18

voering, maar ook dankzij de lange historie van het

familiebedrijf. “Het was in 1691 toen Jan Lucasse

Nolet neerstreek in Schiedam”, vertelt Carel Nolet

over zijn roots. “Jan Lucasse bracht het stokersvak

over op zijn zoon Jacobus die het ambacht op zijn

beurt doorgaf aan de volgende generatie. De

geschiedenis van de familie Nolet kreeg per

generatie meer bekendheid; het bedrijf breidde

steeds verder uit. Jan Lucasse startte een traditie

die drie eeuwen later nog steeds niet is verbroken”,

vervolgt Bob Nolet, vertegenwoordiger van de elfde

generatie die het geheim deelt van het succesvolle

distilleren. Een recept dat met het diepste respect

alleen van vader op zoon is doorgegeven. Op de

vraag hoe het voelt om deel uit te maken van zo’n

bijzondere familie(geschiedenis), antwoordt hij

nuchter: “Ik ben vooral met de toekomst bezig. We

moeten op tijd stappen zetten; innoveren om voort te

blijven bestaan. En natuurlijk ben ik trots als ik hier

rondloop met mijn twee zoontjes. Het is prachtig als

je iets op mag bouwen met je familie.”

Amerika

Hoewel de distilleerderij met haar tijd meeging, weken

de Noletten nooit af van het traditionele stoken. Als

Nolet Distillery; het voorbeeld van duurzaam ondernemen

Nolet Distillery is bijzonder. Niet alleen vanwege de eigenzinnige bedrijfs-

Evenals zijn voorvaderen heeft Carel Nolet, vertegenwoordiger van de tiende generatie die leiding geeft aan Nolet Distillery, een ware liefde voor het

stokersvak. Zijn zonen Carel Nolet Jr., Executive Vice President van Nolet SpiritsU.S.A. en Bob Nolet, Vice President of International Operations, zijn eveneens

ingewijd in het distilleervak. Hun authentieke producten, zoals KETEL1 en Ketel One Vodka, worden op de hele aardbol geroemd. Een gesprek met Carel en

Bob Nolet over hun passie en het grote succes en last but not least over De Nolet.De hoogste molen ter wereld die bovendien energie levert.

exportartikel was de jenever van Nolet al snel wereld-

wijd bekend. “Mijn grootvader, Joannes Nolet, zette

in 1898 de eerste stappen in Amerika om in 1902

een distilleerderij in Baltimore op te richten. Helaas

moest het bedrijf na zeventien succesvolle jaren

sluiten vanwege de roemruchte ‘drooglegging’. De

productie van jenever bleef daarmee alleen in

Schiedam”, vertelt Carel Nolet.

In navolging van zijn grootvader trok hij echter ook

de stoute schoenen aan en breidde het bedrijf in

1992 uit met een vestiging in California U.S.A.. Het

verschil in zijn bedrijfsvoering is echter dat hij op

de historische bodem in Schiedam bleef stoken. Zijn

filosofie hierover: “We blijven stoken op de plek waar

het bedrijf groot geworden is. Daar waar de wortels

liggen van de Nederlandse gedistilleerd industrie.”

Vakmanschap

Aan het ambacht is de voorbije drie eeuwen weinig

veranderd. Wel is de bedrijfsvoering totaal anders.

Hoewel we in de distilleerderij nog altijd de op kolen-

vuur gestookte koperen distilleerketel nr 1 - waarnaar

de producten zijn genoemd - in gebruik zien, treffen we

daar ook een aantal op gas gestookte distilleerketels

aan. Er is een hypermoderne bottelarij, om over het

ingenieuze logistieke proces nog maar niet te spreken.

SVZ Onderhoudend zomer 08 vedo 07-08-2008 16:07 Pagina 18

19

De kranen lopen op rails tussen de acht verdiepingen

stellingen die plek bieden aan 7200 palletplaatsen.

Halffabrikaten als glas, karton, doppen en etiketten

worden er opgeslagen, maar ook de eindproducten

die vanaf de Buitenhavenweg worden gedistribueerd.

“We blijven stoken op de plek waar hetbedrijf groot geworden is. Daar waar de wortels liggen van de Nederlandse gedistilleerd industrie.”

SVZ Onderhoudend zomer 08 vedo 07-08-2008 16:07 Pagina 19

20

De distilleerderij aan de Hoofdstraat bestelt per

computer de benodigde producten uit de opslaghal.

