Compernolle uit, omdat elke binnenkomende mail nieuws bevat. Je bent daar nieuwsgierig naar, en bij het openen van die mail krijg je onmiddellijk het antwoord. Je krijgt dan een boost van het hormoon dopamine. En dat zou zomaar verslavend kunnen werken. Als je een taak uitvoert zoals een verslag schrijven, duurt het erg lang voordat die dopamine wordt vrijgegeven.

Het steeds weer onderbreken van je taken zorgt voor langdurige stress. Je krijgt je werk niet rond, je wilt nog zoveel doen, en wat je doet, doe je minder goed. Hoe je hiermee omgaat, heb je dus zelf in de hand. | E.B.

‘Niemand heeft in zijn leven iets wezenlijks gepresteerd zonder stress. Alle belangrijke prestaties in ons leven, zowel persoonlijk als professioneel, gaan gepaard met stress.’THEO COMPERNOLLE, NEUROPSYCHIATER

FOTO

: WIE

BE

KIES

TRA

FO

TOG

RAFI

E/H

OLL

AN

DSE

HO

OG

TE

‘HET DOEL IS OM EEN OPTIMAAL STRESSNIVEAU TE VINDEN DAT ONS MOTIVEERT EN EEN STIMULANS IS VOOR

GROEI EN ONTWIKKELING’, ZEGT THEO COMPERNOLLE,

NEUROPSYCHIATER EN EXPERT OP HET GEBIED VAN STRESS.

30 THEOPTIMIST.NL JULI/AUGUSTUS 2014 JULI/AUGUSTUS 2014 THEOPTIMIST.NL 31

ervaren? En: denk je dat die stress slecht is voor je gezondheid? Acht jaar later bekeken de onderzoekers in nationale databanken wie er was overleden. Volwassenen die veel stress hadden ervaren, hadden een verhoog-de kans van wel 43 procent op vervroegd overlijden. Máár, dat gold alleen voor de mensen die geloofden dat die stress ook echt slecht voor hun gezondheid was. De men-sen die wel stress hadden ervaren maar niet geloofden dat die stress slecht was voor hun gezondheid, hadden de minste kans op over-lijden, zelfs vergeleken met de mensen die helemaal geen stress hadden ervaren.

Witt stond paf toen de onderzoeksresulta-ten tot haar doordrongen. Nog nooit eerder was zó duidelijk het verband aangetoond tussen verhoogde stress en de perceptie van het effect van die stress op de gezondheid. ‘Deze studie heeft grote gevolgen voor ons

begrip van hoe stress en de perceptie van negatieve gezondheidseffecten met elkaar samenwerken’, schrijven de onderzoekers, die hun studie publiceerden in het vakblad Health Psychology.

Witt begrijpt nog niet helemaal hoe het komt dat de gedachte dat stress slecht voor je is, zoveel invloed heeft. Maar ze heeft wel een aantal mogelijke verklaringen. Een daar-van heeft te maken met een optimistische of pessimistische kijk op het leven. In verschil-lende studies is aangetoond dat negatieve verwachtingspatronen over het verloop van ziekte of andere belangrijke gebeurtenissen, verband houden met slechte gezondheid en de mate waarin beroep wordt gedaan op ge-zondheidszorg. ‘Het kan dus net zo werken bij stress’, zegt Witt. ‘En dan wordt het ef-fect van stress op de gezondheid een soort self-fulfilling prophecy.’

Een andere, net zo interessante verklaring van het onderzoeksteam is dat er een belang-rijk verband is tussen stress en veerkracht. Het is aangetoond dat mensen die middel-matige tegenspoed in hun leven hebben er-varen, beter met tegenslag om kunnen gaan. Dit suggereert dat eerdere ervaringen met stress, mensen helpen omgaan met stress. Witt: ‘Het kan dus zijn dat veerkrachtige mensen weten hoe ze met die stress moe-ten omgaan, en daardoor niet verwachten dat het een negatieve impact heeft op hun gezondheid.’

