Strafprocesrecht - Quickprinter · 2018-08-13 · 0.4.1 De verdachte ... Ann-Sophie Dondeyne...

www.quickprinter.be

R

Q

R15 9,20 €

2de bach Rechten

Prof. Meese

uickprinterKoningstraat 132000 Antwerpen

Strafprocesrecht

Online samenvattingen kopen via

www.quickprintershop.be

SAMENVATTING STRAFPROCESRECHT

PROFESSOR J. MEESE

2 BACHELOR RECHTEN UANTWERPEN

2017-2018

Ann-Sophie Dondeyne Samenvatting strafprocesrecht

2


3

INHOUDSTAFEL

Algemene inleiding ......................................................................................................... 21

0. Algemene beginselen van het strafprocesrecht ............................................................ 23

0.1 Definitie ............................................................................................................................ 23

0.1.1 Begrip ................................................................................................................................................... 23

0.1.1.1 Link met materieel strafrecht ........................................................................................................ 23

0.1.1.2 Inhoud ........................................................................................................................................... 23

0.1.2 Materieel versus formeel strafrecht .................................................................................................... 23

0.1.2.1 Verschil 1: doelpubliek .................................................................................................................. 23

0.1.2.2 Verschil 2: De inhoud .................................................................................................................... 24

0.1.2.3 verschil 3: De sanctionering .......................................................................................................... 24

0.1.3 Doelen strafprocesrecht ....................................................................................................................... 24

0.2 Accusatoir versus inquisitoire ............................................................................................ 26

0.2.1 Principe ................................................................................................................................................ 26

0.2.2 Praktijk ................................................................................................................................................. 26

0.2.2.1 Common law landen ..................................................................................................................... 26

0.2.2.2 Continentale landen ...................................................................................................................... 27

0.3 verloop strafproces ........................................................................................................... 28

0.3.1 Vooronderzoek ..................................................................................................................................... 28

0.3.1.1 Opsporingsonderzoek en gerechtelijk onderzoek ......................................................................... 28

0.3.1.1. Het geheime karakter van het vooronderzoek ........................................................................ 29

0.3.1.1.1 Draagwijdte ........................................................................................................................ 29

0.3.1.1.2 Sanctionering ..................................................................................................................... 29

0.3.1.2 Niet-tegensprekelijk karakter van het vooronderzoek ............................................................. 31

0.3.1.3 Het schriftelijk karakter van het vooronderzoek ....................................................................... 31

0.3.2 onderzoek ten gronde .......................................................................................................................... 31

0.3.2.1 Openbaarheid van terechtzitting en uitspraak ............................................................................. 31

0.3.2.2 Tegensprekelijk karakter van de procedure .................................................................................. 32

0.3.2.3 Mondeling karakter van de rechtspleging..................................................................................... 33

0.4 Actoren in het strafprocesrecht.......................................................................................... 34

0.4.1 De verdachte ........................................................................................................................................ 34

0.4.1.1 Situering ........................................................................................................................................ 34

0.4.1.2 De verschillende statuten van de verdachte ................................................................................. 34

0.4.1.2.1 rechtspersoon .................................................................................................................... 35

0.4.1.3 De advocaat ................................................................................................................................... 35

0.4.2 Het slachtoffer ..................................................................................................................................... 36

0.4.2.1 Situering .................................................................................................................................... 36

0.4.2.2 De verschillende statuten van het ‘slachtoffer’ ............................................................................ 36

0.4.2.2.1 het slachtoffer in het algemeen ............................................................................................. 36

0.4.2.2.1.1 Straftoffervriendelijke bejegening (art. 3bis V.T.Sv.) ...................................................... 36

0.4.2.2.1.2 Herstelbemiddeling tussen dader en slachtoffer ............................................................ 37

0.4.2.2.2 De benadeelde persoon ......................................................................................................... 37

0.4.2.2.3 De burgerlijke partij ................................................................................................................... 37

0.4.2.3 Naar een actio popularis ............................................................................................................... 38

0.4.3 De burgerlijke aansprakelijke partij ..................................................................................................... 39


4

0.4.4 de (vrijwillige of gedwongen) tussenkomende partij ........................................................................... 39

0.4.5 De politie .............................................................................................................................................. 40

0.4.5.1 Situering ........................................................................................................................................ 40

0.4.5.2 taken van de politie ....................................................................................................................... 40

0.4.5.2.1 Daden van bestuurlijke politie ............................................................................................... 40

0.4.5.2.2 daden van gerechtelijke politie .............................................................................................. 40

0.4.5.2.2.1 Omschrijving .................................................................................................................... 40

0.4.5.2.2.2 Officieren van gerechtelijke politie ................................................................................. 40

0.4.5.2.2.3 Hulpofficieren van de procureur des Konings ................................................................. 41

0.4.5.3 Statuut van de politie .................................................................................................................... 41

0.4.5.3.1 Basisbeginselen ...................................................................................................................... 41

0.4.5.3.2 Lokale politie .......................................................................................................................... 41

0.4.5.3.3 de federale politie .................................................................................................................. 41

0.4.5.3.4 gespecialiseerde opsporingsdiensten .................................................................................... 42

0.4.5.4 Toezicht op de politiediensten ...................................................................................................... 42

0.4.5.4.1 Intern toezicht ........................................................................................................................ 42

0.4.5.4.2 Extern toezicht ....................................................................................................................... 42

0.4.5.5 Internationale politiediensten....................................................................................................... 42

0.4.5.6 Staatsveiligheid ............................................................................................................................. 42

0.4.6 Het openbaar ministerie ...................................................................................................................... 43

0.4.6.1 Situering ........................................................................................................................................ 43

0.4.6.2 Taken van het openbaar ministerie .............................................................................................. 43

0.4.6.2.1 De leiding van het onderzoek in strafzaken ........................................................................... 43

0.4.6.2.2 De uitoefening van de strafvordering .................................................................................... 43

0.4.6.2.3 De buitengerechtelijke afhandeling ....................................................................................... 43

0.4.6.2.4 De bewijsvoering voor de strafgerechten .............................................................................. 44

0.4.6.2.5 Tenuitvoering van de straffen ................................................................................................ 44

0.4.6.3 Statuut van het openbaar ministerie ............................................................................................ 44

0.4.6.3.1 ALgemeen ............................................................................................................................... 44