Per omgaande komt vervolgens de bestelling vanuit

de Buitenhavenweg via de tunnel aan in de

Hoofdstraat. Andersom worden de verpakte eind-

producten vanuit de distilleerderij onder het water

door getransporteerd naar het warehouse waar de

kranen hun werk doen. Nolet Distillery is daarmee

zijn tijd ver vooruit. “We hebben voor de groei uit

geïnvesteerd”, legt Carel Nolet uit. “Er gaat geen

dag voorbij, of ik denk na over de toekomst van de

distilleerderij. Over hoe we kunnen groeien vanuit deze

historische plek. Dat betekent dat je het gevoel met

de markt moet hebben en investeringen moet over-

wegen die op termijn zijn terug te verdienen. Een

voorbeeld daarvan zijn de energiebesparende en

milieuvriendelijke systemen. Zo hebben we gekozen

voor het systeem van Lange Termijn Koude opslag.

Tijdens het distilleerproces ontstaat er een overschot

aan warmte-energie door het verhitten van de ketels

en is er een tekort aan ‘koude-energie’ om te kunnen

koelen. Dankzij het LTK-systeem wordt bijvoorbeeld

in de zomersituatie uit een zogenoemde onttrekkings-

bron op 160 meter diepte koude opgepompt, die

gebruikt wordt voor koeling van processen en

gebouwen.”Bob Nolet voegtdaaraan toe dat duurzaam-

heid bij innovaties hoog in het vaandel staat.

“Duurzaamheid is voor ons een belangrijk uitgangs-

punt. Wel vanuit een zakelijke beredenering. Duurzaam

ondernemen baseren wij op de harde cijfers. Idealisme

speelt een rol, maar komt op de tweede plaats.”

Schreudersprijs voor tunnel

De jaarlijkse groei van meer dan 10% is explosief te

noemen. Een mooie ontwikkeling die echter niet

alleen om organisatorische veranderingen vroeg,

maar ook uitbreiding van de bedrijfspanden met zich

meebracht. De jeneverstokerij handhaven en zelfs

vergroten in het centrum van de stad betekende

tegemoet komen aan zware eisen aan functionaliteit,

veiligheid en milieu. Het was niet makkelijk om uit

te breiden op de plek waar Nolet Distillery

geschiedenis schreef. Maar dankzij de inventiviteit

van Carel Nolet is dat gelukt. “Veel bouwbedrijven

en niet in de laatste plaats architecten van

“Duurzaam ondernemen baseren wij opde harde cijfers. Idealisme speelt een rol,maar komt op de tweede plaats.”

Carel Nolet (rechts)

met zijn zoon Bob.

SVZ Onderhoudend zomer 08 vedo 07-08-2008 16:07 Pagina 20

Kroon op het werk

Na bijna zes jaar bouwen is Nolet Distillery klaar

voor de toekomst. Begin 2008 kwam Nolet Distillery

uitgebreid in het nieuws met de ‘900 miljoen dollar

deal’ die het bedrijf maakte met het Britse Diageo,

de grootste drankenleverancier ter wereld. De familie

Nolet richt samen met Diageo een nieuw bedrijf op,

KOW (Ketel One Worldwide) dat de exclusieve rechten

heeft op de distributie van Ketel One. De familie heeft

een belang van 50% in dit bedrijf, behoudt de rechten

op de naam Ketel One en blijft verantwoordelijk

voor de producties. Was deze fantastische deal de

kroon op meer dan drie eeuwen ondernemerschap?

Bob Nolet: “Mijn vader heeft Nolet Distillery

gebracht tot wat het nu is. Met het eeuwig durend

productiecontract dat we hebben met Diageo, heeft

hij de distilleerderij voor de komende generaties

‘veilig’ gesteld. Dat betekent echter niet dat we er

zijn; we moeten blijven werken aan de toekomst die

er dankzij mijn vader goed uitziet.”

Molen De Nolet

Carel Nolet is zijn tijd ver vooruit. Je zou kunnen

zeggen dat hij de Jules Verne onder de distillateurs

is. Wat in Nederland Molenland nog nooit vertoond

was, realiseerde Carel Nolet. Tegen de distilleerderij

21

Mourik hebben ons geholpen onze plannen hier te

verwezenlijken”, vertelt Carel Nolet. En dat ging ver.

