STEDEN - · PDF fileBijlage 2: organogram bevoegde administratie.....42. 3 Lijst afkortingen...

Beleidsnota 2009 - 2014

STEDEN

Duurzameencreatievesteden

Freya Van den Bossche

VlaamsministervanEnergie,Wonen,StedenenSocialeEconomie

1

Inhoud

Lijst afkortingen .............................................................................................3

Managementsamenvatting ...........................................................................4

1 Inleiding .................................................................................................5

2 Omgevingsanalyse ...............................................................................7

2.1 Afbakening van het beleidsveld stedenbeleid ...........................................7

2.2 Kerncijfers steden ............................................................................................7

2.2.1 Demografischeevolutiesindesteden........................................7

2.2.2 Economischeaantrekkingskrachtvandesteden...................... 10

2.2.3 Kansarmoedeindesteden....................................................... 11

2.2.4 Wonenindesteden.................................................................. 13

2.2.5 Democratischdraagvlakindesteden....................................... 16

2.2.6 Destedenininternationaalperspectief.................................... 16

2.2.7 Bestuurskrachtindesteden..................................................... 17

2.2.8 Besluit....................................................................................... 19

3 Strategische en operationele doelstellingen .................................20

3.1 Visie ...................................................................................................................20

3.2 Strategische doelstellingen..........................................................................22

3.2.1 Strategischedoelstelling1:wonenindestadwordtaantrekkelijker.........................................................................22

3.2.2 Strategischedoelstelling2:eenruimtelijkstedelijkgebiedsbeleidontwikkelen.......................................................23

3.2.3 Strategischedoelstelling3:destedenzetteninopeenopenenwarmesamenleving....................................................24

3.2.4 Strategischedoelstelling4:destedengroeienuittotbelangrijkecentravancreativiteitenondernemerschap..........25

3.2.5 Strategischedoelstelling5:destedenvergroenen..................26

3.2.6 Strategischedoelstelling6:naarslimmemobiliteitindesteden.......................................................................................28

3.2.7 Strategischedoelstelling7:destedenbiedenmeerruimtevoorinspraakenbetrokkenheidvanbewoners............29

3.2.8 Strategischedoelstelling8:eenversterktendoeltreffendVlaamsstedenbeleidinpartnerschapmetstedendiegoedbestuurdworden.............................................................30

3.2.9 Strategischedoelstelling9:AllebeleidsdomeinenvandeVlaamseoverheidondersteunendesteden............................. 31

2

3.3 Operationele Doelstellingen ........................................................................32

3.3.1 Operationeledoelstelling1:Tegeneind2013ishetVlaamsStedenfondsnaevaluatieeninsamenspraakmetdestedengeactualiseerdenklaarvoorimplementatiedoordenieuwestadsbesturenendeVGCindeperiode2014-2019.................................................................................32

3.3.2 Operationeledoelstelling2:hetstadsvernieuwingsfondswordtverdergezetengeoptimaliseerd....................................33

3.3.3 Operationeledoelstelling3:destadsregionalesamenwerkingfaciliteren.........................................................34

3.3.4 Operationeledoelstelling4:hetVlaamseStedenbeleidzetdestedenpositiefindekijker.............................................34

3.3.5 Operationeledoelstelling5:destedenmakengebruikvandestadsmonitorvoorhunstrategischemeerjarenplanning...................................................................35

3.3.6 Operationeledoelstelling6:demethodiekvandestadscontractenwordtinsamenspraakmetdestedenuitgebreidmetnieuwesectoroverstijgendethema’sendemethodiekkrijgteenstructureleverankeringinderegulierewerkingvandeVlaamseoverheid.............................35

3.3.7 Operationeledoelstelling7:WisselwerkingenmetanderebeleidsveldenbinnendeVlaamseoverheidopstartenendebestaandeverstevigen.........................................................36

3.3.8 Operationeledoelstelling8:hetVlaamsstedenbeleidbeterwetenschappelijkondersteunen.....................................37

3.3.9 Operationeledoelstelling9:desamenwerkingenhetoverlegmetandereoverhedenenstakeholdersintensifiëreneninternafstemmeninfunctievaneenbetergeïntegreerdenonderbouwdstedenbeleid....................37

Bijlagen ..........................................................................................................39

Bijlage 1: regelgevingsagenda 2009-2014 .............................................................39

Bijlage 2: organogram bevoegde administratie ..................................................42

3

Lijst afkortingen

BENELUX België,Nederland,Luxemburg

BWHI BijzondereWetvan8augustus1980totHervormingderInstellingen

CAG CollegevanAmbtenaren-generaal

DAR DienstenvanhetAlgemeenRegeringsbeleid

EFRO EuropeesFondsvoorRegionaleOntwikkeling

EU EuropeseUnie

EUKN EuropeanKnowledgenetwork

GOK GelijkeOnderwijsKansen

JESSICA JointEuropeanSupportforSustainableinvestmentinCityAreas

NICIS NetherlandsInstituteforCityInnovationStudies.

OCMW OpenbaarCentrumvoorMaatschappelijkWelzijn

PPS Publiek-privatesamenwerking

SBOV SteunpuntBestuurlijkeOrganisatieVlaanderen

SMART Specifiek,meetbaar,aanvaardbaar,realistisch,tijdig

TIDS ThuisindeStad

VGC VlaamseGemeenschapscommissie

VIA VlaandereninActie

VLEVA VlaamsEuropeesVerbindingsagentschapvzw

WKK Warmtekrachtkoppeling

4

Managementsamenvatting

DeverstedelijkingvanVlaanderenvergteenspecifiekstedenbeleid.Hetstedenbeleidgaatuitvaneenvisieoplangetermijn.NietalleendestedenhebbenVlaanderennodig,evengoedkanVlaanderennietzonderkrachtdadigesteden.DestedendragenbijtotdedoorbrakendiedezeVlaamseregeringindeperiode2009–2014wilrealiseren.AlsVlaanderentotdetopregio’svanEuropawilbehorenmoetVlaanderenblijveninvesterenindestedenenhetVlaamseStedenbe-leidverderuitbouwen.Sterkestedenzijndemotorenvoordeeconomischewelvaart,biedenantwoordenopmaatschappelijkeuitdagingenenzorgenvoorbestuurlijkevernieuwinginVlaan-deren.

UitdeomgevingsanalyseblijktdathetbelangvandestedenvoorVlaanderennauwelijksover-schatkanworden.MeerdaneenanderhalfmiljoenVlamingenwoont ineenstad.Dediversi-teitvandestadsbevolkingvertaaltzichineendiversiteitaantroevenennoden.Daarnaastzijnnogveelmeermensenaangewezenopdestadvoorondermeerhunjob,ontspanning,zorgenonderwijs.

Uitdeomgevingsanalyseblijktdatdeuitdagingenzichsituerenopeenheelbredewaaiervandomeinen:economie,innovatie,mobiliteit,ruimtelijkeordening,onderwijs,welzijnenmilieuomermaarenkeleoptenoemen.

Deambitievanhetregeerakkoordluidt:

Werk maken van duurzame, creatieve steden. Stedelijke kernen uitbouwen tot aantrekkelijke woonkernen met een evenwichtige sociale en demografische mix en een sterk sociaal weefsel, met een interessant cultureel, onderwijs-, verzorgings-, mobiliteit-, winkel- en arbeidsaanbod, evenals betaalbare woningen. Ze neemt maatregelen om een vlotte, veilige en breed toegankelijke mobi-liteit te garanderen, in het bijzonder in de steden via een multimodale duurzame bereikbaarheid tegen 2020.

HetVlaamsestedenbeleid2009-2014gaatvoluitvoorhaarsteden.Hierbijfocustzezichopdekrachtvandestadalsmotorvanmaatschappelijke,economischeenculturelevernieuwing,zon-derdekwetsbaarheidvandestaduithetoogteverliezen.Centraalstaathetfragieleevenwichttussendewoon-encentrumfunctievandestad.Datevenwichtversterkentenvoordelevandebewonersiscruciaal.

Devisie–‘werkmakenvanduurzameencreatievesteden,ineengroenendynamischstedenge-west’-wordtvertaaldindevolgende9strategischedoelstellingen:

• Wonenindestadwordtaantrekkelijker.

• Eenruimtelijkstedelijkgebiedsbeleidontwikkelen

• Destedenzetteninopeenopenenwarmesamenleving

• Destedengroeienuittotbelangrijkecentravancreativiteitenondernemerschap

• Destedenvergroenen

• Eenslimmemobiliteitvoordesteden

• Destedenbiedenmeerruimtevoorinspraakenbetrokkenheidvandebewoners

• Een versterkt en doeltreffend Vlaams stedenbeleid in partnerschap met steden die goedbestuurdworden

• AllebeleidsdomeinenvandeVlaamseoverheidondersteunendesteden

5

1 Inleiding

DeverstedelijkingvanVlaanderenvergteenspecifiekstedenbeleid

Metruim6miljoeninwonersopeenoppervlaktevan13.521km2isVlaanderenéénvandedichtstbevolkteenmeestverstedelijkteregio’svanEuropa.Hetiseenrastervangrote,middelgroteenkleinesteden,veledorpenenwoonlinten.Dezestedenzijnsterkonderlingverbonden,endegrenzentussenstadenplattelandzijndevoorbije60jaarvervaagd.DitmanifesteertzichhetsterkstindeVlaamseRuit(Antwerpen–Gent–Brussel–Leuven),dathiermeetotde6grootstehoofdstedelijkeregio’svanNoord-West-Europabehoort(samenmetLonden,Parijs,Rijn-Mainz,Rijn-Ruhr,enRandstadHolland)1.

Door de centrale ligging in Europa, de aanwezigheid van een wereldhaven en de aanleg vaneenuitgebreidewegeninfrastructuurgroeideVlaanderenindenaoorlogseperiodeuittoteenbelangrijklogistiekkruispuntinEuropa.Detoegenomenmobiliteit,debeperkteschaalgrootteen–vooral-hetontbrekenvaneensterkruimtelijkordeningsbeleid,verklarenhoeVlaanderengedurende decennia gesuburbaniseerd is. Jonge gezinnen kozen vanaf de jaren ’60 massaalvooreeneigenhuismettuinengarageinderand.Vandestedenbestondeenbeeldvanvuil,onveilig,slechtbestuurd,veelvreemdelingen.Tegelijkertijdontstondeenbewegingvanbedrij-vendiedestadverlietenwegensdebeperkteuitbreidingskansenvoorbedrijfsterreineninderand,enwerdengrotewinkelcentraenrecreatievebedrijvenbuitendestedenopgericht.Kapi-taalkrachtigegezinnenenbedrijvenverlietendestad,waardoorhetfinanciëledraagvlakvandestedenonderdrukkwam.

Sedert een 20-tal jaren zien we echter een heropleving van de steden, vooral dankzij sterkelokalebesturenmetvisieopstadsontwikkeling,DaarenbovenbleekdegunstigeeconomischeconjunctuurendeverhoogdeaandachtvandeVlaamseenfederaleoverheidvoordestedeneen prima hefboom voor een krachtig beleid. Steden investeerden in de verfraaiing van destadscentraenbuurten.Stadsbesturengaveneenfermeinjectieindemoderniseringenprofes-sionaliseringvanhunwerkingenadministratie.Metsucces.Stedenzienhunbevolkingsaantalgroeien,hunaantrekkingskrachtopjongeondernemersvergrotenenhunsuccesbijstudentenenbezoekersstijgen.

Stedenzijnboeiendeplaatseninonzesamenleving,waarveelgebeurt, ideeënentrendsont-staan,beslissingenwordengenomenenmensenelkaarontmoeten.

Destadfascineert,maarstoottegelijkertijdnogteveelaf.Erzijntalvanconflicten,erzijnhuis-vestingsproblemen, er zijn spanningen tussen bevolkingsgroepen (jong oud, autochtoon –allochtoon,rijk–arm),grotetewerkstellingenhogerewerkloosheidkomensamenineenstadvoor,oudestadswijkenenerfgoedvs.nieuweontwikkelingen,verminderdeverkeersleefbaar-heid,individualiseringvs.samenleven.

Opdezeuitdagingen,metdezedualiteiten,waaronzestedenalsruimtelijkeknooppuntenvanonzesamenlevingvoorstaan,eenantwoordformuleren,kanviaeenstedenbeleid.Ditsteden-beleid moet er een zijn waardoor Vlaanderen als verstedelijkte regio op economisch, sociaal,milieu,encultureelvlakaandetopstaatinEuropaendeuitdagingenvoordestedenvande21eeeuwaankan.

1 RuimtelijkStructuurplanVlaanderen,1997,p46,§1.2

6

DestedelijkheidvanVlaanderenwordtookgekenmerktdoorhetfeitdat60%vandewoningeninVlaanderen,enmeer60%vandetewerkstellinginVlaanderen,zichindestedelijkegebieden2bevindt.Vlaanderenkentdoorzijnverstedelijkingzijngelijkeniet inandere landen,envergtdaardooreenspecifiekstedenbeleid.

Doordestaatshervormingvan1980werdendegewesteninBelgië(Vlaanderen,Wallonië,Brus-sel)zelfbevoegdvoorruimtelijkeordeningenbegonVlaanderenaaneeninhaalbeweging.Methet Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen werd vanaf 1997 resoluut gekozen voor verdichtingvandestedelijkegebiedenendevrijwaringvandebuitengebieden.

EeneersteaanzettothetVlaamseStedenbeleidwerdgegevendoordeoprichtingvaneenSoci-aalImpulsfondsin1996.HetSociaalImpulsfondshaddeopdrachtomhetlokaalbeleidinzakehetherstelvandeleef-enomgevingskwaliteitvandeachtergesteldebuurtenendestedenenhetbeleidinzakedebestrijdingvankansarmoedeenhetwelzijnsbeleid,teondersteunen.HetsociaalImpulsfondsrichttezichtotallelokalebesturen.Deproblemenwarenhetmeestvoel-baarindestad,maarwarendaartoenietbeperkt.

Vanaf1999werdhetVlaamseStedenbeleidéénvandeprioriteitenvandeVlaamseRegeringenwerdereenVlaamseministerspecifiekbevoegdvoorhetVlaamseStedenbeleidaangesteld.HetVlaamsestedenbeleidrichtzichinhoofdzaakopdetweegrootstedenAntwerpenenGent,de11regionalestedenAalst,Brugge,Hasselt,Genk,Kortrijk,Leuven,Mechelen,Oostende,Roese-lare,Sint-NiklaasenTurnhoutendeVlaamseGemeenschapscommissievoorBrussel.Voorwatdestadsvernieuwingbetreft,komendaarnog21provincialestedenbij.

HetStedenbeleidinVlaanderenwasvooralgerichtophettegengaanvanstadsvlucht,vooralvanjongegezinnenmetkinderen,hetverhogenvandeleefbaarheidendeverhogingvanhetdemo-cratischdraagvlak.HetStedenbeleidgaatnietlangeralleenuitvandeproblemenvaneenstadmaarspeeltookinopdekansenvaneenstad.HetSociaalImpulsfondswerdgeheroriënteerdtoteenstedenfonds.

Hetstedenbeleidgaatuitvaneenvisieoplangetermijn.Eenstadiseenlevendorganismemetoneindig veel facetten. De beslissingen van vandaag bepalen hoe de stad er morgen en dekomendejarenzaluitzien.Ditwashetuitgangspuntvoorhetwitboek“Deeeuwvandestad”waarineenvisievoordevolgende20jaarwerduitgewerkt.

NietalleendestedenhebbenVlaanderennodig,evengoedkanVlaanderennietzonderkracht-dadigesteden.DestedendragenbijtotdedoorbrakendiedezeVlaamseregeringtussennuen2020wilrealiseren.AlsVlaanderentotdetopregio’svanEuropawilbehorenmoetVlaanderenblijveninvesterenindestedenenhetVlaamseStedenbeleidcontinuerenenverderuitbouwen.Sterkestedenzijndemotorenvoordeeconomischewelvaart,biedenantwoordenopcomplexeenurgentemaatschappelijkeuitdagingenenzorgenvoorbestuurlijkevernieuwinginVlaande-ren.

2 ‘Stedelijkegebied’iseenbeleidsmatigbegrip,enbehelst(delenvan)gemeentenensteden,waarvooreenspecifiekruimte-lijkbeleidwordtgevoerd.RSV,1997.

7

2 Omgevingsanalyse

2.1 Afbakeningvanhetbeleidsveldstedenbeleid

Het Vlaamse stedenbeleid

DeVlaamseRegeringheeftophaarbijeenkomstvan13juli2009debevoegdheidstedenbeleidaanministerFreyaVandenBosschetoegewezen.Naastdeanderebevoegdhedenvandeminis-ter,Wonen,EnergieenSocialeEconomie,zijnooktalvanbevoegdhedenvandeandereministersrelevantvoorhetstedenbeleidzoalsruimtelijkeordening,welzijn,cultuurenopenbarewerken.

Artikel6,§1,VIII,10°vandebijzonderewetbepaaltdatdegewestenendefederaleoverheidelkbevoegdzijnvoordefinancieringvandeopdrachten,uittevoerendoordestedenengemeen-tenindematerieswaarvoorzijrespectievelijkbevoegdzijn.

DeVlaamseoverheidisbevoegdvoorhetmerendeelvandemateriesdiegevatwordeninhetstedenbeleid.Zijisdanookdelogischeoverheidomeengecoördineerdensamenhangendste-denbeleidtevoerendatbetrekkingheeftopeenbredewaaiervanbeleidsdomeinen.

