SAMENWERKING IN DE BEROEPSKOLOM

Dr. J.D.W.E. Mulder

Onderzoeker ResearchNed

ACHTERGROND

1. Wie ben ik?

2. Waarom sta ik hier vandaag?

3. Doorstroom vmbo-mbo

4. Doorstroom mbo-hbo

5. Samenwerking in de beroepskolom

WIE BENT U?

1. Ga aub naar: www.menti.com

2. Gebruik code @

DE KONINKLIJKE BEROEPSROUTE

1. VMBO-MBO-HBO

2. Elk eigen focus

a) VMBO voorbereidend op mbo

b) MBO kwalificerend én voorbereidend op hbo

c) HBO kwalificerend

3. Hoe stromen leerlingen/studenten door die beroepskolom?

DERDE JAAR VO; MEER DAN 50% OP VMBO

Vmbo-b10%

Vmbo-k15%

Vmbo-g8%

Vmbo-t20%

Havo23%

Havo/vwo2%

Vwo22%

LEES EN REKENVAARDIGHEID VO, 15 JAAR

VMBO IS BEROEPSGERICHT

1. TL: keuze uit Techniek; Zorg en welzijn; Economie; Landbouw (Groen). Nadruk op avo-vakken: biologie, natuurkunde, etc.

2. GL/KB/BB: keuze uit 10 profielen.

Beroepsgerichte vakken.

Meeste leerlingen in algemene profielen.

NA HET VMBO…

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

Basis Kader Gemengd TL

96% 98% 95%

81%

3%

17%

4% 2%

mbo havo/vavo niet in onderwijs

HOE STROMEN VMBO-LEERLINGEN DOOR? I

HOE STROMEN VMBO-LEERLINGEN DOOR II?

OP MBO

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

Entree Niveau 2 Niveau 3 Niveau 4

11/12 12/13 13/14 14/15 15/16 16/17 17/18 18/19

OVERGANG VMBO-MBO

1. Veel geluiden dat aansluiting vmbo-mbo in onderwijstechnischetermen niet goed is.

2. Herhaling vmbo-stof om iedereen op gelijk niveau te krijgen

3. Inhoudelijk te breed/te smal voorbereid

4. Te weinig zelfstandig

5. Missen mbo-vaardigeden

UITVAL MBO

0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

35%

bol1 bol2 bol3 bol4 bbl1 bbl2 bbl3 bbl4

SWITCH MBO

0%

2%

4%

6%

8%

10%

12%

14%

16%

18%

niveau 2 niveau 3 niveau 4

'08-'09 '09-'10 '10-'11 '11-'12 '12-'13 '13-'14

SWITCHERS HALEN MINDER VAAK DIPLOMA

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

diploma uitval zonder diploma geen diploma, maar nog in mbo

niet-switchers switchers

MBO IS (STERK) BEROEPSGERICHT

1. Mbo kent een ‘vocational drift’ ofwel een sterke nadruk op de beroepspraktijkvorming.

2. Voor niveau 2 en 3 opleidingen perspectief op arbeidsmarkt.

3. Maar wat betekent nadruk op beroepspraktijk voor overgang naar hbo?

DOORSTROOM MBO-HBO #

0

10.000

20.000

30.000

40.000

50.000

60.000

06-07 07-08 08-09 09-10 10-11 11-12 12-13 13-14 14-15 15-16 16-17 17-18

Directe doorstroom Diplomacohort

DOORSTROOM MBO-HBO %

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

06-07 07-08 08-09 09-10 10-11 11-12 12-13 13-14 14-15 15-16 16-17 17-18

DOORSTROOM NAAR ACHTERGROND

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

06-07 07-08 08-09 09-10 10-11 11-12 12-13 13-14 14-15 15-16 16-17 17-18

Geen migratieachtergrond Niet-westerse migratieachtergrond

UITVAL & SWITCH OP HBO

35% 36% 35% 37% 38%40% 41%

43%39% 38% 36%

38%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

06 07 08 09 10 11 12 13 14 15 16 17

Mbo > hbo

UITVAL EN SWITCH NAAR ACHTERGROND

32% 33%31% 32% 33%

36% 36%37%

34% 33% 32%34%

46%48% 47%

50%52%

55% 56%58%

54%53% 52% 51%

0%

20%

40%

60%

06 07 08 09 10 11 12 13 14 15 16 17

Mbo: Ned. achtergrond Mbo: n-w- migr. achtergrond

OVERGANG MBO-HBO

1. Veel geluiden dat aansluiting mbo-hbo in onderwijstechnischetermen niet goed is.

2. Inhoudelijk te breed/te smal voorbereid

3. Te weinig zelfstandig

4. Missen hbo-vaardigheden

WAAR LIGT VERKLARING?

1. Dé mbo-student die uitvalt op het hbo bestaat niet: er zijn grote verschillen waarneembaar tussen groepen studenten.

2. Op basis van startsituatie vmbo zou het gros van de leerlingen in theorie het niveau aan moeten kunnen.

3. Krijgen (v)mbo-studenten een reële kans om kennis en vaardigheden te ontwikkelen tot op het niveau dat nodig is om toegang te krijgen (pabo) én te slagen op het hbo?

