Samen werken aan leren - Balans Digitaal · 2020. 1. 24. · 21 4.2 Het belang van avi bij...

Samenwerkenaan lerenlezen

Inhoudsopgave

5 1 Educatief partnerschap is leuk en nuttig6 1.1 Ouderszijnbelangrijk6 1.2 Watkuntuthuisdoen?

9 2 Voortgezet technisch leesonderwijs vanaf jaargroep10 2.1 Oefenvormen12 2.2 Bijzondereaandachtspunten13 3 Hoe u thuis leesbegeleiding kunt bieden14 3.1 Verschillendewerkvormen15 3.2 Wacht-hint-prijs16 3.3 Leesbegripenwoordenschat17 3.4 Aandachtvoordevoordracht12 3.5 Inzetenmotivatie18 3.6 Rooster18 3.7 Logboek

19 4 Wat zijn avi-niveaus?20 4.1 Hetleesniveauvanleerlingen21 4.2 Hetbelangvanavibijboekkeuze

23 5 Hoe u aan geschikte boeken of teksten komt

27 6 Als leren lezen niet vanzelf gaat28 6.1 Kinderendielangdurigblijvenspellen28 6.2 Kinderendieveelraadfoutenmaken29 6.3 Kinderenmeteenkleinewoordenschat30 6.4 Kinderenmetleesproblemenofdyslexie

33 Bijlagen34 A Weekrooster35 B Logboek

Inhoudsopgave | 3

Colofon

Dezehandleidingisontwikkeldvanuithet

projectEducatiefPartnerschapvanhet

lectoraat‘Maatwerkinlereneninstructie’

vanhetKenniscentrumOnderwijsen

OpvoedingvandeHogeschoolvan

AmsterdaminopdrachtvandeDienst

MaatschappelijkeOntwikkelingvande

gemeenteAmsterdam

Auteurs

HenkBlokenRonOostdam

Projectteam

RonOostdam,HenkBlok,Annekevander

Linden,MaschaEnthoven

Adviesgroep

AryanvanderLeij,FolkertKuiken,Mariet

Brouwers,TrudyPas

VertegenwoordigingvanuitDMO:

LeonievandenBerg,SofiekeDirksen

Vormgeving en opmaak

StudioZwaan

Productie

DienstMaatschappelijkeOntwikkelingvan

degemeenteAmsterdam

Eerste druk

Amsterdam,februari2013

4 | Samen werken aan leren lezen

Educatiefpartnerschapisleukennuttig

1

1.1 Ouders zijn belangrijk

Alsouderswiltunatuurlijkhetbestevooruwzoonofdochter.Uwiltdatuwkindmetpleziernaarschoolgaatengenoegvriendjesenvriendinnetjesindeklasheeft.Daarnaastvindtuhetbelangrijkdatuwkindopschoolzoveelmogelijkleert.Wistudatuuwkinddaarbijheelgoedkunthelpen?

Veelouderswerken,waardoorhunkindeendeelvandeweeknaardebuiten-schoolseopvanggaat.Hetkanookzijndatumeerkinderenheeftdienatuurlijkallemaaldenodigeaandachtvragen.Ouderszijnvaakbangdatzeteweinigtijdhebbenomhunkindgoedtekunnenhelpen.Gelukkigblijktdatindepraktijkreuzemeetevallen.Ookmetkleinedingenkuntualsoudersveelvoorhetlerenvanuwkindbetekenenenhethoeftnietveeltijdtekosten.

Kinderenmetgoedeprestatiesopschoolblijkenopvallendvaakoudersteheb-bendiezichbetrokkenvoelenbijdeschoolenhetlerenvanhunzoonofdoch-ter.Nietzeldenhelpenzehunkindbijhetschoolwerk.Ookuwzoonofdochterzalbeterlerenalshijmerktdatuschoolbelangrijkvindtendaarbijwilthelpen.

Indithoofdstukleestuhoeuuwkindkunthelpenbijhetlereninhetalgemeen.

1.2 Wat kunt u thuis doen?

Erzijnveelmanierenomuwkindthuisopeenleukeenontspannenmaniertehelpenbijhetleren.Hierondervindtuenkeletips.

a Besteedaandachtaanvoedingenrust

Naarschoolgaanenlerenkostenergie.Vooreenkindiseenschooldagnetzoinspannendalseenwerkdagvooreenvolwassene.Goedevoedingisbelangrijk.Hetvoedingscentrumgeeftopditterreinnuttigeadviezen(www.voedingscen-trum.nl).Kinderendiezonderontbijtnaarschoolgaan,kunnenzichmindergoedophunleertakenconcentreren.

Voldoenderustisóókbelangrijk.Zorgerdaaromvoordatuwkindvoldoendeslaaptenoptijdnaarbedgaat.Eenuitgerustkindkanzichbeterophetschool-werkconcentreren.


b Toonbelangstelling

Alsuelkedagbelangstellingtoontvoorwateropschoolgaatgebeuren–devooruitblik–enwateropschoolisgebeurd–deterugblik–ervaartuwkinddatalseenbelangrijkestimulans.

Tooninteresseinhetschoolwerk.Alsuregelmatigbelangstellendvraagthoehetgaat,weetuwkinddatschoolwerkbelangrijkis.Vraagdaaromuwkindelkedaghoehetwasopschoolenwathijofzijallemaalheeftgedaan.Neemgeengenoegenmethetantwoord‘leuk’,maarvraagdoor.Watwaserdanzoleuk?Voorjongekinderenishetnogmoeilijkeengesprekenigediepgangtegeven.Ukuntzedaarbijhelpenviadoorvragen.

