Script Longreadproject: “Helden waren we…”

2

Inhoudsopgave

Projectpagina .......................................................................................................................................... 3

Proloog .................................................................................................................................................... 5

Hoofdstuk 1 – Vriend en vijand .............................................................................................................. 9

Hoofdstuk 2 – Leven en dood ............................................................................................................... 21

Hoofdstuk 3 – Weer en wind ................................................................................................................ 30

Hoofdstuk 4 – Wad en wal ................................................................................................................... 40

Epiloog – SAR zit in je bloed ................................................................................................................. 49

Colofon .................................................................................................................................................. 53

3

Projectpagina

4

Projectpagina (1/1) Beeld (loop): SAR-bord hangaar Eigen beeld Vlag SAR-hangaar Eigen beeld Historisch beeld Alouette III NIMH Landing AB-412 Leeuwarden Sander Koenen Specificatie beelden NIMH: © Nederlands Instituut voor Militair Historie Waakzaamheid…de prijs voor de vrijheid (1983). Gebruikt in dit fragment: 15 seconden Geluid: Via Music Director: © Peter Nickalls 24 Hours – Peter John Nickalls tr1-24_Hours-Peter_John_Nickalls-nlm081-9_lives_music Tekst: “Helden waren we…” Een webexpositie ter ere van het SAR 303 squadron.

5

Proloog

6

Proloog – Henk Jan’s Droom (1/3) Beeld: Airshot Metafoor Media Diverse shots oefening SAR Sander Koenen Interview Henk Jan Meeter Eigen beeld Geluid: Via Music Director: © Peter Nickalls 24 Hours – Peter John Nickalls tr1-24_Hours-Peter_John_Nickalls-nlm081-9_lives_music Tekst: Geen

7

Proloog – Henk Jan’s droom (2/3) Beeld (stilstaand): SAR-badge SAR Leeuwarden via Piet Schram Geluid: Geen Tekst: ‘Dit is mijn droom. Hier ga ik achteraan.’ Henk Jan Meeter droomde er al tijdens zijn diensttijd over: redder worden bij het SAR 303 squadron. Zes jaar lang leefde Henk Jan die droom. Hij redde neergestorte vliegers uit zee en bracht patiënten van de Wadden naar de vaste wal. Tot in 2015 de eenheid werd opgeheven. De verhalen van Henk Jan, en die van anderen in dit project, staan symbool voor het doorzettingsvermogen, de passie voor het vak en het hart voor de medemens, die het 303 squadron tot een van de hechtste eenheden van de Koninklijke Luchtmacht maakte. “Helden waren we…”, is een eerbetoon aan deze markante helikoptereenheid. In deze interactieve Longread lees je meer over de mensen en de verhalen achter het squadron.

8

Proloog – Henk Jan’s Droom (3/3) Beeld: Interactieve kaart Waddengebied Multicopy Leeuwarden Geluid: Geen. Tekst: Titel: Waar werd het 303 Squadron voor ingezet? Icoon boorplatform Bij evacuaties van een boorplatform Icoon Tanker Bij dreigingen op zee, zoals een brandend schip Icoon Parachutist De primaire taak van de SAR was het redden van te water

geraakte F16-vliegers Icoon Vlieland Op ‘De Vliehors’ op Vlieland is nog steeds het oefenterrein van

de Luchtmacht Icoon Terschelling Een belangrijke neventaak: spoedeisende hulp bieden aan

toeristen en eilanders Icoon SAR De laatste thuishaven van de SAR was Vliegbasis Leeuwarden

9

Hoofdstuk 1 – Vriend en vijand

10

Hoofdstuk 1 – Vriend en vijand (1/11) Beeld (loop): Waarschuwingsborden NIMH Landing Alouette II NIMH Waarschuwingsbord Eigen beeld Specificatie beelden NIMH: © Nederlands Instituut voor Militaire Historie Luchtmachtjournaal 1955-1966 (1955-1965) Gebruikt in dit fragment: 11 seconden Geluid: Via Music Director: © Peter Nickalls 24 Hours – Peter John Nickalls tr1-24_Hours-Peter_John_Nickalls-nlm081-9_lives_music Tekst: Hoofdstuk 1 Vriend en vijand De SAR heeft oorsprong in de Koude Oorlog. Neergestorte vliegers redden, dat is hun taak. Of het nou oorlog wordt of niet. Maar al gauw wordt de SAR ook voor andere doeleinden ingezet.

