Situationeel begeleiden Raad weten met de situatie… opleiders.

69
Situationeel Situationeel begeleiden begeleiden Raad weten met de situatie… opleiders

Transcript of Situationeel begeleiden Raad weten met de situatie… opleiders.

Page 1: Situationeel begeleiden Raad weten met de situatie… opleiders.

Situationeel Situationeel begeleidenbegeleiden

Raad weten met de situatie…

opleiders

Page 2: Situationeel begeleiden Raad weten met de situatie… opleiders.

V&VN opleiders

Carol TimmerCarol Timmer

Opleidingskundige/CoördinatorOpleidingskundige/Coördinator

Onderwijscentrum Zorgopleidingen AMCOnderwijscentrum Zorgopleidingen AMC

(020 – 56) 64331(020 – 56) 64331

[email protected]@amc.uva.nl

Page 3: Situationeel begeleiden Raad weten met de situatie… opleiders.

Meteen maar even een test:Meteen maar even een test:Wat zegt de praktijkopleider Wat zegt de praktijkopleider hier tegen de stagiaire die leert hier tegen de stagiaire die leert bloeddruk meten?bloeddruk meten?

opleiders

Page 4: Situationeel begeleiden Raad weten met de situatie… opleiders.

Meteen maar even een test:Meteen maar even een test:Wat zegt de praktijkopleider Wat zegt de praktijkopleider hier tegen de stagiaire die leert hier tegen de stagiaire die leert bloeddruk meten?bloeddruk meten?

opleiders

Page 5: Situationeel begeleiden Raad weten met de situatie… opleiders.

V&VN opleiders

Wij voldoen graag aan uw Wij voldoen graag aan uw wensen… wensen…

Wat brengt u hier?Wat brengt u hier?

Wanneer gaat u tevreden naar huis?Wanneer gaat u tevreden naar huis?

Page 6: Situationeel begeleiden Raad weten met de situatie… opleiders.

V&VN opleiders

Inhoud van de Inhoud van de workshop:workshop: Intro Situationeel begeleiden

Taakvolwassenheid vaststellen Kiezen voor een begeleidingsstijl Uitvoeren van een begeleidingsstijl

Evaluatie

Page 7: Situationeel begeleiden Raad weten met de situatie… opleiders.

V&VN opleiders

Eerst kijken we naar het Eerst kijken we naar het gedrag van de begeleider…gedrag van de begeleider…

Situationeel begeleidenSituationeel begeleiden

Page 8: Situationeel begeleiden Raad weten met de situatie… opleiders.

V&VN opleiders

Gedrag van de begeleider:Gedrag van de begeleider:

1. Taakgericht gedrag (sturing geven): activiteiten die leiden tot concrete resultaten

2. Relatiegericht gedrag (ondersteuning bieden): activiteiten gericht op het onderhouden en

ondersteunen van de relatie met de student

Situationeel begeleidenSituationeel begeleiden

Page 9: Situationeel begeleiden Raad weten met de situatie… opleiders.

V&VN opleiders

Op assenstelsel

weinig veel

TAAKGERICHT GEDRAG

STURING GEVEN

Page 10: Situationeel begeleiden Raad weten met de situatie… opleiders.

V&VN opleiders

Gedrag van de begeleider:Gedrag van de begeleider:

1. Taakgericht gedrag (sturing geven): activiteiten die leiden tot concrete resultaten

2. Relatiegericht gedrag (ondersteuning bieden): activiteiten gericht op het onderhouden en

ondersteunen van de relatie met de student

Situationeel begeleidenSituationeel begeleiden

Page 11: Situationeel begeleiden Raad weten met de situatie… opleiders.

V&VN opleiders

RELATIE

GERICHT

GEDRAG

ONDER-

STEUNING

BIEDEN

veel

weinig

Op assenstelsel

Page 12: Situationeel begeleiden Raad weten met de situatie… opleiders.

V&VN opleiders

Gedrag van de begeleider:Gedrag van de begeleider:

Taakgericht gedrag (sturing geven)

EN/OF

Relatiegericht gedrag (ondersteuning bieden)

Situationeel begeleidenSituationeel begeleiden

Page 13: Situationeel begeleiden Raad weten met de situatie… opleiders.

