SENIORENUNIVERSITEIT...Hoe Europa ons leven beïnvloedt. Prof. dr. Hendrik Vos De Europese Unie is...

SENIORENUNIVERSITEITSENIORENUNIVERSITEITACADEMIE JAAR 2011 - 2 012

< 3 >< 2 >

VOORwOORd

Beste cursisten,In het academiejaar 2010-2011 waren we weer thuis op onze campus. De verbou-wingswerken waren volledig achter de rug en we kwamen opnieuw samen in een vernieuwde agora en een kleurrijke cafetaria. Gelukkig bleven deze ruimten ge-spaard van de overstroming in de technische ruimten van het hoofdgebouw. Slechts één lezing moest uitgesteld worden. Maar in de maand december 2010 waren het de echt dapperen die ondanks sneeuw en koude de maandag als een campusdag bleven vieren. Soms zou je echt gaan denken aan een winterstop. Maar slaat die winter dan in december toe, zoals in 2010 of in januari zoals in 2009? Laat ons de stop maar blijven houden tijdens de schoolvakanties.

Het programma 2011-2012 bevat liefst 28 lezingen. Nieuw is dat naast de openingslezing en de slotlezing ook de lezingen, die net voor een schoolvakantie komen, voor beide cycli samenvallen. Dit jaar nog met één uitzondering m.n. de lezing die aansluit bij de meerdaagse culturele reis 2012. Deze voor beide cycli sa-men georganiseerde lezingen zullen we telkens met een drink afsluiten. De sociale contacten willen we daarmee nog meer bevorderen. Tijdens de krokusvakantie plannen we nog door rangers begeleide wandelingen in het Nationaal Park Hoge Kempen. Misschien iets om er met de kleinkinderen op uit te trekken.

De culturele daguitstap gaat in 2012 naar Leuven, met bijzondere aandacht voor het rijke historische patrimonium van de KULeuven. We zijn ervan overtuigd dat de deelnemers een unieke dag zullen beleven. Heimwee naar de boeiende studenten-tijd moet echt niet uitblijven. De meerdaagse culturele reis gaat in 2012 richting Languedoc-Roussillon. De lezing over dit land van de Katharen, verzorgd door prof.dr. Raphaël De Keyser, is onmiddellijk na de herfstvakantie gepland. De inschrijvin-gen voor deze reizen worden dan ook vervroegd.

Beste cursisten, dit uitgebreide programma kon maar gerealiseerd worden door de inzet van velen, inzonderheid van de leden van de stuurgroep van onze Senioren-universiteit. Zij staan ook alle maandagen klaar om dit programma in goede banen te helpen leiden. Dank voor hun inzet is hier daarom zeker op zijn plaats. Laat ons er samen in 2011-2012 weer het beste van maken.

Mede namens onze stuurgroep nog een fijne zomervakantie en tot 26 september 2011 voor de academische openingslezing.

Willy Goetstouwers, voorzitter.

< 5 >< 4 >

datum Lezingen Cyclus A Lezingen Cyclus B

26.09.2011 Generatie Nu – Jong van hart (in het kader van 2012 - het Europees jaar voor actief oud worden) Jo Vandeurzen (Vlaams minister van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin)

Generatie Nu – Jong van hart (in het kader van 2012 - het Europees jaar voor actief oud worden) Jo Vandeurzen (Vlaams minister van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin)

03.10.2011 Europese politiek: actuele ontwikkelingen – Hoe Europa ons leven beïnvloedt. Prof. dr. Hendrik Vos (UGent)

10.10.2011 Elektroden in het brein beïnvloeden bewegen, denken en emoties.Prof. dr. V. Visser-Vandewalle (UMaastricht)

17.10.2011 Staatskapitalisme, een ware vijand van eerlijke vrijhandel Prof. dr. Marc Devos (UGent) en Itinera Institute (Brussel)

24.10.2011 De transitie van een groene economie: pleidooi voor een systeemvisiedr. ir. Peter Tom Jones (KULeuven)

31.10.2011 HERfStvAkANtIE HERfStvAkANtIE

07.11.2011 katharen: religieuze dissidentie kan dodelijk zijn Prof. dr. Raphaël De Keyser (KULeuven)

katharen: religieuze dissidentie kan dodelijk zijn Prof. dr. Raphaël De Keyser (KULeuven) (mede ifv de meerdaagse culturele reis 2012)

14.11.2011 De gesprekken van Erasmus: van didactische dialoog tot politieke satire (in het kader van het Erasmusjaar 2011)Prof. dr. Jeannine De Landtsheer (KULeuven

21.11.2011 Controverse rond kernenergie: het onderzoek naar nieuwe generatie(s) kerncentrales Prof. dr. Frank Deconinck (VUB)

28.11.2011 Ieder zijn goesting?! Zijn waarden en normen vandaag op drift? Prof. dr. Roger Burggraeve (KULeuven)

05.12.2011 Robotica in de chirurgie: een synergie tussen mens en machineProf. dr. Jos Vander Sloten (KULeuven)

12.12.2011 Leve de media Prof. dr. Leo Neels (UAntwerpen – KULeuven)

19.12.2011 Luisterlezing: frédérique Chopin: het verscheurde leven van een Poolse balling in Parijs Maurice Wiche (dirigent)

Luisterlezing: frédérique Chopin: het verscheurde leven van een Poolse balling in Parijs Maurice Wiche (dirigent)

26.12.2011 -02.01.2012

kERStvAkANtIE kERStvAkANtIE

Enkel voor LEDEN met een A-, B- of A+B-abonnement.

09.01.2012 Heb je bijen wel eens in de file zien staan? Prof. dr. Karl Tuyls (UMaastricht)

16.01.2012 Met harde hand in een fluwelen handschoen. Onderwijs en opvoeding in katholieke kostscholen in België (omstreeks 1850-eind 1960) Prof. dr. An Hermans (KULeuven)

Enkel voor LEDEN met een A-, B- of A+B-abonnement.

< 7 >< 6 >

datum Lezingen Cyclus A Lezingen Cyclus B

23.01.2012 Microscopische beeldvorming in biofysisch en biomedisch onderzoek Prof. dr. Marcel Ameloot (UHasselt)

30.01.2012 Actief pluralisme, tolerantie en vriendschap Prof. dr. Guido Vanheeswijck (UAntwerpen)

06.02.2012 De Google maatschappij en het snowflake effect Prof. dr. Erik Duval (KULeuven)

13.02.2012 Nationaal Park Hoge kempen: van Sanseveria tot Al Gore.Johan Van Den Bosch (projectleider Nationaal Park Hoge Kempen)

Nationaal Park Hoge kempen: van Sanseveria tot Al Gore.Johan Van Den Bosch (projectleider Nationaal Park Hoge Kempen)

20.02.2012 kROkUSvAkANtIE kROkUSvAkANtIE

27.02.2012 Achter de schermen van het Chinese groeimirakel Prof. dr. Gustaaf Geeraerts (VUB)

05.03.2012 Wanneer de pijn blijft! Chronische pijn als zware biopsychosociale hypotheek Prof. dr. Bart Morlion (KULeuven)

12.03.2012 Het Obama-beleid: wat na de tussentijdse verkiezingen en met de nieuwe presidentsverkiezingen van november 2012 in het vooruitzicht?Prof. dr. Herman Matthijs (VUB)

19.03.2012 Gerardus Mercator (In het kader van Mercatorjaar 2012)Prof. dr. Hugo Decleir (VUB)

26.03.2012 Damiaan-monoloogJo Decaluwe (directeur theater Tinnenpot Gent)

Damiaan-monoloogJo Decaluwe (directeur theater Tinnenpot Gent)

02.04-15.04.2012 PAASvAkANtIE PAASvAkANtIE

16.04.2012 Iconen leren lezen - een verhaal dat tal van iconen helpt leren begrijpenJohan Vangronsveld

23.04.2012 Water in de 21ste eeuw: voor iedereen of voor de happy few? Prof. dr. Bart Van der Bruggen (KULeuven)

30.04.2012 Het andere gezicht van Brussel Staf Nimmegeers (Priester-publicist)

07.05.2012 De ziekte van Alzheimer: een majeure uitdaging Prof. dr. Rik Vandenberghe (KULeuven)

14.05.2012 ‘this is not a Chicken’ - Open University of Diversity – een denk-tank rond cultuur en biodiversiteitKoen Vanmechelen

‘this is not a Chicken’ - Open University of Diversity – een denktank rond cultuur en biodiversiteitKoen Vanmechelen

Culturele daguitstap 2012 Leuven en de kULeuven

Meerdaagse culturele reis 2012 Enkel voor LEDEN met een A-, B- of A+B-abonnement en hun partner

Een verkenningstocht door het land van de katharen in de Languedoc

Enkel voor LEDEN met een A-, B- of A+B-abonnement. Enkel voor LEDEN met een A-, B- of A+B-abonnement.

Generatie Nu – Jong van hart

Jo Vandeurzen, Vlaams minister van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin.

Lezing in het kader van 2012: het Europees jaar van ‘Active Ageing’

Met het oog op de demografische transitie die in Europa plaats heeft, wordt 2012 het Europees Jaar van ‘Active Ageing’ of ‘actief ouder worden’.‘Active Ageing’ houdt in dat ouderen actief blijven door langer te wer-ken, door vrijwilligerswerk te doen of door later met pensioen te gaan. Door 2012 uit te roepen tot het Europees Jaar van ‘Active Ageing’ wordt aandacht gevraagd voor de uitdagingen waar de landen van Europa de komende jaren mee te maken krijgen: een vergrijzende bevolking en de gevolgen hiervan voor overheidsdiensten en –financiën.vergrijzing en demografische verandering brengen nieuwe verhoudingen en nieuwe verdelingsvraagstukken met zich mee; de grote sociaal-eco-nomische gevolgen daarvan zijn primair voelbaar op decentraal niveau. vlaanderen heeft belangrijke taken op het gebied van welzijn en zorg, arbeidsmarktparticipatie en –productiviteit, het bieden van diensten en voorzieningen op het gebied van onderwijs, huisvesting en openbaar ver-voer. Om de bevolkingstransitie succesvol te laten verlopen, is in de toe-komst een grotere inzet nodig.Minister Jo vandeurzen zal in deze lezing het vlaams beleidsplan ‘Genera-tie Nu – Jong van hart’ bespreken.

Jo Vandeurzen studeerde rechten aan de KULeuven. In januari 1993 werd hij in opvolging van Luc Dhoore lid van de Kamer van Volksvertegenwoordi-gers. Hij richtte er zich vooral op de domeinen ‘Volksgezondheid’ en ‘Justi-tie’. Van 2004 tot 2007 was hij voorzitter van de CD&V. Van december 2007 tot 22 december 2008 was hij Belgisch minister van Justitie en van maart 2008 tot december 2008 Belgisch vice-eerste minister en minister van Insti-tutionele Hervormingen. Sinds juli 2009 is hij Vlaams minister van Welzijn, Volksgezondheid en Gezin.

< 9 >< 8 >

Maandag 26 september 2011 – 14.00 uur

Lezingen Cyclus A

Lezingen Cyclus B

< 11 >

Lezingen Cyclus A Lezingen Cyclus B

< 10 >

Europese politiek: actuele ontwikkelingen – Hoe Europa ons leven beïnvloedt.