11

Hoofdstuk 1 – Vriend en vijand (2/11) Beeld (stilstaand): Berging raket door Alouette II Fotovlucht Vliegbasis Soesterberg Geluid: Geen Tekst: Spanningen Tijdens de Koude Oorlog lopen de spanningen tussen het Westen en de Sovjetunie hoog op. Zo hoog zelfs, dat een gewapend conflict niet wordt uitgesloten. Mede hierom oefent de Noord-Atlantische Verdragsorganisatie (NAVO) met jachtvliegtuigen boven het Waddengebied. Omdat het wel eens voorkomt dat er vliegers tijdens het oefenen neerstorten, moet er te allen tijde een Search And Rescue-helikopter stand-by staan om de vlieger uit zee te redden. In 1959 neemt de Koninklijke Luchtmacht deze taak van de Amerikanen over.

12

Hoofdstuk 1 – Vriend en Vijand (3/11) Beeld (loop): Aanvliegende Alouette II NIMH Blussen vliegtuig NIMH Specificatie beeld: © Nederlands Instituut voor Militaire Historie Luchtmachtjournaal 1955-1966 (1955-1965). Gebruikt in dit fragment: 16 seconden Geluid: Geen. Tekst: Eenvoud Voor die reddingsoperaties maakt de SAR gebruik de Alouette II, een Franse helikopter. De heli karakteriseert zich door zijn eenvoud: weinig vermogen, navigatie per kaart en geen communicatie met de redder. Volgens oud-vlieger Guus Manche leidt dat wel eens tot bijzondere taferelen…

13

Hoofdstuk 1 – Vriend en vijand (4/11) Beeld: Interview Guus Manche Eigen beeld Hijsactie Alouette II NIMH Specificatie beeldmateriaal: Nederlands Instituut voor Militaire Historie (NIMH) Tweety stopt – Search and Rescue Koninklijke Luchtmacht beëindigd. CC/BY-licentie via Youtube: https://www.youtube.com/watch?v=COXLpSTZ1CM Geluid: Via Videoblocks: CC/BY-licentie: id.nr.: corporate-identity_fkiwmBSu Tekst: Geen

14

Hoofdstuk 1 – Vriend en vijand (5/11) Beeld: OKA Fotovlucht Soesterberg Geluid: Geen. Tekst: Oka Vriend en vijand liggen soms dichterbij dan je denkt. Op 26 januari 1966 slaat een sloep om met de Russische stuurman Smirnov en twee Oost-Duitse bemanningsleden aan boord. De drie dobberen in het ijskoude water als ze door de Terschellinger vuurtoren Brandaris worden gespot. Gelijk wordt de SAR-helikopter opgeroepen. Zestien minuten na aankomst zijn alle drie de bemanningsleden gered. Een borrel en een warme douche verder, worden de drie drenkelingen in een uniform gehesen. Ietwat vertwijfeld laat de Sovjetstuurman zich in luchtmacht-kleren hijsen. Ook hij beseft dat in noodgevallen de kleur van je uniform niet uitmaakt.

15

Hoofdstuk 1 – Vriend en vijand (6/11) Beeld: Za Otvagu-onderscheiding SAR 303 squadron via Piet Schram Geluid: Geen. Tekst: Za Otvagu Voor de reddingsactie bij de Russische vrachtvaarder Oka is de betrokken SAR-bemanning onderscheiden met de hoogste USSR-medaille: ‘Za Otvagu’. Zover bekend zijn zij de enige NAVO-militairen met een dergelijke onderscheiding.

