Stuvia 12280 BeginselenstaatsrechtHC f

Beginselen Staatsrecht

door

Rachid

De Marktplaats voor het Kopen en Verkopen van je Studiemateriaal

Koop en Verkoop al je samenvattingen, aantekeningen, onderzoeken, scripties, collegedictaten, en

nog veel meer..

www.stuvia.com

http://www.stuvia.com/user/Rachid

http://www.stuvia.com

http://www.stuvia.com

Hoorcollege week 1

De hoofdrolspelers van het staatsrecht

Waaruit bestaat de regering: Koning + ministers (art. 42 gw)

Kabinet: de ministers en de staatssecretarissen zonder het staatshoofd. De staatssecretarissen mogen ook niet deelnemen aan de ministerraad. Als een staatssecretaris ontslag neemt kan in princiepe de minister blijven zitten maar als de minister ontslag neemt dan moet de staatssecretaris ook opstappen.

1) STAATSHOOFD

1) Staatshoofd: Een staatshoofd is de persoon die het hoogste gezag vertegenwoordigt of belichaamt in een land.

2) lid van de regering: De regering wordt gevormd door de koning en de ministers (art. 42 lid 1 gw)

--

De koning taken:

- Benoeming en ontslag ministers (art. 43 gw)

- Medeverantwoordelijk voor alle beslissingen van de regering: 1) indienen/bekrachtiging van wetsvoorstellen. 2) heel veel benoemingen (o.a. burger,eesters, rechters, topambtenaren)

--

Wie maken deel uit van het koninklijk huis? Samenstelling van belang vanwege: kosten, ministeriële verantwoordelijkheid.

De rijksbegroting wordt vastgesteld door de eerste en tweede kamer.

--

3) KABINETSFORMATIE

art. 43 gw: de minister-president en de overige ministers worden bij koninklijk besluit benoemd en ontslagen.

Gewoonterecht is net zo bindend als een geschreven regel.

De ministers mogen niet aanblijven als het vertrouwen is opgezegd door de kamer.

--

Stuvia.com - De Marktplaats voor het Kopen en Verkopen van je Studiemateriaal

Kabinetsformatie:

Na verkiezingen Tweede Kamer, De koningin hoort:

- voorzitters van de Eerste en Tweede kamer,

- de vicepresident van de Raad van State en

- de fractievoorzitters in de Tweede Kamer.

--

De informateur die gaat kijken welke partijen samengesteld kunnen worden voor een eventuele coalitie en de formateur is de toekomstige minister-president en die stelt het team van de ministers samen.

- Wat is een regeeerakkoord? Het zijn politieke afspraken tussen de politieke partijen die een coalitie vormen, ook wel de regering.

- Wie zijn er aan gebonden? De politieke partijen die in de coalitie zitten zijn gebonden aan het regeerakkoord.

--

Wat is een minderheidskabinet? Een kabinet die een meerderheid heeft in de tweede kamer met gedoogsteun vanuit de tweede kamer.

--

4) DE MINISTERRAAD

art. 45 gw en art. 4 RvO ministerraad

1) beraadslaging over en bevordering van algemeen regeringsbeleid

2) belangrijke kabinetsstandpunten

En verder beraadslaagt en esluit de Raad over:

3) ontwerpen van wet

4) goedkeuring van verdragen

5) benoemingsvoorstellen

--

De minister-president: De eerste onder zijn gelijken

De minister-president heeft meer taken dan de andere ministers, staatsrechtelijk gesproken hebben de ministers evenveel taken en bevoegdheden als de minister-


president.

--

6) MINISTERS

met of zonder portefeuille: wat is het verschiil?

met: Minister die aan het hoofd staat van een departement

zonder: Ministers die geen leidinggevende taak hebben van een departement maar de minister kan wel een taak hebben binnen een departement.

Stelling:

Een minister zonder portefeuille staat niet aan het hoofd van een departement en kan daarom niet door het parlement rechtstreeks ter verantwoording worden geroepen.

ONJUIST

--

7) STATEN-GENERAAL (art. 51 gw)

Tweede kamer + Eerste Kamer. Staten-Generaal staat ook bekend als het parlement.

Hoeveel leden?

Tweede Kamer heeft 150 leden en de eerste kamer 75

Wat voor soort leden?

Eerste Kamer-leden zijn veel ouder dan Tweede Kamer-leden. De Eerste-Kamer-leden letten meer op juridisch-technische zaken dan politieke zaken. In de Eerste Kamer zitten geen beroepspolitici.

Op welke wijze verkozen?

Leden van de Eerste Kamer worden verkozen door leden van de provinciale staten.

Leden van de Tweede Kamer worden direct door het volk gekozen.

Hoe vaak wordt er vergaderd?

Bij de eerste kamer alleen op dinsdag.

--

Stelling:


Indien Wilders wordt veroordeeld wegens discriminatie kan hij geen lid meer blijven van de Kamer.

ONJUIST (verwijs door naar het passieve kiesrecht, kieswet en grondwet).

--

Kamerlid Rita Verdonk kreeg ruzie met de VVD en stapte uit de partij: kon zij worden gedwongen haar zetel als kamerlid op te geven? NEE.

--

8) VERHOUDING REGERING-PARLEMENT

Belangrijkste spelregels vastgelegd in Grondwet 1848. De nieuwe grondwet is herschreven in 1848 door dhr. Thorbecke.

--

Ontwikkeling van de ministeriële verantwoordelijkheid

- Willem 1, 1814-1840

- Nam alle besluiten persoonlijk

- Ministers voerden dit werk uit

--

Grondwet 1840:

- invoering strafrechtelijke verantwoordelijkheid (art. 255-256 WvSr)

- Contraseign: medeondertekening door de ministers van besluiten van de Koning.

--

De koning is onschendbaar, de ministers zijn verantwoordelijk:

1. Voor het handelen of nalaten van de koning.

2. Voor zijn eigen handelen als lid van de ministerraad en hoofd van het ministerie

3. Voor het handelen van de ambtenaren van zijn ministerie.

--

De vertrouwensregel

Het kabinet kan niet aanblijven als het geen vertrouwen meer krijgt van de kamer.

