communicatiekaart-_begrippen.pdf

Begrippen van het boek communicatiekaart

Vrije Universiteit | Communicatiewetenschap | Communicatiewetenschap

Verspreiden niet toegestaan | Gedownload door: Joshi Van Veen | ID: 114970

Communicatiekaart van Nederland : overzicht van media en communicatie, Bakker, Piet & Scholten, Otto Begrippen uit boek Communicatiekaart van Nederland per hoofdstuk:

1 Kranten: concentratie en innovatie

• Dagbladzegel (papier duur: belasting) • 1 Landelijke dagbladen • 2 Regionale dagbladen • 3 Gespecialiseerde dagbladen (Financieel Dagblad, Agrarisch Dagblad, Cobouw,

Nederlandse Staatscourant) • 4 Nieuwsbladen (ten minste 1 tot 5 x per week, bep. Geogr. Gebied, abb) • 5 Huis-aan-huisbladen (gratis, hoge oplage, veel adv.) • 6 Spits/ Metro • Oplage • Dekkingspercentage (69% (rekening houden met doorgeefpercentage en meer dan 1

kr. per hh) • Leestijd (minder geworden, vooral onder jongeren) • Redactionele concentratie (samengaan redacties: identiteit, zelfstandigheid) • Publieksconcentratie (publiek verdeelt zich steeds schever over de kranten) • Aanbiederconcentratie (samengaan uitgevers) • Marktaandeel (5 uitgevers: NDU, PCM, Telegraaf, VNU, Wegener) • Brancheorganisaties: NDP (vanouds), Cebuco(marketing-service) -> NUV

(Nederlands Uitgeversverbond), NNP (Nederlandse nieuwsbladpers) allen belangenbehartiging.

• Code voor dagbladconcentraties • Nederlandse Mededingingsautoriteit

- dynamiek economie bevorderen:

- verbod kartels (prijsafspraken)

- verbod misbruik economische machtspositie

- verbod concentratie ondernemingen zonder melding vooraf.

• Bedrijfsfonds voor de Pers (Fusies verbieden waarbij een bedrijf meer dan 1/3 van de markt krijgt, controle-functie

Criteria: - misbruik machtspositie

- in stand houden van redactionele zelfst.

Uiteindelijk op grond van Grondwet geen regeling over getroffen.

Nu steunmaatregelingen, “Krant in de klas’ en campagne’s.

• Advertentiemarkt • On line kranten (meer en andere informatie)

- probleem: geen inkomsten lezers, alles uit reclame (toekomst: betaalde e-mail editie?!)

- voordeel: archief

2 Tijdschriften: grote getallen en vluchtige doelgroepen

• Indelingscriteria (tijdschriftenbranche zeer divers, indeling moeilijk):

- Verschijningsinterval (hoe vaak?)

- Redactionele zelfstandigheid (mate autonoomheid redactie, bv. t.o.v. adverteerders/ eigenaren)

- Doelgroep :

§ wetenschappelijk

§ vak/ professioneel

§ special-interest

§ publieksbladen

• NUV-indeling

§ Publiekstijdschriften

§ Opinietijdschriften

§ Omroepbladen

§ Vak- en wetenschappelijk

• Wetenschappelijke tijdschriften (internationaal, dichte grens vakbladen, kleine oplages, vaak duur per nummer)

• Vakbladen (proffessionele gebruikers, vakinformatie) • Controlled circulation ((een deel van de) oplage wordt gratis verspreid onder een door

de uitgever vastgestelde groep, schriftelijke bevestiging ontvanger) • Controlled distribution ( geen wilsverklaring, maar wel een geselecteerd publiek) • Publiekstijdschriften (algemene inhoud/ doelgroep) • Special interest bladen (specifiek onderwerp)

• Sponsored magazines (groot belang van adverteerders, meestal gratis)

§ Relatietijdschrift

§ Voorlichtingstijdschrift

§ Verkooptijdschrift

• Uitgevers (VNU, Elsevier, Wolters Kluwer, Telegraaf, Audax, ANWB) • Brancheorganisaties:

