samen leren in een professionele leergemeenschap › fileadmin › user_upload › ... ·...

vakblad voor schoolleiders

5juni 2015, 9e jaargang

Transitievergoeding in de praktijk

leergang professioneel meesterschap

school anticipeert op krimp met rekenmodel

levensovertuiging versus schoolidentiteit

samen leren in een professionele leergemeenschap

inhoud

2 juni 2015

0808

18

22

28

Samen leren in een professionele leergemeenschap Samen verantwoordelijk zijn voor de onderwijskwaliteit.

CNV zet Leergang Professioneel Meesterschap opBent u op zoek naar de talentvolle startende leraar?

Persoonlijke levensovertuiging versus schoolidentiteitBinnen elke school is een diversiteit aan levensovertuigingen.

Scholengroep anticipeert met rekenmodel op krimpBoventalligheid voorkomen door vooraf te sturen.

rubrieken

04 Korte berichten

07 CNVStandpunt

15 Open Mind

16 Vraag & antwoord

19 Mijn school

25 Boeken

27 Column Dirk van Boven

30 Column Chris Lindhout

31 Korte berichten

directiefcolofon

3juni 2015

30

28

Geachte collega schoolleider,

Het is alweer bijna tijd om afscheid te nemen van een schooljaar. Voor de meeste van u het eerste onder de spelregels van passend onderwijs. De redactie zou graag uw reacties, ervaringen en belevenissen van dat eerste jaar willen ontvangen om daar wellicht in een van de volgende uitgaven nader op in te gaan.In deze editie van Direct gaan we uitgebreid in op de professionele leergemeenschap en het samen functioneren binnen die gemeenschap. Ook is er weer de nodige aandacht voor arbeidsrechtelijke zaken, dit keer gaat het over de transitievergoeding.Onze redactie heeft weer haar uiterste best gedaan om een veelzijdig en gevarieerd blad voor u te maken. Waarbij wij natuurlijk hopen dat het lezen van ons blad u net zoveel plezier geeft, als dat wij hebben gehad met het samenstellen daarvan.

Namens de redactie,

Robert Pinter

Direct is een uitgave van CNV Schoolleiders en is bestemd voor leidinggevenden in het primair en voortgezet onderwijs en middelbaar beroepsonderwijs. CNV Schoolleiders is onderdeel van CNV Connectief.

Hoofdredactie: Robert PinterRedactie: Martin de Kock, Fokke Rosier, Chris Lindhout Eindredactie: Froukje MeermanVoor contact: Sonia Piccirillo, [email protected]

Bureau CNV SchoolleidersPostbus 25103500 GM UtrechtE-mail: [email protected]

Directieadvies leden CNV Schoolleiders:Ed Weevers(030) 751 10 04E-mail: [email protected]

Advertenties: Recent BV(020) 330 89 [email protected]

CNV Schoolleiders [email protected] (030) 751 10 03

Opmaak: FIZZ marketing en communicatie, MeppelDruk en afwerking: Ten Brink, Meppel(0522) 24 61 62

Direct is het officiële orgaan van CNV Schoolleiders. Sinds november 2010 is er de mogelijkheid om een los abonnement te nemen op Direct. De kosten zijn € 46,00 per jaar voor 8 nummers. Hiervoor is geen lidmaatschap van CNVS vereist. Bij een lidmaatschap van CNV Schoolleiders is toezending van het blad inbegrepen.

22

4 juni 2015

korte berichten

SPECIAAL ONDERWIJS IN GESPREK MET DE ONDERWIJSINSPECTIE Uitnodiging voor: medewerkers en schoolleiders in het speciaal onderwijs

30 september 2015

CNV gebouw Tiberdreef 4 Utrecht

Praat mee over het beoordelen van onderwijskwaliteit De Onderwijsinspectie werkt aan een nieuw waarderingskader. Dit kader geeft weer wat de inspectie verstaat onder de kwaliteit van het onderwijs en op welke manier zij dit beoordeelt. De inspectie gaat meer aandacht besteden aan instellingen die de basiskwaliteit op orde hebben maar waar zeker nog meer ontwikkeling mogelijk is. Tijdens de bijeenkomst van 30 september 2015 gaan we in op het concept van het nieuwe waarderingskader. Vervolgens gaan we met elkaar in gesprek. Het doel hiervan is om te toetsen in hoeverre het nieuwe kader past bij de praktijk. Leden (en niet leden) worden gevraagd om vanuit eigen deskundigheid en ervaring feedback te geven. Voor: Leden en niet leden Toegang: gratis Datum: Woensdag 30 september Tijd: 17.00-20.00 uur (inloop vanaf 16.30) Plaats: CNV Onderwijs en CNV Schoolleiders Tiberdreef 4 Utrecht ( naast station Utrecht Overvecht)

