Bevroren Schouder (=Frozen Shoulder)

Top of page

AnatomieAnatomieBeschrijving van het ziekteprocesOorzaakSymptomenHet onderzoek bij de dokterBehandelingAnatomieAnatomieAnatomieAnatomie

Een bevroren schouder wordt ook wel kapsulitis genoemd. Het zorgt voor zowel pijn als stijfheid van de schouder en de klachten nemen langzaam toe, tot zelfs nachtelijke pijnen. Op de heel lange duur is er een tendens tot spontane genezing.

Een bevroren schouder komt bij circa 2% van de bevolking voor en is daarmee dus zeker geen zeldzame aandoening. Meestal zijn het mensen tussen de 40 en 60 jaar, en vaker bij vrouwen dan bij mannen.

AnatomieAnatomieAnatomie

Uw schouder is een kogelgewricht: het bestaat uit een bol die precies past in een kom. De schoudergordel bestaat uit drie botten: het bovenarm bot (humerus), het schouderblad (scapula) en het sleutelbeen (clavicula).

Het bovenste deel van uw bovenarm bot bestaat uit een relatief grote bol die in een relatief kleine en ondiepe kom past op het schouderblad. Een sterk omhulsel van stevig bindweefsel, gewrichtskapsel genaamd, houdt het gewricht in de kom.

Om uw schouder soepel te laten bewegen wordt het gewricht gesmeerd met een soort vloeistof, dat aangemaakt wordt door het slijmvlies (synovium) binnen in het gewricht.

De anatomie van het schouder gewricht

Top of page

Beschrijving van het ziekteproces

Bij een bevroren schouder wordt het gewrichtskapsel dik en stram. Ook ontstaan er verklevingen (adhaesies) in het gewricht en vaak is er minder smerende vloeistof.

Kenmerkend is de verminderde beweeglijkheid van uw gewricht, zowel wanneer u dit zelf probeert te bewegen als wanneer iemand anders het gewricht probeert te bewegen. Het ontwikkelt zich in drie stadia:

1. Het vastvriezenIn het begin stadium begint het gewricht langzaam vast te vriezen en wordt het steeds minder beweeglijk. Tegelijk komt er pijn wanneer u de bewegingen toch probeert te doen. Dit proces van steeds vaster vriezen kan 6 weken tot 9 maanden duren.

2. Bevroren zijnDe beperking van de beweeglijkheid is nu maximaal. Op dat moment kan de pijn al minder beginnen te worden, maar de stijfheid blijft. Dit stadium kan 4 tot 6 maanden duren en levert u grote belemmeringen op in de activiteiten van het dagelijks leven.

3. OntdooienDe beweeglijkheid van de schouder komt langzaam terug tijdens de ontdooi fase. Een volledig (soms bijna volledig) herstel van de beweeglijkheid van uw schouder kan tussen de 6 maanden en twee jaar duren.

In een bevroren schouder is het gewrichtskapsel door de chronische ontsteking verdikt en stug.

Top of page

Oorzaak

Wij weten de oorzaak van een bevroren schouder niet. Er is geen verband met links- of rechtshandigheid (dominantie) of werk. Enkele factoren die het optreden van een bevroren schouder beïnvloeden zijn:

Suikerziekte (Diabetes). Een bevroren schouder komt veel vaker voor bij mensen met suikerziekte, tot wel 10 tot 20 % (in plaats van de eerder genoemde 2 %). De reden hiervan is niet bekend. Er is geen samenhang met de ernst van de suikerziekte, het al of niet goed ingesteld zijn of het gebruik van insuline.

Andere (meer zeldzame) ziekten. Een bevroren schouder komt ook vaker voor bij een te langzaam werkende schildklier (hypothyreoïdie), een te snel werkende schildklier (hyperthyreoïdie), de ziekte van Parkinson en sommige aandoeningen van het hart.

Immobilisatie. Een bevroren schouder kan ontstaan nadat een arm langdurig geïmmobiliseerd is in een verband, bijvoorbeeld na een botbreuk (fractuur) of een operatie. Het snel laten oefenen (bewegen) na een operatie is de beste methode om een bevroren schouder te voorkomen.

