6 PensioenAdvies - februari 2016

“We gaan vol voor het Algemeen Pensioenfonds”“Van een “onbewust, onbezorgde oudedag” moeten werknemers “bewust en betrokken” zelf de regie over hun

“nieuwe dag” ter hand kunnen gaan nemen. Dat is ons streven”, zegt Rob ter Mors, directeur Pensioenen van

Centraal Beheer.

Van “oude” naar “nieuwe“ dag

Centraal Beheer windt er geen doekjes om: “We zijn ervan over-tuigd dat Centraal Beheer Algemeen Pensioenfonds een goede oplossing voor de markt is. Daarom zetten wij hier vol op in”, zegt Rob ter Mors. Een overtuiging die gebaseerd is op een scher-pe analyse van de markt en dito luisterend oor voor klanten. Toch plaatst Ter Mors ook een kanttekening: Het APF is een pensioen-uitvoerder die de pensioenafspraken tussen werkgevers en werk-nemers (sociale partners) uitvoert. De sociale partners zijn (met hulp van overheid en marktpartijen) verantwoordelijk voor her-vorming van het pensioenstelsel. Er is meer dan een nieuwe pensioenuitvoerder nodig om ons hele pensioenstelsel toekomst-bestendig te maken.

MarktontwikkelingenHet aantal pensioenfondsen in Nederland is in rap tempo gehal-veerd en die dalende trend zet zich nog steeds voort. Een ontwik-keling die de lezer van Pensioen Advies ongetwijfeld herkent. Dat de toezichthouder zich ondertussen met toegenomen intensiteit van haar taken kwijt, is ook al geen nieuws. In de afgelopen periode heeft DNB zo’n zestig brieven verstuurd waarin zij pen-sioenfondsbesturen meedeelt met extra aandacht over de schou-ders van pensioenfondsbesturen mee te kijken om de continuïteit van het fonds in de gaten te houden. Een onmiskenbaar signaal van verhoogde dijkbewaking bij zwaar weer. Los van de heftige discussies over oorzaak en gevolg van dat zware weer – wetgever, toezichthouder en marktpartijen denken daar verschillend over – is duidelijk dat het lastig laveren is voor betrokken bestuurders. Maar ook werkgevers worstelen met het pensioendossier.

Ter Mors: “De pensioenwereld is diverser dan ooit. Dat zie je op alle werkvelden van de pensioenpraktijk: de inhoud van de rege-lingen, de uitvoering ervan en niet in de laatste plaats het asset management. Op al die speelvelden zien we een even divers als

complex beeld. Hybride oplossingen tussen en in de combinatie van DB- en DC-regelingen, wettelijk ook nog eens afgetopt tot een pensioengrondslag van € 100k met daarboven een netto-pen-sioen. Maar ook allerlei varianten binnen die systemen op – bij-voorbeeld – het gebied van garanties, toeslagen en indexaties die onder de meest uiteenlopende voorwaarden van toepassing zijn. Transparantie is in veel gevallen ver te zoeken. Als de werknemer dan ook nog eens in het onzekere verkeert over (vermeende) garanties, hoef je hem al niet eens meer uit te leggen dat aan het wegnemen van risico’s een prijs vastzit die naarmate de rente la-ger is, hoger en hoger wordt en feitelijk niet meer is op te bren-gen. Hij is dan allang afgehaakt, boos of teleurgesteld. Of beiden.”

Stoppen met zekerheidEn daarmee dient een duivels dilemma zich aan. “Gegeven de economische omstandigheden en de verzwaarde kapitaaleisen onder Solvency II, is het geven van garanties op pensioen en in

het bijzonder een gegaran-deerd toeslagenbeleid voor heel weinig werkgevers nog te doen. Het vermeende voor-deel van rechtstreeks verzeker-de regelingen ondergebracht bij een verzekeraar, wordt een illusie als de nota voor zeker-heid bij de onderhandelings-partners binnen het arbeids-voorwaardenoverleg ter tafel

komt. Wie is hiertoe nog bereid, of wie kan die nog betalen? En al zou de meerprijs die je moet betalen om toeslagen te garande-ren, op te brengen zijn, dan nog is het een mission impossible om aan werknemers uit te leggen waarom die prijs zo hoog moet zijn. Er is voldoende bewijs geleverd voor het feit dat werkne-mers, ongeacht niveau opleiding en professie, het verband tussen risico’s, rendement en kosten van garanties niet snappen. Wij

TEKST MICHIEL HUISMAN FOTOGRAFIE BERLY DAMMAN

“Stop met kramp-achtig vasthouden aan zekerheden die we ons niet meer kunnen veroorloven”

februari 2016 - PensioenAdvies 7

Rob ter Mors is directeur Pensioenen bij Centraal Beheer sinds juli 2014.

