Screenagers, sexuality and diversityMultimethodisch onderzoek naar mediagebruik en

mediareceptie van jongeren in Vlaanderen

Onder leiding van…

• Prof. Dr. D. Biltereyst• Prof. Dr. S. Van Bauwel• F. Adriaens• E. Van Damme

“Tieners zijn multimediaveelvraten”

46%: televisie op kamer62%: Internet op kamer

Mediarijke “bedroom culture”

“A sexual media world”

• Beïnvloedende factoren op mediagebruik

• Effectmodel

• (Seksuele) socialisatie-agenten

Het onderzoeksrapport• Doel

• Plaats en betekenissen van audiovisuele media– Seksualiteit– Etniciteit– Gender

• Hoe• Kwantitatief onderzoek: enquêtes• Kwalitatief onderzoek: focusgroepen

• Inhoud• Methodologisch kader• Onderzoeksresultaten

SurveyMethodologie

Survey-onderzoek

• Ondervraging groot aantal mensen

• Steekproef uit grotere populatie

• Peilen naar opinies, attitudes, feiten of condities

• Verschijnselen onderzoeken en verklaren

Survey-onderzoek

• Kwaliteitscriteria

• Betrouwbaarheid en validiteit?

• Toevalsteekproeven- Enkelvoudig- Gestratificeerd

Survey

• De vijf Vlaamse provincies

• 15 scholen beslisten om deel te nemen– 5 scholen gemeenschapsonderwijs– 10 scholen uit het vrij net

Survey

• Evenwicht tussen de verschillende onderwijstypes:

(ASO, TSO, BSO en KSO)

• Evenwicht tussen de studiejaren:(3de, 4de, 5de en 6de)

Survey

• Gestratificeerde steekproef

• Duur afname ongeveer 40min.

• Paper & pencil

• Incentive (cinematickets)

Survey

• Gebruik driedimensionele weging op basis van geslacht, leeftijd en onderwijstype

• Wegingscoëfficiënt op basis van actuele Vlaamse schoolpopulatie

Sociodemografische gegevens

• Aantal respondenten: 1563

• 13-, 20- en 21-jarigen weggelaten

• Effectieve onderzoekspopulatie: 1555

Geslacht

Jongens Meisjes

Leeftijd

Onderwijstype

0,00 = ASO1,00 = TSO2,00 = BSO3,00 = KSO4,00 = DTO

Generatie allochtoon

0,00 = Autochtoon1,00 = 1e Generatie Allochtoon2,00 = 2e Generatie Allochtoon

SurveySPSS-analyse resultaten

TV tijd

• Geen significant verschil tussen de gemiddelde tijd tussen jongens en meisjes

• 15- en 16-jarigen kijken meer televisie dan de andere leeftijdsgroepen. 19-jarigen het minste

• BSO leerlingen kijken het meest TV, KSO het minste• Geen significante verschillen tussen autochtonen en

allochtonen van de 1ste en 2de generatie voor aantal uur tv kijken

Eigen TV-bezit

• Jongens hebben meer toegang tot een eigen televisie dan meisjes

• 18-jarigen(59,7%) hebben het vaakst TV op hun eigen kamer, daarna 16-jarigen(53,6%), 17-jarigen(46%) en 15-jarigen(43,4%) en 14-jarigen(39,7%)

• Onderwijstype: BSO(63,4%) < TSO(51,2%) < ASO(39,3%) < KSO (30,8%)

• Geen verschil tussen allochtonen en autochtonen

Digitale telvisie/satelliet/kabel

• Digitale TV: geen significant verschil voor gender, wel voor onderwijstype, leeftijd, generatie allochtoon

• Kabel: Geen verschil voor leeftijd en gender; wel voor onderwijstype en generatie

• Satelliet: er zijn significante verschillen m.b.t. leeftijd, generatie allochtoon en gender; niet voor onderwijstype

TV tijd week-weekend

• Jongeren kijken gemiddeld 2,09u TV in de week en 2,57u in het weekend.