Aanmelden kan tot september 2015 via het emailadres: [email protected] onder vermelding van: 30

september 2015 speciaal onderwijs

SPECIAAL ONDERWIJS IN GESPREK MET DE ONDERWIJSINSPECTIE Uitnodiging voor: medewerkers en schoolleiders in het speciaal onderwijs

30 september 2015

CNV gebouw Tiberdreef 4 Utrecht

Praat mee over het beoordelen van onderwijskwaliteit De Onderwijsinspectie werkt aan een nieuw waarderingskader. Dit kader geeft weer wat de inspectie verstaat onder de kwaliteit van het onderwijs en op welke manier zij dit beoordeelt. De inspectie gaat meer aandacht besteden aan instellingen die de basiskwaliteit op orde hebben maar waar zeker nog meer ontwikkeling mogelijk is. Tijdens de bijeenkomst van 30 september 2015 gaan we in op het concept van het nieuwe waarderingskader. Vervolgens gaan we met elkaar in gesprek. Het doel hiervan is om te toetsen in hoeverre het nieuwe kader past bij de praktijk. Leden (en niet leden) worden gevraagd om vanuit eigen deskundigheid en ervaring feedback te geven. Voor: Leden en niet leden Toegang: gratis Datum: Woensdag 30 september Tijd: 17.00-20.00 uur (inloop vanaf 16.30) Plaats: CNV Onderwijs en CNV Schoolleiders Tiberdreef 4 Utrecht ( naast station Utrecht Overvecht)

Aanmelden kan tot september 2015 via het emailadres: [email protected] onder vermelding van: 30

september 2015 speciaal onderwijs

Speciaal onderwijs in gesprek met de onderwijsinspectiePraat mee over het beoordelen van onderwijskwaliteitVoor medewerkers en schoolleiders speciaal onderwijsWoensdag 30 september 201517.00 tot 20.00 uur (inloop vanaf 16.30 uur)CNV, Tiberdreef 4 in Utrecht

De Onderwijsinspectie werkt aan een nieuw waarderings-kader. Dit kader geeft weer wat de inspectie verstaat onder de kwaliteit van het onderwijs en op welke manier zij dit beoordeelt. De inspectie gaat meer aandacht beste-den aan instellingen die de basiskwaliteit op orde hebben maar waar zeker nog meer ontwikkeling mogelijk is.

Tijdens de bijeenkomst gaan we in op het concept van het nieuwe waarderingskader. Vervolgens gaan we met elkaar in gesprek. Het doel hiervan is om te toetsen in hoeverre het nieuwe kader past bij de praktijk. Leden (en niet-leden) worden gevraagd om vanuit eigen deskundig-heid en ervaring feedback te geven.

Aanmelden kan tot september 2015 via [email protected] onder vermelding van: 30 september 2015 speciaal onderwijs.

5juni 2015

Op 1 augustus 2015 treedt de nieuwe wet ‘verbetertermijn zeer zwakke scholen’ in werking voor het primair -, voortgezet onderwijs en het (V) speciaal onderwijs. Doelstelling is het versterken van de kwaliteit van onderwijs en het bevorde-ren van hogere prestaties.

De kern van de wet is dat de Onderwijs-inspectie niet langer meer vrij is om zelf de termijn te bepalen, waarbinnen een school die aangemerkt is als zeer zwak opnieuw te beoordelen. De inspectie moet nu binnen maximaal één jaar een nieuw kwaliteitsonderzoek doen. De On-derwijsinspectie zal dus binnen één jaar opnieuw bekijken of de kwaliteitsverbete-ring daadwerkelijk is gerealiseerd. Is er geen verbetering of onvoldoende verbe-tering gerealiseerd, dan moet de Onder-wijsinspectie de minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap informeren. Het is aan de minister om, na een redelijke termijn en na overleg met de inspectie, te besluiten of er een bekostigingssanctie moet worden opgelegd. De ultieme sanc-tie is het opheffen (sluiten) van de school. Concreet betekent dit dat een school die het predicaat ‘zeer zwak’ krijgt maximaal één jaar de tijd krijgt om de resultaten te verbeteren en de oorzaken te verbete-ren waardoor de school als zeer zwak is beoordeeld.