Na jaren ondernemerschap, startte hij zijn loopbaan bij Achmea in 2004. Hij bekleedde de afgelopen twaalf jaar diverse directiefuncties binnen Achmea, Centraal Beheer en Avéro Achmea, met daarbij een focus op de zakelijke markt.

8 PensioenAdvies - februari 2016

Rob ter Mors: “Volledig tevreden zal ik pas zijn als we er écht in slagen op

deelnemersniveau pensioen dicht bij de mensen te brengen.”

hebben de verantwoordelijkheid om dit in begrijpelijke bewoor-dingen uit te leggen.

Anderszijds hebben werknemers de verantwoordelijkheid om zich te verdiepen in hun financiële situatie later. De vraag doet zich voor of het gebrek aan inzicht in de kosten van garanties, vertrouwen in de weg staat. Moet je kunnen uitleggen hoe je tot een waardevast pensioen komt en dus uit kunnen leggen wat de prijs daarvoor is? En omgekeerd: moet je uitleggen waarom je ervoor kiest om die hoge prijs voor waardevaste pensioenen niet te betalen omdat de kans – onder normale omstandigheden – op toeslagverlening bij een goed beleggingsbeleid toch wel aanwezig is? Ik neig ertoe te denken dat ook hier gezond verstand het wint.

Belangrijk is het om uit te leggen dat het beleggingsbeleid erop gericht is te streven naar waardevaste pensioenen zonder toren-hoge premies te moeten neerleggen voor garanties daarop. Niet óf we waardevaste pensioenen nastreven, maar hoé we dat doen, is de uitdaging waar we voor staan. Daarin is belangrijk dat we de factor ‘beleggen’ uitleggen, met alle zekerheden, onzekerheden en risico en rendement verhoudingen die daarmee annex zijn. Daar-in is het ook belangrijk om uit te leggen dat loonruimte per definitie beperkt is. Dat betekent dat elke pensioeneuro voor inkomen later, ten koste gaat van je inkomen nú.”

Kortom: “Stoppen dus met krampachtig vasthouden aan zekerhe-den die we ons niet meer kunnen veroorloven.”

Opbouwen en uitkeren “Maar er komt nog iets bij. Decennialang hebben we pensioen opgebouwd. De vermogens van pensioenfondsen werden groter en groter. De actuele demografische realiteit is dat fondsen echter niet meer alleen bezig zijn vermogens te vergaren en te beleggen om daarmee pensioen op te bouwen, maar ondertussen ook beleggingen liquide te maken om pensioenen uit te keren. Er ontstaat een lastige balancing act tussen uitkeren en opbouwen.”

“In onze zoektocht naar toekomstbestendig pensioen komen we dus heel wat tegen. Werkgevers met rechtstreeks verzekerde regelingen die bij contractverlengingen tegen torenhoge prijzen voor een gegarandeerd toeslagenbeleid aankijken. Pensioenfonds-bestuurders die voor de lastige opgave staan de continuïteit van hun fonds te waarborgen. Sociale partners die voor het dilemma staan om de inhoud van de pensioenregeling af te stemmen op de beschikbare loonruimte. Gepensioneerden die niet begrijpen dat hun fonds ondanks een miljardenvermogen, geen toeslagen ver-leent en in de veronderstelling verkeren dat hen die wél waren toegezegd. Werknemers die zich überhaupt niet in hun inkomen voor later verdiepen.”

De oplossing“En in die omstandigheden is iedereen naarstig op zoek naar dé oplossing. Is het de PPI, een bedrijfstakpensioenfonds, is het wel of niet liquideren van het eigen ondernemingspensioenfonds? Of toch maar naar een verzekeraar gaan? Binnen Achmea hebben wij de keuze gemaakt. Een keuze waarin we geloven en waar we dus vol voor gaan. Die keuze is het Centraal Beheer Algemeen Pen-sioenfonds. Ik ben van mening dat het een uitstekende oplossing is. En beter dan menigeen een jaar geleden voor mogelijk heeft gehouden. Absolute zekerheden in welke vorm dan ook, maar met name zekerheden op een geïndexeerd en dus koopkrachtbe-stendig pensioen met dito torenhoge prijzen, zijn passé. Weinig werkgevers die nog bereid zijn de prijs daarvoor te betalen. De uitdaging waar we als pensioensector nu gezamenlijk voor staan is om werknemers een reëel pensioen voor ogen te houden en te streven naar waardevastheid, zonder beloftes te doen die we niet kunnen waarmaken. Het is van het grootste belang dat we ‘zach-te’ rechten op een goede manier uitleggen zodat het vertrouwen in een reëel pensioen wél blijft bestaan.”