0.4.6.3.2 De pen is slaaf, het woord is vrij ............................................................................................ 44

0.4.6.3.3 het OM is één en ondeelbaar: ................................................................................................ 45

0.4.6.4 overzicht ............................................................................................................................................ 45

0.4.6.4.1 Procureur-generaal bij het Hof van Beroep: .............................................................................. 45

0.4.6.4.2 Procureur des konings: ............................................................................................................... 45

0.4.6.4.3 Federale procureur .................................................................................................................... 46

0.4.6.5 toezicht .............................................................................................................................................. 46

0.4.6.6 Het corpus juris: naar een Europees parket? .................................................................................... 46

0.4.7 De Onderzoeksrechter ......................................................................................................................... 47

0.4.7.1 situering ........................................................................................................................................ 47

0.4.7.1.1 De onderzoeksrechter ............................................................................................................ 47

0.4.7.1.2 De rechter van het onderzoek ................................................................................................ 47

0.4.7.2 taken ............................................................................................................................................. 47

0.4.7.3 Statuut van de onderzoekrechter ................................................................................................. 49

0.4.7.4 toezicht .......................................................................................................................................... 49

0.4.8 Onderzoeksgerechten .......................................................................................................................... 49

0.4.8.1 Situering ........................................................................................................................................ 49

0.4.8.2 De Raadkamer ............................................................................................................................... 50

0.4.8.3 De kamer van Inbeschuldigingstelling ........................................................................................... 50

0.4.9 Vonnisgerechten .................................................................................................................................. 52

0.4.9.1 Taak van de vonnisgerechten ........................................................................................................ 52


5

0.4.9.2 Het statuut van de rechter ............................................................................................................ 52

0.4.9.3 Toezicht op rechters ...................................................................................................................... 52

0.4.9.4 Indeling van de vonnisgerechten .................................................................................................. 52

0.4.9.5 Samenstelling en bevoegdheid van de vonnisgerechten .............................................................. 53

0.4.9.5.1 het Hof van Cassatie ............................................................................................................... 53

0.4.9.5.1.1 Samenstelling .................................................................................................................. 53

0.4.9.5.1.2 bevoegdheid .................................................................................................................... 53

0.4.9.5.2 Het Hof van beroep ................................................................................................................ 53

0.4.9.5.2.1 Samenstelling .................................................................................................................. 53

0.4.9.5.2.2 Bevoegdheid .................................................................................................................... 53

0.4.9.5.2.4 de correctionele rechtbank ................................................................................................. 54

0.4.9.2.4.1 Samenstelling .................................................................................................................. 54

0.4.9.2.4.2 Bevoegdheid .................................................................................................................... 54

0.4.9.2.5 De politierechtbank ................................................................................................................ 54

0.4.9.2.5.1 Samenstelling .................................................................................................................. 54

0.4.9.2.5.2 Bevoegdheid .................................................................................................................... 54

0.4.9.2.6 De jeugdrechtbank ................................................................................................................. 54

0.4.9.2.6.1 Samenstelling .................................................................................................................. 54

0.4.9.2.6.2 Bevoegdheid .................................................................................................................... 55

0.4.9.2.7 De jeugdkamer van het Hof van beroep ................................................................................ 55

0.4.9.2.7.1 Samenstelling .................................................................................................................. 55

0.4.9.2.7.2 Bevoegdheid .................................................................................................................... 55

0.4.9.2.8 De kamer van Uithandengeving ............................................................................................. 55

0.4.9.2.9.1 Samenstelling .................................................................................................................. 55

0.4.9.2.9.2 Bevoegdheid .................................................................................................................... 55

0.4.10 Strafuitvoeringsrechtbanken.............................................................................................................. 55

0.4.10.1 Samenstelling .............................................................................................................................. 55

0.4.10.2 Bevoegdheid ................................................................................................................................ 56

0.4.11 Justitieassisten en -huizen.................................................................................................................. 56

0.4.11.1 Justitieassistenten ....................................................................................................................... 56

0.4.11.2 Justitiehuizen .............................................................................................................................. 56

0.4.12 Tuchtrechtbanken .............................................................................................................................. 57

0.5 Beleidsorganen in het strafprocesrecht .............................................................................. 58

0.5.1 De minister van Justitie ........................................................................................................................ 58

0.5.2 Het college van procureur-generaals ................................................................................................... 58

0.5.3 Procureur des konings .......................................................................................................................... 58

0.5.4 De raad van procureurs des Konings .................................................................................................... 59

1. De rechten van de verdediging in strafzaken ............................................................... 61

1.1 Algemene begrippen ......................................................................................................... 61

1.1.1 Begrip en oorsprong ............................................................................................................................. 61

1.1.2 Toepassingsgebied rechten van de verdediging in strafzaken ............................................................. 61

1.1.2.1 Rechten van de verdediging in strafzaken .................................................................................... 61

1.1.2.2 Het begrip “strafzaak” ................................................................................................................... 62

1.1.2.3 Rechten van verdediging en fasen strafrechtspleging .................................................................. 62

1.1.2.3.1 Vooronderzoek ....................................................................................................................... 62

1.1.2.3.2 strafuitvoering ........................................................................................................................ 63

1.1.2.3.3 Procedure voor penitentiaire commissies en SURB ............................................................... 63

1.1.2.3.4 Procedure voor de raadkamer bij de handhaving van de voorlopige hechtenis.................... 63


6

1.1.2.3.5 Procedure tenuitvoerlegging Europees aanhoudingsbevel ................................................... 63

1.2 Overzicht ........................................................................................................................... 64

1.2.1 Toegang tot de rechter......................................................................................................................... 64

1.2.1.1 Betekenis ....................................................................................................................................... 64

1.2.1.2 Recht op toegang tot de bevoegde rechter .................................................................................. 64

1.2.1.3 Recht op een onafhankelijke en onpartijdige rechter .................................................................. 64

1.2.1.3.1 Onafhankelijkheid .................................................................................................................. 64

1.2.1.3.2 Onpartijdigheid ...................................................................................................................... 64

1.2.1.3.2.1 Subjectieve onpartijigheid............................................................................................... 64

1.2.1.3.2.2 Objectieve onpartijigheid ................................................................................................ 65

1.2.2 Het recht op een Eerlijk proces ............................................................................................................ 65