“Zo ontstond het idee van de tunnel”, vult zoon Bob

hem aan. “We waren in de gelegenheid om industrie-

grond aan de overzijde van de distilleerderij te kopen.

Mijn vader stelde als voorwaarde dat er dan een

directe verbinding moest komen van de distilleerderij

aan de ene zijde van het water, naar het toen nog

te bouwen logistieke centrum aan de andere zijde

van het water.” De ondertunneling is inmiddels een

feit en op 31 januari jl. bekroond met de begeerde

Schreudersprijs. De tunnel won het daarmee van

grote projecten als de Amsterdamse metro.

Kom-maar-kijken-garantie

Geïnteresseerden zijn altijd welkom bij Nolet

Distillery. De ‘kom-maar-kijken-garantie’ laat het

ambachtelijke productieproces van de authentieke

producten zien. De distilleerderij is na afspraak

op werkdagen te bezichtigen voor groepen.

Voor nadere informatie: telefoon 010 - 246 29 29.

De met de

Schreudersprijs

bekroonde tunnel.

(Foto:

Teo Krijgsman)

SVZ Onderhoudend zomer 08 vedo 07-08-2008 16:07 Pagina 21

22

aan liet hij namelijk een windmolen bouwen die

energie opwekt. Daarmee gaf hij een zeer eigentijdse

invulling aan de relatie die de distilleerderij al meer

dan drie eeuwen lang heeft met de Schiedamse

branders- of moutmolens. In vroeger tijden draaiden

de tientallen molens die toen op de Schiedamse

stadsvesten stonden voor de daarnaast gelegen

distilleerderijen en branderijen. Dag en nacht voor-

zagen ze de jeneverindustrie van de grondstoffen

die nodig zijn om een smaakvolle jenever te kunnen

stoken. De Nolet (anno 2005) draait om energie bij te

dragen aan het productieproces in de distilleerderij.

Hoogste ter wereld

De Nolet staat met zijn voet in de Buitenhaven en

is in navolging van zijn Schiedamse voorgangers

gigantisch in zijn maatvoering (de hoogste ter

wereld), maar vooral de combinatie van ambachtelijk

werk en geavanceerde techniek maakt deze windreus

tot een unicum in de wereld. “Het technisch vernuft

dat zich direct onder de molenkap bevindt, zorgt

ervoor dat de wieken gaan draaien en hun energie

overbrengen. Hoewel de ontwikkeling van dit vol

automatische regelsysteem is afgeleid van moderne

windturbines, is juist ook uitgegaan van de rand-

voorwaarden en het uiterlijk van traditionele

windmolens”, legt Ronald de Heer uit. Hij was een

van de adviseurs bij de totstandkoming van de

molen. Naast zijn zakelijk inzicht kwam zijn

aërodynamische kennis daarbij vaak van pas. “De

techniek heeft in deze molen de functie van de

molenaar overgenomen, maar de windenergie wordt

hier evenals bij alle historische moutmolens over-

gebracht met vier wieken die elkaar in de kop van de

as kruisen.” Wieken overigens die 1200 kilogram per

stuk wegen en niets aan het toeval overlaten. Bij de

berekeningen van de wieksterkte is uitgegaan van

de ontwikkeling van een rotorblad van een moderne

windturbine. Elke mogelijke belasting is doorge-

rekend. De wieken kunnen zelfs extreme windvlagen,

die maar één keer in de honderd jaar voorkomen,

opvangen. In tegenstelling tot de traditionele houten

wieken, zijn de wieken en het hekwerk van De Nolet

van kunststof. Door het mooie schilderwerk zijn de

wieken op grote hoogte echter niet van hout te

onderscheiden.

Rendement

De buitenkant ziet er in alle opzichten uit als een

molen die driehonderd jaar eerder gebouwd had

kunnen zijn. “In Schiedam is iets fantastisch

gebeurd. Dit komt nooit voor. Het was een hele

Carel Nolet heeft in de 21ste eeuwbewezen dat het benutten van wind enwater waar ons land zo bekend om staat,een nieuw tijdperk is ingegaan.

SVZ Onderhoudend zomer 08 vedo 07-08-2008 16:07 Pagina 22

23

De Nolet is met een hoogte van meer dan 42 meter de grootste

molen ter wereld. De laagste vloer van de molen steekt

1,7 meter onder water en de voet heeft een doorsnede van

15,50 meter. Het metselwerk van de romp bestaat uit een

kleine 400.000 ijsselsteentjes. De aërodynamische wieken

hebben het uiterlijk van traditionele wieken. In de kap die

tien procent hoger is dan de traditionele Schiedamse

brandersmolens, wordt de windkracht omgezet in energie die

vervolgens in de distilleerderij wordt gebruikt bij de productie

van KETEL 1 Graanjenever en Ketel One Vodka.

