Spasticiteit en zitproblemen

MS netwerkavond 18 april 2017

Ludwine van Orsouw, physician assistant

Jorinde Oudenaarden, ergotherapeut

Doel

• Inzicht in relatie tussen spasticiteit en zitproblemen

• Interventies voor optimaliseren zithouding

Definitie spasticiteit

‘Stoornis in motoriek waarbij er een snelheidsafhankelijke toename is van de rekreflex van spieren obv verhoogde prikkelbaarheid van de rekreflex en waarbij de spasticiteit een onderdeel is van een bovenste motorneuron syndroom.’ (Lance, 1980)

Klinische uiting

- Toegenomen weerstand tegen passief bewegen

- Onwillekeurige spiercontracties

- Hyperreflexie (Stein er al., 1992)

Gevolgen spasticiteit voor zitten

• pijn

• toegenomen energieverbruik

• schuifkrachten

• verminderde ROM

• abnormale stand ledematen

• cosmetische problemen

• moeite met handhaven zithouding

Ervaren zitproblemen

• Pijn, vermoeidheid, decubitus

• Onderuit schuiven, scheef zitten

• Moeite met transfers, afname ADL-zelfstandigheid, niet naar buiten willen/kunnen in rolstoel

decubitus

pijn

toename spasticiteit

schuif-krachten

onderuit

schuiven

Stel jezelf de volgende vragen

Welke zitproblemen ervaart iemand?

Is er een relatie tussen spasmen en het zitprobleem?

Kan het spasme oorzakelijk of symptomatisch behandeld worden?

Hoe kan je omgaan met de gevolgen?

Veelvoorkomende zitproblemen

Spasticiteit hamstrings

• achterover gekanteld bekken

• schuifkrachten

Veelvoorkomende zitproblemen

Spasticiteit rompmusculatuur

Spasticiteit adductoren

• Bekkenscheefstand + scoliose

Stappenplan interventie

1. Oorzaak spasticiteit behandelen

2. Symptomatisch behandelen

- Medicamenteus

- Fysiotherapeutisch

3. Aanpassen rolstoel

4. 24-uurspositionering

Casus

57 jaar

MS secundair progressief sinds 1993

Scheefzakken

Pijn linker zij

Decubitus

Lichamelijk onderzoek in lig

• Houdingsafhankelijk spasmen in hamstring en iliospoas

• Heupflexie li 110°re 105 °

• Spasticiteitstesten:

• Hamstrings

• M. Soleus

• Popliteale hoek li 90°re 80°

• Hypertonie linkerzijde romp > rechterzijde

Lichamelijk onderzoek in zit

Conclusies lichamelijk onderzoek

Wat is beperkend voor het zitten?

• Lengte hamstrings

• Hypertonie linkerzijde

Is het corrigeerbaar?

Moet de stand gevolgd worden?

Technische aspecten rolstoel

Rugleuning te ruim

Zitdiepte te groot

Kuitplaten te ver naar voren

Plan van aanpak

1. Oorzaak behandelen

2. Symptomatisch behandelen

- Medicamenteus

- Fysiotherapeutisch

3. Aanpassen rolstoel

4. 24-uurspositionering

Ontwikkeling MS? Gevolgen voor zitten?

Zit Advies Team Reade

Jorinde Oudenaarden

j.oudenaarden@reade.nl

Ludwine van Orsouw

l.v.orsouw@reade.nl