SLO 14 - 12SLO 14 - 12

Van uniformiteit naar Van uniformiteit naar diversiteitdiversiteit

Een noodzaak in hedendaags Een noodzaak in hedendaags onderwijsonderwijs

1. Het foutje van Jan2. De moeizame weg terug naar een

evidentie…

SLO 14 - 12SLO 14 - 12

1. Het foutje van Jan…

…de uitvinder van het jaarklassysteem….

SLO 14 - 12SLO 14 - 12

In de tijd van Comenius en lang daarna... In de tijd van Comenius en lang daarna...

Hoofdelijk Hoofdelijk onderwijsonderwijs

SLO 14 - 12SLO 14 - 12

Eén grote (of Eén grote (of kleine) ruimte, kleine) ruimte,

allemaal allemaal verschllende verschllende activiteiten…activiteiten…

De latijnse school in Rotterdam

opgericht in 1592, afbeelding uit 1792

Tot in de 19e eeuw konden leerlingen op elk moment van het jaar overgaan naar de volgende groep op basis van de gemaakte vorderingen…

Jan Amos Komensky (1592-1670)Jan Amos Komensky (1592-1670)

►Nick name: ComeniusNick name: Comenius►Leefde net na de middeleeuwenLeefde net na de middeleeuwen►De tijd van Bach, Leibniz, De tijd van Bach, Leibniz,

Newton, Rembrandt. Newton, Rembrandt. ►Tijd van godsdienstoorlogenTijd van godsdienstoorlogen►Gouden eeuw in de Gouden eeuw in de

Nederlanden.Nederlanden.

SLO 14 - 12SLO 14 - 12

Wat dacht Jan over Wat dacht Jan over onderwijs…onderwijs…

► Realiteitsgebonden en Realiteitsgebonden en vakoverschrijdendvakoverschrijdend

► aanschouwelijkaanschouwelijk► Eigen taal naast latijnEigen taal naast latijn

► Onderwijs voor Onderwijs voor iedereeniedereen

SLO 14 - 12SLO 14 - 12

……Een pacifist in een tijd van Een pacifist in een tijd van godsdienstoorlogen, een sociale godsdienstoorlogen, een sociale

denker in een denker in een standenmaatschappijstandenmaatschappij

SLO 14 - 12SLO 14 - 12

Actueel? Actueel?

► Realiteitsgebonden en Realiteitsgebonden en vakoverschrijdendvakoverschrijdend

► aanschouwelijkaanschouwelijk► Eigen taal naast latijnEigen taal naast latijn

► Onderwijs voor Onderwijs voor iedereeniedereen

SLO 14 - 12SLO 14 - 12

JanDe visie van de

Vlaamse overheid op leren (1997)

►Brede vorming►Samenhang►Actief leren in

realistische contexten

►Zorgbreed werken

Nobody 's perfect…Nobody 's perfect…

"Al de verscheidenheid van begaafdheden is niets anders dan eene "Al de verscheidenheid van begaafdheden is niets anders dan eene

overmaat of een gebrek aan natuurlijke harmonie. De natuurlijke overmaat of een gebrek aan natuurlijke harmonie. De natuurlijke

harmonie kon worden hersteld door harmonie kon worden hersteld door vlugge leerlingen te temperen vlugge leerlingen te temperen

en trage leerlingen te prikkelenen trage leerlingen te prikkelen. De juiste leermethode bewerkt . De juiste leermethode bewerkt

de "de "versmelting van de contrasten", de nivellering van de versmelting van de contrasten", de nivellering van de

verschillenverschillen, zodat "eene overmaat en een gebrek in de natuurlijke , zodat "eene overmaat en een gebrek in de natuurlijke

begaafdheden opgeheven en alles in harmonie en in lieflijke begaafdheden opgeheven en alles in harmonie en in lieflijke

overeenstemming gebracht wordt". De leermethode moet derhalve overeenstemming gebracht wordt". De leermethode moet derhalve

zijn afgestemd op de "middelmatige geesten", aldus Comenius, zodat zijn afgestemd op de "middelmatige geesten", aldus Comenius, zodat

de de vlugge leerlingen automatisch worden afgeremd en de vlugge leerlingen automatisch worden afgeremd en de

trage leerlingen juist worden aangemoedigdtrage leerlingen juist worden aangemoedigd. (Didactica Magna, . (Didactica Magna,

1632, 122/23)1632, 122/23)SLO 14 - 12SLO 14 - 12

De weegschaal De weegschaal slaat over naar slaat over naar standaardisering en standaardisering en uniformiteit…uniformiteit…

► Eind 19e eeuw verdwijnt dit beeld stilaan,Eind 19e eeuw verdwijnt dit beeld stilaan,

in de 20 eeuw wordt de jaarklas een hit met stip! in de 20 eeuw wordt de jaarklas een hit met stip! (Ford T)(Ford T)

► De jaarklas als organisatievorm is tot vandaag de De jaarklas als organisatievorm is tot vandaag de gangbare vorm in gans ons onderwijs. gangbare vorm in gans ons onderwijs.

