Onderwijslab @ #vocongresDe docent van de toekomst, incl. vragen directeuren

De Denkfiguren

In deze workshop

• In deze workshop verkennen wij de contouren van de docent van de toekomst.

• We zijn benieuwd naar jullie vragen:

Docenten1. Is iedereen in de toekomst leraar?2. Hoe maak je leraren (weer) nieuwsgierig en bereid om zich op het

ontwerpen van onderwijs te storten?3. Hoe kunnen we er van verzekerd zijn dat niet ook het vak van leraar wordt

vervangen door een apparaat?4. Hoe kun je voorkomen dat een leraar niet helemaal gek wordt?5. Hoe kunnen docenten zich ontwikkelen tot docent-ontwerper in contact met

de samenleving?6. Hoe kan een docent anno 2025 de leerling nog inspireren? Of7. moet dit meer vanuit de leerling komen?8. Hoe bepaal je waar je leidend en waar je volgend bent als leraar van pubers?9. De ontmoeting tussen lerenden staat centraal: hoe halen wij de angst weg

bij leraren en schoolleiders zodat deze risicovolle ontmoeting vruchtbaar zal zijn?

Kennis en controle1. Hoe sla je een brug tussen controle (waardoor het huidige onderwijs

wordt gedomineerd) naar vertrouwen?2. Hoe is in 2020 de definitie van kennis en vaardigheden en welke kans zal

een school hierin nog te bieden hebben?3. Leren is het verwerken/internaliseren van informatie. Hoe kun je zoek

strategieën naar informatie aan de leerlingen meegeven?4. De ouder, als klant, verwacht van het onderwijs een bepaald product.

Hoe kunnen we die verwachting beïnvloeden?5. Kennisoverdracht en kennisverwerving/informatieverwerving verandert

razendsnel. Maar verandert leren ook echt? Is dit in de laatste 3000 jaar eigenlijk wel veranderd?

6. Wat zou onderwijs/leren zonder een examen zijn?7. Hoe voorkomen wij dat leren belemmerd wordt door beheersmatige

structuren?

School en leercontext1. Wat wordt de context waarin leren en ontwikkelen plaatsvind?2. Hebben we voor onderwijs een school nodig in de toekomst? En welke

basis is nodig om te leren of om kennis tot je te nemen?3. Wat is de meerwaarde nog van het onderwijs (als institutie) als het

eigenlijk gaat om leren?4. Wat is de meerwaarde van een schoolgebouw gevuld met leerlingen en

docenten als instituut? Welk bestaansrecht kunnen we het geven?5. Waarom zou je de school het monopolie op diplomeren NIET af

moeten nemen?6. Leren ‘just in time’ in plaats van ‘just in case’ – bestaat het instituut

‘school’ dan nog?7. Waarom heeft de leerling een school nodig om te leren?8. Zou een leerling leren zonder school?

Leerlingen

1. Hoe haal je nu echt uit een leerling wat erin zit?2. Een aantal leerlingen zijn niet gemotiveerd voor/in

onderwijs. Hoe krijg je alle leerlingen gemotiveerd om te leren?

3. Waarom moet ik eigenlijk leren? 4. Kan de maatschappij/de medemens dat wel van mij

eisen/verwachten?5. Hoe bereid je leerlingen voor op zelfredzaamheid?

Doen we dat nu al?6. Blijft er ruimte voor leerlingen om kind te zijn?

Sinds oprichting Denkfiguren zomer 2011

• 4 dagen per week binnen school.• 1 dag per week Denkfiguren.

• +-30 workshops, lezingen, etc. • +- 26 geschreven stukken (1 per maand),

vooral via Scienceguide.nl en Onderwijsfilosofie.nl.

• Deelname aan denktanks, NL + EU.

Vorig jaar vroegen we aan directeuren

“Wat is de grootste vraag voor het onderwijs van 2025?”

Dit is wat ze zich afvroegen:

1. Is de school van straks de plaats waar we leren samenleven en welke samenleving willen we dan?

2. Welke vaardigheden en levenshouding hebben de leerlingen van nu nodig om in de maatschappij van 2020 en verder succesvol te zijn?

3. Moeten huidige instituten gehandhaafd blijven om keuzemogelijkheden voor leerlingen te optimaliseren?

4. Hoe krijgen we de docenten van vandaag naar de rol van coach en daarmee de leerling te activeren?

5. Hoe boeien we de leerling van 2025 dat ze zich blijvend ontwikkelen?

6. Wie en hoe voert de regie over een netwerk-georienteerde leeromgeving?

7. Hoe kan de school rust brengen in de complexe levens van leerlingen in 2025?

“Wat is de grootste vraag voor het onderwijs van 2025?” De antwoorden.

8. Welke waarden en normen zijn leidend voor het onderwijs van 2025?

9. Hoe krijgen wij creatievelingen werkend als docent op school?

10. Zijn onze coaches in staat om via loslaten toch een gerichtheid op ontwikkeling en verbinding te organiseren?

“Wat is de grootste vraag voor het onderwijs van 2025?” De antwoorden.

Onderwerp van vandaag

Een verschuiving in de positie van de docent.

Invalshoek

MACRO De wereld

MESODe school

MICROHet klaslokaal

Filosoferen = verhelderen

Vanaf hier heeft u schrijfgerei nodig ;-)

De regels van het LAB

1. Onderzoek doen staat centraal.2. Goed onderzoek is co-creatie. 3. Goed onderzoek vereist geduld en concentratie. 4. Goed onderzoek vereist creativiteit.5. Goed onderzoek levert naast antwoorden vooral

ook nieuwe vragen op.

