Sái hÖ tiÕt niÖu

TS Bïi V¨n LÖnhThS Lª TuÊn Linh

Bé m«n ChÈn ®o¸n h×nh ¶nh

Sái ®­êng tiÕt niÖu lµ c¸c sái n»m trong hÖ thèng ®­êng bµi xuÊt (®µi, bÓ thËn, niÖu qu¶n, bµng quang vµ niÖu ®¹o).

SSáái tiÕt nii tiÕt niÖÖuu-- Môc Môc ®®Ých cÝch cñña Ca C§§HAHA

ChChÈÈn n ®®oo¸̧n dn d­¬­¬ng tÝnh (sng tÝnh (sáái) vi) vµµ vÞ trÝ svÞ trÝ sáái. i.

¶¶nh hnh h­ë­ëng trng trªªn n ®­®­êng bêng bµµi xuÊt (gii xuÊt (gi··n?), chn?), chøøc nc n¨̈ng thng thËËn (suy n (suy ththËËn?).n?).

ChChÈÈn n ®®oo¸̧n nguyn nguyªªn nhn nh©©n : Sn : Sáái tri trªªn chn chçç hhÑÑp?p?

ChChään phn ph­¬­¬ng phng ph¸̧p p ®®iÒu trÞ.iÒu trÞ.

Theo dâi: ThÊt bTheo dâi: ThÊt b¹¹i, di chi, di chøøng, tng, t¸̧i phi ph¸̧t.t.

Chôp hÖ tiÕt niÖu kh«ng chuÈn bÞ

• Sái lµ h×nh c¶n quang ®Ëm ®é cao (x­¬ng).• Kh«ng thay ®æi trªn c¸c phim chôp.• Ph¸t hiÖn c¸c sái hÖ tiÕt niÖu c¶n quang >5 mm, ®Þnh khu vÞ trÝ sái, ph©n biÖt s¬ bé sái thuéc bém¸y tiÕt niÖu hay ë ngoµi (chôp nghiªng). • Kh«ng nh×n thÊy sái kh«ng c¶n quang hay sái c¶n quang kÝch th­íc nhá (bæ xung b»ng siªu ©m, UIV, CLVT).

§Æc ®iÓm h×nh ¶nh sái hÖ tiÕt niÖu theo thµnh phÇn sái

- Sái Phètph¸t - Can xi: §Ëm ®é c¶n quang cao, th­êng nh½n, cã thÓ cã nhiÒu vßng, líp, hay gÆp d¹ng sái san h«.- Sái Oxalat: §Ëm ®é c¶n quang t­¬ng ®èi cao, sï s× cã h×nh khÝa, gai, lo¹i nµy hay gÆp nhÊt.- Sái Phètph¸t-amoniac- magiª: §é c¶n quang Ýt, th­êng nhiÒu líp, kh«ng ®ång nhÊt, hay gÆp d¹ng sái san h«. BÖnh lý nhiÔm trïng ®­êng tiÕt niÖu, goutte lµ ®iÒu kiÖn thuËn lîi h×nh thµnh.- Sái Cystin, sái urat: Th­êng kh«ng c¶n quang hoÆc c¶n quang rÊt mê nh¹t, trßn, nh½n, Ýt gÆp ë ViÖt nam.

Nh×n chung tû lÖ c¶n quang cña sái kho¶ng 92%.

SSáái san hi san h«« ®®iiÓÓn hn h××nh trong bnh trong bÓÓ ththËËnn

SSáái nii niÖÖu quu qu¶¶nn

SSáái nhi nháá ëë niniÖÖu quu qu¶¶n tin tiÓÓu khungu khung

ChChÈÈn n ®®oo¸̧n phn ph©©n bin biÖÖt vt vííi vi v««i hoi ho¸̧ trong trong ææ bôngbông

1. Th1. Thµµnh bông: Sôn snh bông: Sôn s­­ên, mên, m¸̧u tô su tô sÑÑo o

Sôn sSôn s­­ênên

ChChÈÈn n ®®oo¸̧n phn ph©©n bin biÖÖt vt vííi vi v««i hoi ho¸̧ trong trong ææ bôngbông