4. Dit is een vraag die vmbo, mbo én hbo aan gaat.

STROMEN BEROEPSKOLOM SAMENGEVAT

1. Overgang vmbo-mbo

a) Kwetsbare jongeren (van bb/kb naar Entree/niveau 2)

b) Middengroep (van bb/kb/gl en tl naar niveau 2, 3 en 4)

c) High potentials (van kb/gl/tl naar niveau 4, oog op hbo)

2. Overgang mbo-hbo

a) Niveau 4 naar hbo

VERBETEREN AANSLUITING ZODAT

1. Doorstroom vanuit vmbo verbeterd,

2. De start in het mbo verbeterd,

3. Studenten succesvol het mbo doorlopen,

4. Studenten een startkwalificatie behalen,

5. Recht wordt gedaan aan talenten,

6. Studenten geholpen worden met keuze voor vervolgopleiding,

7. Uitval en switch wordt tegen gegaan,

8. Studenten uitstromen op passend niveau,

9. Studenten goed voorbereid naar het hbo gaan,

10. Mbo-studenten succesvol zijn op hbo.

SAMENWERKING HET SLEUTELWOORD?

1. Aansluitingen verlopen niet goed

2. Dalende leerlingaantallen vmbo/mbo

3. Doorstroom mbo-hbo neemt af

4. Toegankelijkheid hoger onderwijs staat onder druk

VEEL AANDACHT VOOR SAMENWERKING

1. Sterk beroepsonderwijs

2. Sterk techniekonderwijs (STO)

3. Convenant MBO Raad en Vereniging Hogescholen

4. Minister over toegankelijkheid HO, overgang mbo-hbo

VOORBEELDEN SAMENWERKING VMBO-MBO-HBO

VM2

Vakmanschap- en beroepsroutes

Vakcolleges

Technologieroutes

STO

HPBO-projecten

Tal van regionale/lokale projecten

ALGEMENE LESSEN

1. Vol enthousiasme zet men allerlei initiatieven op om doorstroom te verbeteren.

2. Soms vanuit eigen initiatief, vaak project(subsidie)gedreven

3. Onderzoek laat zien dat scholen moeite hebben om elkaar te vinden, projecten op te starten én te blijven uitvoeren.

4. Samenwerking vindt meestal plaats op hoog (CvB) of laag (opleidings) niveau.

5. Borging zeer lastig: veel projecten stoppen na paar jaar.

VEELAL VICIEUZE CIRKEL

Wanneer de samenwerking nog niet goed verloopt, wat vaak bij de start het geval is, men kent elkaar immers nauwelijks, is het lastig om geplande activiteiten van de grond te krijgen.

Indien activiteiten niet goed van de grond komen heeft dat weer effect op de samenwerking; het vertrouwen dat moet groeien tussen de partners komt onder druk te staan, wat weer gevolgen heeft voor uitvoering van de geplande activiteiten, etc.

HOE STOP JE VICIEUZE CIRKEL?

1. Kleine concrete stappen nemen,

2. Het onderlinge vertrouwen laten groeien,

3. Voldoende draagvlak creëren en behouden,

4. Buitenhouden van grote externe veranderingen.

BELANGRIJKSTE VOORWAARDE!

1. Gezamenlijk gevoelde urgentie/probleem.

a) Leerling centraal: goed uitgangspunt.

2. Projectsubsidies kennen veelal eigen doel.

3. Als niet iedereen doel onderschrijft, loopt het geheid mis in de keten

GEVAAR VAN BLIND ENTHOUSIASME

1. Grote vergezichten als ‘betere aansluiting’, ‘passend niveau’ spreekt velen aan.

2. Maar wat bedoel je concreet? Over welke groep leerlingen/studenten gaat het?

3. Wat heeft die groep nodig voor een betere aansluiting?

4. Wie moet zaken veranderen?

5. Wat is er nodig om die veranderingen te maken?

6. Hoe spreek je elkaar aan op vorderingen/stagnatie? Organiseer lerend vermogen!

SAMENWERKINGSBEREIDHEID

1. Gedwongen/projectgedreven samenwerking: wil je dan wel echt samenwerken?

2. Samenwerken is veranderen, ben je daartoe echt bereid?

3. Ben je bereid om eigen belang opzij te zetten?

4. Samenwerken is knelpunten tackelen: er zullen vele knelpunten komen!

5. Hoe te handelen bij knelpunten?

6. Wees bewust: knelpunten zijn makkelijkste smoesjes om samenwerking te laten stagneren.

CULTUUR- ORGANISATIEVERSCHILLEN

1. Vmbo, mbo en hbo hebben eigen cultuur

2. Organisaties kennen eigen dynamiek en planning

3. Deze verschillen gooien gemakkelijk roet in het eten

4. Wees je bewust van verschillen, spreek door wat effect ervan is

5. Gezamenlijk doel en aanpak helpt cultuurverschillen en organisatieverschillen te overbruggen

KORTOM, WAT IS NODIG?

1. Gezamenlijke urgentie, probleemanalyse, visie

2. Gezamenlijke oplossing

3. Gezamenlijk plan uitvoering

4. Gezamenlijke verantwoordelijkheid/belang

5. Gezamenlijke aansturing/aanspreekpunt/leervermogen

6. Gezamenlijk monitorplan,

7. Borging op verschillende niveaus

8. Lange adem, dus….

VIER SUCCES

1. Definieer succes!

2. Sta stil bij succes!

3. Vier succes!

CONTACT

José Mulder

J.mulder@researchned.nl