Tiende zolder Kap die 360 graden kan draaien met

aërodynamische wieken.

Negende zolder Niet toegankelijk voor publiek. Hier bevindt

zich de installatieruimte voor de elektronische besturing van

de molen.

Zevende en achtste zolder Deze zolders zijn evenals de

zesde verdieping beschikbaar als expositieruimten. Vanaf de

zesde zolder is er geen stenen trap meer in de ‘dubbele kegel’

waardoor de ruimtes ook relatief groot blijven.

Zesde zolder Hier kan de bezoeker naar de balie buiten, via

één van de vier deuren. De deuren gaan echter alleen open,

wanneer de bezoeker is aangemeld en de wieken automatisch

tot stilstand zijn gebracht. Zolang de wieken draaien, zijn alle

deuren naar buiten vergrendeld.

Vijfde zolder Vergaderruimte.

Vierde zolder Toiletten en technische ruimte waar o.a. de

installaties voor airco en verwarming zijn te vinden.

Tweede en derde zolder Het theater verdeeld over twee

verdiepingen met een balkon, voetverlichting en warm rood

interieur. Het podium en de prima akoestiek maken de zaal

eveneens geschikt voor lezingen en presentaties.

Eerste zolder De vide van de ontvangstruimte met zicht op

tafeltjes en stoelen beneden en een plafond met duizenden

lichtjes. Op deze verdieping is ook een buitendeur die de

bezoeker op de kruidenzolder van de distilleerderij brengt.

Begane grond Ontvangstruimte voor relaties van Nolet

Distillery met daarin o.a. een presentatie waarop te zien is

hoeveel energie er op dat moment wordt geproduceerd door de

molen. Hiervandaan kun je met de stenen trap of de lift

omhoog tot en met de balie.

Kelder Toiletten, technische installaties en liftschacht.

SVZ Onderhoudend zomer 08 vedo 07-08-2008 16:07 Pagina 23

24

exercitie om een molen te bouwen die er aan de

buitenkant als een monument uitziet, maar binnen-

in uiterst modern is”, vindt dr. Gerard van Bussel. Hij is

werkzaam bij de sectie Windenergie van de TU in

Delft, en adviseerde eveneens bij de totstandkoming

van De Nolet. Gerard van Bussel onderzoekt als uni-

versitair hoofddocent Windenergie de meest geavan-

ceerde windturbines, maar koestert als gediplomeerd

molenaar veel bewondering voor een ‘ouderwetse’

Hollandse molen. “De molen is zo ontworpen dat

deze even snel draait als de andere Schiedamse

molens en is ook in dat opzicht in harmonie. Het

verschil is eigenlijk pas binnen in de molen te zien.

Daar wordt via de stalen as en de tandwielkast de

windkracht direct omgezet in elektriciteit. Wat aan de

buitenzijde nauwelijks opvalt, alleen een expert her-

kent het verschil, is de stroomlijn van de wieken.

Daarvoor zijn profielen gebruikt die ontwikkeld zijn

voor moderne windturbines. Door deze aanpassingen

heeft De Nolet een rendement dat vier keer zo hoog is

als bij een traditionele molen.”

Brein van de molen

In het brein van de molen wordt de windkracht

omgezet in energie. De stalen as (in plaats van giet-

ijzer in traditionele molens) verbindt de wieken met

de tandwielkast. “Het ontwikkelen van die tandwiel-

kast heeft heel wat voeten in aarde gehad”, vertelt

Ronald de Heer. “De tandwielkast is namelijk gekoppeld

aan de as die schuin, onder een hoek van dertien

graden, in de molenkap is gesitueerd. Dat betekent

dat ook de tandwielkast schuin staat. Dat heeft de

nodige hoofdbrekens opgeleverd! Denk alleen maar

aan de oliesmering.” Die schuine hoek was echter

niet het meest gecompliceerde probleem bij het

ontwerp. De tandwielkast wijkt namelijk totaal af van

de exemplaren die in windturbines worden gebruikt.

