27-10-2013

LA3 Nicole van Spronsen 0019976 | ML&iHogeschool Rotterdam, Master Leren & Innoveren 2012-2014Leerarrangement 3 Begeleiden en initiëren van vernieuwingen

december 2013

student Nicole van Spronsen 0019976docenten Bartel Standaar-Dorhout & Jeroen Rozendaal

Selectie aan de poort in het mbo-4

Inhoud

Inleiding.................................................................................................................................................. 1

Beschrijving van de innovatie.................................................................................................................1

Kritische analyse.................................................................................................................................... 1

Advisering............................................................................................................................................... 1

Zelfreflectie............................................................................................................................................. 1

Literatuurlijst........................................................................................................................................... 1

Bijlagen................................................................................................................................................... 2

LA3 Nicole van Spronsen 0019976 | ML&i

Inleiding

Moet iedereen een kans krijgen zich bij de opleiding van zijn keuze in te schrijven of moet de leerling, die bij voorbaat veel minder kans heeft op een diploma, begeleid worden naar een meer passende opleiding?Volgens de Wet educatie en beroepsonderwijs (WEB) mogen mbo-instellingen zelf bepalen wie zij toelaten tot een bepaalde opleiding en wie zij weigeren. Ten aanzien van de toekomstige beroepsbeoefenaar (leerling/deelnemer) heeft de STC-Group de visie dat elke leerling die een opleiding bij de STC-Group wilt volgen deze ook daadwerkelijk moeten kunnen volgen. De STC-Group kent dan ook geen selectie aan de poort. Iedere toekomstige beroepsbeoefenaar die op het Scheepvaart- en Transport College een beroepsopleiding begint moet een kans krijgen op een succesvolle (school)loopbaan. Om haar deelnemers deze kans te bieden, creëert zij dusdanige randvoorwaarden op het gebied van onderwijs, zorg en begeleiding dat iemand met potentie de opleiding succesvol kan doorlopen. Het uitvoeren van een goede intake, is de eerste stap in dit proces. Voorafgaand aan dit proces is door het STC – op open dagen - informatie verstrekt over opleiding, programma en beroep, waardoor de deelnemer een weloverwogen keuze kan maken. Het is in het belang van de zowel de deelnemer als het STC, dat de keuze voor een opleiding en hiermee voor een beroep, aansluit bij de verwachtingen en de mogelijkheden van de deelnemer. Het STC heeft naast VMBO en Masteropleidingen, MBO opleidingen op alle niveaus.

Bij de MBO-4 opleiding Scheeps- en Jachtbouwkundige (SJB), waar in deze paper op ingezoomd wordt, is er wel een selectie aan de poort. Omdat er geen lagere MBO opleiding is in dezelfde richting, waarnaar de deelnemer kan afvloeien als de opleiding te hoog gegrepen is, wordt van te voren een inschatting gemaakt of de schoolloopbaan van de toekomstige leerling succesvol kan zijn. Hiertoe is een verscherpte toelatingsprocedure inclusief een intensieve eerstejaarsbegeleiding ingezet vanaf het schooljaar 2012/2013 en zijn in november 2013 de eerste resultaten van dit nieuwe eerstejaarsbeleid zichtbaar.

Er is voor de beschrijving van deze onderwijsvernieuwing gekozen omdat de eerste resultaten van dit beleid op dit moment bekend zijn en gedeeld gaan worden met de stakeholders. Het beleid kan naar aanleiding van deze resultaten bijgesteld worden. Het vernieuwde beleid is altijd mondeling met het docententeam gedeeld, en met het op schrift stellen van de procedure kan de bewustwording en medewerking van de ingreep in het team vergroot worden.

De verscherpte toelatingsprocedure heeft op verschillende niveaus voordelen;

Op het niveau van de leerling (en zijn/haar ouders) die een opleiding doet die bij hem/haar past. Op het niveau van de docent, die gemotiveerde leerlingen met voldoende vooropleiding in de klas

heeft. Op het niveau van de mentor, die de ondersteuning kan leveren aan de leerlingen die de opleiding

kunnen en willen afronden. Op het niveau van het STC waarvan het rendement van de opleiding, en daarmee de bekostiging

zo gunstig mogelijk is. Op het niveau van de bedrijfstak, waarbij de vergrijzing en het tekort aan technisch geschoold

personeel opgevangen moet worden door de toekomstige generatie gediplomeerden. Op maatschappelijk niveau, waarbij het belangrijk is dat iedereen met een startkwalificatie de

arbeidsmarkt op gaat en Voortijdig School Verlaten (VSV) wordt voorkomen.

