SAMENVATTINGEN groep 6 - Beekgraaf · 2017-01-02 · EEN WERELD VAN VERSCHIL-Groep 6 Kopieerblad...

ISBN 90 345 1844 2

212397

SAMENVATTINGEN groep 6

AARDRIJKSKUNDE VOOR DE BASISSCHOOL

33EEN WERELD VAN VERSCHIL-Groep 6 Kopieerblad blok 1 samenvatting © Malmberg ’s-Hertogenbosch

Blok 1 Een ander huis

Les 1 Waarom verhuizen mensen? Mensen verhuizen om verschillenderedenen. Bijvoorbeeld omdat ze liever ineen ander huis, in een andere plaats ofin een ander land willen wonen. Somsmoeten mensen verhuizen, bijvoorbeeldomdat er dicht bij huis geen werk is. Hetkan ook zijn dat ze in een land wonenwaar het niet veilig is. Ze moeten vluchtennaar een ander land.In Nederland wonen veel mensen uitandere landen die gevlucht zijn of hierwerk zochten. Bijvoorbeeld mensen uitTurkije en Irak. De meesten wonen in devier grote steden Amsterdam, Rotterdam,Utrecht en Den Haag. Vanwege deverschillen in taal is het soms lastig elkaarte begrijpen.

Les 2 Naar NederlandIn Turkije en Irak leven de mensen andersdan in Nederland. Mannen komen vaaksamen in het theehuis. De vrouwenkomen vaak bij elkaar in het badhuis. Ze dragen meestal een hoofddoek. Demoskee is het gebedshuis van de moslims.Als de mensen de moskee binnen gaan,doen ze hun schoenen uit. Na 1960 waren veel arbeiders nodig inNederland. Uit de Zuid-Europese landenSpanje, Italië en Griekenland kwamenmensen om hier te werken. Later kwamener ook mensen uit Turkije en Mar .Nederland had vroeger koloniën:Nederlands-Indië (Indonesië), Surinameen de Nederlandse Antillen. Een kolonieis een land dat bij een ander land hoorten vaak ver weg ligt. Indonesië ligt inAzië, Suriname in Zuid-Amerika en de

Nederlandse Antillen in Midden-Amerika.Toen Indonesië en Suriname onafhankelijkwerden, kwamen veel mensen uit dielanden naar Nederland.Mensen die naar een ander landverhuizen, noemen we migranten. Doorde verschillende migranten die naarNederland kwamen, is hier veel veranderd.Ze brachten hun eigen gewoonten mee.Je ziet bijvoorbeeld veel buitenlandsewinkels en eethuizen.

Les 3 Dag NederlandOok Nederlanders verhuizen soms naareen ander land. Verhuizen naar een anderland heet emigreren. Na 1945 verhuisdenveel Nederlanders naar Canada, deVerenigde Staten (VS) en Australië. In die tijd was hier weinig werk en veelmensen vonden Nederland te vol en te druk. Canada en de VS liggen inNoord-Amerika, Australië is een apartwerelddeel. Deze landen zijn veel groterdan Nederland. De mensen op hetplatteland wonen soms kilometers vanelkaar vandaan.

Les 4 De buurt van Abdul en PacoLombok is een wijk in Utrecht waar veelmensen uit verschillende landen wonen.Er zijn veel buitenlandse winkels.

okko


1 Waarom verhuizen mensen?

2 Waar wonen de meestebuitenlanders in Nederland?

3 Waar komen de mannen in Irak enTurkije vaak bij elkaar?

4 Waar komen de vrouwen vaak bijelkaar?

5 Uit welke landen kwamen na 1960veel arbeiders naar Nederland?

6 Waarom gebeurde dat?7 Wat is een kolonie?

8 Welke drie koloniën had Nederlandvroeger?

9 In welke werelddelen liggen ze?

10 Wanneer kwamen veel mensen uitde koloniën naar Nederland?

11 Wat zijn migranten?

12 Wat is er veranderd in Nederlanddoor de komst van migranten?Noem een voorbeeld.

13 Wat betekent emigreren?14 Naar welke landen emigreerden veel

Nederlanders na 1945?15 Waarom deden ze dat?

16 In welke werelddelen liggen dezelanden?

17 Waaraan kun je zien dat in deUtrechtse wijk Lombok veel mensenuit andere landen wonen?

1 Omdat ze liever ergens anders willenwonen. Omdat er dicht bij huis geenwerk is. Omdat ze moeten vluchten uiteen land waar het niet veilig is.

2 In de vier grote steden Amsterdam,Rotterdam, Utrecht, Den Haag.

3 In het theehuis.

4 In het badhuis.

5 Spanje, Italië, Griekenland, Turkije,Irak.

6 Omdat er in Nederland veel werk was.7 Een kolonie is een land dat bij een

ander land hoort en vaak ver weg ligt.8 Nederlands-Indië (Indonesië),

Suriname en de Nederlandse Antillen.9 Indonesië ligt in Azië, Suriname in

Zuid-Amerika en de NederlandseAntillen in Midden-Amerika.