1.2.2.1 De “gelijkheid van wapens” (equality of arms) ............................................................................. 65

1.2.2.2 Recht op een eerlijke bewijsvoering ............................................................................................. 66

1.2.2.3 Onmiddelijkheidsbeginsel ............................................................................................................. 66

1.2.3 Openbaar proces .................................................................................................................................. 66

1.2.3.1 Begrip ............................................................................................................................................ 66

1.2.3.2 Interne openbaarheid ................................................................................................................... 67

1.2.3.3 Externe openbaarheid ................................................................................................................... 68

1.2.4 Recht op de behandeling van zijn zaak binnen een redelijke termijn .................................................. 68

1.2.4.1 Begrip ............................................................................................................................................ 68

1.2.4.2 Begin- en eindpunt ........................................................................................................................ 68

1.2.4.2 criteria ter beoordeling van de redelijkheid van de duur van het proces ..................................... 69

1.2.4.4 Sanctie bij overschrijding van de redelijke termijn ....................................................................... 70

1.2.4.4.1 naar Straatsburgs recht .......................................................................................................... 70

1.2.4.4.2 naar Belgisch recht ................................................................................................................. 70

1.2.4.4.2.1 toepassing in de rechtspraak .......................................................................................... 70

1.2.5 Recht niet gedwongen te worden tegen zichzelf te getuigen .............................................................. 71

1.2.5.1 Principe ......................................................................................................................................... 71

1.2.5.2 Toepassingen ................................................................................................................................. 72

1.2.5.2.1 Negatieve conclusies m.b.t. het zwijgen van de beklaagde ................................................... 72

1.2.5.2.2 Strafbaarstelling van de weigering bepaalde inlichtingen te verstrekken ............................. 72

1.2.5.4 Het zwijgrecht in België ................................................................................................................. 73

1.2.6 Vermoeden van onschuld .................................................................................................................... 73

1.2.6.1 VErmoeden van onschuld en bewijslast ........................................................................................ 73

1.2.6.2 Vermoeden van onschuld en uitspraak over de grond van de zaak ............................................. 73

1.2.6.3 Vermoeden van onschuld en materieel strafrecht ....................................................................... 74

1.2.7 Het recht op verdediging...................................................................................................................... 74

1.2.7.1 Recht op informatie over de beschuldigingen .............................................................................. 74

1.2.7.2. Recht op voldoende tijd en faciliteiten ter voorberiding verdediging ......................................... 74

1.2.7.3 Recht zich zelf te verdedigen of bijstand te hebben van een raadman ........................................ 75

1.2.7.4 Recht getuigen te (doen) ondervragen ......................................................................................... 76

1.2.7.4.1 Getuigen à charge .................................................................................................................. 76

1.2.7.4.2 Getuigen à décharge .............................................................................................................. 77

1.2.7.4.Deskundigen: ............................................................................................................................. 77

1.2.7.5 Recht op kosteloze bijstand van een tolk ...................................................................................... 78

1.2.7.6 Recht op hoger beroep ................................................................................................................. 78

1.2.7.7 Recht op een effectief rechtsmiddel ............................................................................................. 78

1.2.7.8 Ne bis in idem ................................................................................................................................ 78


7

1.3 Wettelijke waarborgen bij beperkingen van bepaalde grondrechten................................... 80

1.3.1 Recht op persoonlijke vrijheid .............................................................................................................. 80

1.3.2 Recht op de eerbiediging van de private levenssfeer .......................................................................... 80

1.3.2.1 Legaliteit ........................................................................................................................................ 80

1.3.2.2 Legitimiteit .................................................................................................................................... 80

1.3.2.3 Proportionaliteit ............................................................................................................................ 80

2. De vorderingen die uit het misdrijf voortvloeien .......................................................... 83

2.1 De Strafvordering .............................................................................................................. 83

2.1.1. Algemene beginselen .......................................................................................................................... 83

2.1.1.1 Strafvordering en vervolging ......................................................................................................... 83

2.1.1.2 Strafvordering, burgerlijke vordering en tuchtvordering .............................................................. 83

2.1.2 Wie oefent de strafvordering uit? ........................................................................................................ 83

2.1.2.1 Principe ......................................................................................................................................... 83

2.1.2.2 Ambtenaren van het OM .............................................................................................................. 84

2.1.2.2.1 procureur-generaal ................................................................................................................ 84

2.1.2.2.2 procureur des Konings bij het Hof van Beroep ...................................................................... 84

2.1.2.2.3 federale procureur ................................................................................................................. 84

2.1.2.3 Uitzonderingen .............................................................................................................................. 84

2.1.2.4 Bevoegdheidsconflicten ................................................................................................................ 84

2.1.2.4.1 federaal parket en lokale parketten ....................................................................................... 84

2.1.2.4.2 ‘Centralisering van de gerechtelijke onderzoeken ................................................................. 84

2.1.3. Hoe wordt de strafvordering uitgeoefend? ........................................................................................ 84

2.1.3.1 Beleid inzake de strafvordering ..................................................................................................... 84

2.1.3.2 Vervolging ..................................................................................................................................... 85

2.1.3.2.1 het instellen van de strafvordering ........................................................................................ 85

2.1.3.2.1.1 De vordering tot onderzoek ............................................................................................ 85

2.1.3.2.1.2 De rechtstreekse dagvaarding of oproeping per proces-verbaal .................................... 85

2.1.3.2.1.3 Het bevel tot onmiddelijke verschijning.......................................................................... 85

2.1.3.2.2 Beperkingen t.a.v. het recht de stravordering instellen......................................................... 85

2.1.3.2.2.1 Machtiging ....................................................................................................................... 85

2.1.3.2.2.2 Aangifte ........................................................................................................................... 86

2.1.3.2.2.3 Klacht van de benadeelde ............................................................................................... 86

2.1.3.3 Niet-vervolging: het sepot ............................................................................................................. 86

2.1.3.3.1 Begrip ..................................................................................................................................... 86

2.1.3.3.2 onderscheid tussen technische of processueel sepot en beleidssepot ................................. 86

2.1.3.3.3 Gevolgen van het Sepot ......................................................................................................... 86

2.1.3.3.4 Nadelen van het sepot en de manier waarop eraan wordt verholpen .................................. 86

2.1.3.4 Buitengerechtelijke afhandeling door het parket ......................................................................... 87