V&VN opleiders

Op assenstelsel

RELATIE

GERICHT

GEDRAG

veel

weinig veel

TAAKGERICHT GEDRAG

Situationeel begeleidenSituationeel begeleiden

Page 14: Situationeel begeleiden Raad weten met de situatie… opleiders.

V&VN opleiders

RELATIE

GERICHT

veel

weinig veel

TAAKGERICHT

Situationeel begeleidenSituationeel begeleiden

Page 15: Situationeel begeleiden Raad weten met de situatie… opleiders.

V&VN opleiders

RELATIE

GERICHT

veel

Stijl 1Veel taak

Weinig relatie

Instrueren

weinig veel

TAAKGERICHT

Situationeel begeleidenSituationeel begeleiden

Page 16: Situationeel begeleiden Raad weten met de situatie… opleiders.

V&VN opleiders

RELATIE

GERICHT

veel Stijl 2Veel taak

Veel relatie

Overtuigen

Stijl 1Veel taak

Weinig relatie

Instrueren

weinig veel

TAAKGERICHT

Situationeel begeleidenSituationeel begeleiden

Page 17: Situationeel begeleiden Raad weten met de situatie… opleiders.

V&VN opleiders

RELATIE

GERICHT

veel Stijl 3Weinig taak

Veel relatie

Ondersteunen

Stijl 2Veel taak

Veel relatie

Overtuigen

Stijl 1Veel taak

Weinig relatie

Instrueren

weinig veel

TAAKGERICHT

Situationeel begeleidenSituationeel begeleiden

Page 18: Situationeel begeleiden Raad weten met de situatie… opleiders.

V&VN opleiders

RELATIE

GERICHT

veel Stijl 3Weinig taak

Veel relatie

Ondersteunen

Stijl 2Veel taak

Veel relatie

Overtuigen

Stijl 4Weinig taak

Weinig relatie

Delegeren

Stijl 1Veel taak

Weinig relatie

Instrueren

weinig veel

TAAKGERICHT

Situationeel begeleidenSituationeel begeleiden

Page 19: Situationeel begeleiden Raad weten met de situatie… opleiders.

V&VN opleiders

RELATIE

GERICHT

veel Stijl 3Weinig taak

Veel relatie

Ondersteunen

Stijl 2Veel taak

Veel relatie

Overtuigen

Stijl 4Weinig taak

Weinig relatie

Delegeren

Stijl 1Veel taak

Weinig relatie

Instrueren

weinig veel

TAAKGERICHT

Situationeel begeleidenSituationeel begeleiden

Page 20: Situationeel begeleiden Raad weten met de situatie… opleiders.

V&VN opleiders

Nu kijken we naar het gedrag Nu kijken we naar het gedrag van de student…van de student…

Situationeel begeleidenSituationeel begeleiden

Page 21: Situationeel begeleiden Raad weten met de situatie… opleiders.

V&VN opleiders

Welke begeleidingsstijl kies ik?Welke begeleidingsstijl kies ik?

Wordt bepaald door de taakvolwassen-heid van de student:

• taakbekwaamheid (kan zij het?)

• leerbereidheid (wil zij het?)

Situationeel begeleidenSituationeel begeleiden

Page 22: Situationeel begeleiden Raad weten met de situatie… opleiders.

V&VN opleiders

Kan zij het?Kan zij het?

Wordt bepaald door de taak-bekwaamheid van de student, de mate waarin zij:• ervaring heeft met leren in de praktijk• relevante theoretische voorkennis heeft• relevante vaardigheden heeft verworven• vaardig is in probleemoplossen

Situationeel begeleidenSituationeel begeleiden

Page 23: Situationeel begeleiden Raad weten met de situatie… opleiders.

V&VN opleiders

Wil zij het?Wil zij het?

Wordt bepaald door de leerbereidheid van de student, de mate waarin zij:• gemotiveerd is• verantwoording (kan) nemen• zelfvertrouwen heeft

Situationeel begeleidenSituationeel begeleiden

Page 24: Situationeel begeleiden Raad weten met de situatie… opleiders.