10 Toen hun land onafhankelijk werd.

11 Mensen die naar een ander landverhuizen.

12 Er zijn veel buitenlandse winkels eneethuizen.

13 Naar een ander land verhuizen.14 Canada, de VS en Australië.

15 Omdat er in Nederland in die tijdweinig werk was. Ook vonden veelmensen het land te vol en te druk.

16 Canada en de VS liggen in Noord-Amerika. Australië is zelf eenwerelddeel.

17 Er zijn veel buitenlandse winkels.

Blok 1 Een ander huis


Blok 2 Grondsoorten

Les 1 Op het strandHet water van de zee is altijd in beweging.Twee keer per dag trekt het water zichterug. Het is dan eb. Als het waterterugkomt, is het vloed. In de Waddenzeeliggen de eilanden Texel, Vlieland,Terschelling, Ameland, Schiermonnikoogen Rottumeroog. Bij harde wind kunnende golven het zand wegspoelen. Eenstuk van een eiland kan dan gewoon inzee verdwijnen. Aan de andere kant vanhet eiland, waar de stroming niet zo sterkis, blijft het zand achter. Zo verschuifthet eiland van plaats.

Les 2 De kracht van het waterDe rivier de Rijn begint hoog in de bergenvan de Alpen in Zwitserland. Andersgezegd: de Rijn ontspringt in de Alpen.Doordat de sneeuw smelt en het waterlangs de berghellingen naar benedenstroomt, ontstaat een rivier. Die kan in het begin soms heel wild zijn. Vanuit Zwitserland stroomt de Rijn eerstdoor Duitsland en Frankrijk. Daar is derivier veel breder. Hier kunnen schepenwel varen.Na Duitsland stroomt de Rijn door hetvlakke en lage Nederland. Langs derivieren liggen dijken om te voorkomendat het land overstroomt. Het waterstroomt nu nog langzamer. Daardoorkan het zand makkelijker naar de bodemzakken, waardoor de rivier ondiep wordt.Dat kan gevaarlijk zijn voor grote schepen.Ze kunnen vastlopen in het zand.Daarom moet de bodem regelmatiguitgebaggerd worden. Bij Rotterdam, degrootste haven van de wereld, stroomt hetmeeste water van de Rijn in de Noordzee.

Les 3 De grond onder onze voetenDe Nederlandse bodem bestaat uit viergrondsoorten: klei, zand, veen en löss.Het meeste zand dat je in Nederlandvindt, is hier naartoe gewaaid in deijstijd, een heel koude periode in degeschiedenis. Op de plek van deNoordzee was toen een woestijn. Dooreen harde noordenwind waaide eendikke laag zand over Nederland. Korrelsdie nog kleiner waren dan zand, kwamenop de heuvels in Zuid-Limburg terecht.Dat zand noemen we löss. Zand vind jein de provincies Limburg, Noord-Brabant,Gelderland, Overijssel, Drenthe en Utrecht.In gebieden langs de kust en langs degrote rivieren bestaat de bodem uit klei.Door de vele overstromingen van de zeeen de rivieren in het verleden is datachtergebleven. Veen vind je in gebieden waar vroegermoeras was, zoals in de provincies Noord-en Zuid-Holland, Utrecht, Groningen,Friesland, Drenthe en Overijssel. Veenbestaat uit dode resten van planten dieonder water bewaard bleven. Veel veenis afgegraven. Er werd turf van gemaakt.

Les 4 SchiermonnikoogSchiermonnikoog is een waddeneiland.Het eiland bestaat uit stranden, duinen,kwelders, polders en bossen.Een kwelder is een gebied waar veelgeulen doorheen lopen. Bij vloed stroomthet water in de geulen en soms, bij erghoge vloed, staat de hele kwelder onderwater. Bij eb loopt het water weer terugnaar zee. Daardoor zijn de geulenontstaan. In een kwelder groeien plantendie goed tegen zout water kunnen.


1 Wat gebeurt er bij vloed?2 Wat gebeurt er bij eb?3 Welke waddeneilanden horen bij

Nederland?4 Hoe kan het dat een waddeneiland

na jaren verschoven is?5 Waar ontspringt de Rijn?6 Hoe ziet de rivier er daar uit?7 Hoe ziet de Rijn in Duitsland en

Frankrijk eruit?8 Waar mondt de Rijn uit in zee?9 Waardoor kan de Rijn in Nederland

makkelijk ondiep worden?10 Waarom is dat gevaarlijk?11 Welke vier grondsoorten kennen we

in Nederland?12 Waar komt het meeste zand in

Nederland vandaan?13 In welke provincies vind je dat zand

nog?14 Waaruit bestaat löss?15 In welke provincie vind je löss?16 Waaruit is veen ontstaan?17 In welke provincies vind je veen?18 Waar komt klei vandaan?19 Hoe ziet het eiland Schiermonnikoog

eruit?20 Wat is een kwelder?

1 Het zeewater trekt naar het land.2 Het zeewater trekt zich terug.3 Texel, Vlieland, Terschelling, Ameland,

Schiermonnikoog en Rottumeroog.4 Bij harde wind kunnen de golven het

zand aan de ene kant wegspoelen enaan de andere kant weer terugleggen.Zo verschuift het eiland van plaats.

5 In de Alpen in Zwitserland.6 De rivier is wild. Het water stroomt

snel tussen grote rotsblokken. Je kunter niet varen.

7 De Rijn is veel breder geworden. Hetwater stroomt minder hard. Er kunnenschepen varen.

8 Bij Rotterdam in de Noordzee.9 In Nederland stroomt de Rijn

langzamer. Daardoor kan zand naarde bodem zakken.

10 Schepen kunnen dan vastlopen.11 Zand, klei, veen en löss.12 Van de woestijn die in de ijstijd op de

plek van de Noordzee lag.13 In Limburg, Noord-Brabant, Gelderland,

Overijssel, Drenthe en Utrecht.14 Uit woestijnzandkorrels die kleiner en

lichter zijn dan zandkorrels.15 In Limburg.16 Uit de resten van dode planten in

moerasgebieden.17 Noord- en Zuid-Holland, Utrecht,

Groningen, Friesland, Drenthe enOverijssel.

