Armoede beïnvloedt het

beoordelingsvermogen.

Hoe gaan we daar mee om?

Mensgericht, gedragsgericht en toekomstgericht armoedebeleid

Doorbreek de vicieuze cirkel van de generatiearmoede.

Nieuwe inzichten, nieuw beleid

Samen uit Armoede

2019-2022

Sam

en u

it a

rmoede 2

019 -

2020

1

Inhoud Inleiding ............................................................................................................... 2

Waar staan we? ..................................................................................................... 3

Visie .................................................................................................................... 3

Strategische Visie Waalwijk 2025 en ArmoedeLAB ..................................................... 4

Missie .................................................................................................................. 5

Doelstellingen ....................................................................................................... 5

Strategie .............................................................................................................. 5

Uitvoeringsprogramma Samen uit armoede .............................................................. 7

Middelen .............................................................................................................11

Monitor ...............................................................................................................14

Beslispunten ........................................................................................................14

Bijlage 1 Facts en Figures ......................................................................................16

Sam

en u

it a

rmoede 2

019 -

2020

2

Inleiding Steeds meer mensen die in armoede leven, slagen er niet in om er uit te komen, hoewel het

economisch beter gaat. De doelgroep krimpt wat betreft omvang, maar het aantal

langdurige minima stijgt 1en daarmee wordt de problematiek complexer. Het besef dat de

aanpak anders moet breekt door.

Armoede is meer dan alleen een gebrek aan geld. Uit allerlei onderzoeken blijkt dat een

chronisch geldgebrek leidt tot problemen binnen de verschillende levensdomeinen.

Armoede is voor de mensen die het aan den lijve ondervinden een taboe onderwerp. Ze

schamen zich voor de situatie waarin ze zitten omdat armoede vaak gezien wordt als een

gevolg van persoonlijk falen. De afgelopen jaren is door gedragswetenschappelijk onderzoek

meer inzicht gekomen waarom mensen met een chronisch geldgebrek handelen zoals ze

handelen. Waarom doen arme mensen domme dingen? Gewoon omdat het langdurig leven

in een stressvolle situatie zorgt dat het lange termijn denken wordt uitgeschakeld en de

zelfcontrole afneemt. Armoede is daarom niet uitsluitend een financieel probleem, maar een

probleem dat in een brede (sociale) context gezien moet worden. Uitgesloten zijn,

minderwaardig voelen, gezondheidsproblemen hebben, achterstand, werkloosheid,

schulden etc. Soms niet de verleiding weerstaan om snel geld te verdienen en in een

crimineel circuit terecht te komen waar men dan ook niet gemakkelijk uit komt. Armoede

wordt vaak overgedragen van generatie op generatie.

Het huidige beleidsplan “Op eigen kracht waar het kan, een steun in de rug waar het moet”

loopt tot en met 2018. Er is voor de komende periode een nieuw beleidsplan nodig. In het

nieuwe beleidsplan bouwen we verder aan het bestrijden van de armoede. De afgelopen

jaren hebben we vooral de focus gelegd op het bieden van materiële voorzieningen. In het

nieuwe beleid gaan we op een innovatieve wijze aan de slag, waarbij we op basis van de

gedragswetenschappelijke inzichten een methodiek ontwikkelen om armoede duurzaam en

effectief bestrijden. De materiële ondersteuning blijft als basisvoorziening overeind.

Effectieve armoedebestrijding begint bij het

begrijpen van de leefwereld van mensen in

armoede.

1 Zie bijlage 1: tabel 2: populatie huishoudens met een langdurig laag inkomen.

Sam

en u

it a

rmoede 2

019 -

2020

3

Waar staan we? De gezinnen met een laag inkomen kunnen in Waalwijk rekenen op een breed

voorzieningenpakket. Dit pakket bevat materiële voorzieningen die gericht zijn op

participatie- en inkomensondersteuning. Daarnaast kent Waalwijk een breed netwerk van

organisaties2 die zich inzetten om mensen met een laag inkomen te ondersteunen. Deze

organisaties komen samen in het Samenwerkingsoverleg Armoede en Zorg (SAW). Het SAW

fungeert als verbindende schakel tussen de diverse instellingen en organisaties.

In januari 2012 heeft de raad de nota “Op eigen kracht waar het kan, een steun in de rug

waar het moet vastgesteld. In 2015 is, tussentijds, het beleid bijgesteld omdat het

Regeerakkoord “Bruggen bouwen” en het coalitieakkoord “Krachten bundelen” 2014 – 2018

hiervoor aanleiding gaf.3 In genoemd coalitieakkoord is het bestrijden van de

kinderarmoede een speerpunt. In de afgelopen periode is vooral het kindpakket vorm

gegeven. In 2015 is de Waalwijkse kindbon in een onderzoek naar de invulling van de

kindpakketten in opdracht van het Ministerie van SZW genoemd als een good practice

voorbeeld. Het armoedebeleid is de afgelopen jaren gebaseerd op de volgende

doelstellingen.

1. Het voorkomen van sociale uitsluiting, waarbij er extra aandacht is voor twee

kwetsbare groepen:

a. Kinderen en jongeren tot 18 jaar

b. Alleenstaanden jonger dan 65 jaar (met een beperking)

2. Het vergroten van de bekendheid van inkomensondersteuning en het terugdringen

van het niet gebruiken van voorzieningen

3. Het voorkomen en aanpakken van financiële problemen.

4. Samenwerken en het versterken van netwerken.

Deze doelstellingen staan, zeker daar waar het de materiële aanpak betreft, nog steeds

overeind omdat ze nog steeds actueel zijn.