16

Hoofdstuk 1 – Vriend en vijand (7/11) Beeld: Alouette III NIMH Specificatie beeld: © Nederlands Instituut voor Militaire Historie ID: 2157_012437 Geluid: Geen. Tekst: Een nieuwe heli In 1966 krijgt de SAR een nieuwe heli. De oude Alouette II heeft slechts een vermogen van 400 pk en kan nauwelijks twee personen in de lucht krijgen. Geen ideale helikoper bij een reddingsoperatie dus. Defensie koopt om deze reden een viertal Alouette III helikopters, die met een dubbel vermogen en een grotere laadruimte een flinke verademing is voor de crew.

17

Hoofdsuk 1 – Vriend en vijand (8/11) Beeld: Graphic Alouette III Multicopy Leeuwarden Geluid: Geen. Tekst: Titel: De Alouette III Icoon helikopter: Aan boord een vlieger die de heli bestuurt, een hoistoperator, die de

lier bedient en een redder, die via de sling de drenkeling uit het water kan hijsen.

Icoon lier: Aan de lier bevindt zich de sling Icoon Sling: Via de sling kan de drenkeling zich aan boord helpen. Is het slachtoffer

bewusteloos of gewond, dan moet de redder in de sling naar beneden.

18

Hoofdstuk 1 – Vriend en vijand (9/11) Beeld: Fotovlucht Alouette III Fotovlucht Vliegbasis Soesterberg Geluid: Geen. Tekst: Spionage Met de nieuwe Alouette III-helikopter krijgt de SAR er nog een nieuwe taak bij: fotovluchten. De Nederlandse overheid weet goed dat er veel behoefte is aan informatie langs het IJzeren Gordijn. Daardoor wordt in de Alouette een enorme camera geïnstalleerd. De K38-camera wordt, vanwege zijn omvang, liefkozend ‘het kanon’ genoemd. Meer dan eens leiden de fotovluchten tot hachelijke momenten.

19

Hoofdstuk 1 – Vriend en vijand (10/11) Beeld: Historische beelden NIMH Interview Guus Manche Eigen beeld Interview Karel Wennekendonk Eigen beeld Specificatie beeldmateriaal: © Nederlands Instituut voor Militaire Historie Waakzaamheid…de prijs van de vrijheid (1983) Gebruikt in dit fragment: 4 seconden Geluid: Via Videoblocks CC/BY-licentie id.nr.: not-from-this-world_z1Fsz8Su Tekst: Geen.

20

Hoofdstuk 1 – Vriend en vijand (11/11) Beeld: Alouette II met zuster Bonifatiushospitaal Frans Andringa Specificatie beeldmateriaal: © Frans Andringa Via Tresoar: id.nr. 39335 Geluid: Geen. Tekst: Patiënten Het stand-by staan van de helikopter op Terschelling biedt ook een belangrijk voordeel voor de lokale bevolking: bij spoedeisende gevallen staat een helikopter van de SAR klaar die patiënten in twintig minuten bij het Bonifatiushospitaal in Leeuwarden kan brengen. Dit levert een flinke tijdswinst op in vergelijking met een overtocht per boot. De patiënt moet dan eerst met de boot naar Harlingen en dan nog per ambulance naar Leeuwarden, wat in totaal meer dan een uur extra kost.