18 Door overstromingen van de zee en derivieren bleef er op veel plaatsen kleiachter.

19 Het eiland bestaat uit stranden,duinen, kwelders, polders en bossen.

20 Een gebied dat bij vloed onder waterkomt te staan.

Blok 2 Grondsoorten


Blok 3 Wat een werk!

Les 1 Werken in een fabriekIn een groot bedrijf werken mensen metverschillende beroepen. In het staalbedrijfCorus in IJmuiden bijvoorbeeld werkenonder meer kraanmachinisten, telefonistes,computerdeskundigen en monteurs.IJmuiden ligt in Noord-Holland, aan demonding van het Noordzeekanaal.Staal wordt gemaakt van ijzererts. Dat issteen waar ijzer in zit. IJzererts is dus degrondstof voor staal. In grote ovenswordt het ijzer uit het ijzererts gehaald.Het ijzererts wordt per schip aangevoerd.Daarom ligt de staalfabriek aan zee. Hetstaal wordt tot grote rollen of platengeperst. Die worden per trein of perschip naar andere fabrieken vervoerd.Daar worden er verschillendeeindproducten van gemaakt, zoals eenmagnetron of blikjes voor frisdrank. Een groot deel van het staal gaat naarfabrieken in het buitenland. Productenverkopen en naar het buitenland brengenheet exporteren.

Les 2 De weg van de melkIn een melkveehouderij worden de koeientwee keer per dag machinaal gemolken.Een koe geeft wel 23 liter melk per dag.De tankauto brengt de melk naar demelkfabriek. Daarna wordt de melk in demelkfabriek verder verwerkt. De pakkenof flessen melk worden in koelwagensnaar de winkels vervoerd. Een deel vande melk wordt verwerkt tot andereproducten zoals boter, kaas, karnemelk,yoghurt en vla. Melk is dus de grondstofvoor verschillende (eind)producten. Op al die producten staat eenhoudbaarheidsdatum. Na die datum mag

het product niet meer verkocht worden.

Les 3 Waarom daar?Bedrijven worden niet zomaar ergensgebouwd. Zo staan veel bedrijven niet in het centrum, maar aan de rand vande stad waar ze beter bereikbaar zijn.Andere bedrijven, zoals olieraffinaderijen,staan in de buurt van een rivier of aanzee waar een haven is. De aardolie wordtper tanker aangevoerd of via pijpleidingen,zoals de aardolie die uit de bodem vande Noordzee omhooggepompt wordt.Dat gebeurt vanaf een booreiland. In deolieraffinaderij worden van de grondstofaardolie verschillende eindproductengemaakt, zoals benzine en plastic. Rond Utrecht hebben zich veel bedrijvengevestigd, omdat Utrecht in het middenvan het land ligt. Ook rond de luchthavenSchiphol vind je veel bedrijven. Zevervoeren producten die met hetvliegtuig worden aangevoerd. De meestetextielfabrieken zijn verhuisd naar landenwaar de lonen lager zijn dan in Nederland.Die landen worden lagelonenlandengenoemd.

Les 4 De haven van RotterdamSchepen die vanaf de Noordzee naar dehaven van Rotterdam varen, komen doorhet Rijnmondgebied. Dat is een groothaven- en industriegebied. Dicht bij zeeligt de Maasvlakte waar vooralolieraffinaderijen staan. In Rozenburgligt een containerhaven, waar containersworden overgezet op vrachtwagens. Dezeeschepen zijn te groot om over eenrivier te varen. In de Eemhaven wordenproducten per spoor verder vervoerd.


1 Wat voor mensen werken in eenstaalbedrijf?

2 Waar ligt IJmuiden?3 Waarom staat daar een staalfabriek?4 Wat is ijzererts?5 Hoe wordt daar staal van gemaakt?6 Wat gebeurt er met het staal?7 Wat is exporteren?8 Geef voorbeelden van grondstoffen

en de eindproducten die daarvangemaakt worden.

9 Hoe komt de melk in de melkfabriek?10 Noem enkele eindproducten van melk.11 Wat is een houdbaarheidsdatum?12 Waarom staan veel bedrijven aan de

rand van een stad?13 Hoe wordt aardolie uit de bodem

van de Noordzee gehaald?14 Wat is een olieraffinaderij?15 Noem twee eindproducten van

aardolie.16 Waarom hebben veel bedrijven zich

in de buurt van Utrecht gevestigd?17 Wat voor soort bedrijven staan vlak

bij Schiphol?18 Wat zijn lagelonenlanden?19 Waarom wordt de lading van

zeeschepen overgezet opvrachtwagens, treinen of andereschepen?

1 Bijvoorbeeld kraanmachinisten,telefonistes, computerdeskundigen enmonteurs.

2 Aan de monding van hetNoordzeekanaal (aan zee).

3 Omdat de ijzererts over zee wordtaangevoerd.

4 Steen waar ijzer in zit.5 In grote ovens wordt het ijzer uit het

ijzererts gehaald en tot grote rollen ofplaten staal geperst.