- Negatief geformuleerd: een minister of kabinet dient heen te gaan wanneer blijkt


dat er geen vertrouwen meer is bij (een meerderheid van) het parlement. Geen investituur (motie van wantrouwenP

- Waaruit kan het gebrek aan vertrouwen blijken?

Motie van wantrouwen, Verwerping begroting.

--

de begrippen monisme en dualisme

- Monistisch: de regering en de meerderheid van de tweede kamer vormen een eenheid.

- Dualistisch: zijn 2 gescheiden instanties, ze staan tegenover elkaar.

--

parlemenraire controle

- Art. 68 Gw: inlichtingenplicht regering, mondelinge vragenuurtje op dinsdag, schriftelijke vragen, Recht van interpellatie: spoeddebatten, Recht van enquete: parlementair onderzoek, moties.

--

Inlichtingenplicht: art. 68 gw. Ministers zijn verplicht te antwoorden. Mits de regering zegt dat het het staatsbelang schaadt.

Schriftelijke vragen: art. 134 RvO TK

Wat houdt het recht van interpellatie in?: Het parlement kan dwingen om andere onderwerpen op de agenda te plaatsen. En de kamer kan de ministers dwingen om antwoord te geven op bepaalde kwesties.

onderzoekscommissies: de kamer kan onderzoekscommissies inschakelen over bepaalde kwesties jegens de regering.

Hoorcollege week 2

Wetgeving

formele wetgever: regering en staten-generaal

--

Waarom zijn er wetten?

- 1ste grondregel van een staatsorganisatie:

- Geen bevoegdheid zoner grondslag in wet of Grondwet (legaliteitsbeginsel)


--

Voordelen van goede wettelijke basis

- Rechtszekerheid weten waar je aan toe bent (zoals spelregels tijdens voetbal)

- Daarmee nog geen garantie op goede regels (voorbeeld: dictaturen)

--

- Daarom democratische legitimatie noodzakelijk

- Daarom moeten er volksvertegenwoordigers betrokken worden bij het maken van wetten.

--

Indeling van wetten

Zoals: wetten in formele zin en wetten in materiële zin

Wet in formele zin: Je weet niet precies wat de inhoud van die wet is, je weet alleen dat het een besluit is van de regering en staten-generaal

Wet in matiërele zin: Algemeen verbindend voorschrift: dat is een voorschrift dat voor ons allemaal geldt, wat op iedereen betrekking heeft.

--

Zijn er wetten in formele zin die niet tevens wetten zijn in matiërele zin?

- Begrotingswet (art. 105 Gw)

- Goedkeuringswet verdragen (art. 91 Gw)

- Toestemmngswet huwelijk lid Koninklijk Huis (art.28 Gw)

--

Wetgevingsniveaus

- Internationaal: verdragen

- Europa: art. 249 EG-verdrag: verorderingen richtlijnen

--

VN, Raad v Europa, of tussen enkele landen:

- vedragen

EU:


- verordeningen en richtlijnen

Rijk:

- Wetten in formele zin

- Algemene maatregelen van bestuur

- Ministeriële regelingen

Provincie:

- Provinciale verordening

Waterschap:

- Waterschapsverordeningen

Gemeente:

- Gemeentelijke verorderingen

--

Rangorde

- Internationaal/Europees recht

- Statuut voor het Koninkrijk der Nederlanden

- Grondwet

- Wet in formele zin

- AMvB

- Ministeriële regeling

- Provinciale verordening

- Gemeentelijke verordening

--

Waar vinden we regels over rangorde?

- De Grondwet zegt hier weinig over

- Zoals art. 93 Gw: bevoegdheid van rechter om wetten buiten toepassing te laten wegens strijd met (ieder verbindende) verdragsbepalingen

- Art. 121 en 122 gemeentewet: 'lager' recht wijkt voor 'hoger' recht


- Identieke bepalingen in Provinciewet en Waterschapswet

--

Regelgeving op rijksniveau (waar koomt de regelgevende bevoegdheid vandaan?)

- Allereerst: de basis, oftewel de Grondwet. De grondwetgevende bevoegdheid.

- Wetten in formele zin: art. 81 Gw

- AMvB: bijzondere wettelijke regeling, soms art. 89 Gw (zelfstandige AMvB)

- Ministeriële regeling: wet of AMvB.

--

Regelgeving op rijksniveau (grondslag regelgevende bevoegdheid

- Twee lastige begrippen:

- Attributie: nieuwe bevoegdheid scheppen

- Delegatie: bestaande bevoegdheid overdragen.

- Stelling: art. 81 Gw is een voorbeeld van delegatie van wetevende bevoegdheid door de Grondwet aan de wetgever in formele zin. ONJUIST.

GRONDWET IS ALTIJD ATTRIBUTIE EN ANDERE WETTEN ZIJN BIJNA ALTIJD DELEGATIE.

--

Totstandkoming wet

- Hoe komt een wet in formele zin tot stand?

- Ambtelijke voorbereiding

Wanneer een wetsvoorstel van groot politiek/maatschappelijk belang is: eerst overleg met minister. De minister stuurt de richting en globale inhoud van ontwerp-wettelijke regeleing

--

Wanneer er een overeenstemming is op ambtelijk niveau over inhoud wetsvoorstel:

- Door onderraad (commissie uit de raad van ministers, die op 1 thema samenwerken. Ze denken inhoudelijk goed na over het wetsvoorstel voordat het naar de ministerraad gaat,)

- Daarna vaak hamerstuk in ministerraad (er wordt nooit echt inhoudelijk vergaderd


over wetsvoorstellen want dat moet gebeuren tijdens de onderraad.

--

Na akkoord ministerraad: voorstel voor advies naar RvS

Wetsvoorstel is dan nog geheim

Na het advies van de RvS gaat het wetsvoorstel met Nader Rapport (gemotiveerd besproken rapport van het ministerie) naar de Koning

--

Stelling: wanneer de RvS zijn goedkeuring aan het wetsvoorstel onthoudt dient het te worden ingetrokken?

