C 100M 72Y 0K 56

C 0M 65Y 100K 5

Terugblik en frisse inspiratie voor de toekomst2008-2015

BEWUSTWORDINGSPROJECT BINNENMILIEU BASISSCHOLEN

HOOFDSTUK 0 2

BEWUSTWORDINGSPROJECT BINNENMILIEU BASISSCHOLEN 2008-2013

INHOUDSOPGAVE

GREEN DEAL VERDUURZAMEN SCHOLEN 2014-20173

P.10: DE FEITEN EN CIJFERS VAN 2008 -2013

P.12: IN VOGELVLUCHT HET BEWUSTWORDINGSPROJECT BINNENMILIEU BASISSCHOLEN

P.4: VOORWOORDP.6: STARTPUNT

HOOFDSTUK 0 3

AANVULLENDE FRISSE ACTIVITEITEN 2012-20152

GREEN DEAL VERDUURZAMEN SCHOLEN 2014-2017

P.12: IN VOGELVLUCHT HET BEWUSTWORDINGSPROJECT BINNENMILIEU BASISSCHOLEN

P.18: BINNENMILIEU PROJECT GAAT DOOR!

P.22: EEN GOED BINNENMILIEU OP SCHOOL, BEGINT AL IN DE SCHOOLBANKEN…

P.26: IN DE ‘SPOTLIGHTS’

P.34: FRIS EN DUURZAAM: SLUITEN EEN DEAL

P.36: IN DE MEDIA

4

Inspiratie. Dat is een synoniem van inademen. Graag neem ik eens een flinke hap frisse lucht en sta ik stil bij de bewustwording van binnenmilieu op basisscholen. Met trots presenteer ik het digitaal inspiratieboekje. Een verzameling van activiteiten en middelen over bewustwording van binnenmilieu op basisscholen. Ruim zeven jaar hebben GGD´en en GGD GHOR Nederland zich ingespannen voor dit project. Dit inspiratieboekje geeft volgens mij een treffend overzicht van het brede scala aan activiteiten om onze kinderen in een gezonde omgeving te laten leren.

Een gezonde klas is voor kinderen én leerkrachten heel belangrijk. Voldoende ventilatie voorkomt namelijk gezondheidsklachten, zoals hoofdpijn, gebrek aan concentratie en onnodige vermoeidheid. Sinds 2008 hebben GGD’en en GGD GHOR Nederland in opdracht van het ministerie van Infrastructuur en Milieu (IenM) en het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) hard gewerkt aan de bewustwording van voldoende ventilatie.

Dit boekje vormt geen afsluiting, maar een tussenstand. In het boekje markeren we een aantal mijlpalen, we zijn erg trots op de behaalde resultaten. Samen met het ministerie van IenM en OCW gaan we nu aan de slag om scholen te ondersteunen met het verbeteren van het binnenmilieu op een duurzame manier. Zoveel inspiratie, dat geeft toch lucht?

Hugo Backx, directeur GGD GHOR Nederland

VOORWOORD Binnenmilieu, dat geeft lucht

5

VOORWOORD Binnenmilieu, dat geeft lucht

6

Het oorspronkelijke bewustwordingsproject!De basis van dit project? Deze is gelegd in de kabinetsvisie ‘Binnenmilieu basisscholen’ uit 2008 van het toenmalig kabinet Balkende II. Het vergroten van het bewustzijn van een goed binnenklimaat onder leerkrachten én leerlingen was één van de doelstellingen.

Eind 2008 startte GGD GHOR Nederland dan ook in opdracht van het toenmalig ministerie van Volkshuisvestiging, Ruimtelijke Ordening en Milieu (VROM) en het ministerie van OCW met het bewustwordingsproject Binnenmilieu Basisscholen. In een periode van vijf jaar bood de GGD aan alle basisscholen met natuurlijke ventilatie (zowel basis als speciaal onderwijs) de ééndagsmethode aan.

De aanvullende frisse activiteitenEr komt uitbreiding! Halverwege 2012 startte GGD GHOR Nederland op verzoek van de ministeries van IenM en OCW met het uitvoeren van extra frisse activiteiten op basisscholen. De focus van deze activiteiten? Structurele aandacht voor een goed binnenmilieu en verbetering van schoolgebouwen met mechanische ventilatie!

