Slotevent duaal leren West-Vlaanderenvan proeftuin naar decreet

welkom

“West-Vlaanderen gaat duaal”

the movie

Welkomstwoord

Mevrouw Sabien Lahaye-BattheuGedeputeerde voor Onderwijs

Impressies en ervaringen van leerlingen, leerkrachten, werkgeverseen insteek voor het duaal leren voor de toekomst

aan het woord:

Professor dr. Sofie Cabus | Onderzoeksgroep Onderwijs-Arbeidsmarkt (KUL)

Duaal Leren in West-Vlaanderen Een reflectie over de geïdentificeerde werkpunten door de kerngroep in het Provenciaal Overlegforum Duaal Leren naar aanleiding van het onderzoek naar de West-Vlaamse proeftuinen.

Sofie Cabus KU LEUVEN HIVA

Brugge, 19 juni 2019

Inhoud

• Introductie

• Implementatie in Vlaamse Onderwijs- en Arbeidsmarkt Context

• Belangrijke lessen uit de West-Vlaamse proeftuinen

• Situatieschets arbeidsmarkt in West-Vlaanderen

• Conclusie

6

Introductie

• Wat is duaal leren?

• Werkgever is essentieel én complementair aan de opleiding op school en draagt mee verantwoordelijkheid in reguleren en voorzien van opleiding (Verhaest e.a. 2019)

• Waarom duaal leren?

• “Jonge talenten sterker, innovatiever en gemotiveerder maken” en arbeidskrapte tegengaan door jongeren goed voor te bereiden met praktische kennis uit een echte bedrijfssituatie (Vlaams minister van Werk);

• Verbeteren van de aansluiting tussen onderwijs en arbeidsmarkt door jongerenvaardigheden aan te leren die nodig zijn in bedrijven (Cabus en Somers, 2017).

7

Introductie

Welke vaardigheden zijn er vandaag (en in de toekomst) nodig?

• Cabus en Somers (2017) beargumenteren dat er vandaag in het bijzonder vraag is op de arbeidsmarkt naar afstudeerders in STEM-studierichtingen (Science – Technology –Engineering – Mathematics), en dat deze vraag verder zal toenemen door technologische ontwikkelingen.

• Hoewel STEM-beroepen voornamelijk door hoger opgeleiden worden ingevuld, komen ook tal van studierichtingen in secundair technisch- en beroepsonderwijs in aanmerking voor het invullen van de vraag op de arbeidsmarkt naar STEM-afstudeerders (STEM-Actieplan 2012-2020).

8

Introductie

Is België klaar voor de veranderende arbeidsmarkt? Hangt naast opleidingsniveau van toekomstige schoolverlaters, ook af van het type vaardigheden dat schoolverlaters verwerven én de capaciteit van (jonge) werknemers om constant nieuwe vaardigheden aan te leren.

9

Levenslang Leren &Leren op de Werkplek

Duaal leren &Competentienodenop de Arbeidsmarkt

Inhoud

• Introductie

• Implementatie in Vlaamse Onderwijs- en Arbeidsmarkt Context

• Belangrijke lessen uit de West-Vlaamse proeftuinen

• Situatieschets arbeidsmarkt in West-Vlaanderen

• Conclusie

10

Implementatie in Vlaamse Onderwijs- enArbeidsmarkt Context

• In Vlaanderen bestaat de combinatie van leren en werken traditioneel in het Stelsel van Leren en Werken (DBSO) en de Leertijd (Syntra)

• Vanaf 1 september 2019 zal in het voltijds secundair onderwijs (BSO; TSO en BuSO) leren op de werkplek gecombineerd kunnen worden met leren op de schoolbank.

• In totaal 79 studierichtingen (bv. zorgkundige, elektromechanische technieken, groenbeheer, textiel of schilder) in 186 scholen, waarvan 45 scholen in West-Vlaanderen.

11

Implementatie in Vlaamse Onderwijs- enArbeidsmarkt Context

12

Bron: https://onderwijs.vlaanderen.be/nl/vlaanderen-is-klaar-voor-duaal-leren

Inhoud

• Introductie

• Implementatie in Vlaamse Onderwijs- en Arbeidsmarkt Context

• Belangrijke lessen uit de West-Vlaamse proeftuinen

• Situatieschets arbeidsmarkt in West-Vlaanderen

• Conclusie

13

Belangrijke lessen uit de West-Vlaamse proeftuinen

• De ‘definitieve’ invoering van duaal leren in SO vindt plaats na drie jaar intensiefproefdraaien.

• Uitdagingen voor onderwijs en arbeidsmarkt zoals vastgesteld in Memorandum 2.0 Duaal Leren in West-Vlaanderen (p.8 e.v.)

14

Belangrijke lessen uit de West-Vlaamse proeftuinen

• Screening arbeidsrijpheid en -bereidheid: Jongeren (en hun omgeving) bewust en positief de keuze voor duaal leren laten maken.

• Vroegtijdig schoolverlaten: Vermijden dat jongeren noch in het voltijds secundair onderwijs, noch in duaal leren hun plek vinden en ongekwalificeerd uitstromen.