Zorgookdatugoedopdehoogteraaktvandesocialeomgevingvanuwkind:wiezijndeklasgenoten,wiezijnhunoudersenmetwieheefthijofzijomgang?

c Lerendoejeoveral

Kinderenlerennietalleenopschool,maarzekerookdaarbuiten.Watuwkindopschoolontdekt,krijgtbetekenisinhetalledaagseleven.Hetleertlezenopschoolenbrengtditindepraktijkaanuwkeukentafel,waarhetdeverpakkingvaneendooshagelslagleest.Deleerkrachtleertuwkindrekenen,maarsomme-tjeskrijgenpasverderebetekenisbijhetafrekenenaandekassaofalsusameneencakegaatbakken.Kortom,hetlerenvankinderenstoptbijnanooit.

Erzijnveelmogelijkhedenomhetlerenthuisopeeninformelemaniertebevor-deren:indekeuken,aantafel,indesupermarkt,indeautoofzomaarergensbuiten.

d Zorgvoorgoedcontactmetschool

Hetisnatuurlijkbelangrijkdatuwkindzichvoortvarendkanontwikkelen.Datvindtuendatvindtdeschoolook.Alsoudermagudeskundigheideninzetverwachtenvanschool.Endeschoolmagopzijnbeurtvanueengrotebetrok-kenheidverwachten.

Praatrespectvoloverdeschoolendeleerkrachten.Negatievegesprekkenbijhetschoolhekkomendebandtussenoudersenschoolendaarmeeuwkindniettengoede.Alserietsiswatvolgensunietgoedgaat,kuntubetereenopenge-sprekvoerenmetdeleerkrachtofdedirecteur.Omgekeerdmaguvandeschoolverwachtendatdezegoednaaruluistertenumetrespecttegemoettreedt.

Educatief partnerschap is leuk en nuttig | 7

Hetisgoedommetdeleerkrachtvanuwkindtebesprekenwatuvanelkaarverwacht.Alsschoolenoudersvoorelkaaropenstaanenwetenwatzijaanelkaarhebben,danblijfthetcontactgoed.Goedenregelmatigcontacttussenschoolenthuisheeftvaakeenpositiefeffectopuwkind.

Alsuerdemogelijkheidtoehebt,ishetprettigomalsouderdeeltenemenaanactiviteitenopschool.Doorhetbezoekenvanouderavonden,tienminutenge-sprekkenenhethelpenorganiserenvaneenactiviteittoontubetrokkenheid.

e Stimuleergoedecontactenmetklasgenoten

Indeklasverkeertuwkindmetleeftijdgenoten.Hoekinderenmetelkaarom-gaanheeftookinvloedophetleren.Weetwieerbijuwkindindeklaszitten.Halenenbrengenbiedtudegelegenheidmetklasgenotenenhunouderskennistemaken.Ookhetmeedoenaanactiviteitenbinnenschoolhelptomdeklasgenotenvanuwkindbetertelerenkennen.

Dooruwhuisopentestellenvoorvriendjesenvriendinnetjesgeeftuuwkinddekanszichsociaalverderteontwikkelen.Verstevigdevriendschapsbandenzorgenervoordatukindopschool‘lekkerinhetvelzit’.


Als ouder kunt u uw

kind heel goed helpen!

Voortgezettechnischleesonderwijs

2

Alskinderennaargroep4gaan,hebbenzealeenbelangrijkleestrajectachterderug.Zehebbengeleerdhoeallelettersklinkenenhoezegeschrevenwoor-denkunnenomzetteningesprokentaal.Zehebbenbovendienookaleenaardigleestempoontwikkeldvangemiddeldzo’n30tot40woordenperminuut.Tochzijnhetzekernoggeenvolleerdelezers.Hoofddoelvanhetvoortgezettech-nischleesonderwijsvanafgroep4isdatleerlingenvloeiendlerenlezen.

Bijvloeiendlezenkomthetopdriepuntenaan: a.lezenzonderfouten, b.ineenvlottempo(circa100woordenperminuut), c.enmeteenpassendevoordracht.

Opaldezedriepuntenhebbenkinderenvanafgroep4nogheelwatteleren.

Voortgezettechnischleesonderwijsisnietlostezienvananderevormenvanlees-entaalonderwijs.Erzijnbelangrijkeverbindingenmethetonderwijsinbegrijpendlezen,woordenschatuitbreidingenspelling.Dieverbindingenzorgenervoordatdeverschillendevormenvaakinsamenhangwordengeoefend.Eenvoorbeeldiseenlesinbegrijpendlezen,waarbijookaandachtwordtbesteedaanhetvloeiendlezenvandetekst.

Vloeiendlezenisgeendoelopzichzelf,hetisalleeneenvoorwaardevoorbe-grijpendlezen.Weleenbelangrijkevoorwaardeoverigens.Daarombestedenweaandachtaandebelangrijksteoefenvormen.Opdemeestescholentreftueencombinatievanverschillendeoefenvormenaan.

2.1 Oefenvormen

Wenoemenhierdevolgendeoefenvormen: a.Stillezen b.Leesactiviteitenvanuitdemethode c.Begeleidhardoplezen d.Werkenmetdecomputer

a Stillezen

Bijstillezenleestelkkindstilvoorzichzelfuiteeneigenboek.Alsheteenmoeilijkwoordtegenkomt,bijvoorbeeldeenwoorddatmoeilijkteontcijferenoftebegrijpenis,dankanhetomhulpvragen.Maaroverhetalgemeenwerken


kinderenbijdezeoefenvormzelfstandig.Dekrachtvandezeoefenvormisdatelkkindopeigenniveaukanoefenenmeteenzelfgekozenboek.Veeloefenenisergbelangrijk,netalsbijsporten.Wenoemenhetookwelhetmakenvanleeskilometers.

b Leesactiviteitenvanuitdemethode

Veelscholenhebbentegenwoordigeenmethodevoorvoortgezettechnischleesonderwijs.Viazulkemethodenkrijgenkinderenopeenaantrekkelijkewijzeinstructiesenoefeningenaangeboden.Instructieskunnenbijvoorbeeldbetrek-kinghebbenophetontcijferenvanwoordenmeteenafwijkendwoordbeeldzoalsleenwoorden(woordendieuiteenanderetaalzijnovergenomen).Ver-volgensoefenenkinderenmetzulkewoorden,inwoordrijtjeseninteksten.Dekrachtvandezeoefenvormisdatleerlingenuitlegkrijgenenonderbegeleidingoefenen.

c Begeleidhardoplezen

Bijdezeoefenvormlezenkindereneenteksthardop.Datmaakthetvooreenbe-geleider(eenleraar,eenouder,eenonderwijsassistent)mogelijkomtecorrige-renofhulptebiedenalseenkindeenfoutmaaktofernietuitzichzelfuitkomt.Ookkannatuurlijkeencomplimentgegevenwordenalshetlezengoedgaat.