§ NUV(Nederlands Uitgeversverbond, belangenorganisatie

§ Oud: NOD (Nederlandse Oplage Documentatie, oplagecijfers + accountantsverklaring)

§ Nieuw: HOI (Het Oplage Instituut, onafhankelijke organisatie, participatie adverteerders en uitgevers)

§ SMIN (sponsored Media Instituut Nederland, vervaardigen van bladen)

• Wet- en regelgeving (geen echte wetten, wel betr. Reclame tabak, alcohol, geneesmiddelen & misleidende reclame & smaad, laster, belediging. Verder regels betr. omroepgegevens)

• Ontwikkelingen (Grote uitgevers hebben aandelen commerciele tv-stations. Internet en cd-roms)

3 Boeken: over bestsellers en verschraling

• Geschiedenis: uitvinding boekdrukkunst ( geschreven boekrollen -> monikken -> universiteiten, behoefte informatie. 1456 uitvinding boekdrukkunst -> Gouden eeuw bloeiperiode -> Nederland koppositie)

• NUGI (Nederlandse Uniforme Genre Indeling): � Boeken voor opleiding, vorming en studie (educatief ~ en vak~) � Boeken voor informatie, ontwikkeling en ontspanning (algemene of

publieksboeken, geen verplichte aanschaf) • Leestijd (mensen gaan steeds minder lezen, vrouwen en hoger opgeleiden lezen meer,

mensen zeggen meer te lezen dan dat ze doen) � Algemene markt ( fictie/ non-fictie 60/40) � Educatieve markt ( Mammoetwet, studiehuis -> nieuw lesmateriaal) � Wetenschappelijke markt (internationaal, Engelstalig -> electronisch

uitgeven)

• Distributie: � Boekhandel ( & secundair: boekenclubs) � Bibliotheek

• Brancheorganisaties:

� NUV (Nederlands Uitgeversverbond, dagbladen, tijdschriften en boeken)

� KVB ( belangenvereniging boekhandels: geeft vakblad uit, verzorgt vakopleiding, commissie vaste boekenprijs)

• Wet- en regelgeving: � Reglement handelsverkeer (verticale prijsbindingsregelingen: geeft

mog. voor publicaties minder goed verkopende boeken en debutanten) � Mededingingswet ( ontheffing verbod verticale prijsbindingen,

uitzondering voor geimporteerde boeken) • Ontwikkelingen (winst belangrijkste geworden, proffesionele en grote bedrijfstak,

boek zal nog niet snel verdwijnen)

4 Radio: de commerciele heropstanding

• NSF: Nederlandse Seintoestellen Fabriek ( uitzendingen om verkoop zelf geproduceerde radiotoestellen te verhogen)

• De zuilen ( verschillende maatschappelijke groeperingen, vroeger veelal op basis van religie)

• Geschiedenis omroepverenigingen ( strijd ‘nationaal of verzuild’ -> ontstaan Nederlandse Radio Unie (NRU) -> verdeling zendtijd -> televisie t.o.v. radio groter -> Veronica begin commercieel, marktgericht -> Hilversum 3 -> radiozenders met een ‘format’( strakke formule die voorschrijft wat er op dat moment te beluisteren moet zijn (Vooral t.o.v. muziekkeuze)) -> zenderkleuring -> commerciele zenders & opkomst regionale en lokale stations)

� Commerciële radiostations (mogelijk door technische (kabel) en juridische (toegang via U-turn of op ether) veranderingen

� Regionale omroepen ( gefinancierd door provinciale opslag, veel vrijwilligers en incidentele subsidie)

• Soorten radiozenders: � Bron van inkomsten ( algemene middelen of commercieel) � Wijze van verspreiding ( kabel/ ether) � Type programma ( categoriaal: een soort uitzending, herkenbare

formats/ niet-categoriaal.) � Geografisch bereik ( groot aantal zenders, landelijk/ regionaal)

• Luisterdichtheid ( hoeveel mensen in welk tijdsinterval naar een specifiek radiostation of programma hebben geluisterd)

• Marktaandeel ( o.b.v. luistertijd: aantal minuten dat Nederlanders gem. Per dag naar de radio luisteren)

• Landelijke publieke zenders ( radio 1 t/ 5, horizontale programmering) � Radio 1: Nieuws en sport � Radio 2: 40+, familie � Radio 3: Popzender, veelal jonger dan 35 jaar, veel mannen. � Radio 4: Klassiek (minder vast format) � Radio 5: Opiniezender: documentaires, intervieuws/ cultuur, educatie,

religie • Landelijke commerciële zenders

� Sky radio: nonstop popmuziek die niemand irriteert � Radio 10 Gold: grootste hits, meeste prijzen.