2.1.3.4.1 De minnelijke schikking .......................................................................................................... 87

2.1.3.4.1.1 Begrip .............................................................................................................................. 87

2.1.3.4.1.2 Toepassingsvoorwaarden ................................................................................................ 87

2.1.3.4.1.3 Procedure ........................................................................................................................ 87

2.1.3.4.1.4 Bedrag van de geldsom ................................................................................................... 88

2.1.3.4.1.5 Rechten van het slachtoffer ............................................................................................ 88

2.1.3.4.2 De bemiddeling in strafzaken ................................................................................................. 89

2.1.3.4.3 Burgerlijke vordering van de arbeidsauditeur ........................................................................ 90

2.1.3.5 Voorafgaande erkenning van schuld ............................................................................................. 90

2.1.3.5.1 totstandkoming en begripsafbakening .................................................................................. 90


194

• Enkel gebruiken als ze voldoende steun vinden in andere soorten van bewijs

• Ook stem- en beeldvervorming toegestaan

• Vereisten

o Telecommunicatie: art. 112bis §6, 158ter §5 en art. 299 §4 Sv.

o Video: art. 158bis §6 en art. 298 §5 Sv.

4.5.4.2.3.3 VERKLARINGEN AFGELED IN STRIJD MET DE SALDUZWET

• Minimumrechten voor een verhoorde: art. 47bis Sv.: recht op overleg met zijn advocaat en zwijgrecht

4.5.4.2.3.4 BIM-WET

• Informatie vergaard in een inlichtingsonderzoek kan naar strafprocesdoorvoeren om daar te dienen als

bewijs: art. 19/1 W.I &V: niet geclassificeerd pv mag worden opgesteld na bijzondere inlichtingenmethode

• Deze bewijzen moeten wel steun vinden bij andere bewijzen: art. 19/1 W.I &V: een nieuw soort pv met een

bijzondere wettelijke bewijswaarde

4.5.4.2.3.5 DE LEGE FERENDA: BEWIJSWAARDE GETUIGENISSEN EN SPIJTOPTANTEN

• Redelijk controversieel: een strafvermindering voor de persoon die verklaard ten nadelen van zijn

mededader?

• Slechts een beperkte bewijswaarde, want er kon geen wet voor worden gestemd

4.5.5 DE BEWIJSSTANDAARD

4.5.5.1 ALGEMEEN

• = de graad van zekerheid die de rechter moet hebben om tot een oordeel te kunnen komen

• Vermoeden van onschuld: hogere bewijslast dan in burgerlijk recht

• Verschil common law en civil law

o Civil law: innerlijke overtuiging van de rechter

o Common law: ‘proof beyond reasonable doubt’

=> hier een zwaarder criterium voor de bewijslast

4.5.5.2 DE BEWIJSSTANDAARD IN BELGIË

• Tot 2009: ‘innerlijke overtuiging’

• Vanaf 2009: art. 342 en art. 326 Sv.: verandering naar ‘boven elke redelijke twijfel schuldig’

• Wordt ook door e voorzitter voor de beraadslaging nog eens herhaalt: art. 327 Sv.

4.5.5.3 WAT IS DE BETEKENIS VAN ‘PROOF BEYOND REASONABLE DOUBT’?

• In geval van jury: rechter geeft aan hun bepaalde instructies (indien niet: hoger beroep)

• Kijken naar de common law landen om dit begrip in te vullen

o elk feit waarop de veroordeling steun moet boven iedere redelijke twijfel worden gegeven

o geen ‘redelijke conclusie’, enkel de ‘enige redelijke conclusie mogelijk’ (ander vrijspraak!)

o voorbeeld: kan niet worden veroordeeld louter op basis van bewijs dat eigenlijk ook op een

andere wijze kan worden geïnterpreteerd

• Moet op ieder bestanddeel van de tenlastenlegging worden toegepast

• Geen ‘holistische beoordelingen’ over de schuld

• Voor ieder type bewijs: het bewijs (boven iedere redelijke twijfel) aandragen van ieder element van het

misdrijf, alsook de strafrechtelijke verantwoordelijkheid


195

4.5.6 DE MOTIVERING VAN HET BEWIJS

4.5.6.1 EEN ZUIVER FORMELE MOTIVERINGSPLICHT

• Hij is niet verplicht om mee te delen op welk bewijsstuk hij zich baseert of uitleggen wat zijn innerlijke

overtuiging is

o Ieder deel van het dossier of de debatten kunnen dit teweer brengen, zolang aan tegenspraak

onderworpen

o Bij afwezigheid schriftelijke conclusies: wel recht op de voornaamste reden van het oordeel te

weten

• Rechter mag de bewijskracht van bepaalde akten niet miskennen

• Mag ook niet op tegenstrijdige wijze uitspraak doen over het bewijsmateriaal: art. 149 Gw.

• Nu: meestal een redelijk summiere beschrijving van waarop de rechter steunt, soms een verwijzing naar

een bepaald stuk

• Redelijk weinig regels hierrond, ook geen echte pogingen om dit te hervormen in de laatste hervormingen

4.5.6.2 NAAR EEN MEER INHOUDELIJKE MOTIVERINGSPLICHT?

• In internationale rechtbanken: verplicht om te verklaren op basis van welke feiten ze tot deze vrijspraak of

veroordeling zijn gekomen

o Zo kan hoger beroep dit goed controleren

o Vb. een belangrijk bewijs à charge laten liggen

o Vb. een feit dat zou zorgen voor redelijke twijfel en anders zou kunnen hebben leiden tot

vrijspraak

• Ook betere motivatie door de Belgische rechters?=> beschuldigde en het publiek beter informeren

• Zeker belangrijk nu er straffen tot 40 jaar kunnen worden opgelegd: motivatie is belangrijk!