Onze materiële voorzieningen zijn op orde

en blijven op orde!

Visie In april 2017 heeft de raad van Waalwijk een motie aangenomen en besloten dat de extra

rijksmiddelen voor de bestrijding van kinderarmoede hiervoor ook besteed moeten gaan

worden. Het college kreeg de opdracht om, met een breed maatschappelijk middenveld, af

te stemmen hoe deze middelen het beste ingezet kunnen worden. Hiervoor is een aantal

meedenksessies en twee brede bijeenkomsten georganiseerd. Uit deze bijeenkomsten

2 O.a. Voedselbank de Rijglaars, De Strohalm en de Speelgoedbank.

3 In bijlage 1 is een tabel opgenomen met daarin het bereik van de lokale voorzieningen

Sam

en u

it a

rmoede 2

019 -

2020

4

kwam naar voren dat we bij de aanpak van kinderarmoede niet alleen de focus op de positie

van het kind moeten hebben, maar ons eveneens moeten richten op de positie van de

ouder. Ouders zijn vaak niet in staat, vanwege (geld)zorgen en stress, hun kinderen te

motiveren, te ondersteunen en te faciliteren. Kinderen presteren minder goed op school,

kiezen een lagere vervolgopleiding en hebben meer kans op voortijdig schoolverlaten.

Kinderen die opgroeien in armoede lopen een groter risico om later als volwassene een

sociaal - economisch zwakke positie in de maatschappij in te nemen.

Versterk de positie van de ouder, dan versterk

je ook de positie van het kind

De financiële onbeholpenheid van de ouders gaat vaak over van ouder op kind. Armoede is

vaak overerfbaar. Het kind zich spiegelt zich aan het rolmodel van de ouder. Effectief

kinderarmoede bestrijden met een lange termijn effect vraagt om een andere, innovatieve,

aanpak die mensgericht, gedragsgericht en toekomstgericht is. Het doel is de vicieuze cirkel

van de generatiearmoede te doorbreken.

De aanwezigheid van goede (materiële) voorzieningen en de aanwezigheid van een sterk

maatschappelijk netwerk zijn belangrijke randvoorwaarden voor een succesvolle aanpak.

Tijdens de bijeenkomsten met het maatschappelijk middenveld werd het versterken van het

maatschappelijk netwerk door middel van de aanpak van de Geweldige Wijken genoemd en

een stress sensitieve aanpak voor de ondersteuning van de gezinnen.

Strategische Visie Waalwijk 2025 en ArmoedeLAB In de Strategische Visie Waalwijk 2025 komt de sociale veerkracht (ouderen, jongeren,

zorgzaamheid) als urgentie naar voren. Om dat te bereiken zal o.a. geïnvesteerd moeten

worden in een weerbare overheid en weerbare burgers. De uitkomsten van de verkenning

met het maatschappelijk middenveld sluiten hierop aan: het sociaal en financieel weerbaar

maken van ouders en kinderen.

Voor de uitwerking van de Strategische Visie is Waalwijk aan de slag met de zogenaamde

levende LAB 4s. Door middel van de LAB ‘s gaat de gemeente met inwoners, ondernemers en

sociale partners in gesprek over een bepaald thema. In april 2018 is het eerste LAB van start

gegaan met het onderwerp armoede en schulden. Tijdens de eerste brainstormsessie van

het ArmoedeLAB bleek dat er voldoende inspiratie en enthousiasme is voor een vervolg. Er is

een aantal onderwerpen gekozen waarmee de deelnemers verder aan de slag gaan:

• Laagdrempelige aanpak en goede samenwerking

• Preventie met Blockchain

4 L.A.B. staat als afkorting voor de 3 belangrijkste pijlers van de strategische visie Leefklimaat, Arbeidsmarkt en Bereikbaarheid

Sam

en u

it a

rmoede 2

019 -

2020

5

• Specifieke aanpak jeugd met schulden in de onderwereld

Bij de aanpak binnen de LAB’s gaat het om het samen ontwikkelen en cocreëren, waarbij de

benodigde activiteiten door de groep samen worden vorm gegeven. De werkgroepen zijn

gestart met de uitwerking van de ideeën, bijvoorbeeld het op een laagdrempelige manier

ondersteuning bieden en een vereenvoudigde aanvraagprocedure voor de Paswijzer door

middel van Blockchain techniek.De ideeën zijn in de verkennende fase en dus nog niet

concreet. Het is daarom te prematuur om in deze beleidsnota hier dieper op in te gaan. We

vermelden het nu wel omdat we nu geen voorstellen zullen doen die mogelijkerwijs de

initiatieven van de deelnemers aan het ArmoedeLAB in de weg kunnen zitten bij de verdere

uitwerking. Voor sommige zaken zullen we adviseren om, tijdelijk, pas op de plaats te maken

om ruimte te bieden voor de initiatieven van onze inwoners.

Missie

We houden het aanbod aan materiële voorzieningen op peil en pakken (acute)

problemen en aan zorgen ervoor dat erger wordt voorkomen.

We willen de generatiearmoede doorbreken door mensen met een chronisch

geldgebrek weer grip op hun toekomst én de toekomst van hun kinderen te

laten krijgen door te investeren in het sociaal en het financieel weerbaar

maken van het gezin.