Een zeer zwakke school is een school die onvoldoende onderwijsresultaten (eind-opbrengsten) behaalt en onvoldoende kwaliteit laat zien in het onderwijsleer-proces. Ook beoordeelt de inspectie op bestuursniveau de financiële positie van de school. Zo kan de inspectie beoorde-len of eventuele financiële problemen mogelijk een oorzaak zijn van de vastge-stelde tekortkomingen en wellicht een belemmering vormen voor het opheffen van de tekortkomingen. De school die als zeer zwak wordt beoordeeld, is verplicht hierover direct ouders en de medezeg-genschapsraad te informeren.

Bent u tevreden over uw lidmaat-schap en raadt u het ook uw collega aan? Maak dan nu gebruik van de actie Samen één!Met deze unieke actie vieren we de lente met heel veel voordeel. Wanneer u een nieuw lid voor CNV Schoolleiders of CNV Onderwijs aanbrengt, maakt u kans op een fiets van de Fietsfabriek. Daarnaast ontvangt u een cadeaubon naar keuze. Het nieuwe lid ontvangt met deze actie twee jaar lang 50 procent korting op de

contributie en maakt kans op een goed gevulde picknickmand ter waarde van 55 euro (studenten zijn uitgezonderd van deze actie). Om een nieuw lid in te schrijven, kunt u gebruik maken van de bon op de ach-terkant van dit nummer van Direct. De actie is geldig tot en met 30 juni 2015. Na de actieperiode wordt onder alle aanbrengers de fiets verloot. Kijk voor meer informatie over de actie op de website www.jestaatnietinjeeentje.nl.

Voorjaarsvoordeel: Samen één

Voortgezet onderwijs in gesprek met de onderwijsinspectie

Verbetertermijn van zeer zwakke scholen naar één jaar

Praat mee over het beoordelen van onderwijskwaliteitVoor medewerkers en schoolleiders voortgezet onderwijsWoensdag 16 september 201515.30 tot 19.30 uur (inloop vanaf 15.00 uur)CNV, Tiberdreef 4 in Utrecht

De Onderwijsinspectie werkt aan een nieuw waarderingskader. Dit kader geeft weer wat de inspectie verstaat onder de kwaliteit van het onderwijs en op welke manier zij dit beoordeelt. De inspectie gaat meer aandacht besteden aan instellingen

die de basiskwaliteit op orde hebben, maar waar zeker nog meer ontwikkeling mogelijk is. Tijdens de bijeenkomst gaan we in op het concept van het nieuwe waar-deringskader. Vervolgens gaan we met elkaar in gesprek. Het doel hiervan is om te toetsen in hoeverre het nieuwe kader past bij de praktijk. Leden (en niet-leden) worden gevraagd om vanuit eigen deskun-digheid en ervaring feedback te geven.

Aanmelden kan tot 12 september 2015 via [email protected] onder vermelding van 16 september onderwijsinspectie VO.

LeidinggevenAls leidinggevende wil je de kwaliteit van de school verhogen en de medewerkers stimuleren en motiveren. Hoe versterk je bijvoorbeeld een cultuur van samen leren, een professio-nele leergemeenschap of een cultuur van elke dag samen een beetje beter? Hoe houd je de werkdruk van je team binnen de greznzen, werk je aan betere communicatie of geef je uitwerking aan alle nieuwe ontwikkelingen in de school? Wij ondersteunen je graag met adviesgesprekken, coaching, studiedagen voor jouw team of korte workshops.

MedezeggenschapAls MR of OR wil je een professionele en serieuze gespreks-partner zijn. Een Partnerschap met CNV geeft precies de ondersteuning die je nodig hebt, zoals actuele kennis, goed advies bij lastige situaties of gewoon eens een goed gesprek over het verbeteren van de medezeggenschap. Met je vaste contactpersoon bij de Academie kun je sparren en alle vragen bespreken. Training, advies en Partnerschap: het is altijd maatwerk.

De medewerkers van CNV Onderwijs staan dagelijks in contact met onderwijzend en ondersteunend personeel.

CNV Connectief Academie is onderdeel van CNV Onderwijs. Wij vertalen de kennis van het onderwijsveld naar

trainingen, adviezen en Partnerschappen die MR, OR, schoolmanagement, teams en personeel in het onderwijs verder

helpen. Door te luisteren, door altijd de juiste expertise in te zetten en door aan te sluiten bij de specifi eke vraag.