6 Het wordt per trein of per schip naarandere fabrieken vervoerd. Daarworden er verschillende eindproductenvan gemaakt.

7 Producten uitvoeren naar hetbuitenland.

8 IJzer: magnetron en blikjes voorfrisdrank; hout: papier; olie: plastic zak.

9 De melk wordt vervoerd in tankwagens.10 Boter, kaas, karnemelk, yoghurt en vla.11 Een datum waarna het product niet

meer verkocht mag worden.12 Daar zijn ze goed bereikbaar voor

klanten.13 Het wordt vanaf een booreiland

omhoog gepompt.14 Een fabriek waar van aardolie

verschillende eindproducten gemaaktworden.

15 Benzine en plastic.16 Omdat Utrecht in het midden van het

land ligt.17 Dat zijn bedrijven die producten snel

naar of van de luchthaven vervoeren.18 Landen waar de lonen laag zijn in

vergelijking met Nederland.19 Omdat de zeeschepen te groot en te

zwaar zijn om verder over de rivier tevaren.

Blok 3 Wat een werk!


Blok 4 De kringloop van het water

Les 1 Het regent zeewaterHet grootste deel van het aardoppervlakbestaat uit water. Het meeste waterbevindt zich in zeeën en oceanen. Ditwater is zout en kan daarom niet voordrinkwater gebruikt worden. Voordrinkwater wordt grondwater enrivierwater gebruikt.Het water op aarde legt een weg af vande zee, via de lucht naar het land en viade rivieren weer terug naar de zee. Datheet de kringloop van het water. Als de zon op het water van de zee schijnt,wordt het water verwarmd. Het water verdampt en stijgt omhoog.Hoog in de lucht is het kouder. Dewaterdamp koelt af en verandert inkleine waterdruppels die samen wolkenvormen. Als de wolken te zwaar zijngeworden, komt het water naar benedenin de vorm van regen, sneeuw of hagel.Als dat boven zee is, spreken we van dekorte waterkringloop. Als er wind is, worden de wolken bovenzee naar het land gedreven. Een deel vanhet regenwater komt dan in de grondterecht. Een ander deel komt terecht inrivieren en stroomt weer terug naar dezee. Dan spreken we van de langewaterkringloop.

Les 2 Van de bergen naar de zeeHoog in de bergen is het zo koud dat dewaterdruppels in de wolken bevriezen.Daarom valt daar vaak sneeuw. Als desneeuw smelt, stroomt het water van debergen en vormt een rivier die het waterweer naar de zee brengt. Het gedeeltevan de rivier dat in de bergen ligt,noemen we de bovenloop van een rivier.

Les 3 De Maas en de RijnHet water van de Maas, die in Frankrijkontspringt, bestaat uit regenwater.Daarom noemen we de Maas eenregenrivier.De Rijn ontstaat in Zwitserland uitsmeltwater van de bergen. Onderwegkrijgt de Rijn van veel zijrivierenregenwater. Daarom noemen we de Rijneen gemengde rivier. Hoog in de bergen ligt veel sneeuw. Het gewicht van de sneeuw drukt deonderste laag in elkaar tot een dikkeijslaag. Die ijslaag schuift heel langzaamnaar beneden. Zo’n schuivende ijslaagheet een gletsjer. Als het lange tijd niet regent, kan eenrivier opdrogen. In de droge rivier liggendan alleen nog de stenen die met hetwater zijn meegevoerd. Zo’n droge riviermet stenen heet een wadi.Soms wordt in een rivier een stuwdamgebouwd. Die houdt het water tegen,waardoor er een stuwmeer ontstaat. Hetwater uit het stuwmeer wordt gebruiktom elektriciteit op te wekken of akkers tebevloeien.

Les 4 Stukjes uit de kringloop van hetwaterDe Maas komt in Limburg Nederlandbinnen. De Rijn komt in GelderlandNederland binnen. Daar splitst hij zich inde Waal en de Rijn. Bij Arnhem splitst deRijn zich in de IJssel en de Neder-Rijn.Maas, Rijn, Waal en IJssel hebbenverschillende zijrivieren die tot hun stroom-gebied behoren. Zo behoort de Berkeltot het stroomgebied van de IJssel en deGeul tot het stroomgebied van de Maas.


1 Waaruit bestaat het grootste deelvan het aardoppervlak?

2 Waarom kan water uit zeeën enoceanen niet als drinkwater gebruiktworden?

3 Waarvan wordt drinkwater gemaakt?4 Hoe verloopt de lange kringloop van

het water?5 Hoe komt het dat het op sommige

plaatsen regent en op andereplaatsen sneeuwt?

6 Waar komt het regenwater terecht?7 Wat is de bovenloop van een rivier?8 In welk land ontspringt de Maas?9 In welk land ontspringt de Rijn?

10 Wat is een regenrivier?11 Wat is een gemengde rivier?12 Wat voor soort rivier zijn de Maas en

de Rijn?13 Wat is een gletsjer?14 Hoe ontstaat een gletsjer?15 Wat is een wadi?16 Wat is een stuwdam?17 Waarvoor wordt het stuwmeer

gebruikt?18 In welke provincie komt de Maas

Nederland binnen?19 In welke provincie komt de Rijn

Nederland binnen?20 Hoe vertakt de Rijn zich in Nederland?

1 Uit water.2 Omdat het zout water is.3 Van grondwater en rivierwater.4 De zon verwarmt het zeewater. Het

water verdampt en stijgt omhoog.Hoog in de lucht verandert dewaterdamp in kleine waterdruppels die wolken vormen. De wind drijft dewolken naar het land. Een deel vanhet regenwater komt terecht in rivieren en stroomt weer terug naar zee.