Doelstellingen Voor de komende periode willen met ons beleid de volgende doelen bereiken:

Korte termijn doelstellingen:

1. Het voorkomen van sociale uitsluiting.

2. Voorkomen van het niet gebruiken van voorzieningen

3. Het voorkomen en aanpakken van financiële problemen.

4. Samenwerken en het versterken van netwerken.

Lange termijn doelstellingen:

5. Versterken van de eigen kracht en het hervinden van de autonomie van het huishouden.

6. Doorbreken van de generatie armoede.

Strategie Het beleidsplan Samen uit de armoede bestaat uit twee belangrijke actielijnen:

de korte termijn interventie en

de lange termijn interventie.

De korte termijn interventie richt zich op het verzachten van de gevolgen van armoede. Bij

het verzachten van de gevolgen van armoede gaat het om de materiële voorzieningen. We

Sam

en u

it a

rmoede 2

019 -

2020

6

bieden daarbij zowel kwalitatief als kwantitatief een pakket aan met het doel sociale

uitsluiting tegen te gaan en het verergeren van de financiële problemen te voorkomen.

Maatschappelijke partners, die zich inzetten, om de gevolgen van armoede te verzachten

willen we op een waarderende wijze ondersteunen binnen de kaders van de landelijke

wetgeving en het lokale subsidiebeleid, door subsidiëring of ondersteuning in natura.

Mobility Mentoring

Bij de lange termijn aanpak ligt de focus op het duurzaam bestrijden van de (generatie)

armoede op basis van gedragswetenschappelijke inzichten.

We starten een pilot “Ieder kind verdient een toekomst”, waarbij we ons niet alleen richten

op het kind, maar op het systeem rond het kind. Deze aanpak baseren we op de inzichten

vanuit de theorie van de schaarste en de methodiek van Mobility Mentoring. Mobility

Mentoring is een aanpak die zich richt op meerdere problemen, die in samenhang met

elkaar worden aangepakt. Het uitgangspunt van Mobility Mentoring is het

wetenschappelijke inzicht dat chronische stress invloed heeft op het gedrag van mensen. Dit

vraagt om hulp- en dienstverlening die daar rekening mee houdt. In deze aanpak biedt de

professional coaching, ook wel ‘mentoring’ genoemd, die bijdraagt dat mensen weer

doelgericht gaan handelen. De inzet bij mobility mentoring is primair gericht op het weg

nemen van de stress. Er wordt een duidelijk einddoel samen met de klant geformuleerd en

vervolgens wordt in kleine stappen gewerkt richting einddoel. De coaching is gericht op

motiverende gespreksvoering en positieve waardering.

Transactionele analyse

Voor het bereiken van een duurzaam resultaat is het belangrijk dat de gezinsleden begrijpen

waarom ze in stressvolle situaties reageren zoals ze reageren. Dit inzicht, en de

bewustwording wat er gebeurt en waarom het gebeurt, moet voorkomen dat bij een

eventueel toekomstige life-event met financiele consequenties het lange termijn denken

(wederom) blokkeert. De methodiek die we daarbij willen hanteren is gebaseerd op

Transactionele Analyse (TA). TA gaat over de persoonlijkheid van mensen, hun gedrag,

communicatie en de duurzame verandering van het gedrag. Zowel de ouders als de kinderen

krijgen, wanneer nodig extra TA coaching om voor nu, maar vooral in de toekomst stevig in

de schoenen te staan.

Het is een gefaseerde aanpak die uitgaat van samenwerking en het tonen van begrip voor de

situatie. Het doel is de autonomie van zowel de ouder, het kind en het huishouden als

geheel op zowel sociaal als economisch vlak duurzaam te versterken. De aanpak omvat de

volgende fasen:

1. Het wegnemen van stress en het creëren van rust in het gezin.

2. Het formuleren van een gezamenlijk einddoel.

3. In kleine stappen werken aan de problemen.

Sam

en u

it a

rmoede 2

019 -

2020

7

4. Versterken van de autonomie van het gezin.

5. Monitoren en impactmeting.

Er zijn op dit moment meerdere gemeenten aan de slag gegaan met Mobility Mentoring. De aanpak zoals hiervoor beschreven is uniek omdat we het element duurzame gedragsverandering door inzicht in de persoonlijkheid gebaseerd op de inzichten vanuit de TA toevoegen. De gemeente Waalwijk sluit zich aan bij het landelijk netwerk5 van Mobility Mentoring en gaat actief deelnemen aan de landelijke leerkring.

Deelnemers aan de pilot begrijpen hun eigen

gedrag en worden weer succesvol.

Uitvoeringsprogramma Samen uit armoede

Dit beleidsplan loopt over de periode van 2019 tot en met 2022. Komende periode houden

we de materiële voorzieningen, om de gevolgen van armoede te verzachten op peil. Mensen

die langdurig in armoede leven hebben vaak problemen op meerdere levensdomeinen en

het is daarom belangrijk om ook verbindingen te maken met andere programma’s,

bijvoorbeeld gezondheid, het JOGG6, Waalwijk Taalrijk en GO. Naast het verzachten van de

gevolgen van armoede gaan we onze focus verleggen naar het duurzaam bestrijden van

armoede. Daarbij wordt het versterken van de eigen kracht en het doorbreken van de

generatie-armoede primaire speerpunt.