NEE. De RvS keurt niks af maar geeft alleen kritisch kritiek. Als de RvS negatief adviseerd gaat het wetsvoorstel terug naar de raad van ministers.

--

De parlementarie behandeling

- Voorbereidend onderzoek

- Verslag

- Nota n.a.v. Verslag (vroeger: Memorie van Antwoord)

- Plenaire behandeling, amendementen, subamendementen, volgorde van behandeling

--

Een novelle is een nieuw wetsvoorstel, eerst afgedwongen door de eerste kamer.

--

Behandeling eerste kamer

- Verkapt amendementsrecht: de novelle

--

- Bekrachtiging - of niet- door de regering (als de minister de wet terugkrijgt nadat het langs alle kamers is geweest en de RvS en de wet is totaal veranderd dan de minister ontworpen had, dan kan hij weigeren om te tekenen. Wanneer de minister de wet bekrachtigd is hij verantwoordelijk voor de wet.

- Bekendmaking en inwerktreding (dmv het staatsblad)


--


Week 3

Soorten rechters

- Strafrechter

- Burgerlijke rechter: art. 6:162 BW: onrechtmatige daad

- De bestuursrechter

Bestuursdwang is een middel van de overheid om een einde te maken aan bepaalde overtreding.

Tegenwoordig worden zaken dmv mediation opgelost omdat dit geld scheelt.

--

De gewone rechter

Hoge Raad: cieviel recht, strafrecht, belastingrecht

Hof: burgerlijkrecht, strafrecht, belastingrecht

Rechtbank: civielrecht, strafrecht, belastingrecht

De gewone rechter:

RECHTBANK a) sector civiel (burgerlijke rechter) b) sector straf (strafrechter) c) sector bestuur (bestuursrechter)

--

Bijzondere rechter:

De afdeling bestuursrechtspraak van de RvS: in eerste aanleg: milieurecht, hoger beroep

Centraal Raad van Beroep: Sociaal bestuursrecht (uitkeringen/ambtenarenzaken)

College van Beroep voor het Bedrijfsleven: sociaal-economisch bestuursrecht.

Eerste aanleg is een zaak aankaarten bij de rechtbank en als je na de uitsprak in hoger beroep gaat is dat tweede aanleg.

Afdeling bestuursrechtspraak: oordeelt in hoger beroep over bestuursrechtelijke zaken van rechtbank.

Oordeelt in eerste en laatste instantie over milieugeschillen

Centrale Raad van Beroep: oordeelt in hoger beroep over: a) sociale-zekerheidszaken. b) ambtenarenzaken. Ook studiefinanciering


College van beroep voor het bedrijfsleven: oordeelt in eerste aanleg over besluiten op het gebied van het sociaal-econimisch bestuursrecht. Voorbeeld: beroepszaak van KPN en Orange tegen OPTA (over verlaging gesprekstarieven)

Voorbeeld van een zaak bij het Cbb: Boze orthodontisten naar Cbb. De Nederlandse Zorgautoriteit verlaagde de vergeodingen van orthodontisten. In een procedure bij het Cbb werd deze maatregel ongedaan gemaakt. Deze oordeelde dat de NZa procedureel niet juist heeft gehandeld door vooraf onvoldoende overleg te voeren met de orthodontisten over de tariefsverlaging.

--

Rechterlijke onafhankelijkheid

Het parlement heeft nooit invloed op rechterlijke uitspraken. De rechterlijke macht is onafhankelijk.

Bestuursrecht kan besluiten van bestuursorganen vernietigen (vergunningen, subsidies etc.)

--

Rechters kunnen weten overbinden verklaren. Voorbeeld: landelijke specialistenvereniging vecht Prijzenbeschikking van minister aan waarin de tarieven van medische specialisten aan een maximum werden gebonden

Uitzondering art. 120 GW.

--

Conclusie: machtenscheiding nog steeds van groot belang

Onafhankleijkheid van rechter:

Grondwettelijke waarborgen:

Benoemingsprocedure:

speciale procedure leden HR (art. 118 lid 1 Gw). De hoge raad stelt een lijst op en stuurt deze lijst naar de tweede kamer om rechters te selecteren, de tweede kamer pikt bijna altijd de nummer 1 van de lijst uit. De tweede kamer stuurt de lijst op naar de regering om de rechter te benomen.

Andere rechters: door de regering (art. 117 lid 1) Door commissie aantrekking ledenrechterlijke macht. Deze commisie draagt de sollicitant voor bij de regering.

Duur benoeming: voor het leven (art. 117 lid 1 Gw)

Ontslag (art. 117 lid 3 Gw)


Rechtspositie (salaris e.d.): bij wet

--

wraking en verschoning: strafrecht: art. 512 Sv, civielrecht: art. 36 Rv, bestuursrecht: art. 8:15 Awb.

Wraak kan je via een verzoek bij de rechtbank verzoeken om een rechter van een bepaalde zaak af te halen. Bij verschoning verzoek je zelf om verheven te worden van de zaak, dit kan voorkomen wanneer eiser of gedaagde of advocaat bevriend is met de rechter. De rechter moet via een officiele procedure aanvragen bij de rechtbank of hij van de zaak afgehaald kan worden.

Procedure wraak: schriftelijk voor aanvraag van de zitting, kan mondeling ter zitting en het kan ook schriftelijk na de zitting.

De meest voorkomende oorzaak van wraking: wijze van behandeling van de zaak, gedrag rechter tijdens zitting.

--

Normencontrole

door wie?

1. De strafrechter.

Voorbeeld: Schiermonnikoog verbiedt gemotoriseerd verkeer voor niet-inwoners. Man ergert zich aan verbod en overtreedt APV-bepaling. (juridisch gezien was de gemeente niet bevoegd, de gemeente mocht niet zomaar motorvoertuigen verbieden. De wegenverkeerswet staat hoger dan een APV dus de gemeente mocht dit niet doen.

2. De burgerlijke rechter

Vordering (in kort geding) tot buitenwerkingstelling van een wettelijke regeling.