Prof. dr. Hendrik Vos

De Europese Unie is een raadselachtige organisatie. Europese politiek lijkt vreselijk ingewikkeld in elkaar te zitten en enkel te doorgronden door geleerde juristen of zonderlinge Europakenners. Slechts dappere specialisten zouden hun weg vinden in de doolhoven rond het Brusselse Schumanplein, waar de Europese instellingen vergaderen, wetten maken en subsidies verdelen.Maar tegelijk is Europa ook heel dichtbij gekomen. Almaar vaker is er in het nieuws sprake van Europese beslissingen. vlaamse en Belgische regels moeten worden aangepast aan Europese wetten. Er worden maatregelen getroffen omdat ‘het moet van Europa’. Andere regels worden dan weer niet afgeschaft want ‘het mag niet van Europa’. vooral als er weinig sympathieke beslissingen op stapel staan, wordt Europa als alibi gebruikt.De invloed van Europa is in amper twintig jaar tijd in elk geval spectaculair ge-groeid. Alle Europese wetten samen beslaan vandaag al ongeveer 100.000 bladzij-den, en ieder jaar komen er een paar duizend nieuwe pagina’s bij. Intussen heeft Europa ook een heuse president, Herman van Rompuy. tijdens deze lezing legt de gastspreker uit hoe buitengewoon groot de impact van de Europese Unie is gewor-den, hoe Europa werkt en welke actuele uitdagingen er op tafel liggen.

Hendrik Vos studeerde politieke wetenschappen aan de Universiteit Gent en docto-reerde er over de rol en de plaats van de regio’s in de Europese Unie. Sinds 1999 is hij als professor verbonden aan de vakgroep Politieke Wetenschappen van de Universiteit Gent. Hij is er ook directeur van het Centrum voor EU-Studies.Zijn onderzoekswerk heeft nu betrekking op besluitvormingsprocessen en actuele ont-wikkelingen in de Europese Unie. Mede door lezingen tracht hij de Europese politiek begrijpelijk te maken voor een breder publiek. Samen met VRT-journalist Rob Heir-baut schreef hij het boek ‘Hoe Europa ons leven beïnvloedt’.

Maandag 3 oktober 2011 – 14.00 uur Maandag 10 oktober 2011 – 14.00 uur

Elektroden in het brein beïnvloeden bewegen, denken en emoties

Prof. dr. V. Visser-Vandewalle

Het inbrengen van elektroden in de hersenen van patiënten werd voor het eerst toegepast in het begin van de jaren ’50. In die tijd werd deze techniek vooral toegepast bij patiënten die opgenomen waren in psychiatrische instellingen, met als doel hun gedrag te ‘normaliseren’. Er was toen geen goede wetenschappelijke onderbouwing van die operaties, en er waren ook geen ethische commissies die scherp toezicht hielden op het zogenaamde ‘experimenteren’ met diepe hersenstimulatie (afgekort DBS- deep brain stimulation). Gaandeweg ontstond er een maatschappelijke weerstand tegenover dit soort operaties, tot er ten slotte bijna geen meer werden uitgevoerd.Een mijlpaal in de geschiedenis van DBS is het jaar 1987. toen werd door prof. Benabid, neurochirurg te Grenoble, DBS uitgevoerd bij een patiënt die leed aan een hevige, tot dan onbehandelbare vorm van beven (tremor). Deze operatie was zo succesvol dat ze het begin vormde van een nieuw tijdperk, waarin DBS op grote schaal werd toegepast bij bewegingsstoornissen. De meest frequente indicatie voor DBS is momenteel de ziekte van Parkinson. Wereldwijd zijn er nu een 40.000-tal Parkinsonpatiënten geholpen middels DBS. Door deze uitgebreide en positieve ervaring met DBS bij bewegingsstoornissen is voorzichtig weer de overstap gemaakt naar psychiatrische aandoeningen. Het is nu duidelijk aangetoond dat DBS een goed effect heeft bij dwangneurosen zoals smetvrees, en bij het syndroom van Gilles de la tourette (met als hoofdsymptoom tics). Ook bij anders onbehandelbare depressies zijn goede resultaten geboekt. De nieuwste indicatie, waarbij nu wereldwijd al enkele patiënten zijn geholpen, is alcohol- en drugsverslaving. voorts is DBS ook al uitgevoerd bij patiënten in een vroeg stadium van de ziekte van Alzheimer, omdat is aangetoond dat DBS een positief effect kan hebben op het geheugen.Wat de toekomst betreft, wordt soms de vraag gesteld of DBS toegepast mag worden bij gezonde personen, om bv. het geheugen te verbeteren. tegenover deze vorm van ‘enhancement’ zijn er heel wat ethische bezwaren.

V.Visser-Vandewalle volgde de opleiding tot neurochirurgie in het Universitair Ziekenhuis Gent. Als staflid legde zij er zich speciaal toe op diepe hersenstimulatie (DBS). In 1999 verrichtte ze er pionierswerk door voor het eerst DBS uit te voeren bij een patiënt die leed aan het syndroom van Gilles de la Tourette. Zij is nu als staflid verbonden aan de afdeling neurochirurgie van het Academisch Ziekenhuis Maastricht en sinds 2007 tevens bijzonder hoogleraar functionele neurochirurgie. Zij richtte het instituut MIND (Maastricht Institute for Neuromodulative Development) op, dat in 2010 erkend is als instituut binnen MHeNS (School for Mental Health and Neuroscience).

< 13 >


< 12 >

Open handel vergt het intellectuele inzicht dat het de wederzijdse belangen dient, het vermogen om de publieke opinie daarvan te overtuigen, en een internationale leider die landen naar toezeggingen duwt. Geen van die voorwaarden heeft de crisis zonder schade doorstaan. De economische wetenschap heeft ogenschijnlijk gefaald; zowel kiezers als politici schuwen buitenlandse concurrentie terwijl hun economieën bloeden, en Amerika zijn aura kwijt is.De tektonische platen die de hele constructie van de globalisering schragen, wij-zigen en duwen de wereld in een richting van een minder open en meer mercanti-listische vorm van neo-globalisering.terwijl de Doha-ronde voor mondiale handel in het moeras blijft steken, floreren bilaterale handelsakkoorden als nooit te voren, vooral in Azië. Die bilaterale ak-koorden zijn meer struikelblokken dan bouwstenen voor de internationale handel. De beperkte win-win van de bilaterale handel is de vijand van de open wereld-handel. Het ongelijke pad van het wereldwijde economische herstel is daarin een bondgenoot. In veel groeilanden wordt de huidige en de toekomstige economische groei sterk bepaald door de overheid. In de vS en in Europa zijn aanhoudende werkloosheid en slabakkende groei de vijanden van de markten en de handel, maar tevens de wegbereiders voor een actievere overheid.Het staatskapitalisme is dus duidelijk nog niet ver weg. Zolang een groot deel van de wereld in crisismodus blijft steken, zal de toekomst van globalisering en handel minder vrij en meer politiek zijn dan voor de crisis.De spreker zal daarbij uitgesproken aandacht hebben voor de geopolitieke impact door de opkomst van Azië.

Marc De Vos is licentiaat en doctor in de rechten (Universiteit Gent), licentié en droit social (ULB) en Master of Laws (Harvard University). Hij is directeur van het Itinera Institute en doceert Belgisch, Europees en internationaal arbeidsrecht, alsook Amerikaans recht aan de Universiteit Gent en aan de Vrije Universiteit Brussel. Hij publiceert, onderwijst, spreekt en debatteert frequent over thema’s van arbeidsrecht, Europese integratie, arbeidsmarkt, pensioenen, gezondheidszorg, vergrijzing en de welvaartsstaat, zowel nationaal als internationaal en zowel in academische, profes-sionele als beleidsvoerende kringen en in de media.

Maandag 17 oktober 2011 – 14.00 uur

de transitie naar een groene economie: pleidooi voor een systeemvisie

dr. ir. Peter Tom Jones

Het respecteren van de ecologische grenzen is de niet-onderhandelbare basis voor onze sociale en economische ontwikkeling, zo stelt de gerenommeerde Britse Sustainable Development Council. Gegeven de urgentie van het sociaal-ecologische vraagstuk volstaan kleine, stapsgewijze optimalisaties niet meer. Een systeemtran-sitie dringt zich op, een grondige verandering van structuren, culturen en praktij-ken op het vlak van energie- en materialenbeheer, voeding, transport, wonen, enz. Gezien de meervoudige barrières is dit een langdurig proces, dat zich over twee tot drie generaties zal uitsmeren. Een transitie vereist de inzet van alle maatschap-pelijke spelers: overheden, bedrijven, het middenveld en de kennisinstellingen. In een transitie wordt het radicalisme van de doelstellingen verbonden met het pragmatisme van de aanpak. veel aandacht gaat daarbij naar de voordelen die transities met zich meebrengen: jobcreatie, verbeterde energie- en materialenauto-nomie, gezondere levensomstandigheden, enz. Schone technologieën (cleantech), industriële ecologie, intelligent ecodesign en nieuwe businessmodellen zijn on-misbaar om de (systeem)technologische component van de duurzaamheidstransitie in te vullen. Om echter de (wetenschappelijk gefundeerde) factor 10-doelstelling (daling milieu-impact met 90% in enkele decennia) te realiseren, zijn er tegelijker-tijd ook veranderingen nodig op het niveau van gedrag, wereldbeeld en ethiek. Een echte transitie is dus veel meer dan alleen technologische innovatie. Het is net die integrale systeemvisie die in de lezing centraal staat. Gezien de grote aandacht in de provincie Limburg voor leiderschap op het vlak van cleantech en klimaatneutra-liteit zal Peter tom Jones ook expliciet aandacht hebben voor een aantal Limburg-se ontwikkelingen. Het Closing the Circle (Enhanced Landfill Mining) Project van Group Machiels zal daarbij als case-study voor het transitiedenken worden geduid.

dr. ir. Peter Tom Jones (1973, burgerlijk ingenieur milieukunde en werkzaam als onderzoeksmanager industriële ecologie en duurzaam materialenbeheer, K.U.Leuven) is een van de pioniers van Plan C (de Vlaamse transitie-arena voor duurzaam mate-rialenbeheer) én van het Vlaamse transitienetwerk van het middenveld. Hij is ook voorzitter van het Vlaamse Enhanced Landfill Mining Onderzoeksconsortium en is me-de-oprichter van het Centre for Resource Recovery and Recycling aan de K.U.Leuven. Hij is daarnaast ook (mede-)auteur van diverse artikelen en boeken, waaronder Terra Incognita (2006), Het Klimaatboek (2007), Klimaatcrisis (2009) en Terra Reversa (2009).