Programma korte termijn : Doelstelling: het voorkomen van sociale uitsluiting

Instrument omschrijving

Gewijzigd Jeugdfonds Sport & Cultuur

Kinderen uit gezinnen met een inkomen tot 120% kunnen deelnemen aan sportieve en culturele activiteiten. Aanmelding gebeurt door intermediairs. Financiering van het fonds vindt plaats op basis van sponsoring en deelnemende gemeenten betalen een financiele bijdrage. De wijziging heeft te maken met het verhogen van de gemeentelijke bijdrage aan het fonds.

Toelichting In 2017 en 2018 kunnen kinderen in Waalwijk gebruik maken van het JCF. De gemeente verstrekt hiervoor jaarlijks een bedrag van € 7.500 . Het JCF heeft vanuit de Provincie tijdelijk stimuleringssubsidie ontvangen. Deze vervalt per 1 januari 2019. Het JCF is succesvol in Waalwijk en daarom willen we deelname aan de JCF bestendigen en vanuit de extra middelen bestrijding kinderarmoede een extra bedrag van € 17.500 beschikbaar stellen voor deelname aan het JCF.

Voorlopig niet wijzigen De PasWijzer is een stadspas systeem en is bedoeld om mensen deel te

5 Platform 31 biedt een netwerk in Nederland voor organisaties die aan de slag gaan met Mobility Mentoring om

met elkaar en van elkaar te leren en te zorgen voor een optimale doorontwikkeling en toepassing ervan. 6 JOGG= Jongeren op gezond gewicht

Sam

en u

it a

rmoede 2

019 -

2020

8

PasWijzer

laten nemen aan de samenleving. De PasWijzer, bestaat uit diverse kortings- en declaratieregelingen. De PasWijzer wordt als Participatie-instrument voortgezet.

Toelichting Op 1 september is GO als platform voor participatie van alle inwoners van start gegaan. De PasWijzer is gelinkt aan armoede, en is inmiddels een ingeburgerd begrip in Waalwijk, maar kan desondanks als stigmatiserend ervaren worden. Het is de bedoeling om de PasWijzer door te ontwikkelen als een GO Meedoenregeling, maar hiervoor wordt tijdelijk pas op de plaats te gemaakt in afwachting van de adviezen van de werkgroepen van het ArmoedeLAB.

Voortzetten Kindbonnen

1 x per jaar ontvangen kinderen in de leeftijd van 0 tot en met 17 jaar kindbonnen te besteden aan bijvoorbeeld kleding en schoenen.

Voortzetten TaalrijkWijzer

Kinderen tot en met 17 jaar kunnen elk schooljaar een schoolblad aanvragen in het kader van de leesbevordering.

Voortzetten Schoolspullenstartpakket

Kinderen die het basisonderwijs verlaten ontvangen een voucher voor schoolspullen, zoals atlas, woordenboeken, rekenmachine etc.

Doelstelling: het voorkomen en het aanpakken van financiële problemen

Voortzetten Bijzondere bijstand

Dit is een inkomensondersteunende regeling, waarbij de bijzondere noodzakelijke kosten worden vergoed. De uitvoering loopt via Baanbrekers omdat de regeling onderdeel is van de Participatiewet.

Voortzetten Individuele toeslag

Dit is een inkomensondersteunende maatregel, waarbij langdurige minima eenmaal per jaar een toeslag ontvangen. De uitvoering loopt via Baanbrekers omdat de regeling onderdeel is van de Participatiewet.

Voortzetten Collectieve ziektekostenverzekering minima (CZM)

Inwoners met een inkomen tot 120% kunnen een beroep doen op de CZM. Via de bijzondere bijstand wordt een deel van de premie vergoed. De uitvoering loopt via Baanbrekers.

Kwijtschelding Zeer beperkte beleidsvrijheid. De leidraad Invordering is bepalend. De maximale beleidsvrijheid wordt benut.

Voortzetten Schuldhulpverlening

In de Wet gemeentelijke schuldhulpverlening wordt de schuldhulpverlening voor de inwoners geregeld. Het beleidsplan “Verder met een schone lei” is in september 2017 vastgesteld door de raad.

Nieuw Grip op geld

Grip op geld is een samenwerking tussen middelbare scholen in de Langstraat, De Tavenu, de Rabobank en de Langstraat gemeenten. In de week van het geld volgen derde klassers van de scholen een programma gericht op het financieel bewust maken van de jongeren. In maart 2017 is het project Grip op Geld van start gegaan. De scholen willen het thema bestendigen in het lesprogramma en hiervoor middelen beschikbaar stellen. Voor de aanvullende financiering is een gemeentelijke bijdrage nodig van de Langstraatgemeenten

Toelichting Het project Grip op Geld de komende drie jaren financieel ondersteunen met een bijdrage van maximaal € 18.000 per kalenderjaar: ten laste van de extra middelen bestrijding kinder-armoede.

Doelstelling Samenwerken en versterken van netwerken Nieuw : Samenwerking jeugdverpleegkundigen GGD

In 2018 zijn in de lokale afspraken met de GGD 50 uren beschikbaar voor de armoedebestrijding kinderen. De Jeugdarts en jeugdverpleegkundige hebben een actieve rol in de signalering en het bespreekbaar maken armoede. De hulpvraag en ondersteuningsbehoefte wordt in kaart gebracht en waar nodig vindt doorverwijzing plaats.