• Geen verschil voor gender en generatie allochtoon

• Jongere leeftijdsgroepen kijken significant meer TV dan oudere, zowel tijdens de week als in het weekend

• BSO-leerlingen kijken meer TV dan de leerlingen uit de andere onderwijstypes

Multitasking

• Gender: enkel significante verschillen voor lezen, gaming, sociale netwerksites en gsm gebruik

• Leeftijd: enkel significante verschillen voor gaming -> 17-jarigen meer dan 14-jarigen

• Onderwijstype: ASO en KSO meer multitasking in het algemeen dan TSO en BSO

• Generatie: enkel significante verschillen voor lezen

‘Buitenshuis TV kijken’

• Geen significant verschil tussen gender en generatie• Leeftijd: significant verschil -> 17-jarigen meer dan

respectievelijk 16, 15, 18, 14, 20, 21 en 13-jarigen• Onderwijstype: significant verschil -> ASO meer dan

respectievelijk TSO, BSO en KSO=> Er wordt het meest gekeken buitenshuis bij vrienden.

TV kijken op café of bij je lief?• Gender:– Jongens kijken meer naar TV op café dan meisjes– Meisjes kijken meer naar TV bij hun lief dan jongens

• Leeftijd:– 19-jarigen kijken meer naar TV op café– 18-jarigen kijken meer naar TV bij hun lief

• Generatie:– Geen significant verschil voor TV kijken op café– Autochtonen kijken meer naar TV bij hun lief dan

respectievelijk allochtonen van de tweede en de eerste generatie

Bezit/toegang tot pc en internet

• Significante verschillen m.b.t gender voor pc– bezit: 64,7% jongens vs 53,2% meisjes– toegang: 90,8% jongens vs 85,2% meisjes

• Hoe ouder de jongere, hoe meer er een eigen pc hebben

(49,2% 14-jarigen, 50,8% 15-jarigen, 59,8% 16-jarigen, 62,4% 17-jarigen, 73,7% 18-jarigen, 76,1% 19-jarigen)

Bezit/toegang tot pc en internet

• Significante verschillen m.b.t. onderwijstypes– Toegang: BSO jongeren significante verschillen

qua toegang tot pc’s dan ASO of TSO jongeren– Bezit eigen pc : ASO (54,6%) < TSO (63,2%) <

BSO (66,7%) < KSO (66,7%)

• Toegang tot internet thuis: ASO (85,1%), TSO (89,6%), BSO (91,6%), KSO (88,9%)

Bezit/toegang tot pc en internet

• Significante verschillen qua hoeveelheid pc’s tussen autochtonen i.v.m. allochtonen van zowel 1ste als 2de generatie.

-> digitale kloof

Uiterlijk

• Gender: Meisjes hechten significant meer belang aan hun uiterlijk dan jongens– meisjes: gemiddeld 7,6/10– jongens: 6,8/10

• Geen significante verschillen m.b.t. onderwijstype, generatie en leeftijd

FocusgroepenMethodologie

Motivering keuze

• Veel info op korte tijd

• Interactie via discussies

Sociale wenselijkheid

• Gender gap (verschillende groepen tov elkaar)

!

Praktische info

• 9 focusgroepen in 6 steden • 63 respondenten

25 jongens & 38 meisjes 9 allochtone meisjes van de 1ste generatie

• Samenstelling focusgroepen:- 4 gemengd, autochtoon- 1 meisjes, autochtoon + 1 jongens, autochtoon- 2 volledig gemengd

• Moderatoren: Fien Adriaens & Elke Van Damme

FocusgroepenBevindingen

Social Viewing

Reactie op clipjes• Ouders:

– Meestal niet erg, soms betrapt gevoel, niet op hun gemak– Afhankelijk van blootheid– Soms kijken ouders mee of maken er grappen over– Meer onwennigheid bij allochtone (meisjes) groepen, maar ook

uitzonderingen“FG3 V3 AL1: Soms spoelt ze dat door. Allee als ze kussen niet, maar als ze echt al beginnen hun kleren uit te doen “

• Broer of zus– Minder gêne, geen probleem– Allochtone meisjes meer beschaamd bij het binnenkomen van broer

als bij zus“FG3 V4 AL1: Ik vanaf mijn broer er is. Vraag: Uw broer? En waarom? FG3 V4 AL1: Die zegt tegen mij ‘jij mag niet zo films kijken”

– Indien jonger: vaak ver/afzetten, ook uitzonderingen– Indien ouder: meekijken

Welke programma’s worden samen bekeken met ouders?