21

Hoofdstuk 2 – Leven en dood

22

Hoofdstuk 2 – Leven en dood (1/7) Beeld: Airshot MCL helikopter Metafoor Media Airshot MCL drone Eigen beeld Airshot helideck Eigen beeld Geluid: Via Music Director: © Peter Nickalls 24 Hours – Peter John Nickalls tr1-24_Hours-Peter_John_Nickalls-nlm081-9_lives_music Tekst: Hoofdstuk 2 Leven en dood Vanaf 1977 opereert de SAR vanaf Vliegbasis Leeuwarden. Hierdoor wordt het patiëntenvervoer een belangrijke neventaak van de eenheid. De helikopter is snel, maar is hij snel genoeg? Wat gebeurt er bijvoorbeeld als een peuter met ademhalingsproblemen het ziekenhuis in Leeuwarden niet dreigt te halen?

23

Hoofdstuk 2 – Leven en dood (2/7) Beeld: Patiëntenvervoer SAR Leeuwarden Geluid: Geen. Tekst: Gebrek Hoewel de Alouette III de ruimte heeft om patiënten liggend te vervoeren, heeft de Defensiehelikopter nauwelijks medische apparatuur aan boord. Zeker in de eerste jaren is er te weinig zuurstof aanwezig en moeten patiënten nog van brancard op brancard worden overgeheveld. Karakteriserend is het verhaal van vlieger Manche over een meisje van anderhalf jaar met kroep: een acute vernauwing van de luchtwegen. Als elke seconde lijkt te tellen, besluit hij om uit te wijken naar Harlingen, waar hij landt tuin van het ziekenhuis…

24

Hoofdstuk 2 – Leven en dood (3/7) Beeld: Interview Guus Manche Eigen beeld Shots Alouette II boven zee NIMH Shots Alouette III in cabine NIMH Airshots Waddenzee Metafoor Media Specificatie beeldmateriaal © Nederlands Instituut voor Militaire Historie Waakzaamheid… de prijs voor de vrijheid (1983) Gebruikt in dit fragment: 11 seconden Geluid: Via Videoblocks CC/BY-licentie id.nr.: not-from-this-world_z1Fsz8Su Tekst: Geen.

25

Hoofdstuk 2 – Leven en dood (4/7) Beeld: Shots Vlieland Eigen beeld Geluid: Vogelgeluiden Vlieland Eigen geluid Tekst: Anonimiteit? Hoewel de SAR-bemanning in haar 55-jarige geschiedenis veel levens weet te redden, is het onontkoombaar dat er soms iemand onderweg overlijdt. Veelal is de relatie met de patiënt anoniem, maar als er in het geval van vlieger Manche een peutertje meevliegt die wel erg veel op zijn eigen kind lijkt, zijn de emoties moeilijk te onderdrukken. Harm Toepoel, boordmonteur-redder, vertelt hierover: ‘Meestal is het een vrij onpersoonlijk gebeuren, maar na een mislukte reanimatie ben ik een keer door de vrouw van het slachtoffer gebeld. Of hij pijn geleden had. Ik zei tegen haar: ‘nee, het ene moment was hij bij en toen was hij weg.’ Redder Henk Jan Meeter trekt na een reanimatie zelf de stoute schoenen aan, en bezoekt “zijn” patiënt in het ziekenhuis…

26

Hoofdstuk 2 – Leven en dood (5/7) Beeld: Interview Henk Jan Meeter Eigen beeld Airshot Ameland Metafoor Media Shot cabine AB-412 Sander Koenen Shot Ambulance Metafoor Media Shot AB-412 op helideck Sander Koenen Landing AB-412 op MCL Sander Koenen Geluid: Via Videoblocks CC/BY-licentie: not-from-this-world_z1Fsz8Su Tekst: Geen

27

Hoofdstuk 2 – Leven en dood (6/7) Beeld: © Nederlands Instituut voor Militaire Historie (NIMH) Id.nr: 2157_000876 Geluid: Geen. Tekst: AB-412 Met de invoering van de AB-412 helikopter in 1994 wordt er een enorme stap gezet naar de professionalisering van de patiëntenvluchten. De gele wentelwiek met koosnaam ‘Tweety’ heeft een scala aan medische apparatuur aan boord, zoals een beademingsapparaat, een hartmonitor en een defibrillator. De indeling van de SAR-crew wordt ook anders. Ze wordt groter, omdat de helikopter door twee vliegers wordt bediend, en er wordt bij patiëntenvluchten standaard een arts of verpleegkundige toegevoegd. Stand-by staan gebeurt vanaf 1994 ook niet meer op Terschelling. In de ochtend vliegt de dienstdoende bemanning vanuit Vliegbasis Leeuwarden naar Vlieland, waar Tweety tot het eind van de middag paraat staat.

