20 SCHOOLFACILITIES MAART 2017 21SCHOOLFACILITIES MAART 2017

Uit onderzoek van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) bleek dat bij een steekproef onder 20 PO-scholen (waarvan 7 nieuwe) de ventilatie installatie niet goed werkte. Volgens Sjoerd IJpma is de situatie in het VO niet anders. Gebruikers van schoolgebouwen lopen dagelijks gezondheidsrisico.

Schoolbesturen worden over het binnenmilieu voortdurend op het verkeerde been gezet

Dat is de conclusie van Sjoerd IJpma, partner bij HIJ5 Regiepartners. Hij vindt dat het tijd wordt dat de bouwkolom zich opnieuw gaat uitvinden. Het probleem wordt naar zijn mening voor een belang-rijk deel veroorzaakt doordat opdracht-nemers gebruik maken van de onwetend-heid van de opdrachtgever. Het is van belang dat er naast de opdrachtgever iemand staat die ze kunnen vertrouwen en die hen wegwijs maakt in de inge-wikkelde regelgeving en ondoorzichtige adviezen van partijen met een ander belang.

Scherpe prijsIJpma ziet in zijn praktijk maar al te vaak dat opdrachtgevers alléén op prijs een adviesbureau selecteert. Vervolgens wordt het bestek of een bepaalde pres-tatie ook scherp op prijs ingekocht. Alle betrokken partijen, adviesbureau, aannemer en installateur, zijn op het moment van oplevering vaak al door hun budget heen, zegt IJpma. Er is eigenlijk geen ruimte meer voor een zorgvuldige oplevering en nazorg. De school blijft zitten met de gebreken: installaties die onjuist zijn ingeregeld of disfunctioneren met als gevolg geluid- en klimaatklachten en onnodig veel energieverbruik. Het is volgens Sjoerd IJpma van belang dat schoolbesturen in hun rol als opdrachtge-ver worden bijgestaan door een deskun-

dige die samen met hen het bouwproces evalueert en eventuele schadeclaims kan opstellen als er niet volgens afspraak is gehandeld.

Ervaring is schaars Maar ervaren adviseurs zijn schaars. Sjoerd IJpma: “Veel problemen die bij de oplevering naar voren komen worden veroorzaakt door evidente ontwerpfou-ten. De huidige generatie HBO’ers die binnen een adviesbureau of installatie-

bedrijf als projectleider eindverantwoor-delijk is voor het installatieontwerp is hiertoe doorgaans onvoldoende toege-rust. Afgestudeerde leerlingen bezitten in het huidige competentie gerichte HBO-onderwijs onvoldoende parate vakkennis. En eenmaal aan het werk krijgen jonge HBO-ers vaak onvoldoende tijd en begeleiding om in de praktijk het vak goed te leren.”

Niet gevonden“Jongeren zijn minder bereid om na hun opleiding verder in zichzelf te investeren”, zegt IJpma die voor HIJ5 Regiepartners

zelf ook op zoek was naar een HBO-er met enkele jaren ervaring. Bedoeling is dat de nieuwe assistent projectleider eerst intern grondig wordt opgeleid om uiteindelijk als volwaardig projectleider te kunnen functioneren. Maar de inge-huurde recruiter kan geen kandidaten vinden. IJpma: “De recuiter gaf aan wel kandidaten te kunnen aanleveren als de naam van de functie zou veranderen van assistent projectleider in projectleider. De huidige generatie jong afgestudeerden

vindt het blijkbaar minder aantrekkelijk om ondersteunend aan het proces de nodige praktijkervaringen op te doen. In een markt waarin de vraag groot is kom je daarmee weg, maar de opdrachtgever is er niet mee geholpen.”

Afwerken boodschappenlijstjes“Ook de servicemonteur krijgt bij instal-latie onderhoudsbedrijven vaak niet de ruimte om hun vak inhoud te geven”, vervolgt IJpma. “De lage prijzen dwingen installatiebedrijven ertoe servicemonteurs aan te sturen middels ERP systemen, waarbij de service monteur uitsluitend die taken mag uitvoeren die ook op zijn lijstje staan. Er is geen ruimte om verder te kijken dan de neus lang is.”

Zo kan een servicemonteur bij een klacht over te lage temperatuur, volgens IJpma, van zijn baas de opdracht krijgen de stooklijn te verhogen. Als daarna klachten over te veel warmte ontstaan volgt de opdracht de stooklijn weer te verlagen of te adviseren de ramen open te zetten. Voor beide werkzaamheden, veelal uitge-voerd door verschillende monteurs die van elkaars werk niet weten, ontvangt de schoolleiding de factuur.

Sjoerd IJpma vindt het onbegrijpelijk dat partijen het proces zo met elkaar inrich-ten dat het resultaat een ziekmakende

b i n n e n m i l i e u

installatie is, waar docenten, personeel en leerlingen/studenten de negatieve gevol-gen van ondervinden. “Om maar van de hoge energiekosten en reparatiekosten te zwijgen”, aldus IJpma.