• Organisatie leer-werktraject: Vraag naar modulair onderwijs (met deelkwalificaties) in plaats van lineair onderwijs.

• Vlaams kwaliteitskader: Voor bedrijven is het niet evident om de werkplek ook als volwaardige leerplek in te richten.

• Toetsing en feedback: Opvolgsysteem nodig waar mentoren entrajectbegeleiders elkaar vinden

15

16 (Bron: Wouters&Cabus,2019)

Streefdoel: Onmiddellijke inzetbaarheid op arbeidsmarkt.

Uitgangspunt: Welzijn van de jongeren; belang van betrokkenheid & Identificatie met L&W.

Figuur uit evaluatie BRUG en IBAL in DBSO,KU Leuven HIVA

Succesvolle trajecten: Trajectbegeleiders en mentorengeven jongeren (opnieuw) vertrouwen en motivatie. Randvoorwaardennodig om aan effectieve kennis-overdracht te doen op werkplek.

Belangrijke lessen uit de West-Vlaamse proeftuinen

• Manpower planning: bedrijven moeten zichzelf bij jongeren in de markt kunnen zetten als een aantrekkelijke werkgever (opdat jongeren bewust en positief voor werkgever kunnen kiezen)

• Competentienoden en autonomie: Situatie op de arbeidsmarkt kan per lokale context (bv. per provincie in Vlaanderen) sterk verschillen.

• Allocatiemechanismen: nood aan een heel gerichte en proactieve matching van vraag en aanbod in West-Vlaanderen.

17

Inhoud

• Introductie

• Implementatie in Vlaamse Onderwijs- en Arbeidsmarkt Context

• Belangrijke lessen uit de West-Vlaamse proeftuinen

• Situatieschets arbeidsmarkt in West-Vlaanderen

• Conclusie

18

Situatieschets arbeidsmarkt in West-Vlaanderen

• Eén op vijf werknemers in regio West-Vlaanderen werkt in een ‘micro’ bedrijf (< 10 werknemers). Deze situatie komt vooral voor in groot- en detailhandel (Eigen verwerking EAK 2016). In Vlaanderen ligt dit gemiddelde op éen op zes werknemers.

• Regio West-Vlaanderen heeft bovengemiddeld veel werkgelegenheid in de kleinhandel, de bouw, horeca en toerisme, de gezondheidszorg en de maatschappelijkedienstverlening (VDAB, 2012).

• Regio West-Vlaanderen heeft het meest lang openstaande vacatures: “43,9 procent van de West-Vlaamse vacatures blijft lange tijd niet ingevuld. In de rest van Vlaanderen staan gemiddeld drie op de tien vacatures (30,4%) lange tijd open.” (Het Nieuwsblad van 22 april 2019; BRON: BELGA)”

19

Werkgelegenheid (Top 10)

20

Werkgelegenheid

• Sterke toename in de vraag naar analytische vaardigheden (IT) en sociale vaardigheden(uitzendbureaus en arbeidsbemiddelaars; recreatie, cultuur en sport; overige zakelijke dienstverlening).

• Arbeidsintensieve vaardigheden (onderhoud van gebouwen, tuinen en landschapsverzorging; bouw; logistiek (haven)) blijven ook belangrijk voor de regio West-Vlaanderen.

• Bv. Bouwsector vindt moeilijk geschikt personeel en lijdt onder concurrentie met buitenlandse bouwbedrijven,

• Telecommunicatie, Post, overige industrie, vervaardiging van informatica en elektronische producten, chemische industrie en houtindustrie, kampen met serieuze afname in werkgelegenheid.

21

Inhoud

• Introductie

• Implementatie in Vlaamse Onderwijs- en Arbeidsmarkt Context

• Belangrijke lessen uit de West-Vlaamse proeftuinen

• Situatieschets arbeidsmarkt in West-Vlaanderen

• Conclusie

22

Conclusie

• Duaal leren om tegemoet te komen aan de snel veranderende arbeidsmarkt én om welzijn en betrokkenheid van jongeren in SO te vergroten;

• Identificatie van diverse uitdagingen en kansen versus (implementatie-) moeilijkheden;

Randvoorwaarden nodig om kennisoverdracht effectief te maken op de werkplek;

23

Conclusie

• Afstemming nodig op lokale arbeidsmarkt context om competentienoden van individueel bedrijf (operationeel in een regio) te erkennen;

Temeer als we onmiddellijke inzetbaarheid van schoolverlaters op de arbeidsmarkt als streefdoel hanteren;

• Afstemming nodig met Vlaams programma doorstroom naar het hoger onderwijs (onderzoek van Verhaest et al 2019)

Baanpolarisatie leidt tot minder nood aan opgeleiden in het middensegment (= jobs die makkelijk geautomatiseerd kunnen worden)

24

Conclusie

• Onderzoek nodig naar relatie tussen duaal leren, als basis voor aanzwengelen van interesse in constant nieuwe vaardigheden aanleren, en levenslang leren.