Green Deal Verduurzamen ScholenIs dit alles niet voldoende? Nee. Ook is het belangrijk dat een gezond binnenmilieu aandacht krijgt bij het verduurzamen van scholen. In 2014

STARTPUNT Het bewustwordingsproject Binnenmilieu Basisscholen

7

STARTPUNT Het bewustwordingsproject Binnenmilieu Basisscholen

startte GGD GHOR Nederland dan ook op verzoek van de ministeries van IenM en OCW met een aantal ‘duurzame én frisse’ activiteiten die goed aansluiten bij de Green Deal Verduurzamen Scholen. Deze activiteiten lopen tot 1 januari 2018.

Kortom, op het gebied van een gezond binnenmilieu op basisscholen is de GGD volop actief!

- HET OORSPRONKELIJKE BEWUSTWORDINGSPROJECT

- DE AANVULLENDE FRISSE ACTIVITEITEN

- GREEN DEAL VERDUURZAMEN SCHOLEN

BEWUST

FRIS

DUURZAAM

VERLOOP ‘BEWUSTWORDINGSPROJECT’

HOOFDSTUK 0 8

BEWUSTWORDINGSPROJECT BINNENMILIEU BASISSCHOLEN 2008-2013

HOOFDSTUK 0 9

BEWUSTWORDINGSPROJECT BINNENMILIEU BASISSCHOLEN 2008-2013

10 HOOFDSTUK 1

• 100% van de GGD’en in Nederland hebben deelgenomen aan het project

• Alle scholen met natuurlijke ventilatie in Nederland mochten gratis meedoen aan het project

• 4.300 basisscholen (98%) met natuurlijk ventilatie zijn door de GGD bezocht!

• Alle deelnemende scholen kregen 1.500 euro voor het verbeteren van het binnenmilieu

• Iedereen is overtuigd; Goede ventilatie is een noodzaak voor een gezond klimaat op school

• 86% van de leerkrachten ventileert beter• Scholen hebben nu veel meer kennis over en interesse voor een frisse

en goed geventileerde klas• Iedereen in de klas merkt dat het binnenmilieu is verbeterd • Ouders zijn blij met een frisse en gezonde klas voor hun kinderen• CO2-meter helpt om de kwaliteit van het binnenmilieu hoog te houden• CO2-meter meet en weet en zet aan tot actie • Scholen zijn aan de slag gegaan met het advies op maat van de GGD

Kijk voor het hele evaluatierapport op www.digitaletoolkitmilieu.nl

DE FEITEN EN CIJFERSvan 2008 -2013

11HOOFDSTUK 1

100% VAN DE GGD HEEFT DEELGENOMEN:

98% VAN DE BASISSCHOLEN BEZOCHT!

86% VAN DE LEERKRACHTEN

VENTILEERT BETER

CO2-METER HELPT OM DE KWALITEIT HOOG TE HOUDEN

12 HOOFDSTUK 1

IN VOGELVLUCHTHet bewustwordingsproject Binnenmilieu BasisscholenIn het bewustwordingsproject Binnenmilieu Basisscholen stimuleert de GGD leerkrachten én leerlingen om bewust beter te ventileren! Om dit te realiseren ontwikkelde de GGD de ééndagsmethode voor basisscholen met natuurlijke ventilatie.

Aftrap door Sharon DijksmaBegin 2009 was de officiële aftrap van het bewustwordingsproject Binnenmilieu Basisscholen onder leiding van toenmalige staatsecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap Sharon Dijksma. Zij bezocht, heel toepasselijk, de basisschool Het Startpunt in Den Haag.

Bekijk hier het bezoek van Sharon Dijksma

De ééndagsmethode, wat houdt dit in? De GGD komt langs op school om alles te weten te komen over de ventilatie, de inrichting en de schoonmaak in de klas. Ze bekijken de school nauwkeurig en schrijven alle aandachtspunten op; de dingen die goed gaan en de verbeterpunten. Alle resultaten komen in een advies op maat. Hiermee gaan scholen aan de slag om de kwaliteit van het binnenmilieu te verbeteren. Naast dit advies krijgen scholen een mooie gratis CO2-meter én nog 1500 euro om in te zetten voor een goed geventileerde en schone klas.

