SCMT Jaarverslag 2012-2013 1 - Museum Militaire Traditie · 7. - Gouden vrienden - Zilveren...
18
SCMT Jaarverslag 2012-2013 1
Transcript of SCMT Jaarverslag 2012-2013 1 - Museum Militaire Traditie · 7. - Gouden vrienden - Zilveren...
SCMT Jaarverslag 2012-2013 1
2 SCMT Jaarverslag 2012-2013]
JAARVERSLAG VAN DE STICHTING
COLLECTIE MILITAIRE TRADITIE
VERSLAGJAAR 2012 - 2013
DRIEBERGEN-RIJSENBURG, AUGUSTUS 2013
INHOUD Pagina: 2. Inhoudsopgave Contactgegevens 3. Voorwoord 4. Overzicht medewerkenden 5 Jaaroverzicht - Donateurs 7. - Gouden vrienden - Zilveren vrienden - Bronzen vrienden - Donateurs waar we extra trots op zijn - Nieuwe donateurs 8. - Bezoekers 8. - Publiciteit en De Schildwacht 9. - Collectiebeheer 10. - Schenkers 10. - Financiën 10. –Staat van baten en lasten 11. - Balans 11. – Iets over enkele forten in de Molukken 16. - Doelstellingen verslagjaar 2012-2013 _________________________________________________________________________________________________________________________ De Stichting Collectie Militaire Traditie (SCMT) werd opgericht op 2 augustus 1979. De SCMT exposeert haar collectie en gastcollecties in het MUSEUM MILITAIRE TRADITIE ‘t Schilderhuis. van Rijckevorselstraat 2 3972 ER Driebergen-Rijsenburg Tel.: 0343 - 517588 Website: www.schilderhuis.COM E-mail: [email protected] Bankrekeningnr.: ING 3888960 Openingstijden van MUSEUM MILITAIRE TRADITIE ‘t Schilderhuis zijn: woensdag van 14.00 - 17.00 uur zaterdag, zondag en feestdagen van 13.00 - 17.00 uur 2e Paasdag, 2e Pinksterdag, 2e Kerstdag is het museum geopend. Nieuwjaarsdag, 1e Paasdag, 1e Pinksterdag en 1e Kerstdag gesloten.
De SCMT publiceert periodiek het nieuwsbulletin ‘de Schildwacht’. Dit bulletin wordt gratis beschikbaar gesteld voor de vrijwillige medewerkers en donateurs. Er wordt gestreefd naar toezending per e-mal in pdf formaat. De SCMT beschikt over depotfaciliteiten in Ede, die inmiddels een onmisbaar element zijn geworden in de activiteiten van de SCMT. De SCMT stelt ruimte beschikbaar voor gastexposities en biedt, tegen geringe vergoeding, faciliteiten voor bijeenkomsten van beperkte omvang. De SCMT houdt zich daarbij wel het recht voor, aanvragen hiertoe, zonder opgave van redenen af te wijzen.
SCMT Jaarverslag 2012-2013 3
En dan heb je net weer wat wind in de zeilen
en dan kom je een ijsberg tegen.
VOORWOORD
Hierbij bieden we u het jaarverslag aan van de Stichting Collectie Militaire Traditie over het verslagjaar 2112-
2013.
Het goede nieuws over het afgelopen verslagjaar is, dat we, ondanks de krappe financiële middelen van de
Stichting en tegen de aanvankelijke verwachting in, er toch in geslaagd zijn alsnog één van onze
renovatiedoelstellingen te verwezenlijken.
Er is daarbij gekozen voor het renoveren van de ontvangstruimte, niet alleen omdat dat toch ook fungeert als
“visitekaartje”, maar met name ook, omdat deze ruimte een bijdrage levert aan het genereren van inkomsten.
Al jarenlang verhuren we deze ruimte aan de locale sociëteit en de plaatselijke automobielclub, maar sinds kort
fungeert de ruimte periodiek ook als veteranencafé.
We hopen op deze wijze niet alleen meer inkomsten, maar ook meer donateurs en/of medewerkers voor onze
Stichting te genereren.
Het feit, dat de ruimte nu ook geschikt gemaakt is voor het geven van presentaties verhoogt de aantrekkelijkheid
voor potentiële huurders.
Dat we voor deze renovatie onze onvolprezen “klusploeg” weer veel dank verschuldigd zijn. moge duidelijk zijn.
In de voorafgaande alinea is al gerefereerd aan de reeds langer bestaande behoefte om het medewerkersbestand uit
te breiden. Zowel om de bestuurlijke capaciteit te vergroten, alswel om de openingstijden te kunnen handhaven, is
dit dringend noodzakelijk.
Het penningmeesterschap is het afgelopen jaar ad interim waargenomen door de heer Stan Klijnhout , maar we zijn
nog op zoek naar een definitieve kandidaat. En hoewel we met een potentiële kandidaat in gesprek zijn, heeft dit
nog niet geresulteerd in een feitelijke benoeming. Voor het openhouden van het museum is het bij herhaling nodig
geweest, dat de museummanager als “invaller” fungeerde, hetgeen toch echt niet de bedoeling kan zijn.
Het feit, dat de overige jaardoelstellingen niet gehaald zijn, is direct terug te voeren op de
renovatiewerkzaamheden, de beschikbare financiën en onze beperkte beschikbare personele vrijwilligerscapaciteit.
Al met al houden we ons nog steeds drijvende en is er, zoals u in de eerste alinea heeft kunnen lezen, ook weer
enige voortgang geboekt.
Maar dan is er nog geen melding gemaakt van de in de tekst linksboven genoemde “ijsberg”.
In december van het afgelopen verslagjaar heeft Defensie ons met een nota van de Directeur Materieel & Diensten
van het Commando Landstrijdkrachten laten weten, dat zij ons, als gevolg van de reorganisatie, niet langer
depotruimte kunnen verschaffen en dat wij per 1 juni 2013 de huidige depotruimte moeten hebben verlaten.
Onderhandelingen tussen de Voorzitter en betreffende Directeur hebben geresulteerd in uitstel tot 1 september,
maar dan is het afgelopen. Een tegenslag van groot formaat!!!
Op het moment van schrijven van dit voorwoord is het bestuur nog steeds van alles aan het proberen om deze
“ijsberg” te omzeilen, maar bestaat er nog geen zekerheid over een werkbare oplossing.
En ook, indien we er in slagen om tijdig een geschikt en betaalbaar alternatief te vinden, dan rest ons nog de niet
geringe uitdaging om binnen de beperkte resterende tijd ook nog de verhuizing van onze niet onaanzienlijke
hoeveelheid in het depot opgeslagen museumstukken te realiseren. Defensie betaalt dit deze keer niet en ons budget
laat geen ruimte om een verhuizer in te huren.Hoewel het bestuur er nog steeds vertrouwen in heeft, dat we dit tot
een goed einde gaan brengen, bezorgt het onze collectiebeheerder en zijn depotmedewerkers nachtmerries, staat het
bestuur “het zweet in de handen” en begint uw voorzitter plotsklaps wat grijze haren te vertonen.