28

29

Hoofdstuk 2 – Leven en dood (7/7) Beeld (loop): Reanimatie Metafoor Media Geluid: Geen Tekst: Vliegende ambulance? Met deze professionaliseringsslag groeit de eenheid. De helikopter wordt nu door twee vliegers bediend, en bij patiëntenvluchten is er standaard een arts of verpleegkundige aan boord. Stand-by staan gebeurt vanaf 1994 ook niet meer op Terschelling. In de ochtend vliegt de dienstdoende bemanning vanuit Vliegbasis Leeuwarden naar Vlieland, waar ‘Tweety’ tot het eind van de middag paraat staat.

30

Hoofdstuk 3 – Weer en wind

31

Hoofdstuk 3 – Weer en wind (1/9) Beeld: Eigen beeld Geluid: Via Freesounds.org CC/BY-licentie id.nr.: 104952__glaneur-de-sons__vent-wind-1 Tekst: Hoofdstuk 3 Weer en wind Of het nou tijdens windkracht 10 is of op een brandende chemicaliëntanker, een redder moet er staan in noodgevallen. Soms met gevaar voor eigen leven. Wat doet dat met je?

32

Hoofdstuk 3 – Weer en wind (2/9) Beeld: Eigen beeld. Geluid: Via Freesounds.org CC/BY-licentie id.nr.: 141199__estevepost__colera-sea-waves Tekst: Nicolaas Marius Tijdens een stormachtige vrijdag 1 mei 1981 voltrekt zich een groot drama dichtbij Terschelling. Drie bemanningsleden van zeilschip Stormvogel III slaan door een breker overboord. Als reddingsboot Nicolaas Marius de zoekactie inzet, wordt deze door een zware grondzee omgeslagen. De SAR is dan al gearriveerd en probeert tevergeefs te helpen… …Vier mensen verdrinken die dag, waaronder een schipper van de Nicolaas Marius. Vlieger Wennekendonk vertelt over deze zwarte bladzijde in de SAR-geschiedenis.

33

Hoofdstuk 3 – Weer en wind (3/9) Beeld: Interview Karel Wennekendonk Eigen beeld Archiefbeelden Alouette III Karel Wennekendonk Geluid: Via Soundblocks CC/BY-licentie: id.nr.: not-from-this-world_z1Fsz8Su Tekst: Geen.

34

Hoofdstuk 3 – Weer en wind (4/9) Beeld: © Nederlands Instituut voor Militaire Historie (NIMH) Id.nr.: 2157_000892 Geluid: Geen. Tekst: Improviseren Hoe goed getraind je ook bent, boven de zee kan van alles gebeuren. Als vlieger, maar zeker ook als redder, moet je dan kunnen improviseren. Een man glijdt uit in de kajuit en breekt daarbij zijn arm, waardoor hij niet plat kan liggen, hoe doe je dat? En wat gebeurt er als iemand zijn vingers mist en je geen verband hebt? Patrick Parisius, lang boordmonteur-redder bij de SAR, vertelt hoe…

35

Hoofdstuk 3 – Weer en wind (5/9) Beeld: Interview Patrick Parisius Eigen beeld Oefening AB-412 Sander Koenen (www.sanderkoenen.nl) Geluid: Via Videoblocks CC/BY-licentie id.nr: corporate-identity_fkiwmBSu Tekst: Geen.