2.2 Kerncijferssteden

In2004werddeStadsmonitoringevoerd.Ditstrategischeinstrument,ontwikkeldonderimpulsvanhetVlaamsestedenbeleid,maakthetmogelijkommaatschappelijkeontwikkelingenoptevolgenennategaanhoedestedenevoluerenophetvlakvanleefbaarheidenduurzaamheid.Het isgeenevaluatie-instrumentvoorhetbeleidvandestadsbesturen. In2008verscheendederdeeditie3.Devolgendeanalysegaatdieperinopdeevolutiesophetvlakvanstadsvlucht,dualiseringenleefbaarheid,economieenwerkgelegenheid.Ookdematewaarinhetdemocra-tischedraagvlakindestedenofdebetrokkenheidvandeinwonersisvergroot,wordtonderdeloepgenomen.Totslotwordtbekekenofdestedeneringeslaagdzijnhunbestuurskrachtteversterken.DedatavandeStadsmonitorzijnvoordezeomgevingsanalyseaangevuldmetdievanandererelevantestudies4.

2.2.1 Demografische evoluties in de steden

OngeveereenkwartvandeVlaamsebevolkingwoontinéénvande13centrumsteden5.Vrijwelallecentrumstedenzienhunbevolkingdejongstejarentoenemen6.Debevolkingsaangroeitus-sen1999en2007wasindegrootstedenietssterkerdanhetVlaamsegemiddelde.DeaangroeiindeoverigecentrumstedenwasechterietslagerdanhetVlaamsegemiddelde.

De bevolkingsgroei hangt zowel af van de natuurlijke aangroei als van het migratiesaldo. In2007kendenallestedenmetuitzonderingvanKortrijkenOostendeeennatuurlijke aangroei.HetgeboorteoverschotwashetgrootstinLeuven,Mechelen,GenkenAntwerpen.Denataliteit

3 Eenaantaldatazijnbekomenviaeensurvey.Dezesurveydata2008(postenquête)zijnnietvergelijkbaarmetdesurveydata2004en2006(telefonischeenquête).

4 AlgemeneomgevingsanalysevoorVlaanderen,Vrind2009,Conjunctuurnotaapril2009,Vlaanderenvergeleken2008,Busi-nessroute2018formetropolitanBrussels,

5 Metde13centrumstedenwordenbedoeld:Aalst,Antwerpen,Brugge,Kortrijk,Gent,Genk,Hasselt,Mechelen,Oostende,Roeselare,Sint-Niklaas,Turnhout.

6 Deofficiëlebevolkingscijferszijneenonderschattingvandewerkelijkestadspopulatie.Dewetgevingbepaaltimmersdatpersonendieingeschrevenzijninhetwachtregisternietmogenwordenmeegeteldinhetbevolkingscijfervandegemeente.Hetgaathierbijomallepersonenwaarvandeasielprocedurenoginbehandelingis.Destedenmetgroteonderwijsinstel-lingen(bvAntwerpen,Gent,LeuvenenHasselt)trekkensteedsmeerstudentenaan,dieindestadtijdelijkkomenwonen.Opdewoonmarktwordtdestudentenpopulatieeennietteonderschattengroepmetspecifiekewooneisen,ookinzakesamenlevenindewijk..

8

kendeeendieptepuntin2001.Vanafdanstijgthetaantalgeboortesinallesteden.Destijgingtussen2001en2007ishetsterkstindegrootstedenAntwerpenenGent(+21%).Daarnavolgendecentrumsteden(+11%).DegemiddeldetoenamevoordeoverigegemeenteninVlaanderenbedraagt6%.

Degroeivandestadsbevolkingismedetoeteschrijvenaanimmigratieuithetbuitenland,diezichindestedensterkerdoorzetdaninderestvanVlaanderen.HetaantalBelgendatdestedenverlaatisindemeestestedennogsteedsgroterdanhetaantalBelgendaterkomtwonen.EnkelinAalst,Hasselt,OostendeenRoeselareisditniethetgeval.

Demeestestedenhebbenhetnogsteedsmoeilijkomjonge gezinnen aan te trekken.DitgeldtvoorAntwerpen,Brussel,Gent,Leuven,Mechelen,OostendeenTurnhout.Jongegezinnenuithetbuitenlandtrekkenwelnaardezesteden.EnkelAalst,Sint-NiklaasenRoeselarehebbeneenpositiefmigratiesaldovoorjongegezinnen.Sint-NiklaasenRoeselaretrekkenzowelvanoverigegemeentenalsvanuithetbuitenlandjongegezinnenaan.VoorAalstwordtdepositievetrendvoornamelijkverklaarddoorimmigratieuithetbuitenland.

9

Aalst,Antwerpen,Gent,Hasselt,Leuven,MechelenenTurnhouttrekkenweljongvolwassenen(20-29j)aan.Hetiseenbelangrijkeuitdagingomdezejongvolwassenenindestadtehoudenwanneerzijeengezinstichten.

Mensen in de leeftijdscategorie 45- 65 jaar, ook wel medioren genoemd, wordenvaakgezienalsmensenmetenigefinanciëlearmslag.Indiezinzijnzebelangrijkvoordefinanciëledraag-krachtvandesteden.EnkelOostendekentelkjaartussen1997en2006positievemigratiecijfersvoormedioren.Antwerpen,Brussel,Gent,Kortrijk,LeuvenenMechelenkennentussen1997en2006eennegatiefmigratiesaldovanmedioren.Ditisvooraltewijtenaanhetnegatieveinternemigratiesaldo(minderverhuisbewegingenvaneenandereBelgischegemeentenaardestaddanomgekeerd).Deoverigecentrumstedenkennenwisselende,maarmeerdangemiddeldposi-tievecijfers.Delaatstejarenzijndemigratiecijfersinaldezestedenpositief.InAalst,Brugge,HasseltenTurnhoutisookdeinternemigratie(vanuiteenanderestadinBelgië)positief.InGenkenSint-Niklaaswordtdepositieveeindbalansenkelverklaarddoordemigratieuithetbuiten-land.

Eenopvallendkenmerkvandestedelijkebevolkingssamenstellingishetgroteaandeelvandeniet-actievebevolking.Metbijnaeenderde60-plussersisdatbijzondergrootinOostende.

Watdeaardvandebuitenlandseinwijkingbetreft,isdelaatstejareneenopvallendestijgingmerkbaarvanhetaantalNederlandersdatzichindeVlaamsecentrumstedenenBrusselkomtvestigen.Dezetrendkomtinbijnaallestedenvoor.EnkelOostendeenRoeselarekennengeenechtestijging.DegroeivanhetaantalinwijkelingenuitMaghreb-landenkendeeenhoogtepuntrond2002.Daarnavieldegroeiinbijnaallestedenterug,alblijftdemigratievandezegroepennaardestedennogerghoog.BruggeenOostendezienweiniginwijkelingenuitMaghreb-lan-den.VoordeinwijkinguitOost-Europa(o.a.RoemeniëenBulgarije)iservooraleenstijginginAntwerpen,BrusselenGent,maarookinBrugge,KortrijkenLeuvenisereenlichtegroei.Leu-venenAntwerpentekenendanweereenopmerkelijkestijgingvan(hoogopgeleide)Aziatischeinwijkelingenop.

De gezinsgrootte in de stad nam de voorbije jaren gestaag af. Een gemiddeld stedelijk huis-houden bestaat uit 2,1 personen. In de steden zijn er opvallend meer alleenstaande jongvol-wassenenenpersonenvanmiddelbareleeftijddanhetVlaamsegemiddelde.Sinds2001stijgthetaandeeljongvolwassenendatsamenwoontmeteenpartnerwelopnieuwindegrootsteden(vooralinAntwerpen).Alleenstaandeoudersmetkinderenzijnindebevolkingsubstantieeltoe-genomen.IndegrootstedenAntwerpenenGentisdatmeeruitgesprokendaninderestvanVlaanderen.JongvolwassenenindestadwonenminderlangbijhunoudersdaninderestvanhetVlaamseGewest.

Debevolkingssamenstelling van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest kenmerktzichdooreenhoogaantalalleenstaandenenhetfenomeenvangezinsverdunning.Nogopvallendekenmer-kenzijn:eengrootaandeelinwonersvanvreemdenationaliteit,eenjongeleeftijdsstructuureneenstijgingvanhetaantal80-plussers.GoedopgeleideengoedverdienendebewonersverlatenBrusselnogsteeds.Brusselkenteengrootverloopvandebevolkingalsgevolgvaneensterkeinwijkingincombinatiemeteensterkeuitwijking.Meerdan50%vandeuitwijkinguitBrusselgaatnaardeVlaamserand.

Volgenshet“OnderzoeknaardemigratiebewegingenvandegrotestedenindedriegewestenvanBelgië”(2003)zijndebelangrijkstemotieven om de stad te verlaten woninggerelateerdemotieven(zoalseeneigenhuiskopenofbouwen,dewoningisteklein,tehogehuurprijs,teweinigcomfort)enpersoonlijkemotieven(o.a.huwelijk,samenwonen,gezinsuitbreiding,terugnaardestreekvanherkomst).Motievendieverbandhoudenmetdewoonomgevingenmetdewerksfeerspelenookeenrol,maarkomenpasopdetweedeplaats.

10

Bijdevestigingsmotievenspelen‘denabijheidbijhetwerk’en‘degroottevandewoning’debelangrijksterol.

Volgenseenonderzoekinhetkadervande‘Thuisindestad’-campagne(2009)wordtdenabij-heid van dienstverlening, in het bijzonder het winkelaanbod, als voornaamste voordeel vanwonen in de stad genoemd. Als nadelen gelden vooral de drukte, het lawaai, het gebrek aanleefruimteengroen.Mensendieineenstadwonen,kijkenandersnaardestaddanmensendieineenlandelijkeomgevingwonen.Deeerstegroephaaltvakerhetverkeerenhetgebrekaanparkeergelegenheidaanalsnadeel,terwijlpersonendieineenlandelijkeomgevingwonendedrukteenhetgebrekaansocialecontactenzienalsbelangrijkstenadeelvanineenstadwonen.

2.2.2 Economische aantrekkingskracht van de steden

Eenbreedenbloeiendondernemingsweefselvormtdebasisvoorwelvaarts-enjobcreatieindestadsregio.EenkwartvandeondernemingeninVlaanderenbevindtzichindecentrumsteden.Ook37%vandeoprichtingenvindtplaatsindecentrumsteden.

Economische specialisatie

Stedelijke gebieden profileren zich steeds meer op sectoren met een bijzondere dynamiek,zoalsdienstenendetailhandel.Hetiswenselijkdathetstedelijkeconomischeweefseleeneven-wichtkenttussenspecialisatieendiversificatie,maarvooralookdatdetop 5-sectoren in de stad(verschillendstadperstad)hetintermenvanwerkgelegenheideconomischgoeddoen.In2006zorgende5belangrijksteeconomischesectorenperstadvoor53%(Turnhout,GentenRoese-lare)tot66%(inHasselt)vandeprivatewerkgelegenheid.Groot-enkleinhandelbehorenindemeestestedentotdetopvijfsectoreninzakewerkgelegenheid.

In2006werdvastgestelddatdesectorvandezakelijke dienstverlening (boekhoudkantoren,uitzendbureaus,schoonmaakbedrijven,consultancybureause.d.)degrootstewerkverlenerisindeVlaamsecentrumsteden.Degroeivanhetaantaljobsindezesector(2000-2006)verliepparallelmeteenafnamevandewerkgelegenheidindeindustrie.

Instedendiezicheconomisch specialiseren,isdewerkgelegenheidafhankelijkvaneenbeperk-teraantalsectoren.Dat ishetgeval inHasselt,Oostende,Leuven,Brugge,GenkenAalst.HetaandeelvandebouwsectorindewerkgelegenheidissterkgestegeninAalst,Hasselt,Kortrijk,RoeselareenSint-Niklaas.DehorecaisdanweerergbelangrijkinstedenzoalsBruggeenLeuven.

Het aandeel werknemers in kennisintensieve en creatieve sectoren geeft het aandeel werk-nemersinkennisintensieveencreatievesectorenweerophettotaleaantalwerknemersindestad.DitisgebaseerdopeenuniformeEurostat-enOeso-classificatie.Leuven,KortrijkenGentkennenbijgevolghethoogsteaandeelwerknemersinkennisintensieveencreatievesectoren.Invergelijkingmetvlaanderenkennendestedeneenhogeraandeelwerkgelegenheidinkennisin-tensieveencreatievesectoren.HasseltenSint-Niklaasscorenvoorallagerophetvlakvanwerk-gelegenheidinde(medium)hoogtechnologischeindustrie.

Ondernemerschap

Denetto-aangroei van stedelijke ondernemingeniseenbelangrijkeaanduidingvooreenbloei-endondernemingsweefsel.Vooreenaantalcentrumstedenisdenetto-aangroeivanonderne-mingenpositiefoverdeganseperiode2002-2006(Gent,Hasselt,Leuven,MechelenenRoese-lare).EnkelinAalstiserzowelin2002,2004als2006eenafnamevanhetaantalondernemingentegenover het voorgaande jaar. De netto aangroei blijft in de centrumsteden iets groter dangemiddeldinVlaanderen.Opvallendisdathetaantalondernemingennogsterkertoeneemtin

11

destadsrandendeverstedelijktegemeentenmetindustriëleactiviteiteneneenstijgendebevol-king.

Hetaantalstartende ondernemingengeefteenindicatievanhetondernemingsklimaat,maarmisschien nog belangrijker is de overlevingsgraad van starters. Gemiddeld is 80% van de in2003 opgestarte bedrijven 5 jaar later nog steeds actief. Leuven kent met 84,4% de hoogsteoverlevingsgraad.InSint-Niklaas(77%)isdeoverlevingsgraadhetlaagst.Deoverlevingsgraadisin2008tegenover2004gemiddeldmet2,5procentpuntengedaald.VoorallecentrumstedenbehalveBruggeenLeuvenisereendalingvandeoverlevingsgraad.DesterkstedalingiserinSint-Niklaas,Kortrijk,Gent,Mechelen,HasseltenAalst.Deoverlevingsgraadissterkergedaaldbijeenmanszaken.

Deeconomische groeikrachtgeeftinbelangrijkemateaanhoesterkdeondernemingenineenstadstaanopdemarktenwordtuitgedrukt in termenvanevolutievanomzet, toegevoegdewaardeen investeringen,endusvandebijdragetotwelvaartscreatie.Deeconomischegroei-krachtvaneengemiddeldbedrijfindestadisgestagneerdofzelfsgedaaldtussen2000en2006.Algemeen kent een gemiddeld bedrijf in de stad wel een behoorlijk goede zelffinancierings-graad,watheneenbuffergeeftineconomischmoeilijketijden.

Tweederdevandebuitenlandse investeringen inBelgiëin2007vondenplaatsindetertiaire-ofdedienstensector.Antwerpen,Brussel,Vlaams-enWaals-Brabantnamen83%voorhunreke-ning.Dittoontaandatstedeningrotemateaantrekkelijkzijnvoorbuitenlandseinvesteringenindetertiairesector.

Arbeidsmarkt

DestedenhebbeneengrootaandeelindewerkgelegenheidinVlaanderen.Hetaandeelstede-lijkearbeidsplaatsenindemedium-enhoogtechnologischesectorbedraagt43%,indecrea-tievesector54%,dekennisintensievediensten50%,dequartairesector45%,detertiairesector43%endesecundairesector29%.Ongeveerdehelftdaarvanconcentreertzichindegrootste-denAntwerpenenGent.In2005werkteninGent,Hasselt,Kortrijk,LeuvenenTurnhoutmeermensen dan er mogelijke arbeidskrachten wonen. In Antwerpen, Brugge, Genk, Mechelen enRoeselarelagdittussende90%en100%.Aalst,Sint-NiklaasenOostendescoordenzwakkerdandeanderesteden,maartochnogaltijdbeterdanhetVlaamsegemiddelde.

Hoeweldestedenveeljobsbieden,ligtdewerkloosheidsgraadindemeestestedenbovenhetVlaamsgemiddelde.VooraldevrijslechtesituatievandegrootstedenAntwerpenenGentendestedenGenkenOostendevaltop.Laaggeschooldenenallochtonenmakenindestedenver-houdingsgewijs een groter deel uit van de werklozen dan gemiddeld in Vlaanderen. Door deeconomische crisis is er bovendien een toename van de werkloosheid. Mannen, jongeren enschoolverlaterswordenheteerstgetroffen.

2.2.3 Kansarmoede in de steden

Verhoudingsgewijstellendecentrumstedenmeerfinancieelkwetsbareinwoners.Deklooftus-sendehogereendelagereinkomensiserdevoorbijejarennogtoegenomen.InHasselt,BruggeenLeuvenisdeinkomensongelijkheidgroterdaninVlaanderen,indeanderestedenniet.

Hetaandeelleefloners ligtindecentrumstedenbovenhetVlaamsgemiddelde.InAntwerpenenGentisdatrespectievelijk1%en1,5%t.o.v.hunbevolking.In2007stondenbeidestedeninvoordeondersteuningvan35%vandeleeflonersinVlaanderen.Voordeoverigecentrumstedenbedraagtdit20%.

12

Hetaantalleeflonerskenttussen2002en2007desterkstestijginginhetstedelijkgebiedrondBrussel(+45%)eninGent(+27%).Antwerpenkenteenlichtedalingvan2%,terwijlerindeove-rigecentrumstedeneengemiddeldedalingisvan5%.DerestvandegemeenteninVlaanderenkenteengemiddeldedalingvan10%.