Hoewel er op dit moment geen positiever nieuws valt te melden, moet de afloop van dit alles bekend zijn op de dag
van onze jaarlijkse donateursbijeenkomst (die van 2012 hebben we, vanwege medische problemen van de
voorzitter helaas moeten cancellen), die inmiddels (mede op advies van de zijde van de donateurs) is vastgesteld op
woensdag 4 september 2013 .
Een reden temeer om daar dit jaar aan deel te nemen en het bestuur ziet ernaar uit u daar te ontmoeten en bij te
praten. (De geplande locaties omgeving Amersfoort mogen daarbij geen belemmering vormen.)
Tot slot danken wij uiteraard onze sponsoren, donateurs en alle medewerkers, zonder wie wij deze Stichting niet
draaiende zouden kunnen houden.Uw bijdrage(n), inzet en niet aflatend vertrouwen zorgen voor een voortdurende
stimulans voor het bestuur om oplossingen te bedenken voor de steeds weer opduikende nieuwe uitdagingen.
Het Bestuur
4 SCMT Jaarverslag 2012-2013]
Heer Van Ek, let op ! Hoe deze pagina er tussen is gekomen, weet ik
niet. De volgende pagina wordt dus pagina 4. Ik weet niet hoe ik dat
moet veranderen. Alle andere pagina´s verspringen dus ook. Pagina 6
wordt 5 enz. Enz.
SCMT Jaarverslag 2012-2013 5
VRIJWILLIGE MEDEWERKENDEN
Bestuur: C.H. Nicolai, Genm bd voorzitter
F. van Schaik museummanager/perszaken
A. Wijnand collectiebeheerder
J. Marchal technische zaken
S.M. Klijnhout, Kol KMAR bd penningmeester a.i.
H.A. Bresser namens Mars et Historia
J. de Vries
Bestuursadviseur: H.C. de Bruijn, Genm bd adj ibd van H.M. de Koningin (oud-voorzitter)
Financieel advies: J. van der Linden
W.J.M.M. van Est
Plv. collectiebeheerder: vacature
Ass. collectiebeheerder: H. van Bruggen
H. van Wingerden
Ass. wisselexpositie: Drs R.R.V. van Duist
Documentatie: F.J.P. Kiesel, Ltz1 bd
Archiefmedewerker: vacature
Specialisten/adviseurs: R. Geluk muziek
J. Schuuring, KaptMARNS bd onderscheidingen
J.J. Kroes IMMS
Redactie De Schildwacht: F. van Schaik
Renovatieploeg: J. Marchal leiding
P.S. Muetstege, Sbn bd
M. Tollenaar
A. Wijnand
W. Nonhof
Groenverzorging: A. Moen
Gidsen: W.A.A. Bosch, kap bd MGD
G.H. van den Brink, LtKolMARNS bd
H. Bronsgeest
Gastvrouwen/-heren: W.A.A. Bosch, kap bd MGD
Mevr. J.H. Bosch-Posse
J.J. Kroes
G. van Manen
W. Nonhof
6 SCMT Jaarverslag 2012-2013]
LIJST VAN DONATEURS
De Heer en Mevrouw van Aarnhem-Mulder
DRIEBERGEN-RSB
De Heer D.B.W. van Ardenne Lgen bd DEN
HAAG
Mevrouw Jkvr H.J. van Asch van Wijck
DRIEBERGEN-RSB
De Heer ir C.C. Bakker kol.vl.ir bd KLu
MONTFORT
De Heer G. Ballast LtZ2 bd DOORN
De Heer W. van Barneveld LOPIK
De Heer J.S. Baumann STAD AAN ‘T
HARINGVLIET
Mevrouw L. van Beek – Westerbeke RIDDERKERK
De Heer Th.J. van Bennekom HOUTEN
De Heer H.H. Berendsen HAREN
De Heer P.A. van den Berg DOORN
De Heer J. Berhitoe ZEIST
De Heer J.H.M. Berlemon LEIDEN
De Heer R.B. Bierman BOSCH EN DUIN
De Heer E.G. de Bies oud aoo Marns DOORN
De Heer ir J.B. Blindenbach ODIJK
De Heer J.D. de Boer BILTHOVEN
Mevrouw I.D. de Boer – de Boer LEIDEN
De Heer C. Boersma DRIEBERGEN-RSB
De Heer H.G.J. Bosch WIJK BIJ DUURSTEDE
De Heer drs H. Braak DRIEBERGEN-RSB
De Heer L.H.A.M. Braam AMERSFOORT
De Heer H.A. Bresser RIJSSEN
De Heer F. Brettschneider DRIEBERGEN-RSB †
Mevrouw G. Breukelman – Prenger
DRIEBERGEN-RSB
Mevrouw dra C.C.E. Brodie - Meijer
AMSTELVEEN
De Heer en Mevrouw J.P.J.M. Broekman
DRIEBERGEN-RSB
De Heer H.M.G.M. Bronsgeest DRIEBERGEN-RSB
De Heer H.L. van Bruggen DE BILT
De Heer H.C. de Bruijn Genm bd KMar, Adj.HM
ibd VOORBURG
De Heer C. van der Burg ALPHEN A/D RIJN
Mevrouw T. van der Burg - Horstmanshoff
DRIEBERGEN-RSB
De Heer A.E.J. Buss HEEMSTEDE
De Heer G. Buwalda DEN DOLDER
Mevrouw T.M.T. Carlier - van der Laan WIJK BIJ
DUURSTEDE
De Heer R. Casparie Ktz bd DRIEBERGEN-RSB
De Heer J.C. Constandse Kol bd ROOSENDAAL
De Heer M.J. Coumou UTRECHT
De Heer C. Cramer VEENENDAAL
Mevrouw H.J.M. van Dam BALK
Redactie De Nieuwe Wandkrant BEEK EN DONK
Mevrouw A.H. van der Deijl DRIEBERGEN-RSB
De Heer F.W. van Dijk HOOFDDORP
Mevrouw B. van Dijk-Zondag NIJKERK
De Heer W.B. Donker Curtius maj bd Marns
DRIEBERGEN-RSB
De Heer J.M.D. Doorman RHENEN
Mevrouw P.M. Doorman - van Zonneveld DEN
HAAG
Mevrouw L.L. Doude van Troostwijk – DOORN
mevrouw dra R.M.T.A. Drukker DRIEBERGEN-
RSB
De Heer drs R.R.V. van Duist WERKHOVEN
Mevrouw P.M. Duivenvoorden-Hageman
PURMEREND
Mevrouw P.H.Th. Dumon maj bd Milva DELFT
De Heer J. Elstak – v.d.Vaart EINDHOVEN
De Heer K.W.A. Engelbrecht DRIEBERGEN-RSB
De Heer drs H. Flamman DRIEBERGEN-RSB
De Heer drs W.H.M. Fries HOUTEN