196

4.6 DE RECHTSMIDDELEN

4.6.1 INLEIDING

4.6.1.1 BEGRIP

• = procedures die kunnen worden aangewend om rechterlijke beslissingen te doen intrekken, hervormen of

vernietigen

• Soorten

o Verzet= voor partij die verstek heeft laten gaan

▪ Terug naar het oorspronkelijke rechtscollege

▪ Als ontvankelijk een nieuwe uitspraak

▪ Als niet ontvankelijk: bevestiging vorige uitspraak

o Hoger beroep = onderwerping aan een hoger rechtscollege

▪ Doel: beslissing te doen hervormen

▪ Zowel over de feitelijke als over de juridische aspecten

o Cassatieberoep

▪ Doel is vernietigen uitspraak

▪ Enkel over de formele rechtmatigheid, niet feitelijk

• Gewone en buitengewone rechtsmiddelen: verzet, hoger beroep cassatie (ook herziening, verhaal op de

rechter en beroep tot intrekking)

4.6.1.2 IS RECHTSMIDDELEN AANWENDEN EEN RECHT?

• Enkel in bepaalde gevallen kan het, niet altijd

• EVRM: geen voorziening in het recht op rechtsmiddelen; wel eerlijk proces, equality of arms en

gelijkheidsbeginsel: als de ene partij het recht heeft, heeft de andere het ook

• Strenge voorwaarden kunnen ook een specifieke functie hebben: strenge voorwaarden voor verzet om

verstek te ontmoedigen

4.6.1.3 ALGEMENE BEGINSELEN I.V.M. HET AANWENDEN VAN RECHTSMIDDELEN

• Bepaalde beginselen om te bepalen of er een hoger beroep zal volgen of niet

4.6.1.3.1 VEREISTE VAN EEN BELANG

• Partij die een rechtsmiddel aanwendt moet een belang hebben, anders onontvankelijkheid

4.6.1.3.2 GEEN NADELIG EFFECT

• Mag geen nadeel geven aan de persoon die het aanwendt (als je bent vrijgesproken mag je als verdachte

geen hoger beroep aantekenen bijvoorbeeld)

• Geldt niet voor het OM

4.6.1.3.3 SCHORSEND EFFECT

• Een rechtsmiddel instellen, wil zeggen dat de uitspraak nog geen kracht van gewijsde zal hebben

• Gevolg: schorsing van de uitvoering

• Geldt niet voor verzet binnen de buitengewone termijn, uitvoerbaarverklaring bij voorraad (art. 203 §3 Sv.)

en de onmiddellijke aanhouding ter terechtzitting (art. 33 §2 VHW)


197

4.6.1.3.4 DEVOLUTIEVE WERKING

• Zaak wordt opnieuw aan de rechter voorgelegd

• Wel devolutieve werking beperkt: de rechter kan slechts kennis nemen van de zaak binnen de perken van

wat hem door de partij die het rechtsmiddel aanwendt, wordt voorgelegd (aka wat de partij juist wil laten

herbekijken)

• Kan ook enkel kennis nemen van de zaak, m.b.t. de partijen die dit rechtsmiddel hebben aangewend

• Omvang rechtsmiddel: de saisine is hetgeen wat aan de eerste rechter werd voorgelegd

4.6.2 VERZET

4.6.2.1 BEGRIP

• Voor uitspraak bij verstek

• Weer voor oorspronkelijke rechter

• Oude uitspraak vervalt, vervangen door een nieuwe

• Als partij niet aanwezig => eerst een verstekvonnis dat voorlopige is

o Voorlopig

o Verzet kan nog binnen de buitengewone termijn worden aangetekend

• Beperking is niet in strijd met EVRM: ongegronde afwezigheden mogen worden ontmoedigd, want in dat

geval werd er op vrijwillige wijze afstand gedaan van recht op proces op tegenspraak

4.6.2.2 ALGEMENE BEGINSELEN INZAGE HET VERZET

4.6.2.2.1 RECHT OP VERSTEK

• Het is een recht

• Vanaf de fase ten grond: een recht om aanwezig te zijn, geen plicht

• Geldt niet voort OM: aanwezigheid is voorgeschreven op straffe van nietigheid

4.6.2.2.2 BELANG

• Enkel tegen een verstekvonnis of -arrest dat nadelig is tegenover de persoon die dit rechtsmiddel aanwendt

• Moet belang hebben bij dit rechtsmiddel

4.6.2.2.3 OPPOSITION NE VAUT

• Kan maar 1 keer worden uitgeoefend

• Opnieuw niet verschijnen? => verzet is ongedaan: art. 187 §6 2° Sv en art. 171 Sv.

• Geen verzet meer, enkel hoger beroep

4.6.2.2.4 VERZET EN HOGER BEROEP KUNNEN WORDEN GECUMULEERD

• Verzet en HB kunnen door eenzelfde partij, voorrang aan hetgeen wat het eerst werd aangewend

• Art. 187 §5 3° Sv.: verzet kan niet meer als deze persoon al HB heeft aangetekend

• Cumulatie heeft vooral betrekking op de situatie wanneer beiden partijen een ander rechtsmiddel

aanwenden

4.6.2.3 BESLISSING DIE VATBAAR ZIJN VOOR VERZET

• Enkel als er verstek is laten gaan: art. 187 §5 2° Sv.

• Verstek laten gaan = niet verschijnen op het correcte uur en dag van de dagvaarding: art. 171 en 186 Sv.

• Enkel wanneer de rechter een bevel tot persoonlijke verschijning had uitgevaardigd

o Niet per se het ganse proces

o Kan nog steeds als ‘aanwezigheid’ worden gezien, ook al was de beklaagde in een bepaalde fase

afwezig


198

o ! : was de partij afwezig en heeft het haar middelen kunnen laten gelden? (kijken naar de gestelde

handelingen)

• Alle vonnissen vatbaar voor verzet (in iedere aanleg)

• Ook mogelijk bij HvA: art. 286 en 356 Sv.

• Niet mogelijk bij HvC: art. 1113 Ger. W.

• Enkel verzet bij oordeel over grond van de zaak

4.6.2.4 PARTIJEN DIE VERZET KUNNEN AANTEKENEN

• Enkel de partij die het verstek heeft laten gaan

• Alle partijen, buiten het OM

4.6.2.5 WIJZE WAAROP VERZET WORDT AANGETEKEND

• Via een verzetsakte: vermeld de beslissing => via deurwaardersexploot bekend aan OM en BP

• Een nieuwe terechtzitting binnen de 15 dagen: art. 187 §3 Sv.

o Binnen 3 dagen als eiser in verzet in de voorlopige hechtenis zit: art. 187 §3 Sv.