3. De bestuursrechter

Bij bestuursrechter geen rechtstreeks beroep mogelijk tegen wetten die algemeen verbindende voorschriften inhouden.

Hoe beoordeelt een rechter de verbindendheid van een wettelijk voorschrift? 1) de wet moet afkomstig zijn van bevoegd orgaan (krachtens attributie of delegatie) 2) De wet moet in overeenstemming zijn met wettelijke vormvereisten zoals behoorlijke bekendmaking. 3) De wet mag niet in strijd zijn met een hogere regeling. 4) De wet moet in overeenstemming zijn met algemene rechtsbeginselen (jurisprudentierecht)


Voorbeelden: Lex certa beginsel: een strafnorm moet voldoende duidelijk zin zodat burgers weten wat wel en niet verboden is. Rechtszekerheidsbeginsel: niet met terugwerkende kracht verplichtingen in het leven roepen. Verbod van willekeur: wetgever had in redelijkheid niet kunnen komen tot vaststelling van de regeling

Wetten in formele zin mogen niet aan de grondwet getoetst worden.

Toetsingsverboden

art. 94 Gw: alleen toetsing mogelijk aan verdragsbepalingen die 'een ieder verbindend zijn'. De rechter mag wel kijken of de grondwettelijke bepaling niet in strijd is met het 'een ieder verbindend gedragsbepalingen'.

art. 120 Gw: De rechter treedt niet in de beoordeling van grondwettigheid van wetten en verdragen.

Je moet altijd kijken of het 'een ieder verbindende gedragsbepaling' is.

--

Toetsing van wetten aan de grondwet? Parlement of rechter?

Argumenten voor rechterlijke toetsing:

1) Toetsing aan een ieder verbindende verdragsbepaling is al mogelijk. 2) Parlement is niet meer in staat tot goede controle (o.a. door coalitiedruk). 3) Rechter ziet concrete problemen en 4) kan rekening houden met nieuwe ontwikkelingen.

Argumenten tegen rechterlijke toetsing:

1) Rechter is niet democratisch gekozen. 2) Raad van State kan heel goed adviseren over grondwettigheid. 3) Eerste Kamer kan wetten ook toetsen, dus gene noodzaak voor rechtelijke taak. 4)Machtenscheiding: rechter mag niet op stoel van wetgever gaan zitten.

Week 4

Koninkrijk der Nederlanden

- Gw 1815: Koning heeft opperbestuur van het rijk in andere werelddelen- 1949: onafhankelijkheid Nederlands-indië 1949, na de tweede wereld oorlog onafhankelijk. Het is nu de republiek Indonesië.- 1954: Statuut: Nederland, Nederlndse Antillen en Suriname, het statuut is een federale structuur, de landen hebben een zelfstandige positie.

Het statuut staat hoger in de hiërarchie dan de grondwet.--Ontwikkelingen na 1954- 1975: Onafhankelijkheid Suriname


- 1986: Aruba maakt zich los van N-A en krijgt status aparte (art. 58 Statuut)- Hoofdlijnenakkoord 2005: afspraken over de toekomst (10 oktober 2010 gaat er een hoop veranderen. De staatsrechtelijke positie van de eilanden worden gewijzigd. De Nederlandse Antillen worden opgeheven. Sint-Maarten en Curacao gaan verder als een zelfstandig land. Bonaire St. Eustatius en Saba worden koninkrijkseiland: onderdeel van het land Nederland; openbare lichamen in de zin van art. 134 Gw; gemeente recht van overeenkomstige toepassing behoudens uitzonderingen.- 10 oktober 2010: wijziging staatsrechtelijke positie van de eilandgebieden van de Nederlandse Antillen.--Organen Koninkrijk - Koning: staatshoofd (art. 1)- Gouverneurs N-A, A: vertegenwoordigen Koning in de regering van het Koninkrijk (art. 2)- Rijksministerraad: Ministerraad NL + gevolgamchtigde minister NA en A (art.7)- Rijkswetgever: rijksministerraad en Staten-Generaal (NL)- RvS Koninkrijk: RvS NL + 1 lid Aruba en 1 lid N-A (art. 13)- HR (art. 23)--Koninkrijksaangelegenheden* Art. 3: defensie; buitenlandse zaken; Nederlanderschap- Niet limitatief- Regelen bij rijkswet of rijks-amvb- Bijvoorbeeld Rijkswet op het Nederlanderschap*Art. lid 2: toezicht op mensenrechten; rechtszekerheid; deugdelijkheid van het bestuur* Voor de overige kwesties zijn de landen autonoom (zelfstandig)- Bijvoorbeeld: onderwijs, sociale zaken, milieu--Koninkrijkswetgeving (art. 15-18) Procedure:1. bespreking in de rijksministerraad (NLse ministers, gevolm. ministers)2. Advies RvS3. Advies gaat naar ministerraad4. Dan gaat het voor behandeling naar de TK (evt. 3/5) gevolmachtige min. kan toelichting geven op het wetsvoorstel. Ook kunnen ze zich tegen het wetsvoorstel wenden , als de gevolgamchtige minister zich verzet dan moet 3/5 meerderheid in de TK voor zijn5. Dan gaat het voorstel naar de EK, daar mogen geen gevolmachtige ministers meer inspraak hebben.--Koninkrijk der Nederlanden: Nederland, Curacao, Sint Maarten en ArubaNederland: kent 12 provincies en de provincies worden geregeld in de provinciewet. Lager in de hiërarchie komen de gemeenten. De gemeente wordt beheerd in de gemeentewet.