De Heer A.W.L. Fritzsche OTERLEEK
Mevrouw M.C. van Garderen-Diesel
AMERSFOORT
De Heer R.A. Gart LISSE
De Heer R. Geluk VEENENDAAL
SCMT Jaarverslag 2012-2013 7
De Heer A.C. Gijsbertsen DOORN
De Heer drs J.C. Gmelich Meijling LtZ1 bd DEN
HAAG †
De Heer A. Gouka AMERONGEN
De Heer drs R.G. Greve VOORSCHOTEN
De Heer C.W. Groeneveld WASSENAAR
De Heer G.V. Haag RHENEN
Mevrouw B.. Hasselaar – de Gaaij ZEIST
De Heer W.S. Havinga WERKHOVEN
De Heer G. van Heek VELP
De Heer dr W. de Heer DRIEBERGEN-RSB
De Heer A.R.R. van Hek WIJK BIJ DUURSTEDE
De Heer A. Hemeltjen DRIEBERGEN-RSB
Mevrouw H.B. Hengstmengel – Boeijinga
DRIEBERGEN-RSB
De Heer B.B.P. Hesseling DRIEBERGEN-RSB
De Heer H. van den Heuvel LAREN
De Heer J.G. van Heuveln ALMERE
De Heer H.J.K. Hissink ZEIST
De Heer J.H. Hofstee DRIEBERGEN-RSB
Mevrouw A. Hofstee - Ruivenkamp GIETEN
De Heer G. Honig WORMERVEER
De Heer mr A.H. Hoogendijk DRIEBERGEN-RSB
Mevrouw C.J.M. van der Hoop VELP
De Heer ir H.H. van der Horst DRIEBERGEN-RSB
De Heer drs T. Hubregtse ELLECOM
De Heer R.A.W. Hufen Hzn. UTRECHT
De Heer B.C. van Hulst NIEUWEGEIN
Mevrouw M.C. van Yperen - Hartogsveld WIJK
BIJ DUURSTEDE
Directie van Jansen Schoenen VOF
DRIEBERGEN-RSB
De Heer W. Jongeneel DRIEBERGEN-RSB
De Heer C.G. Kamerling maj bd Marns DOORN
De Heer L. Kaptein REEUWIJK
De Heer R.D.M. Kelder ZOELMOND
De Heer F.J.P. Kiesel ltz1 bd WOERDEN
De Heer S.M. Klijnhout Kol KMar bd
DRIEBERGEN-RSB
De Heer L. van Klinken Lkol bd Marns
DRIEBERGEN-RSB
De Heer P.R. Klop res.maj. TD DEN HAAG
De Heer L. Koekman BEEK EN DONK
De Heer W. Köhler VLEUTEN
De Heer H. Kok ZEIST
De Heer K. Kolmas DRIEBERGEN-RSB
De Heer J. Kraaijeveld maj bd
Regt.Stoottroepen VOORBURG
De Heer P.E. Kraaimaat DRIEBERGEN-RSB
De Heer R.J. Krale maj bd art ZUNDERT
De Heer F.M. Krijnen ZEIST
De Heer J.J. Kroes HOEVELAKEN
Mevrouw M.H. Kroes – Dirks APELDOORN
De Heer L.A.M. Kruse DRIEBERGEN-RSB
De Heer E.D. Kruyswijk PATERSWOLDE
De Heer G.L.J. de Kuijer kap bd MA
AMERSFOORT
Mevrouw J.M. Kuipers – van den Berg
SPIJKENISSE
De Heer mr H.J.M. Kuypers DRIEBERGEN-RSB
Mevrouw M.M. van der Laan - Dekker EDE
De Heer F.H. Lampen BUSSUM
De Heer H.J. van ‘t Land EENS
De Heer K.P.G. Losekoot DRIEBERGEN-RSB
De Heer G.F.M. Marlet DRIEBERGEN-RSB
De Heer A.A. Marlet DRIEBERGEN-RSB
De Heer G.J.P. Maurits kap bd art SOEST
De Heer C. van der Meer DRIEBERGEN-RSB
De Heer F.D. Meijer KtZ bd MEPPEL
De Heer drs M. van der Meulen DRIEBERGEN-
RSB
De Heer drs J. van der Molen AMERONGEN
De Heer ds J. Mooij VLOP/KLTZ DRIEBERGEN-
RSB
De Heer H.J. Morren OTTERLO
De Heer P.S. Muetstege Sbn bd WASSENAAR
De Heer H.J.M. Mühlheim LtZ2 Bd DOORN
De Heer ing. H.J. Mulder ZEIST
De Heer P. Neervoort DRIEBERGEN-RSB
De Heer J.P. Noordam DOORN
De Heer drs A.N.H. Ockhuijsen BILTHOVEN
Mevrouw A. Oosters - Bongers SCHARENDIJKE
De Heer M. Overbeeke Lkol bd KLu
AMERSFOORT
Mevrouw H.G.J. Overgaauw - Rouwenhorst
LEIDSCHENDAM
Mevrouw T. Pel - Duursma DOORN
De Heer ing. R.E. Peters van Neijenhof
GAANDEREN
De Heer G. van Piggelen BUNNIK
De Heer P.H. Pillekers DELFT
De Heer J. Plasmans DRIEBERGEN-RSB
De Heer W.L. Plink maj bd EPE
mevrouw A. van der Pol - Gouderjaan BREDA
8 SCMT Jaarverslag 2012-2013]
Mevrouw C. Pril-de Haan RIJSENHOUT
Mevrouw H. Prins - Marrink APELDOORN
De Heer ir R.J.M. de Quay VUGHT
De Heer drs R.A. Ridder van Rappard
DRIEBERGEN-RSB
De Heer H.J. Reems AMERSFOORT
De Heer J.P. Reitsma DRIEBERGEN-RSB
De Heer R.H. Rijntalder EDE
De Heer A.P. de Rooder DRIEBERGEN-RSB
De Heer drs R.W.A.L. de Ruysscher BUNNIK
De Heer W.J.M. Schaatsenberg HOUTEN †
De Heer J.G.A. Schampers kap bd Marns
HELMOND (Stiphout)
De Heer H. Scheele DRIEBERGEN-RSB
De Heer mr R.A. Schimmel DEN HAAG
De Heer H.J. Schut HAARLEM
De Heer G.W.Th. van Slageren LOSSER
De Heer M. Slootweg ZEIST
Mevrouw M.M. Sluis MAARN
Mevrouw Th. Snieder Kamlag HILVERSUM
De Heer J.A. Soetens ROTTERDAM
Mevrouw E. Staf ltkol KL bd LEIDSCHENDAM
De Heer J.A.M. Stenger kol bd Genie
VOORSCHOTEN
Bestuur van Stichting Thurkowfonds DEN HAAG
De Heer mr A.M. Stroebel DRIEBERGEN-RSB
Mevrouw J.P.M. Tack - Vroemen BREDA
De Heer L.S. Theeboom maj bd KLu
NIEUWEGEIN
De Heer A. Tolman WERKHOVEN
De Heer C. van der Veen HOUTEN
De Heer W.L.E. van der Velden DRIEBERGEN-
RSB
De Heer M.T. van de Vendel DRIEBERGEN-RSB
De Heer C. van de Vendel DRIEBERGEN-RSB
Mevrouw J.C. Vennik-v.d. Struys SOEST
Mevrouw C.A. Verdugt-Vink DRIEBERGEN-RSB †
De Heer mr J.B.A. Verhoek DIEREN
mevrouw A. Vermeer maj bd KL ZOETERMEER
De Heer H.A. Verweij RIJSWIJK
De Heer ing. I. Verwoert OPHEUSDEN