Dat heeft alles met de draairichting van de molen te

maken. De Nolet, draait evenals alle traditionele wind-

molens, tegen de richting van de klok in, in tegen-

stelling tot de moderne windturbines.

Een van de andere molenonderdelen die de ‘hersens’

vormen in de kap, is de inductiegenerator. De convertor

die achter de generator wordt geschakeld, zet lage

windsnelheden om in een variabel toerental en hoge

windsnelheden in een constant toerental, zodat er

50 hertz van goede kwaliteit aan het elektriciteitsnet

kan worden geleverd. Ronald de Heer legt uit dat bij

een te hoog toerental de remtippen op de wieken

automatisch in werking treden. “Dan worden de rem-

kleppen geactiveerd, waardoor ze de zogenaamde

omstroming van de wieken door de wind verstoren

en de weerstand vergroten. Het is een mechanisch

remsysteem dat ook bij moderne windturbines wordt

Beelden van het interieur van molen De Nolet.

SVZ Onderhoudend zomer 08 vedo 07-08-2008 16:07 Pagina 24

25

toegepast. Overigens kent De Nolet in totaal drie

remsystemen. Naast deze mechanische rem zitten er

ook computergestuurde hydraulische remschijven op

de as, die de molen stil kunnen zetten. En om zeker-

heid voor alles te hebben, heeft de hoofdas een

mechanische rem die bestaat uit drie klemremmen.

Populair gezegd heeft de molen een drievoudig

uitgevoerd ‘foolproof’ remsysteem.”

Twee werelden

Last but not least was ook de inrichting van deze

molen een uitdaging. Geen muur die recht is en ronde

vloeroppervlakten.In plaats van smalle houten ladders,

verbinden een lift (!) en stenen trappen de zolders

(zoals de verdiepingen in een molen worden genoemd)

van De Nolet. Het was voor de ontwerpers (architecten

van Mourik) niet makkelijk om een lift te maken

langs de schuine en ronde molenwand. Maar ook de

trappen zijn bijzonder; ze doen denken aan een kasteel

of een kerktoren. De (dubbele) trappen die eerst in

beton zijn gegoten en vervolgens zijn bekleed met

karakteristieke ijsselsteentjes, slingeren tussen twee

‘kegels’ door en zorgen ervoor dat deze veilige routes

bieden bij rondleidingen. Daarnaast vormen ze een

mooie overgang tussen de historische buitenzijde

en het moderne interieur. De tussenruimte van de

kegels haalt door de ambachtelijk gemetselde ijssel-

steentjes de sfeer van buiten naar binnen. De strakke

wanden en doorkijkjes van de binnenste kegel maken

daarentegen een verbinding met de ruimtes in de

molen. Het trappenhuis geeft met ramen naar buiten

zicht op de Waterweg, de distilleerderij en Schiedam.

De doorkijkjes naar binnen laten een totaal ander

beeld zien: van een theater tot een ontvangstruimte

met vide. Je loopt er tussen twee werelden in. Het

vroeger en nu worden er op een spannende manier

samengebracht.

Molinologisch eindstadium

De Nolet heeft iets surrealistisch. Het is een futu-

ristische molen, maar wel één die gekoppeld is aan

het verleden. Stilistisch is het mooie van vroeger

bewaard. Technisch is in alle opzichten het (molen)-

wiel opnieuw uitgevonden. Daarbij is een beroep

gedaan op de eeuwenlange ervaring van Hollandse

bedrijven. Carel Nolet heeft in de 21ste eeuw bewezen

dat het benutten van wind en water, waar ons land

zo bekend om staat, een nieuw tijdperk is ingegaan.

De aanleg van een tunnel is een waterbouwkundig

staaltje en ook de molen steekt met kop en schouders

uit in hightech. Wanneer je op de flatscreens in De

Nolet de snelheden van de draaiende wieken afleest

en de daarbij behorende (duurzame) energiewinsten,

weet je dat dit het molinologisch eindstadium is...

WindenergieWindenergie is na bio-energie de belang-

rijkste duurzame energiebron. Momenteel

hebben we in Nederland bijna 2.000 nieuwe

windturbines in gebruik.

Het gebruik van duurzame stroom wordt

door de Europese Unie en de nationale

overheid gestimuleerd. In 2020 moet één-

vijfde van de stroom in Noordwest-Europa

uit buitengaatse windparken komen.

SVZ Onderhoudend zomer 08 vedo 07-08-2008 16:08 Pagina 25