Symptomen

De pijn van een bevroren schouder is dof en zeurend. In het begin stadium van het ziekteproces is de pijn erger. Bewegen van de schouder (tegen de beperking in) maakt de pijn ook erger. De pijn is meestal diffuus aan de buitenzijde van de schouder gelokaliseerd en straalt soms door naar de bovenarm.

Het onderzoek bij de dokter

Lichamelijk onderzoek

Uw orthopeed kan de beweeglijkheid van uw schouder onderzoeken. Reproduced with permission from JF Sarwark, ed: Essentials of Musculoskeletal Care, ed 4. Rosemont, IL, American Academy of Orthopaedic Surgeons, 2010.

Na het beantwoorden van de vragen van uw arts (anamnese) zal hij/zij uw schouder onderzoeken. Uw arts zal uw schouder voorzichtig in alle richtingen bewegen om te zien of de beweeglijkheid beperkt is en in welke richting. De beweeglijkheid van uw schouder wanneer iemand anders het gewricht beweegt wordt “passieve beweeglijkheid” genoemd. Uw arts zal dit vergelijken met de beweeglijkheid zoals u die zelf kunt uitvoeren (“actieve beweeglijkheid”). Mensen met een bevroren schouder hebben zowel een beperkte passieve als een beperkte actieve beweeglijkheid.

Beeldvormend onderzoekEnkele onderzoeken die uw arts helpen om andere oorzaken van uw klachten uit te sluiten zijn:

Röntgen foto’s. Kalkhoudende weefsels, zoals botten, kunnen zichtbaar gemaakt worden met röntgen foto’s. Hiermee kan bijvoorbeeld slijtage van het gewricht worden aangetoond. Bij zuiver een bevroren schouder is de röntgen foto van uw schouder normaal.

Magnetic resonance imaging (MRI) en echografie. Deze onderzoeken kunnen juist beter de weke-delen (= niet-botten) laten zien en alle aandoeningen hiervan, zoals bijvoorbeeld een gescheurde pees. De MRI en de echografie van een bevroren schouder is normaal.

Top of pageBehandeling

Een bevroren schouder geneest bijna altijd vanzelf, al kan het lang (soms wel drie jaar!) duren.

De behandeling is erop gericht de pijn zoveel mogelijk te beperken en de beweeglijkheid zo snel als mogelijk te herwinnen met oefeningen, meestal onder leiding van een fysiotherapeut.

Niet-operatieve behandelingMeer dan 90% van alle patienten worden beter met een relatief simple behandeling, bestaande uit pijnbestrijding en oefenen.

Ontsteking remmende medicijnen (=Niet-steroide anti-inflammatoire drugs, ofwel NSAID’s). Dit zijn medicijnen als paracetamol en ibuprofen, welke pijn en ontsteking (zwelling) verminderen.

Corticosteroiden injecties. Cortison (een soort prednison) is een zeer krachtig ontsteking remmend medicijn dat met een injectie in het ontstekingsgebied van de schouder gespoten wordt.

Fysiotherapie. Specifieke oefeningen helpen u de beweging weer terug te krijgen van uw schouder. Onder supervisie van een fysiotherapeut volgt u thuis een programma met deze oefeningen. Deze oefeningen zijn gebaseerd op rekken en strekken. Soms helpt warmte de schouder los maken, voordat u met de oefeningen begint. Hieronder staan enkele oefeningen die u kunt doen, maar volg vooral de instructies van uw fysiotherapeut.

Naar buiten draaien – passief rekken. Ga in de deuropening staan met uw elleboog 90 graden gebogen en steun met uw hand tegen de deurpost. Houd uw hand op zijn plaats en draai langzaam met uw lichaam zoals op de tekening. Houd dit dertig tellen vast. Ontspan weer en herhaal de oefening drie keer.

Naar buiten draaien – passief rekken Reproduced with permission from JF Sarwark, ed: Essentials of Musculoskeletal Care, ed 4. Rosemont, IL, American Academy of Orthopaedic Surgeons, 2010.