Begeleidhardoplezenkanineenéén-op-éénsituatiewordenaangeboden,maarookaangroepjeskinderentegelijk.Wekennentweevarianten.Bijherhaaldlezenoefenteenkindeenaantalmalenmetdezelfdetekst,totdateenzekerebeheersingisbereikt.Hetalternatiefisdoorlezen,waarbijeenkindsteedsnieu-wetekstleest.Dekrachtvanbegeleidhardoplezenisdatkinderendirecthorenwatergoedofmindergoedgaat.Ookkanerbijdezeoefenvormaandachtbesteedwordenaanbegrijpendlezen,woordenschatenleesplezier.

d Werkenmetdecomputer

Computersbiedenkinderenverschillendespel-ofoefenvormenaan.Demees-tekomeneropneerdatkinderenoefenenmetlossewoordendiekortophetschermwordengepresenteerd.Depresentatieduurkanaangepastwordenaanhetleesniveauvanhetkind:korternaarmatehetkindwoordensnellerherkent.Doorzulkeoefeningenopdecomputergaankinderenwoordensteedssnellerherkennen.Zezijnvooralbedoeldvoorkinderenbijwiedeleesontwikkelingopvallendtraagverloopt.

Voortgezet technisch leesonderwijs | 11

2.2 Bijzondere aandachtspunten

Nietallekinderenzijnindeloopvangroep3voldoendevooruitgegaanmethetlerenlezen.Datzorgtervoordatdestartsituatievanleerlingeningroep4ergkanverschillen.Sommigeleerlingenkunnenbijvoorbeeldeenvoudigetekstennognietvloeiendlezen.Andereleerlingenhebbenjuisteenflinkevoorsprongontwikkeld.

Leerkrachtenkunnenbijvlotteleerlingenvolstaanmethetaanbiedenvangoedeleestekstendieaansluitenbijhunbelangstelling.Maarvoordezwakkelezersligtdatanders.Zijlopenhetrisicodeaansluitingmethetonderwijsaanderestvandeklasteverliezen.Voorzwakkelezerskiezenleerkrachtenbijnaaltijdvooreenaangepastonderwijsaanbod.Somsishetvoorzulkekinderennodigomookingroep4nogextrateoefenen.Iniedergevalhebbenzwakkelezersbehoefteaaneenaangepastaanbodvaninstructiesenoefeningen.

Eentweedepuntvanaandachtisdatkinderensterkkunnenverschilleninont-wikkelingstempo.Nietalleenbijdestartingroep4zijneralaanzienlijkeverschil-len.Indeleerjarendaarnawordendeverschillenvaakalleenmaargroter.Eengoedeschoolprobeertinhaaronderwijsaanbodmetverschillentussenleerlin-genrekeningtehouden.Demindervlotteleerlingenkrijgenextraleesonderwijsmetaangepasteinstructieenveelextrahulp.Maarsomsloopteenleerkrachtaantegendegrenzenvanzijnofhaarmogelijkheden.Eenschooldagteltmaarvijfofzesuurentijdkanmaaréénmaalwordenbesteed.Insommigegevallenkunnenoudersdanergbelangrijkzijnomervoortezorgendathunkindextrahulpbijhetlerenlezenkrijgt.Eengeschikteoefenvormdaarvoorishethiervooralgenoemdebegeleidhardoplezen.


Hoeuthuisleesbegeleidingkuntbieden

abc

3

Deaanpakdiewehierbeschrijvenheetbegeleidhardoplezen:uwkindleesteenteksthardopvoor,waarbijualsouderstimuleert,controleertencorrigeert.Erzijntweevormenvanbegeleidhardoplezenmogelijk:Verder LezenenOpnieuw Lezen.BijVerderLezenleestumetuwkindsteedsnieuweteksten.BijOpnieuwLezenoefentumetuwkindenkelemalenmetdezelfdetekst,zolangalsnodigisomdetekstzonderfoutenenineenpassendtempotekunnenvoorlezen.Uitonderzoekwetenwedatbeidevariantenevengoedwerken.Hetisaanu,ominoverlegmetuwkind,eenkeuzetemakentussendezebeidemo-gelijkheden.Ukuntookvooreenafwisselingkiezen,somsOpnieuwLezen,somsVerderLezen.Eenbelangrijkeafwegingbijdekeuzeisdeinzetvanuwkind.Ukiestdeaanpakdiehetbestebijuwkindpastendieeengoedeinzetvanuwkindgarandeert.Hetisbelangrijkdatuwkindgemotiveerdis.