5 Hoog in bergen is het kouder. Daarsmelten de sneeuwvlokken niet.

6 In de grond en in de rivieren.7 Het gedeelte van de rivier dat in de

bergen ligt.8 In Frankrijk.9 In Zwitserland.

10 Een regenrivier is een rivier die bestaatuit regenwater.

11 Een gemengde rivier is een rivier diebestaat uit smeltwater uit de bergenen regenwater van zijrivieren.

12 De Maas is een regenrivier en de Rijneen gemengde rivier.

13 Een dikke ijslaag hoog in de bergen die langzaam naar beneden schuift.

14 Door het gewicht van de dikke laagsneeuw wordt onderop ijs gevormd.

15 Een drooggevallen rivier waar stenenen kiezels in liggen.

16 Een dam in de rivier die het watertegenhoudt.

17 Voor het opwekken van elektriciteit enhet bevloeien van akkers.

18 In Limburg.19 In Gelderland.20 De Rijn splitst zich in Waal en Rijn. Bij

Arnhem splitst de Rijn zich in IJssel enNeder-Rijn.

Blok 4 De kringloop van het water


Blok 5 Stappen door de stad

Les 1 Hier wil ik wonenMensen hebben eigen wensen voor eenhuis: groot, klein, oud, nieuw, met ofzonder tuin. Ook vinden ze belangrijkdat er in de buurt voorzieningen zijn,zoals winkels, een sporthal, een stationof een school. Sommige oude gebouwen zijn bijzonderdoor de manier van bouwen of defunctie die ze gehad hebben.Bijvoorbeeld een oud grachtenpand ofeen oud waaggebouw. Dit soortgebouwen noemen we monumenten.Ze worden beschermd doorMonumentenzorg, een organisatie dieervoor zorgt dat alles in goede staat blijft.

Les 2 Dwars door MiddelburgIn Middelburg staan veel oude gebouwenzoals het stadhuis. In het centrum vindje veel winkels en kantoren. Aan de randvan de stad staan dure villa’s. Er zijnweinig winkels. In de buitenwijken staanflats en rijtjeshuizen. Daar wonen veelgezinnen met kinderen. Het is er minderdruk dan in het centrum. Er zijn scholenen winkels in de buurt.Aan de rand van de stad wonen weinigmensen. Daar vind je bedrijventerreinenen sportvelden. Veel steden zijn gebouwdals Middelburg.

Les 3 Steden in NederlandSteden zijn op verschillende manierenontstaan. Middelburg en Maastrichtbijvoorbeeld zijn ontstaan als een kleinestad. Andere steden zijn als handelsstadontstaan op plaatsen waar verkeerswegenen waterwegen bij elkaar kwamen. Daarontstonden marktplaatsen, winkeltjes,

werkplaatsen en de mensen bleven erwonen. In zo’n historisch stadje heeft hetcentrum vaak nauwe straatjes en eenstadsmuur. Voorbeelden van historischesteden zijn Deventer, Amsterdam enLeiden.Er zijn ook steden die ontstaan zijn uiteen dorp. In het centrum zie je nog eenopen plek, waar vroeger het oudedorpsplein (de brink) lag. Later zijn daarhuizen omheen gebouwd. Voorbeeldenvan steden met een dorpskern zijnAssen, Hengelo en Heerenveen.Soms zijn er ook nieuwe steden gebouwd,speciaal om te wonen. Voorbeelden zijnAlmere, Lelystad en Zoetermeer.Fès is een stad in Marokko die op eenheel andere manier is gebouwd. Fès isop een heuvel gebouwd. Het oude deelvan de stad is een doolhof met tallozestraatjes waar de huizen dicht op elkaarzijn gebouwd om de zon tegen tehouden.

Les 4 AmsterdamAmsterdam is een stad met een oudcentrum. Bekende plekken zijnbijvoorbeeld de Dam, de grachten methun oude koophuizen en het pasgebouwde stadion de Arena.In Amsterdam-Zuidoost wonen veelmensen uit verschillende landen dicht bij elkaar in flats. Aan de rand vanAmsterdam vind je grotekantoorgebouwen.


1 Wat voor woonwensen kunnenmensen hebben?

2 Welke voorzieningen in de buurtkunnen ze belangrijk vinden?

3 Wat is een monument?4 Wat doet Monumentenzorg?5 Hoe ziet Middelburg eruit?6 Hoe is Maastricht ontstaan?7 Waar zijn handelssteden ontstaan?8 Hoe zijn die steden gegroeid?9 Noem enkele historische steden.

10 Waaruit is Assen ontstaan?11 Noem enkele steden met een oude

dorpskern.12 Noem enkele steden die nieuw

gebouwd zijn.13 Waarvoor zijn deze steden vooral

gebouwd?14 In welk land ligt de stad Fès?15 Wat weet je over Fès?16 Wat weet je over Amsterdam?

1 Een groot of klein huis, een oud ofnieuw huis, een huis met of zondertuin.

2 Winkels, scholen, een sporthal, eenstation.

3 Een oud bouwwerk dat bijzonder isdoor de manier van bouwen of defunctie die het gehad heeft.

4 Monumentenzorg zorgt ervoor datmonumenten in goede staat blijven.

5 In het centrum zijn veel oudegebouwen, winkels en kantoren. In de buitenwijken staan flats enrijtjeshuizen. Aan de rand van de stadvind je bedrijventerreinen ensportvelden.

6 Als een kleine stad.7 Op plekken waar verkeerswegen en

waterwegen samenkwamen.8 Doordat er marktplaatsen, winkeltjes,

en werkplaatsen ontstonden, gingen er steeds meer mensen wonen.