13HOOFDSTUK 1

CO2-METER

HOOFDSTUK 114

‘EEN FRISSE KLAS IS ERG BELANGRIJK VOOR DE GEZONDHEID EN LEERPRESTATIES VAN ONZE LEERLINGEN EN LEERKRACHTEN. WIJ VINDEN HET ALS SCHOOL DAN OOK VAN GROOT BELANG OM AANDACHT TE HEBBEN VOOR EEN GOEDE VENTILATIE. DE CO2-METER IS HIERBIJ EEN HANDIG INSTRUMENT OM DE VENTILATIE TE CONTROLEREN EN TE VERBETEREN.’ OBS DE SCHAKEL, NIEUWEGEIN

HOOFDSTUK 1 15

HOOFDSTUK 0 16

AANVULLENDE FRISSE ACTIVITEITEN 2012-2015

HOOFDSTUK 0 17

AANVULLENDE FRISSE ACTIVITEITEN 2012-2015

2

18 HOOFDSTUK 2

Naast alle aandacht voor natuurlijk geventileerde scholen richt de GGD zich nu ook op het verbeteren van de luchtkwaliteit op scholen met mechanische ventilatie! Ook worden verschillende activiteiten opgestart om het binnenmilieu structureel te borgen, waaronder het geven van gastlessen op Pabo’s en de (door) ontwikkeling van het themacertificaat Milieu van het vignet Gezonde School.

Mechanische ventilatie op schoolNiet alleen op natuurlijk geventileerde scholen zijn er problemen met de ventilatie. Ook op de mechanisch geventileerde scholen is het vaak mis. De GGD voert daarom een onderzoek uit op 500 basisscholen om de werking van het mechanisch ventilatiesysteem in kaart te brengen. Op basis van dit advies gaat de GGD samen met de school en de installateur op zoek naar verbetermogelijkheden.

Platforms in de regioOm blijvende aandacht te krijgen voor een gezonde frisse klas, zijndoor de GGD regionale platforms opgericht waaraan verschillende partijen deelnemen. Op deze manier zetten bijvoorbeeld schoolbesturen, installatiebranche en gemeenten dit belangrijke onderwerp op de agenda.

Gastcolleges op Pabo’s GGD’en geven gastcolleges aan toekomstige leerkrachten op Pabo’s over het binnenmilieu. Op deze manier gaan leerkrachten goed voorbereid de klas in.

BINNENMILIEU PROJECTGaat door!

19HOOFDSTUK 2

Themacertificaat Milieu van het vignet Gezonde SchoolHet bewustwordingsproject is een echte eyeopener geweest voor scholen. Wat zijn de gevolgen van een ongezond binnenmilieu en wat kunnen scholen zelf doen om een gezonde en frisse school te worden? Daar kan het vignet Gezonde School met als thema Milieu mee helpen. Het vignet geeft inzicht hoe de school actief en voor langere tijd aandacht geeft aan het binnenmilieu in de klas.

20 HOOFDSTUK 2

Een CO2-meter voor elke basisschool!De CO2-meter is een heel handig instrument om de ventilatie in het klaslokaal te controleren en te verbeteren. Omdat niet alle basisscholen hebben meegedaan aan het bewustwordingsproject hebben de ministeries van IenM en OCW in de zomer van 2013 besloten dat deze basisscholen maar ook scholen met mechanische ventilatie alsnog een gratis CO2-meter konden aanvragen. Ruim 1200 scholen hebben van dit aanbod gebruik gemaakt. De CO2-meters en informatiemateriaal zijn in het najaar van 2014 verstrekt.Basisschool Het Kristal in Almere is de eerste basisschool die in het kader van deze regeling een CO2-meter heeft ontvangen. Hugo Backx, directeur van GGD GHOR Nederland, reikte 18 september 2014 de eerste CO2-meter uit aan Henk Hooiveld, directeur Katholieke basisschool Het Kristal. Het was een feestelijke uitreiking in het bijzijn van Cees Verdam, directeur GGD Flevoland en natuurlijk alle leerlingen van Het Kristal.

BEKIJKFILM

21HOOFDSTUK 2

“EEN FRISSE KLAS IS BELANGRIJK VOOR DE GEZONDHEID VAN ONZE KINDEREN. ALS SCHOOL VINDEN WIJ HET DAN OOK VAN GROOT BELANG OM AANDACHT TE HEBBEN VOOR EEN GOEDE VENTILATIE. DE CO2-METER IS EEN HANDIG INSTRUMENT OM DE VENTILATIE TE CONTROLEREN EN TE VERBETEREN. WIJ ZIJN BLIJ DAT WE DEZE METER IN ONZE KLAS MOGEN GEBRUIKEN.”BASISSCHOOL HET KRISTAL, ALMERE

22 HOOFDSTUK 2

Interview over de ervaring van Stenden Hogeschool met het gastcollege van de GGD over het belang van een frisse klas.