Het aantal stakeholders die dus belang hebben bij deze vernieuwing is groot en de impact op de verschillende stakeholders is aanzienlijk. Maar vaak is de afweging wel of niet toelaten van een individuele leerling lastig. Het intakegesprek is een momentopname. Iedereen toelaten is geen optie.

De intensieve eerstejaarsbegeleiding is voor alle eerstejaars leerlingen gunstig. Er wordt vooral in de eerste weken van de studie op verschillende manieren gemonitord hoe de leerling het in de klas doet, zijn aan/afwezigheid, en of de leerling extra begeleiding nodig heeft. De overgang van het VMBO naar het MBO is groot, van de leerlingen wordt verwacht dat zij zich verantwoordelijk gedragen en omdat zij de studie zelf gekozen hebben wordt een goede motivatie en studiehouding verwacht.

LA3 Nicole van Spronsen 0019976 | ML&i

Het analyseren van de vernieuwing gebeurt aan de hand van de volgende cijfers en gebeurtenissen;

November 2011 is besloten de aangescherpte intakeprocedure in te zetten, deze is voor het cohort 2012 voor het eerst in gebruik genomen. Geanalyseerd wordt waarom en door wie de verandering in gang is gezet.

De intakeprocedure wordt beschreven en aan de intakers wordt gevraagd of de procedure een goed beeld geeft van de aankomende leerling en of zij onderdelen wellicht liever anders zouden willen doen.

Er worden verhalen geanalyseerd van intakers over leerlingen die zijn afgewezen voor de opleiding, waaronder de opgaaf van redenen. Aan de intakers wordt gevraagd of zij hieraan meegewerkt hebben en hoe zij deze momenten ervaren hebben.

Er wordt geanalyseerd met behulp van het schooladministratiesysteem Magister hoe het verzuim van de leerlingen van cohort 2010, cohort 2011 en cohort 2012 in de eerste 5 en eerste 10 schoolweken van de opleiding verliep. Er wordt bij de mentoren nagegaan welke acties zijn ondernomen en of zij een verandering hebben waargenomen in het begeleidingsproces van de eerstejaars leerlingen. Ook wordt de mentoren gevraagd hoe zij dit ervaren hebben.

De door de docenten opgegeven formatieve cijfers die de leerlingen in de eerste 5 weken van de opleiding behaald hebben worden geanalyseerd van cohort 2012 en cohort 2013. Aan de docenten wordt gevraagd of zij hier aan hebben meegewerkt en hoe zij deze verandering in begeleiding van de eerstejaars studenten ervaren hebben.

Er wordt geanalyseerd welke leerlingen gestopt zijn, of binnenkort gaan stoppen met de opleiding en met welke reden. Aan de leerlingen wordt gevraagd of de nieuwe intakeprocedure had kunnen voorspellen dat zij zouden gaan stoppen en of zij wellicht al eerder naar een andere opleiding geleid hadden kunnen worden.

Beschrijving van de innovatie

Kritische analyse

Advisering

Zelfreflectie

LA3 Nicole van Spronsen 0019976 | ML&i

Literatuurlijst

Baat, M. de & Messing, C. (2012) Wat werkt bij het voorkomen van schoolverzuim en voortijdigschoolverlaten? Utrecht: NJi

Bergen Veen (2004) Het leren van leraren in de context van onderwijsvernieuwing, waarom is het zo moeilijk. Velon,Tijdschrift voor Lerarenopleiders, 25, 29-39Besten den, N. & Linden van der, E.(2011). Een lerende schoolcultuur. Heerlen: Open UniversiteitBronneman-Helmers, H. M. (2008). Vijftien jaar onderwijsvernieuwingen in Nederland. Den Haag:

SDU uitgeversBruin, E. de (2007). Teaching activities and work theories of teachers in innovative vocational

education in the Netherlands. Gent: Ecer, VetnetCoe, R. (2002). It’s the effectsize, stupid. What effect size is and why it is important. Paper presented

at the Annual Confererence Exeter: EnglandDael, H. van & Hooge, E. (2013). Werkkader ‘Sturen op onderwijskwaliteit’. Utrecht: PO-raadDerriks, M., Kat, E. de, & Voncken, E. (2008) Iedereen bij de les. Externe evaluatie pilots 100% actie

terugdringen VSV. Amsterdam: SCO-Kohnstamm InstituutEimers, T. & Bekhuis. H. (2006) Vroeg is nog niet voortijdig. Naar een nieuwe beleidstheorie voortijdig

schoolverlaten. Nijmegen: Kenniscentrum beroepsonderwijs Arbeidsmarkt.European Commission. (2012) Progress in reducing early school leaving and increasing graduates in