Bonaire, St. Eustatius en Saba staan in de wet openbare lichamen. Zij kennen een andere staatsregeleing.--


De belangrijkste verordering van de gemeente is een APV

Voorbeeld Blowverbod, wat te doen met dit verbod?1. Mogen de gemeenten op eigen houtje blowen op straat strafbaar stellen?2. En zo ja, welk orgaan is daartoe bevoegd?3. En binnen welke grenzen?--Decentralisatie: betekeni: niet alles gebeurd in Den-Haag* Nederland is een gedecentraliseerde eeheidsstaat* Decentrale overheden hebben autonome (zelfstandige) bevoegdheden* Maar ook: medebewind en toezicht van het rijk Uiteindelijk heeft Den-Haag het laatste woord en die kunnen ook beslissingen vernietigen. Als de rijksoverheid wat zegt tegen een gedecentraliseerd orgaan moet je luisteren en ben je niet meer geheel autonoom.--Het huis van Thorbecke

*1848: Het huis van Thorbecke- Gemeenten en provincies eigen bevoegdheden inzake regeling en bestuur: art. 124 lid 1 Gw- Gemeenteraden en provinciale staten democratisch verkozen: 129 Gw* Maar veel van die eigen bevoegdheden zijn verdwenen* Het rijk heeft steeds meer bevoegdheden nar zich toe getrokken- Medebewind: art. 124 lid 2 Gw- Voorbeelden: Woningwet: bouwvergunning, Wet werk en bijstand, Huisvestingswet. Dit zijn opdrachten aan gemeenten en provincies van de centrale overheid. 80% is medebewind en nog maar 20% is autonoom. De autonomie van gemeenten en provincies worden bepaald door de rijksoverheid.--Art. 6 Gem.wet: organen gemeente* Gemeenteraad(wetgevende macht): parlement gemeente- Provincie: provinciale staten* College van B&W: (uitvoerende macht) dagelijks bestuur gemeente- Provincie geduputeerde staten*Burgemeester: voorzitter en lid B&W; voorzitter Raad; belast met handhaving openbare orde- Commissaris van de Koning heeft vergelijkbare positie maar is niet belasting met handhaving. Ook de uitvoerende macht.--Verhouding tussen organen:- Ingezetenen gemeente, dan kiezen we direct: evenredige vertegenwoordiging- Gemeenteraad: regelgeving, begroting & controle. Het college van B&W en burgemeester controleren de gemeente. In ons kiesstelsel is het is het bijna onmogelijk om als 1 partij de meerheidheid te hebben, daarom worden er coalities geformeerd.-----------> Er is een scheiding omdat het een dualistisch stelsel is. De gemeenteraad moet het college van B&W en de burgemeester controleren.- College van B&W (bestuur) De partijen die een meerderheid hebben stellen wethouders aan, dit kunnen mensen zijn binnen de gemeente of van buitenaf. Je kan niet lid zijn van de gemeenteraad en wethouder zijn. Je moet dan je raadszetel


opgeven.- Regering benoemt de burgemeester. De burgemeester is niet afhankelijk van de raadsverkiezingen en blijft 6 jaar zitten. De burgemeester is onderdeel van het College van B&W. De wethouders zitten 4 jaar omdat ze mee moeten gaan met de verkiezingen. De burgemeester heeft een minder politieke positie, hij staat boven de partijen.--College van B&W* Bevoegd tot dagelijks bestuur van de gemeente (art. 160 Gem.wet)* Collegiale bevoegdheden, bevoegdheden worden aan het hele college toegekend en niet aan een individuele wethouder. Wel heeft een wethouder een eigen portifeulle en eigen verantwoordelijkheid* Mandaat wel mogelijk (art. 168 Gem.wet) Het uitoefenen van een bevoegdheid uit de naam van iemand anders. De taken kunnen wel verdeeld worden maar de bevoegdheden worden aan het hele college toegekend.* Verantwoordingsplicht (art. 169 Gem.wet) dit is een politieke wethoudelijke verantwoordelijkheid.Als er geen vertrouwen meer is in de wethouder kan de gemeenteraad de wethouders ontslaan. Dit wordt ook wel de vertrouwensregel genoemd. Vertrouwen kan op iedere grond worden opgezegd. --Burgemeester: (sterke positie)* Benoeming en ontslag door regering (art. 61 en 61b Gem.Wet)- Let op: wel verantwoording schuldig aan de raad (art. 180 Gem.wet)- Raad kan aanbeveling tot ontslag geven. In princiepe moet de burgemeester zich aan deze aanbeveling houden, mits er zware gronden zijn waarom hij dit niet hoeft te doen. (art. 61b lid 2 Gem.wet)* Voorzitter van de raad, hij is geen lid dus hij kan niet stemmen. Wel kan hij invloed hebben op de vergadering omdat hij voorzitter is, bijvoorbeeld agendapunten aanpassen en mensen de beurt geven om te praten. (art. 9 Gem.wet)* Lid en voorzitter B&W (art. 34 Gem.wet)* Eigen bevoegdheden ter handhaving van de openbare orde--Burgemeester: bevoegdheden* Handhaving van de openbare orde (art. 172 Gem.wet)* Bevoegdheen geregeld in hs. XI Gem.wet* Art. 175 Gem.wet: noodbevel (dit is voor een korte, specifieke periode)* Art. 176 Gem.wet: noodverordering (dit is voor een langere tijd)--Noodverordening* 'In geval van oproerige beweging, van ernstige wanordelijkheden of rampen of zware ongevallen, dan wel de ernstige vrees voor het ontstaan daarvan' (art. 175 Gem.wet)* Algemeen verbindend voorschrift (voor herhaaldelijke toepassing vatbaar, voor iedereen geldig)* Afwijken van wetten in formele zin mag, maar niet van de Grondwet* Controle gemeenteraad (de gemeenteraad heeft wel degelijk invloed op een verordening, de gemeenteraad moet de noodverordening goedkeuren. Doet de gemeenteraad dat niet bij de eerstvolgende vergadering is de noodverordening niet rechtsgeldig. (art. 176 Gem.wet)