Uiteenstudie‘Stadinwerking’vandestadGentblekenvooraljongerenenpersonenvanniet-Belgischeorigineinhetleefloonstatuuttezitten.Verwachtwordtdatindestedenopnieuweenstijgingkanoptredenvanhetaantalleefloners.Datkanzoweleengevolgzijnvandeimpactvandecrisisopdewerkgelegenheidalshetgevolgvanderegularisatiegolf.

36% van de niet-werkende werkzoekenden in 2007 bevond zich in de steden, waarvan 21%indegrootstedenAntwerpenenGenten15%indeoverigecentrumsteden.Laaggeschooldenenmensenvanniet-EUoriginezijnhierinoververtegenwoordigd.Allochtonenlopeneenhogerarmoederisico,hunscholingsgraadislagerenhunarbeidsmarktpositiemindergunstig.OphetvlakvanhunarbeidsdeelnamescoortVlaanderenzelfshetslechtstindeEU.

Ongeveer25%vanderechthebbenden op een voorkeursregeling in de ziekteverzekeringen30%vandeouderen met financiële nodenwoont indecentrumsteden,waarvanietsminderdandehelftindegrootsteden.Hetaantalpersonenmetinkomensgarantievoorouderenofeengewaarborgdinkomenvoorbejaardenishetsterkstiindesteden.InAntwerpenenGentmet6%,indeoverigestedenmet11%..IndeoverigegemeenteninVlaanderenisereendalingmet5%.Ookhetpercentagestedelingendatkamptmetovermatigeschuldenlast,ligtindecentrum-stedenbovenhetVlaamsegemiddelde.

Hetaantalgeboorten inkansarme gezinnen issterkgeconcentreerd indegrootsteden(42%)endeoverigecentrumsteden(16%).VooralhetaandeelvanAntwerpenisdelaatstejarentoe-genomen.Ennogopvallendvoordesteden:vanbijnazesopdetienkinderengeborenineenkansarmgezinheeftdemoederbijhaargeboortenietdeBelgischenationaliteit.

Descholingsgraadtussendestedeniszeerverschillend.IndemeestestedenligtdeschoolsevertraginghogerdaninVlaanderen.InAntwerpen,Gent,Mechelen,GenkenOostendelooptdeschoolsevertraginginhetberoepsonderwijsoptot70%enmeer.OokhetpercentageGOK-leer-lingen(datzijnleerlingendieaanéénofmeerderevandegelijkenkansenindicatorenvoldoen)inhetbasisonderwijsligtgemiddeld10procentpuntenhogerdaninVlaanderen.Inhetsecundaironderwijsisditverschilmindergroot.

KansarmoedeisinVlaandereneenbelangrijkstedelijkfenomeen.Uitdekansarmoede-atlasvanKesteloot7blijktdatdetoenamevankansarmoedezichvooralvoordoetinderandvangrootste-delijkecentra,terwijldekernstadzelfeendalingkent.Buurteninmoeilijkhedenzijnvoorname-lijktevindeninde19de-eeuwsearbeidersgordelsvandegrotesteden.Diebuurtenwerdenheteerstgeconfronteerdmeteensterketoenamevandewerkloosheidalsgevolgvandesluitingvannabijgelegenindustrieeneen lagerescholingsgraadvande inwoners.Bovendienhinktenhetwooncomfortendekwaliteitvanbuurtvoorzieningenachteropinvergelijkingmetdebeterebuurten.Naargelangdestadwoontindezebuurtenvooraleenoudereautochtonearbeiders-klasse,danweerarbeidsmigrantendie indejaren ‘60en ‘70desociaal-economischopwaartsmobieleBelgenvervangenhebben.

7 AtlasvanachtergesteldebuurteninVlaanderenenBrussel,2007:hetbetreftdestedenAntwerpen,Brugge,Genk,Gent,Hasselt,Kortrijk,Leuven,Mechelen,OostendeenSint-Niklaas

13

Het gemiddeld inkomen per inwoner van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest situeert zichonderhetlandelijkgemiddelde.Erwonenzowelhelerijkealshelearmeinwoners.HoewelhetBrusselsHoofdstedelijkGewestnogsteedshetbelangrijkstetewerkstellingsgebiedvanhetlandis,kentdewerkloosheidsgraaderhogepieken,vooralbijlaaggeschooldewerkzoekenden,jong-volwassenenenwerkzoekendenmeteenvreemdenationaliteit.

2.2.4 Wonen in de steden

Eenbelangrijkebasisvereistevooreenaantrekkelijkewoonstadisdebetaalbaarheid van wonin-gen.Dewoningprijzenzijnsinds2000sterkgestegen.Sinds2004indestedenopvallendsterkerdaninVlaanderen.Zozijndewoning-enappartementprijzenindestadop8jaartijdmeerdanverdubbeld.

Debetaalbaarheidkomtindestedenookmeerinhetgedrang.Ditheefttemakenmethetprofielvandestadsbewoners(meeralleenstaanden,eenverdienersenlageinkomens).

Debetaalbaarheidneemtdoorheendejarenduidelijkafomdathetmediaaninkomennauwe-lijksgestegenis,terwijldeprijzenvandeappartementen/woningensterktoegenomenzijn.Deverhoudingtussendeprijzenvandewoningenenhetmediaaninkomen ishetminstgunstiginLeuven,Antwerpen,OostendeenBrugge.Indezestedenzijnmeerdan8mediaaninkomensnodigomeenkleinetotmiddelgrotewoningaantekopen.Eenappartement,flatofstudioishetduurstinOostendeenBrugge.

Ietsminderdandehelftvanallesociale huurwoningen bevindtzichindecentrumsteden.Ant-werpenenGentnemenhiervanbijnaeenderdevoorhunrekening.Eenevenredigespreidingvansocialewoningentussenstadenstadsrandisbelangrijkomeengoedesocialemixtebevor-deren.InBrugge,Roeselare,Turnhout,Genk,Oostende,Gent,AntwerpenenLeuvenligthetaan-deelsocialewoningenindestadtweetotdriemaalhogerdanindestadsrand.Ondanksdegroteinspanningeninzakesocialehuisvestingwordtdedrukopdewachtlijstengroter.

Huurders hebben het moeilijker om hun woonkosten te betalendaneigenaars.Datblijktookuitdesurvey2008vandeStadsmonitor:10%vandehuurderstegenover3%vandeeigenaarsheefthetmoeilijk.InAalstloopthetaantalhuurdersdatdehuurhetafgelopenjaarweleensnietheeftkunnenbetalenoptot15%.Kortrijk,Brugge,LeuvenenHasselthebbenminderhuurdersdiemoeitehebbenomhunhuurtebetalen(ca.8%).

14

Erzijnweinigactuelegegevensoverdewoonkwaliteit inVlaanderen. Algemeenkangesteldwordendatindestedeneenbelangrijkaandeelvandewoningenverouderdisendatdewonin-genzelfnietvoldoendeafgestemdzijnopjongegezinnenmetkinderenenopdevergrijzing.EenonderzoeknaardekwaliteitendebetaalbaarheidvandeGentseprivaatverhuurdewonin-gen van het Centrum voor Duurzame Ontwikkeling en het Centrum Lokale Politiek in 2007bevestigtdeproblematiekvandewoningkwaliteitindesteden.372willekeuriggeselecteerdewoningenwerden–alsstaalrepresentatiefvooralleprivatehuurwoningeninhetcentrum–aaneeninterneenexterneschouwingonderworpen.UitdeschouwingenvandewoningenkomtookduidelijknaarvorendatdekwaliteitvandewoningenopdeGentseprivatehuurmarktvaaknogtewensenoverlaat:36%vandeonderzochtewoningenvoldoetnietaandeminimumnor-menvoorbewoonbaarheidvolgensdeVlaamseWooncode.Totdezegroepbehorendewonin-genmeteenernstigeindicatievanonveiligheid(CO-vergiftiging,brand-ofontploffingsgevaar,elektrocutie).In22,4%vandegevallenisditrisicoechtervlotteherstellen;voor12%isdatniethetgeval.Nogalwatprivatehuurwoningenkampenookmetvochtschadeinminofmeerderemate:ietsminderdandehelft.Bij29,3%isdieschadeveeleerbeperkt,voor8,7%vandewonin-genisdevochtschadeuitgebreidtenoemen,envoor6,8%isdevochtschadeindewoningzeeruitgebreid.

UiteenenquêtevanVEA(2008)blijktdat29%vandewoningennogvolledigofgedeeltelijkenkelglasheeft,dat70%geenvloerisolatieheeften17%geendakisolatie.Indecentrumstedenligtditpercentagewellichtnoghoger.Erisvandaagevenwelnoggeengraadmeteromdeevolutierichtingeengroen stedengewestgoedoptevolgen.

In2009hebbenalmeerdan635Europesesteden,waaronderAntwerpen,Genk,GentenHasselt,hetConvenantvanBurgemeestersondertekend.ZoverbindenzijzichertoeverdertegaandandeenergiedoelstellingdiedeEU(=8%)heeftvooropgesteld:20%CO2-reductietegen2020.Inditforum,datopinitiatiefvandeEuropeseCommissieinsamenwerkingmethetComitévandeRegio’sisopgericht,zettendestedenzichinvooreengemeenschappelijkdoel:dedalingvanhunCO2-emissiesdoortekiezenvoorenergie-efficiëntieenactiestengunstevanhernieuwbareenergiebronnen.

Erisdelaatstejarenveelgeïnvesteerdinkwaliteitsvollearchitectuur en openbare ruimte.Datisgoedbesteed,wantdezeinvesteringenvergrotendeaantrekkelijkheidvaneenstadenmakenhetlevenineenstadheelwataangenamer.Bovendienblijktheteenoppeppervoordefierheidvaninwonersoverhunstad.Datwordtweerspiegeldinhetfeitdatbijna75%vandeinwonersfier is op zijn stad. De meesten zijn tevreden over de netheid van het centrum, al is dat nietvoorelkecentrumstadhetgeval.Velestedelingenziendekwaliteitvanstraten,pleinen,parken,monumentenengebouwengraagnogeenpakhogerliggen.Dezeaspectendragenbijtoteenpositievekijkopdeidentiteitendeuitstralingvaneenstadenzorgenvooreengrotereverbon-denheidmetdestad.Tevredeninwonerszullendestadnietvlugverlaten.

Ookdetevredenheidover de buurt scoortopvallendhoog.Gemiddeldisdriekwartvandestads-bewonerstevredenoverzijn/haarbuurt.Detevredenheidoverdenetheidvandebuurtendegroenvoorzieningenligt iets lagerdanelders inVlaanderen.Bovendienverschiltdiesterkvanstadtotstad.

15

Bron:Stadsmonitor2008

Ofeenstadaldannietaantrekkelijkis,heeftooktemakenmethetvoorzieningenaanbod.Overhetalgemeenligtdetevredenheidoverdevoorzieningenredelijkhoog.Negenoptieninwonersistevredenoverhetwinkelaanbod.Ookdetevredenheidoverhetaanbodaanrestaurantsencafésenhetcultureleaanbodligthoog.Detevredenheidoversport-enrecreatievoorzieningenligtlager.Deverschillentussendestedenzijnhiergroter.

Eengoedvoorzieningenaanbod op wijkniveaubepaaltookmeedekwaliteitvandeleefomge-ving.Bijnaallestedelingenzijntevredenoverhetaanbodaanzorgvoorzieningenindebuurt,metuitzonderingvoordezorgvoorzieningenvoorouderenendetevredenheidoverdekinder-opvang.Slechtsdehelftvandestedelingenvindtdatervoldoendekinderopvangisindebuurt.Ookdetevredenheidoverspeelvoorzieningenindebuurtisnietbijzondergroot.Globaalvindtslechtséénoptweeinwonersdatervoldoendespeelvoorzieningenzijn.Ookdetevredenheidoverjeugdvoorzieningenligteerderlaag.

VerderblijktuitdeStadsmonitor2008datindemeestecentrumstedenbijnadrieopvierinwo-nerstevredenisoverhetcontact met de buren.Meerdandriekwartzegttekunnenrekenenopfamilie,burenenvriendenbijziekte.Hetvertrouwenindemedemensligtindecentrumstedenhogerdanerbuiten.

Ookdeverkeersleefbaarheid isbelangrijkefactorindekwaliteitvandewoonomgeving.Zoisgemiddelddriekwartvandestedelingentevredenoverdeaanwezigheidvanopenbaarvervoerindebuurt.Tochwordtdeautonogveelgebruiktvoorwoon-werkenvrijetijdsverplaatsingen.Datvertaaltzichinhetfeitdatonaangepastesnelheidvanhetverkeerdoormeerdandehelftvandestedelingenalseenprobleemwordtervaren. InAntwerpen,GentenLeuvenheefthetopenbaarvervoerdevoorbijejareneenmarktaandeelvan25%tot30%inhetwoon-werkverkeerverworven.

16

2.2.5 Democratisch draagvlak in de steden

Centrumstedeninvestereninburgerbetrokkenheid,maarerisnogeenwegtegaan.Driekwartvandestedelingenistevredenoverdeinformatieovercultureleactiviteiten,voorzieningenennieuweingrepenenplannenindestad.Overdeinspanningendiedestadsbesturenleverenomdewensenvandebevolkingtekennenenhenbijveranderingen indebuurttebetrekken, isampereenderdetevreden.Uitdesurvey2008vandeStadsmonitorblijktnochtansdat indecentrumstedeneengrootpotentieelaanburgerschapensociaal kapitaalaanwezigis.Meerdan1op7stedelingenheeftzichhetafgelopenjaaringezetvoorzijn/haarstraat,wijkofbuurt.DepolitiekeinteressevanstedelingenligtzelfshogerdanbijdedoorsneeVlaming.Circa60%vandestedelingenwilproblemenonderdeaandachtbrengeneninzijn/haarstraat,buurtofwijkweleensdehandenuitdemouwensteken.

2.2.6 De steden in internationaal perspectief.

DestedenAntwerpen,Brugge,BrusselenGentzijnopgenomenindeUrbanAudit(2004/2007),een profielbepaling van Europese steden. In vergelijking met andere Europese steden ken-nendezestedeneenhogearbeidsmarktproductiviteit,eenlagewerkzaamheidgraad(ookvoorouderen)eneenhogelangdurigewerkloosheid.

Andere onderzoeken bevestigen deze vaststellingen. Uit de studie ‘Vlaanderen vergeleken,benchmarkingvanVlaanderen2008’blijktdatVlaanderenhaarpositieophetgebiedvaneco-nomieentechnologisch-innovatieveontwikkelinginvergelijkingmet15voorbeeldregio’sopdemeestepuntenwelkanhandhaven,maaranderzijdsmaaktVlaanderennietechtvooruitgang.HetBBPperinwonerisrelatiefhoogwattedankenisaandehogearbeidsproductiviteit.Minpun-tenzijndeeerderlageeconomischegroeiinvergelijkingmetoverigeregio’s,delagewerkzaam-heidgraad,eeneerderlagegraadvanondernemerschap.Deinnovatieenwerkgelegenheidindekennisintensieveencreatievesectorleverteengemengdmatigbeeldop.

EenurbanauditenquêtebijEuropesesteden,waaronderAntwerpenenBrussel,brachtaanhetlichtdatdetevredenheidinAntwerpenenBrusselgemiddeldietshogerisdanindestedenindeonsomringendelanden.Antwerpenbehoorttotdetopvoortevredenheidoverhetopenbaarvervoerendetevredenheidoverzorgvoorzieningendoorziekenhuizen.OverpubliekgroenenparkenisdeAntwerpenaareerdermindertevredeninvergelijkingmetanderestedeninEuropa.

17

Wonenisduurinhetmerendeelvandesteden.InAntwerpenisdeperceptienogietsnegatieverdangemiddeld.

InvergelijkingmetandereEuropesestedenheeftdeAntwerpenaarminderhetgevoeldat,inwij-kelingengeïntegreerdzijn.Wathetveiligheidsgevoelbetreft,situeertAntwerpenzichgemid-deldtegenoveroverigestedeninEuropa.

Detoeristische aantrekkingskracht vandeVlaamsestedenneemttoe.Dekunststedentrekkendemeestetoeristenaan.BijnadehelftvanalleaankomsteninhetVlaamseGewesteninBrusselvindenplaatsindekunststeden.Zezijngoedvoordrieopdetienovernachtingen.Sindsenkelejarenwordteenpositievetrendopgetekend.In2007werddekaapvan9miljoenovernachtin-genoverschreden.

2.2.7 Bestuurskracht in de steden

Stedelijk activisme

Destedenkenneneennieuwelan.Zenemennieuweverantwoordelijkhedenop,experimente-renmetnieuweinvalshoekenenmethoden.In2005ginginhetkadervanhetStedenfondseenvisitatiedoor.Devoorzittersrapporteerdenover‘stedelijkactivisme’8.‘Hetstedelijkeactivismeheefttemakenmeteenversterktleiderschap,metprofessionalisering(zowelambtelijkalspoli-tiek),meteenverbredekijkopdestad,meteenaangevoeldenoodzaakomopanderewijzentebesturen,meteenactievestedelijkesamenlevingdiedruklegtophetbestuur,metimpulsenvanwegecentraleoverheden,methetaanstekelijkevananderepraktijken,metnetwerkendietussenmensenvanstedenontstaan.’