• Gedetineerde: verzet door een verklaring aan de directeur van strafinrichting / inrichting/…

• Kopie van de akte aan het OM bezorgd

4.6.2.6 TERMIJNEN OM VERZET AAN TE TEKENEN

• Gewone buitengewone termijn

4.6.2.6.1 DE GEWONE TERMIJN

• Art. 187 eerste lid Sv.

• Telt wanneer het verstek vonnis aan de betrokkene kon worden betekend

• Iedere rechtmatige betekening doet de termijn aanvangen (dag van betekening niet inbegrepen)

• Moet wel een geldige betekening zijn: dan begint de termijn te lopen voor verzet

4.6.2.6.2 DE BUITENGEWONE TERMIJN

• Persoon die bij verstek werd veroordeeld de mogelijkheid verzet aan te tekenen: 15 dagen

• Als hij hier geen kennis van had gekregen (louter van het bestaan van de betekening, niet per se de inhoud

van de akte): geldt tot aan de verjaring

• Veel versoepelde regels hierrond

o Niet meer de betekening sowieso door de gerechtsdeurwaarder: art. 32 Ger. W. en art. 645 Sv.

o Vb. een gevangene die een betekening krijgt, kan best direct verzet aantekenen => risico op

verjaring

4.6.2.7 GEVOLGEN VAN HET VERZET

4.6.2.7.1 VERZET BINNEN DE GEWONE TERMIJN

• Een schorsende werking van het vonnis: treedt niet in kracht van gewijsde

• Verjaring van strafvordering blijft doorlopen

• Voorlopig in kracht van gewijsde + voorlopig verval van de strafvordering => ten uitvoerlegging is mogelijk

4.6.2.7.2 VERZET BINNEN DE BUITENGEWONE TERMIJN

• Zaak wordt terug aanhangig gemaakt voor de oorspronkelijke rechtbank

• Gewone uitvoering, tot de eventuele uitspraak over de ontvankelijkheid van het verzet


199

4.6.2.8 MOGELIJKE BESLISSINGEN OP VERZET

4.6.2.8.1 M.B.T. DE ONTVANKELIJKHEID

Het verzet is ontvankelijk

• Brengt van rechtswege dagvaarding mee

• Nieuwe terechtzitting: art. 187 §3 Sv.

• Hoger beroep heeft na verzet geen voorwerp meer

• Verzet ontvankelijk => verstekvonnis vervallen => herhaling van het onderzoek ter terechtzitting (onderzoek

blijft geldig, gaat om de uitspraak)

Het verzet is onontvankelijk

• Indien laattijdig of niet correct

• Art. 187 §5 Sv.

• Ook bij een ontvankelijk hoger beroep

=> rechter moet de partijen verwittigen over de ontvankelijkheid van rechtsmiddelen zoals verzet

Het verzet is ‘ongedaan’

• Twee situaties

o Als de eiser een tweede keer verstek laat gaan

o Als er geen geldige reden is om het eerste verstek te verantwoorden (bij wet van 5/02/2016

ingevoerd, om verstek te ontmoedigen)

Verstek op verstek

• Kan een tweede verstek laten gaan, maar dit kan enkel in geval van overmacht

Ongewettigde niet-verschijning in de procedure op verstek

• Doel: beperken verzetsprocedures

• Art. 187 §6 1° Sv.

• Als de partij niet aanwezig was, ondanks kennis van het moment van de dagvaarding, zonder een wettige

reden of een overmachtssituatie

o Rechter zal oordelen of hieraan is voldaan

o Moet voldoen aan een zekere graad van geloofwaardigheid zodat dit voor de rechter aannemelijk

is

o Overmacht = een onvoorzienbare en onoverkomelijke hindernis waardoor de afwezigheid van de

verzetdoende partij niet toerekenbaar was aan deze partij

o Wettige reden = iedere omstandigheid als reden voor afwezigheid, waarvoor enig begrip kan

worden opgebracht, zonder dat de verstekdoende partij een fout of een nalatigheid kan worden

verweten

• Ongedaanverklaring van dit soort verzet kan enkel als de partij in kwestie kennis had van het moment en de

plaats van de behandeling van de zaak (als deze vb. werd betekend)

4.6.2.8.2 M.B.T. DE GEGRONDHEID

• Ontvankelijk en niet ongedaan verzet? => zaak wordt opnieuw onderzocht + nieuwe beslissing in de plaats

van de oude

o Rechter moet zaak opnieuw onderzoeken: onderworpen aan bepaalde beperkingen

▪ Devolutieve werking: indien het verzet maar was gericht tot een bepaald deel van de

beslissing, mag enkel hierover een nieuwe uitspraak worden gedaan


200

▪ Mag geen nadeel hebben voor de partij die het aanwendt

− Vb. geen nog zwaardere straf uitspreken

− Vb. geen recidieven vaststellen, indien deze initieel ook niet werden

opgenomen in het bestreden vonnis

• Hoger beroep kan worden aangetekend indien er verzet was aangetekend tegen een beslissing in eerste

aanleg

4.6.3 HOGER BEROEP

4.6.3.1 BEGRIP

• Rechtsmiddel om een beslissing aan een hoger rechtscollege te onderwerpen: vonnis a quo veranderen:

gedeeltelijk of volledig

• = mensenrecht (EVRM en IVBPR)

4.6.3.2 ALGEMENE BEGINSELEN I.V.M. HET HOGER BEROEP

4.6.3.2.1 BELANG

• Enkel wat hun eigen belangen betreft

• Als je dit rechtsmiddel aanwendt, moet je belang hebben

o BP enkel voor de schadevordering

o OM enkel voor de strafvordering

4.6.3.2.2 TANTUM DEVOLUTUM QUANTUM APPELATUM

• Beperkte bevoegdheid, tot wat hem door de partij wordt voorgelegd

o Uitzondering: evocatierecht: de appelrechter zal de hele zaak naar hem trekken: art. 215 Sv.

4.6.3.2.3 GEEN NADEEL VOOR PARTIJ

• Enkel als deze partij als enige het rechtsmiddel aanwendt

• OM: kan beroep aantekenen tot verzwaring van de straf

o Moet wel met unanimiteit gebeuren

o Art. 211bis Sv.

o Moet altijd voor zover de uitspraak in het nadeel van de beklaagde wordt verandert

o GwH: dit is discriminatoir in vergelijking met de BP (geen unanimiteit nodig)

▪ De rechtspraak past unanimiteit niet meer toe

4.6.3.3 HOOFDBEROEP EN INCIDENTIEEL BEROEP

• Hoofdberoep = een zelfstandig rechtsmiddel, dat door iedere partij kan worden aangewend (art. 203 §1-3

Sv.