--Gemeenteraad: verordenende bevoegdheidonderwerpen: 1.Grondslag, 2.Benedengrens, 3.Bovengrens--Grondslag verordenende bevoegdheid* Algemeen: art. 127 Gw; art. 147 Gem.wet* Autonome verordeningen. (de raad moet zelf afwegen of een verordening gemakat moet worden.- Art. 124 lid 1 Gw; 149 Gem.wet* Medebewindsverordeningen- art. 124 lid 2 Gw- bijzondere wet, amvb, provinciale verordening.--Grenzen verodenende bevoegdheid* Art. 149 Gem.wet: 'verordeningen die de raad in het belang van de gemeente nodig oordeelt'- Bovengrens- Zijgrens- Ondergrens--Bovengrens: hoger recht_________________________|Gemeentelijke autonomie| Zijgrens: grondgebied van de gemeente_________________________Benedengrens: de bijzondere/particuliere belangen van ingezetenen.--Benedengrens*'Het is verboden te vissen op zondag': HR 14 februari 1922, NJ 1922 (Wilnisser Visser)- Geen voorschriften die louter de bijzondere belangen van ingezetenen betreffen. De HR was het niet eens met de verordening omdat het onder de ondergrens zat. De verordening was te ruim. Er vallen zoveel situaties te bedenken waar de Gemeente niks mee te maken hebt. Er moet een openbaar belang in het geding zijn, is dit niet zo zak je onder de ondergrens.--Bovengrens: 2 situaties1. Er is een hogere regeling en de gemeenteraad wol over hetzelfde onderwerp een verordening vaststellen = posterieure verordening. Er was eerst een wet en daarna wil de gemeenteraad iets regelen, dat is een posterieure verordening.2. Er is een gemeentelijke verordening en er wordt een hogere regeling vastgesteld die hetzelfde onderwerp regelt = anterieure verordening. Dat is wanneer er eerst een gemeentelijke verordening is en daarna komt pas de hogere regeling.--Bovengrens: art. 121 Gem.wet* Art. 121 Gemeentewet: posterieure verordeningen* Gemeenteraad vult hogere regeling aan met een nieuwe verordening die hetzelfde onderwerp regelt.* Dit is in beginsel toegestaan. De gemeenteraad mag hogere regels aanvullen.* Geen aanvulling als hogere uitputtend bedoeld is.Aanvulling is toegestaan tenzij de hogere regeling uitputtend is bedoeld.


--Bovengrens: 122 Gem.wet* Art. 122 Gemeentewet: anterieure verordeningen* Er treedt een hogere regeling in werking en er bestaat al een gemeentelijke verordening met regels over hetzelfde onderwerp* De anterieure verordening komt van rechtswege te vervallen.--Art. 121 en 122 Gem.wet* Art. 121 en 122 Gem.wet zijn allen van toepassing bij hetzelfde 'onderwerp'* Onderwerp = objectief en motief- HR 4 maart 1952 NJ 1952, 365 Emmense Baliekluivers (hanjongeren op brug). De gemeente had geregeld dat men niet meer mocht hangen op burggen. Doel van de regeling is om wanorde te voorkomen. Alleen er was een regelingen in de wegenverkeerswet die precies hetzelfde zei. Alleen het doel van deze 2 verschillende regeleingen hadden een ander motief. Ookal is het hetzelfde onderwerp maar het motief is anders omdat de gemeente baldadigheid wou voorkomen en de regeling in de wegenverkeerswet wou het verkeer verspoedigen met haar regeling.--Toezicht van het rijk* Vernietiging door de regering van besluiten van gemeentelijke en provinciale organen- Art. 132 Gw: 'wegens strijd met het recht of het algemeen belang'- Art. 268 Gem.wet/261 Prov.wet: besluiten en niet-schriftelijke beslissingen op enig rechtsgevolg gericht.


Week 5

Grondrechten

Voorbeeld: De verbonden hypnoseshow- Gemeente Rijssen weigert verhuur zaalruimte- Reden: bescherming christelijke waarden- Terecht?

Voorbeeld: De postbode in korte broek- Een postbode wil op zomerse dagen in korte broek de post bezorgen- Dat mag niet, Maar vrouwen wel in broekrok aan het werk?- Discriminatie

Voobeeld: De blijde boodschap: van het dak af? (Jezus Redt)

Voorbeeld: Het gesloten drugspand- Drugshandelaar wordt ui zijn woning verwijderd- Pand wordt vervolgeens dichtgetimmerd- Echt het recht op privacy dan?

Voorbeeld: En de rokerskerk- welke bescherming geniet deze kerk?

--

Waarom komen grondrechten vandaan?

1. Magna Charta 1215: Deze verklaring werd door Engelse baronnen afgedwongen omdat zij vonden dat de koning zijn mach misbruikte. Verder werd de kerk gevrijwaard van overheersing door de vorsten. Wetgeving en rechtspraak werden hervormd. Het gedrag van de koninklijke ambtenaren.2. Hebeas Corpus Act 1679: Engelse wet om willekeurige vrijheidsberoving tegen te gaan. Moest einde maken machtsmisbruik Karel II. Vooraan rechterlijke controlemogelijkheid bij gevangenneming.3. Uanimous Declaration of Independence 1776: 'All men are created equal', 'with certain unalieniable rights', 'Life, Liberty and the pursuit of Happiness'.4. Delcaration des droits de l'Homme 1789: Liberté, Egalité, Fraternité (fundemantele grondrechten). Deze declaratie sotnd weer model voor onze:5. Burgerlijke en Staatkundige Grondregels 1789 (in de tijd van de Franse overheersing):Art. 16 daar staat de vrijheid van meningsuiting. Art, 18 vrijheid tot vergaderingIntermezzo: de Franse tijd- Franse tijd voor osn erg belangrijk:- nieuw strafrecht en burgerlijk recht- Min of meer vertaling van Franse recht, onder het gezag van Koning Lodewijk Napoleon - Invoering burgerlijk stand: voor- en achternaam.6. Grondrechten in onze grondwet- in 1815, eerste grondwet van het Koninkrijk der Nederlanden


- o.a. vrijheid van drukpers- Aangevuld in 1848 (Thorbecke schreef toen onze huidige grondwet): vrijheid van onderwijs, vereniging en vergadering- Integrale herziening 1983, met als nieuwkomers:* demonstratierecht art. 9* recht op privacy art. 10* lichamelijke integriteit7. Grondrechten internationaal (Na WO II: internationale verankering grondrechten)Eerste mensrechten verklaring: 1948: Universele Verklaring van de rechten van de mens (VN) (deze verklaring is geen verdrag dus niet afdwingbaar bij de rechter)1958: Europees Verdrag tot bescherming van de rechten van mens EVRM- Raad van Europa in 1949: met als doel bevordering van de democratie en de mensenrechten in geheel Europa. (Raad van Europa is geen Europese Unie, er zitten ook meer landen in de Raad van Europa dan in de Europese Unie)--EVRM en EHRMEHRM: Europees Hof tot bescherming van de rechten van de Mens in Straatsbrug--

Betekenis grondrechten1. indeling: vrijheidsrechten (klassieke grondrechten) en sociale rechten- Vrijheidsrechten: Overheid moet afzijdig blijven, bijvoorbeeld recht op demonsteren/betoog)- Soiciale rechten: Overheid moet zich inspannen (huisvesting, werk, milieu) De overheid moet dan optreden, bijvoorbeeld een menswaardige samenleving creeeren.