• 2 motieven: - samen kijken omdat TV al aanstaat- samen kijken uit gezamenlijke interesse

• Voorbeelden programma’s:The Mentalist, Lost, Mijn Restaurant, De Slimste Mens, …

• 2 opmerkingen:- geen voorkeur qua programma of genre- vaak slechts met 1 ouder naar tv kijken vaak meisjes met mama & jongens met papa

• Geen relevante info wat betreft kijken met broer/zus of vrienden

TV Talk

Praten rond TV met vrienden

• Algemeen:– Alleen storend indien langer gesprek– Evenwichtige verdeling qua gender en etniciteit– Soms op aanraden van vrienden programma volgen– Eigen smaak en interesse blijven primeren– Vrouwen eerder geneigd vrienden hierin te volgen– Vbn. programma’s: M!LF (mannen), One Tree Hill (vrouwen), Temptation Island, Lost…

• Liefdesrelaties:– Vooral over relaties in echte leven dan de fictieve– Meisjes praten over beide, jongens eerder over de realiteit

TV talk met ouders• Algemeen:

– Praten meer met vrienden dan met oudersouders nieuws, gemiste afleveringen

– Heeft vaak te maken met interesse– Meisjes praten meer met mama, jongens geen verschil – Allochtone meisjes praten vaker met ouders

• Liefdesrelaties:– Komt minder vaak voor dan met vrienden, maar er zijn uitzonderingen– Minder bij jongens– Meisjes praten meer hierover met mama– Meisjes: juiste man vinden, afbeelding relaties,…– Jongens: veilig vrijen– Meer bij allochtone bevraagden

Seksuele moraal

Relaties en seksualiteit in programma’s

• Belang?– Overdreven en onrealistisch, normaal bevonden– Toch leuk dat er aandacht aan besteed wordt– Vooral meisjes vinden dit aangenaam– Jongens: sommige overbodig, anderen leerrijk

• Teveel?– Alleen storend indien te vaak en te lang aan bod en

beelden te expliciet – Bezorgdheid over kinderen– Jongens klagen indien het té veel aan bod komt– Aantal allochtone meisjes niet op hun gemak

Definitie seksueel getinte beelden

• Ze verstaan hieronder porno, seksuele acties• Niet: insinuerende beelden (vb: onder een deken)

• Meisjes negatiever t.o.v. porno dan jongens, maar beiden vinden het niet nodig op TV

internet• Uitzondering: 1 allochtoon meisje vond blote

buik en kussen ook al een seksueel getint beeld• De meerderheid vond het clipje seksueel

getint, maar niet storend

(Seksuele) liefdesrelaties op TV versus eigen ervaringen

• Onrealistisch,overdreven, idealistisch, te perfect (vb. eerste keer)

• Geen overeenstemming tussen eigen ervaringen en die op TV

• Ze duiken te snel de lakens in• Meisjes spiegelen zich hierin, maar beseffen wel dat

het fictie is

• Herkenning eigen relatie:– Op TV meestal te rooskleurig, maar bepaalde elementen

wel terug te vinden– Meisjes zijn meer geneigd om weg te dromen

Verleiden• Initiatief verleiden:– Meerderheid verwachten dat jongens initiatief nemen,

maar omgekeerd moet ook kunnen– Allochtone meisjes: jongens moeten eerste stap zetten– Ook op tv zetten vooral mannen eerste stap,

uitzonderingen: Samantha (S&tC), Brooke (OTH),…• Imitatie versiertrucs:– Meestal onbewust overgenomen, uitzonderingen bij

jongens– Allochtone meisjes: andere verwachtingen– Versiertrucs op TV zijn te simplistisch en het versieren gaat

te gemakkelijk echte leven vrees voor gezichtverlies

Huidig gedrag & gewenst gedrag

• Ook in de realiteit komt hetzelfde gedrag als op TV voor

• Meisjes zijn subtieler, jongens eerder direct• Allochtone meisjes merken op dat huidige gedrag

veranderd, maar door cultuur en godsdienst toch niet snel zelf initiatief nemen

• Initiatief mag van beide kanten komen, maar eerder van jongens verwacht

• Zowel jongens als meisjes zeggen dat ze liever hebben dat andere persoon eerste stap zet gezichtverlies

Stellingen

• ‘Een jongen die regelmatig een nieuw lief heeft, is cool. Een meisje die regelmatig van lief wisselt, is een slet.’– jongen toch niet cool player– Meisjes slet

• Slet:wel negatievere bijklank dan player– jongens: gedrag verwacht

• ‘Mannen willen seks, vrouwen willen liefde’– Meesten vinden deze stelling cliché– Komt ook omgekeerd voor– Vooral jongens gaan hiertegen in

‘Casual sex’ aanvaardbaar?