9 Deventer, Amsterdam en Leiden.10 Uit een dorp.11 Hengelo, Heerenveen.12 Almere, Lelystad, Zoetermeer.13 Het zijn steden waar mensen vooral

wonen.14 In Marokko.15 Het oude deel is een doolhof van

straatjes waar de huizen dicht opelkaar zijn gebouwd.

16 De stad heeft een oud centrum.Bekende plekken zijn de Dam, degrachten met hun oude koophuizen ende Arena waar sport wordt beoefend.In Amsterdam-Zuidoost wonen veelmensen uit verschillende landen dichtbij elkaar in flats. Aan de rand vanAmsterdam vind je grotekantoorgebouwen.

Blok 5 Stappen door de stad


Blok 6 Strijd tegen het water

Les 1 Duinen en dijkenEen groot deel van Nederland ligt lagerdan de zee. Dijken en duinen zorgenervoor dat het land niet onder waterloopt. Op de duinen wordt helmgrasgeplant om het zand bij elkaar te houden.Om een dijk stevig genoeg te makenwordt zand, steen en klei gebruikt.Vroeger waren duinen en dijken niet zostevig als nu. Bij hoog water gingen zevaak kapot en stroomde het land onderwater. Toen er nog geen dijken waren,bouwden de mensen heuvels om op tewonen. Die heuvels heten terpen.

Les 2 DeltawerkenIn 1953 vond een grote watersnoodrampplaats. De Zeeuwse en Zuid-Hollandseeilanden en een deel van West-Brabantoverstroomden. Honderden mensen enduizenden dieren verdronken. Om tezorgen dat dit niet meer kon gebeurenwerd het Deltaplan ontwikkeld. Dedijken werden versterkt en tussen deeilanden werden dammen gebouwd om het zeewater tegen te houden. Dedammen die het water van de Noordzeetegenhouden, zijn de Haringvlietdam, de Brouwersdam, de Oosterscheldedamen de Veersedam.De Veersedam sluit het Veerse gat af vande Noordzee. Achter de dam is een meerontstaan met zoet water. Daardoor levener nu andere planten en dieren danvroeger.De Oosterscheldedam sluit deOosterschelde af. Het is een dam metschuiven. Als er hoog water verwachtwordt, bijvoorbeeld bij een stormvloed,gaan de schuiven dicht. Deze dam wordt

daarom ook wel de stormvloedkeringgenoemd. Over alle dammen tussen deeilanden werden wegen aangelegd. Deenige zeearm die niet is afgesloten is deWesterschelde. Die moet open blijvenvoor de schepen die naar de havens vanVlissingen, Gent en Antwerpen varen.Onder de Westerschelde is een tunnelaangelegd.

Les 3 In de polderVeel mensen in het westen van Nederlandwonen in een polder. Hun huizen staanop de grond waar vroeger een meer ofde zee was. Het land wordt ook gebruiktvoor de landbouw. Een polder wordtgemaakt door een dijk om een stukwater aan te leggen en het water weg tepompen. Daarvoor staan aan de randvan de polder gemalen die het waterover de dijk in een ringvaart pompen.De grootste polders van Nederland zijnde Noordoostpolder en de Flevopolders.

Les 4 Kaarten van het DeltaplanSchouwen-Duiveland was vroeger eeneiland. Na de uitvoering van hetDeltaplan is het verbonden met deandere eilanden. Aan de westkant liggenduinen. De rest van het eiland wordtbeschermd door dijken. Achter de dijkenliggen de polders.


1 Ligt het grootste deel van Nederlandhoger of lager dan de zee?

2 Waardoor overstroomt het land datlager ligt niet?

3 Hoe worden de duinen steviggehouden?

4 Hoe wordt een dijk stevig genoeggemaakt?

5 Waarom kwamen er vroeger vaakoverstromingen voor?

6 In welk jaar vond de laatste grotewatersnoodramp in Nederland plaats?

7 Wat waren de gevolgen?8 Welke maatregelen stonden er in het

Deltaplan?9 Welke dammen houden het water

van de Noordzee tegen?10 Wat was het gevolg van de bouw

van de Veersedam?11 Wat is de Oosterscheldedam voor

een dam?12 Wat is het voordeel van de aanleg

van dammen?13 In welke zeearm is geen dam

gebouwd?14 Waarom is dat niet gedaan?15 Wat is een polder?16 Waarvoor zijn polders aangelegd?17 Hoe wordt het water uit de polder

gehaald?18 Noem enkele nieuwe polders.19 Hoe wordt Schouwen-Duiveland

beschermd tegen het water?

1 Lager.2 Door de duinen en de dijken.3 Door er helmgras op te laten groeien.4 Door zand, stenen en klei.5 Omdat de duinen en dijken niet stevig

genoeg waren.6 In 1953.7 Alle Zuid-Hollandse en Zeeuwse

eilanden en een deel van West-Brabant overstroomden. Er stiervenveel mensen en dieren.

8 Tussen de eilanden werden dammenaangelegd en de dijken werdenverstevigd.

9 De Haringvlietdam, de Brouwersdam,de Oosterscheldedam en deVeersedam.

10 Het water achter de dam werd zoet.11 Een dam met schuiven die dichtgaan

als het zeewater te hoog komt.12 Over de dammen zijn wegen

aangelegd, waardoor de eilandenbetere verbindingen hebben.

13 In de Westerschelde.14 Omdat de schepen naar de havens

van Vlissingen, Gent en Antwerpenmoeten kunnen varen.