3.1 Verschillende werkvormen

Omdeinzetvanuwkindvoldoendehoogtehoudenishetbelangrijkverschil-lendewerkvormentegebruiken.VariatieinwerkvormenisextrabelangrijkbijOpnieuwLezen,omdathetverschillendekerenherhaaldlezenvandezelfdetekstnueenmaalminderboeiendis.Ukuntdevolgendewerkvormengebruiken.

a Samenlezen Samenlezenwilzeggendatuenuwkindtegelijkdeteksthardoplezen,ineen

tempodataangepastisaanhettempovanuwkind.Opdezemanierkuntuuwkindalshetwareopsleeptouwnemen.Belangrijkisdatuwkindookzelfmee-leest,omdatervanoefenenandersgeensprakeis.

b Omdebeurtlezen Uenuwkindlezenomdebeurteenzinofenkelezinnen.Hetisookhierde

bedoelingdatuwkindwelsteedsmeeleestalsuaandebeurtbent.Uzultdusuwtempomoetenaanpassen.Eigenlijklezenuwkindenubeidendeheletekst,maaromdebeurthardopofzachtjesinjezelf.

c Voorlezenaanu Uwkindgaatuvoorlezen.Uzittegenoveruwkindofopeenafstandje.Uleest

nietmeeinhetboekensteltuuitsluitendopalsluisteraar.Alsuietsnietbegrijptofalsudenktdaterietsnietklopt,danvraagtudatna.Opdezemanierkanuwkindoefenenomdetekststeedsbetertelezen.Ukuntfeedbackgevenoverleestekens,toonenanderekenmerkenvandevoordracht.


d Derollenomgekeerd Uleesteenkleinstukjehardop,terwijluwkindmeeleest.Umaaktopzettelijk

eenenkelfoutje,datuwkinddanmoetontdekkenenverbeteren.Alsuwkinddeopzettelijkgemaaktefoutenníetopmerkt,kuntudatzelfdoen.Sommigekinderenvindendezewerkvormheelleukomtedoenenhetverhoogthunzelf-vertrouwen.

3.2 Wacht-hint-prijs

Bijalletekstdiehetkindhardopleest,geeftufeedbackvolgensdewacht-hint-prijs-methodiek.Dewacht-hint-prijs-methodiekiseenprettigeenstimulerendemanieromuwkindbijhethardoplezentehelpen.Hetiseenmaniervanwerkendiehelpteenvriendelijkesfeertecreërenendieuwkindhelptomzelfvertrou-wenteontwikkelen.Demethodiekisgebaseerdophetbelangrijkeuitgangs-punt:hetfoutezominmogelijkaandachtgevenenhetgoedejuistbenadrukken.Weonderscheidendriestappen.

Stap1:Wacht Wanneeruwkindmoeiteheefteenwoordteontsleutelen,danwachtu

vijfsecondenmethelpenofverbeteren.Ditgeeftuwkindderuimteomzelfhetwoordtochnogtelezenofzelfdefoutteverbeteren.Wanneeruwkinddoorleestnaeenfout,danwachtumetingrijpentotheteindvandezin,zodatuwkinddekansheeftzelftemerkendathetnietkloptwathij/zijleest.Dit‘nogevenwachten’isheelbelangrijkomvankinde-renzelfstandigelezerstemaken.De5-secondenregelblijktindepraktijkmoeilijktoetepassen.Hetwachtenlijktvaaklangertedurendanhetinwerkelijkheidis.Daaromishetaantebevelenominhetbegintetellen(maarniethardop).

Stap2:Hint Wanneerunavijfsecondenofaanheteindvandezintochmoetingrij-

pen,omdatuwkindzelfniettotgoedlezenkomt,dandoetuditmethetgevenvaneenhint.Erzijnverschillendesoortenhints.

a Algemene hint;bijvoorbeeld:‘Leesditwoordnogeens’ofalsdezintaalkundignietklopt:‘Leesdezinnogeens’.

b Fonologische hint: ‘Kijknogeensgoed,watisdeeerstelettervanditwoord?’Deaandachtvanuwkindwordtopeenletteroflettercombi-natiegericht.

Hoe u thuis leesbegeleiding kunt bieden | 15

c Betekenishint:‘Eenkleinemuis,kloptdatwel,kijkeensnaarhetdieropditplaatje?’.(mees,kindlasmuis)of:‘Wátisermetzijnbeen,geboren?’.(gebroken,hetkindlasgeboren).

d Voorkennishint:‘WeetjenoghoedatheettewatJoepuitjouwgroepomzijnbeenheeft?’.(gips,kindlasgisp).

Alsdebetekenisvandezinverlorendreigttegaandoordeonderbreking,danvraagtuaanuwkindomdezinnunogeensinzijngeheeltelezen.Hetisechterzekernietaltijdnodigdehelezintelatenherlezen.

Stap3:Prijs Aanheteindvanelkezinennaiedereverbeteringofmoeizaamgelezen

woordprijstuuwkind.Hetgaatnietomgrotecomplimenten.Iedermoethierdeeigenstijlinzoeken.Eenaanmoedigend‘ja’of‘mm’kanookeenaanmoedigingzijn.Demeestemensenmoetenwennenaanhetprijzen,maarzijnerbeslisttevredenoveralszedaarinhuneigenstijlgevondenhebben.Hetisbelangrijkomeendergelijkebevestigingookwerkelijktegeven,juistomdatnietelkefoutonmiddellijkgecorrigeerdwordt.Uwkindmagnietaanheteindvandezinofnaeenverbeteringinonzeker-heidgelatenwordenoverdejuistheidervan.

3.3 Leesbegrip en woordenschat

Gedurendehetlezenmoeternatuurlijkaandachtzijnvoorhetbegrijpenvantekstenwoorden.Voerdaaromkortegesprekjesoverdegelezentekst.Diegesprekjeshebbentotdoelomuwkindtoteengoedbegripvandeteksttebrengen.Gebruikbijdegesprekjesvooral‘waaromenhoe-vragen’enschrijfdieopeenkaartjeomzebijdehandtehebben:

• Wie? • Wat? • Waar? • Wanneer? • Waarom? • Hoe?