Maandag 24 oktober 2011 – 14.00 uur

Staatskapitalisme, een ware vijand van eerlijke vrijhandel

Prof. dr. Marc de Vos

< 15 >


< 14 >

Katharen: Religieuze dissidentie kan dodelijk zijn

Prof. dr. Raphaël de Keyser

(mede in functie van de meerdaagse culturele reis 2012)

De middeleeuwen worden vaak de ‘christelijke middeleeuwen’ genoemd. Maar was deze periode wel zo onverdeeld christelijk? Onder invloed van de kloosters van Cluny kende de kerk vanaf de 11e eeuw wel meer en meer succes, maar tegelijkertijd ging het gelovige volk die machtspositie in vraag stellen. Dat leidde tot heel wat ‘ketterse’ opvattingen, die fel bestreden werden door kerkelijke én wereldlijke overheden. Eén van de belangrijkste groepen ‘ketters’ waren de katharen of ‘zuiveren’, vooral actief in Zuid-frankrijk. Hun geschiedenis is er een van oprecht religieus leven, radicalisering, vervolging en vernietiging.Wie door de Languedoc-Roussillon reist, vindt hier en daar ruïnes van middeleeuwse burchten: Aguilar, Queribus, Peyrepertuse, Puilaurens, Puivert, Montségur …Het zijn littekens van de kruistocht tegen de Albigenzen (1209-1229).Wie waren die Albigenzen, die wij nu de katharen noemen? Waarin geloofden zij, welke gelijkenissen en verschillen zijn er tussen het rooms-katholieke christendom en het kathaarse christendom?Waarom werden ze als ketters veroordeeld, waarom werden ze zo hardnekkig bestreden: hun beschermheren met de wapens, de katharen zelf door de pauselijke inquisitie?

Raf De Keyser is doctor in de geschiedenis en specialiseerde zich in de geschiedenis van de late middeleeuwen. Aan de KULeuven doceerde hij Geschiedenis van de middeleeuwen, Algemene heuristiek en historische oefeningen, en Vakdidactiek. Hij is reisbegeleider van Davidsfonds Cultuurreizen en bereidt mede de meerdaagse culturele reis 2012 van onze Seniorenuniversiteit voor.

Maandag 7 november 2011 – 14.00 uur

Desiderius Erasmus (ca. 1469-1536) staat haast uitsluitend bekend als de auteur van Lof der Zotheid, waarbij men tal van andere, minstens even interessante publicaties over het hoofd ziet. Zo zijn er bijvoorbeeld zijn Colloquia (Gesprekken), waarmee de auteur uiteindelijk dezelfde bedoeling had als met de Lof der zotheid, namelijk allerlei uitwassen in het maatschappelijk leven van zijn tijd op een humoristische, soms sarcastische manier aan de kaak te stellen. Alleen zijn deze Gesprekken veel gevarieerder en makkelijker toegankelijk voor de lezer. Ze vonden hun oorsprong in een reeks lesjes waarmee Erasmus kinderen van gegoede families tegen een kleine vergoeding een vlotte kennis van het Latijn bijbracht, een taal die toen noodzakelijk was voor hoger onderwijs en een carrière in een van de hogere beroepen. In latere edities werd deze praktische doelstelling al gauw verruimd: wie goed en vlot Latijn kende, zou vanzelf een goed mens, dat wil zeggen een goed christen worden. In de vroegste dialogen traden alleen kinderen op als gesprekspartners; ook inhoudelijk zochten die lesjes aansluiting bij de leefwereld van kinderen. Maar al gauw koos Erasmus voor een ruimere benadering, waarbij hij volwassenen aan het woord liet, mannen en vrouwen, allerlei facetten uit het dagelijks leven in ogenschouw nam en over de hekel haalde. Zijn dialogen zijn bijzonder levendig geschreven, met veel humor en zin voor detail, en getuigen van een rake kijk op de mens en de omringende wereld. Ook de moderne lezer kan de Gesprekken nog steeds waarderen en wordt getroffen door hun verrassende actualiteit. ten tijde van Erasmus volgden de edities elkaar op, van 1518 tot 1532, toen de meest uitgebreide uitgave verscheen. Naast de edities die Erasmus zelf ter harte nam, verschenen er regelmatig buiten zijn medeweten ook andere, in het Latijn of in vertaling. De Gesprekken kenden een enorm succes, en lang niet alleen als handboek in scholen. Ook de kritiek van de katholieke kerk, die de Colloquia eeuwenlang op de Index van de verboden boeken plaatste, kon hieraan geen afbreuk doen. Na een korte biografische schets van Erasmus worden het ontstaan en de evolutie van de Colloquia toegelicht en de belangrijkste kenmerken en inspiratiebronnen ervan besproken. Ook wordt aandacht besteed aan de reacties van Erasmus’ tijdgenoten. Het geheel wordt geïllustreerd met een aantal fragmenten in vertaling.

Jeannine De Landtsheer is doctor in de klassieke taal- en letterkunde en verbonden aan de onderzoekseenheid Latijn van de KULeuven. Haar onderzoek richt zich op twee pijlers van het zestiende-eeuwse humanisme in de Nederlanden: Justus Lipsius en Desiderius Erasmus. Hoofdmoot van haar onderzoek is de editie met commentaar van de uitvoerige correspondentie van Lipsius, wat heeft geleid tot tal van artikelen over deze boeiende auteur en zijn werk. Maar ze is ook actief betrokken bij een vertaalproject van uitgeverij Athenaeum in Amsterdam, die een eigentijdse vertaling uitbrengt van een representatieve keuze uit Erasmus’ werk. Zelf vertaalde De Landtsheer hiervoor een ruime selectie uit de Colloquia (Gesprekken, 2001) en enkele opvoedkundige traktaten (2004). Eind oktober 2011 verschijnt een uitvoerige bloemlezing uit de Adagia (Spreekwoorden).


de Gesprekken van Erasmus: van didactische dialoog tot politieke satire

Prof. dr. Jeannine de Landtsheer

(in het kader van het Erasmusjaar 2012)

< 17 >


< 16 >

Lezing in samenwerking met Uitstraling Permanente vorming (UPv-vUB)

kernenergie is controversieel, maar waarom? Wat zijn objectieve feiten en wat zijn de opinies, al of niet gesteund op een maatschappelijke keuze?Wat is kernenergie eigenlijk en waar liggen de potentiële voor- en nadelen van de huidige en (eventueel) nieuwe generatie kerncentrales?kortom: pro of contra, of moet het genuanceerder ?

Frank Deconinck is doctor in de wetenschappen (fysica) van de Vrije Universiteit Brussel. Aan deze universiteit is hij emeritus gewoon hoogleraar en directeur van de onderzoeksgroep Experimentele medische beeldvorming en biomedische fysica. Zijn onderzoeksexpertise ligt voornamelijk in het domein van de nucleaire geneeskunde. Hij was o.m. gastprofessor aan de Universiteit van Californië en aan het Brookhaven National Laboratory. Hij is sinds 1996 voorzitter van de raad van bestuur van het SCK-Mol (Studiecentrum voor Kernenergie) en sinds 1996 ondervoorzitter van Belgonucléaire NV(producent van MOX-brandstof voor kerncenrtrales). Hij was voorzitter en is thans lid van het Belgisch en van het Europees Nucleair genootschap.


Controverse rond kernenergie: het onderzoek naar nieuwe generatie(s) kerncentrales

Prof. dr. Frank deconinck

Maakt iedereen voor zichzelf uit wat goed en kwaad is ? Ieder zijn privémoraal ?De ene kiest voor een gezin zonder te trouwen, terwijl de ander vindt dat je dat wél eerst moet doen. Het ene koppel vindt dat een slippertje moet kunnen, terwijl anderen ervoor uit elkaar gaan. De enen blijven homoseksualiteit veroordelen, anderen verdedigen het homohuwelijk …Zijn dat allemaal geen zaken die iedereen voor zichzelf moet uitmaken ?vanuit welke waarden of onwaarden leven we samen? Zijn er vandaag nog vaste waarden en normen? Is alles toegestaan, naar eigen smaak en voorkeur ? Zijn er dan geen grenzen meer ? Zijn de tien geboden afgeschaft ? Zijn ze ballast of oude koek geworden ?De spreker gaat deze vragen niet uit de weg. Op het scherp van het mes, tegelijk ruimhartig en veelzijdig, gaat hij in op de verhouding tussen vrijheid en verbod, wet en goesting. Daarbij probeert hij ook de krachtlijnen te schetsen voor een consistente relationele ethiek ván en voor een duurzame liefdesrelatie.Recent publiceerde hij een boek dat rechtstreeks aansluit bij de voordracht: Gedreven tussen goed en kwaad. Inspiratie om recht in het leven te staan, Tielt, Lannoo, 2010.

Roger Burggraeve is emeritus gewoon hoogleraar ethiek met nog een onderwijsopdracht aan de KULeuven. Hij doceert vakken van fundamentele en toegepaste ethiek, met bijzondere aandacht voor het verantwoordelijkheidsdenken van Levinas, de verhouding tussen bijbel en filosofie, en een ethiek van het haalbare in kwetsbare en gebroken situaties. Hij doceert tevens aan het internationaal instituut ‘Lumen Vitae’ te Brussel en geeft gastcolleges over Levinas, ethiek en bijbelse filosofie in Congo (Kinshasa), India (Bangalore, Pune, Tricur), Kenia (Nairobi), Canada (Ottawa, Montréal). Verder is hij actief lid van de Ethische Commissie van het Vlaams Welzijnsverbond, en van enkele lokale ethische commissies in de RVT-sector. Hij is medestichter en erevoorzitter van het Centrum voor Vredesethiek aan de KULeuven.


Ieder zijn goesting ?! Zijn waarden en normen vandaag op drift ?

Prof. dr. Roger Burggraeve

< 19 >


< 18 >

Computers zijn in onze moderne samenleving van belang op velerlei vlak. In de geneeskunde is dat niet anders: ze ondersteunen diagnoses, helpen bij de voorbereiding en de planning van operaties en sturen zelfs robots aan die de chirurg daarbij helpen.In deze voordracht wordt uitgelegd en aangetoond dat de patiënt niet bang hoeft te zijn dat robots de taak van de mens in de gezondheidszorg volledig zouden overnemen. De nieuwe ontwikkelingen zijn gericht op een verbetering van de kwaliteit van de geneeskunde.De meest tot de verbeelding sprekende vorm van nieuwe technologie, de toepassing van robots in het operatiekwartier, geeft de chirurg nieuwe mogelijkheden om betere chirurgie uit te voeren. Ook de veiligheid van de patiënt vaart er wel bij. Robots helpen bv. bij een zeer nauwkeurige plaatsing van de componenten van heup- en knieprothesen en laten microchirurgische benaderingen toe bij urologische en cardiale interventies.Aan dit alles hangt wel een prijskaartje. Alleen wanneer duidelijk bewezen kan worden, aan de hand van klinische studies, dat deze nieuwe technologieën ook daadwerkelijk een verbetering opleveren, zullen ze een vaste plaats verwerven in de moderne geneeskunde.Deze voordracht behandelt verschillende chirurgische disciplines zoals orthopedie - plaatsen van heup-en knieprothesen - en urologie, waar robots een duidelijk potentieel hebben. verschillende types van prothesen worden getoond en operatietechnieken worden met video geïllustreerd.