Wist u dat een goed binnenmilieu in lokalen kan leiden tot minder ziekteverzuim onder leerkrachten maar ook minder fysieke problemen zoals hoofdpijn en vermoeidheid?

Leerkrachten zijn zich vaak niet bewust van het juist ventileren en het nut van goede ventilatie in schoollokalen. Door aankomende leraren hiervan bewust te maken én hen voorlichting te geven over het ventileren en luchten van schoollokalen, kunnen we luchtkwaliteit gerelateerde gezondheidsproblemen in de toekomst mogelijk voorkomen. Om deze reden is de GGD gestart met

het geven van gastlessen over het binnenmilieu op Pabo’s.

We hebben één van de deelnemende Pabo’s gevraagd naar hun ervaring met het gastcollege voor hun studenten, te weten de Stenden Hogeschool Pabo Meppel. Wij spraken met Johan Sterken, docent muziek en tevens onderwijscoördinator.

Waarom staat u open voor een gastcollege over dit onderwerp?“Om bovengenoemde reden: juist de aankomende leerkrachten kunnen beïnvloed worden en deze kennis meenemen naar het werkveld. ‘Zittende’ leerkrachten bereik je niet via een college of iets dergelijks, maar zouden naar mijn idee wel langs een andere weg deze boodschap moeten meekrijgen.

EEN GOED BINNENMILIEU OP SCHOOL, begint al in de schoolbanken…

23HOOFDSTUK 2

Het is van ontzettend groot belang dat de voorwaarden voor goed kunnen leren in orde zijn!”

Hoe heeft u het gastcollege ervaren?“Ik vond het zeer informatief en de studenten trouwens ook. Sterk was dat het niet alleen luisteren was (natuurlijk hoort bij bewustwording ook informatie verstrekken), maar dat de studenten zelf mochten experimenteren door op verschillende plaatsen in het gebouw testjes te doen. Kortom, een goed, informatief en afwisselend college dat ik ook zeker zou aanbevelen bij andere pabo’s.”

Vertelt u eens wat meer over hoe de studenten het gastcollege hebben ervaren. “Zoals gezegd is het college door studenten prima ontvangen. Het is zo voor de hand liggend dat het

binnenmilieu in orde moet zijn, dat je dit juist als opleiding over het hoofd zou kunnen zien: wij focussen als pabo uiteraard op de kennis en vaardigheden van de aankomende leerkrachten zelf, juist daarom is het een waardevolle aanvulling op ons aanbod. Wel denk ik dat het zaak is om het op een of andere manier blijvend onder de aandacht te brengen: dat studenten die dit college nu hebben gevolgd, er bijvoorbeeld middels een e-mail, een poster of op een andere manier aan herinnerd worden. Anders ben ik bang dat het te vluchtig is.”

Op de vraag of het onderwerp binnenmilieu ieder jaar aan de orde moet komen binnen het onderwijs voor pabo-studenten antwoordt Sterken:“Ja, ik vind het goed om dit onderwerp een keer expliciet bij pabostudenten op

24 HOOFDSTUK 2

de agenda te hebben. Het raakt naar mijn idee aan gezond en redzaam gedrag: pabostudenten moeten kinderen kunnen vertellen hoe belangrijk het is om geregeld een raam open te zetten, aandacht te hebben voor hygiëne, etc. Daarna is het zaak, zoals eerder gezegd, om het onder de aandacht te houden, op wat voor manier dan ook. Ook omdat het niet de primaire taak van de leerkracht is om de voorwaarden te organiseren; het raakt uiteindelijk aan ‘huisvesting’/’facilities’. Wel is het van belang om er kennis van te hebben en er een gefundeerde mening over te kunnen vormen (bijvoorbeeld bij nieuw- of verbouw van de school).”

Tot slot zijn wij nog even benieuwd: hoe gaat u zelf om met het binnenmilieu op úw schoollocatie?