V&VN opleiders

Taakvolwassenheid studentTaakvolwassenheid studentBegeleidingsstijl Begeleidingsstijl

begeleiderbegeleiderLeerbereidheid

‘willen’Taakbekwaamheid

‘kunnen’

Situationeel begeleidenSituationeel begeleiden

Page 25: Situationeel begeleiden Raad weten met de situatie… opleiders.

V&VN opleiders

Taakvolwassenheid studentTaakvolwassenheid studentBegeleidingsstijl Begeleidingsstijl

begeleiderbegeleiderLeerbereidheid

‘willen’Taakbekwaamheid

‘kunnen’

- - InstruerenInstrueren

Situationeel begeleidenSituationeel begeleiden

Page 26: Situationeel begeleiden Raad weten met de situatie… opleiders.

V&VN opleiders

Taakvolwassenheid studentTaakvolwassenheid studentBegeleidingsstijl Begeleidingsstijl

begeleiderbegeleiderLeerbereidheid

‘willen’Taakbekwaamheid

‘kunnen’

- - Instrueren

+ - OvertuigenOvertuigen

Situationeel begeleidenSituationeel begeleiden

Page 27: Situationeel begeleiden Raad weten met de situatie… opleiders.

V&VN opleiders

Taakvolwassenheid studentTaakvolwassenheid studentBegeleidingsstijl Begeleidingsstijl

begeleiderbegeleiderLeerbereidheid

‘willen’Taakbekwaamheid

‘kunnen’

- - Instrueren

+ - Overtuigen

- + OndersteunenOndersteunen

Situationeel begeleidenSituationeel begeleiden

Page 28: Situationeel begeleiden Raad weten met de situatie… opleiders.

V&VN opleiders

Taakvolwassenheid studentTaakvolwassenheid studentBegeleidingsstijl Begeleidingsstijl

begeleiderbegeleiderLeerbereidheid

‘willen’Taakbekwaamheid

‘kunnen’

- - Instrueren

+ - Overtuigen

- + Ondersteunen

+ + DelegerenDelegeren

Situationeel begeleidenSituationeel begeleiden

Page 29: Situationeel begeleiden Raad weten met de situatie… opleiders.

V&VN opleiders

Taakvolwassenheid studentTaakvolwassenheid studentBegeleidingsstijl Begeleidingsstijl

begeleiderbegeleiderLeerbereidheid

‘willen’Taakbekwaamheid

‘kunnen’

- - InstruerenInstrueren

+ - OvertuigenOvertuigen

- + OndersteunenOndersteunen

+ + DelegerenDelegeren

Situationeel begeleidenSituationeel begeleiden

Page 30: Situationeel begeleiden Raad weten met de situatie… opleiders.

V&VN opleiders

Even een ‘uitstapje’ naar Even een ‘uitstapje’ naar

leren en begeleiden…leren en begeleiden…

Situationeel begeleidenSituationeel begeleiden

Page 31: Situationeel begeleiden Raad weten met de situatie… opleiders.

Fasen in het leerprocesFasen in het leerproces

V&VN opleiders

Page 32: Situationeel begeleiden Raad weten met de situatie… opleiders.

onbewust - onbekwaam

Fasen in het leerprocesFasen in het leerproces

V&VN opleiders

Page 33: Situationeel begeleiden Raad weten met de situatie… opleiders.

bewust - onbekwaam

onbewust - onbekwaam

Fasen in het leerprocesFasen in het leerproces

V&VN opleiders

Page 34: Situationeel begeleiden Raad weten met de situatie… opleiders.

bewust - onbekwaam

bewust - bekwaam

onbewust - onbekwaam

Fasen in het leerprocesFasen in het leerproces

V&VN opleiders

Page 35: Situationeel begeleiden Raad weten met de situatie… opleiders.

bewust - onbekwaam

bewust - bekwaam

onbewust - bekwaam

onbewust - onbekwaam

Fasen in het leerprocesFasen in het leerproces

V&VN opleiders

Page 36: Situationeel begeleiden Raad weten met de situatie… opleiders.

Gedrag werkbegeleiderGedrag werkbegeleider

V&VN opleiders

Page 37: Situationeel begeleiden Raad weten met de situatie… opleiders.

UnfreezingVeranderbaar maken

Gedrag werkbegeleiderGedrag werkbegeleider

V&VN opleiders

Page 38: Situationeel begeleiden Raad weten met de situatie… opleiders.