Theo Compernolle wil wel duidelijk ma-ken dat je stress niet altijd weg kunt denken. ‘Je kunt in een burn-out terechtkomen, ter-wijl je tot de laatste minuut denkt dat stress nuttig is’, zegt hij. Stress is nog altijd een meetbaar fysiek verschijnsel. Hij noemt onderzoek naar overlast van vliegtuigen rondom Schiphol. Die overlast veroorzaakte stress bij omwonenden, en ze bleken vaker ziek te worden dan anderen. Omwonenden die tijdens het onderzoek hadden gemeld dat ze zich enorm ergerden aan de stank en het lawaai, bleken alleen wel váker ziek te worden dan mensen die de situatie positief interpreteerden. Die positieve interpretatie zorgde er uiteraard niet voor dat hun klach-ten verdwenen. Dat zal u waarschijnlijk niet verbazen. Langdurige blootstelling aan stressvolle omstandigheden zou u niemand aanraden.

Maar het samenspel tussen stress, ge-zondheid en onze perceptie zal onderwerp van onderzoek blijven. Volgens Whitney Witt is het vooral belangrijk om onze reactie op stress te normaliseren. Als ons lichaam op een bedreigende situatie reageert, is het heel belangrijk om niet in die vicieuze cir-kel terecht te komen door te zeggen dat die stress zo slecht is. ‘Stress is normaal!’

DE GRIEKSE ARTS MARIOS KYRIA-zis was een aantal jaar geleden veelvuldig in het nieuws toen hij

suggereerde dat stress je wel eens jong zou kunnen houden. Kyriazis beweerde dat een stressvol, onregelmatig leven goed voor je is. Veroudering van de cellen gaat samen met een verlies aan functies, was zijn rede-nering, maar als je de cellen blijft stimuleren door af en toe een flinke stresspiek te erva-ren, dan blijven ze actief en jong. Ze zouden zelfs de schade van veroudering een beetje kunnen herstellen, dacht hij.

Kyriazis past het begrip ‘hormese’ toe op stress. Hij bedoelt dan dat het lichaam na een milde stimulering zoals stress, allerlei processen in werking zet die tegelijkertijd meteen ook ouderdomsschade repareren. ‘Ik geloof niet dat mensen die stress proberen te vermijden, zichzelf een gunst doen’, con-cludeerde hij in een interview met de Britse onlinekrant The Telegraph. ‘Cellen die aan stress worden blootgesteld, herstellen zich-zelf, waardoor ze niet zo snel oud worden.’

Kyriazis raadde zelfs aan om, als het no-dig is, af en toe stress op te zoeken. Bijvoor-beeld om je koffer pas in te pakken een half uur voordat je naar het vliegveld vertrekt, of door te proberen een klusje af te maken bin-nen een door jezelf gestelde tijdslimiet. De stress moet wel goed worden afgewisseld met ontspanning, adviseerde hij. ‘Langdu-rige blootstelling aan stress is niet goed.’

Doktoren haastten zich om kritiek te ui-ten op het onderzoek en de beweringen van Kyriazis. Hij zou niet voldoende onderzoek hebben gedaan, was de meest gehoorde stel-ling. Maar het is een interessante hypothese. Want er zijn verschillende situaties waarin stress goed is voor je gezondheid. (zie ook het kader ‘Nog meer bewijs dat stress goed voor je is’)

Zo helpt een boost van het hormoon cor-tisol tijdelijk je immuunsysteem te verbete-ren. Een deadline kan je dus helpen om een verkoudheid af te slaan. Let wel op: als je chronisch onder stress staat, dan berokkent dit schade. Lang blootstaan aan cortisol is niet goed. Acute stress helpt ook je geheugen

te verbeteren, problemen op te lossen en in-formatie te verwerken. Daar zorgen de hor-monen voor die je hersenen scherp houden tijdens de stressrespons.

Onderzoekt toont bovendien aan dat lichte stress vlak voor een operatie wordt geassocieerd met een beter herstel na een operatie. Stress toont dan een soort vechter-smentaliteit, een teken dat de patiënt beter wil worden.