“Die vraag had ik natuurlijk wel zien aankomen. Als ik zaken signaleer die anders moeten, dan geef ik dit aan bij mijn leidinggevende. In de colleges kijk ik goed naar ventilatie van de ruimte. Als ik een (heel) lang blok les geef, van bijvoorbeeld een dagdeel, dan geef ik de studenten de gelegenheid om even tussendoor een frisse neus te halen én het lokaal te luchten.”

HOOFDSTUK 2

25

26 HOOFDSTUK 2

Voorlichtingsfilm Een frisse school begint in de klas! Bekijk de film ‘Een frisse school begint in de klas’ en laat je inspireren en informeren. In deze voorlichtingsfilm, ontwikkeld voor (aankomende) leerkrachten, is te zien hoe je op eenvoudige wijze een frisse klas kan realiseren. De film is opgebouwd uit verschillende modules die afzonderlijk van elkaar te bekijken zijn. Het is aan de kijker de keuze welke route hij/zij volgt.

IN DE ‘spotlights’

Voorlichtingsfilm ‘Een frisse school begint in de klas’

BEKIJKFILM

27HOOFDSTUK 2

ONZE MODULES

28 HOOFDSTUK 2

Met betere ventilatie presteren je leerlingen tot 18%* beter!

www.beterlerenventileren.nl

Zo verbeter je eenvoudig de leerprestaties in de klas...Van de ramen tot de planten, van het digibord tot de leerlingen zelf, in een

klaslokaal zijn er nogal wat zaken die invloed hebben op het luchtklimaat.Op beterlerenventileren.nl laten we je zien hoe makkelijk het eigenlijk

is om goed te ventileren in het lokaal. En hoe belangrijk het is.

Een goed geventileerd lokaal zorgt er voor dat je leerlingen met

meer plezier kunnen werken én beter presteren. Daarnaast zal je zien dat je ook nog eens hele hoop kan besparen

als het gaat om stroomverbruik. Da’s dus dubbelgoed: meer energie

voor je leerlingen en minder energieverspilling in het lokaal.

Advies op maatOp basis van

een korte vragenlijst krijg je op maat advies hoe je

de luchtkwaliteit in de klas kunt verbeteren.

Ontdek het zelfOntdek online

welke invloed jij zelf direct kunt hebben op het luchtklimaat in de klas.

Wist je dat?Alleen door schone roosters voldoende lucht komt? Ventilatieroosters moeten dus meerdere malen per jaar schoongemaakt worden.

De kinderen in het lokaal ook warmte afgeven? Bij het begin van de les is een temperatuur van 18°C voldoende.

* TNO rapport ‘Het effect van ventilatie op de cognitieve prestaties van leerlingen op een basisschool’

E-learning Beter leren Ventileren!GGD Haaglanden ontwikkelde samen met GGD GHOR Nederland de e-learning Beter leren Ventileren! voor basisscholen. Stap voor stap leren leerkrachten op welke manier zij invloed kunnen uitoefenen op het binnenmilieu. Dat kan via de ‘ontdek het zelf’ button en/of de ‘advies op maat’ button. Bekijk hier de e-learning

29HOOFDSTUK 2

Met betere ventilatie presteren je leerlingen tot 18%* beter!

www.beterlerenventileren.nl

Zo verbeter je eenvoudig de leerprestaties in de klas...Van de ramen tot de planten, van het digibord tot de leerlingen zelf, in een

klaslokaal zijn er nogal wat zaken die invloed hebben op het luchtklimaat.Op beterlerenventileren.nl laten we je zien hoe makkelijk het eigenlijk

is om goed te ventileren in het lokaal. En hoe belangrijk het is.

Een goed geventileerd lokaal zorgt er voor dat je leerlingen met

meer plezier kunnen werken én beter presteren. Daarnaast zal je zien dat je ook nog eens hele hoop kan besparen

als het gaat om stroomverbruik. Da’s dus dubbelgoed: meer energie

voor je leerlingen en minder energieverspilling in het lokaal.

Advies op maatOp basis van

een korte vragenlijst krijg je op maat advies hoe je

de luchtkwaliteit in de klas kunt verbeteren.

Ontdek het zelfOntdek online

welke invloed jij zelf direct kunt hebben op het luchtklimaat in de klas.

Wist je dat?Alleen door schone roosters voldoende lucht komt? Ventilatieroosters moeten dus meerdere malen per jaar schoongemaakt worden.

De kinderen in het lokaal ook warmte afgeven? Bij het begin van de les is een temperatuur van 18°C voldoende.