UnfreezingVeranderbaar maken

MovingVerandering inzetten

Gedrag werkbegeleiderGedrag werkbegeleider

V&VN opleiders

Page 39: Situationeel begeleiden Raad weten met de situatie… opleiders.

(Re)freezingAfronden van de verandering

UnfreezingVeranderbaar maken

MovingVerandering inzetten

Gedrag werkbegeleiderGedrag werkbegeleider

V&VN opleiders

Page 40: Situationeel begeleiden Raad weten met de situatie… opleiders.

V&VN opleiders

Fasen en gedragFasen en gedrag

Page 41: Situationeel begeleiden Raad weten met de situatie… opleiders.

Student: onbewust - onbekwaam

Werkbegeleider: Unfreezing

V&VN opleiders

Fasen en gedragFasen en gedrag

Page 42: Situationeel begeleiden Raad weten met de situatie… opleiders.

Student: bewust - onbekwaam

Student: onbewust - onbekwaam

Werkbegeleider: Unfreezing

V&VN opleiders

Fasen en gedragFasen en gedrag

Page 43: Situationeel begeleiden Raad weten met de situatie… opleiders.

Gedrag werkbegeleiderGedrag werkbegeleider

V&VN opleiders

Welke gedrag van de werkbegeleider(s) hoort hier bij?

Met uw buurman/buurvrouw: hoe doet u dat?

Werkbegeleider: Unfreezing

Page 44: Situationeel begeleiden Raad weten met de situatie… opleiders.

Gedrag werkbegeleiderGedrag werkbegeleider

V&VN opleiders

• zorgdragen voor fysieke en psychische veiligheid

• zekere mate van controle geven over haar leer- en werksituatie (voorkomen van fight- of flight-reaktie)

• identiteit benadrukken: je bent stagiaire, maar je hoort bij de organisatie en bij de afdeling…

• pull-methoden, omstandigheden creëren waardoor de stagiaire de noodzaak ziet/ervaart om te ‘veranderen’

• push-methoden, dwingen te handelen: je gaat het doen of je het nu leuk vindt of niet…

Werkbegeleider: Unfreezing

Page 45: Situationeel begeleiden Raad weten met de situatie… opleiders.

Student: bewust - onbekwaam

Student: onbewust - onbekwaam

Werkbegeleider: Unfreezing

Werkbegeleider: Moving

V&VN opleiders

Fasen en gedragFasen en gedrag

Page 46: Situationeel begeleiden Raad weten met de situatie… opleiders.

Student: bewust - onbekwaam

Student: bewust - bekwaam

Student: onbewust - onbekwaam

Werkbegeleider: Unfreezing

Werkbegeleider: Moving

V&VN opleiders

Fasen en gedragFasen en gedrag

Page 47: Situationeel begeleiden Raad weten met de situatie… opleiders.

Gedrag werkbegeleiderGedrag werkbegeleider

V&VN opleiders

Welke gedrag van de werkbegeleider(s) hoort hier bij?Met uw buurman/buurvrouw: hoe doet u dat?

Werkbegeleider: Moving

Page 48: Situationeel begeleiden Raad weten met de situatie… opleiders.

Gedrag werkbegeleiderGedrag werkbegeleider

V&VN opleiders

• situationeel begeleiden• stagewerkplan maken • doelen bepalen en visualiseren van doelen• laten zien dat het leren van het beroep een proces is• ‘kikker koken’: langzaam opvoeren van complexiteit• inspireren/voorbeeldgedrag• uitdagen op ambities en kwaliteiten• feedback geven• laten reflecteren en samen evalueren• het leren faciliteren

Werkbegeleider: Moving

Page 49: Situationeel begeleiden Raad weten met de situatie… opleiders.

Student: bewust - onbekwaam

Student: bewust - bekwaam

Student: onbewust - onbekwaam

Werkbegeleider: Unfreezing

Werkbegeleider: Moving

Werkbegeleider: (Re)freezing

V&VN opleiders

Fasen en gedragFasen en gedrag

Page 50: Situationeel begeleiden Raad weten met de situatie… opleiders.