Hetkomtnatuurlijkvoordatuwkindsomswoordenleestdiehetnietkentofsnapt.Indatgevalbesteedtuaandachtaandebetekenisvanonbekendewoor-


den.Somsisnietduidelijkofuwkindeenwoordwelkent.Indatgevalvraagtuuwkindomhetwoorduitteleggen.Alsuwkindeenwoordnietkent,hebtuverschillendemogelijkheden.

a Maakduidelijkdateenonbekendwoordwelgelezenkanwordendoorhetsimpelwegteverklanken;datisvoorveelkinderenaleennieuwinzicht.

b Helpuwkindomzelfachterdebetekenistekomen:iseendeelvanhetwoordmisschienwelbekend?Kandaardebetekenisvanhethelewoorduitafgeleidworden?

c Verteluwkindzonodigwathetwoordbetekent.Maakhiernavooruzelfeenkeuze.Isheteenbelangrijkwoordvooruwkindomtekennen,ofishetgenoegalshetnualleenevenuitgelegdkrijgtwathetbetekent?

d Alsheteenbelangrijkwoordisomtekennenendusteonthouden,schrijfhetwoorddanopinhetlogboek(ziebijlage)enzorgdathetnogeenpaarkeerterugkomt.Herhalingiseenbelangrijkevoorwaardevoorwoor-denschatgroei.

e Alseenwoordonbelangrijkisvoordetekstkanerookvoorgekozenwor-denomnietnaderopdebetekenisvanhetwoordintegaan.

3.4 Aandacht voor de voordracht

Voordrachtheefttemakenmetdejuistewoordaccentenendemelodievandezin(‘optoonlezen’).Eengoedelezermaaktgebruikvanleestekensenlaatdatookhoren.Jekuntbovendienpasgoedoptoonvoorlezenalsjebegrijptwatjeleest.Aandachtvoordevoordrachtbijhetvoorlezenleertuwkindomrekeningtehoudenmetdeluisteraar.Voorlezeniseenvormvancommunicatiewaarbijeenjuistevoordrachtbelangrijkisvoorbegripbijdeluisteraar.Optweemanie-renkaneraandachtbesteedwordenaaneenpassendevoordracht:uitleggevenenvoordoen.Vaakhebbenzwakkelezersduidelijkeaanwijzingennodigoverhetlatenhorenvandeleestekens.

3.5 Inzet en motivatie

Hetisvanhetgrootstebelangdatuwkindzichtijdenshetoefeneninzet.Zonderinzetwerptgeenenkeleoefeningvruchtenaf.Eengrootvoordeelvandehiergehanteerdeéén-op-éénwerkwijzeisdatudirecteaandachtkuntgevenaandeinzetwaarmeeuwkindoefent.Oefenenzonderjedaarvoorintezetten,helpt

Hoe u thuis leesbegeleiding kunt bieden | 17

meestalweinig.Alsumerktdatdeinzetminderwordt,moetudaaraanaandachtgevendoorerovertepraten.Isuwkindbangomfoutentemaken.Geloofthetnietdatoefenenhelpt?Ishetmoeenwilhetlieveropeenandermomentoefe-nen?Vindthetdetekstnietinteressant?Doorserieusintegaanopwatuwkindnaarvorenbrengtkuntuveelwinnen.Bijnaaltijdbiedenzichkansenaanomdeinzetopeenhoogpeiltebrengen.Iederkindwilgraageengoedelezerwordenenisbestbereidzichdaarvoorintespannen.Booswordenofmetstrafdreigenheeftzeldenzin.Doedatdusniet!

3.6 Rooster

Omervoortezorgendaturegelmatigleeshulpblijftgevenaanuwkindishetaanteradeneenroostertemaken.Vakerkortoefenenhelptmeestalmeerdanmaaréénoftweekeerindeweek.Probeerelkeweekvierofvijfmomenteninteplannenmeteenduurvanongeveer20minuten.Gebruikeenwekkertjeofzand-loper,zodatergeendiscussieisoverdeduurvanhetlezen.Ukiestdeleesmo-menteninoverlegmetuwkind.Houdtuzoveelmogelijkperweekdezelfdemomentenaan.Datgeeftzekerheidenrust.Meestalisertussendeavondmaal-tijdenhetnaarbedgaanweleenmomenttevinden.Indebijlagenvindtueenroosterdatukuntgebruiken.

3.7 Logboek

Hetiseengoedideeomuwervaringenvastteleggenineenlogboek.Viahetlogboekhoudtugripopdegebodenhulp.Hetlogboekisbovendieneenbelangrijkesteunalsermetdeleerkrachtwordtteruggekekennaardedoorugebodenhulpendeeffectendaarvan.Indebijlagenvindtueenkant-en-klaarvoorbeelddatukuntgebruiken.


Kies voor afwisseling kan hier bijv. komen

te staan

Watzijnavi-niveaus?

4

Aviisdeafkortingvananalysevanindividualiseringsvormen.Hetiseensysteemdatin1977werdontwikkeldvoorverbeteringvanhetleesonderwijs.Voorgoedleesonderwijsishetnodigdatleerlingenoefenenmettekstendieniettemoeilijk,maarookniettemakkelijkzijn.Aviiseenhandighulpmiddelomdemoeilijkheidvantekstenaftestemmenophetleesniveauvanleerlin-gen.

4.1 Het leesniveau van leerlingen

Omhetleesniveauvaneenleerlingaantegevenwordentwaalfniveausge-hanteerd.Wegevenenkelevoorbeeldendiehetsysteemverduidelijken.

avi-start isheteenvoudigsteniveau,passendbijkinderenvoorwiehetlezenvanzelfseenheeleenvoudigetekstnogheelergmoeilijkis.

avi-M3 ishetleesniveauvaneengemiddeldeleerlinghalverwegegroep3. DeMstaathierzoalsgezegdvoormedioofmidden.

avi- E3ishetleesniveauvaneengemiddeldeleerlingaanheteindvangroep3.DeEstaathiervooreind.

avi-E7 ishetleesniveauvaneengemiddeldeleerlingaanheteindvan groep7.

avi-Plusishethoogsteniveau.Hetwordtgegevenaanleerlingenvanwiehetleesniveaubeterisdanvaneengemiddeldeleerlingaanheteindvangroep7.