� Radio 538: dance music � Noordzee FM:nationaal en ‘gouwe ouwe’ � Veronica FM: jongeren en lagere welstandsklassen � Classic FM: klassiek, jazz, gesproken woord � Love radio International: soul en R&B � Kink FM: stevige rock/ alternatief � JFK: jazz, funk � Arrow Classic Rock: rock jaren 70 en 80 � Overige

• Regionale en lokale radiostations (nieuws, actualiteiten, sport, weerbericht, verslagen regionale gebeurtenissen, evenementenagenda’s enz.) RNC (Regionale Nieuws Centrale) ORN (Omroep Reclame Nederland) OLON (Organisatie van Lokale Omroepen in Nederland) voor lokale stations.

• Exploitanten en brancheorganisaties: � VCR ( Vereniging Commerciele radiostations) � ROOS (Stichting Regionale Omroep Overleg en samenwerking) � ORN (Omroep Reclame Nederland) � OLON (Organisatie van Lokale Omroepen in Nederland) � NLCR ( Vereniging Niet landelijke Commerciele Radio)

• Mediawet ( relatief afstandelijke rol overheid -> Commissariaat voor de media, verruiming mogelijkheden commerciele omroepen (liberalisering))

� Monopolie programmagegevens omroepen opheffen � Koppeling abonnement programmablad en lidmaatschap vereniging

loslaten. • Commissariaat voor de media (verleent de zendgemachtigden en controleert of

omroepen zich aan het programmavoorschrift houden) • Ontwikkelingen (commerciele, niet-landelijke stations steeds grotere bedrijging

publieke, lokale en regionale, mogelijke komst abonneerradio.)

5 Televisie: commercieel en publiek, de koopman en de dominee

• Geschiedenis ( 1948, Philips Experimentele televisie, 3 uitz. Per week. -> 5 omroepen, 3 uur zendtijd per week.-> 1954, overheid, langzaam groeiend publiek, 1964 2e station, wisselwerking inzake ‘ontzuiling’, oprichting TROS, EO, NOS, vanaf jaren 60 snelle groei.)

• NTS (Nederlandse televisie Stichting, opgericht door de 5 omroepen): � AVRO � KRO � NCRV � VARA � VPRO

• Omroepwet 1969: � Open bestel

� Noodzaak samenwerking tussen omroeporganisaties � Beginsel gemengde financiering.

• Mediawet 1988: � Positie verschillende zelfstandige omroepen blijft sterk � Toetreden nieuwe omroepen blijft mogelijk � Samenwerking moet versterkt worden (I.v.m. concurrentie

commercielen) � Non-commercialiteit blijft gehandhaafd. � Nieuw! 2-sporen-beleid:

� positie publieke bestel onaangetast laten � commerciele omroep niet buiten de deur

houden

Oplossing: publieken op de ether, commercielen via kabel en sateliet.

Ook: NOB kreeg zelfstandige status.

Huidige situatie:

· voor (reclame in) het publiek stel gelden steeds minder regels

· mogelijkheden commerciele omroepen worden verruimd.

• Volledig programmavoorschrift : � Informatie: 25% � Cultuur: 20% � Verstrooing 25% � Educatie 5%

• Commissariaat voor de Media: � Controle naleving programmavoorschriften en reclameregels � Controle financiele afspraken en constructies op nevenactiviteiten � Verlenen en controleren zendmachtigingen alsmede toezicht

kabelzaken. � Garantie doelmatige besteding gemeenschapsgelden � Eerlijke concurentie tussen publiek en commercieel en

tussen commerciele onderling.