• Incidenteel beroep = enkel met betrekking tot de burgerlijke vordering, staat enkel open tegenover de partij

tegen wie hoofdberoep, werd aangetekend over de burgerlijke vordering (art. 203 §4 Sv.)

o Afhankelijk van het beroep stellen door een andere partij

o Zal vooral over de BP of de tussenkomende partij

o Aan te tekenen zolang de debatten in hoger beroep nog niet zijn gesloten (art. 203 §4 Sv.)

4.6.3.4 BESLISSINGEN VATBAAR VOOR HOGER BEROEP

• In principe allemaal

• Uitzonderingen

o Zaken voor het HvB of HvA die betrekking hebben op…

▪ Rechtsmacht van de magistraten: art. 479 e.v. Sv.

▪ Rechtsmacht van de ministers: art. 103 en 125 Gw.


201

4.6.3.5 PARTIJEN DIE HOGER BEROEP KUNNEN AANTEKENEN

• Zie art. 202 Sv. => zolang in hun belang

• Voor het OM: kan op twee manieren: door de PdK of door de PG (art. 202 4° Sv.)

• Partijen kunnen afstand doen van hun recht op hoger beroep (art.206 Sv.): via een verklaring ter griffie van

het rechtscollege dat van het hoger beroep kennis moet nemen

o Kan ook bij de griffie van de gevangenis

o Kan ook op de zitting

• Afstand kan worden verhinderd indien er al incidenteel hoger beroep is ingediend

4.6.3.6 TERMIJNEN OM HOGER BEROEP AAN TE TEKENEN

• Afhankelijk van de partij

• Algemene regel:

o Binnen de 30 dagen vanaf de uitspraak (behoudens overmacht)

o Art. 203 §1 Sv.

• Burgerlijke partij

o 10 dagen extra (tegen beklaagde of BAP): art. 203 §2 Sv.

o Ook recht op incidenteel beroep

• Openbaar ministerie van het rechtscollege dat kennis moet nemen van het HB

o 40 dagen vanaf de uitspraak

o Art. 205 Sv.

o Vanaf 5/02/2016: invoering ‘volgappel’

▪ Nadat een partij hoger beroep heeft ingesteld

▪ OM kan ook hoger beroep instellen om zo de beroepsrechter een grotere vrijheid te

geven om een beslissing te geven

o OM heeft een bijkomende termijn van 10 dagen nadat de beklaagde of de BAP beroep heeft

ingesteld: art. 203 §1 Sv.

• Incidenteel hoger beroep

o Gedaagde kan debatten sluiten via een conclusie van incidenteel hoger beroep , over de

burgerlijke vordering

o Kan worden ingesteld via een conclusie voor de beroepsrechter

o Kan ook mondeling tijdens de zitting in beroep

o Geen vormvoorwaarden: art. 203 §4 Sv.

4.6.3.7 WIJZE WAAROP HOGER BEROEP WORDT AANGETEKEND

• Verklaring van hoger beroep

o Verklaring bij de griffie van de rechtbank die de uitspraak deed

o Door de partij of door hun advocaat: art. 203 en 203bis Sv.

o Enkel als de griffie toegankelijk is voor publiek

o Geen motivatie, wel de omvang

o Kan ook voor de directeur van de strafinrichting

o Het OM van dit college moet het beroep via deurwaardersexploot aan de beklaagde of de BP

tekenen

• Het grievenstelsel

o Vanaf 2016: een verklaring volstaat niet meer

o HB spitst zich toe op de specifieke grieven tegen de beslissing in het verzoekschrift: er moeten

concrete grieven zijn tegen de uitspraak in eerste aanleg

o Art. 203 Sv. blijft, maar nu ook art. 204: op straffe van nietigheid moet men een verzoekschrift

indienen met de specifieke grieven (binnen dezelfde termijn, gehandtekend)

o Grieven zijn zeer belangrijk om de omvang van het HB te bepalen


202

o Samen te lezen met art. 210 Sv.: geen beoordeling meer van de ganse zaak, enkel bepaalde

onderdelen

o Samen met de Potpourri II-wet van 5 februari 2016 werd een Koninklijk besluit gepubliceerd

waarbij dergelijk model van grievenformulier wordt vastgelegd

▪ Middels een Koninklijk besluit d.d. 23 november 2017 werd een nieuw, eenvoudiger en

overzichtelijker grievenformulier gepubliceerd

4.6.3.8 GEVOLGEN VAN HET HOGER BEROEP

• Schorsende werking

o Vonnis kan nog niet ten uitvoer worden gelegd

o Uitzonderlijk: vonnissen alvorens recht te doen kunnen bij voorraad uitvoerbaar worden

verklaard: art. 203 §3 Sv.

o Uitzondering: bij een vrijheidsstraf van meer dan 1 jaar en bij angst dat de veroordeelde zich aan

de straf zal onttrekken: onmiddellijke aanhouding ter terechtzitting (art. 33 §2 VHW)

o Als de straf in HB tot minder dan 1 jaar wordt gereduceerd: beroepsinstantie kan de

gevangenhouding handhaven met eenparigheid van de stemmen: art. 33 §2 VHW

4.6.3.9 MOGELIJKE BESLISSINGEN VAN DE BEROEPSINSTANTIE

• Bevestiging vonnis

• Hervorming

• Bij HB wegens onbevoegdheid: weer naar de bevoegde rechter

• Evocatie

4.6.4 VOORZIENING IN CASSATIE

4.6.4.1 BEGRIP

• Buitengewoon rechtsmiddel: enkel juridische gronden toetsen

• Toetsen op de schending van algemene beginselen en de vormen voorgeschreven op straffe van nietigheid

• Moet zelf ambtshalve de strafvordering onderzoeken qua stuiting of schorsing

• Groter veranderingen in 2014 en 2016: de werklast en onontvankelijke cassatieberoepen verminderen

4.6.4.2 BESLISSINGEN VATBAAR VOOR CASSATIEBEROEP

• Kan enkel tegen arresten in laatste aanleg: art. 418 Sv. (het moet een eindbeslissing zijn)

• Ook cassatie tegen beslissingen alvorens recht te doen, pas na een definitieve uitspraak: art. 420 Sv.