Decentrumstedenspeleneenbelangrijkerolbijdeuitvoeringvanhetgemeentedecreet(stra-tegischemeerjarenplanning,budgethouderschap).Zenemenindiversedomeinenzoalsonder-wijsenhuisvestingeenregierolop.Zestimulerenveranderingsprocessenindeeigenorganisatie(eenloketdienstverlening, gebiedsgerichte werking, projectmanagement en procesmanage-ment). Ze verzelfstandigen bepaalde functies (autonome gemeentebedrijven, vzw’s) en zeinvesteren in professionalisering van de ambtelijke organisatie en in strategische besluitvor-ming.ZohebbenverschillendestedenhunmedewerkingverleendaaneenrecentSBOV-onder-zoek‘EenparadigmatischsturingsmodelvoorstrategischebeleidsvorminginVlaamsesteden’(2009),waarindieperingegaanwordtopdesturingsmodellendiedestedenhanteren.Deste-denhebbenookdeelgenomenaaneenWerkgroepparticipatie,dieopinitiatiefvandeVlaamseoverheidin2007werdopgerichtomeenvisieopparticipatieeneenbeleidskaderteontwerpen.Dievisiemoetzowellokalebestuurdersinspireren,alsdeveleorganisatiesdieactiefzijnindestadennatuurlijkookdeburgerszelf.Deaanbevelingenvandezewerkgroepzijngebundeldmetaanbevelingenisneergeschreveninhetrapport‘BurgerparticipatieinVlaamsesteden’(DeRyncke.a.2009).

Stadsregionale blik

Steden hebben ook verder leren kijken dan de stadsgrens. Vele facetten van het maatschap-pelijkelevenreikenverderdandecentrumstadofderandgemeenten.Burgersenorganisatieszoalsbedrijven,middenveldorganisaties,welzijns-engezondheidsinstellingenorganiserenzichopeenstadsregionaleschaal.Deontwikkelingaandeenezijdevandestadsgrenskannietver-klaardwordenzonderdeontwikkelingaandeanderekantvandestadsgrensmeeinbeschou-

8 SyntheserapportVisitatie2005,pg57e.v

18

wing te nemen. Een faciliterend kader voor stadsregionale samenwerking ontbreekt echternog.OmhieropintespelenzijnopinitiatiefvandeVlaamseoverheidindeperiode2008-2009stadsregionalegesprekkengevoerd.Deaanbevelingendievoortgevloeidzijnuitdezegesprek-ken,zijntevindenineenverslag‘Eensterkestadeneensterkeregio’9.

Impact instrumenten Vlaams stedenbeleid

HetStedenfondswileencombinatiezijnvancentralestimuleringenlokaleactivering.Totopzekere hoogte is het Stedenfonds erin geslaagd om interactiviteit aan te wakkeren. Het Ste-denfonds is een aanjager van stedelijke processen.10 Ook het Stadsvernieuwingsfonds is viadeconceptsubsidieeenaanjagervoorkwaliteitsvollestadsprojecten11.Hetovergrotedeelvanhetbudgetwordtbesteedaanprojectsubsidies.Totnutoewerdaan23projecteneensubsidietoegekend.Hetondersteunenvanstadsvernieuwingsprojectenheefteendynamiekteweegge-bracht.Deselectievanprojectengeldtalseenkwaliteitslabeldatmensenenmiddeleninbewe-gingbrengt.Gemiddeldbrengt1eurosubsidie20euroaaninvesteringenmetzichmee,zowelvanprivatealsvanpubliekepartners.Viade‘masterclassesstadsprojecten’kunnenmandataris-sen,ambtenaren,privateontwerpersenontwikkelaarsdeelnemenaaneenzesdaagseopleiding.Totnutoezijn3sessiesdoorgegaan.Deresultatenvandeeerstesessiewerdengebundeldindepublicatie‘Inzet,opzet,voorzet.StadsprojecteninVlaanderen’12.

Destedenwordenechternogsteedsgeconfronteerdmeteensectoraalgeorganiseerdeboven-lokaleoverheid,diedestedenvanuitdelogicavandeindividueleministersenhunentiteitenbenadert13. Om een al te versnipperd beleid tegen te gaan zijn eind 2007 tussen de Vlaamseoverheidende13centrumstedenstadscontractenvoordeperiode2007-2012afgesloten.DoelvandestadsprojecteniseenbetereafstemmingtussenhetVlaamseenhetlokalebeleidterea-liseren.

Financiële beperkingen

DefinanciënvandemeesteVlaamsestedenstaanonderdruk.DiversestudiesvanDexiaheb-benaluitgewezendatdeuitgavensnellerstijgendandeontvangsten.Tochblevendemeestebesturendelaatstejarennog(net)uitderodecijfers,vooraltengevolgevaneenaantal(eenma-lige)meevallersdietemakenhebbenmetdegedeeltelijkeverkoopvanfinanciëleactiva(Dexia,ElectrabelenSuez,Telenet,…),metdeherstructureringvanhetGemeentefondsvanaf2003enmetdeschuldovername-operatiearatovan100euro/inwonerin2008.Eenaantalnieuweuitda-gingenzorgenervoordatdelokale financiënermomenteelnietgoedvoorstaan.

Aanuitgavenzijdewordendestedengeconfronteerdmeteensubstantiëlestijgingvandeper-soneelskosten.Daarnaaststaandebesturenvoorenormeinvesteringenophetvlakvanwater-zuivering(Europeserichtlijnoppervlaktewater)eninfrastructuurvoorouderen,hogerekostenvoorschuldfinancieringdoordeforsgestegenbancairemargesendeimpactvandeeconomi-scherecessieopdematewaarinmenseneenberoepdoenophetOCMW.

9 Eensterkestadeneensterkerestadsregio.Verslageenaanbevelingenopbasisvanstadsregionalegesprekken,2009,PeterCabuse.a.

10 SyntheserapportVisitatie2005,pg21e.v.

11 StadsvernieuwingsprojecteninVlaanderen.Ontwerpendonderzoekencapacitybuilding,2009,AndréLoeckxe.a.

12 Inzet,opzet,voorzet.StadsprojecteninVlaanderen,2006,AndréLoeckxe.a.

13 SyntheserapportVisitatie2005,pg62e.v.

19

Aanontvangstenzijdewordenzegeconfronteerdmeteenzwareterugvalvandedividenden.Deblijvendevervennootschappelijkingwaardoorstedelijkeengemeentelijkebelastingontvang-stenverdwijnen,endeimpactvandeeconomischerecessieopdeinkomstenuitdeaanvullendepersonenbelastingendeopcentiemenonroerendevoorheffing,brengenminderontvangstenmetzichmee.

Daarnaastwordtvastgestelddatlokalebesturengoedzijnvoorca.50%vandeoverheidsinves-teringen

2.2.8 Besluit

Uitdeomgevingsanalyseblijktdathetbelang van de steden voorVlaanderennauwelijksover-schatkanworden.MeerdaneenanderhalfmiljoenVlamingenwoont ineenstad.Dediversi-teitvandestadsbevolkingvertaaltzichineendiversiteitaantroevenennoden.Daarnaastzijnnogveelmeermensenaangewezenopdestadvoorondermeerhunjob,ontspanning,zorgenonderwijs.

Eenambitieus en horizontaal Vlaamse stedenbeleidismeerdanooitnodigomeenbelangrijkedoelstellingvanhetpact2020waar temaken: deomvormingvanVlaanderentoteengroenstedengewest.

Uitdeomgevingsanalyseblijktdatdeuitdagingenzichsituerenopeenheelbrede waaier van domeinen :economie,innovatie,mobiliteit,ruimtelijkeordening,onderwijs,welzijnenmilieuomermaarenkeleoptenoemen.Verderblijktdatervaakgroteonderlingeverschillenbestaantussendesteden.Datvraagtmaatwerkinhetkadervaneensterk partnerschapmetdestede-lijkeoverheden.BovendienbrengteenVlaamsstedenbeleidookeenbelangrijkeinternationale dimensiemetzichmee.Ookdatblijktuitdeomgevingsanalyse.DestedeninVlaanderenont-wikkelenzichineeninternationaalperspectiefendrukkeneengrotestempelophetimagoendeaantrekkingskrachtvanVlaanderenindewereld.

20

3 Strategische en operationele doelstellingen

3.1 Visie

Werk maken van duurzame en creatieve steden, in een groen en dynamisch stedengewest

Indeinleidingvandebeleidsnotaeninhetbesluitvandeomgevingsanalysewordtdenoodzaakenhetbelangvaneenspecifiekstedenbeleidgeduid.StedenvragenomeenoffensiefVlaamsstedenbeleid, met een lange termijn perspectief. Het “Groen en dynamisch stedengewest”(hoofdstuk5–VIA)enhetregeerakkoordvormendebasisvoorditVlaamsestedenbeleid.Het“HandvestvanLeipzigbetreffendeduurzamesteden”(2007) biedteenprimaondersteuningvoorhetuitwerkenvandestrategieervan.

De ambitie van het regeerakkoord luidt:

Werk maken van duurzame, creatieve steden. Stedelijke kernen uitbouwen tot aantrekkelijke woonkernen met een evenwichtige sociale en demografische mix en een sterk sociaal weefsel, met een interessant cultureel, onderwijs-, verzorgings-, mobiliteit-, winkel- en arbeidsaanbod, evenals betaalbare woningen. Ze neemt maatregelen om een vlotte, veilige en breed toegankelijke mobi-liteit te garanderen, in het bijzonder in de steden via een multimodale duurzame bereikbaarheid tegen 2020.

HetVlaamsestedenbeleid2009-2014gaatvoluitvoorhaarsteden.Hierbijfocustzezichopdekrachtvandestadalsmotorvanmaatschappelijke,economischeenculturelevernieuwing,zon-derdekwetsbaarheidvandestaduithetoogteverliezen.Centraalstaathetfragieleevenwichttussendewoon-encentrumfunctievandestad.Datevenwichtversterkentenvoordelevandebewonersiscruciaal.

De relatie tussen de steden en de Vlaamse overheid is gebaseerd op vertrouwen. Ze biedtruimte,maarookondersteuning.Zegeeftzuurstof,maarookeenhouvast.Zebiedtmaatwerk,maarookvrijheidomdeeigennodenenvragenbesttebeantwoorden.Zebeoogteenafstem-mingtussenhetstedenbeleidenhetVlaamsebeleid.Zereiktdestedenhefbomenaanomteschitteren.HetVlaamsestedenbeleidkiestuitdrukkelijkvoor“duurzameencreatievesteden”.

Zo’n beleid verdraagt geen grenzen tussen bevoegdheden. Het Vlaamse Stedenbeleid is eenhorizontaal beleid, gedragen door de voltallige Vlaamse regering en haar administratie. DeVlaamse (centrum)steden zijn knooppunten van mensen, bedrijvigheden, ambities, kansen,maar ook problemen. Al deze lijnen lopen door elkaar, botsen tegen elkaar of verstrengelen.Stedenzijnverkennersomaldielijneningoedebanenteleiden.HetVlaamseStedenbeleidver-trektvandierealiteitensluitzichnietopineenhokjesmentaliteit.Zo’nstedenbeleidslooptdemurentussendeverschillendebeleidsdomeinenenbundeltdeverschillendeinvalshoekentoteengrotekrachtigehefboomenlevertmaatwerkzodatelkestadkanschitteren.Eénvisie,éénbeleidgekenmerktdooreensamenhangtussendeverschillendebeleidsdomeinen.

Hetstedenbeleidvertrektvanuitdevolgendehorizontaledoelstellingen:

• kiezenvoorsamenspraakenpartnerschap,optermijnomtezettenincoproductiemetdesteden,stakeholdersendeVlaamseadministratie.

• kiezen voor samenwerken met alle beleidsniveaus, maar met respect voor eeniedersbevoegdheden.

• Kiezenvooradministratievevereenvoudiging.

• Kiezenvoormeerregie/middelenvoordesteden.

• Kiezenvoorhetfaciliterenvannetwerkingtussendesteden.

21

• Kiezenvoorkennisopbouwenspreidingoverstedenenstedelijkheid.

• Kiezenvoorexplorerenenbewandelenvannieuwepaden.

• Eigenheidvanelkestadvergtmaatwerk.

• De grootsteden en de centrumsteden verdienen een gedifferentieerd en op maat gerichtbeleid.

• Duurzaamstedenbeleid.

• Kiezenvoorkwaliteit.

• Aandachtvoorstads-ensocialevernieuwing,voordestenenendemensen.

• KiezenvooreenVlaamskadermetminimalenormendievoorallestedengelden.Hetisaandestedenomkeuzestemakenenhogereambitiesteformuleren.

• WatgoedisinhethuidigeVlaamsstedenbeleidwordtverdergezet.

Devisie–‘werkmakenvanduurzameencreatievesteden,ineengroenendynamischstedenge-west’-wordtvertaaldindevolgende9strategischedoelstellingen:

• wonenindestadwordtaantrekkelijker

• eenruimtelijkstedelijkgebiedsbeleidontwikkelen

• destedenzetteninopeenopenenwarmesamenleving

• destedengroeienuittotbelangrijkecentravancreativiteitenondernemerschap

• destedenvergroenen

• eenslimmemobiliteitvoordesteden

• destedenbiedenmeerruimtevoorinspraakenbetrokkenheidvanbewoners

• een versterkt en doeltreffend Vlaams stedenbeleid in partnerschap met steden die goedbestuurdworden

• allebeleidsdomeinenvandeVlaamseoverheidondersteunendesteden

Hoedestrategischedoelstellingenwordengerealiseerd,wordtweergegevenin9operationeledoelstellingen:

• Tegeneind2013ishetVlaamsStedenfondsnaevaluatieeninsamenspraakmetdestedengeactualiseerdenklaarvoorimplementatiedoordenieuwestadsbesturenendeVGCindeperiode2014-2019

• Hetstadsvernieuwingsfondswordtverdergezetengeoptimaliseerd

• Destadsregionalesamenwerkingfaciliteren

• HetVlaamseStedenbeleidzetdestedenpositiefindekijker

• Destedenmakenvandestadsmonitorgebruikvoorhunstrategischemeerjarenplanning

• Demethodiekvandestadscontractenwordtinsamenspraakmetdestedenuitgebreidmetnieuwesectoroverstijgendethema’senkrijgtdemethodiekeenstructureleverankeringinderegulierewerkingvandeVlaamseoverheid

• Wisselwerkingen met andere beleidsvelden binnen de Vlaamse overheid opstarten en debestaandeverstevigen

• HetVlaamsstedenbeleidbeterwetenschappelijkondersteunen

• De samenwerking en het overleg met andere overheden en stakeholders intensifiëren eninternafstemmeninfunctievaneenbetergeïntegreerdenonderbouwdstedenbeleid

22

Destadsmonitoriseenprimainstrumentomdeeffectenvandestrategischeenoperationeledoelstellingenoptevolgen.Momenteelteltdestadsmonitor200indicatorengespreidover10beleidsdomeinen. De komende jaren wordt verder werk gemaakt van een bruikbare set vanindicatorenvoorhetbeleid.Dezebronvaninformatiekannogeenveelefficiënterinstrumentwordenvoordesteden.Hetblootleggenvaninteressantecausaleverbandentussendeindica-torenenderesultatenvandesurveyvandestadsmonitorzaldestedeninstaatstellenomhunbeleidteevaluerenentijdigbijtesturen.Omdestedentoetelatendestadsmonitortelatengebruiken voor hun meerjarenplanning, zal in overleg met de steden bepaald worden welkebijkomendeindicatorenmoetenwordenontwikkeld.

3.2 Strategischedoelstellingen

3.2.1 Strategische doelstelling 1 : wonen inde stad wordt aantrekkelijker


Stedelijke kernen uitbouwen tot aantrekkelijke woonkernen met een evenwichtige sociale en demo-grafische mix en een sterk sociaal weefsel, met een interessant cultureel, onderwijs-, verzorgings-, mobiliteit-, winkel- en arbeidsaanbod, evenals betaalbare woningen.

De Vlaamse regering wil de betaalbaarheid van het wonen via diverse maatregelen op zowel de sociale als de private markt verbeteren. Specifiek in de steden wil zij de inkomensgrenzen voor soci-ale eigendomsverwerving en sociale huur verhogen. Een absolute prioriteit blijft het betaalbaar en kwaliteitsvol wonen in de rand rond Brussel. Het sociale woningaanbod wil zij uitbreiden via het Grond- en pandenbeleid.

Daarnaast zal de Vlaamse Regering de kwaliteit van zowel het bestaande als het toekomstige patri-monium stimuleren. Hiertoe wil zij een Vlaamse maatstaf voor duurzaam wonen en bouwen en een duurzame lening invoeren waarin aspecten van betaalbaarheid, aanpasbaarheid, milieu- en ener-gievriendelijkheid aan bod komen. De aanleg van nieuwe wooninfrastructuur zal getoetst worden op het bevorderen van de leefbaarheid en de cohesie van de gehele woonomgeving. Woonbeleid beperkt zich dus niet langer tot kwaliteit en betaalbaarheid alleen, maar gaat in toenemende mate ook over het verbeteren van de leefbaarheid en het samenleven op wijkniveau.

Zo wil zij wonen in combinatie met zorg stimuleren. Ze zal de inplanting van aantrekkelijke woon-wijken met voldoende ontmoetingsplaatsen en dicht bij stads- of dorpscentra, met speciale aan-dacht voor ouderen of mensen met een handicap, waar verschillende woonvormen harmonieus in elkaar overvloeien, ondersteunen. Ook aangepaste huisvesting voor medioren en senioren in combinatie met zorg evenals welzijnsbehoeften in de sociale sector krijgen aandacht. De lokale besturen krijgen ondersteuning bij het voeren het lokale woonbeleid.