Mediawet aantal aanpassingen: (zie ook onder Mediawet)

� Reclame: (ruimere mogelijkheden in publiek bestel) � Kabel: ( Landelijke commerciele omroep via kabel is toegestaan, onder

bep. voorwaarden.) � Concessie: ( NOS en NPS verzorgen gezamenlijke programma’s) � Lokale omroep: (meer geld) � Samenwerking: ( tussen omroepen op diverse netten)

Verder nog:

· Veilen van etherfrequenties

· Ontkoppelen lidmaatschap omroepvereniging en abonnement programmablad.

· Verhogen minimumcontributie van 10,- naar 25,-

· Opheffen monopolie van omroepen op programmagegevens.

• Ether, kabel en satelliet: ( Ether-frequenties vroeger schaars, nu iedereen CAI) • Kabelexploitanten: ( wettelijk basispakket, veel exploitanten.)

• Het publieke bestel: � Acht omroepverenigingen � NOS/NPS � Lokale en regionale zenders

• NOS/NPS (zonder leden, gezamenlijke onderwerpen of programma’s die anders niet aan hun trekken komen.)

• Omroepverenigingen ( NCRV, VARA, KRO, VPRO, AVRO, TROS, EO, BNN) Status op basis van ledenaantallen. A- B- C-omroep.

• Overige zendgemachtigden: � Stichting Educatieve Omroepcombinatie EDUCOM

(Teleac(cursussen), RVU(Radio Volks Universiteit), NOT(schooltv) � IKON, Interkerkelijke Omroep Nederland � RKK, Rooms-Katholiek Kerkgemeenschap � ZVK, Stichting Zendtijd voor Kerken � HV, Humanistisch verbond � NMO, Nederlandse Moslim Omroep � OHM, Stichting Organisatie voor moslim Media � SOCUTERA, Stichting tot bevordering van sociale en culturele

doeleinden voor televisie en radio � STER, Stichting Ether Reclame � Politieke Partijen � Ministerie van Algemene zaken: Postbus 51

• Lokale en regionale televisie • Commerciële stations

� RTL4: Amusement � RTL5: nieuws- en weer � Veronica: jongeren � SBS6: amusement, human interest, reality � FOX/ TV10 � TMF � Net5: ‘nette broertje’ van SBS6 � Overige

• Kabelkrant (electronische informatiedienst, vaak regionaal) • Bezit, zendtijd en aanbod (bijna iedereen bezit een TV, zendtijd verhoogt, aanbood

‘verschraalt’) • Kijkgedrag (veel versplintering, meer tijd voor tv, marktaandelen meer verdeelt) • Publiekssamenstelling per zender

� NL1, 2, 3: veel publiek van 50 jaar en ouder � RTL4: vrouwen, lagere welstand, lagere opleiding

� NL3: veel kijkers hoge politieke en culturele affiniteit � Veronica: veel kijkers tot 35 jaar.

• Programmavoorkeuren: drama, amusement, sport • Ontwikkelingen (vooral technisch) • HDTV (High Defenition TV, oftewel breedbeeldtelevisie) • Abonneetelevisie en pay-per-view (Canal+, alleen betalen voor de programma’s die

men ook werkelijk kijkt, MR. Zap) • Wijzigingen mediawet 2000

§ NOS krijgt concessie van 10 jaar.

(con·´ces·sie (de ~ (v.))

1 het toegeven aan eisen van de tegenpartij => tegemoetkoming

2 vergunning van overheidswege met uitsluiting van anderen

3 stuk land waarvoor men een vergunning van de overheid heeft)

� NOS verantwoordelijk voor coordinatie op en tussen netten � Status verschillen omroepen afschaffen. � Volledig programmavoorschrift, dus verdeelt over alle omroepen.