15 Een waterplas waar een dijk omheen is gelegd en waar het water uit isweggepompt.

16 Voor de landbouw en om te wonen.17 Door gemalen die het water over de

dijk in de ringvaart pompen.18 De Noordoostpolder en de

Flevopolders.19 Aan de westkant door de duinen en

aan de andere kanten van het eilanddoor dijken.

Blok 6 Strijd tegen het water


Blok 7 De Randstad

Les 1 Op zoek naar ruimteIn het westen van Nederland liggen eenheleboel steden vlak bij elkaar.Rotterdam, Den Haag, Amsterdam enUtrecht zijn de belangrijkste. Het is eendichtbevolkt gebied. We noemen het deRandstad. Er wonen ruim zes miljoenmensen. Dat is erg veel, als je bedenkt datin heel Nederland ongeveer 16 miljoenmensen wonen. 150 jaar geleden zag de Randstad erheel anders uit. Toen waren er nog maareen paar steden. Er was nog veel ruimte.Maar sindsdien is de Randstad sterkgegroeid, veel meer dan andere delenvan Nederland. Veel mensen trokkennaar de Randstad om er te wonen en tewerken. Daardoor breidden de dorpenen steden steeds verder uit. Aan de randvan de steden werden nieuwe wijkengebouwd die goed bereikbaar warenmet de trein en de auto. Nu is er nog maar weinig ruimte over.Mensen wonen soms dicht op elkaar enhebben vaak last van het verkeerslawaai.Parkeerproblemen en files zijn het gevolgvan de dagelijkse stroom auto’s naar envan de Randstad.

Les 2 Wat een drukte!Amsterdam is een van de steden in deRandstad die in de loop van de jarensterk gegroeid zijn. Eeuwenlang woondener mensen die hun geld verdienden metde handel. Langs de grachten stondendaarom veel koopmanshuizen enpakhuizen. Rond 1900 kwamen de eerstefabrieken. Voor de arbeiders werdennieuwe wijken gebouwd. Na 1950 isAmsterdam nog veel sneller gegroeid.

Er kwamen nog meer nieuwe wijken bij,zoals de Bijlmermeer en Zeeburg.

Les 3 Een beetje rustMidden in de Randstad ligt een grootgebied met veel groen en water. Hetheet het Groene Hart. Maar het GroeneHart wordt bedreigd doordat er nieuwewijken rond de grote steden bijkomen.Ook worden er steeds meer wegen enspoorwegen door het Groene Hartaangelegd. Dit gaat ten koste van denatuur en de recreatie.

Les 4 Nog meer drukteOp de grens van het Groene Hart en deRandstad ligt Schiphol, de belangrijksteluchthaven van Nederland. Elk jaar wordthet drukker op dit vliegveld. Er landenen vertrekken steeds meer vliegtuigen.Daarvoor zijn weer nieuwe start- enlandingsbanen nodig. Voor de mensen in de omgeving is dat niet prettig. Zijhebben veel geluidsoverlast van deopstijgende en dalende vliegtuigen. AlsSchiphol nog drukker wordt, moet deluchthaven misschien wel wordenverplaatst. Want er is amper ruimte omverder te groeien.


1 Waar ligt de Randstad?2 Hoeveel mensen wonen er?3 Hoeveel mensen wonen er in

Nederland?4 Waarom trokken veel mensen naar

de Randstad?5 Waarom worden nieuwe wijken aan

de randen van de steden gebouwd?6 Wat is het gevolg daarvan?7 Noem een overeenkomst en een

verschil tussen de Randstad enMexico-Stad.

8 Hoe is het woongebied vanAmsterdam vergroot?

9 Noem enkele voor- en nadelen vanhet wonen en werken buiten deRandstad.

10 Noem enkele manieren om hetverkeersprobleem op te lossen.

11 Waar ligt het Groene Hart?12 Noem enkele verschillen tussen het

Groene Hart en de Randstad.

13 Waarom wordt het Groene Hartsteeds kleiner?

14 Wat is daarvan het gevolg?

15 Waarom zijn er op Schiphol zo veelstart- en landingsbanen nodig?

16 Wat gebeurt er als Schiphol doorblijft groeien?

1 In het westen van Nederland.2 Ruim zes miljoen mensen.3 Ongeveer zestien miljoen mensen.

4 Omdat daar werk was en ruimte omte wonen.

5 Omdat ze dan goed bereikbaar zijnmet de trein en de auto.

6 Dat de wegen steeds voller worden.7 In Mexico-Stad wonen net als in de

Randstad miljoenen mensen. In deRandstad zijn geen krottenwijken zoals in Mexico-Stad.

8 Langs de grachten werdenkoopmanshuizen en pakhuizengebouwd. Rond 1900 kwamen erfabrieken en kwamen er wijken metarbeiderswoningen. Na 1950 kwamen er nog meer wijken bij.

9 Buiten de Randstad is het rustiger en er is veel meer groen. Maar het islastig om elk dag naar de grote stedente reizen voor het werk.

10 Het verbreden en vernieuwen vanwegen, het reizen met de trein of het samen reizen met één auto.

11 Midden in de Randstad.12 In het Groene Hart wonen minder

mensen. Er is meer groen en het is een recreatiegebied.

13 Omdat er nieuwe wijken aan de randvan de grote steden gebouwd wordenen er nog steeds wegen en spoorwegenaangelegd worden.