Een aantrekkelijke woonstad biedt meer. Zo wil de Vlaamse Regering voldoende kinderopvang rea-liseren. In grote steden wil zij bijkomend aanbod realiseren via een voorafname. Zij ondersteunt lokale besturen in hun inspanningen om voldoende basisinfrastructuur te voorzien voor jeugd zoals openbare plekken waar kinderen en jongeren zich thuis voelen. De positie van stads(jeugd)theaters verdient bijzondere aandacht. Het verenigingsleven, gemeenschapsvorming krijgen bijzondere aandacht. Zij voorziet middelen voor culturele infrastructuur, cultuurinstellingen, gezonde sportbeleving. Investeringen in de restauratie van het onroerend erfgoed in onze steden en gemeenten zijn goed voor de economie en dragen bij tot de aantrekkelijkheid en leefbaarheid. Scholen worden brede leefscholen ingebed in de buurt en het sociaaleconomische weefsel.

23

Wonenenstedenbeleidgaanhandinhand.HetVlaamsestedenbeleidbiedtdestedenonder-steuningenruimteomverdertebouwenaanhunaantrekkingskrachtalswoonplek,zowelvoordehuidigealstoekomstigeinwoners.Deverjongingenverkleuringvandestadsbevolkingiseenstimulansvoorstedelijkeontwikkelingenstadsvernieuwingen.

Volgendeklemtonenwordengelegd:

• kindvriendelijkesteden.

• Stimuli zijn: meer en betaalbare kinderopvang, veilige schoolomgevingen, goed gelegenspeelruimtesvoorallekinderenenjongeren,eenbloeiendbuurtlevendiecontactentussengeneratiesbevordert,eengezondewoonomgevingenvlot,buurtgerichtopenbaarvervoer.

• betaalbaarwonenopmaatvaniedersfinanciëledraagkrachtenwoonwensen.hierbijwordtookingezetopdeverfraaiingvandebuurt.

• aangenaamwoneninnette,groeneengezondewijken.Aandachtspuntenzijnondermeerproperestraten,buurtparken,buurtwinkels,minderverkeersdrukte,betere luchtkwaliteit,ruimte voor sport en recreatie, toegankelijke voorzieningen, vlot en voldoende openbaarvervoer.Eengoedewijkontwikkelingvraagteenzoweleenhogekwaliteitvanhetontwerpvandegeplandeontwikkelingalseenkwalitatieveuitvoeringervan.

• investereninkwaliteitsvolleenenergiezuinigewoningen.

• Duurzaam(ver)bouwenenaandachtvoorwoningenopmaatvandestad,infunctievandewoonwensenenrekeninghoudendmetdegezinssamenstellingvandebewonersstaanhier-bijvoorop.

• slimencreatiefomspringenmetdebeperkteruimte.

• Eenmooivoorbeeldisdeomvormingvanbinnengebiedentoteengemeenschappelijketuinofeenpark.

Beleidseffectenenindicatoren(stadsmonitor):

• meerjongegezinnenblijvenindestad;destadsvluchtvandiegroepverkleint.

• toenamestadsbevolking;

• meerbetaalbare,kwaliteitsvolleenenergiezuinigewoningen;

• verbeteringsituatievanachtergesteldewijken;

• kortereenminderlangewachtlijstenen–tijdenvoorkinderopvang;

• betereafstemmingvanaanbodenspreidingvandebasisscholenopdebevolkingssamen-stellingvandebuurten

• meerstedelingenzijntevredenoverhunstadenbuurt

3.2.2 Strategische doelstelling 2: een ruimtelijk stedelijk gebiedsbeleid ontwikkelen


Een nieuwe visie voor ruimtelijke ordening in Vlaanderen,

• maar waarbij er vertrokken wordt van de effectieve uitvoering van het RSV14, met de uitvoering van de bindende bepalingen, zoals o.m. een verdere, snelle, correcte afbakening van het ste-delijk gebied, incl. de woongebieden en de extra bedrijventerreinen, natuurgebied, bosgebied.

14 RSV:RuimtelijkStructuurplanVlaanderen,1997

24

• Inclusief de gedeeltelijke herziening van het RSV voor de periode ‘07 – ‘12,

• En de voorbereiding van een nieuw RSV (2020-2050).

VertrekkendvanuithethuidigeendeelsherzieneRSV,enverwijzendnaardespecifiekeruimte-lijkecontextvanstedelijkegebieden,ishetwenselijkomverdereenruimtelijk‘stedelijkgebieds-beleid’15 te voeren. Een ‘stedelijk gebied’ is een beleidsmatig begrip, uitgaand van een beleidgerichtopontwikkeling,concentratieenverdichting,maarmetrespectvoordedraagkrachtvandeomgeving.Datvertaaltzichineenbijkomendaanbodwoningenineenkwaliteitsvollewoon-omgeving,eenuitbreidingvankwaliteitsvolleruimtevooreconomischeactiviteiten,deverster-kingvanhetstedelijkfunctioneren(diensten,gemeenschapsvoorzieningen)endestimuleringvananderevormenvanmobiliteit.

Het instrumentariumzoalsomschreven inhetregeerakkoord2009-201416en inhetdecretaalkaderruimtelijkeordening(incl.decreetGrond-enpandenbeleid),zalwordeningezetinfunctievanhetstedelijkegebiedsbeleid.

Beleidseffectenenindicatoren(VRIND):

• Betereruimtebalanstussende4componenten(stedelijkegebieden,buitengebieden,eco-nomieenverkeersinfrastructuur)vanhetRuimtelijkStructuurplan

3.2.3 Strategische doelstelling 3 : de steden zetten in op een open en warme samenleving.

InhetRegeerakkoordstaat:

Een volwaardige participatie aan het maatschappelijke leven voor iedereen, met oog voor de maat-schappelijk kwetsbare groepen. De ambitie van Vlaanderen is om te blijven investeren in een breed cultuur-, sport-, vrijetijds en jeugdbeleid waarbij maatschappelijk engagement, participatie inter-culturaliteit en sociale cohesie centraal staan. De medewerking aan het nieuwe Vlaamse Actieplan Armoedebestrijding, vertrekkend van de doelstellingen zoals voorzien in het Pact 2020. Vlaanderen werkt aan armoedebestrijding in nauwe samenwerking met onder meer het lokale beleid. De bevol-king vergrijst, en dit zal zeker nog toenemen tot 2050. Daarom werken aan een inspirerend beleid voor ouderen in de stad, met aandacht voor de rol van lokale initiatiefnemers bij een allesomvat-tend activerend ouderenbeleid. Het uitbreiden en versterken van de rol van de wijkgezondheids-centra in kansarme buurten, met het oog op het dichten van de gezondheidskloof voor mensen met een laag inkomen. De uitbreiding van de preventieve gezondheidszorg met acties op het lokale niveau. Er wordt meer werk gemaakt van een onthaalbeleid en we investeren in taalopleidingen. De evenredige arbeidsdeelname voor kansengroepen op de private arbeidsmarkt wordt versterkt via onder meer sectorale convenants. Er wordt in grootsteden voorzien in de infrastructurele mogelijk-heid om een capaciteitsuitbreiding op te vangen. Deze uitbreiding moet gepaard gaan met flan-kerende maatregelen voor het succesvol begeleiden van grote aantallen anderstalige leerlingen.

Stedenzijneenstaalkaartvandemaatschappij.Vanbloeiendebuurtentotachterophinkendewijken.Vanwelvaarttotarmoede.Vanvoorsprongtotachterstand.Datbrengtmetzichmeedatstedenhetlevenvanmensenopeenhogerniveaukunnentillen,maartegelijkertijdmeerdanderestvanVlaanderenkampenmetarmoedeenuitsluiting.

15 RSV,p.330

16 O.m.metdemaatregelen,zoalsopgesomdt.b.v.Doorbraak5:Groenendynamischstedengewest.

25

Stedendiezichenkelrichtenopdemeestsuccesvollemensen,ontwikkelenzichmetverschil-lendesnelhedenintegengestelderichtingen.Destrijdtegenarmoedeenuitsluitingveronder-stelt werken op verschillende fronten tegelijk. Op verschillende beleidsdomeinen én op ver-schillendebevoegdheidsniveaustegelijkertijd.Eenopenenwarmesamenlevingiseendoeldatsamenwerkingveronderstelt.Eenintegraaleninclusiefbeleidopstads-enVlaamsniveauisdeaangewezenweg.


• dalingvandearmoedeminderstedelingenervarendiscriminatie

• detoegankelijkheidtotdegezondheidsvoorzieningenvoordestedelingenverbetertenhunwelbevindenvergroot

• detevredenheidoverhetaanbodendekwaliteitvandevoorzieningenindestadstijgt

• hetvertrouwenvandestedelingeninhetstadsbestuurenhaardienstenneemttoe

• dejeugd-endelangdurigewerkloosheiddaaltaanzienlijk

• deschoolsevertragingneemtafenmeerjongerenhaleneendiplomaofgetuigschrift

• debeeldvormingoverdeanderwordtpositiever

3.2.4 Strategische doelstelling 4 : de steden groeien uit tot belangrijke centra van creativiteit en ondernemerschap.

Inhetregeerakkoordstaat:

De ‘lerende Vlaming’ betekent dat we alle mensen kansen geven om hun talenten maximaal te ont-plooien, hun hele leven lang. We moeten investeren in de ontwikkeling van talenten en vaardighe-den van elk kind, elke jongere en elke volwassene. Ook op de arbeidsmarkt moet elk talent tot zijn recht kunnen komen.

Met de Verklaring van Leuven (april 2009) is het Bolognaproces een nieuwe fase ingetreden, waarin onder andere objectief aantoonbare kwaliteit van instellingen en opleidingen voorop staat, en waarin meer studenten, onderzoekers, docenten en afgestudeerden zonder obstakels mobiel moe-ten kunnen zijn in Europa.

We maken voor het arbeidsmarktbeleid werk van een nieuwe afstemming tussen de diverse niveaus. De regio›s en steden waar de gevolgen van de crisis sterker worden gevoeld, zullen ook als lokale draaischijf voor acties in het kader van het Vlaamse anticrisisbeleid een concrete rol kunnen spelen in hun regio op het vlak van het stimuleren van het ondernemerschap of het definiëren van cruciale projecten.

We willen dat genoeg mensen de stap zetten naar een eigen zaak. Voor bedrijven moet er voldoende ruimte zijn. Maar Vlaanderen heeft vooral meer ‘open’ ondernemers nodig: ondernemers die open-staan voor mogelijkheden van duurzame economische groei, innovatie en internationalisering, en die ook volledig valoriseren op een maatschappelijk verantwoorde wijze. Hiervoor willen we sterke klemtonen leggen op nieuwe speerpuntdomeinen, zoals de groene economie en de noodzaak aan internationale groeibedrijven. Belangrijke sectoren verdienen daarbij expliciete aandacht. Door van dit innovatie-ecosysteem een groot project te maken, kiest de Vlaamse overheid resoluut voor vernieuwing en verjonging van het Vlaamse maatschappelijke én economische weefsel. Dat weef-sel is gegroeid en ontwikkeld vanuit de portfolio aan competenties die in en rond de voertuigin-dustrie in Vlaanderen. We bouwen daarnaast een vernieuwend en proactief beleid uit in nieuwe sectoren en bedrijvenclusters. Hierbij willen we de competitiviteit van onze klassieke sterke sec-toren, met name in de industrie, omkaderen en ook beloftevolle en toekomstgerichte activiteiten

26

beter laten ontwikkelen in Vlaanderen. Dit geldt in het bijzonder voor de dienstensectoren, zoals de financiële activiteiten en vrije beroepen, maar ook de creatieve activiteiten, zoals de gamingsector. We stimuleren bovendien toerisme, media en cultuur als volwaardige economische sectoren. Deze aanpak heeft ook als doel de transformatie van ons economische weefsel naar meer innovatie en internationalisatie te versnellen.

Stedenbiedentoekomstenstimulerenvernieuwing.Deaanwezigheidvantalent,kennis,erva-ringenlefisdenatuurlijkebiotoopvoorvernieuwing.Bovendienzorgenonderwijsinstellingenvooreennooitaflatendestroomvannieuwekansenopinnovatieencreativiteit.Ookderecenteverjongingvandestedeniseenbelangrijketroef.Jongemensenstaanmeestalopenvoorver-nieuwingeneenstadbiedthenvoldoendeprikkelsomhetbesteuitzichzelftehalen.Enophunbeurtzettenjongeondernemers,kunstenaarsenwetenschappersstedenopdekaart.

Stedenkunnenheelwatlatenbewegenmetdeeigenbeleidsinstrumenten.Talvaninitiatievenwordengenomenomhunstadaantrekkelijkertemakenvoorondernemers.Zobiedenzejongestartershulpviapremies,investerenzeinatelierruimteenhuisvestingvoorcreatieveonderne-mers.Ookstimulerenzedevormingvannetwerkentussenonderwijsinstellingenendebedrijfs-wereld. Maar de bovenlokale regelgeving begrenst hun handelen. Het Vlaamse Stedenbeleidkomttegemoetaandevraagvanstedennaarmeerbewegingsvrijheid.Datbetekentmaatwerkleverenenruimtelatenvooreigenaccenten.Doorstedenhefbomenaantereikenomhunrolteversterkenendoorsamentewerken,overdebeleidsgrenzenenbevoegdheidsgrenzen.

Beleidseffectenenindicatoren(stadsmonitor)

• Deeconomischeaantrekkingskrachtvandestedenneemttoe.

• Hetaandeelwerknemersinkennisintensieveencreatievesectorenneemttoe.

• Denetto-aangroeivandestedelijkeondernemingenstijgt;

• Deoverlevingsgraadvandestartersverbetert.

• Deeconomischegroeikrachtstijgt.

• Hetaandeelbuitenlandseinvesteringenindestedengroeit.

3.2.5 Strategische doelstelling 5 : de steden vergroenen.

Samenvattend,luidtdeambitievanhetregeerakkoord:

Met het hoge aandeel bevolking in steden, waar er ook een hoge druk op de leefomgevingskwaliteit bestaat, is de behoefte aan natuur en bos zeer groot. Daarom is het creëren van meer natuur en bos in en om de stad des te belangrijker. Het regeerakkoord stelt daarom het realiseren van stads-randbossen, kwalitatief hoogstaande groene ruimte in de stad, natuurgebieden in de stadsrand, met aandacht voor de toegankelijkheid, beleefbaarheid, en verhogen biodiversiteit ervan, voorop. Speelbossen behoren daar eveneens toe, net zoals duurzame – beleefbare - landbouw in de stads-rand.

Naast het realiseren van groen, is het ook belangrijk om de leefomgevingskwaliteit in de steden sterk te verbeteren. Het gaat o.a. over verbeteren van de luchtkwaliteit, minder geluid, de reductie van afval en het verruimen van het afvalbeleid naar een duurzaam materialenbeleid, integraal waterbeleid, en het versneld saneren van verontreinigde bodems.

De uitvoering van het Europese klimaatbeleidsplan, het Vlaamse klimaatbeleidsplan 2006-2012, en de opmaak van het Vlaamse klimaatbeleidsplan 2013-2020, verhogen de leefomgevingskwaliteit in gans Vlaanderen, zowel in de steden als in het platteland.

27

Specifiektenbehoevevandestedenwordtinhetregeerakkoordverwezennaar:

Voor de reductie van de afvalberg en verruimen van afvalbeleid naar duurzaam materialenbeleid worden partnerschappen afgesloten met de steden die mee een voorbeeldfunctie willen vervullen.

Velevanonzestedenliggenlangswaterlopen.Eengoedewaterkwaliteitisdanookeenmust.Het Vlaamse Regeerakkoordbenadrukthet belang van een integraalwaterbeleiden stelt eengoedewaterkwaliteitvandemeestewaterlopentegen2020voorop.

Steden bieden ruimte waar mensen elkaar ontmoeten, waar ze kunnen ontdekken maar ookwaar ze tot rust kunnen komen. Rivieren en waterlopen in de steden worden herontdekt enterug aan de stad gegeven. In de steden komt er terug plaats voor ondermeer buurtparkjes,speelweiden,volkstuintjes.

Belangrijkvoordestedenisdatvervuildeterreinen(‘brownfields’)versneldgesaneerdworden.

Ditlaattoenaaraantrekkelijkerestedenteevolueren,waarhetaangenaamwonenenwerkenis.Dewoningenvandezestedenwordeneveneensduurzaamgebouwdofverbouwd.Een‘duur-zamelening’wordthiervoorinhetlevengeroepen.Daarnaaststrevenwenaareensterkever-groeningvandeeconomie.Hetbeleidsplanenergiebevatdaartoeheelwatinstrumenten.

ZoalsafgesprokeninhetPactVlaanderen2020moetVlaanderenin2020ookopvlakvanwater-en luchtkwaliteit, bodembescherming, geluidshinder en biodiversiteit even goed scoren alsandereeconomischetopregio’s.Metde inrichtingvanemissiearmestadszoneszullenstedenactiefbijdragenaaneengezondereleefomgevingendebeperkingvanfijnstof.