Jos Vander Sloten studeerde in 1985 af als burgerlijk ingenieur werktuigkunde aan de KULeuven. Aan dezelfde universiteit behaalde hij in 1995 zijn doctoraat. Het handelde over ‘De functionele adaptatie van beenderen in vitro en gevolgen voor een optimaal protheseontwerp’.Hij is thans gewoon hoogleraar en hoofd van de afdeling biomechanica en grafisch ontwerpen. Hij doceert toegepaste mechanica, computergesteunde engineering in de chirurgie en medische- apparatenbouw. Als onderzoeker is hij o.a. actief in de computergesteunde chirurgie, gepersonaliseerde implantaten, slaaponderzoek …

Maandag 5 december 2011 – 14.00 uur

Robotica in de chirurgie: een synergie tussen mens en machine

Prof. dr. Jos Vander Sloten

De media leveren de eerste kladversie van de geschiedenis. In een democratie genieten ze een bijzonder statuut, en zijn ze onmisbaar geworden. Als “controle” op degenen die de macht uitoefenen. Of werden ze zelf een “macht”: de “vierde macht”, naast de gekende drie machten, de wetgevende, de uitvoerende en de rechterlijke macht? Wie controleert dan deze vierde macht?


Leve de media

Prof. dr. Leo Neels

Leo Neels is doctor in de rechten van de KULeuven. Sinds 2003 is hij algemeen directeur van pharma.be. Hij is deeltijds hoofddocent in de media- en communicatierecht aan de KULeuven en aan de UAntwerpen. Hij was advocaat aan de balie van Antwerpen. Van 1990 tot 1993 leidde hij de Vlaamse Televisie Maatschappij als directeur-generaal, en hij was er lid van de raad van bestuur tot 1996. Hij is onafhankelijk bestuurder en voorzitter van de raad van bestuur van de N.V. Persagentschap Belga sinds 1994. Leo Neels is ook lid van de raad van bestuur van Europese resp. de mondiale verenigingen van de farmaceutische R&D-industrie, Efoia (vanaf 2004) en IFPMA (vanaf 2005).

< 21 >< 20 >

Lezingen Cyclus A

Lezingen Cyclus B

Chopin gaf zijn eerste concert op zevenjarige leeftijd, en slechts een jaar later zag zijn eerste compositie – een polonaise – het licht. Massale loftuitingen in de pers en talloze optredens voor de plaatselijke adel volgden: een wonderkind blijft niet lang onopgemerkt …Later ging hij als tiener op tournee naar Wenen. Juist op dat moment kwam zijn vaderland Polen in opstand tegen de Russische overheersing. Hij kon niet terug naar zijn geboortestreek en vestigde zich noodgedwongen te Parijs. Daar werd hij een veelgevraagd saloncomponist en pedagoog, kwam in contact met collega-kunstenaars zoals Liszt, Berlioz, Rossini, Delacroix, victor Hugo, en had een min of meer platonische liefdesaffaire met de excentrieke schrijfster George Sand. Nooit is hij teruggekeerd naar Polen. Nooit heeft hij zijn familie weergezien. Een eeuwig heimwee werd zijn deel.Chopins muziek – pianocomponist bij uitstek – vormt op unieke wijze een prachtige synthese van Pools-traditionele en West-Europese klassieke elementen. Bij niemand anders tref je zo’n opvallende vermenging van Poolse volksmuziek met franse gratie en elegantie, en dat alles gelardeerd met die typische waas van melancholie en verlangen …

Maurice Wiche studeerde aan de conservatoria van Maastricht, Luik en Zwolle harmonie- en fanfaredirectie, orkestdirectie en volgde een docentenopleiding theorie der muziek. Hij is bij diverse gezelschappen actief als dirigent. Verder verzorgt hij in samenwerking met het Centrum Artamuse Sittard-Geleen en het Centrum voor Kunsten Roermond luisterlezingen klassieke muziek.Voor onze Seniorenuniversiteit gaf hij in april 2010 een luisterlezing over Tsjaikovski.


Frédérique Chopin: het verscheurde leven van een Poolse balling in Parijs

Maurice wiche

Luisterlezing

Lezing enkel voor LEDEN met een A-, B- of A+B-abonnement.

Hedendaagse technologische vooruitgang in robotica maakt het mogelijk om oplossingen te bedenken voor moeilijke taken die voorheen enkel door mensen opgelost konden worden. Denk daarbij aan zelfstandige systemen (robots) die aan planetaire of onderwater-verkenning doen, of die helpen bij reddingsoperaties in stedelijke omgevingen, of aan zelfbesturende auto’s en vliegtuigen, en zelfs aan voetballende robots. Maar hoe ontwerpen wetenschappers zulke intelligente autonome systemen? Hoe weet een robot bv. waar hij zich bevindt, waar hij heen moet en hoe hij daar geraakt? Hoe kan een groep van zulke robots zich coördineren en samenwerken om een bepaald doel te bereiken (bv. patrouilleren in een gebouw)?Op deze en andere vragen zal deze lezing met veel voorbeelden een antwoord geven. Daarbij zal hoofdzakelijk gefocust worden op zwermintelligentie en zelflerende systemen. In het Swarmlab robot-laboratorium (onderzoeksgroep RAI, dept. of knowledge Engineering) van de Universiteit Maastricht wordt onderzoek gedaan naar autonome zelflerende systemen, waarbij de onderzoekers zich laten inspireren door de natuur. Sleuteltechnieken die hierbij worden onderzocht, zijn ‘reinforcement learning’ en ‘zwermintelligentie’. Daarbij wordt de vraag gesteld hoe natuurlijke systemen, zoals bv. een kolonie mieren of bijen, een moeilijk probleem oplossen. Denk daar bij bv. aan het efficiënt verzamelen van voedsel, maar ook aan het coördineren van efficiënte verkeersstromen. Zulke oplossingsmethoden die in de natuur worden waargenomen, tracht de onderzoeker te vertalen naar artificiële systemen zoals robotica, in dezen als zwermrobotica benoemd. In het Swarmlab laboratorium beschikken de onderzoekers over meer dan 100 miniatuur- robots, die het mogelijk maken om op grotere schaal zwermrobotica-experimenten uit te voeren, zoals bv. het verzamelen van voedsel.

Karl Tuyls is hoofddocent aan de Universiteit Maastricht, Nederland. Tuyls behaalde een doctoraat in de wetenschappen in 2004 aan de Vrije Universiteit Brussel. Zijn onderzoeksinteresses zijn te situeren op het gebied van machine learning, autonome systemen en evolutionaire speltheorie. Tuyls leidt het Swarmlab laboratorium van de Universiteit Maastricht en is onderzoeksdirecteur van het departement knowledge engineering. In 2000 werd hij bekroond met de Information Technology Prize in Belgie en in 2007 werd hij verkozen tot ‘Top dog’ aan de faculty of humanities and sciences van de Universiteit Maastricht. In het verleden was hij werkzaam aan de Vrije Universiteit Brussel, aan de Universiteit Hasselt en aan de Technische Universiteit Eindhoven. Verder was hij gastonderzoeker aan de universiteit van Liverpool en het Centrum voor Wiskunde en Informatica Amsterdam. Tuyls is lid van verscheidene editorial boards van vaktijdschriften voor kunstmatige intelligentie

< 23 >< 22 >

Maandag 9 januari 2012 – 14.00 uur

Heb je bijen wel eens in de file zien staan?

Prof. dr. Karl Tuyls


< 25 >


< 24 >

De recente verhalen en getuigenissen over misbruik en gekwetste mensen in kostscholen hebben een trauma veroorzaakt en verhinderen een genuanceerde beeldvorming. Internaten hebben immers ook veel goeds gebracht en doen dat nog.In de maatschappelijke context van de Belgische samenleving na 1830 zorgen kerk en Staat voor opvoeding en onderwijs. In een uitgebreid netwerk van kostscholen leren kinderen en jongeren niet alleen, ze worden ondergedompeld in een cultuur en een levensstijl die hun persoonlijkheid moeten vormen. Wekenlang van huis weg, vaste rituelen, strenge regels, zwijgend in rijen naar koude slaapzalen … maar ook muziek, toneel, jeugdbewegingen, verre wandelingen, steeds onder het wakend oog van toegewijde opvoeders. Met als perspectief: een elitevorming, een status die respect afdwingt en oproept tot maatschappelijke verantwoordelijkheid. Aanvankelijk zijn er vrijwel alleen internaten voor het algemeen vormend onderwijs; vanaf de tweede helft van de 19e eeuw komen er allerlei nieuwe opleidingsvormen: technische en beroepsscholen; en meisjes worden onderwijzeres, verpleegster, landbouwmeesteres. vanaf het midden van de jaren zestig van de 20e eeuw gaan een grotere welstand, democratrisering van het onderwijs, secularisering, anti-autoritaire tendensen, nieuwe communicatiemiddelen door de samenleving wervelen. Leken vervangen priesters en religieuzen. kostscholen lijken hun functie en nut te verliezen. De jongste jaren hebben sommige ouders opnieuw belangstelling voor kostscholen, hoewel die niet meer te vergelijken zijn met die van een halve eeuw geleden.In de lezing wordt de maatschappelijke context belicht waarin kostscholen ontstonden, en een sfeerbeeld geschetst van enkele kostscholen, mede aan de hand van karakteristieken van opvoeding en onderwijs.

An Hermans is doctor in de Pedagogische Wetenschappen. Zij deed onderzoek over de geschiedenis van opvoeding en onderwijs en was als hoogleraar verbonden aan het departement pedagogische wetenschappen van de KULeuven, waar ze vakken doceerde in het veld van de historische pedagogiek aan toekomstige pedagogen en in de lerarenopleiding.Zij is afkomstig uit Heusden-Zolder en was gedurende drie jaar onderwijzeres in Zolder vooraleer zij in 1966 aan universitaire studies begon. Zij vervulde ook politieke mandaten, in de procincieraad van Vlaams Brabant, de federale kamer voor volksvertegenwoordigers, het Europese parlement.


Met harde hand in een fluwelen handschoen. Onderwijs en opvoeding in katholieke kostscholen in België

(omstreeks 1850- eind 1960).

Prof. dr. An Hermans

De lezing beoogt op aanschouwelijke wijze een overzicht te geven van de nieuwe mogelijkheden van microscopische beeldvorming. In het laatste decennium zijn er ophefmakende ontwikkelingen geweest op het vlak van de microscopische beeldvorming. De huidige optische microscopische technieken halen een voorheen niet gekende gevoeligheid en resolutie. Zo kan men bijvoorbeeld de beweging van een enkel eiwit in de celmembraan in kaart brengen. Daartoe worden technieken en opstellingen aangewend die in meerdere gevallen nog maar één objectief gemeen hebben met het vertrouwde beeld van een optische microscoop. De hoge gevoeligheid ontstaat doordat men gebruik maakt van fluorescerende moleculen. Wanneer dergelijke moleculen worden belicht, zenden ze licht uit met een andere golflengte dan deze waarmee ze worden bestraald. Licht in het rode of infrarode golflengtegebied dringt dieper door in een weefsel dan blauw licht. Met gepulste lasers in het rode golflengtegebied, krijgt men specifieke signalen zonder gebruik te maken van fluorescerende labels. Meerdere onderzoeksgroepen werken aan de vertaalslag om dergelijke technieken te benutten in een klinische omgeving. Een toepassing is bijvoorbeeld om in biopten (stukjes weefsel die uit het lichaam worden genomen voor onderzoek) te komen tot de detectie van veranderingen die indicatief zijn voor de aanzet tot een kwaadaardig gezwel.