Toelichting 2018 is een startjaar. Voortzetting in 2019 is afhankelijk van de bereikte resultaten. Met het maken van de afspraken voor 2019 wordt dit meegenomen.

Uitstellen Programma Geweldig Waalwijk

De aanpak van de Geweldige Wijken is gericht op de “kleine-oplosbare” problemen rond armoede. De inzet van de Geweldig Wijken is een stroom aan sociale overwaarde te mobiliseren en deze op een

Sam

en u

it a

rmoede 2

019 -

2020

9

laagdrempelige wijze ten goede te laten komen van de mensen die deze hulp goed kunnen gebruiken. Implementatie van het programma wordt voorlopig uitgesteld.

Toelichting Vanuit de maatschappelijke verkenning en het ArmoedeLAB kwam het idee c.q. de wens naar voren om alle informatie te bundelen en op een eenvoudige wijze aan te bieden. Vraag en aanbod komen samen door middel van een speciale app, gericht op Waalwijk. Gelet op het gemeentelijk beleid om terughoudend te zijn met het gebruik van “gemeentelijke”apps wordt voorgesteld het programma Geweldige Wijken voorlopig niet uit te voeren. Daarmee bieden we ook ruimte aan de deelnemers aan het ArmoedeLAB om de ideeën uit te werken en met andere, beter in het gemeentelijk ICT beleid passende oplossing te komen.

Gewijzigd: Innovatiefonds initiatieven samenleving

Voor initiatieven uit de samenleving gericht op armoedebestrijding is een innovatiefonds beschikbaar om nieuw initiatieven te ondersteunen door middel van een start subsidie. In de afgelopen jaren is er regelmatig een beroep gedaan op het fonds, maar wordt het fonds nog niet ten volle benut. Er is 20.000 op jaarbasis beschikbaar. Om de initiatieven vanuit het ArmoedeLAB, daar waar nodig financieel te ondersteunen, wordt voorgestel d om voor 2019 en 2020 het fonds aan te vullen tot een bedrag van € 30.000 per jaar.

Nieuw: Ondersteuning Voedselbank

De Voedselbank ondersteunt tijdelijk gezinnen met financiële problemen. Het verstrekken van voedselpakketten is geen overheidstaak, en staat op gespannen voet met het landelijk inkomensbeleid. Het uitgangspunt is dat iedereen in Nederland recht heeft op een inkomen op het sociaal minimumniveau, waarmee in basale zaken dus ook het kopen van voedsel voorzien kan worden. De praktijk blijkt echter weerbarstiger, en om deze reden wordt voorgesteld om het maatschappelijk initiatief te waarderen, door middel van het verstrekken van een waarderingssubsidie tot een maximaal bedrag van € 10.000 per jaar voor 2018 en 2019 conform het subsidiebeleid. De gemeente Waalwijk verricht op verzoek van de Voedselbank de inkomenstoets. Deze ondersteuning wordt voortgezet. De Voedselbank is op zoek naar andere huisvesting. Om deze reden wordt voorgesteld om de waarderingssubsidie vooralsnog voor een periode van 2 jaar beschikbaar te stellen in afwachting van de nieuwe huisvesting. Het is mogelijk dat de ondersteuning/ waardering in de toekomst plaats vindt door middel van een in natura voorziening.

Nieuw: Ondersteuning De Strohalm

De Strohalm ondersteunt gezinnen met kinderen die te maken hebben met armoede door middel van het verstrekken van diverse voorzieningen in natura. De Strohalm, heeft het afgelopen jaar te maken met een toename van het aantal aanvragen, waardoor ze flink hebben ingeteerd op de financiële reserves. Ze hebben vanwege deze situatie de gemeente Waalwijk om financiële ondersteuning gevraagd. Er wordt voorgesteld om dit maatschappelijk initiatief te waarderen, door middel van het verstrekken van een waarderingssubsidie tot een maximaal bedrag van € 10.000 per jaar voor 2018 en 2019 in overeenstemming met het subsidiebeleid. De Strohalm heeft een fietsenruilwinkel wat tijdelijk is gehuisvest in een gemeentelijk pand. Bij het zoeken naar nieuwe huisvesting wordt ook gekeken of er mogelijkheden zijn om de Strohalm hierbij aan te laten sluiten.

Nieuw: Ondersteuning De Speelgoedbank

De Speelgoedbank zamelt speelgoed in en stelt de ingezamelde spullen kosteloos beschikbaar aan kinderen die opgroeien in armoede. De Speelgoedbank is gehuisvest in een pand van Casade. Zij betalen

Sam

en u

it a

rmoede 2

019 -

2020

1

0

hiervoor een gering huurbedrag, maar het vinden van voldoende inkomsten om vaste lasten te betalen is en blijft moeilijk. Ook de Speelgoedbank zal op termijn het pand moeten verlaten. Net zoals de Voedselbank en de Strohalm is de Speelgoedbank een gewaardeerd maatschappelijk initiatief wat we waarderen door het ter beschikking stellen van een waarderingssubsidie voor de jaren 2018 en 2019 van € 5.000 per jaar. Bij het zoeken naar nieuwe huisvesting voor de Voedselbank wordt ook gekeken om naast de Strohalm er mogelijkheden zijn om de Speelgoedbank hierbij te laten aansluiten.