Methetoogopdeontwikkelingvaneen‘groendynamischstedengewest’zalveelaandachtgaannaarhetovergangsgebiedtussenhetstedelijkgebiedenhetbuitengebied.HetRandstedelijkgebiedmoetevoluerenvanbreuklijntotknooppunt.GeïntegreerdeRandstedelijkegroenpro-jecten (bv stadsbossen, stadsrandbos, groenpool) zijn de sleutel voor het realiseren van dieknooppunten. Ze verbinden groene structuren die in het stedelijk weefsel indringen met degroenestructureninhetbuitengebied.

Nietalleenmoeterindestedenmeerruimteenaandachtvoorgroenkomen,ookgroeiendestedenuittoteco-steden,metprioritaireaandachtvoorklimaatveranderingen,demilieuproble-matiekenendegezondheidvanhaarbewoners.Ondanksinvesteringenendeverbeteringvanverschillendemilieuindicatoren,zullenextrainspanningennodigzijn,vooralvoordereductievanCO2enhetbrengenvangroenindestad.AfstemmingmetdeVlaamserichtlijnenennor-menisdaarbijcruciaal.

Vandaaghebbenstedeneenpakongebruikteruimte.Hetzijnplekkenwaarmensennietkomenals het niet moet. Die onbenutte plekken teruggeven aan de inwoners geeft zuurstof aan destad. Het Vlaamse Stedenbeleid zal via een maximale afstemming en samenwerking met debevoegde entiteiten samenwerken om groene steden te realiseren. Die samenwerking zal inbijzondertotuitingkomenindenieuweeditievandegemeentelijkesamenwerkingsovereen-komstmilieumetgemeenten.


• Evolutievanhetaantalm²toegankelijkgroenperinwoneropwandel-enfietsafstand

• Parametersleefomgevingkwaliteit

28

3.2.6 Strategische doelstelling 6 : naar slimme mobiliteit in de steden

Samenvattend,luidtdeambitievanhetregeerakkoord:

Doorbraak 4 heeft het over Vlaanderen als slimme draaischijf van Europa, met een slimme mobili-teit en logistiek.

De uitdaging bestaat erin de mobiliteit beheersen en duurzamer maken voor het dichtbevolkte Vlaanderen. De steden bevinden zich op de knooppunten van onze mobiliteitsassen. De toename van het personenvervoer en het goederenvervoer doet files aangroeien en vergroot het risico op verkeersongevallen. Het vervoer over water en spoor kan de groei van het goederenvervoer nog niet helemaal opvangen. Ons mobiliteitssysteem moet verbeterd worden om de effecten op onze economie, onze gezondheid en ons milieu te beperken en tegelijk onze logistieke positie in West-Europa te versterken.

Investeringen in de havens, de binnenvaart, de openbaarvervoersinfrastructuur, de fietsinfrastruc-tuur en een aanpak van missing links zijn noodzakelijk. We moeten het onderhoud van de wegin-frastructuur versterken en dynamisch multimodaal verkeers- en vervoersmanagement uitbouwen. Een prioritaire opdracht voor het openbaar vervoer is het aanbieden van een echt alternatief tegen aanvaardbare kosten voor het woon-werkverkeer en schoolverplaatsingen.

De impact op de mens en het milieu (fijnstof, CO2, NOx, geluid,…) wordt beperkt, conform de Euro-pese doelstellingen. Daarbij hanteren we het STOP-principe (‘eerst Stappen en Trappen, dan Open-baar vervoer en ten slotte het Privé-vervoer’) en investeren we in verkeersveiligheid.

DeVlaamseregeringneemtmaatregelenomeenvlotte,veiligeenbreedtoegankelijkemobiliteittegaranderen.DezeglobaleaanpakvoorgansVlaanderenzorgtermeevoordatdebereikbaar-heidvanondermeerdestedentegen2020merkbaarverbeterd.Door:

• teinvestereninStappersenTrappers,metbijzondereaandachtnaaraantrekkelijkeenveiligeroutes.

• teinvestereninhetopenbaarvervoer,opbasisvandeMobiliteitsvisie2020vanDeLijn,metbijzondereaandachtnaaro.m.detramprojecten,doorstroming,eneenverbeterdebereik-baarheidvanbedrijventerreinenenwerklocaties,inoverlegookmetdeNMBS

• bijdeinvesteringeninprivévervoerprioritaireenaantalmissinglinks,wegtewerken,eenmultimodaal dynamisch verkeersmanagement te ontwikkelen, en in te zetten op milieu-vriendelijkevoertuigen.

Hetmobiliteitssysteemmoetverbeterdwordenomdenegatieveeffectenopdeeconomie,degezondheidenhetmilieutebeperkenentegelijkdelogistiekepositievanVlaandereninWest-Europa te versterken. Een betere verkeersleefbaarheid is een prioriteit voor de stedelingen.Duurzamemobiliteitisookessentieelvoorhetwelslagenvandestrategieënvoordebestrijdingvandeklimaatverandering,hetbevorderenvandeeconomischegroeienduurzameontwikke-ling.

Op25september2007werdhet“GroenboekStedelijkeMobiliteit”goedgekeurd.Dedebattendiedaaropvolgden,toondenaandateropEuropeesvlakmeernodigwasdaneengroenboek,endatactiesdringendnodigwaren.Hetop30.09.09doordeCommissiegoedgekeurde“Actie-planStedelijkeMobiliteit”isdaarhetresultaatvan.Inditactieplanworden20concretemaatre-gelenvoorgestelddiedestedelijke,regionaleennationaleautoriteitenkunnenhelpenomhundoelstellingenivm“duurzamestedelijkemobiliteit”tebereiken.Omdatdestedendirectdoordezemaatregelenwordengevat,zalvanuithetVlaamsestedenbeleidactiefmeegewerktwor-denaandeinitiatievenvandebevoegdeministerenadministratie.

29

Eenduurzaammobiliteitsbeleidisgeenanti-autobeleid,maareenbeleiddatvertrektvanuithetSTOP-principe:voorrang voor voetgangers(Stappers),fietsers(Trappers)encollectief vervoer (Openbaarvervoer).PasdaarnakomtPrivévervoer.

Stedenlenenzichomwillevandenabijheidendehogeconcentratieaanpotentiëleopenbaarvervoergebruikers hier perfect toe. Steden die hun mobiliteitsbeleid vanuit dit uitgangspuntopbouwen, worden leefbaarder, veiliger en bereikbaarder. Dat veronderstelt o.m. een aange-pasteinrichtingvanhetopenbaardomein(bvbuurtparkingvoorwagensenfietsen,structureleenduurzameoplossingenzoekenvoordelaad-enlosproblematiekindestadscentra),hetbeterlateninhakenvandeverschillendevervoersmodi(bvfietsopdetram),hetstimulerenvanduur-zaamvervoer(bvoplaadplaatsenvoorelektrischestadswagens),sensibiliseringscampagnesenwerkenmetverkeersleefbaarheidsplannenopwijkenstadsniveau,hetbeterverbindenvandewoonenwerkkernenbinnenentussendesteden.


• Modalshiftnaarmeerduurzamevervoerswijzencfr.STOP-principe

• Gebruik personenwagen daalt voor korte verplaatsingen (minder dan 10 km), zowel voorfunctioneleverplaatsingen(woon-werk,woon-school,winkel-alswerk-werkverplaatsingen)alsvoorverplaatsingenindevrijetijd.

• demilieukwaliteitvandestedenverbetert

• Aantal kilometers realisatie fietspaden en tramassen, heraanleg doortochten in stedelijkegebieden

• deverkeersveiligheidverhoogt,metalsindicatorhetdalenvanhetaantalverkeersongeval-lenenverkeersslachtoffers

• er isgroteretevredenheidbijstadsbewonersalshetgaatommobiliteit (vb.aanwezigheidvanhaltevooropenbaarvervoerindebuurt,enhetrijgedrag,inrichtingpubliekdomein).

• In stadsvernieuwingsprojecten zijn voet- en fietspaden beter ingebed in het groene enblauwekadervandeprojectenenbijuitbreidingindeblauw-groenenetwerkenvandestad.

3.2.7 Strategische doelstelling 7 : de steden bieden meer ruimte voor inspraak en betrokkenheid van bewoners.

Hetregeerakkoordbepaalt:

De bedoeling is om het bestuur dichter bij de burger te brengen. We opteren voor een opbouw van onderuit. Het Vlaamse beleid streeft naar een volwaardige participatie aan het maatschappelijk leven voor iedereen.

HetChartervanLeipzigwijstopdenoodzaakvanbetrokkenheidvandatburgers,debedrijfswe-reldenhetmiddenveldbijhetstedelijkeontwikkelingsbeleid.Inwonerszijndebestegraadme-tervoordebeoordelingvanhetbestuurvaneenstad.Hunmeningenbetrokkenheidzorgtvooreengeleefdestadinplaatsvaneengeplandestad.

BinnendeeigeninstrumentenvanhetVlaamsstedenbeleidblijveninspraakenparticipatiedehefbomenvoorstadsontwikkeling.

Betrokkenheideninspraakstimulereniseencontinuproces.Elkedagzettendestedennieuweparticipatieve processen op, worden nieuwe inspraakmodellen uitgeprobeerd. Veranderendesteden,vrageneigentijdseparticipatiepraktijkenenbestuurskrachtigestadsbesturen.Eénvandeaandachtspuntenindezelegislatuur-isdeinvoeringvandeaanbevelingenvanheteindrap-port “Burgerparticipatie indeVlaamsesteden”(olvprofFDeRynck).Hetrapportwerdop5

30

februari2009voorgesteldaandeCommissieStedenbeleidvanhetVlaamsParlement.Hetrap-port richt zich niet alleen tot de steden, maar ook tot Vlaamse overheid. Zij heeft met haarbevoegdheden,decreten,regelgeving,ensubsidiëringzoweleendirectealsindirecteinvloedophetstedelijkeparticipatiebeleid.

BinnenhetVlaamsstedenbeleidzullenvernieuwendeplannings-enparticipatievormenonder-steundworden.Zo ishet iswenselijkrondvoordestedenbelangrijkethema’seensoorttoe-komstdenkenmetdestedenoptezetten.HoekunnenstedenenVlaanderennogbeterkennisoverdeevolutievandestedenopbouwen?Internationaalgezienmakenhettoekomst-enpro-cesdenkeneensteileopgang.17Demeerwaardeomtoekomstscenario’svoorVlaamsestedentemakenisimmersveelzijdig.Hetbetreffenexperimentendielokaleenbovenlokaleoverheidsac-toren,vertegenwoordigersvanmaatschappelijkeorganisaties,academicieninwonersaanzet-tentotsamendenkenoplangeretermijn.


• hetaandeelvandeinwonersdatzichvoldoendegeïnformeerdvoeltoverdeactiviteiten,dedienstverlening,deinitiatievenendebeslissingenoverendoordestadneemttoe;

• Hetaandeelvandeinwonersdatvindtdathetstadsbestuurde inwonersvoldoenderaad-pleegt.

3.2.8 Strategische doelstelling 8: een versterkt en doeltreffend Vlaams stedenbeleid in partnerschap met steden die goed bestuurd worden.

Hetregeerakkoordbepaalt:

De financiering van de stedelijke functies wordt verder verzekerd.

De Vlaamse Regering zet zich tijdens deze beleidsperiode sterk in voor de verbetering van de eigen binnenlandse organisatie. Uitgangspunten daarbij zijn: het beginsel van de subsidiariteit, de ver-sterking van de bestuurskracht van alle lokale besturen, een drastische vereenvoudiging van de vele intermediaire structuren en organen, herfinanciering van de steden en gemeenten, een sterk partnerschap tussen Vlaanderen en de provincies en de lokale besturen op basis van gelijkwaardig-heid. De Vlaamse Regering stelt zich tijdens deze legislatuur terughoudend op bij nieuwe decreten, uitvoeringsbesluiten en richtlijnen die effect hebben op de lokale besturen.

Versterking bestuurskracht van alle lokale besturen. Legislatuurplan en de sectorale plannen inte-greren in 1 lokaal meerjarenplan. Vereenvoudigen van de toezichtsregels en administratieve ver-eenvoudiging.

Herfinanciering van de steden en de gemeenten. Lokale fiscaliteit: manier zoeken voor een betere balans tussen de bijdrage van de gezinnen en deze van bedrijven

17 Voorbeeldenzijndeveleinitiatieveninverschillendelandenenstedenrond‘urbanfuture’,transitiemanagement,toekoms-beelden,‘citiesintransition’,etc.,topicsbinnenEUKN,internationaleEURA-congresseninChicagoenMadrid,…Vlaanderenmaghiernietachterblijven..EenvoorhetVlaamsstedenbeleidboeiendlopendonderzoek,diedezemethodeexploreert,ishetSBOV-onderzoek“Scenario’s:impactvanmaatschappelijkeontwikkelingeninzakemulticulturaliteitopdestedelijkeorganisatie”(2009-2011–dr.ThomasBlock/UGent).ZeisnietalleenalsmethodiekinteressantvoorhetVlaamsstedenbe-leid,maartegelijkspeeltzeinopoperationeledoelstelling1.2.vandebeleidsnota.Concreetlegthetonderzoekvolgendevoordestedenuitdagendevragenvoor.WelkemaatschappelijkeevolutiesinzakemulticulturaliteitkomenwaarschijnlijkenmogelijksopdeVlaamsecentrumstedenaf?Watishunimpact?Hoezaldebestuurlijkeorganisatievandestaderbinnen20à30jaaruitzien?Dezetoekomstisampervoorspelbaar,welvoorstelbaar.Ondanksveelofweinigonzekerhedenoverallerleimaatschappelijkeevolutiesinzakeetnischeenculturelediversiteitwordtgezochtnaarscenario’sdiedetoekomstverkennen.Scenario’szijnhierechtergeenstrategieën,maarveeleer“hypothesesofdifferentfuturesspecificallydesignedtohighlighttherisksandopportunitiesinvolvedinspecificstrategicissues”(Ogilvy&Schwartz,2004).

31

Minder bestuurlijke drukte door een interne staatshervorming. Vrijwillige fusie van gemeenten . Decreet intergemeentelijke samenwerking uitbreiden tot interbestuurlijke samenwerking. Taakaf-spraken met lokale en provinciale besturen. Naar analogie met de gehanteerde ontvoogdingsmo-gelijkheden voor Ruimtelijke Ordening, moeten de lokale besturen, binnen een afgesproken kader van kwaliteitsgarantie , ook de mogelijkheid krijgen om op eigen initiatief bepaalde taken te regis-seren en te organiseren. De benodigde middelen zullen daartoe worden overgedragen.

HetVlaamsstedenbeleidzaldestedennauwbetrekkenbijde invullingenuitwerkingvandebeleidsdoelenendeinstrumenten.HetVlaamsstedenfonds,hetstadsvernieuwingsfondsendestadscontractenwordenonverminderdverderingezet.Hetsuccesvandekennisuitwisselings-programma’smetdestedenwordendoorgetrokken.Metditpakketaanfinanciëleenondersteu-ningsmaatregelenkunnendestedendekomendejarenhunplannenverderrealiseren.

Vlaanderenkandekansopsuccesgrotermakendoorstadsbesturendenodigebeleidsruimteen-instrumentenaantereiken.DeondersteuningsmechanismesvandeVlaamseoverheidmogengeenkeurslijfopleggenaandestedenenmoetengepaardgaanmetzoweinigmogelijkplanlast.

Vanuit het Vlaams stedenbeleid wordt actief meegewerkt aan de initiatieven van de ministervanBinnenlandsBestuuromopbasisvandeuitgevoerdeplanlastmetingdeuitvoeringvanhetplanlastdecreetdoortevoeren,zodatditleidttoteenplanlastverminderingvoordesteden.

Beleidseffectenenindicatoren(visitatieVlaamsstedenfonds):.

• DestadsbesturenzijntevredenoverhetVlaamsestedenbeleid

3.2.9 Strategische doelstelling 9 : Alle beleidsdomeinen van de Vlaamse overheid ondersteunen de steden.

Hetregeerakkoordstelt:

Zoals opgenomen in het Vlaamse Regeerakkoord, zal de Vlaamse Regering werk maken van een open en innovatieve overheid, die optreedt tegen de verkokering. Door haar toegenomen com-plexiteit en onderlinge verwevenheid vraagt de huidige samenleving dat de Vlaamse overheid meer geïntegreerd gaat werken. Meer en meer beleidsthema’s vragen om een beleidsdomeinen bestuurslaagoverschrijdende aanpak.

Voor de interne werking moet het topmanagement van de Vlaamse administratie initiatieven nemen om de verkokering tegen te gaan en meer interne samenwerking en synergieën tot stand te brengen.

Voor de coördinatie van grote projecten, met betrokkenheid van diverse administratieve entiteiten, wordt gezorgd voor een gemandateerd projectmanagement

DatsluitaanbijhetChartervanLeipzigvan2007:“Voorts hebben wij steeds meer behoefte aan holistische strategieën en gecoördineerde maatregelen van alle personen en instellingen die bij het stedelijk-ontwikkelingsproces zijn betrokken. Dat proces gaat verder dan de grenzen van afzon-derlijke steden. Ieder bestuursniveau (lokaal, regionaal, nationaal en Europees) is verantwoordelijk voor de toekomst van onze steden. Daarom moet de coördinatie van sectorale beleidsgebieden worden verbeterd en dient er een nieuw gevoel van verantwoordelijkheid voor geïntegreerd stede-lijk-ontwikkelingsgebied te komen ten einde dit “multi-levelbestuur” werkelijk te maken. Ook dient ervoor te worden gezorgd dat de beleidsuitvoerders op alle niveaus over de generieke en horizon-tale vaardigheden en kennis beschikken die nodig zijn om de steden tot duurzame gemeenschap-pen uit te bouwen.”