Marcel Ameloot is gewoon hoogleraar aan de Universiteit Hasselt. Hij studeerde natuurkunde aan KULeuven en voerde zijn doctoraatsonderzoek uit aan het toenmalige Limburgs Universitair Centrum. Na een postdoctoraal verblijf aan de Johns Hopkins University (Baltimore, USA) maakte hij deel uit van de groep Celfysiologie van de Universiteit Hasselt. Hij leidt nu de groep Biofysica. Zijn onderzoek focust op het benutten van geavanceerde microfluorimetrische en niet-lineaire optische technieken met gepulste lasers voor celfysiologische studies.


Microscopische beeldvorming in biofysisch en biomedische onderzoek

Prof. dr. Marcel Ameloot

< 27 >


< 26 >


Actief pluralisme, tolerantie en vriendschap

Prof. dr. Guido Vanheeswijck

Maandag 6 februari 2012 – 14.00 uur

de Google-maatschappij en het snowflake effect

Prof. dr. Erik duval

Zeker in de digitale wereld creëert een evolutie van schaarste naar overvloed op veel vlakken belangrijke nieuwe mogelijkheden en uitdagingen.In de media in het algemeen en bij muziek in het bijzonder is deze evolutie overduidelijk. In de jaren ’70 had een gemiddelde jongere een collectie van misschien een 20-tal LP’s, die hij thuis kon beluisteren. Nu kan iedereen via het Web aan zo goed als alle ooit opgenomen muziek en is die via ipod en andere devices waar en wanneer dan ook te beluisteren. Op al dan niet legale wijze kan de muziek ook met vrienden en kennissen gedeeld worden.Maar overvloed kan ook een problematisch ‘embarras du choix’ opleveren. Die proberen we aan te pakken met verregaande personalisering. Net zoals alle sneeuwvlokken in een sneeuwstorm uniek zijn, heeft elke gebruiker zijn specifieke eigenschappen, beperkingen en interesses. Daarom spreken we van een “snowflake effect”.Hierbij zullen we een hybride aanpak met pull- en push-technieken aanwenden, waarbij de gebruiker actief informatie opvraagt, maar ook meer en meer informatie op een subtiele manier in zijn omgeving geïntegreerd zal worden. Op die manier kan een op de individuele noden van de gebruiker afgestemde omgeving gecreëerd worden. We zullen deze mogelijkheden illustreren met voorbeelden uit de praktijk op het vlak van muziek en het onderwijs.Deze snowflake-aanpak kan enkel uitgebouwd worden op een open technische infrastructuur. Erg belangrijk daarbij is het verzamelen van “attention metadata” die in detail de interacties van gebruikers capteren. Daarbij zijn er evidente vragen te stellen rond privacy en ongeoorloofd gebruik van persoonlijke gegevens. Maar het is sterk te verkiezen om die discussie inderdaad te voeren en het gebruik van dergelijke gegevens mogelijk te maken, eerder dan de huidige situatie verder te zetten waarin Google allicht beter op de hoogte is van wat een student doet, weet, kan en kent dan de onderwijsinstelling die de student een diploma toekent.

Erik Duval is burgerlijk ingenieur en doctor in de toegepaste wetenschappen (compu-terwetenschappen) en baccalaureus in de wijsbegeerte. Thans is hij als hoogleraar verbonden aan de afdeling informatica van het departement computerwetenschappen van de KULeuven. Hij is voorzitter van een onderzoeksgroep die nieuwe manieren onderzoekt om met informatie te interageren. Toepassingen van dit onderzoek richten zich o.m. op technologie-ondersteund leren en toegang tot muziek. Zo is hij medeoprichter van twee Leuvense spin-offs.

vijfhonderd jaar geleden introduceerden de humanisten van de renaissance, Erasmus, More en Gillis een breed concept van redelijkheid, dat zich afkeerde van de middeleeuwse methode van theologisch en filosofisch denken maar nog niet was vastgelopen op de zekerheid van de moderne rationaliteit. Die humanistische houding van redelijkheid en verdraagzaamheid heeft het niet gehaald. Na hun dood brak de hel los. De levensbeschouwelijke twisten tussen katholieken en protestanten werden uitgevochten in wrede godsdienstoorlogen. In 1648, met de vrede van Westfalen, werd een moegestreden Europa levensbeschouwelijk verkaveld. Daarmee werden niet alleen de oorlogstwisten maar ook de inhoudelijke discussies tussen de twistende partijen stilgelegd. Europa predikte voortaan een vorm van passief pluralisme.Er zijn talloze redenen waarom dit model van passief pluralisme lange tijd behoorlijk heeft gefunctioneerd. De belangrijkste is dat velen, gebrandmerkt door de wreedheden van de godsdienstoorlogen, tot het besef kwamen dat geen enkele idee of levensbeschouwing belangrijk genoeg is om er mensen voor uit te sluiten, laat staan ze te doden. Maar voor deze terechte bezorgdheid werd een prijs betaald: die van het uithollen van de inhoudelijke discussie. Uit angst voor de gevolgen van de strijd rond ideeën, werd deze ideeënstrijd ingeperkt door middel van privatisering en verzuiling en werd zo de inhoudelijke discussie ten slotte lamgelegd. Het passief pluralisme dat uit die houding voortvloeide, tolereerde weliswaar de levensbeschouwelijke verschillen, maar schuwde de inhoudelijke confrontatie.Actief pluralisme wil juist de inhoudelijke confrontatie aangaan. Het neemt niet langer vrede met de drooglegging van de levensbeschouwelijke discussie. Enerzijds deelt het de opvatting van het passieve pluralisme dat het belang van ideeën wordt overdreven als men er mensen voor uitsluit. Anderzijds is het gevoelig voor de kracht van levensbeschouwingen die mee vorm geven aan de uitbouw van een samenleving en daarom verdere reflectie vragen. Juist vanuit deze gevoeligheid wil actief pluralisme de inhoud van de verschillende levensbeschouwingen met elkaar vergelijken , de geschiedenis van hun evolutie bestuderen en de rol die ze spelen, in de uitbouw van de samenleving opnieuw onder de aandacht brengen.

Guido Vanheeswijck werd geboren in Genk (°1955). Hij is licentiaat Germaanse filologie en doctor in de wijsbegeerte. Hij is momenteel gewoon hoogleraar aan de Universiteit Antwerpen en deeltijds hoogleraar aan het Hoger Instituut voor Wijsbegeerte van de KULeuven. Aan de UA is hij voorzitter van het Centrum Pieter Gillis, het centrum dat actief pluralisme wil uitbouwen. Hij schreef o.m. ‘Lachen om de wereld: dwarsliggers in het Europees denken’ (1993), ‘Voorbij het onbehagen: Ressentiment en christendom’ (2002) en ‘Tolerantie en actief pluralisme: De afgewezen erfenis van More, Erasmus en Gillis’ (2008)

In 2006 werd in Limburg het allereerste Nationaal Park in België, dat van de Hoge kempen, geïnstalleerd door de toenmalige Europese Commissaris voor Leefmilieu. Het was de bekroning van meer dan 15 jaar inzet door het Regionaal Landschap kempen en Maasland.Ondertussen is het Nationaal Park Hoge kempen uitgegroeid tot een motor voor de lokale economie en vinden meer dan 7000 plant- en diersoorten er een onderkomen. Lokale poorten als Lieteberg (Zutendaal), kattevennen (Genk), Station As (As), Pietersheim (Lanaken) en Mechelse Heide (Maasmechelen) zijn uitgegroeid tot belangrijke toeristische attracties en het project wordt in binnen- en buitenland geprezen omwille van de creatieve en originele manier waarop het behoud van natuur, recreatie, toerisme en lokale economie samen ingezet worden voor duurzame streekontwikkeling.Maar er is meer: het Nationaal Park Hoge kempen is ook een mooi verhaal over de evolutie van de Westerse culturele ontwikkeling: ooit bij stilgestaan wanneer in West-Europa de natuur zo erg gemist werd, dat men het fenomeen ‘kamerplant’ introduceerde? Of waar het idee van een Nationaal Park vandaan komt? 200 jaar liggen er tussen het eerste besef dat we natuur soms heel erg kunnen missen en de ontmoeting van Ignace Schops, directeur van het Regionaal Landschap kempen en Maasland met de voormalige Amerikaans presidentskandidaat en klimaatexpert Al Gore…Maar niet alleen het verleden van het Nationaal Park zal in een rijk geïllustreerd verhaal gebracht worden, ook de uitdagende toekomst zal aan bod komen.

Johan Van Den Bosch (1966) is bioloog en al 20 jaar verbonden aan de vzw Regionaal Landschap Kempen en Maasland. Achtereenvolgens als auteur van de GNOP’s (Gemeentelijke Natuurontwikkelingsplannen), als directeur en sinds 2003 als projectleider van het Nationaal Park Hoge Kempen. Hij lag mee aan de basis van het fietsroutenetwerk en tal van projecten die natuur en landschap op een originele en aantrekkelijke manier beleefbaar maken voor het grote publiek, zoals het Nationaal Park en zijn poorten. Hij verzorgde o.a. de opleiding van de Rangers van het Nationaal Park, vrijwilligers die er dagelijks op uittrekken met bezoekers.Daarnaast is hij zelf als vrijwilliger actief bij de vereniging Natuurpunt, o.a. als voorzitter van Hechtel-Ekselse afdeling en conservator van het brongebied van de Zwarte Beek.


Nationaal Park Hoge Kempen: van Sanseveria tot Al Gore

Johan Van den Bosch

Tijdens de krokusvakantie kan je begeleid door Rangers aan een wandeling in het Nationaal Park Hoge Kempen deelnemen.

< 29 >


< 28 >

Lezingen Cyclus A

Lezingen Cyclus B

< 31 >


< 30 >

China is niet langer het ontwikkelingsland dat het ooit was: zijn invloed in de wereld gaat onmiskenbaar in stijgende lijn. Niet alleen is het land uitgegroeid tot de tweede grootste economie, het is tevens het grootste exportland en beschikt over enorme financiële reserves. China’s groei blijft bovendien niet beperkt tot de economische sfeer, ook militair wint het gestaag aan belang. China is wellicht het enige land dat bij machte is om op termijn tot een echte rivaal van de verenigde Staten uit te groeien. Het land staat evenwel voor enorme uitdagingen, zowel op het vlak van de binnenlandse ontwikkeling als op dat van de buitenlandse relaties. China is in menig opzicht een reus op lemen voeten...

Gustaaf Geeraerts is gewoon hoogleraar internationale betrekkingen en directeur van het Brussels Institute of Contemporary China Studies (BICCS), beide aan de VUB. Hij is tevens lid van de redactieraad van Global Society: Journal of Interdisciplinary International Relations en Res Publica. Sinds 2010 is hij lid van de academische raad van het Contemporary China Research Center of Fudan University, Shanghai. Van 2008 tot 2008 was hij decaan van de Faculteit Economische, Sociale en Politiek Wetenschappen en van de Solvay Business School van de VUB. Sinds 1999 is hij als gasthoogleraar verbonden aan de Renmin Universiteit in Beijing. Van 1999 tot 2004 was hij Honorary Professor aan de Universiteit van Kent in Groot-Brittannië. Zijn huidige onderzoek spitst zich toe op de theorie van de international betrekkingen, het buitenlands beleid van China en veiligheid in Oost-Azië. Momenteel werkt hij vooral over de opkomst van China en de groei van een nieuwe, multipolaire wereldorde.