Doelstelling Maatwerk Voortzetten Maatwerkfonds

Het gemeentelijk maatwerkfonds voorziet in situaties waar wel een snelle interventie noodzakelijk is, maar waar een oplossing vanuit de bestaande regelingen niet mogelijk is. Van het maatwerkfonds wordt regelmatig gebruik gemaakt. Desondanks is sprake van een onderbenutting van dit fonds. We verwachten dat met de Pilot Ieder Kind verdient een toekomst een toenemend beroep wordt gedaan op het fonds, maar vooralsnog worden er, vanwege de onderbenutting geen voorstellen gedaan om het budget te verhogen.

Programma lange termijn: Versterken van de eigen kracht en het hervinden van de autonomie van het huishouden

En het doorbreken van de generatie-armoede

Nieuw: Pilot Ieder kind verdient een toekomst

De pilot is een stress-sensitieve aanpak gebaseerd op gedragswetenschappelijke inzichten, waarbij de focus niet alleen op het kind is gericht, maar ook op de ouders. Doel van de pilot is om het huishouden als geheel op sociaal en economisch vlak duurzaam te versterken om daarmee de vicieuze cirkel van de generatie-armoede te doorbreken. Het programma richt zich op het oplossen van problemen binnen de verschillende levensdomeinen.

Nieuw: Life-style coaching

Langdurige minima hebben een verhoogd risico op gezondheidsproblemen vanwege een ongezonde levensstijl. Life-style coaching is een instrument wat we vanaf 1 januari 2019 kunnen inzetten omdat dit vanaf 2019 opgenomen is in de basis ziektekostenverzekering.

Nieuw: huiswerkbegeleiding/ carrière coach

= onderdeel pilot ieder kind verdient een toekomst Om voortijdig schoolverlaten, behalen van een startkwalificatie wordt huiswerkbegeleiding als materiele voorziening toegevoegd aan het kindpakket en hiervoor vanuit de Klijnsma middelen € 15.000 beschikbaar gesteld.

Voortijdig schoolverlaten, het niet halen van een startkwalificatie of het volgen van een lager

onderwijsniveau dan het kind feitelijk aan zou kunnen komt bij deze doelgroep ook meer

voor. Ouders kunnen vaak hun kinderen daarbij niet helpen. Om ieder kind een toekomst te

geven is het belangrijk dat kinderen dan op een andere manier ondersteund worden.

Huiswerkbegeleiding ontbreekt op dit moment in ons materiële aanbod, maar is een

voorziening die we in het kader van het doorbreken van generatie-armoede graag willen

kunnen inzetten. Vandaar dat we voorstellen om hiervoor vanuit de Klijnsma middelen

hiervoor € 15.000 beschikbaar te stellen.

Sam

en u

it a

rmoede 2

019 -

2020

1

1

Middelen

Tijdelijke rijksmiddelen intensivering armoedebeleid

Ter versterking van het gemeentelijke armoede- en schuldenbeleid stelt het kabinet voor

drie jaar geld ter beschikking voor het voorkomen van schulden en de bestrijding van

armoede, in het bijzonder onder kinderen. Het Rijk wil dat gemeenten deze middelen

inzetten ter versterking van het gemeentelijk armoede- en schuldenbeleid zodat gemeenten

een impuls kunnen geven aan de verbetering van de toegang tot en de effectiviteit van de

gemeentelijke schuldhulpverlening en versterking van de lokale regie van het

armoedebeleid. In de meicirculaire 2018 is de hoogte van deze tijdelijke middelen bekend

gemaakt. Voor Waalwijk gaat het om € 70.000 voor 2018, en tweemaal € 60.000 voor 2019

en 2020. Er wordt gemonitord of en op welke wijze gemeenten deze middelen inzetten. We

stellen voor deze extra tijdelijke middelen te alloceren en toe te voegen aan de stelpost

armoedebeleid. Voor het inzetten van deze middelen wordt een voorstel gemaakt.

Meerjarenoverzicht werkelijke en begrote uitgaven

In onderstaande tabel is het meerjarenoverzicht opgenomen, waarbij 2016 en 2017 in beeld

is gebracht op basis van de werkelijke uitgaven, 2018 op basis van de vastgestelde begroting

2018 en 2019 op basis van de conceptbegroting 2019. Het zijn de cijfers per 15 augustus

2018.

Sam

en u

it a

rmoede 2

019 -

2020

1

2

Kostensoort Werkelijk

2016 Werkelijk

2017 Begroot

2018 Begroot

2019 Begroot

2020 Begroot

2021 Begroot

2022

Kosten huidig beleid: begroting 2019 e.v. onder voorbehoud Bijzondere bijstand 474.859 222.915 252.676 255.203 255.203 255.203 255.203