► De De misvattingenmisvattingen die eraan ten grondslag liggen die eraan ten grondslag liggen worden algemeen aanvaard als worden algemeen aanvaard als natuurlijknatuurlijk kenmerk kenmerk van onderwijs.van onderwijs. SLO 14 - 12SLO 14 - 12

Welke misvattingen? Welke misvattingen?

► Voorkennis bij alle lerenden gelijk (negeren Voorkennis bij alle lerenden gelijk (negeren van beginsituatie)van beginsituatie)

► Leerstijl en vorm van intelligentie is gelijkLeerstijl en vorm van intelligentie is gelijk► Snelheid van het leerproces = gelijk Snelheid van het leerproces = gelijk ► Benodigde leercontext = gelijkBenodigde leercontext = gelijk

SLO 14 - 12SLO 14 - 12

Dit leidt tot Dit leidt tot

uniforme leersituaties:uniforme leersituaties: Fractionering van cursusduur, cursusinhoud en

leerlingenbestand Opdrachten zijn voor iedereen gelijk Cursusduur is gelijk prestatie-eisen op het einde zijn gelijk dus ook de

evaluatiemethodes Zittenblijven als natuurlijk kenmerk van leersituaties Inhouds- en leerkrachtgestuurd curriculum

SLO 14 - 12SLO 14 - 12

2. De eerste aanzet uit 2. De eerste aanzet uit onverwachte hoek… onverwachte hoek…

SLO 14 - 12SLO 14 - 12SLO 14 - 12

In het gewoon basisonderwijs wordt een In het gewoon basisonderwijs wordt een leeromgeving gecreëerd, waarin de leerlingen leeromgeving gecreëerd, waarin de leerlingen

een ononderbroken leerproces kunnen een ononderbroken leerproces kunnen doormaken. Deze omgeving wordt aangepast doormaken. Deze omgeving wordt aangepast

aan de voortgang in ontwikkeling van de aan de voortgang in ontwikkeling van de leerlingen. leerlingen.

Uit het decreet basisonderwijs, 1997

SLO 14 - 12SLO 14 - 12

3. Hoe kunnen we omgaan met die 3. Hoe kunnen we omgaan met die diversiteit?diversiteit?

► Modulair onderwijs Modulair onderwijs ► Emancipatorische visie Emancipatorische visie

Autonomie door keuze en zelfverantwoordelijk lerenAutonomie door keuze en zelfverantwoordelijk leren

► Flexibele groeperingsvormen. Flexibele groeperingsvormen. KeuzemogelijkhedenKeuzemogelijkheden o.m. afwisseling Heterogeen-homogeeno.m. afwisseling Heterogeen-homogeen Gecombineerd onderwijs (??) Gecombineerd onderwijs (??)

► Competentiegericht onderwijs Competentiegericht onderwijs (Lerende- en leerproces-(Lerende- en leerproces-gestuurd) gestuurd)

► Samenhang Samenhang Horizontale samenhangHorizontale samenhang Verticale samenhang Verticale samenhang

► Permanente evaluatie met accent op Permanente evaluatie met accent op beginsituatiebeginsituatie Geen tussenliggende cesuren meer, rekening houden met Geen tussenliggende cesuren meer, rekening houden met

eerder verworven competenties…(EVC) eerder verworven competenties…(EVC)

►Horizontale samenhang Wat je leert is ingebed in een

realistische, maar complexe context

Veel tegelijkertijd leren (technologie, wiskunde, engels, nederlands, samenwerken)

►Verticale samenhang De volgorde van het leerproces respecteren (en dus

de verschillen tussen mensen!!) ► Eerst met één wiel, dan met twee?!?!?► Andere relevante termen:

Voorkennis of beginsituatie Zone van naaste ontwikkeling

terug naar Comenius

Middenschool = comprehensief onderwijs (het

Finse systeem)

►Van categoriaal naar comprehensief►ASO-TSO-BSO afgeschaft ►Brede vorming tot 14 of 16►uitstel van studiekeuze (geen

richtingen) ►Heterogene groepen►Oriëntering ►Autonome middenschool.

Baanbrekers in Vlaanderen: STAM

Teleurstellende conclusie in ‘Positief omgaan met verschillen.’ van Johan L. Vanderhoeven.

‘De lerarenopleiding heeft niet, zoals vaak

gemeend wordt, een pioniersfunctie. Haar

mogelijkheden tot het aanbrengen van

geavanceerde bekwaamheden loopt

ongeveer gelijk op met de groei in het

vigerend onderwijs… (Bonset en Ten Brinke,

1988)