Dat stress goed voor je is, betekent na-tuurlijk niet dat je zoveel mogelijk stress moet opzoeken in je leven. Dat je gerust achttien uur per dag en zeven dagen per week kunt werken, zoals Arianna Huffing-ton bleek te doen. Maar nu we weten dat stress in veel situaties goed voor ons is, be-tekent het wel dat je stress niet als een be-zetene hoeft te bestrijden, en dat je het zelfs kunt leren waarderen en stimuleren.

Angst dat stress slecht is voor je gezond-heid is funest. Een nuchtere houding dat het normaal en natuurlijk is, zal je helpen stress te accepteren voor wat het is. Bij die nuch-tere houding hoort ook het devies om inter-valstress op te zoeken.

Het komt uiteindelijk hier op neer: zoek betekenis en uitdaging in je leven. Stress hoort daarbij. Vertrouw erop dat dat goede stress is, waar je mee zult leren omgaan. Dat is allemaal veel beter voor je gezondheid dan je hele leven stress proberen te verban-nen en vermijden.

ELLEKE BAL moest nog even flink stressen om dit artikel op tijd af te ronden.

1. JE HEBT HET NODIG OM CREATIEF TE KUNNEN DENKENStress gaat vaak vooraf aan een creatieve doorbraak. Enorme frustratie over een bepaald probleem kan je in een soort snelkookpansituatie brengen die uiteindelijk tot een heel nieuwe manier van denken leidt.

2. HET VERBETERT JE IMMUUNSYSTEEMAls je een stresspiek ervaart, krijg je een cortisolboost. Dit hormoon versterkt tijdelijk je immuun-systeem. Te lang een verhoogd cortisol in je lichaam is niet goed, dus zorg ook voor ontspanning en een goede afwisseling van stresspieken en relaxmomenten.

3. HET ZORGT ERVOOR DAT JE FIT BLIJFTStress die je voelt tijdens beweging is goed en zorgt ervoor dat je tijdens de rest van de dag je taken veel beter kunt uitvoeren. Door veel te bewegen, zorg je dat je lichaam endorfine aanmaakt, dat in perfecte samenhang werkt met de stresshormonen adrenaline en cortisol. Die hormonen spelen een soort tegenspel: als je te veel cortisol en adrenaline hebt aangemaakt, zal de endorfine deze hormonen weer in balans brengen.

4. HET HELPT JE OM PROBLEMEN OP TE LOSSENStress kan je helpen om je intuïtie te volgen. Als je je zorgen maakt en gestresst voelt over een probleem in je leven, betekent het dat je er veel om geeft. Luister naar wat de stress je te vertel-len heeft. Waarom voel je die, waar komt die vandaan? Wat moet je doen om die stress te laten verdwijnen? Gebruik dus de stress om tot de beste oplossing te komen.

5. HET HOUDT ONS VEILIGStress houdt je alert, het geeft ouders bijvoorbeeld een beter gevoel van waar gevaar dreigt voor hun kinderen. Als je te relaxed bent, kan het zijn dat je net even niet scherp bent op een cruciaal moment waarop gevaar dreigt. | E.B. | BRON: WWW.WOMANSDAY.COM

Nog meer bewijs dat stress goed voor je is

‘Zie je een uitdaging in plaats van een bedreiging, dan gaan je bloedvaten openstaan en gaat er meer zuurstof naar je hersenen. Daardoor kun je onder meer beter informatie verwerken.’ JEREMY JAMIESON, PSYCHOLOOG

Meer informatie:

www.theoptimist.nl/

evenementen

‘Niemand heeft in zijn leven iets wezenlijks gepresteerd zonder stress’, zegt Theo Compernolle, neuropsychiater en stressconsultant. Compernolle, die door het bedrijfsleven en de overheid vaak om advies wordt gevraagd over stress, is auteur van het boek Stress: vriend en vijand. Hij legt uit dat het verschil tussen die twee de manier is waarop je met stress omgaat, en daar gaat deze cursus over. In vijf sessies zal Compernolle het hebben over verschillende soorten stress, manieren hoe we die kunnen herkennen, en over de manier hoe we ons brein op de juiste manier kunnen gebruiken om optimaal te presteren.

Met Theo Compernolle

Stress als vriend (en vijand)

CursusData: vrijdag 28

oktober, 4, 11, 18 en

25 november

Taal: Engels