Bijzondere bijstand: hulp bij het huishouden

173.061 5.620 0 0 0 0 0

Bijzondere bijstand bewindvoering

392.664 203.727 205.765 205.765 205.765 205.765

Bijzondere bijstand: individuele studietoeslag

0 3.600 70.600 71.036 71.036 71.036 71.036

Individuele toeslag 99.788 99.750 125.491 126.746 126.746 126.746 126.745

Collectieve ziektekosten verzekering minima

234.107 288.168 345.855 349.344 349.344 349.344 349.344

Schuldhulpverlening 273.153 264.762 304.659 307.706 307.706 307.706 307.706

Personeel derden 16.727 14.533 0 0 0 0 0

Schulden de baas 0 10.000 10.100 10.100 10.100 10.100

Preventiecoach 0 70.000 70.700 70.700 70.700 70.700

budgetmaatjes 10.000 14.239 10.303 10.468 10.468 10.468 10.468

Deskundigheidsbevordering vroegsignalering

0 6.000 6.060 6.060 6.060 6.060

Preventie en ondersteuning jongeren met schulden

15.000 15.302 15.455 15.741 15.741 15.741 15.741

Maatwerkfonds 21.719 20.131 25.758 26.010 26.010 26.010 26.010

PasWijzer/ cultuurpas 155.234

140.715 181.723 183.540 183.540 183.540 183.540

JSF 50.000 42.500 45.369 53.715 53.715 53.715 53.715

JCF 7.500 7.500 0 0 0 0

Gratis peuteren regeling 12.997 9.085 7.320 7.393 7.393 7.393 7.393

Kwijtschelding 171.926 197.280 130.718 132.025 132.025 132.025 132.025

Innovatiefonds 2.100 5.758 20.606 20.936 20.936 20.936 20.936

Stelpost Minimabeleid 94.439 73.353 16.095 16.256 16.256 16.256 16.256

communicatie 1.110 2.113 9.788 9.886 9.886 9.886 9.886

Speelgoedbank 1.800 1.800 1.818 1.818 1.818 1.818 1.818

Totaal 1.808.020 1.825.761 1.861.491 1.880.724 1.880.724 1.880.724 1.880.724

Extra middelen Armoedebestrijding Kinderen. Nog niet gekoppeld aan voorziening. Budgetoverheveling 2017

180.000

180.000

181.800

181.800 181.800 181.800

Opgenomen in de begroting 2018 e.v.

2.221.491 2.062.524 2.062.524 2.062.524 2.062.524

Tijdelijke middelen impuls armoedebestrijding obv meicirculaire 2018

70.000 60.000 60.000 0 0

Beschikbaar voor de uitvoering van het armoedebeleid

2.291.491 2.122.524 2.122.524 2.062.524 2.062.524

Kosten nieuw beleid / c.q. voorstellen voor begrotingswijziging Kosten nieuw beleid: Samen uit Armoede 2019 – 2020. Dit is opgebouwd uit de volgende bedragen:

186.182 186.182 176.182 176.182

Deelname JCF 17.500 17.500 17.500 17.500

Project “Ieder kind verdient een toekomst”

100.000 100.000 100.000 100.000

Opplussen innovatiefonds 10.000 10.000 0 0

Huiswerkbegeleiding 15.000 15.000 15.000 15.000

Subsidiering: Voedselbank, De Strohalm en de Speelgoedbank

10.000 10.000

5.682

10.000 10.000

5.682

10.000 10.000

5.682

10.000 10.000

5682

Grip op Geld 18.000 18.000 18.000 18.000

Sam

en u

it a

rmoede 2

019 -

2020

1

3

Toelichting op de tabel

We zien dat de afgelopen jaren de kosten op de bijzondere bijstand toenemen. De uitgaven

van de bijzondere bijstand hebben zich afgelopen 3 jaar als volgt ontwikkeld:

Omschrijving 2015 2016 2017

Bijzondere bijstand algemeen, inclusief kosten beschermingsbewind.

512.380,23

594.084,05

737.555,26

Bijzondere bijstand specifiek: kosten hulp bij het huishouden

82.389,35

167.747,94

5.620,03

Bijzondere bijstand specifiek: bijdrage premie CZM

148.307,31

234.107,27

288.167,75

Ontvangsten bijzondere bijstand 25.317,61- 39.927,44- 48.184,46-

Loon heffing en premie ZFW bijz. bijstand 20.501,21 17.472,01 29.557,95

Totaal 738.260,49 973.447,83 1.012.716,53

Kosten beschermingsbewind 167.729,54 190.315,34 239.435,68

Dit is toe te schrijven aan:

a. Meer verstrekkingen aanvullende bijstand voor personen jonger dan 22 jaar.

b. Meer verstrekkingen eenmalig levensonderhoud.

c. Meer verstrekkingen kosten rente en aflossing.

d. Overige kosten woonvoorziening.

e. Meer verstrekking voor de kosten van beschermingsbewind.

f. Rechtsbijstand.

De kosten genoemd onder a tot en met d hebben te maken met de verhoogde

asielinstroom. De kosten genoemd onder e en f zijn toe te schrijven aan het toenemend

beroep op beschermingsbeheer. Alle kosten zijn cumulatief, waarbij bij a tot en d sprake is

van een afnemend beroep op de voorziening. De kosten onder e en f blijven toenemen. Het

toenemend beroep op beschermingsbewind en een vergoeding via de bijzondere bijstand

voor de bewindvoerder heeft te maken met een wetswijziging in 2014. De toename van de

kosten voor gemeenten is landelijk. De wetgever heeft hiervoor inmiddels aandacht en

onlangs zijn er in de Tweede Kamer moties aangenomen, waarbij gemeenten meer ruimte

gaan krijgen om alternatieven aan te bieden en niet gecertificeerde bewindvoerders te

weren. Er wordt voorgesteld de tijdelijke extra middelen voor het verbeteren van de

toegang van de schuldhulpverlening uit de meicirculaire 2018 te alloceren en in te zetten

voor de verbetering van de toegang schuldhulpverlening. Bij het verbeteren van de toegang

wordt ook de ontwikkeling van het toenemend beroep op beschermingsbewind

meegenomen.