2. Voor wie zijn de grondrechten bedoeld?- Voor burgers tegen de overheid- Maar kan de overheid zich ook beroepen op grondrechten?

3. Ook in privaatrechtelijke verhoudingen moet overheid zich houden aan grondrechten- Rostelli-zaak: weigering verhuur zaal door gemeente voor hypnoseshow, onrechtmatig.De gemeente is eigenaar van het gebouw dus zij mogen bepalen wat ze met het gebouw doen. Maar als de overheid eigenaar is van een gebouw moeten zij de grondrechten respecteren, in deze casus is de gemeente eigenaar van het gebouw en de gemeente is de overheid. De HR kijkt naar de weigeringsgronden. Als de gemeente niet het geloof als weigeringsgrond had gekozen en gezegd de zaal zit vol was er waarschijnlijk niks aan de hand.De grondrechten kunnen pas aangepsroken worden mbt publiekrechtelijke handelingen.--Horizontale werking? Grondrechten kunnen ook bij horizontale lijn van kracht zijnHorizontale werking: burger jegens burger Verticale werking: Ondergeschikten jegens de overheid (burger-overheid)- Studenten hangen posters op: mag eigenaar die verbieden? De rechter moet afwegen in een concrete sitautie welk rechten zwaarder wegen


4. Botsing van grondrechten- Siamese tweeling: slechts één kan overleven- Arts wil leven redden- Ouders weigeren operatie vanwege godsdienstige overtuiging- Hoe moet de rechter beslssen? Rechter heeft de artsen gelijk gegeven omdat het recht van leven zwaarder woog dan vrijheid van godsdienst.Recht van de ouders dat ze gerespecteerd worden m.b.t. hun godsdienstArtsen die opkwam van het recht voor leven.

5. Reekwijdte grondrecht: wat valt erinder en wat niet?Vrijheid van drukpers...- Maar hoe zit het met uitingen via neonletters Er moet ook naar de inhoud gekeken worden van het grondrecht, want neonletters vallen volgens het gerechtshof niet onder drukpers. De HR ging akkoord en vond dat de neonletters wel degelijk vallen onder vrijheid van drukpers. Er moet niet gekeken worden naar wat er staat maar puur of de neonletters vallen onder het grondrecht

De arresten Zusters van St. Walburga en Rokerskerk gaf de rechter hen geen gelijk m.b.t. het grondrecht vrijheid van godsdienst.--D. Beperking van grondrechten1. systeem volgens de grondwet

-1) Competentievoorschriften-2) Doelcriteria- Beperking moet altijd te herleiden zijn tot grondwettelijke beperkingsclausule--Wat betekent als de grondwet dit beschrift in een artikel:1) behoudens ieders verantwoordelijkheid volgens de wet (alleen de wetgever in formele zin)2) bij of krachtens de wet (dan kan de wetgever het grondrecht beperken of delegeren naar een lagere regelgever3) de wet stelt regels (ook delegatie)--Grote verschillen tussen EVRM en Grondwet!EVRM: Combinatie van competentievoorschriften en doelcriteria- Lagere regelingeving mag ook zelfstandig grondrechten beperken zonder formeel wettelijke basis mits:a) noodzakelijk in een democratische samenleving* Is inbreuk op grondrecht niet onevenredig zwaar?* Is er een 'pressing social need'?

b) ter bescherming van specifieke belangen (zoals handhaving van de openbare orde, beshcerming gezondeheid)--E. Enkele grondrechten afzonderlijk1. vrijheid van meninguiting- Mag de gemeente vloeken verbieden?- En waarom moet deze tekst van het af? (Jezus Redt)


Grondrechten moeten op een redelijke manier uitgelegd worden, zodat het niet als een beperking valt op te vatten. art. 7 lid 1 is één van de vele bovengrenzen.

De regering mag besluiten vernietigen van een beslissing is strijd met het recht en algemeen belang. art. 268 gemeentewet cautiebepaling. tentamenvraag--- Art. 7 lid 1 GW 'behoudens ieders verantwoordelijkheid volgens de wet'- HR maakt verschil tussen beperkingen t.a.v. a) inhoud b) verspreiding- inhoud meningsuiting mag alleen wetgever in formele zin beperken. Dus een gemeente mag nooit inhoudelijk grondrechten beperken- Verspreiding mag gemeente reguleren, mits er maar ruimte van enige betekenis overblijft.

De gemeente mag nooit op inhgoudelijke gronden de vrijheid van meningsuiten beperken. Wel mag de gemeente fysieke handelingen beperken maar er moet wel enige betekenis overblijven.--De brugemeester mag geen einde maken aan demonstraties vanwege de inhoud. Behalve als er uitspraken worden gedaan die zeer racistisch zijn is het een ander verhaal, dan is het een strafbaar feit en kan de politie ze aanhouden etc.

Week 6 Responsiecollege

Attributie: toekenning nieuwe bevoegdheid die nog niet bestand (volledig nieuwe bevoegdheid die gecreeerd wordt, regelgevende bevoegdheden en bestuurlijke bevoegdheden) Als de grondwetgever een bevoegdheid verleend is het per definitie attributie.