DetussenliggendeniveauszijnM4, E4, M5, E5, M6, E6 en M7.Denamenzijnbewustinzichtelijkgekozen.NiveauM4–zozalnuduidelijkzijn–hoortbijhetleesniveauvaneengemiddeldeleerlinghalverwegegroep4.

Metdeavi-toetswordthetleesniveauvaneenleerlingbepaald.Deavi-toetsbestaatuit22verschillendeleeskaartenmeteenkortetekst.Dekaartenlopenlangzaamopinmoeilijkheidsgraad.Degenediedetoetsafneemt–vaakdeleerkracht–kiesteenleeskaartdieongeveerbijhetleesniveauvandeleerlingpast.Deleerlingleestdeteksthardopvoor.Deleerkrachthoudtbijhoeveelfoutendeleerlingmaaktenhoelangdezeeroverdoetomdetekstopdekaarttelezen.Perkaartisvastgelegdhoeveelfouteneenleerlingmagmakenenhoelangdezeerovermagdoen.Maaktdeleerlingteveelfoutenofheeftdezeteveeltijdnodig,danisdetekstnogtemoeilijk.Deleerkrachtlegtdan


eenmakkelijkerkaartvoor.Maaktdeleerlingdaarentegenweinigfoutenenblijftdezebinnendetijd,dankrijgtdeleerlingooknogeenmoeilijkerkaarttelezen.

4.2 Het belang van avi bij de boekkeuze

Metavikandushetleesniveauvaneenleerlingwordenaangegeven.Avi-M5isbijvoorbeeldhetleesniveauvaneengemiddeldeleerlinghalverwegegroep5.DeMstaathiervoormedioofmidden.Maaravi-M5isookeenaanduidingvoordemoeilijkheidsgraadvanboeken.Eenboekmetdeaanduidingavi-M5isvoorleerlingendieopdatniveaulezenquamoeilijkheidpreciesgoed.Niettemoeilijk,maarooknietmakkelijk.

Avi-niveauszijneengoedhulpmiddelvoorhetkiezenvanleesboeken.Voor-waardeisnatuurlijkweldatuitgevershetavi-niveauvanhunjeugdboekenaangeven.Gelukkiggebeurtdatsteedsvaker.

Eenbelangrijketoevoegingisnogdevolgende.Ofeenleesboekvooruwkindeengeschiktoefenboekis,hangtnietalleenafvanhetavi-niveau.Belangrijkisookdathetboekuwkindquainhoudaanspreekt.Gamaarnabijuzelf.Bijeensaaietekstishetveelmoeilijkeromdeaandachterbijtehouden.Eensaaietekstlevertbovendienweinigleesplezier.

Eengoedestelregelisombijdekeuzevaneenleesboekmetallebeirekeningtehouden,methetavi-niveauénmetdeinteressediehetboekwekt.Voorkinderenaanhetbeginvandeleesontwikkeling(totenmetavi-E4)ishetverstandigalshetavi-niveauvanhetboekdedoorslaggeeft.Vanafleesniveauavi-M5,alskinderenmethetlerenlezenalwatverderzijn,begintdeinteresseeensteedsgrotereroltespelen.Uzultmerkendatkinderendiequaleesni-veaunogopavi-M5zitten,bestalweleenleesboekaankunnenopavi-E5ofavi-M6,alszedeinhoudmaarinteressantvinden.

Wat zijn avi-niveaus | 21


Ruimte voor aantekeningen

Hoeuaangeschikteboekenoftekstenkomt

5

Bijhetzoekennaargeschikteboekenkuntuoptweezakenletten: 1 waargaathetboekover,en 2 hoemoeilijkishetboek.

Heteersteisbelangrijkerdanhettweede.Uitdepraktijkblijktdatkindereneenboekdatzeinteressantvinden,heelgraaglezen,ookalsheteenmoeilijkboekis.Omgekeerdgeldtdatkinderennietgemotiveerdzijnvoorboekendiezeon-interessantvinden,óóknietalsheteenboekisdatgoedbijhunleesniveaupast.Hetisdaaromverstandigomgoednaaruwkindteluisteren.Helphemofhaarbijhetvindenvaninteressanteboeken,maarlaatdeuiteindelijkekeuzeaanuwkindzelf.

Hetkangeenkwaadalsuwkindeenboekkiestdataandemoeilijkekantis.Uziterimmersbijomtehelpen.Uwhulpzorgtervoordatuwkindmoeilijkertekstenaankan,danwanneerhetzelfstandigzoulezen.Alshetonverhoopttocheenkeertjegebeurtdateenboekduidelijkveeltemoeilijkis,dangevenkinderendatbijnaaltijdzelfaan.Immers,alshetontcijferenvandetekstteveelenergieenaandachtvergt,danwordtervandeinhoudweinigbegrepen.Zo’nboekwordtdanvanzelfoninteressant.


leerkracht

bibl

ioth

eek

www.leesplein.nl

www.makkelijklezenplein.nl

Hoe u aan geschikte boeken of teksten komt | 25

Wellichtisuwkindlidvandebibliotheek.Ukuntdaaraltijdvragenomhulpbijhetuitzoekenvangeschikteboeken.Demedewerkersvandebibliotheekkunnenuadviserenalsuwkindbijzondereinteressesheeft.Zezijnookbekendmetsystemenomdeleesmoeilijkheidvaneenboektebepalen,waaronderdeavi-indeling.

Eeninteressantemogelijkheidomboekentezoekenisviawww.leesplein.nl.Ukuntzoekenoptitel,oponderwerpenopmoeilijkheid.Deboekendiedecom-putervooruvindt,kuntuopschrijvenenvervolgensinzienofaanvragenbijdebibliotheek.Dewebsitebiedttrouwensnogheelveelmeerophetgebiedvankinderboeken.Neusermaareensrond.Enlaatookuwkindmaareensneuzen.Speciaalvoorkinderendielezennietzomakkelijkvinden,iserhetwww.makke-lijklezenplein.nl.