De Heer R. Visser, BITGUM
De Heer J.D.C. de Vogel, DOORN
De Heer mr drs R.J. Vogels, DOORN
De Heer H. Voorhaar, HILVERSUM
De Heer A.J.M. de Vries Lkol bd KLu,
DRIEBERGEN-RSB
De Heer J.E. de Vries, LISSE
Mevrouw T.M.A. de Vries – Oltmans, UGCHELEN
Mevrouw B.J. van der Waag Lkol bd KLu, DEN
HAAG
De Heer J.F. Wakker, AMSTELVEEN
De Heer mr F. van der Walle, DORDRECHT
De Heer D.J.H. Wechgelaar, DRIEBERGEN-RSB
De Heer H.J. van Welsen, BUSSUM
De Heer A.N. van der Wiel KtZ bd, BILTHOVEN
De Heer drs R. Wientjes, DRIEBERGEN-RSB
De Heer G. Wiersma, ZEIST
De Heer H. Van Wingerden, BILTHOVEN
De Heer D. Winkelman, OEGSTGEEST
De Heer W.H. Wiss, LELYSTAD
De Heer H.E.J. Witte, ZEIST
De Heer A.H. Woolthuis sgt. tit., ZUTPHEN
De Heer C. de Zeeuw, BENTHUIZEN
De Heer J.R. Zijlstra kol bd KLu, MIDDELBURG
________________________________________________________________________________________
GOUDEN VRIENDEN
Mevr. W.N. Bor-Lageweg
Dhr. P. van der Burg ?
Jhr. W.F. Clifford Kocq van Breugel
Dhr. P.J. Dierx
Dhr. R.P. Kroes
Dhr. J.L. van de Voren
Dhr. J.P. van de Voren
Dhr. M.H.J. van de Voren
________________________________________________________________________________________
ZILVEREN VRIENDEN Rotary afd. Driebergen
BRONZEN VRIENDEN De Heer H. Braak, DRIERBERGEN-RSB
________________________________________________________________________________________
DONATEUR WAAR WE EXTRA TROTS OP ZIJN
De Heer W.B. Donker Curtius , DRIEBERGEN-RSB Donateur sinds 4 oktober 1983
SCMT Jaarverslag 2012-2013 9
Wij danken u hartelijk voor uw steurn gedurende de afgelopen 30 jaren ________________________________________________________________________________________
NIEUWE DONATEURS De heer John de Vries, Driebergen-Rijsenburg _________________________________________________________________________________________
Bezoekers
In het vorige jaarverslag spraken we de verwachting uit dat het aantalbezoekers zou toenemen. De reguliere
museumbezoekers zijn echter quaaantal niet spectaculair toegenomen doch het aantal contactmomentenvan
bezoekers aan de bezoekersruimte/receptie is wel toegenomen.
De cijfers van het museumbezoek 173 betalende bezoekers ( tot 1 juli)en 100 ( inbegrepen 11 mei bijeenkomst)
donateurs. De Soos 89 zorgt op jaarbasis voor 48 x gemiddeld 25 ( 1200) aanwezigen en de DAC leden hebben
zo'n 60 contactmomenten.
Een grote nieuwe vaste bezoeker van de receptie is het opgestarte veteranencafe onder leiding van het
veteranencomite Gemeente Utrechtse Heuvelrug. Voorzitter mevrouw N.Bies en de heer P.Gerrits zijn hiervan de
grote trekkers. Vanaf september 2012 maandelijks veteranenbijeenkomsten met een totaal aantal van 350
veteranenbezoeken
( tot 1 juli). Publicitair heeft dit een goed artikel in de locale media opfgeleverd. Plezierige bijkomende effecten van
veteranenactiviteiten; een vaste klusser en meerdere tijdelijke klussers en een vaste ondersteuner met
transportmogelijkheden. Deze laatste heeft diverse transporten (Delft-Driebergen en Ede-Driebergen)met vitrines
reeds verzorgd. De monumentendagen 14 en 15 september in de Gemeente Utrechtse Heuvelrug hopen we
publicitair samen met het lokale comite optimaal te benutten om inwoners/bezoekers op het Schilderhuis te
attenderen.
____________________________________________________________________________________________
Publiciteit en de Schildwacht
In het afgelopen boekjaar is door het vertrek van de secretaris-penningmeester maar een keer het
informatiebulletin, De Schildwacht, verschenen. Te weinig, maar het kon niet anders. Daarnaast hebben
wel diverse publikaties plaatsgehad over de renovatieontwikkelingen van het museum in lokale en
regionale media. Ook de lokale omroep, Radio 90 FM, heeft in een uitzending hier aandacht aan besteed.
Vermeldenswaard is vervolgens de feestelijke ingebruikneming van de sterk gerenoveerde
ontvangsruimte van het museum op 11 mei jongstleden. Daarbij waren de nodige donateurs aanwezig. De
voorzitter van de Stichting Collectie Militaire Traditie, generaal-majoor der infanterie b.d., C.N. Nicolaï,
toonde zich zeer verheugd over deze enorme verbetering. Naar zijn oordeel, zo merkte hij op, wordt het
museum toegankelijker voor groepen voor bijvoorbeeld symposia.
De bijeenkomst werd luister bijgezet door het optreden van het Muziek en Tamboerkorps van de
Verbindingsdienst (MTKV) (Zie foto).
10 SCMT Jaarverslag 2012-2013]
Voorzitter Kees Nicolaï spreekt de aanwezigen toe ter gelegenheid van de ontvangst voor donateurs in de
vernieuwde ruimte van het museum.