6 Film en bioscoop: megacomplexen en kassuccessen

• Geschiedenis (100 jaar geleden eerste film, 3 jaar later voor het eerst in NL-> bioscoop -> grootschaliger)

• Nederlandse producties (speelfilms, documentaires, korte kunstzinnige films en lange lowbudgetfilms)

• Productiefonds voor de Nederlandse Film (continue productie van speelfilms, financiele bijdrage)

• CoBo (Productiefonds Binnenlandse Omroep) • Bioscoopbezoek (sterk afgenomen van 1960 tot 1990, nu weer lichte stijging) • Concentratie (vooral hoger opgeleiden en Noord-Holland, verder ook studentensteden • Marktaandelen filmdistributeurs (Buena Vista International, Columbia Tristar Films,

UIP, Warner Bros, totaal deze 4 71,2% marktaandeel) • Wet- en regelgeving (Bioscoopwet: centrale filmkeuring -> gaat verdwijnen) • Ontwikkelingen (Komst megabioscopen)

7 Beeld- en geluidsdragers: de digitale revolutie

• Audiomarkt (vooral cd’s tegenwoordig) • Album- en singlemarkt (single’s minder dan 10% omzet, vooral buitenlandse

popmuziek, nationaal is groeiende) • Marktontwikkeling videoverhuur (steeds minder, daarna stabilisatie, gem. prijs

omhoog gegaan.)

• Marktontwikkeling koopvideo (groeit, zowel in aantal als omzet) • Genreverdeling video (in verhuur vooral actie/avontuur, misdaad/thriller, humor,

verkoop vooral kind/jeugd, speelfilm) • Cd-rom en DVD (software, muziek, films, naslagwerken, geluid...) • MP3 en realaudio • Brancheorganisaties:

� NVPI ( Nederlandse Vereniging van producenten en Importeurs van beeld- en geluidsdragers)

� Buma/Stemra (Auteursrechtenorganistie) • Wet- en regelgeving (heffing onbespeeld beeld- en geluidsmateriaal, bestrijding

piraterij/handelaren) • Ontwikkelingen (minidisk, DCC, DAT, MP3-spelers)

8 Telecommunicatie: wij zijn even niet thuis

• Digitalisering (alle informatie wordt vertaald in nullen en enen) • Schakeltechnieken ( technieken om boodschappen via het schakelen van een groot

aantal lijnen door te geven van de ene naar de andere gebruiker) � Circuit switching (schakelingen worden tijdens een verbinding

opengehouden tussen enkele gebruikers) � Packet switching ( een bericht wordt voor verzending opgedeeld in

verscheidene pakketten) � Message switching ( bericht wordt in zijn geheel verzonden)

• Bandbreedte (capaciteit netwerk: hoe groter de bandbreedte, hoe groter de capaciteit. In Hertz)

• Datacommunicatie (de uitwisseling van gedigitaliseerde informatie tussen computers, steeds betere compressietechnieken)

• Geschiedenis telefoon (in Nl vanaf deze eeuwwisseling, via telefonistes -> overheid -> PTT monopolie -> sinds 1989 geen staatsbedrijf meer)

• Marktkenmerken telefonie ( aantal aansluitingen stijgt, aantal telefoongesprekken ook, meeste lokaal, mobiel bellen komt sterk op)

• Fax (fotokopieeren op afstand, relatief ouderwets, internet en e-mail als concurrenten) • Audiotex (ook wel: voice-responce, op telefonie gebaseerd transactie-, communicatie-

en informatiesysteem, bv. bestelcomputer: ‘toets ‘1’ voor...’) • Mobiele telefonie ( niet nieuw: semafoon en mobilofoon bestonden al langer. Groei

Gsm’s stormachtig, maar veel onduidelijkheid over tarieven) • Semafonie (vorm van mobiele communicatie, gebaseerd op paging-systemen):

� Tone-only (van te voren afgesproken code’s; geluids-, tril- of lichtsignaal.)

� Numeriek (cijfercodes en voicemail) � Tekst (naast numeriek ook tekstberichten)

• Electronic data interchange (EDI) (electronische uitwisseling van gestuctureerde en gestandaardiseerde berichten tussen computers van verschillende organisaties, vooral in handel, transport en opslag)

• Wet- en regelgeving � Telecommunicatiewet: aanmerkelijke macht moet beperkt worden

� OPTA ( Onafhankelijke Post en Telecommunicatieautoriteit) controleert en legt regels op bv. m.b.t. hoogte en opbouw van de tarieven.