36

Hoofdstuk 3 – Weer en wind (6/9) Beeld: SAR 303 squadron via Piet Schram Geluid: Geen. Tekst: De grote redding Een redder oefent er zijn hele carrière op: het redden van F16-vliegers uit zee. Heel vaak komt dat niet voor, en de keren dat het voorkomt is het bijna routine. De acties op de bewuste 19 maart 1993 is verre van een routineklus: de Japanse chemicaliëntanker “Shiokaze”, met tweeëntwintig Koreanen aan boord, vliegt na een lasoperatie in brand. Aan boord: 2.000 ton licht ontvlambare ethyl hexanol. De SAR-helikopter, op dat moment stand-by op Terschelling, wordt door de Kustwacht opgeroepen. Bij aankomst, 80 kilometer van Terschelling, is de SAR-crew als eerste bij de brandende tanker ter plaatse. Redder die dag, Piet Schram, wordt bij aankomst door hoistoperator Harm Toepoel op het schip afgezet. Eenmaal aan boord worden de eerste Koreanen van boord gehesen. Harm Toepoel vertelt hoe die dag verder verliep.

37

Hoofdstuk 3 – Weer en wind (7/9) Beeld: Interview Harm Toepoel Eigen beeld Brandende Shiokaze SAR 303 squadron via Piet Schram Hijsactie Alouette III Nederlands Instituut voor Militaire Historie (NIMH) Airshot ALouette III Nederlands Instituut voor Militaire Historie (NIMH) Specificatie beelden: © Nederlands Instituut voor Militaire Historie (NIMH) Waakzaamheid… De prijs voor de vrijheid (1983) Waarvan gebruikt: 28 seconden. (1 shot van 20 seconden en 1 shot van 8 seconden). Geluid: Via Videoblocks CC/BY-licentie id.nr.: corporate-identity_fkiwmBSu Tekst: Geen.

38

Hoofdstuk 3 – Weer en wind (8/9) Beeld: Carnegiemedaille P. Schram SAR 303 squadron via Piet Schram Geluid: Geen. Tekst: Carnegie Uiteindelijk weet de SAR-bemanning elf van de tweeëntwintig Koreanen veilig op de omliggende schepen af te zetten. Voor deze reddingsacties krijgt redder Piet Schram de bronzen medaille van het Carnegie Heldenfonds uitgereikt. De medaille staat symbool voor de lef van de gehele SAR-crew die op die dag de reddingsactie coördineerde. Schram antwoordt later bij de vraag hoe het is om een held te zijn: ‘Helden worden niet gemaakt, zij worden zo genoemd.’

39

Hoofdstuk 3 – Weer en wind (9/9) Beeld: Eigen beeld. Geluid: Eigen geluid. Tekst: Nostalgie Met de redding van de Shiokaze komt er ook een einde aan een nostalgische periode. De geliefde Alouette wordt in 1994 definitief vervangen door de AB-412 en de crew wordt uitgebreid. De laatste twintig jaar staat de gele helikopter, liefkozend ‘Tweety’ genoemd, stand-by op Vlieland.

40

Hoofdstuk 4 – Wad en wal

41

Hoofdstuk 4 – Wad en wal (1/8) Beeld: Eigen beeld. Geluid: Eigen geluid. Tekst: Hoofdstuk 4 Wad en wal Voor de Waddenbevolking is de SAR een cruciale levenslijn met de vaste wal. Wordt er iemand onwel of zijn er complicaties tijdens de bevalling, dan staat de heli klaar. Hoe werkt die relatie tussen eilander en hulpdienst? Welke rol speelt de SAR hierin?