________________________________________________________________________________________
SCMT Jaarverslag 2012-2013 11
COLLECTIEBEHEER
Ondanks de renovatieperikelen hebben wij toch weer van diverse schenkers de nodige collectiestukken
geschonken gekregen.
Buiten de gebruikelijke zaken, als kleding, boeken, schildjes en tijdschriften hebben wij ook een
compleet adjudanten Pisa pak (jammer genoeg zonder helm) mogen ontvangen en een super oude
legerkist van Jan Jellis van Kuiken geboren in 1876 in Nes en overleden in 1951 te Wierum. Deze kist zal
een leuke plek gaan krijgen in het museum, nl op de Fourchonwagen uit ca 1800, die wij sinds kort als
bruikleen in ons museum hebben staan.
Om alle schenkingen te noemen is teveel, maar de Stichting Collecte Militaire Traditie wil zeker alle
schenkers hartelijk dank zeggen voor alle fraaie en zeker bruikbare voorwerpen.
Al deze nieuwe bijzondere museumstukken zijn een meerwaarde voor ons museum.
Alleen al het inventariseren en beheren van de zeer omvangrijke collectie is een enorm karwei. Het
(her)inrichten van de expositieruimten, het leveren van bijdragen aan activiteiten van andere instanties,
laat staan het voorbereiden van een mogelijke verhuizing vergt een geweldige inspanning, waaraan de
collectiebeheerder met de hulp van Henk van Wingerden, Henk Verbruggen, Wil Broekhuizen en Ruud
Geluk hun handen meer dan vol hebben.
Voor het op orde brengen van diverse zaken binnen de expositieruimte zou de Stichting dan ook wel wat
hulpkrachten kunnen gebruiken, al zou het alleen maar zijn om de binnenkant van de diverse
vitrinekasten stofvrij te houden en het raamwerk te onderhouden.
Onverlet de regelmatige schoonmaakwerkzaamheden van Joke Bosch, kunnen we nog zeker enige
mensen gebruiken, die het leuk en interessant vinden om 1 middag in de week dergelijke dingen te doen.
Vooruitlopende op de Monumentendagen op 14 en 15 september wordt, met behulp van René van Duist
en adviseur Joop Zijdeveld, de oude zogenaamde Napoleonhoek heringericht met diverse nieuwe vitrines.
De bedoeling is, om het tijdsbeeld op een juiste manier te tonen met de daarbij behorende reproducties,
uitleg en teksten.
Op die manier wordt in ons museum weer een nieuw pronkstuk gecreëerd.
Ook wordt eraan gewerkt om nog voor 14 en 15 september een wisseltentoonstelling te kunnen tonen.
Nadere info over het onderwerp volgt in augustus,maar dat het een heel bijzondere wisselexpositie met
militaire items gaat worden is zeker.
Voorts zijn we veel dank verschuldigd aan de dinsdagavondklusploeg, omdat we zonder de handjes van
Marco Tollenaar, Jan Marchal, Stan Klijnhout en Arie Bertelink (veteranen platform), nooit zover waren
gekomen.
Toen wij dit jaar bericht kregen van het overlijden van onze voormalige meestertimmerman Arie
Tollenaar, was dit voor de klusploeg een behoorlijke klap, omdat Arie hen nog regelmatig van goed
advies wist te voorzien.
Over het beheer kan vermeld worden, dat de Adlib database ook dit jaar een belangrijke bron van
informatie is geweest..
Zoals ook de afgelopen periode is gebleken, is Adlib ook belangrijk als hulpmiddel bij het identificeren
en terugverkrijgen van geschonken museumstukken, die op enig moment ooit uit onze collectie
ontvreemd zijn.
Tot slot spreekt de Stichting haar dank uit aan alle schenkers, die het afgelopen jaar een bijdrage hebben
geleverd.
SCHENKERS:
12 SCMT Jaarverslag 2012-2013]
Dhr. v.d.Helm ,Woudenberg. Dhr. S.Westmaas, Ede.
Dhr. P. v.d.Vloed, Zeist. Dhr. J. Soetens, Rotterdam.
Dhr. J v.d. Broek, Driebergen-Rijsenburg. Mevr.M.Peeters, Utrecht.
Dhr. J v.d.Kooi, Harich. Dhr. de Jong, Zeist.
Dhr. A.G.Gijsbertsen, Doorn. Dhr. R.D.P.deWijs, Scherpenzeel.
Dhr. H. Kuin, Den Haag. Dhr. E.G.deBies, Doorn.
Dhr. A.Bertelink, Leersum. Dhr. R. van Arkel, Den Bosch.
Dhr .P.R. Klop, Den Haag. Dhr.G. Nieuwenhuis, Ede.
Dhr. J.Peeters, Arnhem-Ede. Dhr.R. van Duist, Werkhoven
Dhr. P.Gerrits, Doorn. Dhr.W.v.d Helm, Woudenberg.
______________________________________________________________________________________________________
Financien
De ingezette lijn naar het zoeken van besparingen is doorgezet. Zo is het aantal bankrekeningen verder
teruggebracht en ook het aantal bankpasjes gedecimeerd. Zoals in het vorig verslagjaar gemeld loopt onze
hypotheek af in 2014. Iets meer financiele ruimte komt daardoor ter beschikking. In het verslagjaar is
naast diverse geldschenkingen weer een bijdrage ontvangen van het Thurkowfonds. De voordelen van de
isolatie van het gebouw , de aanpassingen van de verzekering en de beveiliging werken ook door in dit
boekjaar. Kantoorkosten werden verlaagd en het aantal uitgegeven Schildwachten verminderde.
Al met al eindigt dit boekjaar opnieuw met een positief saldo.