2. 2. §§­­êng mêng mËËt t

TTóói mi mËËt ht h××nh snh søø ((vÐsicule porcelaine)vÐsicule porcelaine)

SSáái ti tóói mi mËËt t

SSáái OMCi OMC

SSáái ti tóói mi mËËtt

TTóói mi mËËt vt v««i hoi ho¸̧(T(Tóói mi mËËt ht h××nh snh søø-- porcelaine)porcelaine)

ChChÈÈn n ®®oo¸̧n phn ph©©n bin biÖÖt vt vííi vi v««i hoi ho¸̧ trong trong

ææ bôngbông

3. Gan3. Gan

U hU h¹¹t (granulomes): Laot (granulomes): Lao, , u hu h¹¹t nhiÔm t nhiÔm khukhuÈÈnn (granulomatose septique)(granulomatose septique)

aap xe còp xe cò

KTS: kyste hydatiqueKTS: kyste hydatique

U gan vU gan v««i hoi ho¸̧ vv«« ®®Þnh hÞnh h××nh honh hoÆÆc dc d¹¹ng nng nèètt..

Di cDi c¨̈n :Vn :Vóó , , §§TT

Di cDi c¨̈n gan vn gan v««i hãai hãa(tumeur carcino(tumeur carcinoïïde du grêle)de du grêle)

ChChÈÈn n ®®oo¸̧n phn ph©©n bin biÖÖt vt vííi vi v««i hoi ho¸̧ trong trong

ææ bôngbông

4. 4. èèng ting tiªªu hou ho¸̧ vvµµ phphóóc mc m¹¹cc

HH¹¹ch mch m¹¹c treo.c treo.

SSáái rui ruéét thõat thõa: 8: 8--20 mm, h20 mm, h××nh nh «« van nhiÒu van nhiÒu ttÇÇng.ng.

HH¹¹ch mch m¹¹c treo vc treo v««i hoi ho¸̧

SSáái phi ph©©n run ruéét thõa (Stercolithe)t thõa (Stercolithe)

ChChÈÈn n ®®oo¸̧n phn ph©©n bin biÖÖt vt vííi vi v««i hoi ho¸̧ trong trong

ææ bôngbông 5. M5. M¹¹ch mch m¸̧uu

VV««i hoi ho¸̧ §§MC, MC, §§M lM l¸̧ch, ch, §§M thM thËËn. n.

PhPhåång ng §§MC, MC, §§M thM thËËn, n, §§M lM l¸̧ch.ch.

VV««i hoi ho¸̧ TM tiTM tiÓÓu khung (u khung (phlÐbolithes pelviens):phlÐbolithes pelviens): HH××nh nh trtrßßn trung tn trung t©©m sm s¸̧ng hay gng hay gÆÆp bp bªªn trn tr¸̧ii. .

VV««i hoi ho¸̧ §§MCMC

VV««i hoi ho¸̧ §§M thM thËËnn

ChChÈÈn n ®®oo¸̧n phn ph©©n bin biÖÖt vt vííi vi v««i hoi ho¸̧ trong trong

ææ bôngbông

6. Nhu m6. Nhu m«« ththËËn n

Vôi hVôi hóóa nhu môa nhu mô

LoLo¹¹n sn s¶¶n nang (n nang (dysplasie multikystique)dysplasie multikystique)

BBÖÖnh Cacchi Riccinh Cacchi Ricci

Lao thLao thËËn n (rein mastic)(rein mastic)

U thU thËËnn..

LoLo¹¹n sn s¶¶n nang vn nang v««i hãai hãa

BBÖÖnh Cacchi nh Cacchi -- RicciRicci(ectasie tubulaire prÐcalicielle)(ectasie tubulaire prÐcalicielle)

PyonPyonééphrose tuberculeuse excluephrose tuberculeuse exclueou rein ou rein ««masticmastic»»

ChChÈÈn n ®®oo¸̧n phn ph©©n bin biÖÖt vt vííi vi v««i hoi ho¸̧ trong trong

ææ bôngbông

7. TuyÕn th7. TuyÕn th­î­îng thng thËËnn

MM¸̧u tôu tô

ApxeApxe

U hU h¹¹t (granulome): lao, nÊm(histoplasmose)t (granulome): lao, nÊm(histoplasmose)