Naar voren buigen - liggend. Ga op uw rug liggen met gestrekte benen. Gebruik uw gezonde arm om uw pijnlijke arm omhoog te draaien en

probeer langzaam met uw pijnlijke arm tot langs uw oor te komen. Houd dit 15 tellen vast en draai dan weer terug. Ontspan en herhaal de oefening drie keer.

Naar voren buigen - liggend Reproduced with permission from JF Sarwark, ed: Essentials of Musculoskeletal Care, ed 4. Rosemont, IL, American Academy of Orthopaedic Surgeons, 2010.

Kruiselings rekken. Breng met hulp van uw gezonde arm de pijnlijke arm voor de borst en reik met uw hand zover als mogelijk. Houd dit dertig tellen vast. Ontspan en herhaal dit drie keer.

Kruiseling rekken Reproduced with permission from JF Sarwark, ed: Essentials of Musculoskeletal Care, ed 4. Rosemont, IL, American Academy of Orthopaedic Surgeons, 2010.

Top of page

Operatieve behandelingIndien de situatie niet verbetert met intensieve en langdurige oefentherapie (fysiotherapie) en ontsteking remmende medicijnen, dan kan een operatie overwogen worden. Bespreek goed met uw behandelend arts de voordelen en nadelen van de operatie.

Het doel van de operatie is het losmaken van verklevingen in het schouder gewricht en eventueel het losmaken van het kapsel. Dat kan door met enig geweld (onder narcose) de arm in alle richtingen te bewegen (=doorbewegen), maar ook door middel van een kijkoperatie waarbij op het zicht van de camera de strakke elementen worden losgemaakt.

Doorbewegen onder narcose. Bij deze ingreep wordt u kortdurend onder narcose gebracht. Uw behandelend arts zal met enig geweld de arm alle kanten op bewegen en zo de strakke weefsels oprekken of zelfs los scheuren. Onmiddellijk is de beweeglijkheid verbeterd, maar het risico bestaat dat daarna nieuwe verklevingen ontstaan en de schouder dus weer vast vriest. Het is daarom zeer belangrijk om met intensief oefenen de gewonnen beweeglijkheid te behouden.

Kijkoperatie van de schouder. Bij deze operatie wordt een camera via een kleine opening in de schouder gebracht. Ook hierbij bent u onder narcose. Op het zicht van de camera worden de verklevingen in het gewricht opgezocht en los gemaakt. Hierdoor verbetert de beweeglijkheid meteen, maar ook hierbij moet u met intensief oefenen erna, ervoor zorgen dat deze bewegingswinst behouden blijft.

Beide behandelingen hebben ook risico’s: het zou kunnen gebeuren dat met het doorbewegen of tijdens de kijkoperatie structuren los gaan die niet mogen losgaan. Denk hierbij aan spieren en pezen, maar ook aan bloedvaten of zenuwen. In het uiterste geval kunnen de verklevingen zo strak zijn dat het bovenarm bot breekt en de verklevingen intact blijven. Gelukkig zijn deze complicaties zeldzaam en verbeteren de meeste patiënten aanzienlijk met een dergelijke behandeling.

Deze twee foto’s zijn gemaakt tijdens een kijkoperatie. Links ziet u een normaal schouder gewricht en rechts een bevroren schouder met veel rood ontsteking weefsel en verklevingen.

Herstel. Na de ingreep is intensieve oefentherapie (fysiotherapie) nodig om de gewonnen beweeglijkheid te behouden. Het volledige herstel van de beweeglijkheid blijft een zeer traag proces, dat op zijn gunstigst iets versneld kan worden door deze behandeling. In feite is het een zetje in de goede richting.

Zoals al eerder gezegd is het resultaat van de behandeling van een bevroren schouder op de lange termijn in veel gevallen goed. In enkele gevallen kan de ziekte terug komen en begint het proces van voor af aan. Niet altijd word teen volledig herstel van alle beweeglijkheid uiteindelijk bereikt.

Met name suikerziekte (diabetes mellitus) is berucht voor tegenvallende resultaten.

Top of pageLaatste revisie maart 2012