STAAT VAN BATEN EN LASTEN
Periode 01-08-2012 tot en met 31-07-2013
UITGAVEN
ONTVANGSTEN
2012/2013 2011/2012
2012/2013 2011/2012
Dotatie res. Groot onderhoud € 4.000,00
Directe kosten museum € 370,30
Opbrengsten museum € 6.760,38 € 10.349,42
Huisvestingskosten € 7.508,83 € 12.877,47
Opbrengst huur € 7.735,02 € 7.988,07
Activiteiten/winkel/horeca € 55,53 € 284,60
Activiteiten/winkel/horeca € 675,60 € 273,72
Verkoopkosten n € 263,25 € 441,33
Kantoorkosten € 1.540,15 € 2.499,53
Algemene kosten € 1.002,21 € 647,97
rente hypotheek € 401,68 € 599,12
Schenking KF Heinfonds
Afschrijving 200,== 200,==
Nadelig saldo
Batig saldo € 199,35 € 690,89
€ 15.171,00 € 18.611,21
€ 15.171,00 € 18.611,21
BALANS per 31 juli 2013
2012/2013 2011/2012
2012/2012 2011/2013
Vaste activa
Eigen vermogen
Gebouwen € 40.337,00 € 40.337,00
Exploitatie reserve € 19.394,52 € 18.703,63
Beveiliging € 525,00 € 725,00
Exploitatie overschot € 199,35 € 690,89
Afschrijving
Voorzieningen
Vlottende activa
Reserve groot onderhoud € 14.000,00 € 10.000,00
Voorraden
Voorraad winkel € 100,00 € 100,00
Langlopende schulden
Voorraad horeca € 25,00
SCMT Jaarverslag 2012-2013 13
Lening onr. Goed B € 8.600,00 € 8.600,00
Vorderingen
Restschuld hypotheek € 2.958,60 € 5.917,26
Belastingdienst btw € 285,00 € 274,92
Aflossing
Huur € 720,00
Liquide middelen
Kortlopende schulden
Kas € 241,58 € 388,83
ING bank € 2.923,65 € 1.975,09
Rabobank € 50,87
v. Lanschot € 20,24 € 35,07
€ 45.152,47 € 43.911,78
€ 45.152,47 € 43.911,78
________________________________________________________________________________________
Iets over enkele forten in de Molukken
1. Belgica
Op Neira, één van de eilanden van de groep Banda-eilanden in de Molukken werd in de jaren 1672/73 het
fort Belgica gebouwd. Dit geschiedde op advies van Cornelis Speelman, die van 1681-1684 optrad als
gouverneur-generaal van de Verenigde Oost Indische Compagnie (VOC) en voordien in fuctie was als
raadslid van de regering in Batavia.
Het fort Belgica, hier afgebeeld, is het derde van die naam en gebouwd door de ingenieur Adriaan de
Leeuw. Deze heeft het fort op Europese wijze gebouwd, zulks in tegenstelling met de meeste
compagniesforten.
Belgica III werd gebouwd als een dubbel bolwerk, bestaande uit een vijfhoek met vijf ronde bastions
gelegen binnen een lager liggende vijfhoek met vijf puntige bastions, zodat de zijden van die vijfhoeken
evenwijdig aan elkaar liepen. De vijf ronde bastions droegen indertijd elk een hoge ronde kruittoren,
welke vijf torens niet weinig bijdroegen aan de imposante indruk van het geheel.
De allereerste opgang naar de sterkte Belgica, d.w.z. de overgang van de begane grond naar het eerste
platform, was vrij primitief: een houten trap, die in tijden van nood eenvoudig werd opgehaald. Een
slotgracht en ophaalbrug ontbraken. Een poort door het binnenste bolwerk, met een breed tonvormig
gewelf, voerde naar het binnenplein, waarop 23 kazematten uitkwamen. Het kasteel werd met 58 stukken
geschut bewapend, de bezetting bestond uit 400 krijgslieden.
Ten tijde van de Russisch-Japanse oorlog (1904-1905) die ook in de Nederlandse koloniën enige
beroering wekte, werden bepaalde maatregelen genomen. Zo werd door het hoofd-kwartier van het
Indische leger opdracht gegeven om de rondelen van Belgica op te blazen.
In de tweede helft van de 19e eeuw kwam meer en meer het verdragend achterlaadgeschut met getrokken
loop in gebruik, waardoor torens kwetsbaarder werden.
Zo zal de opdracht tot het opblazen van de torens van Belgica moeten worden uitgelegd.
Ook in Nederland werden soortgelijke maatregelen genomen. Gezien het feit dat in 1910 het fort werd
verlaten, valt het bevel tot “modernisering” of “aanpassing” wel te betreuren! Later heeft een stichting de
vernielde torens zo goed mogelijk hersteld.
14 SCMT Jaarverslag 2012-2013]
2. Forten op Kisar
Op het eilandje Kisar, iets ten noorden van het eiland Timor gelegen, had de VOC in 1668 een klein
Europees garnizoen gevestigd. Deze wachtpost was ingesteld om in dit afgelegen deel van de archipel een
oogje in het zeil te houden op de naleving van haar handelsmonopolie.
Men treft er de ruïnes aan van twee kleine fortwerken: aan het strand het fort Vollenhove, meer in het
binnenland het fort Delfshaven.
Deze ruïnes vormen niet de enige merkwaardigheden op het kleine eiland. Men zegt dat op een gegeven
moment de militaire bezetting aan haar lot werd overgelaten. De soldaten zich met de bevolking hebben
vermengd, zodat men er nu blanke Indonesiërs met Nederlandse namen, sommige met blauwe ogen of
met kastanjebruin haar kan ontmoeten. Dit zou gebeurd zijn, toen Nederland ten tijde van Napoleon bij
het Franse rijk werd ingelijfd en de koloniën door Engeland, dat toen met Frankrijk in oorlog was, werden
bezet. Maar het ligt meer voor de hand te geloven dat de europese soldaten die met Kisarese vrouwen
getrouwd waren, na hun diensttijd op het eiland bleven wonen en dat er zo een stam van Mestiezen-
soldaten- families ontstond, die zich onderscheidde van de inheemse bevolking door hun europese namen
en militaire positie. Hoewel ze met de oorspronkelijke bevolking op goede voet stonden, leefden zij lange
tijd in afzondering en trouwden veel onder elkaar. Voor degenen die er het fijne van willen weten, heeft
een Duitse onderzoeker twee dikke boekdelen over deze bevolkingsgroep geschreven onder de titel ‘De
mestiezen van Kisar’
3. Fort Oranje op Ternate
Het kleine vulkaaneiland Ternate in de Noord-Molukken was een monument van drie eeuwen
Nederlandse historie. Dit eiland was één van de oudste bolwerken van het VOC-gezag en bovendien het
centrum van een machtig sultanaat. Wie Ternate beheerste, beheerste het gehele eilandengebied in de
omtrek, waarom Nederlanders, Portugezen, Spanjaarden en Engelsen de handelsstrijd hebben gevoerd
met alle middelen die pasten bij die tijd. Want wie Ternate beheerste, beheerste het gehele eilandengebied
in de omtrek.
Het bewijs van Ternate’s belang in het verleden wordt geleverd door de aanwezigheid van restanten van
forten die hier werden gebouwd door Portugezen, Spanjaarden en Nederlanders.
In 1512 verschenen de Portugezen onder Francesco Serrao in de Molukken en op 24 juni 1522 legde de
SCMT Jaarverslag 2012-2013 15
eerste Portgese landvoogd Antonio de Brito de eerste steen voor het fort “Nostra Senhora do Rosario”
(Onze lieve vrouw van de Rozenkrans), door de Ternatanen “Gamma Lamo” (grote stad) genoemd;
vanuit deze vestiging dreven de Portugezen tot ca 1570 hun handel in specerijen. Het fort werd gebouwd
op een plaats bij het tegenwoordige dorp Kastella aan de zuidwestkust van Ternate. In de Portugese tijd
woonde de sultan van Ternate in zijn hofstad ten noordwsten van het fort.