Delegatie: overdracht van bestaande bevoegdheid

Voorbeeld attributie: art. 39 GW: de wet regelt (de grondwetgever zelf atrribueert, maar door deze woordkeuze te gebruiken kan de formele wetgever gedeeltelijk delegeren) wie lid is van het konnklijkhuisOf: art. 8 Gw: Het recht tot vereniging wordt erkend. Bij de wet (kan niet gedelegeerd worden, de bevoegedheid blijft alleen bij de formele wetgever) kan dit recht worden beperkt.

Attributie en delegatie:Bij wet: attributie, formele wetgever krijgt hier de mogelijkheid tot grondrechtsbeperkingKrachtens de wet: is er altijd sprake van delegatie (de mogelijkheid wordt gegeven om te delegeren dus het is niet verplicht)--Doorwerking internationaal recht- De begrippen monisme en dualisme* in het internationaal publiekrecht* in de verhouding:regering en parlement


gemeenteraad/B&WProvinciale staten/GS

Het verschil tussen ieder verbindende en niet ieder verbindende verdragsbepalingen

Bij een dualistisch stelsel gelden internationale verdragen pas wanneer de verdragen (regels) omgezet worden in nationaal recht.

Bij een monistisch stelsel gelden de verdragen rechtsstreeks in het nationale recht zonder dat het omgezet hoeft te worden.

Bij ieder verbindende verdragsbepalingen gelden verdragen die betrekking hebben op rechten van de mens. Als dat verdrag in strijd is met een nationaal recht heeft het recht in het verdrag voorrang.

De consequentie van dit onderscheid voor de toetsingsbevoegdheid rechter--Verhouding regering en parlement- vertrouwensregel: vertrouwen kan opgezegd worden door een motie van wantrouwen. Dit kan gedaan worden als er geen vertrouwen meer is in een minister. Een motie is altijd een oproep aan het kabinet om iets te doen. In een motie van wantrouwen staat impliciet dat er geen vertrouwen meer is in een minister.

- ministeriële verantwoordelijkheid

--GrondrechtenVerschil tussen directe en indirecte horizontale werking.

Horizontale werking: grondrechten tussen burgers en bedrijven onderling direct: als er rechtsstreeks een grondrecht is geschonden.indirect: Als de rechter rekening houdt met feit dat een grondrecht eventueel geschonden kan worden.

Reikwijdte grondrecht: wat valt eronder en wat niet?

Bij de reikwijdte van een grondrecht wordt er gekeken naar de zaak en of hetgeendaadwerkelijk onder dat grondrecht valt.

Beperking van grondrechtenAls het onder de reikwijdte valt van een grondrecht moet er daarna gekeken worden of er daadwerkelijk inbreuk/beperking op dat grondrecht heeft plaatsgevonden- Beperking via 'redelijke uitleg' van grondrechten

1) Competentie-voorschriften2) Doelcriteria- Beperking moet altijd te herleiden zijn tot grondwettelijke beperkingsclausule- Drugsverordening Venlo onverbindend- deze regeling had geen basis in wet in formele zin zoals bedoeld in art. 10 Gw


--''wet'' in het EVRM bevat algemeen verbindende bepalingen--Verdragen mag je niet toetsen aan de grondwet. Art. 120 Gw staat het toetsingsverbod. Wetten in formele zin en grondwet mogen getoetst worden aan ieder verbindende bepalingen van het verdrag getoetst worden.--Verschil bovengrens en benedengrens en zijgrens.

zijgrens: terretoriaal. De gemeenteraad van lelystad mag alleen regels maken op het grondgebied van de gemeente lelystad.

Benedengrens: Wilder en visser arrest. Het is verboden van vissen op zondag, maar het was te breed geformuleerd dus dat houdt in dat iedereen niet op zondag mag vissen. De gemeenteraad mag niet op eigen houtje autonome regelingen maken die inbreuk maken op de privesfeer van burgers.

Bovengrens: Hogere regelingen. Een gemeentelijke verordening mag niet in strijd zijn met een hogere bepaling, dus bijvoorbeeld een wet in formele zin. Grondrechten zijn bijna altijd bovengrens, behalve de wet op privacy die valt samen met de benedengrens

Wat is het doel van de scheiding van anterieure/posterieure verordeningen? art. 121 en 122 gw of gem wet

Anterieure: er bestaat al een gemeente verordening en er komt een hogere regeling van valt van rechtswege de gemeentelijke verordening weg. Dan mag de gemeente een posterieure regeling maken mits het niet in strijd is met de hogere bepaling/anterieure bepaling. Als de hogere regeling echt uitputtend is bedoeld mag de lagere regelgever dit niet aanvullen.

Posterieure: Het mag een hogere regeling aanvullen. Als de hogere regeling uitputtend is mag het niet.--De tweede grondregel van de staatsorganisatie gaat niet altijd op, de hoge raad hoeft geen verantwoordig af te leggen. Maar de hoge raad moet haar uitspraken wel motiveren en publiceren. --Regeerakkoord zijn alleen politieke afspraken, er is niks bindend aan dit akkoord.--De EK kan wetsvoorstellen verwerpen mits er een meerderheid is.--Novelle is een nieuw wetsvoorstel om tegemoet te komen aan bepaalde bezwaren van de eerste kamerleden. Deze novelle moet gedaan worden door de regering of de TK--verdrag geodkeuring: stilzwijgend en uitdrukkelijke wijze.

stilzwijgende goedkeuing: als een verdrag ondertekend is door de regerering, dan


wordt het ter inzage gelegd bij het parlement en niemand reageerd is er sprake van stilzwijgende goedkeuringuitdrukkelijke goedkeuring: is als er wel gereageerd wordt door het parlement en dan moet de bepaling langs de TK en de EK.--AMVB: wij beatrix (als dat er staat kan het een klein KB zijn of wet in formele zin of AMVB) is geen ministeriele regeling.

AMVB hoeft niet langs de staten-generaal dus als dat er niet staat is het een AMVB. Een AMVB moet wel langs de raad van state


Stuvia 12280 BeginselenstaatsrechtHC f

Documents

Transcript of Stuvia 12280 BeginselenstaatsrechtHC f