Chronische pijn behoort tot de hevigste pijnen die een mens kan ervaren en heeft een aanzienlijke negatieve impact op de kwaliteit van leven van patiënten. Chronische pijn heeft ook belangrijke maatschappelijke en economische gevolgen. In deze lezing wordt vooral de complexiteit van chronische pijn benadrukt en in een breder biopsychosociaal kader geplaatst. tevens wordt de multidisciplinaire begeleiding van patiënten met chronische pijnen toegelicht.

Bart Morlion is kliniekhoofd anesthesiologie en coördinator van het Leuvens Algo-logisch Centrum aan de Universitaire Ziekenhuizen Leuven. Hij doceert pijnbestrijding aan de KULeuven en meerdere hogescholen.Na zijn studies aan de KULeuven specialiseerde hij zich in Duitsland aan de Ruhr-Universität-Bochum in anesthesiologie, intencive care en pijnbestrijding. Sinds eind 1998 is hij verbonden aan het UZLeuven.Hij is sinds 2006 voorzitter van de Belgian Pain Society en vertegenwoordigt België in het bestuur van de Europese Pijnvereniging (EFIC). Hij geeft jaarlijks tientallen voordrachten, opleidingen en seminaries in binnen- en buitenland. Zijn klinische focus en wetenschappelijke interesse gaan vooral uit naar persistente pijn na heelkundige ingrepen en multidisciplinaire behandeling van chronische pijn.


Achter de schermen van het Chinese groeimirakel

Prof. dr. Gustaaf Geeraerts

Lezing in samenwerking met Uitstraling Permanente Vorming (UPV-VUB)

Maandag 5 maart 2012 – 14.00 uur

wanneer de pijn blijft! Chronische pijn als zware biopsychosociale hypotheek

Prof. dr. Bart Morlion

Lezing in samenwerking met Uitstraling Permante Vorming (UPV-VUB)

Na de tussentijdse verkiezingen van november 2010 veroverden de Republikeinen in het Huis van Afgevaardigden 239 zetels, tegenover 184 voor de Democraten. De Republikeinen snoepten een zestigtal zetels van de Democraten af. In de Senaat behielden de Democraten een nipte meerderheid met 51 zetels tegenover 47 voor de Republikeinen. Eén Democratische nederlaag was heel symbolisch: Mark kirk wint in Illinois de zetel die president Barack Obama ooit bezette. De Democraat Alexi Giannoulias, een vriend van Obama, beet daar in het zand.Obama zal rekening houden met de Republikeinen. Het zal ervan afhangen hoe de Democraten en de Republikeinen elkaar gaan vinden in de budgettaire en economische dossiers die moeten worden opgelost. Bill Clinton was in 1994 na twee jaar zijn meerderheid bij de Congresverkiezingen kwijt. toch is hij uiteindelijk een succesvol president geworden.Professor Matthijs maakt een balans op. Heeft Obama zich goed ‘herpakt’ ? Wat zullen de nieuwe presidentsverkiezingen in november 2012 geven?

Herman Matthijs is gewoon hoogleraar in de vakgroep politieke wetenschappen van de VUB. Hij doceert onder meer het vak Overheidsbegrotingen en Bestuurs-wetenschappen. Over deze onderwerpen schreef hij reeds een vijfentwintigtal boeken en talrijke artikelen. In de media geeft hij geregeld duiding bij deze thema’s. Hij is lid van de Hoge raad van Financiën.


Het Obama-beleid: wat na de tussentijdse verkiezingen en met de nieuwe presidentsverkiezingen van

november 2012 in het vooruitzicht?

Prof. dr. Herman Matthijs

Lezing in samenwerking met Uitstraling Permanente Vorming (UPV-VUB)

Gerardus Mercator (Latijnse humanistennaam van Gerard de kremer uit Rupelmonde) wordt in de vakliteratuur ‘de grootste cartograaf uit de 16e eeuw’ genoemd of ‘de meest bekende geograaf na Ptolemeus’. Maar wie was eigenlijk deze Mercator en was hij wel een Belg ? Was hij een kalligraaf, een geograaf, een kosmograaf, een instrumentenmaker, een cartograaf, een kaartensnijder of een landmeter ? Een en ander zal in deze lezing verhelderd worden. Hoe kon deze man boven zijn omgeving uittorenen in een land dat verscheurd was door godsdiensttwisten? Maar bovenal zal verhaald worden hoe Mercator en zijn tijdgenoten de wereld een nieuw wereldbeeld verschaften, gesteund op een wetenschappelijke methode. En hoe zij hierdoor mee aan de basis lagen van de wetenschappelijke revolutie van Newton, Laplace en Darwin.

Hugo Decleir is emeritus gewoon hoogleraar van de VUB, glacioloog en klimatoloog. Hij was verbonden aan de vakgroep geografie. Reeds op jonge leeftijd nam hij als lid van de derde Belgisch-Nederlandse Antarctische expeditie deel aan een vijftien maanden durende onderzoeksopdracht aan de Zuidpool. Nadien heeft hij nog aan diverse internationale Antarctische expedities deelgenomen. Hij is voorzitter van het Belgisch Antarctisch Comité en medeoprichter van de International Polar Foundation.


Gerardus Mercator (in het kader van het Mercatorjaar 2012)

Prof. dr. Hugo decleir

< 33 >


< 32 >

voor deze ‘Damiaan-monoloog’ baseerde Jo Decaluwe zich op de monoloog Damien van de Amerikaans-Hawaiaanse toneelschrijfster Aldyth Morris (1902-1997). Hij hertaalde en bewerkte dit destijds erg populaire stuk. Leidt dat tot een Damiaan naar het beeld en gelijkenis van zijn artistieke (her)schepper? Natuurlijk, maar dat is onvermijdelijk en net ook interessant. Morris en Decaluwe plaatsen wezenlijke trekken in het licht van de held en heilige die Damiaan was: zijn gedrevenheid, vechtlust en koppigheid en zijn immense mededogen met mensen wier lijden uitzichtloos leek. En de religieuze Damiaan? De in soutane gehulde acteur weet in elk geval waar het over gaat: hoe je een stola omslaat, je overste aanspreekt of neerknielt in gebed. En het wordt nooit potsierlijk of ongeloofwaardig. tussen haakjes: weinig zangers weten de hymne ‘O Maria die daar staat’ met meer stijl en overgave te brengen.De verhaallijn van het stuk is caleidoscopisch. Ze volgt veeleer de innerlijke dramatiek dan de strakke chronologie: het gestorven hoofdpersonage blikt terug op de cruciale periodes van zijn leven, met als focus zijn levenswerk op Molokaï. Nu eens verhalend-descriptief, dan weer gloedvol en inlevend brengt de acteur de strijd en het lijden, maar ook de hoop en het geloof van Damiaan tot leven.

Jo Decaluwe is acteur, regisseur, ‘theater-ondernemer’ en directeur van het unieke theater Tinnenpot in Gent. Hij studeerde toneel-artistiek en regisseur-dramaturg aan het Hoger Rijksinstituut Toneel & Cultuurspreiding (RITS) in Brussel. Hij behaalde de eerste prijs toneelspeelkunst aan het Koninklijk Muziekconservatorium in Gent en het diploma meester in de dramatische kunsten aan de Erasmus Hogeschool Brussel.Hij was directeur-bestuurder van het Arca-theater van 1967 tot 2001 en docent aan het departement RITS van de Erasmus Hogeschool van 1982 tot 2004. Thans is hij directeur van het theater Tinnenpot.


damiaan-monoloog

Jo decaluwe

Lezing enkel voor LEDEN met een A-, B- of A+B-abonnement.

< 35 >


< 34 >

Lezingen Cyclus A

Lezingen Cyclus B

Jo Decaluwe als acteur in “Pater Damiaan”

De geschiedenis van de ontwikkeling van moderne culturen toont aan dat beschikbaarheid van water een noodzakelijke voorwaarde is om te komen tot een gemeenschap met hoge standaarden. Dat was zo voor de Egyptenaren, de Grieken en de Romeinen, maar is in de 21e eeuw nog net zo goed het geval. Dit zal worden getoetst aan een evaluatie van de situatie wereldwijd. De Millenium Doelstellingen die door de verenigde Naties zijn geformuleerd, houden in dat het aantal mensen dat geen toegang heeft tot drinkbaar water, in vergelijking met de toestand in 1990, gehalveerd moet zijn in 2015. In vele delen van de wereld is de evolutie positief, maar Afrika is een opvallende uitzondering. Het stroomgebied van de Nijl wordt daarom opnieuw onder de loupe genomen, eeuwen na de bloei van de Egyptische cultuur, samen met enkele opvallende fenomenen zoals de uitdroging van het tjsaadmeer. Er zal worden aangetoond dat waterschaarste een samenspel is van excessieve bevolkingsgroei, ontbreken van infrastructuur en uitputting van natuurlijke bronnen.vanuit deze vaststellingen wordt de link gelegd naar onder meer de snelle ontwikkeling van Californië, die gepaard ging met een grootschalige aanvoer van water, en van Londen, een stad die ooit geconfronteerd was met gelijkaardige uitdagingen als grote groeipolen in Afrika vandaag.Oplossingen worden gezocht op zeer grote schaal (zoals de grote waterinfra-structuurwerken in China) en op lokale schaal (zoals de ontwikkeling van micro-dammen in onder meer Pakistan en de mistvangers in Chili).Ook wordt het risico voor watergebaseerde conflicten geduid in een internationale context, met aandacht voor onder meer het stroomgebied van de Nijl en het Midden-Oosten.

Bart Van der Bruggen is sinds 2004 voltijds onderzoeksprofessor en hoofd van de divisie Fysische Chemie en Milieutechnologie in het departement Chemische Ingenieurswetenschappen van de KULeuven. In 2000 behaalde hij aan deze universiteit het doctoraat in de toegepaste wetenschappen. Tijdens zijn periode als postdoctoraal onderzoeker verbleef hij aan de Universiteit van North Carolina (VS), aan de Universiteit van Calabria (Italië) en aan de Universiteit van Lappeenranta (Finland). Hij is lid van meerdere Belgische en internationale wetenschappelijke verenigingen. Met 116 wetenschappelijke publicaties in internationaal gereviewde tijdschriften (oktober 2010) verwierf hij in zijn onderzoeksdomein een wereldwijde erkenning.

Maandag 23 april 2012 – 14.00 uur

water in de 21e eeuw: voor iedereen of voor de happy few?

