Spiegelen en symmetrie

Bedoeling: De leerlingen komen doormiddel van verschillende activiteiten te weten wat spiegelen (en

spiegelas) en symmetrie is.

Doelen: De leerlingen kunnen…

- in eigen woorden verwoorden wat spiegelen is.

- in eigen woorden verwoorden wat een spiegelas is

- een spiegelas zelf tekenen en aanduiden op een tekening of figuur.

- in eigen woorden uitleggen wat symmetrie is.

- symmetrie en asymmetrie aanduiden in de omgeving.

- al dan niet met behulp van een spiegeltje symmetrische en eenvoudige figuren spiegelen

en tekenen.

Leerplandoelen wiskunde (VVKBaO): MK36 Spiegelbeelden ontdekken in de omgeving en in vlakke figuren:

a) door een spiegel te gebruiken, door te vouwen

b) door te meten en daarbij de termen spiegelbeeld, spiegeling en spiegel(as) gebruiken

MK37 Symmetrie en asymmetrie ontdekken:

a) in de omgeving

MK38 Op geruit papier tekenen:

a) eenvoudige symmetrische figuren

b) spiegelbeelden van eenvoudige figuren

Hoe gaan we te werk?:

Voorbereiding:

Dit is een activiteit dat goed past bij de aanbreng van spiegelen en symmetrie. Dus het

kennismaken. Geef elke leerling een A4 tekenblad en verf. Laat de leerlingen een vouwdruk

maken door het blad eerst in twee te plooien en er verf in te ‘laten vallen’. Nadien vouwen

de leerlingen hun blad in twee en drukken ze deze zachtjes aan. Als ze hun blad terug

openvouwen krijgen ze een vouwdruk.

Aan de slag:

1) De leerkracht projecteert de vouwdrukken van de kinderen. Overloop klassikaal met de

leerlingen wat ze allemaal kunnen zien aan deze vouwdrukken, de kenmerken.

Als ze komen op het feit dat ze links hetzelfde, maar dan omgekeerd, zien als rechts, leg je

uit dat dit symmetrie heet.

Symmetrie: Er is symmetrie bij een voorwerp, figuur of tekening wanneer de ene helft het

spiegelbeeld is van de andere helft.

Vraag aan de leerlingen vanwaar ze het woord spiegelbeeld kennen. Vraag ze achteraf wat

ze dan zouden kunnen gebruiken als hulpmiddel om te controleren of de twee helften

elkaars spiegelbeeld zijn. Als ze ‘een spiegel’ antwoorden laat je hen de volgende opdracht

doen; Ze staan per 2 recht tegenover elkaar. Leerling 1 is de spiegel en leerling 2 kijkt in de

spiegel. Leerling 2 maakt gebaren, leerling 1 doet deze na. Pas op! Links is nu recht en

omgekeerd! Laat ze dit goed beseffen.

Achteraf worden de rollen omgedraaid en is leerling 2 de spiegel.

Na dit spelletje kijken we terug naar de vouwdrukken.

Waar moeten we onze spiegel plaatsen?

Als de leerlingen deze plaats gevonden hebben, haal je het begrip ‘spiegelas’ aan.

Spiegelas: Plaats waar de spiegel moet staan, hier wordt het voorwerp, de figuur, de

tekening gespiegeld. Als je er in kijkt zie je hetzelfde dan hetgeen je verstopt met de spiegel.

2) We hebben net eigenlijk al wat kunst gemaakt. We gaan nu eens kijken of er nog

kunstwerken zijn die symmetrisch zijn, waar we een spiegelas kunnen tekenen (bijvoorbeeld

werken van Vasarely e.d.).

Toon PowerPoint 1 (Symmetrie in de kunst). Pas op! Niet alles is symmetrisch!

Laat de leerlingen telkens verwoorden waarom iets symmetrisch is of niet. Laat ze bij

symmetrische afbeeldingen ook telkens de spiegelas tekenen.

3) Hierna volgt ongeveer dezelfde opdracht, maar dan met symmetrie in de natuur.

Toon hiervoor PowerPoint 2 (Symmetrie in de natuur).

Nabespreking:

Laat nog enkele leerlingen de net geziene termen uitleggen voor de klas. Laat ze kort

voorbeelden zoeken in de klas of tekenen op het bord.

Extra:

Ter aanvulling kan je de leerlingen ook een werkblad laten maken of een eenvoudige

kunstopdracht geven waarbij ze moeten spiegelen.

Kunstopdracht

1) Beschouwen

De leerlingen bekijken enkele knipsels dat op een toontafel liggen. Ze mogen ze vastnemen

en bestuderen, wat valt er op? Deze knipsels zijn allemaal symmetrisch.

Daarna bekijken ze enkele ‘kunstwerken’. Wat valt er op?

De knipsels zijn symmetrisch, maar het hele werk is dat ook. Daarna formuleren de

leerlingen hun eigen mening over de werken: Zijn ze mooi? Waarom wel/niet? Wat vind je er

mooi aan? …

2) Uitproberen

De leerlingen nemen een kladblaadje en proberen enkele patronen en figuren te bedenken

die hen aanspreken om te gebruiken in hun kunstwerk. De figuren moeten natuurlijk

symmetrisch zijn. Laat de kinderen zelf uitvinden hoe ze het best figuren kunnen maken: zelf

tekenen en meten, dubbel vouwen en uitknippen, een spiegel gebruiken, …

3) Zelf creëren

De leerlingen gaan nu zelf aan het werk en maken hun eigen kunstwerk.

Leg de opdracht nog eens goed uit: Ze moeten een kunstwerk maken waarvan de gebruikte

(uitgeknipte) figuren symmetrisch zijn. Maar niet alleen dat, het kunstwerk in zijn geheel

moet ook symmetrisch zijn. Daarna geef elke je leerling een tekenblad. Ze mogen dat

tekenblad niet in twee plooien! Er mag wel een spiegelas met potlood getekend worden die

ze op het einde wegvegen. Op de toontafel staat gekleurd papier ter beschikking waaruit de

leerlingen hun figuren kunnen knippen.

4) Nabeschouwing

We bekijken de kunstwerken van de anderen. De leerlingen formuleren hun mening over de

werkjes en kijken zelf na (aan de hand van een spiegeltje) ze symmetrisch zijn.

5) Extra: In thema Afrika

Een iets wat uitdagendere opdracht (die past binnen thema Afrika) is het maken van een

Afrikaans masker. De opdracht blijft ongeveer dezelfde:

• Je kiest een kleur als achtergrondpapier en een (andere) papierkleur waar het gezicht mee

gemaakt wordt.

• Teken eerst een ontwerp van je masker (zorg dat je masker symmetrisch is)

• Daarna ga je de vormen uitknippen (gemakkelijk is om te werken met je spiegelbeeld.

Zodat je twee figuren hebt )

• Leg eerst je figuren op het papier. Wanneer je zeker bent dat alles op de juiste plaats ligt,

mag je je figuur vastplakken.

Werkblad spiegelen en symmetrie

Opdracht 1

Vervolledig het huis door te spiegelen. Vergeet niet te meten!

Opdracht 2

Vervolledig de onderstaande prenten door te spiegelen.

Opdracht 3

Deze opdracht is anders! Maak het onderstaande gebouw verder af.

Let op! Het gebouw moet asymmetrisch zijn!

(Asymmetrisch = Niet symmetrisch, niet elkaars spiegelbeeld)