Europe, but more efforts needed. Brussels: European CommissionFullan, M. (2007). The New Meaning of Educational Change (4e druk). London: Taylor and

Francis Ltd.Hattie, J. (2009). Visible learning. A synthesis of over 800 meta-analyses relating to

achievement. Londen: Routledge.Hattie, J. (2012). Visible learning for teachers. Maximize impact on learning. Oxon: RoutledgeHooge, E., T. Burns and H. Wilkoszewski (2012), Looking Beyond the Numbers: Stakeholders and

Multiple School Accountability, OECD Education Working papers. No. 85, OECD Publishing. Verkregen op 29 september 2013 via http://dx.doi.org/10.1787/5k91dl7ct6q6-en

Hooge, E.H. (2013). Besturing van autonomie. Over de mythe van bestuurbare onderwijsorganisaties.Rede uitgesproken bij de openbare aanvaarding van het ambt van bijzonder hoogleraar Multi-level governance van onderwijsorganisaties bij TiasNimbas Businessschool aan de Universiteit van Tilburg op vrijdag 21 juni 2013.

Inspectie van het Onderwijs (2011). Aandacht voor kwetsbare studenten in het mbo. Een verkennendonderzoek bij vijftien mbo-opleidingen. Utrecht: Inspectie van het Onderwijs

Inspectie van het Onderwijs (2013). De staat van het onderwijs. Onderwijsverslag 2011/2012.Utrecht: Inspectie van het Onderwijs

Kessels, J. (2012). Leiderschapspraktijken in een professionele ruimte. Heerlen: Open UniversiteitKetelaar, E., Beijaard, D., Boshuizen, P.A. & Den Brok, P.J. (2012). Teachers’ positioning towards an educational innovation in the light of ownership, sense-making and agency. 28, 273-282.Korthagen, F. & Vasalos, A. (2007). Kwaliteit van binnenuit als sleutel voor professionele ontwikkeling.

Velon, Tijdschift voor Lerarenopleiders, 28, 17- 23.Lankveld van, T.& Volman, M. (2011). Ondersteuning van docenten bij onderwijsvernieuwing: de rol

van communities of practice. Tijdschrift voor Hoger Onderwijs , 29, 41-53.Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (2013) Aanval op schooluitval Convenantjaar

2011-2012 Nieuwe voortijdige schoolverlaters Voorlopige cijfers. Verkregen op 9 oktober 2013 via www.aanvalopschooluitval.nl

Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (2013) Aanval op schooluitval Convenantjaar 2011-2012 Nieuwe voortijdige schoolverlaters Voorlopige cijfers. Bijlage VSV-Brief 2013. Verkregen op 9 oktober 2013 via www.aanvalopschooluitval.nl

Oberon (2008) De belevingswereld van voortijdig schoolverlaters. Een onderzoeksrapportage. Utrecht:Oberon

Odenthal, L., Poelmann, M., Ven van der, A.& Wijde van der, J. (2007). De kloof tussen managementen docenten. Amersfoort: CPS onderwijsontwikkeling en advies

OECD (2009). Creating effective learning and teaching environments, first results from TALIS. Parijs:OECD

OECD (2008). Innovating to learn, learning to innovate. Parijs: OECDSTC (2012). Intakebeleid MBO Scheepvaart- en Transport College. Rotterdam: STC-GroupValcke, M. (2010). Onderwijskunde als ontwerpwetenschap, een inleiding voor ontwikkelaars van

LA3 Nicole van Spronsen 0019976 | ML&i

instructie en voor toekomstige leerkrachten (1e druk). Gent: Academia Press.Verdonschot, S.G.M., & Keursten, P. (2010). Ontwerpen van leeromgevingen voor leren en innoveren.

M&O Tijdschrift voor Management en Organisatie, 64(4), 36-51.Weggeman, M. (2007). Leiding geven aan professionals? Niet doen! Over kenniswerkers,

vakmanschap en innovatie (5e druk). Schiedam: Scriptum.WRR (2009) Vertrouwen in de school. Over de uitval van ‘overbelaste’ jongeren. Amsterdam:

University PressBijlagen

LA3 Nicole van Spronsen 0019976 | ML&i