• Meerderheid slechts vanaf bepaalde leeftijd en indien ervaring

• Meesten niet akkoord indien vaste relatie• Jongens aanvaarden dit meer dan meisjes• Allochtonen vinden dat dit eerder niet kan

Seks voor het huwelijk

• Mannen accepteren dit meer dan vrouwen• Meisjes hechten meestal meer belang aan hun

maagdelijkheid, maar vinden dat het ook kan• Op 1 allochtoon meisje na, vinden de

allochtonen niet dat dit niet kan cultureel en religieus bepaald

Representatie

Representatie jongeren• Algemeen:

– Vaak overdreven, te idealistisch, te simplistisch voorgesteld– Werken in uitersten, met stereotiepen (vbn.: de nerd, de bitch)

geen gelaagdheid– Uiterlijk belangrijker als karakter – Maar geen problemen mee, want anders oninteressant– Ze vinden dat dit explicieter voorkomt in Amerikaanse dan in Belgische series

• Fysiek:– Personages in series aantrekkelijker dan in realiteit (vbn.: mannen gespierd,

vrouwen slank)– Gegeven redenen: kijkcijfers & escapisme

• Hoe anders?– Bestrijden stereotypering via realistischere beelden– Maar niet té realistisch, want anders oninteressant– Jongere acteurs om personages te vertolken

Homoseksualiteit op TV• Perceptie:

– Enkele vbn.: Ann (Thuis), Tim & Robbie (David),…– Strookt niet met de werkelijkheid, ook qua aanvaarding– Gebruik gemaakt van uitvergroting en stereotypering:

- vrouwen eerder stoer, mannen eerder vrouwelijk– meer mannelijke dan vrouwelijke homoseksuelen– Homoseksuele relaties houden niet lang stand in series

• Houding homoseksualiteit in het dagelijkse leven:– Meerderheid autochtonen geen probleem mee, met

uitzondering van 1 meisje– Meerderheid allochtonen: negatief

reden: culturele achtergrond

Perceptie allochtonen op TV• Enkele vbn.: Mo en Aïsha (thuis),…• Perceptie wordt tegenstrijdig ervaren:

- negatief: gangstertjes, dader, medeplichtig- positief: goed voorgesteld

• Iedereen stelt dat de voorstelling niet representatief is uitzondering: Mo (Thuis)

• Allochtone jongeren vinden dat er meer allochtonen moeten zijn en positiever afgebeeld moeten worden tot nu toe altijd negatief belicht

Houding ten opzichte van allochtonen in het dagelijkse leven

• Dubbelzinnige houding:- 1 groep stelt dat ze alleen maar negatieve ervaringen hadden met allochtonen- meerderheid van de groepen stelt dat men niet alle allochtonen onder één noemer kan plaatsen

• Opmerking: beide autochtone geslachten stelden dat ze niet veel allochtone vrienden hebben

Besluit

Besluit

•Drie peilers: gender, etniciteit, seksualiteit

•Kwantitatief: survey

•Kwalitatief: focusgroepen thema’s: social viewing, tv talk,

seksuele moraal, stereotypen, representatie

•Aandacht voor methodologie

Vergelijking kwantitatief- kwalitatief

• Complementair• Kwantitatief: - autochtonen = allochtonen

- tweede generatie: vrijer vb. tv-bezit, social viewing

• Kwalitatief:

-social viewing - etniciteit: allochtonen ≠ autochtonen(vb. meisjes onwennig)- peers belangrijk- gender: meisjes sneller beïnvloed

- tv talk - etniciteit: allochtonen meer met ouders- gender: vooral meisjes

- seksuele moraal- algemeen = niet gechoqueerd- etniciteit: allochtone meisjes moeite- gender: weinig verschil

- representatie - niet realistisch algemeen

Gelijkenis beide luiken: Tv-kijken = familiemoment

• Representatie homoseksualiteit etniciteit: allochtonen eerder negatief

(cultureel)

• Representatie allochtonen algemeen niet representatief

etniciteit: allochtonen: ‘te negatief en te weinig’

• Jongeren

• Kritisch maar ok

• Mediageletterd

• Toegang en bezit hoog

• Toekomst? Meer onderzoek met allochtone jongeren