Student: bewust - onbekwaam

Student: bewust - bekwaam

Student: onbewust - bekwaam

Student: onbewust - onbekwaam

Werkbegeleider: Unfreezing

Werkbegeleider: Moving

Werkbegeleider: (Re)freezing

V&VN opleiders

Fasen en gedragFasen en gedrag

Page 51: Situationeel begeleiden Raad weten met de situatie… opleiders.

Gedrag werkbegeleiderGedrag werkbegeleider

V&VN opleiders

Welke gedrag van de werkbegeleider(s) hoort hier bij? Met uw buurman/buurvrouw: hoe doet u dat?

Werkbegeleider: Re-freezing

Page 52: Situationeel begeleiden Raad weten met de situatie… opleiders.

Gedrag werkbegeleiderGedrag werkbegeleider

V&VN opleiders

• taken delegeren

• blijven belonen van gewenst gedrag

• vieren van successen

• toepassen van het geleerde in andere situaties

• complexiteit opvoeren

• kwantiteit opvoeren

• eisen aan kwaliteit opvoeren

• bevorderen

Werkbegeleider: Re-freezing

Page 53: Situationeel begeleiden Raad weten met de situatie… opleiders.

V&VN opleiders

Weer terug naar situationeel begeleiden…Weer terug naar situationeel begeleiden…

Situationeel begeleidenSituationeel begeleiden

Page 54: Situationeel begeleiden Raad weten met de situatie… opleiders.

V&VN opleiders

student:

Onbewust onbekwaamZwak zelfvertrouwenWeinig gemotiveerdWeinig zelfstandig

S1

In opdracht uitvoeren

INSTRUEREN

Situationeel begeleidenSituationeel begeleiden

Page 55: Situationeel begeleiden Raad weten met de situatie… opleiders.

V&VN opleiders

BEGELEIDER:

“Ik vertel aan jou wat

en hoe je dat moet gaan leren.”

‘UNFREEZING’

S1

In opdracht uitvoeren

INSTRUEREN

Situationeel begeleidenSituationeel begeleiden

Page 56: Situationeel begeleiden Raad weten met de situatie… opleiders.

V&VN opleiders

Kenmerken van het gedrag van een begeleider die ‘instrueert’‘instrueert’ zijn:

“éénrichtingsverkeer” leerdoel duidelijk aangeven duidelijke aanwijzingen (instructies) geven aanwezige protocollen en richtlijnen gebruiken concrete afspraken maken over de uitvoering voortgangsbewaking van de resultaten

Situationeel begeleidenSituationeel begeleiden

Page 57: Situationeel begeleiden Raad weten met de situatie… opleiders.

V&VN opleiders

student:

Bewust onbekwaamVoldoende zelfvertrouwen

GemotiveerdWeinig zelfstandig

S2OVERTUIGEN

Met inspraak uitvoeren

S1

Uitvoeren in opdracht

INSTRUEREN

Situationeel begeleidenSituationeel begeleiden

Page 58: Situationeel begeleiden Raad weten met de situatie… opleiders.

V&VN opleiders

BEGELEIDER:

“Ik geef je inspraak op wat

en hoe je moet gaan leren.”

‘MOVING’

S2OVERTUIGEN

Met inspraak uitvoeren

S1

Uitvoeren in opdracht

INSTRUEREN

Situationeel begeleidenSituationeel begeleiden

Page 59: Situationeel begeleiden Raad weten met de situatie… opleiders.

V&VN opleiders

Kenmerken van het gedrag van een begeleider die ‘overtuigt’‘overtuigt’ zijn:

wel bepalen maar inspraak geven begrip kweken voor de taak juiste uitvoering benadrukken lacunes in kennis of vaardigheid achterhalen ingaan op ideeën/suggesties van de student inzicht verschaffen in werkproblemen en gekozen methode concrete afspraken maken over de uitvoering van de taak angsten en weerstand reduceren

Situationeel begeleidenSituationeel begeleiden

Page 60: Situationeel begeleiden Raad weten met de situatie… opleiders.

V&VN opleiders

student:

Bewust bekwaamWeinig zelfvertrouwenWeinig gemotiveerd

Zelfstandig

S3ONDERSTEUNEN

In samenspraak uitvoeren

S2OVERTUIGEN

Uitvoeren met samenspraak

S1

Uitvoeren in opdracht

INSTRUEREN

Situationeel begeleidenSituationeel begeleiden

Page 61: Situationeel begeleiden Raad weten met de situatie… opleiders.