Duitsland heeft traditie in duaal leren in SO, net als Denemarken. In Duitsland neemt 8,0% van de actieve beroepsbevolking deel aan een georganiseerde vorm van levenslang leren, en in Denemarkten 30,5%...

Slechts 6,9 procent van de actieve beroepsbevolking neemt deel aan een georganiseerde vorm van levenslang leren in België (misperceptie; ontbreken van leercultuur; én negatieve ervaringen met leren in het SO)

25

Meer weten? Enkele suggestiessofie.cabus@kuleuven.be

• Cabus, S., & Somers, M. (2017). Jongeren Verbeteren de Aansluiting tussen Onderwijs en Arbeidsmarkt. Over. werk. Tijdschrift van het Steunpunt WSE, 2017(1), 24-30.

• Cabus, S. J., & Haelermans, C. (2017). Work or Schooling? On the Return to Gaining In‐School Work Experiences. British Journal of Industrial Relations, 55(1), 34-57.

• Cabus, S., & Somers, M. (2018). Jongeren moeilijk te overtuigen om techniek-opleiding te volgen. Economisch-statistische Berichten.

• Cabus, S. (2019). Toegang tot leven lang leren versnelt economische groei. Economisch-statistische Berichten.

• Cabus, S.J., Ilievat, P. and Stefanik, M. (2018). Analytical report on the associations between system characteristics and lifelong learning participation with particular concern for disadvantaged groups and youth at risk of exclusion. H2020 Report ENLIVEN, KULeuven, Research Institute for Work and Society.

• Somers, M., & Cabus, S. (2017). Zijn we klaar voor de veranderende arbeidsmarkt? Nederland en België vergeleken. Over. werk. Tijdschrift van het Steunpunt WSE, 27(2), 18-25.

• Somers, M., & Cabus, S. (2017). Werknemers beter toegerust voor de eisen van het werk. Economisch Statistische Berichten, 102(4749), 205-207.

• Somers, M. A., Cabus, S. J., Groot, W., & van den Brink, H. M. (2019). Horizontal mismatch between employment and field of education: evidence from a systematic literature review. Journal of Economic Surveys, 33(2), 567-603.

26

DANK U

Impressies en ervaringen van leerlingen, leerkrachten, werkgeverseen insteek voor het duaal leren voor de toekomst

aan het woord:

De heer Fons Leroy | Gedelegeerd Bestuurder VDAB

Slotevent Duaal Leren West Vlaanderen 19/06/2019

Duaal Leren

• Sterk merk → herwaarderen leren en werken

• Positieve keuze

• Arbeidsmarkt gericht

• Competentieversterking door werkplekleren

• Start van levenslang leren

Missie

30

Duaal Leren

Leren en werken geen positief beeld

Publieke opinie, ouders, leerlingen zelf

Waterval systeem secundair onderwijs

Voor jongeren die schoolmoe zijn, geen andere (betere) opties meer hebben

⇔ Duaal: bewuste, positieve keuze

Sterk Merk

31

Duaal Leren

Iedereen leert op eigen manier: hoofd, hart en handen

Leren al doende even waardevol als andere manieren

Onbekend is onbemind: goede communicatie naar ouders, leerlingen, bedrijven...

Goede voorbeelden uit buitenland en aantal erkende ondernemingen → noodzaak

Positieve keuze

32

Duaal Leren

Krapte op de arbeidsmarkt

Standaardtrajecten → knelpuntberoepen

Tegengaan ongekwalificeerde uitstroom

Belang van goede match tussen vraag en aanbod

Memorandum: regionaal karakter en meer bedrijven dan lln

Arbeidsmarkt gericht

33

Duaal Leren

Duaal is vorm van werkplekleren binnen onderwijs

Daarnaast andere vormen: IBO, BIS,... voor andere doelgroepen

Zeer belangrijk naast kennen=kunnen

Belang van goede evaluatie, feedback en leercultuur

Competentieversterking door werkplekleren

34

Duaal Leren

Veranderende samenleving: 21e eeuwse vaardigheden, digitalisering, robotisering, …

Jobs en werknemers evolueren mee

Duaal kan start zijn van loopbaan of verder studeren

Ook duaal en werkplekleren op andere niveaus: HO, VWO,...

Start van levenslang leren

35

Impressies en ervaringen van leerlingen, leerkrachten, werkgeverseen insteek voor het duaal leren voor de toekomst

panelgesprek:

Prof. dr. Sofie Cabus | Onderzoeksgroep Onderwijs-Arbeidsmarkt (KUL)

De heer Fons Leroy | Gedelegeerd Bestuurder VDAB

Prof. dr. Frank Baert | Voorzitter Vlaams partnerschap Duaal Leren

Vincenzo de Jonghe op stap in de wereld van duaal leren

kijk met ons mee

Slotwoord

De heer Jean de BethuneGedeputeerde voor Economie

Groepsfoto

gedeputeerden, scholen, bedrijven, partners Provinciaal Overlegforum Duaal leren West-Vlaanderen

Netwerkreceptie