Natuurlijkisóókdeleerkrachtbereidomutehelpenbijhetzoekennaarge-schikteboeken.Somskanookeenboekvanschoolmeegenomenwordenalsuhieralsouderomvraagt.Nietallescholenstaankinderentoeomboekenvandeschoolbibliotheekmeenaarhuisnemen.Daarvoorisdebibliotheekvandeschoolsomsteklein.Maarinspecifiekegevallenmakenscholenmeestalgraageenuitzondering.

Totslot,eennuttigonderscheidishetverschiltussenfictieeninformatieveboe-ken.Boekendiewetotfictierekenen,bevattenverzonnenverhalen.Informatie-veboekenvertellenoverhoedewereldinelkaarzit.Sommigekinderenhebbeneenduidelijkevoorkeurvoorfictie,anderekinderenwillenvooralgraagoverdewerkelijkheidlezenenleren.Zorgdatudevoorkeurvanuwkindkent.

Alslerenlezennietvanzelfgaat

?

6

Nietbijallekinderengaathetlerenlezenvanzelf.Somsrakenkinderenachterop,omdathetleesonderwijshenonvoldoendeaanspreekt.Anderekinderenrakenachterop,omdathettempoindeklasvoorhenvrijhoogligt.Indithoofdstukbesprekenweviersoortenleesproblemenenhoejedaaralsoudersopkuntinspelenbijhetbiedenvanleeshulp.

6.1 Kinderen die langdurig blijven spellen

Spellendlezeniseenvormvanlezenwaarbijeenkindnietdewoordenalseengeheelleest,maaralleenalsdereeksvanklankenwaaruithetwoordisopge-bouwd.Inplaatsvan/smal/leesthetkind/s//m//a//l/.Opzichzelfismetdezevormvanlezennietietsmis.Indebeginfasevanhetlerenlezenlerenheelveelkinderenvoornamelijkspellend.Welisdebedoelingdatzeelkwoordnahetbenoemenvandeafzonderlijkeklankenaltijdnoginzijngeheellezen.Indetweedehelftvanhetderdeleerjaarbeginnenkinderensteedsmeerwoordendirectteherkennen.Enalszeeenwoordnietdirectherkennen,danspellenzehetvaakinstilte.Detoehoordermerktdaarweinigmeervan,hoogstensdathetkindevennamoetdenken.Eenenkelkindblijfthangeninhetspellendlezen,uitgewoonteofuitangstfoutentemaken.

Watiseraantedoen?Uwkindkangeholpenwordenmetdewacht-hint-prijs-methodiekzoalsbesprokeninhoofdstuk3.Meteenpotloodofeenafdekkaartjekaneenspellendgelezenwoordinstukjeswordengedeeld:‘leeseerstditstukjeeens…endanhettweedestukje’.Dezeaanpakwerktzowelbijwoordendieuitéénlettergreepbestaan(bijvoorbeeld‘stam’)alsbijmeerlettergrepigewoor-den(bijvoorbeeld‘boomstam’).Eenanderemogelijkheidisdemethodiekvanhet‘zingendlezen’.Leeruwkinddeklankaantehoudenenteverbindenmetdevolgendeklank.Ditondersteuntdeherkenningvanhetwoord.Ookkandemogelijkeangstomfoutentemakenwordenbesproken.Foutenmakenbijlezenisnieterg.Iedereendieaanhetoefenenismaaktweleenseenfout.

6.2 Kinderen die veel raadfouten maken

Radendlezeniseenvormvanlezenwaarbijhetkindregelmatigfoutenmaaktzonderdezeoptemerken.Somswordenwoordenverkeerdgelezenofver-vangendoorwoordendieeroplijken.Hetkanookzijndathetkinddekleinewoordjes,zoals‘de’of‘een’indehaastweglaat.Radendlezentreedtopalshetkindsnellerleestdanhetdewoordenkanontcijferen.Radendlezenkaneen


gevolgzijnvandeaanpakvanhetleesonderwijs,bijvoorbeeldalserdrukwordtuitgeoefendomsneltelezen.Maarsomsleggenkinderenzichzelfdezedrukop.

Watiseraantedoen?Eenradendelezerisnietgemakkelijkvanzijnverkeerdeleesaanpakaftehelpen.Nietalleenmerkenzezelfvaaknietdatzeeenwoordverkeerdlezenofoverslaan.Ookvindenzehetvervelendomlangzaamtelezen.Tochmoetdeaanpakzijnomhetleestempoomlaagtebrengen.Dooreenlagerleestempoheeftuwkindmeertijdomalleafzonderlijkewoordenteontcijferen.Somswilhethelpenomgelijktijdigtelezen:ouderenkindlezensamenhardopineenopelkaarafgestemdtempo.Deouderkiestdanbewusteenrustigtem-po,passendbijdeleestechniekwaaroverhetkindbeschikt.

6.3 Kinderen met een kleine woordenschat

Hetuiteindelijkedoelvanlezenisdatkinderensnappenwatzelezen.Zonderbegripheeftlezengeenzin.Leesbegripisinleerjaar3zeldeneenprobleem.Deeerstetekstendiekinderenlezen,zijninhoudelijkvaneenheeleenvoudigniveau.Maaralsnelkunnenkinderenintekstenwoordenofuitdrukkingentegenkomendiezenietkennen.DitkanvooraleenprobleemzijnvoorkinderendiethuisgeenNederlandspraten.MaarookNederlandstaligekinderenheb-bensomseenkleinewoordenschat.Hetiseenbelangrijketaakvooroudersdieleeshulpbieden,datzehunkinderenondersteunenbijhetbegrijpenvandegelezentekst.Andersgezegd,aandachtvoordebetekenishoorteraltijdbij.Dieaandachtkuntuopverschillendemanierengeven.