Overhevelen Klijnsma middelen 2017 en 2018

Sam

en u

it a

rmoede 2

019 -

2020

1

4

Eind 2016 is bekend geworden dat gemeenten extra gelden ontvangen voor het bestrijden

van de kinderarmoede. De middelen ontvangen voor 2016 zijn overgeheveld naar 2017. In

april 2017 heeft de raad door middel van een motie besloten dat deze middelen bestemd

zijn voor de bestrijding van kinderarmoede. In navolging van deze motie wordt in deze

beleidsnota voorstellen gedaan hoe deze middelen in te zetten. Deze voorstellen kunnen, na

besluitvorming door de raad, geïmplementeerd worden. Daarbij zal het merendeel van de

middelen uit 2017 en 2018 in 2018 niet in 2018 besteed worden. In navolging van de

aangenomen motie is via het najaarsbericht 2018 voorgesteld de niet bestede middelen in

2017 en 2018 over te hevelen naar 2019 en toe te voegen aan de stelpost armoedebeleid.

Monitor

Effectindicatoren gericht op het beeld armoedesituatie in Waalwijk

1. Percentage inwoners dat (langdurig) moet rondkomen van laag inkomen ( bron Statline

CBS).

2. Effectindicatoren gericht op de specifieke inzet van de armoedeaanpak:

Percentage kinderen dat opgroeit in armoede (bron waar staat je gemeente);

Percentage kinderen dat participeert dat participeert door gebruik van de PasWijzer,

JCF en JSF);

Percentage volwassenen dat participeert door gebruik van de PasWijzer.

Bij het door ontwikkelen van de PasWijzer wordt eveneens gekeken naar een toepassing

waarbij het mogelijk is om management informatie te ontwikkelen, zodat de lokale

effectindicatoren (beter) in beeld wordt gebracht.

Impactmeting

Voor de pilot Ieder kind verdient een toekomst, wordt in samenwerking met de Universiteit

van Tilburg een impactmeting opgezet.

Beslispunten

1. Vaststellen visie, doelstelling Samen uit armoede

2. Het versterken van de eigen kracht en het doorbreken van generatiearmoede is

primair speerpunt voor de periode 2019 – 2022.

3. In stemmen met uitvoeringsprogramma en de meerjarenbegroting Samen uit de

armoede 2019 -2022.

4. Tijdelijke middelen meicirculaire 2018 toevoegen aan post minimabeleid (6615100)

5. De begrotingswijziging (nrxxx ) vaststellen.

Sam

en u

it a

rmoede 2

019 -

2020

1

5

Armoedebeleid is nu vooral gericht op het verbeteren van het leven van

kinderen buitenshuis. Om deze kinderen echt te helpen, moet een

samenhangende aanpak komen die zich richt op de hele leefomgeving van

kinderen, te beginnen bij het verbeteren van de onzekere en instabiele

thuissituatie

Publicatie Alle kinderen kansrijk van december 2017

Margrite Kalverboer, Kinderombudsvrouw

Sam

en u

it a

rmoede 2

019 -

2020

1

6

Bijlage 1 Facts en Figures

Nederland Waalwijk

Aantal huishoudens 7.794.075 21.111

Personen met een bijstandsuitkering per 1.000 inwoners van 18 jaar of ouder

41,9 27,6

Huishoudens met bijstandsuitkeringen % t.ov. totaal huishoudens

5,7 3,8

Bijstand gerelateerde uitkeringen van AOW leeftijd Personen per 1.000 inwoners 65 jaar en ouder

16,0 7,2

Werkloosheidspercentage 4,9 4,2

Beroepsbevolking opleiding laag Per 1.000 inwoners 15 – 65 jaar

170 231

% Huishoudens met een laag inkomen 7,9

% Kinderen met kans op armoede (0 tot 18 jaar)

10,4 13,0

% Kinderen in uitkeringsgezin 6,58 4,63

% Voortijdige schoolverlaters (VO+MBO) (12-23 jaar)

1,7 1,5

% Achterstandsleerlingen 11,51 7,76

% Werkloze jongeren 1,52 0,85

Bron: waar staat je gemeente en Statline

% Aandeel huishoudens met laag inkomen % Aandeel huishoudens met langdurig laag inkomen

2011 2012 2013 2014 2015 2016 2014 2015 2016

Nederland

6,9 8,0 8,9 8,5 8,2 8,2 2,7 3,1 3,3

Waalwijk

5,1 5,9 6,9 6,2 6,1 6,0 1,8 1,9 2,1

Populatie huishoudens laag inkomen x 1.000 Populatie huishoudens met langdurig laag inkomen x 1.000

Nederland

7008,4 7066,4 7112,0 7127,6 7171,7 7234,4 6774,0 6801,9 6834,8

Waalwijk

19,4 19,7 19,8 19,8 19,9 20,1 19,1 19,2 19,3

Bron CBS

2016 2017

Aantal deelnemers JCF 4 57

Aantal deelnemers JSF 116 125

Aantal PasWijzerhouders 1.147 1.441

Aantal kinderen Kindbonnen 448 466

Aantal kwijtscheldingen Nog aanvullen Nog aanvullen

Aantal huishoudens ingestroomd in minnelijk schuldhulpverleningstraject

99 84

Aantal huishoudens ingestroomd in een WSNP traject

29 27

Bron: gemeente Waalwijk en Kredietbank Nederland