14 Er verdwijnt natuur en er is minderruimte voor recreatie.

15 Omdat er elk jaar meer mensen engoederen met het vliegtuig vervoerdworden.

16 Dan moet de luchthaven misschienverplaatst worden.

Blok 7 De Randstad


Blok 8 Eropuit

Les 1 Steeds meer campingsVeel mensen houden van kamperen. Ze gaan met een tent of een caravan opeen camping staan. Vaak moet je vantevoren reserveren, omdat het in devakantie op een camping erg druk kanzijn. Op sommige campings is een winkel,een restaurant, een zwembad en somszelfs een aansluiting voor de televisie.Dertig jaar geleden was dat heel anders.Toen stonden er op een camping vaakalleen een paar kleine tentjes. Er warenveel minder mensen die gingen kamperen.Gezinnen gingen een dagje naar hetstrand, picknicken in het bos of op dehei of naar een speeltuin. Tegenwoordigis het strand veel voller dan vroeger. Bijmooi weer is het stampvol en er is vanalles te koop. Veel gezinnen gaanregelmatig naar een pretpark. Dat hetanders is dan vroeger, komt omdat demensen meer geld, meer vrije tijd enbijna allemaal een auto hebben.

Les 2 Keuze genoeg in NederlandNederland heeft vier belangrijke dingenvoor mensen die op vakantie gaan:strand en water, steden om te winkelenen musea te bekijken, natuur om tewandelen, te fietsen en te picknicken, en speciale attracties zoals pretparken endierentuinen. Toch gaan veel mensen opvakantie naar het buitenland. Vooral naarlanden waar een warm klimaat heerst ofwaar het landschap anders is dan inNederland, zoals landen met bergen. De meeste mensen verdienen genoeggeld om dat te kunnen betalen. Kinderenin arme landen gaan meestal niet op

vakantie. Maar ook daar hebbenkinderen plezier als ze kunnen spelen.

Les 3 Mooi voor nu en laterIn Nederland zijn verschillendelandschappen. Die willen we graagbehouden. Daarom moeten die gebiedenbeschermd worden. Als dat niet gebeurt,verdwijnen ze. Natuurgebieden zijnbijvoorbeeld de Loonse en DrunenseDuinen, het heidelandschap in Drenthe,het Geuldal in Limburg en hetwaddengebied. Soms is een natuurgebiedafgesloten voor bezoekers.Bij nieuwbouw wordt rekening gehoudenmet de natuur. Er zijn wetten en regelswaarin staat wat wel en niet in eennatuurgebied mag. En natuurlijk kunnende mensen zelf ook iets doen zoals geenafval laten liggen, geen lawaai maken endieren met rust laten.

Les 4 De Gelderse PoortDe Gelderse Poort is een natuurgebiedvan het Wereld Natuurfonds in de buurtvan Nijmegen. In sommige delen magniemand komen. Daar is de natuur eigenbaas. Er is ruimte voor grote dieren inhet wild. Zo zijn er bijzondere paardenen runderen uitgezet en herten zijn zelfnaar het gebied gekomen.


1 Waarom is kamperen tegenwoordigheel anders dan bijvoorbeeld dertigjaar geleden?

2 Wat deden de mensen toen tijdenseen dagje uit?

3 Wat doen ze nu?

4 Waarom gaan tegenwoordig veelmeer mensen op vakantie danvroeger?

5 Welke vier dingen heeft Nederlandvoor mensen die op vakantie gaan?

6 Waarom gaan veel mensen naar hetbuitenland op vakantie?

7 Noem enkele natuurgebieden inNederland.

8 Welke maatregelen worden genomenom die natuurgebieden tebeschermen?

9 Wat kun je daar zelf aan doen?

10 Wat is bijzonder aan natuurgebiedde Gelderse Poort?

1 Op sommige campings is een winkel,een restaurant, een zwembad en somszelfs een aansluiting voor de televisie.Dertig jaar geleden stonden vaakalleen een paar kleine tentjes op eencamping.

2 Gezinnen gingen een dagje naar hetstrand, picknicken in het bos of op dehei of naar een speeltuin.

3 Hetzelfde als dertig jaar geleden, maar vaker dan toen. Bovendien zijner pretparken bijgekomen waar veelmensen een dagje naartoe gaan.

4 De mensen hebben meer geld en meervrije tijd. Bovendien heeft bijna elkgezin een auto en gaan veel meermensen kamperen.

5 Strand en water, steden om te winkelenen musea te bekijken, natuur om tewandelen, te fietsen en te picknicken,en speciale attracties zoals pretparkenen dierentuinen.

6 Ze gaan naar een land waar hetlekker warm is of waar het landschapanders is dan in Nederland zoals inlanden waar bergen zijn.

7 De Loonse en Drunense Duinen, hetheidelandschap in Drenthe, hetGeuldal in Limburg en hetwaddengebied.

8 Soms is het verboden in eennatuurgebied te komen. Bij nieuwbouwwordt rekening gehouden met denatuur. Er zijn wetten en regels waarinstaat wat wel en niet in eennatuurgebied mag.

9 Geen afval laten liggen, geen lawaaimaken en dieren met rust laten.

10 De natuur is er eigen baas. Er is ruimtevoor grote dieren in het wild.

Blok 8 Eropuit

SAMENVATTINGEN groep 6 - Beekgraaf · 2017-01-02 · EEN WERELD VAN VERSCHIL-Groep 6 Kopieerblad...

Documents

Transcript of SAMENVATTINGEN groep 6 - Beekgraaf · 2017-01-02 · EEN WERELD VAN VERSCHIL-Groep 6 Kopieerblad...