32

OokhetVisitatierapport2005overhetVlaamsStedenfondsweesnadrukkelijkophetbelangvaneenhorizontaalVlaamsStedenbeleid.

Dezevisiekrijgtbijvalineenaantalnieuwestudiesenpublicaties,zoalshetrapportvandeWerk-groep Participatie “Burgerparticipatie in Vlaamse Steden. Naar een innoverend participatiebe-leid”.Ookhetrapport“Eensterkestadeneensterkestadsregio”datdeconclusiesbundeltvanhet discussieplatform “Rasterstad en stadsregionale samenwerking” onderstreept het belangvaneenhorizontaalVlaamsStedenbeleid.

HetVlaamsStedenbeleidpleitdaaromvooreenbevoegdheidsoverschrijdendeenprojectmatigeaanpak.Concreetbetekentditeensamenhangendenopelkaarafgestemdbeleid,datdever-schillendebeleidsdomeinenenadministratiesmetelkaarverbindt.

DezeaanpakvertrektvaneengemeenschappelijkeagendabepalingbinnendeadministratiesendeafstemmingvandeVlaamseagendaopdezevandesteden.Opdiemanierwordendeschot-tentussendebeleidsdomeinenneergehaaldenvermindertdeplanlast.Meermaatwerk,minderbetuttelingenbetergeïntegreerdeprocedureskomenindeplaats.

Beleidseffectenenindicatoren:

• MeersamenwerkingtussenbeleidsdomeinenopVlaamsniveau

3.3 OperationeleDoelstellingen

3.3.1 Operationele doelstelling 1 : Tegen eind 2013 is het Vlaams Stedenfonds na evaluatie en in samenspraak met de steden geactualiseerd en klaar voor implementatie door de nieuwe stadsbesturen en de VGC in de periode 2014-2019.


De verdere financiering van de stedelijke functies wordt verder verzekerd door het Stedenfonds.

De lopende beleidsovereenkomsten 2008-2013 worden onverminderd verder gezet. De jaar-lijksedotatieaanhetStedenfondsblijftgroeien.Dezefinanciëlegarantiemoetdestedenruimtegevenhunuitdagingendoelmatigaantepakkenenhunstedelijkefunctieskwalitatiefenklant-gerichtteverzorgen.

Deadministratieverapporteringwordtzoveelmogelijkvereenvoudigdendefinanciëlecontrolegeoptimaliseerd.

Hetisbelangrijkomonmiddellijkmetdevoorbereidingvandeconvenantperiode2014-2019tebeginnen.Daartoewordtin2011eenVisitatierondeinde13stedenendeVGCgeorganiseerd.Deopdrachtistweeledig:

• perstadenvoordeVGCdevoortgang,deeffectiviteitendeefficiëntievandebeleidsover-eenkomstevaluereneneventueelvoorstellentotbijsturingformuleren

• eenglobaleevaluatiemakenvandeefficiëntieeneffectiviteitvanhetdecreetalsbeleidsin-strumentenvoorstellentotbijsturingformuleren.”

Hetresultaatvandevisitatierondeiseenrapportperstadeneensyntheserapportmetaanbeve-lingenoverhetVlaamsstedenfonds.Dezerapportenwordentegeneind2011verwacht.

DestedenenhetKenniscentrumVlaamsestedenwordennauwbetrokkenbijdeuitwerkingendeopvolgingvanderesultatenvandeVisitatie.VolgendpuntopdeagendaishetdebatoverderesultatenvandeVisitatievoorhetVlaamsStedenfondsendeuitwerkingvanverbeterpunten

33

voordeperiode2014-2019.MetdeconclusiesvanhetauditverslagvanhetRekenhofoverdeverdeling en de besteding van de middelen (augustus 2009) zal rekening gehouden wordenalshetinstrumentVlaamsStedenfondsoppuntwordtgesteld.EenbijgestuurdengeupdatetVlaamsstedenfondsmoethetresultaatzijnvandezewerkwijze.Dezetiminglaattoeomdeste-denendeVGCtijdigopdehoogtetestellenvandepreciezemodaliteitenvoorhetafsluitenvandebeleidsovereenkomst2014-2019.

3.3.2 Operationele doelstelling 2 : het stadsvernieuwingsfonds wordt verder gezet en geoptimaliseerd.


De verdere financiering van de stedelijke functies wordt verder verzekerd door het stadsvernieu-wingsfonds.

InVlaanderenishetstadsvernieuwingsfonds(decreetvan22.03.2002)hetnieuwehulpinstru-ment voor stedelijke ontwikkeling. Het Vlaamse Stedenbeleid subsidieert stadsvernieuwings-projecten, die voldoen aan een aantal strenge criteria: de kwaliteit van het architecturaal enstedenbouwkundigontwerp,eenonderbouwdepubliek-privatesamenwerking(PPS)enparti-cipatievandebuurtbewoners inhetontwerpproces.Belangrijkomaantestippen isdewijzewaarop subsidies worden verdeeld: niet volgens vooraf vastgestelde verdeelsleutels, wel opbasisvankwaliteitscriteria.Eenexterneenmultidisciplinairejuryvoordebeoordelingenselec-tievandeprojectengarandeerteenhoogkwaliteitsniveau.Bovendienkunnennietenkelde13centrumstedenendeVGCprojectenindienen.Ookde21provincialestedenkrijgendiekans.HetgaatomdestedenAarschot,Deinze,Dendermonde,Diest,Eeklo,Geel,Halle,Herentals,Ieper,Knokke-Heist,Lier,Lokeren,Mol,Oudenaarde,Ronse,Sint-Truiden,Tielt,Tienen,Tongeren,Vil-voordeenWaregem.

De stadsvernieuwingsprojecten zijn een hefboom voor een nieuwe dynamiek. Ze maken eenverloederdewijkofstadsdeelweergezond,zeverhogendeleefkwaliteit,hebbeneenpositieveimpactopzowelhetprivatealshetpubliekedomeinenvoorzienmeestalinextrawoongelegen-hedenincombinatiemetanderestedelijkefuncties.

Deze legislatuur wordt het decreet en uitvoeringsbesluit betreffende de ondersteuning vanstadsvernieuwingsprojectengeëvalueerdenaangepast.Doelervanistweeledig:versterkenvaneen aantal kwaliteiten enerzijds en wegwerken van bepaalde hinderpalen die een soepele enmeergerichtewerkingindewegstaan.

• Bijdeselectievandestadsvernieuwingsprojectenzalmeeraandachtgaannaarduurzaam-heid,kindvriendelijkheid,revitaliseringvanachterstandswijkenentoegankelijkheid.Inditkaderworden,insamenwerkingmethetVlaamsExpertisecentrumToegankelijkheidtoegan-kelijkheidsrichtlijnenontwikkeld.

• Bijdebeoordelingvandeprojectenzalextragekekenwordennaardekwaliteitvandeuit-voeringsplannenvandeingediendeprojecten.CruciaalhierbijiswerkenaaneenverbeterdevormvandePubliek-Publiek-Privatesamenwerking.Tenslottezalonderzochtwordenhoedehuidigeprocedureeenvoudigerkan.

• OokdebevindingenvanhetJESSICA-onderzoek(2009)wordeninoverweginggenomen.JES-SICA(JointEuropeanSupportforSustainableinvestmentinCityAreas)iseennieuwEuropeesFondsvoorduurzamestadsontwikkeling,eeninitiatiefvandeEuropeseCommissie,deEuro-peseInvesteringsbankendeOntwikkelingsbankvandeRaadvanEuropa.Hetlaatlidstaten,regio’sofstedentoeomgeïntegreerdeStadsontwikkelingsfondsenopterichtenwaarbinnenverschillendemiddelenstromen(lokaalenEuropees),maarookexpertiseenopvolging,rap-porteringwordengebundeldomteinvestereninduurzamestadsontwikkeling.

34

3.3.3 Operationele doelstelling 3 : de stadsregionale samenwerking faciliteren


In het kader van de krijtlijnen die in punt 4 werden uitgetekend over interbestuurlijke samenwerking en intermediaire structuren, zoeken we naar een manier om de gebieden die buiten de bestuurlijke stadsgrenzen vallen te betrekken bij het Vlaams stedenbeleid (stadsregionale samenwerking, ras-terstad).

Stedelijkheidisnietenkeltevindeninhetstadscentrum,maarkrijgtookvormopallerleionver-wachteplekkenwaarmenseneninformatiesamenkomen.Hetformeleonderscheidtussenstadenplattelandvervaagtsteedsmeer.Steedsmeerontstaaterspontaansamenwerkingtussenste-denenrandgemeenten.Eriseennetwerkgegroeiddatzichnietsaantrektvanformelegrenzen.Stedenmoetendemogelijkheidkrijgenopeenhogerschaalniveautewerkenomgelijketredtehoudenmetdezeevoluties.Eenprimapiste iseenregionaalsamenwerkingsverband,waarbijstadenrandgemeentenelkaaraanvullenenversterken,zonderhuneigenheidteverliezen.

Het Vlaams Stedenbeleid zal stadsregionale samenwerking stimuleren. Daarmee komt hetVlaamsestedenbeleidtegemoetaanéénvandeaanbevelingenvanhetmemorandumvanhetKenniscentrum Vlaamse Steden. Het Vlaamse stedenbeleid laat zich daarbij inspireren doordeaanbevelingenvanheteindrapport vanhetdiscussieplatformRasterstad–Stadsregionalesamenwerking(olvPeterCabus)Inmei2009legdehetplatformhaareindrapportmet21aan-bevelingenvooraanhetAgentschapvoorBinnenlandsBestuur.Tweeconclusiesindatrapportvallenop.Een,deVlaamseoverheidmoetwerkmakenvaneenbegeleidendenondersteunendkadervoorstadsregionaleontwikkelingenprobleemaanpak.Entwee,hetVlaamsebeleidzetdestedenendestadsregio’scentraler.Hetrapportbepleitzelfdenoodzaakvanmeeronderzoekendebatoverhaar21aanbevelingen.

HetrapportendeaanbevelingenzijnvoorgesteldaandeVlaamseAdviesraadvoorBestuursza-ken.DeAdviesraadformuleerttegenhetjaareinde2009eenadvies.HetVlaamsstedenbeleidzalditadviesvandichtbijopvolgeneninnauwoverlegmetdeVlaamseministerbevoegdvoorBinnenlandsBesuurconcretevoorstellenuitwerken.

3.3.4 Operationele doelstelling 4 : het Vlaamse Stedenbeleid zet de steden positief in de kijker

MetgerichtecampagneszaldeVlaamseoverheidhaarbeleidsaccenteninzakestedenbeleidindekijkerzetten.Hetdoelisomeenpositievebeeldvormingrond‘desteden’tebewerkstelligen.

HetBelgischeEU-voorzitterschapin2010biedteenuniekekansomVlaanderenopdekaarttezetten als een zelfbewuste, toekomstgerichte en open deelstaat. Vlaamse steden spelen eencrucialerolindiepositievebeeldvorming.

DaarnaastheefthetVlaamseStedenbeleidtweebelangrijke instrumentenomdetroevenvandesteden indekijker tezetten.Dewebsitewww.thuisindestad.berichtzichtotsteden,pro-fessionelen en betrokken inwoners. De website informeert, inspireert en communiceert overdetroevenvansteden.Dewebsitehoudtdevingeraandepolsvandesamenlevingenwordtbijgevolgcontinubijgehouden.Daarnaastwordtzeookafgestemdopdewebsiteendecom-municatielijnenvanhetKenniscentrumVlaamsesteden,zodatzemekaarversterken.

De‘Thuisindestad’-prijswordtsinds2001jaarlijksuitgereiktaaninnovatieveeninspirerendestedelijke initiatieven. Met de prijs worden steden bekroond voor vernieuwende projecten.Tegelijkertijdisheteenidealegelegenheidomgoedevoorbeeldeninhetvoetlichttezetten.De

35

“Thuisindestad”-prijswordto.a.geëvalueerdopgekozenthema’s,timingenfrequentie.AlsdatnodigblijktenrekeninghoudendmetdeactiepuntenvanhetVlaamsstedenbeleid2009-2014,zaldeprijsbijgestuurdworden.Deprijstoontsuccesvollestedelijkepraktijkenaaneengrootpubliek.Zestimuleertstedenenlokaleorganisatiesmethunvernieuwendeprojectennaarbuitentekomen.Momenteelbestaatdeprijsuitindrieverschillendecategorieën:eengeïnte-greerdinfrastructureelproject,eeninnovatiefproject,eneenbewoners-,buurt-ofwijkinitiatief

3.3.5 Operationele doelstelling 5 : de steden maken gebruik van de stadsmonitor voor hun strategische meerjarenplanning.

DeStadsmonitorwordtgeupdatet,inoverlegmetdestedenstuurgroependeindicatorenont-wikkelingvoordedomeinendienunognietzijningevuld(o.a.toerisme).Eennieuweversieligtklaartegendevolgendegemeenteraadsverkiezingen.Meteen200-talindicatorenisdestads-monitoreenonmisbaarinstrumentomtemeten,telerenentecommunicerenvoorelkeinstan-tieenelkeoverheiddiebetrokkenisbijstedelijkeontwikkeling.Destadsmonitorbiedtuniekeinformatie die de planning en de beleidsprogramma’s onderbouwt en aanleiding kan zijn totbijsturenwaarnodig.Zeheeftalsdoelhetstrategischebeleidvandezeactorenenvanhetstads-bestuurinhetbijzonderbeterteonderbouwendoorhetgevenvaneeninputvoorplanningenbeleidsprogramma’s.

DeVGCheeftin2008eenMeet-enWeetcelgeïnstalleerd.InhetkadervaneenoptimaalVlaamsstedenbeleid zal met deze cel de mogelijkheden van kennisuitwisseling en samenwerkingonderzochtwordenenomgezetwordeninconcreteacties.

Erwordtonderzochtopwelkemanierenmetwelkepartnersdeinternationalepositievandestedenkangemetenworden.

3.3.6 Operationele doelstelling 6 : de methodiek van de stadscontracten wordt in samenspraak met de steden uitgebreid met nieuwe sectoroverstijgende thema’s en de methodiek krijgt een structurele verankering in de reguliere werking van de Vlaamse overheid.


We zetten verder het instrument van de stadscontracten in.

Op21december2007heeftdeVlaamseRegeringmetelkvande13centrumstedeneenStads-contractafgeslotenmethetoogopeenefficiënteresamenwerking.Elkstadscontractbestaatuittweedelen:eenalgemeengedeelte,identiekvooralle13stedeneneenstadsspecifiekgedeelte.

Voorhetalgemenegedeeltehebbendedertienstedenbeslistomééngemeenschappelijkvoor-stelintedienen,metname‘Wonen’.Vijfkernpuntenwerdennaarvorengeschoven:deaanstu-ringvansocialewoonprojecten,deafstemmingtussendebeleidsdomeinenWonenenWelzijn,deuitwerkingvaneenfiscaalinstrumentarium,eenstedelijkgrond-enpandenbeleidendever-sterkingvandeprivatehuurmarkt.

Voorhetstadsspecifiekdeelwerden intotaal16stadsprojectenuitgekozen.Het leeuwendeelervanzijnstadsvernieuwingsprojecten.

Destadscontracten2007-2012wordenverdergezet,geëvalueerdenhetbeheerervanwordtoppuntgesteld.Vandestadscontracteneensuccesverhaalmaken,ishetopzet.Opdiemanierkun-nenzevanaf2012wordenvernieuwdvoordeduurvandenieuwelokalelegislatuur2013-2019.De modaliteiten en de inhoud van de nieuwe stadscontracten zal tijdig met de steden en de

36

Vlaamseoverheidwordenvoorbereid,zodatcontractentenlaatsteeind2013doordeVlaamseregeringkunnenwordengoedgekeurd.

Uitheteerstevoortgangsrapport2008overdestadscontractenkwamenenkeleminpuntennaarvoren.Erwerdenaleenaantal‘verbeteracties’voorgesteld.Diezullennuconcreetgemaaktwor-den.

• EenduidelijkbudgettairengagementvandeVlaamseregeringiscruciaalvoordevoortzet-ting van de stadscontracten en haar geloofwaardigheid ten opzichte van de steden. HetbelangervanwordtonderstreeptinhetRegeerakkoorddatzichertoeverbindteenmeerjariginvesteringsplanoptestellenaanhetbeginvandezelegislatuur.

• Erkomt,ondervoorzitterschapvandeministervanVlaamsstedenbeleid,eenpolitiek-amb-telijke gemengde stuurgroep Stadscontracten, die gevoed wordt vanuit de verschillendebegeleidingsteamsstadscontractenenhetKenniscentrumVlaamsesteden.DezestuurgroepkancoördinerendoptredenenkandebesluitvormingvandeVlaamseRegeringvoorberei-den.

• VoordecoördinatievandestadscontractenopVlaamsniveauisdringendbehoefteaandeprojectleiderwaarvansprakeisinhetregeerakkoord:“voor grote projecten wijzen we een pro-jectgroep en een projectleider aan, met een duidelijke opdracht en een duidelijk mandaat om de doorgang van het project tot een goed einde te brengen. De projectgroep zal bestaan uit ambtenaren van de diverse betrokken entiteiten en staat onder leiding van de projectleider, die de Vlaamse Regering heeft aangewezen”.