“Dat kan allemaal in het Algemeen Pensioenfonds waarin werkge-vers, werknemers, fondsen en het Centraal Beheer APF gezamenlijk risico’s onder ogen zien en die, waar dat nuttig en wenselijk is, samen delen en gezamenlijk schaalgrootte creëren om effectief te beleggen. Om die reden hebben we ons vermogensbeheer in één entiteit ondergebracht: Achmea Investment Management (AIM). Hier beheren we meer dan € 100 miljard, zowel voor diverse pen-sioenfondsen als voor Achmea zelf. AIM is hiermee een van de grootste beheerders van pensioenvermogens in Nederland.”“Het Centraal Beheer Algemeen Pensioenfonds biedt standaardkrin-gen met default-instellingen voor zowel DC als DB en CDC, maar ook maatwerk. Fondsen en/of werkgevers die een eigen identiteit belangrijk vinden, die een eigen, specifieke visie op bij-voorbeeld het toeslagenbeleid hebben of een eigen financierings-behoefte, kunnen met een eigen kring in het Centraal Beheer Algemeen Pensioenfonds terecht.”

Escape“We omarmen het APF ook omdat het ons een ‘escape’ geeft om uit de spiraal van oplopende prijzen voor onze klanten te komen. Maar het is niet het simpele vluchtweggetje. We geloven erin schaalgrootte te kunnen creëren en zo écht iets voor pensioen-fondsen, maar zeker ook voor ‘gewone’ werkgevers, te kunnen betekenen. Daar zijn we alert op. Door bundeling kan je veel betekenen op het vlak van reductie van uitvoeringskosten en beleggingsbeleid. We zijn ons goed bewust van de noodzaak om de transitie van ‘harde’ naar ‘zachte’ rechten op een goede

februari 2016 - PensioenAdvies 9

09Kaderkop_INT10Kaderbrood_INT

manier uit te leggen waarbij de factor beleggen cruciaal is. Je om-armt daarmee een bepaalde pensioengedachte waarvan wij vin-den dat die potentieel toekomstbestendig is en aantrekkelijk voor onze klanten. We zien daarbij zowel van de kant van pensioen-fondsen als van werkgevers een groeiende belangstelling voor onze oplossing. Dat staaft gaandeweg ons vertrouwen in onze eigen propositie. We zijn zover dat we met onze klanten en hun adviseurs in gesprek gaan over de mogelijkheden om op termijn over te stappen naar het Algemeen Pensioenfonds. Verzekerde regelingen bieden we straks voor nieuwe klanten niet meer aan.” “Best spannend allemaal, want binnen het Algemeen Pensioenfonds is onafhankelijkheid van bestuur een belangrijk punt. Het gaat erom het bestuur te overtuigen dat we goed acteren op kritische succesfactoren als uitvoering, asset management en communica-tie. Uiteindelijk kunnen ze immers met de voeten stemmen …”.

Fascinerend implementatietraject“Het is een fascinerend implementatietraject, vind ik, waarbij het er uiteindelijk om gaat de afstand van werknemers tot hun eigen pensioen, te verkleinen. We beperken ons daarbij niet tot pen- sioen in de tweede pijler, maar richten ons op een integrale bewustwording bij werknemers van hun inkomenspositie nú én later. Dus inclusief de 3e en 4e pijler. We doen dat aanvullend met een productline van Centraal Beheer en in de overtuiging dat naarmate je beter inzicht en overzicht biedt, de werknemer beter de belangen begrijpt die er voor hem op het spel staan. Daarom investeren we fors in communicatie en hechten we veel waarde aan de ontwikkeling van een portal die de werknemer, maar óók de werkgever, toegang moet verschaffen tot alle infor-matie, ook persoonlijke informatie, die nodig is om een goed beeld van je inkomen te krijgen en van de (levensloop)gebeurte-nissen die daarop in (kunnen) grijpen. Dat gaat best ver. De ont-wikkeling naar ‘automatisch sturen’ zoals wij dat noemen, is daar een goed voorbeeld van. Daarbij gaat het om de mogelijkheid maandelijks op basis van je persoonlijke risicoprofiel een soort ALM-studie te maken. Het doel is om beter te beleggen en dus tot een beter pensioenresultaat te komen. Ook doorbeleggen na pensioendatum maken we mogelijk.”