42

Hoofdstuk 4 – Wad en wal (2/8) Beeld: © Nationaal Archief (www.gahetna.nl) Windhoos op Camping Duinoord Geluid: Geen. Tekst: Duinoord Ameland, een zomerse ochtend op 11 augustus 1972. Een windhoos raast met ongekende kracht over camping ‘Duinoord’. Drie mensen komen om, honderden anderen raken gewond. De SAR, op dat moment stand-by op Vlieland, kan gelukkig adequaat reageren. Samen met andere reddingshelikopters vormt de SAR-crew die dag een luchtbrug met de vaste wal. Het doet eens en te meer inzien hoe belangrijk helikopters kunnen zijn bij spoedeisende gevallen op de Waddeneilanden.

43

Hoofdstuk 4 – Wad en wal (3/8) Beeld: Eigen beeld. Geluid: Eigen geluid. Tekst: Professionalisering De windhoos is een directe aanleiding voor de eilandbevolking om de zorg te professionaliseren. Wordt het patiëntenvervoer op het eiland eerst nog door vrijwilligers gedaan, nu komt er een professioneel opgeleid team. Dat is ook nodig, omdat het aantal toeristen op de eilanden blijft toenemen. Ook de SAR speelt in deze infrastructuur een belangrijke rol.

44

Hoofdstuk 4 – Wad en wal (4/8) Beeld: Graphic Multicopy Leeuwarden Geluid: Geen. Tekst: Huisarts en heli Huisarts op een eiland als Vlieland is een grote uitdaging, omdat je tegelijkertijd ook dierenarts en tandarts bent. Het komt dus wel eens voor dat er letterlijk een paard in de gang staat. Korte lijnen en snel schakelen tussen huisarts, ambulancedienst, de reddingsboten en de SAR maakt het spoedvervoer op de eilanden tot een complexe puzzel. Oud hoofd ambulancedienst Heleen Rommens-Venema en oud-dokter op Vlieland John Deen vertellen over het contact met de SAR.

45

Hoofdstuk 4 – Wad en wal (5/8) Beeld: Interview Heleen Rommens-Venema Eigen beeld Interview John Deen Eigen beeld Beeld patiënt in Alouette III SAR 303 squadron via Piet Schram Ambulance Eigen beeld Geluid: Via Videoblocks CC/BY-licentie id.nr.: corporate-identity_fkiwmBSu Tekst: Geen.

46

Hoofdstuk 4 – Wad en wal (6/8) Beeld: Graphic Multicopy Leeuwarden Geluid: Geen: Tekst: Navelstreng van de Wadden Complicaties bij de geboorte is een van de meest voorkomende oorzaken van een spoedvlucht van de SAR. Een keer komt het voor dat er bijna in de helikopter wordt bevallen. Gelukkig is het kind net op tijd in het Medisch Centrum Leeuwarden, waardoor het kind middels een keizersnee gezond op de wereld wordt gezet. De ouders zijn zichtbaar zo onder de indruk van het adequate optreden van de crew, dat ze besluiten het kind “Heli” te noemen. In de logboeken van de SAR-crew vind je meer van deze geboortekaartjes terug. Veel eilanders hebben een gezond kind mede te danken aan de snelle lijn met de vaste wal. Vandaar dat de SAR-helikopter ook wel liefkozend “de navelstreng van de Wadden” wordt genoemd. Dokter Deen herinnert zich nog een zeer speciale spoedvlucht.

47

Hoofdstuk 4 – Wad en wal (7/8) Beeld: Interview John Deen Eigen beeld Shot Helideck Vlieland Sander Koenen (www.sanderkoenen.nl) Shot AB-412 Sander Koenen (www.sanderkoenen.nl) Geluid: Via Videoblocks CC/BY-licentie: not-from-this-world_z1Fsz8Su Tekst: Geen.