• Staat sinds 2015 ook open tegen vrijspraak door het HvA => kan bij vernietiging een nieuw proces starten

en alsnog de veroordeling tot gevolg hebben

• Slechts 1 kans (uitzonderingen in de wet art. 419 Sv.)

• Kan tegen de beoordeling van de schuld of de strafmaat

• Eiser: letten dat het arrest definitief is voor de verdachte: als het tegen een verstekvonnis is, is het niet

ontvankelijk

o Opletten: als ze ‘te vroeg’ cassatie instellen is er krachtens art. 419 Sv. geen tweede kans!

4.6.4.3 PARTIJEN DIE CASSATIEBEROEP KUNNEN AANTEKENEN

• Alle partijen die hierbij belang hebben: art. 416 Sv.

• Kan enkel worden ingesteld door OM die de bestreden beslissing heeft geveld.

• Kan ook niet door OM van het HvC, buiten door de buitengewone vormen van voorziening in cassatie


203

4.6.4.4 TERMIJNEN OM CASSATIEBEROEP IN TE STELLEN

• 15 dagen: art. 423 Sv.

• Vanaf uitspraak of het verlopen van de termijn voor verzet

4.6.4.5 WIJZE WAAROP CASSATIEBEROEP WORDT INGESTELD EN RECHTSPLEGING

• Verklaring

o Door een verklaring ter griffie van de rechtsmacht die uitspraak deed

o Moet geen grieven omvatten

o Moet door de advocaat

o Geen ondertekening door een advocaat die bevoegd is om voor het HvC te pleiten

o Kan ook via directeur strafinrichting

• Betekening

o Bij deurwaardersexploot laten betekenen aan de partij tegen wie dit is gericht: de partij kan zich

voorbereiden (vooral BP)

o OM dient cassatieverzoek te laten betekenen

o Exploot neergelegd binnen de termijn voor indiening memorie tot staving

o Op straffe van onontvankelijkheid

o Na aantekenen => strafdossier naar PG van HvC => naar de griffier en op de rol: art. 431 Sv.

• Memorie

o Eiser dient middelen in een memorie aan te geven (minstens 15 dagen voor de terechtzitting): art.

429 Sv.

o Argumenten moeten nog niet bekend zijn

o Verweerder in Cass. Kan dit beantwoorden, mee ondertekend door de advocaat, ten laatste 8

dagen voor de zitting

o Ten aangetekende brief aan de partij tegen wie cassatie is gericht (8 dagen voor de zitting het

bewijs bij de griffie binnen brengen)

o Op straffe van onontvankelijkheid: art. 429 Sv.

o Regels: gelijk aan die van de burgerlijke zaken: art. 432 Sv.

4.6.4.6 GEVOLGEN VAN HET CASSATIEBEROEP

• Schorsing uitvoering van de beslissing: art. 428 Sv.

• Gemotiveerd kunnen beslissingen buiten de veroordeling bij voorraad worden uitgevoerd: art. 428 Sv.

• Gefilterd door OM en afdelingsvoorzitter => ontvankelijk of niet?

o Beschikking van niet-toelaatbaarheid: art. 433 Sv.: afdelingsvoorzitter deelt dit mee per brief of

mail => er staat geen rechtsmiddel open

• Het Grondwettelijk Hof hanteert daarbij een ruime invulling van het begrip “wettige reden van verschoning

en definieert het als de gevallen die “geen overmacht uitmaken en waarin de verzetdoende partij kennis

had van de dagvaarding, maar een reden aanvoert waaruit blijkt dat haar afwezigheid niet was ingegeven

door de wens om afstand te doen van haar recht om te verschijnen en zich te verdedigen, noch om zich te

onttrekken aan het gerecht

4.6.4.7 MOGELIJKE BESLISSINGEN

• Volledige of gedeeltelijke vernietiging of verwerping: art. 434 Sv.

• Bij vernietiging

o Met verwijzing: aanleiding om de zaak opnieuw geheel of gedeeltelijk ten gronde te beoordelen

o Zonder verwijzing: geen beoordeling meer over de feiten

• Vernietiging van een arrest van het Hof van Assisen

o Vernietiging van vonnis over burgerlijke belangen => verwijzing naar REA: art. 435 Sv.

o Wegens een foute straf: nieuw assisenproces met enkel uitspraak over de strafmaat: art. 436 Sv.


204

o Wegens een fout in de schuldvraag, kan enkel indien er nog andere redenen zijn waarom men

overgaat tot vernietiging: art. 436 Sv.

4.6.4.8. BIJZONDERE VORMEN VAN VOORZIENING IN CASSATIE (ENKEL DE NAMEN KENNEN)

• aangifte op bevel van de Minister van Justitie (art. 441 Sv.): kan aangifte doen van gerechtelijke akten die in

strijd zijn met de wet

• cassatie in het belang van de wet (art. 442 Sv.): PG van het HvC kan ambtshalve vernietiging vragen van

zaken in laatste aanleg

• vordering tot heropening na veroordeling in Straatsburg (art.442bis Sv.): als het EVRM beslist dat de eiser

een billijke genoegdoening krijgt en de beslissing geen effect meer heeft

• herziening in strafzaken (art. 443 - 447bis Sv.): mogelijkheid tot herstel van dwalingen in strafzaken

4.6.5 HET BEROEP TOT INTREKKING

• buitengewoon rechtsmiddel

• als een strafrechtelijke bepaling wordt vernietigd door het GwH, nadat er een veroordeling geweest is op

basis van dit artikel dat inmiddels de kracht van gewijsde heeft

• zal niet automatisch gebeuren: de belanghebbende zal hiertoe zelf initiatief moeten nemen: beroep tot

intrekking instellen

• kan niet door de BP of de tussenkomende partijen

• instellen tegen de rechtsinstantie die de oorspronkelijke beslissing heeft geveld

Strafprocesrecht - Quickprinter · 2018-08-13 · 0.4.1 De verdachte ... Ann-Sophie Dondeyne...

Documents

Transcript of Strafprocesrecht - Quickprinter · 2018-08-13 · 0.4.1 De verdachte ... Ann-Sophie Dondeyne...