Voergesprekjesoverdetekstmetuwkind.Viagesprekjesvolgtuwatuwkindvandetekstbegrijpt.Gesprekjeszijndaarnaastnognuttigomdegelezentekstaaneigenervaringentekoppelen.Datkanleidentoteenverdiepingvandetekst.Alsumetuwkindeenverdrietigepassageleest,kuntuviaeenvoudi-gevragenhetgesprekleidennaarverdrietigesituatiesdieuwkindzelfheeftmeegemaakt.Bijhetstellenvanvragenkuntugebruikmakenvandebekende‘waaromenhoe-vragen’:

• Wie? • Wat? • Waar? • Wanneer? • Waarom? • Hoe?

Als leren niet vanzelf gaat | 29

Hetisbelangrijkdatuwkindzelfindegatenleerthoudenofhetdetekstbe-grijpt.Eenervarenlezerheeftgeleerdhetlezenteonderbrekenalserietsstaatwathijnietbegrijpt,ofwathemergverrast.Eengoedelezerpastverschillendetechniekentoe.Bijvoorbeeld:dezinnogeenslezen(staatheterecht?),terugle-zenvaneenvorigepassage(watstonddaarookalweer?),nogevendoorlezenomtezienoferuitlegvolgt,uitlegvragenaaniemanddietoevalligindebuurtisofzelfproberendebetekenisvanhetwoordafteleidendoornogevendiepernatedenken.Kinderenmoetenzichzulketechniekenookeigenmaken.Ukuntuwkinddaarbijhelpen,onderanderevia‘hardopdenken’.Opgeschikteplaat-senindetekst,bijvoorbeeldalsuvermoedtdatuwkindeenonbekendwoordtegenkomt,doetuhardopdenkendvoorhoeudemoeilijkheidaanpakt.

6.4 Kinderen met leesproblemen of dyslexie Eriseenkleinegroepkinderenbijwiehetlerenlezenergmoeizaamverloopt.

Landelijkgezienbetrefthetongeveeréénopdezesleerlingen.Leerlingendiewetotdezegroeprekenen,krijgenbijnaaltijdvandeschooleenaangepastprogrammametextrainstructieeneenverlengdeoefentijd.Bijdemeesteleerlingenslaathetaangepasteprogrammaaanenverdwijnendeproblemennaverloopvantijd.Maareriseenkleinekernvanleerlingen,ongeveeréénopdetwintig,bijwiedeproblemenheelhardnekkigzijn.Hetaangepasteprogram-malijktbijhennietofnauwelijksaanteslaan.Alsdeproblemenwerkelijkheelhardnekkigzijn–ondankseengroteinzetvanallebetrokkenen,zoalsleraren,remedialteachers,oudersenhetkindzelf–sprekenwevandyslexie.Leerlingendiedyslectischzijn:

*hebbeneengrotelees-en/ofspellingachterstandophunleeftijdgenoten; *hebbeneenopvallendlangzameen/ofonnauwkeurigewoordherkenning; *profiterennietofnauwelijksvanintensievehulpbijlezenen/ofspellen.

Hoekomjedyslexieophetspoor?Hetiseenspeurtochtmetveelbetrokkenendieallemaalhunsteentjekunnenbijdragen.Ouderskunnenaangevenofdys-lexieindefamilievoorkomtenhoedetaalontwikkelingvanhetkindisgeweest.Lerarenkunnenvertellenhoedeleesontwikkelingtotnutoeisgeweest,hoezehetonderwijsprogrammahebbenaangepasteninhoeverredatgeholpenheeft.Internebegeleidersenremedialteacherskunnendateveneens,maaropbasisvaneenbrederarsenaalaanbegeleidingsmethodieken.Uiteindelijkzaleengekwalificeerdepsycholoogoforthopedagoogbeslissenofdediagnosedyslexiegerechtvaardigdis.


Als leren niet vanzelf gaat | 31

Dyslexievaltbuitenhetkadervanwatwehierbehandelen.Demeestescholenhebbenweeendyslexieprotocolenachtergrondinformatievooroudersdiezichinhetonderwerpwillenverdiepen.Vraagtuerdegroepsleraarnaar.Enopinter-netisookveeltevinden(viahttp://www.steunpuntdyslexie.nl).

Alsuwzoonofdochterondankshetveleoefenenopschoolenthuisproble-menmetlezenhoudt,danhoeftunietbijdepakkenneertezitten.Kennisoverleesproblemenkanuhelpen.Praaterdaaromovermetdeschoolenmetandereoudersenzoekinformatieindebibliotheekofopinternet.Héélbelangrijkisuwkindpositiefteblijvenondersteunen.Geefcomplimentenalsuwkindergzijnbestdoet,ookalshetresultaatnognietgoedis.Leguwkinduitdathethemveelmeertijdenmoeitegaatkostenomtelerenlezen,maardathethemzekergaatlukken.

Belangrijk is uw kind positief te blijven onder-

steunen

BijlagenWeekroosterleeshulp

Logboekvandeleeshulp


Weekroosterleeshulp

Weekdag Tijd (max. 20 minuten)

Maandag minuten

Dinsdag minuten

Woensdag minuten

Donderdag minuten

Vrijdag minuten

Zaterdag minuten

Zondag minuten

Naam kind

1

2

3

4

5

6

7

8

9

etc.

Bijalgen | 35

Logboekvanleeshulp

Bijzonderheden (moeilijke woorden, inzet van het kind, …)

Gelezen boek, paginanummers, avi-niveau (indien bekend)

Weekdag en datum

Sessienummer

Samen werken aan leren - Balans Digitaal · 2020. 1. 24. · 21 4.2 Het belang van avi bij...

Documents

Transcript of Samen werken aan leren - Balans Digitaal · 2020. 1. 24. · 21 4.2 Het belang van avi bij...