Anders aanpakkenVanuit deze ervaring zocht HIJ5 Regiepartners naar een andere inkoop-methode. IJpma: “Eén ding was voor ons helder: met de inkoopmethodiek waarin de 'laagste prijs' leidend is, wordt geen goed onderhoudsbedrijf gevonden. Een gekwalificeerd onderhoudsbedrijf moet beschikken over ervaren goed opgeleide servicemonteurs die de ruimte krijgen het belang van de school die te mogen dienen. Bovendien moeten zij buiten het uitvoeren van het reguliere onderhoudswerk, toege-voegde waarde leveren door ook te kijken naar het correcte ontwerp en correct functioneren van installaties.”

Best Value HIJ5 Regiepartners is gekwalificeerd om schoolbesturen bij deze opdracht te ondersteunen met Best Value inkooptra-jecten. Bij een dergelijke aanpak wordt het principe om veel eisen te stellen aan de inschrijvende partij losgelaten. De opdrachtgever schrijft veel minder standaarden en minimumeisen voor om de kwaliteit van de opdracht te garande-ren. De opdrachtnemer is 'in the lead'. Aanbieders krijgen zo de kans om hun expertise maximaal te laten zien. Hun voordeel: beperkte kosten in de aanbe-stedingsfase en meer mogelijkheden om zich te onderscheiden van hun concur-renten. Het onderhoudsbedrijf met de beste prijs-kwaliteit verhouding, krijgt de opdracht. Door oog te hebben voor de kansen en mogelijke risico's, zorgt het onderhoudsbedrijf ervoor dat de project-doelen van de opdrachtgever gehaald worden binnen budget, volgens planning en volgens de afgesproken kwaliteitseisen, aldus IJpma.

Goed opdrachtgeverschapSjoerd IJpma pleit er voor dat schoolbe-sturen zich verder bekwamen in goed opdrachtgeverschap; resultaatgericht, eerlijk, transparant en (wederzijds) bereid te leren. Dat kan door werkelijk samen te gaan werken met een onderhoudsbedrijf. Een langdurige samenwerking is in beider belang. Als de opdrachtgever zelf de kennis niet in huis heeft, past er ook een goed en onafhankelijke adviseur bij. Met een onafhankelijk adviseur beschikt het schoolbestuur over meer kritisch vermo-gen de plannen en het geleverde werk te beoordelen. Deze onafhankelijk adviseur heeft daarnaast als belangrijke taak, in de driehoek opdrachtgever-opdrachtne-mer-adviseur te kijken naar mogelijke verbeterpunten in de ieders processen en

wijze van communicatie en informatiever-strekking. Dus niet een wig in de samen-werking drijven door éénzijdig de belan-gen van de opdrachtgever te dienen maar de samenwerking te verbeteren waardoor uiteindelijk de prijs/kwaliteitverhouding daadwerkelijk zal verbeteren.”

Dit artikel wordt u aangeboden door:

HIJ5 Regiepartners Tel. 0529 - 480 8009E-mail: s.ijpma@hij5.nlwww.hij5.nl

De praktijk leert dat maar al te vaak alléén op de laagste prijs wordt geselecteerd

“Binnenklimaat in Stedelijk Gymnasium Piter Jelles nu perfect”Het Rijksmonument De Manege in Leeuwarden (1856) kreeg in 2006 een bestem-ming als studiehuis bij het Stedelijk Gymnasium Piter Jelles. Na een spectaculaire verbouwing waren er hardnekkige klachten over de temperatuur en tocht.

Het is een groot en hoog pand met een glazen constructie waarin een soort kas is gemaakt, met vier dozen (klaslokalen) met bovenop grote open studieruimtes. Geesje Westra, facilitair coördinator: “De uistraling is schitterend, maar de aanhoudende klach-ten over het binnenklimaat waren een serieus probleem. Geen enkele installateur kreeg de cv en luchtbehandelingsinstallatie goed ingeregeld. We hebben onze vaste adviseur van HIJ5 erbij gehaald, een specialist, die niet de bestaande installatie, maar het gebouw als uitgangspunt nam.

Deze zette de mechanische luchtbehandeling uit en paste natuurlijke ventilatie toe, door openingen in de gesloten wanden van de klaslokalen te maken. Alle lucht in het hele pand kwam met elkaar in verbinding. Met akoestische maatregelen is geluidsoverlast tegengegaan. Op diverse plaatsen in het gebouw worden temperatuur en het CO2-niveau gemeten. Ventileren gebeurt door op basis van metingen ramen in de stenen buitenmuur te openen. De temperatuur wordt gereguleerd via de dakramen. De luchtlaag van ander-halve meter tussen de stenen buitenwand en de glazen wand van de kas fungeert als een buffer. Daar wordt gebruik van gemaakt, want de lucht stroomt vanzelf de goede kant op. Verder waren er bijna geen aanpassingen nodig.”

Het binnenklimaat is, volgens Geesje Westra, nu al bijna twee jaar lang perfect. “De gebouwbeheerder heeft een app waarmee hij de CO2 en temperatuur in de gaten houdt. Als het nodig is doet hij de ramen open en dicht. We kijken of we dat ook nog kunnen automatiseren. Het bleek een even simpele als geniale oplossing. Het binnenklimaat is uitstekend en we realiseren een enorme besparing op de elektriciteitsrekening en onder-houdskosten. Hiermee blijkt maar weer eens, dat het lang niet altijd nodig is om van die grote dure installaties aan te brengen.”

Sjoerd IJpma tijdens zijn lezingbijdrage 'Het Nieuwe Samenwerken' bij het Koninklijk Instituut van Ingenieurs (KIVI)