Vraag 1 - Verwondering

Zijn & Verandering

Vraag 1 - Verwondering

Zijn

Wat zijn tijdloze aspecten van het leraarschap?

Vraag 1 - Verwondering

Verandering

Hoe veranderen hedendaagse ontwikkelingen het beroep van de leraar?

Vraag 1 - Verwondering

Verdieping

Wat betekent uw antwoord met betrekking tot de verschuiving c.q. positie van de docent?

Observatie

Startgedachte

Onderwijslab = onderzoek

1. Wat betekent ‘24/7 learning’ voor de school als instituut?

2. Wat betekent ‘24/7 learning’ voor de school als instituut en de rol van de docent?

3. Hoe maken de docenten de shift van ‘van uitvoerder naar ontwerper’ van leerprocessen?

Onderwijslab = onderzoek

1. Wat betekent het 24/7 learning voor de school als instituut?

Activiteit 1

We gaan kijken naar een promotie trailer van een door de overheid gefinancierde documentaire.

Wat valt u op?

Fragment ‘Waar een klein land groot in moet worden’

Met welke van deze 7 claims bent u het (niet) eens?

1. Er is zoiets als een zesjescultuur die de norm is geworden.

2. Deze moet met wortel en tak worden uitgeroeid.3. Het onderwijssysteem zou veel jongeren afremmen.4. In andere landen zijn jongeren hongeriger. 5. Er is een grote groep jongeren op school die zich

vervelen (en dit is een slechte zaak).6. Excellentiebevordering is een dilemma voor de docent.7. Voor de economie is excellentiebevordering belangrijk.

Oplossingen van Dekker

1. Het introduceren van ‘talentcoördinatoren’ om de kennisbasis op scholen te versterken

2. Verbetering van de kwaliteit van loopbaanoriëntatie en -begeleiding

3. Leerlingen kunnen vakken op een hoger niveau volgen4. Extra activiteiten voor toptalenten moeten mee kunnen tellen als

onderwijstijd5. Leerlingen moeten vakken eerder kunnen afsluiten6. Ook havo en vwo kan via een versneld programma worden gevolgd7. Diploma’s en cijferlijsten worden ook verrijkt met vermeldingen

van bijzondere prestaties

Onderwijslab = onderzoek

1. Wat betekent het 24/7 learning voor de school als instituut en de bijbehorende positie van de docent?

Activiteit 2 - Macro

We gaan kijken naar een fragment van Claire Boonstra, oprichter van Operation Education.

Wat valt u op?

Fragment Boonstra

Wat ons opvalt

1. Er wordt gesproken over ‘leren’ in plaats van over ‘onderwijs’. Vgl. Biesta

2. De relevantie van de school als instituut en het onderwijs als systeem wordt uitgedaagd.

3. Kennis is relatief geworden.4. Het belang van ‘interactie’5. De docent verandert van naam.6. Er is een roep tot heruitvinding van bestaande

kaders.

Woorden

Leraar/Onderwijzer/Docent

Versus

Expert/Coach/Facilitator

Wat is onderwijs?

“Mijns inziens gaat het er in het onderwijs niet om dat kinderen en jongeren leren, maar gaat het erom dat ze iets leren, dat ze dat om bepaalde redenen en met een bepaald oogmerk leren, en dat ze het van iemand leren.”

(Biesta, Het Alternatief, p. 68).

Onderwijslab = onderzoek

De Kock:

“De wijze waarop docenten concrete keuzes maken in hun lessenpraktijk hangt … samen met de wijze waarop zij zichzelf zien als actor in het onderwijsleerproces.”

Eigenschappen van de docent-ontwerper

1. Is onderdeel van langere traditie, Comenius, Pestalozzi, Herbart, Montessori, etc.

2. Ziet de alledaagse onderwijspraktijk niet enkel uitvoerend maar als een mogelijkheid tot creatieve ontwerpen.

3. Deze onderwijsontwerpers vinden elkaar in een specifieke lerende ‘cultuur’ van delen en discussiëren, wat een netwerk impliceert buiten de school om, waar de nadruk ligt op concrete praktijkvoorbeelden (vandaag de dag posts, tweets of eigen blogs).

4. Er is instemming over de algemene logheid of eenvormigheid van het onderwijssysteem, hetgeen men niet aangrijpt tot negativisme maar gaat op zoek naar de (professionele) ruimte binnen de kaders.

5. Deze groep en traditie van docent-ontwerpers worden in zekere zin gekenmerkt door hun diversiteit: er is juist hier een grote roep om uniciteit en eigen specifieke invalshoek, jargon, eigenheid.

Voorbeeld van persoonlijk leernetwerk

Activiteit 3

• Hoe maken de docenten de shift van ‘van uitvoerder naar ontwerper’ van leerprocessen?

Activiteit 3

• Een ontwerpopdracht voor jullie:

• Wat doen jullie als schoolleider in je school om docenten gelegenheid te geven om ‘bij de tijd’ te blijven?

• Hoe creëren jullie ruimte in jullie organisatie voor dit type docenten?

Activiteit 4

Welke Grote vraag zou u nog willen stellen?

Wij schrijven en denken mee.