Prof. dr. Bart Van der Bruggen

< 37 >


< 36 >

Bij het zien van een icoon denken we onwillekeurig aan de Orthodoxe kerk met een eigen en voor ons soms vreemde spiritualiteit. Zijn het onrealistische afbeeldingen die allemaal op elkaar gelijken, van heiligen en of bijbelse taferelen, waaraan elk materialisme ontbreekt? Naar het woord de evangelist Johannes: “In het begin was het Woord en het Woord was bij God en het Woord was God”. vandaar de Byzantijnse opvatting “iconen worden niet geschilderd maar geschreven”. De schrijver maakt gebruik van veel symboliek met kleuren en gebaren: een taal die wij moeten leren.Hoe ontstond deze kunst? Welke zijn de typische kenmerken? Iconen kijken de toeschouwer aan en niet omgekeerd. Wat is de betekenis van de vele symbolen?Hoe komt een icoon tot stand? Het proces van het “schrijven”. De meest voorkomende iconen.De iconostase, de afscheiding tussen het heilige, het mysterie en het wereldse, met een typische opbouw. Een wand ook met iconen ter lering van de gelovigen.

Johan Vangronsveld was 35 jaar als leraar wiskunde. Maar belangrijk voor deze lezing is dat hij gedurende meer dan 30 jaar als vrijwilliger en gids werkzaam was in Griekenland en daar in de ban is gekomen van de iconografie. Zo ging hij op zoek naar de iconografie op Kreta, Cyprus, Sicilië, Rusland en Bulgarije


Iconen leren lezen – een verhaal dat tal van iconen helpt leren begrijpen

Johan Vangronsveld

Brussel kennen we hoofdzakelijk door het politieke leven dat zich daar afspeelt en waarvan we de beelden zien op televisie. Misschien waren we zelf wel eens in een betoging in Brussel of op een zomeruitstap. Maar over het hoe en wat van de mensen die daar leven en de pendelaars die er dagelijks komen, weten we zeer weinig. Hoe zit het met de vlamingen in Brussel, de problemen van drugs en prostitutie, de kerk in Brussel, de mensen die er gewoon gelukkig zijn ? Plaatsen waar de toerist niet komt en … de toekomst van Brussel. Wat gebeurt er met de vele vlaamse inwijkelingen? verfransen ze nog? Brussel: onze poort op de wereld of een eiland in het koninkrijk?Maar bij dit alles komt (kans)armoede uiteraard steeds ter sprake. Samen met de werkloosheid bepaalt die immers in belangrijke mate de kwaliteit van wonen en leven in Brussel.

Staf Nimmegeers is priester-publicist. Hij is master in de politieke en sociale weten-schappen (1963) en master in de theologie (1969). Als priester was hij verbonden aan de O.L.V. ter Finisterraekerk in Brussel. Van 2003 tot 2007 was hij senator voor de SPa. Zowel bij de VRT als bij VTM was hij gelegenheidscommentator. Voor De Morgen en De standaard was hij columnist. Officieel is hij sinds 2007 gepensioneerd. Hij is auteur van o.m. ‘Aantekeningen van een stadspriester’ (1997) en ‘Priester in de politiek’ (2004), beide uitgegeven bij Manteau/Standaarduitgeverij en co-auteur van ‘Habemus Papam’ (2003) en ‘Ander geloof’ (2005), beide uitgegeven bij Davidsfonds Leuven.


Het andere gezicht van Brussel

Staf Nimmegeers

Bij de ziekte van Alzheimer treden de eerste veranderingen op in de hippocampus. Dit resulteert in 2 kenmerkende symptomen: amnesie en ruimtelijke desoriëntatie. Bij microscopisch onderzoek van de hersenen van overleden patiënten zijn er 3 karakteristieke letsels vastgesteld: afzettingen van β amyloïd, neurofibrillaire kluwens en afzetting van het β amyloïdeiwit in de bloedvatwand. Bij een aan-zienlijk deel van de cognitief intacte oudere bevolking vertonen de hersenen Alzheimerpathologie. Een uitdaging voor de toekomst is te onderzoeken welke factoren ons weerstand geven tegen Alzheimerpathologie, zodat we - zelfs als we de kenmerkende letsels vertonen - toch geen klinische symptomen ontwikkelen. tot slot zal worden ingegaan op de vraag wat we kunnen doen bij een diagnose van de ziekte van Alzheimer. De levenskwaliteit en de levenskansen van patiënten met de ziekte van Alzheimer worden onder meer bepaald door een correcte diagnose-stelling en medicatie, maar minstens evenzeer door de manier waarop patiënt, familie en maatschappij omgaan met verlies van cognitieve vermogens en van onafhankelijkheid. Dit is een kwestie van ethiek en vormt nu en in de toekomst wellicht nog de grootste uitdaging.

Rik Vandenberghe is sinds 2000 professor in de neurologie aan de Faculteit Geneeskunde van de KULeuven en hoofd van de geheugenkliniek van het UZLeuven. Sinds 2005 is hij hoofd van het nieuw opgerichte Laboratorium voor Cognitieve Neurologie. De geheugenkliniek van UZ Leuven maakt deel uit van het European Alzheimer’s Disease Consortium (EADC) en verschaft vroegtijdige diagnose, behan-deling en zorg aan thuis verblijvende patiënten met de ziekte van Alzheimer en frontotemporale degeneratie over het volledige spectrum van de ziekte, met bijzon-dere aandacht voor dementie met jonge beginleeftijd en atypische varianten. Hij is voorzitter geweest van de Vlaamse Vereniging voor Neurologie en is lid van the Society for Neuroscience. Hij kreeg verschillende prijzen, waaronder de Inbev-Baillet Latour Prize for Clinical Research 2007 en de Queen Elisabeth Medical Foundation UCB award for Neuroscience Research 2008.

Maandag 7 mei 2012 – 14.00 uur

de ziekte van Alzheimer, een majeure uitdaging

Prof. dr. Rik Vandenberghe

< 39 >


< 38 >

< 41 >< 40 >

Lezingen Cyclus A

Lezingen Cyclus B

koen vanmechelen is een internationaal gerenommeerd conceptueel kunstenaar. In zijn grensverleggende werk staat diversiteit centraal. Rond dit thema werkte vanmechelen de afgelopen tien jaar samen met wetenschappers uit verschillende disciplines. Zijn kunst balanceert voortdurend tussen wetenschap, filosofie, ethiek en politiek. De grensoverschrijdende projecten leverden hem in 2010 een eredoctoraat op van de Universiteit Hasselt.koen vanmechelen is vooral bekend van zijn ‘Cosmopolitan Chicken Project’ (CCP). Een uniek artistiek project dat hij eind jaren negentig lanceerde. In dit project staat de kip centraal en meer bepaald het kruisen van nationale kippenrassen tot een superbastaard. Momenteel is de 14e kruising, de Mechelse Silkie, een feit. vanmechelen gebruikt een palet aan media voor de realisatie van de drie grote projecten die zijn oeuvre uitmaken: van video en glas tot installaties, schilder- en beeldhouwwerk. De drie zijn ‘Cosmopolitan Chicken Research Project’ (CC®P), zijn houten beeld ‘Cosmogolem’ en het fertiliteitsproject ‘Walking Egg’. De drie ondersteunende stichtingen zullen in 2011 gegroepeerd worden in een nieuw instituut in Hasselt met de werknaam ‘Open University of Diversity’.

Koen Vanmechelen (1965) presenteerde zijn werk op bijna alle continenten, van de VS tot China en Senegal tot IJsland. In België was hij al te gast in verschillende musea en andere locaties zoals de Verbeke Foundation, Watou, Museum M en Z33. Verder liepen er solo- en groepstentoonstellingen in onder andere National Gallery London, Victoria and Albert Museum (Londen), museum Kunst Palast (Düsseldorf), Venice Projects (Venetië), Muziekgebouw aan ’t IJ (Amsterdam) en Pushkin Museum (Moskou). Behalve op de Biënnale van Venetië was zijn werk ook te zien op die van Moskou, Dakar en Poznan en op de World Expo Shanghai 2010.

Maandag 14 mei 2012 – 14.00 uur

‘This is not a Chicken’:Open University of diversity -

een denktank rond cultuur en biodiversiteit

Koen Vanmechelen

< 43 >< 42 >

De kULeuven werd op 9 december 1425 op verzoek van de stad en met de steun van hertog Jan Iv van Brabant, als Collegium Generale gesticht door paus Martinus v. Ze is de oudste universiteit van de Lage Landen en de oudste van de nu nog bestaande katholieke universiteiten in de wereld.

Bij aankomst in Leuven drinken we koffie in de faculty Club, gevestigd in het Convent van Chièvres. Onze gids heet ons welkom met een historische schets van het nabijgelegen Groot Begijnhof, dat we daarna ook gaan bezoeken. Het begjinhof werd vermoedelijk gesticht in 1205. Het is één van de grootste nog bestaande begijnhoven in vlaanderen, met een bebouwde oppervlakte van ongeveer 3 ha.

tijdens zijn hoogdagen in de 17e eeuw woonden er zo’n 360 begijnen. In 1795 werd het begijnhof afgeschaft door de fransen. De 198 begijntjes mochten er echter blijven wonen. Het Stadje in de Stad werd in 2000 door Unesco op de lijst van het werelderfgoed geplaatst. Na de restauratie biedt het nu huisvesting aan studenten, universiteitsmedewerkers en buitenlandse gastprofessoren.

Na het bezoek lunchen we in de faculty Club.In de namiddag bezoeken we onder begeleiding van onze gids nog een aantal historisch belangrijke universiteitsgebouwen. In de Naamsestraat liggen het Hogenheuvelcollege, het Atrechtcollege, het Premonstreitcollege, het koningscollege, het van Dalecollege, het Heilige Geestcollege en de Universiteitshalle. Onze gids zal ons onderhouden over de geschiedenis van deze colleges. Enkele zullen we zeker ook bezoeken.

via het Hogeschoolplein en het Paus Adrianus vI-college sluiten we af met een bezoek aan het stadhuis en de Sint-Pieterskerk.Daarna geven we ons nog de tijd om bv. op de Oude Markt tot rust te komen.

Wim Dirickx,Coördinator

Culturele daguitstap 2012

Leuven en de KULeuven dinsdag 13 maart en woensdag 21 maart 2012

< 45 >< 44 >

Meerdaagse culturele reis 2012

Een verkenningstocht door het land van de Katharen

in de Languedoc

Katharen waren christenen die evangelisch wilden leven en die zich afkeerden van de dogma’s, instituties en praktijken van de christelijke kerk. Ze riskeerden hun leven, maar mislukten in hun opdracht. De Katharen eindigden op de brandstapelLanguedoc (occitania): smeltkroes en doorgangsweg der volkeren.

Programma

Dag 1:Aankomst in toulouse. Na een vrije lunch op het triomfantelijke Capitole-plein maken we kennis met de hoofdstad van het machtige graafschap toulouse, waar de graven de katharen hun christendom vrijelijk lieten beleven. Nu is het een bruisende stad aan de Garonne, ‘ville rose’, stad van de pastel, de ‘violette de toulouse’, de feretra, de airbus....We bewonderen enkele hotels van ‘pasteliers’, de Pont Neuf met de Romeinse haven, de kerk van de Jacobins, waar in 1215 de dominicanerorde gesticht is, de Rue du taur, waar bisschop Saturninus de marteldood stierf, de onovertroffen romaanse abdijkerk, waar de H.-Saturninus of St. Sernin begraven is.Na deze eerste onderdompeling in de kathaarse en Occitaanse geschiedenis en cultuur leggen we ons te rusten, zoals ook de volgende dagen, in de buurt van Carcassonne, hoofdplaats van de Lauragais en van het departement Aude, dat zich officieel ‘Pays Cathare’ mag noemen.vanuit deze dubbele stad (de middeleeuwse Cité, UNESCO-werelderfgoed en de jongere ‘Bastide Saint- Louis’) zwerven wij de hele week door het katharenland om het in zijn landschappelijke, maatschappelijke en cultuur-historische dimensie te verkennen en ervan te genieten.