Nieuwe dag“De ontwikkeling van die werknemersportal hebben we samen met deelnemers ter hand genomen. Vooral om van hen te leren hoe zij tegen ‘pensioen’ aankijken, maar ook om ons ervan te ver-gewissen dat de informatie die de portal biedt hen ook daadwer-kelijk leert begrijpen dat het over hún specifieke situatie gaat waarover ze in toenemende mate zélf de regie én de verantwoor-delijkheid moeten nemen. Het onbewust onbezorgde gevoel dat het wel goed zit met ‘mijn oudedag’ moet plaatsmaken voor een nieuwe, bewuste betrokkenheid bij ‘mijn nieuwe dag’. Een nieuwe levensfase waarvoor ik nú de juiste maatregelen moet (laten) nemen om straks met vertrouwen in binnen te stappen.”

Doelstellingen en verwachtingen“De pensioenmarkt is een echte adviesmarkt vol dynamiek. Zeker met de komst van het APF. Wij zien hierin een belangrijke rol voor de adviseur. Vanuit ons geloof in de waarde van advies wer-ken wij al jarenlang nauw samen met de adviesmarkt. We zoeken aansluiting bij het veranderende bedrijfsmodel van adviseurs. Dit betekent ook dat we moeten aansluiten op afspraken die advi-seurs met hun klanten maken. Er ligt een belangrijke rol voor

adviseurs om in samenwerking met pensioenaanbieders het pensioen dichterbij de werknemer te brengen.”“Ik schat dat er in de eerste fase zo’n vijf à tien APF’en in de markt komen. Met de inzichten van nu, kan je constateren dat het om een aantrekkelijke markt gaat. Er zijn nog zo’n 230 ondernemingspensioenfondsen waarvan er naar verwachting de komende tijd jaarlijks nog een groot aantal liquideert. Een inte-ressante adviesmarkt voor consultants waarvan je een bovenlaag dan ook snel de verdiepingsslag in kennis en ervaring ziet maken: in pensioentechniek, in actuariaat maar zeker ook in asset management. Ze trekken terecht alles uit de kast.” “Of een ppi en een verzekeraar straks niet meer nodig zijn als het om pensioen gaat? Ik ben benieuwd. De komende twee à drie jaar zal het uit gaan wijzen. Hoe dan ook: Wij hebben onze keuze ge-maakt en gaan zoals gezegd vol voor het Centraal Beheer Algemeen Pensioenfonds. Of dat ook verzekerde regelingen overbodig maakt? Ik denk het wel, daarom bieden we ze ook niet meer aan.”

Tevreden“Ik ben tevreden als we in staat zijn het Centraal Beheer Algemeen Pensioenfonds succesvol in de markt te krijgen. Dat is het geval als niet alleen pensioenfondsen, maar ook werkgevers instappen in onze propositie én we bestaande klanten in onze portefeuille bij contractverlengingen kunnen overtuigen van de waarde van onze nieuwe propositie. Maar dat is niet alles. Volledig tevreden zal ik pas zijn als we er écht in slagen op deelnemersniveau pensioen dicht bij de mensen te brengen. Ik geloof erin!”

Centraal Beheer Algemeen Pensioenfonds ver-wacht tegemoet te komen aan de behoefte van zijn klanten, met:

− Een reële pensioenambitie (betaalbare zekerheden); − Verschuiving van verantwoordelijkheid (en risico) van

werkgever naar werknemer voor zover sociale partners dit overeenkomen;

− Consolidatie voor pensioenfondsen (toekomstbestendig-heid)

− Schaalgrootte en (daarmee) lagere kosten − Ruimere beleggingsvrijheid (onder FTK) dus een hogere

kans op indexatie − Uitvoering van zowel DB- als DC-regelingen − Uitvoering van zowel opbouwfase als uitkeringsfase − Flexibiliteit, keuzevrijheid en ‘eigenheid’ op werkgevers-

niveau

Het Centraal Beheer APF biedt: − Alle regelingen in combinatie met elkaar (DB/CDC en

(netto)DC; − Transparantie en inzicht op deelnemersniveau via één por-

tal in alle pensioenpotjes teruggerekend naar bedragen van nu en gecombineerd met uitgaven (Nibud-modellen);

− Mogelijkheid voor eigen kring voor pensioenfondsen, eigen identiteit en eigen financieringsbehoeftes;

− Ambitie om zoveel mogelijk pensioen uit iedere ingelegde euro te realiseren. Onder andere door:

1. Automatisch sturen 2. Doorbeleggen 3. Schaalomvang.