V&VN opleiders

BEGELEIDER:

“We bepalen samen wat

en hoe je dat moet gaan leren.”

‘MOVING’

S3ONDERSTEUNEN

In samenspraak uitvoeren

S2OVERTUIGEN

Uitvoeren met samenspraak

S1

Uitvoeren in opdracht

INSTRUEREN

Situationeel begeleidenSituationeel begeleiden

Page 62: Situationeel begeleiden Raad weten met de situatie… opleiders.

V&VN opleiders

Kenmerken van het gedrag van een begeleider die ‘ondersteunt’‘ondersteunt’ zijn:

student zoveel mogelijk zelf verantwoordelijk laten zijn naar oplossingen vragen leer- en werkproblemen van de student helpen oplossen stimuleren, aanmoedigen en waarderen begrip voor gevoelens van de student hebben en dit tonen

Situationeel begeleidenSituationeel begeleiden

Page 63: Situationeel begeleiden Raad weten met de situatie… opleiders.

V&VN opleiders

student:

(On)bewust bekwaamGoed zelfvertrouwen

GemotiveerdZelfstandig

S3ONDERSTEUNEN

Uitvoeren met inspraak

S2OVERTUIGEN

Uitvoeren met samenspraak

S4

Zelfstandig uitvoeren

DELEGEREN

S1

Uitvoeren in opdracht

INSTRUEREN

Situationeel begeleidenSituationeel begeleiden

Page 64: Situationeel begeleiden Raad weten met de situatie… opleiders.

V&VN opleiders

BEGELEIDER:

“Je mag dat van mij zelf doen, graag hoor ik hoe het gaat

en als je me nodig hebt,

dan kun je me daar vinden.”

‘(RE)FREEZING’

S3ONDERSTEUNEN

Uitvoeren met inspraak

S2OVERTUIGEN

Uitvoeren met samenspraak

S4

Zelfstandig uitvoeren

DELEGEREN

S1

Uitvoeren in opdracht

INSTRUEREN

Situationeel begeleidenSituationeel begeleiden

Page 65: Situationeel begeleiden Raad weten met de situatie… opleiders.

V&VN opleiders

Kenmerken van het gedrag van een begeleider die ‘delegeert’‘delegeert’ zijn:

de student vrijheid geven vertrouwen uitspreken voorwaarden scheppen belangstelling tonen voor de voortgang leerresultaten checken vaardigheden laten inzetten in andere (werk)situaties tempo en complexiteit van het werk en leren opvoeren

Situationeel begeleidenSituationeel begeleiden

Page 66: Situationeel begeleiden Raad weten met de situatie… opleiders.

V&VN opleiders

RELATIE

GERICHT

GEDRAG

veel S3

OndersteunenWe bepalen samen wat en hoe je dat moet gaan

leren.

S2

OvertuigenIk geef je inspraak op wat en hoe je moet

gaan leren.

S4

DelegerenJe mag dat van mij zelf doen, graag hoor ik hoe

het gaat en als je me nodig hebt, dan kun je

me daar vinden.

S1

InstruerenIk vertel aan jou wat en hoe je dat moet

gaan leren.

weinig veel

TAAKGERICHT GEDRAG

Situationeel begeleidenSituationeel begeleiden

Page 67: Situationeel begeleiden Raad weten met de situatie… opleiders.

V&VN opleiders

Toepassen:Toepassen:

• als globale stijl bij het geven van begeleiding• bij een werksituatie in de organisatie• bij een individuele begeleidingssituatie• bij een bespreking over de studenten

Situationeel begeleidenSituationeel begeleiden

Page 68: Situationeel begeleiden Raad weten met de situatie… opleiders.

V&VN opleiders

Is alles aan bod Is alles aan bod geweest?geweest?Voldeed het aan uw Voldeed het aan uw wensen?wensen?

Situationeel begeleidenSituationeel begeleiden

Page 69: Situationeel begeleiden Raad weten met de situatie… opleiders.

V&VN opleiders

Dank u voor uw komst Dank u voor uw komst

en aandacht…en aandacht…