* TNO rapport ‘Het effect van ventilatie op de cognitieve prestaties van leerlingen op een basisschool’

1 2ONTDEK WELKE INVLOED JE ZELF KUNT HEBBEN OP HET BINNENKLIMAAT. VOORKOM EEN ONGUNSTIG BINNENKLIMAAT, WANT DAT KAN EEN NEGATIEVE INVLOED HEBBEN OP HET LEERPROCES EN DE GEZONDHEID VAN DE LEERLINGEN EN LEERKRACHTEN

BEANTWOORD DE VRAGEN EN ONTVANG EEN ADVIES OM DE BINNENLUCHTKWALITEIT TE VERBETEREN

ONTDEK HET ZELF ADVIES OP MAAT

ONTDEK HIER!

ONTDEK HIER!

30

C 100M 72Y 0K 56

C 0M 65Y 100K 5

GGD14.002 - 185x130 advertentie_04.indd 1

08-09-14 13:39

www.digitaletoolkitmilieu.nl

Digitale toolkit Milieu De digitale toolkit Milieu voor het vignet Gezonde School biedt de leerkrachten volop informatie, voorbeelddocumenten, instrumenten etc. over een gezonde, frisse klas. Ook helpt de digitale toolkit scholen op weg bij de aanvraag van het themacertificaat Milieu. Je vindt hier ook de voorlichtingsfilm en de e-learning.

BEKIJKHIER

HOOFDSTUK 2

31HOOFDSTUK 2

HOOFDSTUK 0 32

GREEN DEAL VERDUURZAMEN SCHOLEN 2014-2017

HOOFDSTUK 0 33

GREEN DEAL VERDUURZAMEN SCHOLEN 2014-2017

3

34 HOOFDSTUK 3

FRIS EN DUURZAAM:sluiten een deal

In november 2014 sloot de Rijksoverheid met de onderwijs- en gemeentesector de Green Deal Verduurzamen Scholen. Deze Green Deal richt zich op de realisatie van duurzame schoolgebouwen. Op verzoek van de ministeries van IenM en OCW, startte GGD GHOR Nederland met een aantal ‘duurzame én frisse’ activiteiten’ die goed aansluiten op de Green Deal. Deze activiteiten lopen tot 1 januari 2018.

Duurzame schoolIn september 2015 start het project ´Mijn Duurzame School´ op vijftien basisscholen in de regio Twente. De gemeente Enschede heeft samen met de GGD een educatie-programma voor scholen ontwikkeld. Dit educatie-programma bestaat uit de thema’s: energie, fris, afval en water. In dit project gaan leerlingen op een speelse manier aan de slag met het verduurzamen van hun school!

S.O.P. dag!Leren in een schone en frisse klas is slimmer! Om deze reden organiseert de GGD samen met een schoonmaakbedrijf een ‘S.O.P. dag’ op tien basisscholen in Rotterdam dit jaar. S.O.P. dag staat voor Schoon Onderwijs Project. Op die dag gaan de kinderen, de leerkrachten, de GGD, een schoonmaakbedrijf én de ouders samen opruimen en schoonmaken op school. Vele handen maken licht werk! Ook bekijkt de GGD samen met het schoonmaakbedrijf en de school of het bestaande schoonmaakschema voldoet of aangepast moet worden.

35HOOFDSTUK 3

Schoon Onderwijs ProjectBinnenmilieu-onderhoudsplanVeel scholen hebben geen beleid over het realiseren en het in stand houden van een gezond binnenmilieu op school. In de regio Gelderland-Midden ontwikkelt de GGD daarom dit jaar samen met vijf scholen een binnenmilieu-onderhoudsplan. Aspecten die hierbij aandacht krijgen zijn: onderhoud, schoonmaak, monitoring en training van leerkrachten. Ook helpt de GGD bij de uitvoering van het plan op de school!

36 HOOFDSTUK 3

IN DE MEDIA

37HOOFDSTUK 3

COLOFONEditie: juni 2015

Tekst: GGD GHOR Nederland

Vormgeving: RAAK Grafisch Ontwerp

Met dank aan: de GGD’en die zich in de afgelopen jaren met veel

toewijding en enthousiasme hebben ingezet om het

bewustwordingsproject Binnenmilieu

Basisscholen tot een groot succes te maken!

Mogelijk gemaakt door: het ministerie van IenM en OCW