• Methetoogoptoekomstigepartnerschappenencoproductiesmetdestedenwordtonder-zocht of de projectleiding voor sommige stadscontracten niet kan waargenomen wordenonder de vorm van een duo-projectleiderschap, waarbij zowel één vertegenwoordiger opVlaamsalséénopstedelijkniveauwordtaangesteld.Bijdesamenstellingvaneenproject-teamkanafhankelijkvandeschaalendecomplexiteitvanhetprojectoverwogenwordenexternedeskundigentoetevoegen.

Onderzoekzaluitwijzenhoedemethodiekvandestadscontractenstructureel teverankerenindeorganisatievandeVlaamseoverheid.HetCAG(collegevanambtenaren-generaal)neemthierbijeenprominenteencoördinerenderolop.

3.3.7 Operationele doelstelling 7: Wisselwerkingen met andere beleidsvelden binnen de Vlaamse overheid opstarten en de bestaande verstevigen.

Debeleidsnota’sendejaarlijksebeleidsbrievenwordengetoetstophun‘stadsgevoeligheid’.DebeleidsaccentenvanhetVlaamsstedenbeleidzijnhierbijdeleidraad.Aanwezigheidofgebrekaanhorizontaleverbandenwordengebundeldengeëvalueerdaandehandvandemethodevandeopencoördinatie.Opbasishiervanwordenverbeterpuntenendoelstellingenmetdebetrok-kenbeleidsverantwoordelijkenenadministratiesuitgewerkt.

Rondeenhaalbaaraantalprioriteitenvanhetstedenbeleidwordenthematischedomeinover-schrijdendeprogramma’sgestart.Doeldaarvan isdeuitwerkingvanconcretevoorstellenomhethorizontaalVlaamsbeleidendegebiedsgerichteaanpakvandestedenteversterken.Hetisgeenszinsdebedoelingeventuelebestaandeforaofstructurentedoorkruisen.Bijvoorkeurwordtaangeslotenbijlopendeofopstapelstaandeinitiatievenofthema’s(bvdeopmaakvanhetnieuweVlaamsjeugdwerkbeleidsplan,voorbereidingenRSV2020-2050,decreetplanlasten,diversiteit,preventievegezondheid,toenemendearmoedeendualisering).

37

3.3.8 Operationele doelstelling 8: het Vlaams stedenbeleid beter wetenschappelijk ondersteunen.

Destadsmonitoriseenprimainstrumentomdeeffectenvandestrategischeenoperationeledoelstellingenoptevolgen.Momenteelteltdestadsmonitor200indicatorengespreidover10beleidsdomeinen.Dekomendejarenwordtverderwerkgemaaktvaneenbruikbaresetvanindi-catorenvoorhetbeleid.Dezebronvaninformatiekannogeenveelefficiënterinstrumentwor-denvoordesteden.Hetblootleggenvaninteressantecausaleverbandentussendeindicatorenenderesultatenvandesurveyvandestadsmonitorzaldestedeninstaatstellenomhunbeleidteevaluerenentijdigbijtesturen.

De stadsmonitor zal beter bekend gemaakt worden binnen de Vlaamse administratie, zodatanderebeleidsdomeineneenberoepkunnendoenopactuelegegevensoverdesteden.Datzaleenbetereafstemmingvanhunbeleidopstedelijkeontwikkelingenindehandwerken.

Destadsmonitorheeftmeermogelijkhedendantemetenhoedestedenervoorstaan.HetisookeenprimainstrumentomdestedentevergelijkenmetderestvanVlaanderen.Daartoezul-lendenodigedatawordenverzameldenaandestadsmonitorwordengelinkt.InhetlichtvanhettoekomstigenieuwRuimtelijkStructuurplanVlaanderenzaldeverbredestadsmonitorbeterdesituatieenpositievandestedenbeschrijven.

InsamenspraakmetdestedenenhetKenniscentrumVlaamsestedenwordteenonderzoeksa-gendavoordekomenjarenopgesteld.Metdezeagendakandoelgerichtkennisoverdestedenenstedelijkeontwikkelingenwetenschappelijkwordenopgebouwdenverspreid.DezekennismoetdestedenendeVlaamseoverheidooktoelatenhunbeleidbeterteonderbouwenenrich-tingtegeven.

3.3.9 Operationele doelstelling 9 : de samenwerking en het overleg met andere overheden en stakeholders intensifiëren en intern afstemmen in functie van een beter geïntegreerd en onderbouwd stedenbeleid.

BrusselisdehoofdstadvanEuropa.OndanksdeaanwezigheidvanEuropainBrusselenondanksdecentralepositieinhethartvanEuropa,wordtBrusselalsgrootstedelijkemetropoolinEuropabedreigd.HetVlaamsestedenbeleidschrijftzichmeeindevisie,deprioriteitenendeactiesvanhetVlaamsebeleidvoorhetversterkenvandebandmetBrusselendeVlaamseRand,zodatBrusselhaarbedreigdepositiealsgrootstedelijkemetropoolbinnenEuropakanherwinnen.DehuidigebeleidsinstrumentenvanhetVlaamsstedenbeleidwordenverdergezetenblijventoe-gankelijkvoordeVGCenwaarmogelijkenwenselijkafgestemdopmaatvandeVGC.

HetRegeerakkoordsteltdatdeVlaamseRegeringeenactieveaanwezigheidspolitiekzalvoereninEuropeeseninternationaalverband.VlaanderenpositioneertzichsterkinEuropaenbenutvolop de kansen die het Europese voorzitterschap biedt om een positieve beeldvorming vanVlaanderenkrachtbijtezetten.OpdiemanierwilzeeenbeleidvoerendatVlaanderenaanslui-tinggeeftbijdekopgroepinEuropaenvoordetoekomstvanVlaanderenzorgt.

DatisookdeuitdagingvoorhetVlaamsestedenbeleid.Stedenliggennietlouternaastelkaar,ze zijn ook onderling met elkaar verbonden. Door mensen. Door gelijkaardige problemen envragen.Endoorkansenomsamensterkertestaan.HetVlaamseStedenbeleidondersteuntenstimuleertdestedenomEuropeeseninternationaalsamentewerken.Omkennisenervaringuittewisselen,maarookomzichopdeinternationalekaarttezetten.IndeeersteplaatswordtgedachtaanNederlandendeBeneluxmaarookmetanderelandeneninternationalestedennet-werken(bvURBACT)wordtsamenwerkinggezocht.HetVlaamseStedenbeleidzalderolopzich

38

nemenomallemogelijkhedenvanEuropesefondsenenontwikkelingskansenbestemdvoorstedelijkeontwikkelingtescreenenenwaarmogelijktebenutten.

OnderimpulsvanhetVlaamseStedenbeleidwordthetondersteuningsprogrammavoordestedenver-deruitgebouwd,ondermeermethetoogophetverhogenvandecompetentiesenhetopbouwenvancapaciteitindesteden.InitiatievenwordenondernomenomdeEuropeseagendavoldoendealerttehoudenvoordenodenvandeVlaamsesteden.Vandaardato.m.hetChartervanLeipzig,depost-Lis-sabonstrategie,detoekomstvanhetcohesiebeleidna2013,enallerhandegroenboekennauwopge-volgdworden.DeregelgevinginzakeEuropeseaangelegenhedeniscomplex.DatiseenhindernisvoorstedenomoptimaalgebruiktemakenvandeontwikkelingsmogelijkhedendieEuropahenbiedt.HetantwoorddaaropiservoorzorgendatEuropadeVlaamsestedenontdekt.Datgaatnietvanzelf,maarmoeteenhandjegeholpenwordendoordeVlaamseStedenzelfopdeagendateplaatsen.Destuur-groepEuropa,waaro.a.hetVlevaenhetKenniscentrumVlaamsestedendeelvanuitmaken,neemtderegievandeditvraaggerichtondersteuningsprogrammaopzich.

HetVlaamsstedenbeleidzaluiteraardookdefederaleontwikkelingeninzakehaarstedenbeleidbinnendeeigenfederalebevoegdheden(bvfiscaliteit,veiligheid,regiedergebouwen,focalpointEUKN,…)nauwopvolgen.

39

Bijlagen

Bijlage 1: regelgevingsagenda 2009-2014

Tit

elv

anh

etin

i-ti

atie

f(o

pb

asis

va

nd

elij

sten

)

Bet

rokk

enr

egel

ge-

vin

gEv

entu

ele

wet

telij

ke

dea

dlin

e

Ko

rte

sam

enva

ttin

gva

nd

eb

elei

dsd

oel

-st

ellin

gen

Ted

oo

rlo

pen

fa

ses

enh

un

ti

min

g

Ver

-ee

n-

vou

di-

gin

g?

Wo

rdt

een

R

IAo

pge

-st

eld

?

Co

nta

ct-p

erso

nen

Aan

pas

sin

gva

n

het

dec

reet

ond

erst

eun

ing

van

sta

dsv

ern

ieu

-

win

gs-p

roje

cten

dec

reet

van

22

maa

rt

2002

hou

den

de

de

ond

erst

eun

ing

van

stad

sver

nie

uw

ings

pro

-

ject

en

geen

Intr

odu

ctie

van

een

flexi

bel

erfi

nan

cier

ings

-

syst

eem

Defi

nit

ieve

goed

keu

rin

g

VR

201

0of

2011

JaJa

ABB

,BBS

I,Te

amS

ted

enb

elei

de

n

juri

dis

che

die

nst

Aan

pas

sin

gva

nh

et

Besl

uit

su

bsi

dië

rin

g

van

sta

ds-

vern

ieu

-

win

gs-p

roje

cten

Besl

uit

van

de

Vla

amse

Reg

erin

gva

n1

6m

aart

2007

bet

reff

end

ed

e

sub

sid

iëri

ng

van

sta

ds-

vern

ieu

win

gsp

roje

cten

Gee

n

Uit

voer

ing

intr

odu

ctie

van

een

flex

ibel

erfi

nan

-

cier

ings

syst

eem

Voor

zien

van

on

der

-

steu

nin

gsm

ogel

ijk-

hed

enp

arti

cip

atie

in

stad

sver

nie

uw

ings

pro

-

ject

en

Defi

nit

ieve

goed

keu

rin

g

VR

201

0of

2011

Jaja

ABB

,BBS

I,Te

amS

ted

enb

elei

de

n

juri

dis

che

die

nst

Even

tuel

eaa

np

as-

sin

gva

nh

etd

ecre

et

sted

enfo

nd

s

dec

reet

van

13

dec

em-

ber

200

2to

tvas

tste

llin

g

van

de

rege

lsin

zake

de

wer

kin

ge

nd

eve

rde-

ling

van

het

Vla

ams

Sted

enfo

nd

s

Gee

nEv

entu

ele

aan

pas

-

sin

gva

nh

etd

ecre

et

na

eval

uat

ied

oor

een

visi

tati

ecom

mis

sie

en

gelij

klop

end

est

ud

ie

Defi

nit

ieve

goed

keu

rin

g

VR

201

2

Jaja

ABB

,BBS

I,Te

amS

ted

enb

elei

de

n

juri

dis

che

die

nst

40

Tit

elv

anh

etin

i-ti

atie

f(o

pb

asis

va

nd

elij

sten

)

Bet

rokk

enr

egel

ge-

vin

gEv

entu

ele

wet

telij

ke

dea

dlin

e

Ko

rte

sam

enva

ttin

gva

nd

eb

elei

dsd

oel

-st

ellin

gen

Ted

oo

rlo

pen

fa

ses

enh

un

ti

min

g

Ver

-ee

n-

vou

di-

gin

g?

Wo

rdt

een

R

IAo

pge

-st

eld

?

Co

nta

ct-p

erso

nen

Eers

tea

anp

assi

ng

van

het

Bes

luit

sted

enfo

nd

s

Besl

uit

van

de

Vla

amse

Reg

erin

gto

tuit

voe-

rin

gva

nd

ecre

etv

an

13d

ecem

ber

200

2

totv

asts

telli

ng

van

de

rege

lsin

zake

de

wer

kin

ge

nd

eve

rde-

ling

van

het

Vla

ams

Sted

enfo

nd

s

Gee

nA

anp

assi

ng

tim

ing

ind

ien

ing

voor

tgan

gs-

rap

por

t

Verl

engi

ng

term

ijn

tijd

span

ne

voor

het

omze

tten

van

vas

tleg

-

gin

gen

inu

itga

ven

voo

r

inve

ster

inge

n(w

ijzig

ing

van

twee

jaar

naa

rd

rie

jaar

)

Defi

nit

ieve

goed

keu

rin

g

VR

200

9

Ja

nee

nA

BB,B

BSI,

Team

Ste

den

bel

eid

en

juri

dis

che

die

nst

Twee

de

aan

pas

-

sin

gva

nh

etB

eslu

it

sted

enfo

nd

s

Besl

uit

van

de

Vla

amse

Reg

erin

gto

tuit

voe-

rin

gva

nd

ecre

etv

an

13d

ecem

ber

200

2

totv

asts

telli

ng

van

de

rege

lsin

zake

de

wer

kin

ge

nd

eve

rde-

ling

van

het

Vla

ams

Sted

enfo

nd

s

Gee

nEv

entu

ele

aan

pas

sin

g

van

het

bes

luit

als

het

dec

reet

wor

dta

ange

-

pas

tna

eval

uat

ied

oor

een

vis

itat

ieco

mm

issi

e

eng

elijk

lop

end

est

ud

ie

Defi

nit

ieve

goed

keu

rin

g

VR

201

2

JaJa

ABB

,BBS

I,Te

amS

ted

enb

elei

de

n

juri

dis

che

die

nst

41

Tit

elv

anh

etin

i-ti

atie

f(o

pb

asis

va

nd

elij

sten

)

Bet

rokk

enr

egel

ge-

vin

gEv

entu

ele

wet

telij

ke

dea

dlin

e

Ko

rte

sam

enva

ttin

gva

nd

eb

elei

dsd

oel

-st

ellin

gen

Ted

oo

rlo

pen

fa

ses

enh

un

ti

min

g

Ver

-ee

n-

vou

di-

gin

g?

Wo

rdt

een

R

IAo

pge

-st

eld

?

Co

nta

ct-p

erso

nen

Kad

erd

ecre

etS

tad

s-

Reg

ion

ale

Sam

en-

wer

kin

g

(Eve

ntu

eel,

sam

en-

wer

kin

gm

etd

e

Vla

amse

min

iste

r

bev

oegd

voo

rBi

n-

nen

lan

ds

Best

uu

r)

Nie

uw

ere

gelg

evin

gge

enM

ogel

ijke

nie

uw

ere

gelg

e-

vin

gu

itte

wer

ken

aan

de

han

dv

anv

erd

ero

nd

er-

zoek

van

aan

bev

elin

gen

dis

cuss

iep

latf

orm

ras

-

ters

tad

en

sta

dsr

egio

nal

e

sam

enw

erki

ng

Met

de

Vla

ams

min

iste

r

bev

oegd

voo

rBi

nn

enla

nd

s

bes

tuu

rzu

llen

de

juri

di-

sch

em

ogel

ijhed

env

oor

stad

sreg

ion

ale

sam

enw

er-

kin

gon

der

zoch

twor

den

ABB

Stad

scon

trac

-

ten

2013

-20

17

Op

maa

kva

nn

ieu

we

con

trac

ten

,gee

nd

ecre

-

tale

bas

is

Besl

issi

ng

van

de

Vla

amse

Reg

erin

gd

d.

20ju

li20

06

geen

Op

maa

kva

nn

ieu

we

stad

scon

trac

ten

rek

e-

nin

gh

oud

end

met

de

eval

uat

iev

and

evo

rige

stad

scon

trac

ten

Besl

issi

ng

VR

2012

Jan

een

ABB

,BBS

I,Te

amS

ted

enb

elei

de

n

juri

dis

che

die

nst

42

Bijlage 2: organogram bevoegde administratie

HetstedenbeleidbehoorttothetbeleidsdomeinbestuurszakenenwordtdoorhetAgentschapvoorBinnenlandsBestuurgecoördineerd.HetAgentschapiseenIVAzonderrechtspersoonlijk-heid.

HetAgentschapstaatonderleidingvandeheerGuidoDecoster,administrateur-generaal.

UitnegenafdelingenbestaathetAgentschap.HetteamstedenbeleidiseenonderdeelvandeAfdelingBeleid,Binnenland,StedenenInburgering.

Hetteamtelt8personeelsleden,meteenbezettingvan7,1VTE.

Adres:Boudewijnlaan,30,1000Brussel

Tel.:025534038

E-mail:info@thuisindestad

Website:www.thuisindestad.be

Samenstelling

VlaamsministervanEnergie,Wonen,StedenenSocialeEconomie

U vindt de digitale versie van de beleidsnota’s op:

http:/www.vlaanderen.be/beleidsnotas

Vormgeving

DepartementDienstenvoorhetAlgemeenRegeringsbeleid

AfdelingCommunicatie

Depotnummer

D/2009/3241/466

©november2009-Vlaamseoverheid

HebtueenvraagjevoordeVlaamseoverheid?

Ukrijgtvanonsmeteeneenantwoord.

Ofwewijzenudeweg...

STEDEN - · PDF fileBijlage 2: organogram bevoegde administratie.....42. 3 Lijst afkortingen...

Documents

Transcript of STEDEN - · PDF fileBijlage 2: organogram bevoegde administratie.....42. 3 Lijst afkortingen...