Het fort werd in 1540 voltooid en groeide later uit tot een grote vesting. De historicus Van de Wall
vermeld er het navolgende van (blz. 258): “De Portugeesche landvoogden verzorgden met toewijding hun
groote vesting, die haars gelijke niet had, want zij was niet allen het bolwerk van hun gezag, maar ook
van hun geloof; binnen hare muren bevonden zich niet alleen kerken en kapellen, maar ook kloosters en
scholen; het is niet te veel gezegd, dat het een stad op zichzelf was.
Bijzondere vermelding verdienden de Domkerk St Paulus en het fraaie klooster der “Predikheeren.” Van
dit bolwerk treft men tegenwoordig nog maar enkele muren en steenhopen aan. Staande bij deze door
plantengroei overwoekerende puinhopen kan men zich moeilijk voorstellen dat hier eens een vesting van zodanige
omvang lag. Maar er heeft zich dan ook wel het een en ander afgespeeld.
Er ontstonden spanningen tussen de verbreiders van het Rooms-Katholieke geloof en de beleiders van de
Islam. Op 28 februari 1570 werd de Ternataanse sultan Hairun verraderlijk door toedoen van de
Portugezen vermoord. Dit was bepaald niet bevorderlijk voor een betere verstandhouding. De nieuwe
sultan Babullah Datu Shah sloeg het beleg op voor de vesting en in 1557 werden de Portugezen van
Ternate verdreven en trokken zij naar het nabijgelegen eiland Tidore; de sultan van Tidore, concurrent
van die van Ternate, stond de Portugezen toe zich daar met een fort te handhaven.
De Ternatanen zijn trots op dit geheel op eigen kracht verrichte wapenfeit. De gebeurtenis wordt met een
monument bij de ruines gememoreerd. Het jaartal 1575 wordt onder het wapen van Ternate vermeld,
tezamen met het onderschrift “Marimoi ngone futuru” hetgeen wil zeggen “Eendracht maakt macht”. En
het vliegveld op het eiland is naar sultan Babullah vernoemd.
Nadat de Portugezen van Ternate waren verdreven, maakten de Ternatanen zich meester van de vesting
die zij Gamma Lamo noemden. Toen de Nederlanders zich in 1599 voor het eerst omder Wijbrand van
Waerwijk in de Ternataanse wateren vertoonden, resideerde de toen regerende sultan Saifudin, zoon van
Babullah, in Gamma Lamo. Gesteund door strijdkrachten van deze sultan verdreven de Nederlanders in
1605 de Portugezen van Tidore. De Portugezen gaven zich over toen hun kruithuis in de lucht vloog en
kregen vrije aftocht naar de Philippijnen waar de Spanjaarden heersten. Deze gebeurtenissen vonden
plaats tijdens de 80-jarige oorlog (1568-1648), Portugal stond toen onder de Spaanse troon en was
daarmee een vijand van de republiek der zeven verenigde Nederlanden.
In 1606 verscheen een machtige Spaanse vloot onder de gouverneur van de Philippijnen,
Don Pedro d’Ancuna, bestaande uit 36 zeilschepen bemand met 1300 Spanjaarden en 400 Philippino’s op
Ternates rede. Het door de Nederlanders bezette fort op Tidore werd heroverd en de vesting Gamma
Lamo ging vrijwel zonder slag of stoot over in de handen van de Spanjaarden. De Spanjaarden droegen
Gamma Lamo niet over aan de Portugezen. Sultan Saifudin moest gebied op zijn eiland afstaan aan de
sultan van Tidore en werd met zijn zoon Hamza meegenomen naar Manilla, waar hij later stierf.
De Spaanse gouverneur liet in Nostra Senhora do Rosario een bezetting van 600 Spanjaarden achter. De
vesting werd versterkt en ruim voorzien van verdedigingsmiddelen.
Op het niet door de Spanjaarden bezette deel van Ternate werd een nieuwe sultan gekozen en de hulp van
de Nederlanders werd ingeroepen. Dit verzoek om hulp werd gericht tot Cornelis Matelief de Jonge, die
in 1605 met een vloot van 11 schepen uit Nederland was vertrokken en zonder veel succes een poging aan
het doen was om de Portugezen uit Malaka te verdrijven.
Cornelis Matelief de Jonge zette onmiddelijk koers naar Ternate. Daar aangekomen (eerste helft van
1607) trad hij in overleg met de nieuw gekozen sultan en kwam overeen dat de Nederlanders op Ternate
een fort zouden bouwen en dat de sultan in de nabijheid van dit fort een nieuwe hoofdstad zou stichten.
Zo stichtte Cornelis Matelief de Jonge in 1607, aan de westkust van het eiland, het fort Malayo, dat later
werd herdoopt in Fort Oranje. De sultan stichtte zijn nieuwe hofstad niet ver ten noorden van het fort,
waar ook nu nog de “kedaton”, de sultanswoning staat. Matelief de Jonge sloot een verdrag dat
16 SCMT Jaarverslag 2012-2013]
wederzijdse hulp tegen de Spanjaarden en de alleenhandel in kruidnagelen behelste.
Later werd dit gevolgd door een minzame brief van Prins Maurits aan de sultan, waarin een en ander werd
bevestigd. De in 1602 opgerichte VOC begon hiermee langzaam maar zeker veld te winnen. Pieter Both
en Gerard Reynst, respectievelijk de eerste en de tweede gouverneur-generaal verbleven afwisselend op
Ambon en Ternate. Laurens Reael, in 1616 benoemd tot gouverneur-generaal hield zijn vast verblijf op
Ternate; het was in het fort Oranje waar toen enige tijd de Raad van Indië samenkwam. Tot aan de
stichting van Batavia in 1619 door Jan Pieterszoon Coen, kan Ternate beschouwd worden als het centrum
van het VOC-gezag in Azië!
Al met al een interessant voorbeeld hoe in het verleden conflicten tussen Europese mogend-heden, mede
werden uitgevochten ver buiten de eigen grenzen en hoe oorlogen in Europa zo hun weerslag hadden op
strategische en economisch belangrijke gebieden buiten Europa.
Ternate, dat toentertijd zeker als zo’n gebied beschouwd moet worden, kwam hiermee met een bezetting
van twee elkaar vijandige machten te zitten. Het gelukte de Nederlanders niet om de Spanjaarden te
verdrijven. Laatstgenoemden vertrokken in 1663, vijftien jaren na het einde van de 80-jarige oorlog, in
opdracht van de koning van Spanje naar de Philippijnen, omdat de Spaanse handel in de Molukken
weinig meer opleverde. Daarbij vernielden zij hun eigen bolwerken op Ternate.