Dag 2:We richten ons eerst naar het Oosten, naar de Montagne Noir met de mooie landschappen van de Cabardès en de Minervois.Meteen doen we in de Cabardès een bergbeklimming, onze eerste en onze laatste: de onvergetelijke klim (maar praktisch voor iedereen doenbaar) naar de ruïnes van de burchten van Lastours, bezit van de strijdlustige en cultuurminnende heren van Cabaret, waar katharen en troubadours thuis waren.Langs de talloze wijngaarden bereiken we de Minervois met het rotsstadje Minerve, waar de eerste massabrandstapel stond in de Albigenzerkruistocht (1210). Na de lunch verkennen we deze heerlijke plek met haar tragische geschiedenis.

Op de terugweg houden we halt in Caunes-Minervois waar het beroemde Caunes-marmer ontgonnen wordt. We bezoeken er de fraai gerestaureerde benedictijnerabdij, een katholiek bastion in het conflict met de katharen.

Dag 3:vandaag gaan we zuidwaarts, richting Middellandse Zee. Na een rit door de Corbières-wijnvelden vinden we in een schraal landschap één van de schitterendste parels van de romaanse abdijarchitectuur: fontfroide (in een vriendschapsverband met Herkenrode). van hieruit hebben gedreven cisterciënzers gedurende 60 jaar tevergeefs gepoogd de katharen te bekeren en hen te beroven van de steun van de landsheren.Na de lunch in het abdijrestaurant rijden we naar het fiere Narbonne, aan de via Domitia, ‘berceau du vin français’, zetel van het transpyrenese aartsbisdom Narbonne. We bezoeken het aartsbisschoppelijk paleis en de onafgewerkte gotische kathedraal. De aartsbisschoppen zetten hun militie in om de beschermheren van de katharen te bevechten en hen tot ‘faydits’ te maken.

Dag 4:Nu kiezen wij de zuidwestelijke Languedoc, richting de Roussillon.Eerste halte is Mirepoix, een van de mooiste middeleeuwse bastides. Het is een lust voor geest en lichaam om op het plein te wandelen, op een terras te verpozen en een blik te werpen op de devotionele overdaad in de kathedraal Saint-Maurice.In Mirepoix, dat in 1279 door een vloedgolf weggespoeld werd, hielden de katharen twee grote ‘concilies’, in 1207 en in 1229, om over de toekomst van hun kerk te beslissen. De heren van Mirepoix leidden de verdediging en de overgave van Montségur in 1244.via Lagarde (ruines van de burcht van de familie Levis de Mirepoix), Camon (rozendorp gegroeid rond een abdij) en Chalabre bereiken we het strategisch gelegen Quillan waar we aan tafel gaan.

Montagne Noir

< 47 >< 46 >

Gesterkt door deze spijzen kunnen we de uitdaging aan met de meest mysterieuze plaats uit onze reis, nl. het wereldberoemde, piepkleine bergdorp Rennes-le Chateau met een indrukwekkende geschiedenis: keltische nederzetting, hoofdstad van het ariaanse visigotisch rijk in de zesde eeuw, onuitputtelijke bron van mythen sinds pastoor Berenger Saunière (+1917) de zogezegde geheimen van het ware christendom meenam in zijn graf.Hoogtijd om weer met onze twee voeten op aarde te komen: dit doen we met een ‘blanquette’, natuurlijk in carnavalsstad Limoux, in de 13de eeuw een lastige kathaarse klant voor de katholieke prediker Dominicus de Guzman. En door de dubbele gisting komen wij toch weer in hogere sferen.

Dag 5:Naar de wieg van het Occitaanse katharisme: Albi: ‘ville rose’, stad van de pastel, liefelijk gelegen aan de veelkleurige tarn. Wij bezoeken eerst het musem toulouse-Lautrec, die op geniale wijze de frivole belle époque geschilderd en getekend heeft. Daarna is het bittere ernst bij het wandelen rond de massieve bakstenen burcht-kathedraal Ste-Cécile die de katholieke overwinning op de ketters symboliseert. Maar binnenin beleven we weer een artistiek hoogtepunt met de Italiaanse gewelfschilderingen en de vlaams-Bourgondische beeldhouwwerken.Na de vrije lunch in het gezellige vieil Albi (UNESCO-werelderfgoed sinds 2010) gaan we ons verdiepen in de geschiedenis van de katharen, en wel in het gloednieuwe en bijzonder geslaagde museum in het pittoreske Mazamet.vanuit dit deel van de Montagne Noir dalen we af naar de brede, vruchtbare vlakte van de Lauragais en naar Carcassonne aan de beide oevers van de Aude.

Dag 6:Eindelijk naar de ‘châteaux Cathares’: Aguilar boven de Corbières-wijngaarden, Queribus (laatste vluchtburcht voor de katharen en overgave in 1255), Peyrepertuse (overgave in 1250), villerouge-termenes waar de laatste ‘parfait’ in 1231 op de

brandstapel stierf waardoor er een onherroepelijk einde kwam aan het katharisme.We eindigen weer rechtgelovig in de abdij Lagrasse, de rijke benedictijnerabdij die door de gewonnen strijd tegen het katharisme nog rijker geworden is.Het is een volle dag in fascinerende landschappen, met verhalen van heldenmoed en verraad, van de tragische doodstrijd van een zuiver (kathaars) christendom.In geval van slecht weer bezoeken we Perpignan.

Dag 7:Met onze bus volgen wij het Canal du Midi (ook UNESCO-werelderfgoed) op zijn slingertocht naar de Middellandse Zee. In de buurt van Béziers stappen wij in de boot en bezoeken vervolgens Béziers, oninneembaar op de hoge heuvel boven de rivier Orb. Béziers is een van de tragische symbolen van de wrede Albigenzeroorlog: op 22 juli 1209 werd bijna de hele bevolking er uitgemoord door de huursoldaten van de kruisvaarders. Het was hun eerste, maar helaas niet hun laatste uiting van barbarij.Wij lunchen op de mooie rambla van Béziers en wandelen, langs wat vervallen glorie, naar de Madeleinekerk, de kathedraal en de tuinen van het bisschoppelijk paleis.

Dag 8: Afhankelijk van de terugvlucht bezoeken we het luchtvaartmuseum in toulouse. De bakermat van de Airbus.

Omstandigheden kunnen ons verplichten om het programma aan te passen.

Willy Meertens em. prof. dr. Raf De keyser - onze gidscoördinator hoogleraar middeleeuwse geschiedenis KULeuven

Vieil Albi Aquaduct Béziers

< 49 >< 48 >

dEELNEMINGSVOORwAARdENStudent – cursist

ABONNEMENtStARIEvEN• cyclus A € 60,00• cyclus B € 60,00• cyclus A+B (een combinatie van beide cycli) € 80,00

Inbegrepen in de abonnementsprijs wordt in de cafetaria tijdens de pauze (vóór het vragenuurtje) aan de deelnemers een koffie aangeboden.

INSCHRIJVINGEN• Als u vorig jaar al lid was, zal u een herinschrijvingsformulier ontvangen waar-mee gevraagd wordt of u opnieuw wenst in te schrijven. In dat geval wordt ge-vraagd de hierop vermelde gegevens te controleren en eventueel aan te passen en uw keuze (A-, B- of A+B-abonnement ) aan te duiden. Nadat wij uw keuze van abonnement geregistreerd hebben, zullen we u een overschrijvingsformulier toe-sturen met het verzoek dit te betalen. Na ontvangst van het inschrijvingsgeld zal u uw ledenkaart per post ontvangen.• Nieuwe leden sturen hun inschrijvingskaart naar het secretariaat met duidelijke vermelding van de cyclus waarvoor ze kiezen. Extra inschrijvingskaarten kunnen aangevraagd worden op het telefoonnummer 011 26 80 46.

LET wEL: enkel leden met een A-, B- of A+B-abonnement en hun partner kunnen zich inschrijven voor de meerdaagse culturele reis.

VOOR MEER INFORMATIE OVER dE LEZINGEN KUNT U TERECHT BIJ:Universiteit Hasselt - Campus Diepenbeek - Claire PrentenAgoralaan - gebouw D - BE 3590 Diepenbeektel. 011 26 80 46 - [email protected]/seniorenuniversiteit

tel. 011 26 81 08www.uhasselt.be/seniorenuniversiteit

Praktische info

GEN

K

DIEP

ENBE

EK

HAS

SELT

Aach

en-K

öln

Genk

-Noo

rd31

Hou

thal

en-Z

onho

ven

Eind

hove

nH

eusd

en-Z

olde

rBe

ringe

nAn

twer

pen

Leuv

en

Brus

sel

Albe

rtka

naal

Alb

ertk

anaa

l

29

28

Has

selt

-Wes

t

27

Dies

t

Has

selt

-Zui

d

28

St.-

Trui

den

Tong

eren

Has

selt

-Oos

t29

Diep

enbe

ek30

Lièg

eMaa

stri

cht

Uni

vers

itei

ts-

laan

Boud

ewij

nlaa

n

E314

E314

E313

E313

HOE BEREIKT U dE CAMPUS?Zoals blijkt uit het kaartje, is de Universiteit Hasselt met de wagen vlot bereikbaar.Ook met het openbaar vervoer vormt dit geen probleem. vanaf het station van Has-selt en Genk is er een regelmatige lijndienst naar de universiteit.vanaf Hasselt station is dit voor geabonneerden op vertoon van hun lidkaart gratis. De uurregelingen vindt u onder www.delijn.be.

De lezingen vinden telkens plaats in het auditorium H6 van het hoofdgebouw (gebouw D) van de Universiteit Hasselt, Campus Diepenbeek.

50

Notities Colofon

UitgaveUniversiteit Hasselt

Verantwoordelijke uitgeverWilly GoetstouwersNoordenstraat 353590 Diepenbeek

RedactieWilly Goetstouwers

EindredactieJos Wilmots

Lay outMouch Hendrickx - Universiteit Hasselt

drukProfeeling - Beringen

www.uhasselt.be/seniorenuniversiteit

SENIORENUNIVERSITEIT HASSELTUniversiteit HasseltCampus Diepenbeek Agoralaan - gebouw DBE-3590 Diepenbeektel. 011 26 80 46www.uhasselt.be/seniorenuniversiteit

SENIORENUNIVERSITEIT...Hoe Europa ons leven beïnvloedt. Prof. dr. Hendrik Vos De Europese Unie is...

Documents

Transcript of SENIORENUNIVERSITEIT...Hoe Europa ons leven beïnvloedt. Prof. dr. Hendrik Vos De Europese Unie is...