Voor KPN:

� Vaste telefonie � Interconnectie ( het koppelen van netwerken of diensten,

bedoeld om gebruikers te kunnen laten communiceren over de grenzen van het netwerk dat de toegang verleent)

� Huurlijnen (vaste verbindingen tussen twee locaties voor het transport van veel capaciteit vragende telecommunicatieactiviteiten, zoals bv. internetverkeer)

• Ontwikkelingen � Liberalisering (bevorderen concurrentie met het oog op innovatie en

betere dienstverlening naar de klant, bv. nummerportabiliteit) � Internationalisering � Toenemende vervlechting van telecommunicatie en multimedia.

• Pre-carrierselectie (mogelijkheid voor een klant om gesprekken te laten afwikkelen door een alternatieve aanbieder)

• ISDN (Intergrated Services Digital Network, via een aansluiting tegelijkertijd transport van spraak, data en videobeelden mogelijk)

• ADSL (Asymetric Digital Subscriber Line, snel verkeer in een richting en langzamer terug, waardoor er meer diensten op dezelfde kabel geleverd kunnen worden)

9 Internet: een explosieve virtuele groeimarkt

• Geschiedenis: ARPANET ( Advanced Research Projects Agency, Amerikaans Ministerie van defensie -> netwerk dat computers van onderzoeksinstituten en universiteiten met elkaar verbind via de telefoon, 1971 eerste e-mails, ontwikkeling protocol TCP (is nu TCP/IP, vooral gebaseerd op tekst), CERN -> doorbraak van zakelijke naar particuliere markt, ontwikkeling www, verzenden tekst, afbeeldingen, video en geluid mogelijk.)

• Providers ( aanbieders van toegang tot internet) • WWW (World Wide Web, informatie over alles, gebruiksvriendelijk) • E-mail ( electronische post, eenvoudig, zeer goedkoop, overal ter wereld inloggen en

binnenhalen en verzenden kost slechts enkele seconden) • Usenet – newsgroups ( wereldwijd systeem van discussiegroepen, open karakter) • Telnet (contact leggen met een computer op een andere locatie en op die server

informatie halen) • MUD’s ( Multi-User- Dungeon/ Dimension, toepassing telnet, virtuele

ontmoetingsruimten voor het spelen van spellen bv.) • FTP ( File Tranfer Protocol, bestanden van de ene naar de andere computer

transporteren • Realaudio – Realvideo ( mogelijkheid om audio en video via het web te versturen,

gecomprimeerd) � Buffering � Streaming

• ICQ ( online registratie en live chat) • IRC ( Internet Relay Chat, chatruimtes op bv. TMF-pagina) • Gebruikers ( potentiele markt enorm gegroeid, vooral hogere inkomens, hoge

opleiding, mannen) • Wetgeving (Domeinnaamgeving)

� Aanstootgevend materiaal � Materiaal waar geen rechten of copyright over betaald is

• Ontwikkelingen ( combinatie internet en TV: WebTV (voordelen kabel), ADSL (snelnet)

10 Reclame: onontkoombaar spiegelbeeld van de tijd

• Geschiedenis (als medium bijna net zo oud als de krant (1625), personeel, evenementen, enz.)

• Reclamebestedingen • Adverteerders (Associatie Nederlandse Adverteerders BVA, grote bedrijven grootste

uitgaven) • Reclamebureaus (concentratie uitgebleven i.v.m. adverteerders, inkomsten veel uit

provisie 15%

-> mediabureau’s)

• Media-exploitanten (IP, STER, VNU, Telegraaf, Mediamax, Publex enz) • Mediabureaus (handelen in advertentieruimte, vaak gelieerd aan reclamebureau) • Gedrukte media (Krant: Prijs advertentie afhankelijk van):

� Omvang � Plaats in de krant � Kleurgebruik � Oplage

Tijdschriften: voordelen:

� Sterke lezer-/bladbinding � Actualiteit � Segmentatie (bv. regionaal of specifieke doelgroep)

Nadelen:

· Sommige doelgroepen moeilijk te bereiken (jongeren, autochtonen, lager opgeleiden)

· Duur medium

· Muziek en bewegende beelden zijn uitgesloten

• Audiovisuele media � Televisie (potentieel bereik erg groot, combinatie beeld en geluid)