In fort Oranje was tot de Japanse bezetting een afdeling van het Indische Leger gehuisvest. Ook na de
Japanse bezetting, werd het fort in gebruik genomen door een afdeling van het Nederlandse leger. De
muren van het fort met alle gebouwen daarbinnen werden in de Nederlandse tijd goed onderhouden maar
zijn nu vervallen tot een ruïne.
4. Forten Willemstad en Kalamatta op Ternate
Het eiland Ternate wordt gevormd door een 1721 meter hoge, werkende vulkaan, door een strook grond
omgeven. Het eiland is slechts 45 km in omtrek. Het Nederlandse fort Oranje aan de oostkust en het
Spaanse fort Nostra Senhora do Rosario aan de zuidwestkust, waren langs de kust gemeten slechts ca 15
km van elkaar verwijderd. Vanaf 1607 was het eiland in twee delen verdeeld.
De Spanjaarden met de Tidorezen aan hun zijde beheersten het zuid-westelijk deel van het eiland, de
Nederlanders met de Ternatanen aan hun zijde het noordoostelijk deel.
Op de bouw van het fort Oranje volgde in 1609 de bouw van een Nederlands fort te Takomé op
noordwest Ternate. Dit fort kreeg de naam Willemstad. Oorspronkelijk was dit een versterkte plaats in
handen van de Ternatanen. Een groot aantal Ternataanse gezinnen, die als gevolg van de strijd in 1606
naar Halmahera en elders waren gevlucht, vestigden zich bij dit fort. De Nederlanders legden er een
garnizoen van 100 man. Met enige moeite kan men wellicht nog enige resten van dit fort aantreffen.
De grenzen tussen het door de Spanjaarden en het door de Nederlanders gecontroleerde deel van Ternate
werden bepaald door de ligging van hun verschansingen. Op noordwest Ternate werd de grens blijvend
bepaald door de vesting Willemstad te Takomé. Op de zuidoosthoek van het eiland hadden de
Nederlanders tot 1625 een vesting te Kalamata, die voor de Spanjaarden de toegang tot de oostkust
afsloot. Daarmee waren de oost- en de noordkust hecht in handen van Nederlanders en Ternatanen.
5. Fort Toloko
Een ander Nederlands fort, gebouwd in 1623, lag bij Toloko, benoorden het fort Oranje. In de
tegenwoordige reisgidsen wordt dit fort toegeschreven aan de Portugezen, waarvan ik heb vermeld, dat zij
in 1575 door de Ternatanen uit hun vestinging aan de zuidwestkust werden verdreven.
Dat zij toen ook een fort hadden te Toloko is aanvechtbaar. In een tweetal Portugese bronnen wordt
Toloko wel genoemd als een haven maar niet meer dan dat.
In maart 1612 schreef Pieter Both, de eerste gouverneur-generaal van de VOC, dat goed gevonden was,
ter bescherming van de Ternatanen in de omtrek van Malayu (fort Oranje) en de omtrek van Takomé
(Willemstad), een reduit te maken te Toloko, ‘op een bergchen, wesende van nabuyren inprennable”. Het
SCMT Jaarverslag 2012-2013 17
fort kwam gereed en kreeg de naam Hollandia, maar werd ook zonder meer Toloko genoemd. Het is
gebouwd aan de oostkust, op het einde van een bergrib die tot in zee doorloopt.
De latere gouverneur-generaal ,Jan Pieterszoon Coen, met zijn zetel in Batavia, meende dat de bezetting
van Toloko meer in het voordeel van de Ternatanen dan van de Nederlanders was.
Hij bepleitte de opheffing van het fort maar heeft dat niet kunnen bewerkstelligen. In 1656, acht jaren na
de vrede met Spanje, werd het VOC-garnizoen van ca 25 man opgeheven en sinds 1661 werd het fort aan
de sultan als “landhuis” ter beschikking gesteld. Op het einde van de 18eeeuw (Napoleon, Franse tijd)
kreeg het fort in verband met een Engelse en Tidorese dreiging, weer een Nederlandse militaire bezetting
en in 1798 en 1801 werden Tidorese en Engelse aanvallen op het fort afgeslagen. In 1843 werd het fort
definitief ontwapend en verviel het.
Hier zijn slechts enkele gebeurtenissen aangehaald. Het fort was gebouwd in de vorm van een manlijk
geslachtsdeel. Ofschoon het fort juist hierdoor uitstekend te verdedigen was, werd Pieter Both erom
bespot. Volgens een ANWB-gids werd het fort gebouwd “door een zekere Pieter Boot”.
6. Fort Santossa
Schuin achter de woning van de sultan ligt de ruïne van het fort Santossa. Het kreeg een klein garnizoen
van de VOC “om de sultan te beschermen” maar wellicht “om een oogje in het zeil te houden”.
7. Des Konings Zeehoofd
Aan zee, recht voor de woning van de sultan, treft men tegenwoordig een in zee uitstekende krib aan met
daarop enige woningen. Op het worteleinde hiervan, dat is op de plaats waar men vanaf de wal de krib
betreedt, treft men een rond gemetseld bolwerkje aan.
In Nederlandse bronnen wordt het vermeld als “des konings zeehoofd”. Dit zeehoofd dateert van de
17e eeuw en heeft deel uitgemaakt van een versterkte en verdedigbare zeewering, die de zeezijde van de
hofstad van de sultan afsloot. Omdat men de grond rondom het bolwerkje heeft opgehoogd, steken de
muren minder boven het maaiveld uit dan oorspronkelijk het geval was.
In de 19e eeuw stond op het zeehoofd een wachthuisje, van waaruit prauwen, komende van Halmahera
met producten voor de Ternataanse markt, in de gaten werden gehouden. Deze moesten hier aanleggen en
schatting opbrengen. In 1881 bedroeg deze, ongeacht de lading van de prauw, 2 pakken sago of 80
centen.
Van dit wachthuisje, dat in de 30er jaren van de vorige nog overeind stond, is niets meer over.
F.J.P. Kiesel
_____________________________________________________________________________________
DOELSTELLINGEN SCMT VERSLAGJAAR 2013-2014
1. Creëren van een ruimte voor wisseltentoonstellingen.
2. Minimaal 1 wisseltentoonstelling organiseren.
3. Een bijdrage leveren aan de “Open Monumentendag” in september 2013.
4. Het maken van een plan voor een definitieve depotruimte in eigen beheer.
5. Het starten van de voorbereidingen voor zo’n depotruimte.
6. Het verwerven van inkomstenbronnen t.b.v. het creëren van een nieuwe depotruimte en het
inrichten van een ruimte voor wisseltentoonstellingen.
7. Het maken van een begin met de invoering van audio-visuele hulpmiddelen
8. Uitbreiding van het bestuur en de vrijwilligersorganisatie
18 SCMT Jaarverslag 2012-2013]