U (corticoU (cortico--surrÐnalome, phÐochr surrÐnalome, phÐochr sympathoblastome)sympathoblastome)

Nang, giNang, gi¶¶ nangnang

Apxe thApxe th­î­îng thng thËËn vn v««i hãai hãa

Siªu ©m

• H×nh ¶nh sái: H×nh ®Ëm ©m kÌm bãng c¶n phÝa sau, sái trªn 3 mm míi t¹o ®­îc bãng c¶n. Bãng c¶n cña sái kh«ng phô thuéc nhiÒu vµo sái c¶n quang hay kh«ng c¶n quang. • Gi¸n tiÕp: ± gi·n ®­êng bµi xuÊt th­îng l­u.• Vai trß cña siªu ©m: §o kÝch th­íc sái, x¸c ®Þnh ®Þnh khu cña sái, vÞ trÝ sái, ph¸t hiÖn dÊu hiÖu gi¸n tiÕp gi·n trªn vÞ trÝ sái, xuÊt dÞch d­íi bao thËn, t×m mét sè biÕn chøng cña sái (ø mñ...), t×m c¸c bÊt th­êng bé m¸y tiÕt niÖu t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi h×nh thµnh sái (hÑp vÞ trÝ nèi, thËn ®«i...).• Siªu ©m cã mét sè h¹n chÕ: khi th¨m dß niÖu qu¶n ®o¹n l­ng, ®o¹n cao niÖu qu¶n chËu h«ng, sái nhá d­íi 3 mm... Khi ®ã th­êng chØ thÊy dÊu hiÖu gi¸n tiÕp.

§§au quau quÆÆn thn thËËn phn ph¶¶ii

Chôp niÖu ®å tÜnh m¹ch

Vai trß: chÈn ®o¸n x¸c ®Þnh sái, vÞ trÝ cña sái (ngay c¶ sái trong tói thõa...), gi¸ trÞ ®¸nh gi¸ chøc n¨ng thËn bÞ ¶nh h­ëng ®Õn møc nµo, t×nh tr¹ng ø ®äng hiÖn t¹i...

DÊu hiÖu:1. ChËm bµi tiÕt vµ chËm bµi xuÊt. Trong c¬n ®au quÆn thËn

th× nhu m« xuÊt hiÖn muén nh­ng tån t¹i l©u.2. Gi·n ®­êng bµi xuÊt th­îng l­u.3. Ph¸t hiÖn sái c¶n quang vµ kh«ng c¶n quang: Trªn UIV,

sái c¶n quang khã nh×n h¬n, sái kh«ng c¶n quang lµ h×nh khuyÕt trong lßng ®­êng bµi xuÊt.

4. DÊu hiÖu phï nÒ niªm m¹c quanh sái, ngay c¶ khi sái ®·tho¸t ra ngoµi vÉn cßn thÊy dÇy, phï nÒ phÝa trªn vµ d­íi vÞ trÝ sái, quanh vÞ trÝ sái (dÊu hiÖu Vespignani).

5. Tho¸t thuèc c¶n quang.

CC¬¬n n ®®au quau quÆÆn thn thËËn: Trin: TriÖÖu chu chøøng trng trªªn UIVn UIV

1.1. ThTh×× nhu mnhu m«« xuÊt hixuÊt hiÖÖn n

mumuéén n

2.2. TTåån tn t¹¹i li l©©uu

3.3. BBµµi xuÊt mui xuÊt muéénn

4.4. HH××nh ninh niÖÖu quu qu¶¶n dõng n dõng

trtrªªn chn chçç tt¾¾cc

TriTriÖÖu chu chøøng sng sáái HTN tri HTN trªªn UIVn UIV

Sái kh«ng c¶n quang

DÊu hiÖu Vespignani

CC¬¬n n ®®au quau quÆÆn thn thËËn cã thon cã tho¸̧t thut thuèèc cc c¶¶n quangn quang

C¸c ph­¬ng ph¸p kh¸c

• Chôp niÖu qu¶n ng­îc dßng qua soi bµng quang• Chôp c¾t líp vi tÝnh • Céng h­ëng tõ