VERKLEURDE VERGRIJZING : TOEKOMSTPERSPECTIEVEN IN DE

OUDERENZORG

GUIDO CUYVERS

Samen zorg dragen voor elkaarBrussel 29 september 2011

Inhoud

1. Het onderzoek van 2001

2. Nieuw onderzoek: stand van zaken

3. De toekomst

1 Het onderzoek van 2001

De achtergrond van allochtone ouderenMigratiegeschiedenisZorgdilemmaTerugkeerdilemma

Gemeenschappelijke kenmerken: lage sociale klasseOnbekendheid met diensten – toegankelijkheidFinanciële drempelsGebrekkige kennis lichaam

Typische problemen van allochtone ouderen TaalCultuur, religie, voeding Belang van de groepVisie over hulpverlening

Toenmalige conclusies

Moeilijkheden volgen uit hun lage sociale positie (zoals bij Vlamingen), daarom:

integraal beleidvertalen van de aanpak in algemene maatregelen (niet in specifieke maatregelen – vb voeding die is afgestemd op de gewoonten van de ouderen)

Ook problemen specifiek voor allochtonen (en niet enkel voor ouderen), daarom:

integrale aanpak en categoriaal waar nodig

Risico van dualisering

2 Nieuw onderzoek : stand van zaken

De inzichten blijven overeind

Vier domeinen in Kwaliteit van LevenLichamelijk welbevinden en gezondheidWoon en leefomgevingSociaal welbevinden participatieMentaal welbevinden

2.1 Lichamelijk welbevinden en gezondheid

Aspecten: uiterlijke verzorging en goede hygiëne plus cultuurgebonden elementen (douches, kroeshaar) – eten (gekoppeld aan religie en cultuur)

Gelijkenissen:moeite met lichamelijke beperkingen en afhankelijkheid van anderener netjes en verzorgd uit te zien de persoonlijke verzorging en hygiëne

Verschillende gezondheidsbelevingIfv migratiegeschiedenis: zwaar werkHeimwee, eenzaamheid Meer chronische aandoeningen (oiv leefstijlfactoren)lage mate van sociaal-culturele integratie meer: suikerziekte en hartaandoeningen dan met een hogere

2.2 Woon en leefomgeving

AspectenWoonsituatie, hygiëne, dagritme, ervaren veiligheid

Veel overeenkomsten

behoefte aan eigen, grote kamer en kans om mensen te ontvangen wens dat de huishoudelijke verzorging gebeurt zoals men dat gewend is wens om het eigen dagritme te kunnen bepalennabijheid van goede buurtvoorzieningen en winkels belangrijk;

2.3 Participatie

Aspectensociale contacten en het ondernemen van activiteiten in gemeenschappelijk verband

Gemeenschappelijk voor steun en gezelschap is contact met de kinderen; instrumentele en emotionele steun

VerschilVoor allochtonen: rol van taal (bv voor contacten met hulpverleners)

2.4 Mentaal welbevinden

Aspecten eigen identiteit, ouder worden, zelfstandigheid en afhankelijkheid, belang van bestaanszekerheid, leren, aandacht van en geluk met de kinderen en overige familie, van betekenis zijn voor anderen, naar buiten gaan, omgaan met emoties, bejegening en religie

Problemen : Gevoelens van eenzaamheid en verveling, onverwerkte gebeurtenissen uit het verleden, verbroken of verstoord contact met kinderen of heimwee maken de kwaliteit van leven minder

Factoren die positief bijdragen hebben van bestaanszekerheid, aandacht van kinderen en familie of van betekenis zijn voor anderen

Gemeenschappelijkingrijpende gebeurtenissen, zoals overlijden van partner of kinderen, en eenzaamheid de kwaliteit van leven mede bepalen.blijven “leren

2.5 Besluiten

Beschermende factorenEen bovenmodaal inkomen, deelname aan het arbeidsproces, een netwerk van sociale contacten, een redelijke tot goede taalbeheersing, een redelijke gezondheid en een actief sociaal leven bevorderend zijn voor een staat van wel-zijn en wel-bevinden

Door sociale participatie sociale uitsluiting voorkomen.

Verschillen tussen migrantengroepen onderling

Er gebeurt veel door vele partijen maar geen continuïteit en samenhang

Succesvolle voorbeelden: kenmerkenProjecten, worden in samenwerking met andere partijen ontwikkeld en uitgevoerdDe vraag komt vanuit de doelgroep en aanbod wordt niet van buitenaf opgelegdActiviteiten zijn kleinschalig

3 De toekomst Beleid

Om diversiteit goed en realistisch aan bod te brengen is beleid nodig (zowel overheid als instellingen en organisaties)Vaardigheid om etnische diversiteit goed te hanteren komt ook de diversiteit binnen de Vlaamse ouderen goed te hanterenToegankelijkheid van de organisaties en instellingen vergroten

Relationele praktijken

Informatie volstaat niet; goede zorg op maat start met goede dialoog met alle partners Cliënten moeten van bij begin weten wat ze kunnen verwachtenBaseren op regels die gelden voor iedereen (vb voor iedere aangepaste voeding)Diversiteit door samenwerking van instellingen met integratiecentra en met de zelforganisaties en de eigen vertrouwenspersonen

En er is een paradigmashift nodig !

Een nieuwe benadering

Tot nog toe: deficit model - hier staat de “waarderende benadering” tegenover

Waarderend omgaan met allochtone ouderen: niet de focus op de problemen maar op de krachten.

Kapitaal (psychologisch en sociaal)Ervaringskennis (vanuit een insiderperspectief)

Ander soort van onderzoek nodig

Empowerment

Versterken van gevoel van controle (intrapersoonlijk), Kritisch bewustzijn in relaties (interpersoonlijk) en Stimuleren van participatie (gedrag).

Voorwaarde: veerkracht

“No problem can be solved from the same level of consciousness that created it. We must learn to see the world anew.”

Albert Einstein