48

Hoofdstuk 4 – Wad en wal (8/8) Beeld: SAR (Search And Rescue) Katwijk 2012 with Augusta Bell 412 VRailNL media Youtube standard licentie, via YouTube: https://www.youtube.com/watch?v=_Ccpjo13n-Q Geluid: Geen. Tekst: De laatste redding Aan die speciale band met de eilanders komt een einde als er door Defensie wordt besloten dat het patiëntenvervoer eigenlijk geen kerntaak is van de Krijgsmacht. Daarom wordt de SAR per 1 januari 2015 opgeheven. Diezelfde nacht voert de SAR-crew zijn laatste redding uit: een jongen met brandwonden wordt van Terschelling naar het Medisch Centrum Leeuwarden gebracht. Na 5.429 vluchten markeert deze vlucht het einde van de SAR-eenheid.

49

Epiloog – SAR zit in je bloed

50

Epiloog – SAR zit in je bloed (1/3) Beeld: Nederlands Instituut voor Militaire Historie (NIMH) Geluid: Nederlands Instituut voor Militaire Historie (NIMH) Tekst: Epiloog SAR zit in je bloed Redden, het zit in je bloed. De SAR-eenheid is altijd een vreemde eend in de bijt geweest binnen de Koninklijke Luchtmacht. Een groep vrijbuiters, die er staan in het geval van nood.

51

Epiloog – SAR zit in je bloed (2/3) Beeld: © Nederlands Instituut voor Militaire Historie (NIMH) Id.nr.: 2054_D070620EV029 Geluid: Geen. Tekst: Servans in Periculo Het motto van de SAR: Servans in Periculo staat voor ‘dienen in nood.’ Dat motto werd gedurende 55 jaar nageleefd door de vliegers, boordmonteurs, redders en verpleegkundigen van de SAR. Een kleine, hechte eenheid, die voor elkaar en voor de mensen die ze redden door het vuur ging. Het uit elkaar gaan van zo’n hechte club maakt veel emoties los. Oud-bemanningsleden kijken in deze epiloog terug op het einde van de SAR.

52

Epiloog – SAR zit in je bloed (3/3) Beeld: Interview Patrick Parisius Eigen beeld Interview Guus Manche Eigen beeld Interview Karel Wennekendonk Eigen beeld Harm Toepoel Eigen beeld Wegvliegende AB-412 Sander Koenen (www.sanderkoenen.nl) Geluid: Via Videoblocks CC/BY-licentie id.nr: ambient-background-music-2_fyimaSH_ Tekst: Geen.

53

Colofon

54

Colofon (1/1) Beeld: © Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid (NIMH) Id.nr.: 2157_012432 Geluid: Geen. Tekst: Colofon Speciale dank gaat uit naar: De geïnterviewden: Guus Manche Oud-commandant en –vlieger SAR 303 squadron Karel Wennekendonk Oud-vlieger SAR 303 squadron Harm Toepoel Oud- hoistoperator en –redder SAR 303 squadron Patrick Parisius Oud-redder SAR 303 squadron Henk Jan Meeter Oud-redder SAR 303 squadron John Deen Oud-huisarts op Vlieland Heleen Rommens-Venema Oud-hoofd Ambulancedienst Vlieland Oud-hoistoperator/redder en “SAR-historicus” Piet Schram, auteur van de boeken: Boven de Wadden, dag en nacht en Dienen in nood, die zijn kennis ten alle tijden wilde delen. En: Het SAR 303 squadron en het 300 squadron te Leeuwarden. Het Medisch Centrum Leeuwarden. Ambulancedienst Vlieland. Journalist Sander Koenen Metafoor Media Nederlands Instituut voor Militaire Historie (NIMH) “Helden waren we…” projectteam Projectoördinatie Vincent Hazelhoff Research/tekstschrijven Vincent Hazelhoff Interviews Roel Barkhof CS Camera Van der Glas Videoproducties Montage Van der Glas Viceoproducties Regie Roel Barkhof en Vincent Hazelhoff Webdevelopment Sabos Webdesign Graphics Multicopy Leeuwarden Credits U kunt klikken op de link voor de uitgebreide creditslijst.