ProfessionaliseringInvesteren in je persoonlijke ontwikkeling en je loopbaan is belangrijk. Wij helpen je daarbij. Wil je individueel trainen of als team; zeg maar wat, wanneer en hoe. Wil je liever een persoonlijke coach? Wij verwijzen je door naar coaches uit een landelijke netwerk van onafhankelijke en zelfstandig werkende onderwijscoaches voor professionele begeleiding.

CNV Connectief Academie Jouw partner en inspiratie in de school!

Contact CNV Connectief AcademieWil je meer informatie over ons en onze dienstver lening, bel naar 030 751 1747 of stuur een e-mail naar [email protected]. Voor meer informatie over trai ningen, coaching of het Partnerschap bel naar 030 751 1785 of stuur een e-mail naar [email protected].

CNVStandpunt

7juni 2015

In september 2014 is het actieplan ‘Sociale veiligheid op school’ gelanceerd door de PO- en VO-raad. Beide raden willen alles op alles zetten om in twee jaar samen met scholen, besturen, leraren en het ministe-rie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap te zorgen voor de veilige omgeving die alle kinderen zo hard verdienen.Pestweb geeft aan dat er een verschil is tussen plagen en pesten. Plagen mag wel, pesten niet. Maar wanneer is het plagen en wanneer wordt het pesten? Wat is plagen? Bij plagen kun je elkaar aan. De ene keer word je geplaagd en een andere keer plaag jij. Het is niet kwaad bedoeld, maar meer als geintje. Je kunt zelf erom lachen. Wat is pesten? Bij pesten ben je niet gelijk aan elkaar. De pester heeft een grotere mond, is sterker en anderen kijken tegen hem of haar op. De pester moet steeds jou hebben en wil expres kwetsen of pijn doen. Een kind dat wordt gepest, kan dat zijn leven lang met zich meedragen. Het is van wezenlijk belang dat het kan opgroeien in een veilige omgeving. Dat is een taak van de hele maatschappij. Een leerling, die een groot deel van zijn dag op school doorbrengt, moet erop kunnen vertrouwen dat de school alles eraan doet om ervoor te zorgen dat hij een zorgeloze schooltijd heeft en zich ook buiten de muren van het schoolgebouw en online veilig voelt.Op 20 januari presenteerde staatssecre-taris Sander Dekker een wijziging van het wetsvoorstel omtrent sociale veiligheid op school. In dit voorstel staat dat een school voor iedere leerling een sociaal veilige leeromgeving moet waarbor-gen. De belangrijkste drie punten uit het

wetsvoorstel zijn als volgt geformuleerd. De eerste is de expliciete verantwoordelijkheid voor het voeren van sociaal veiligheidsbeleid. In de huidige situatie zijn scholen impliciet verplicht om een sociaal veilige leeromgeving te bieden. Dit betekent dat de Inspectie van het Onderwijs niet handhavend kan optreden als het om sociale veilig-heid gaat. Wetsvoorstel: de verantwoordelijkheid voor een sociaal veilige leeromgeving wordt expliciet gemaakt. De inspectie wordt in positie gebracht om handhavend op te treden. Het tweede punt is de verplichte monitoring van de veiligheidsbeleving van leerlingen. Nu is dit vrijblijvend. Het delen van resultaten met de inspectie is niet verplicht, waardoor deze alleen ernstige incidenten (mits gemeld) kan signaleren. Volgens het wetsvoorstel moet monitoring van veiligheidsbeleving gebeuren met een instrument dat een actueel, representatief beeld geeft. De inspectie zal de inspanning van een school beoordelen. De inspectie en het scholenveld werken momen-teel aan beoordelingscriteria. Het derde punt uit het wetsvoorstel is het beleggen van de volgende taken bij een persoon: een vast aanspreekpunt voor leerlingen en ouders en de coördinatie van antipestbeleid. Veel scholen hebben nu een aanspreekpunt voor leerlingen en ouders in de vorm van een vertrouwens- of contactper-

soon. Dit is echter niet verplicht. Binnen elke school komt volgens het wetsvoorstel een vast aanspreekpunt voor leerlingen en ouders en een vaste coördinator van pestbeleid. Als voorbeeld wordt de vertrouwenspersoon genoemd. Alle punten uit het nieuwe voorstel worden geborgd in het plan van de PO- en VO-raad. Met het ontwik-kelen van instrumenten en het organiseren van vormen van kennis-deling willen zij tot een effectieve aanpak komen.De Week Tegen Pesten vindt plaats van 21 tot en met 25 september. Juist aan het begin van het schooljaar is het van belang dat het stu-ren naar een positieve groepsvorming hoog op de agenda staat in de klas en op school. Voor meer informatie verwijs ik u naar de website van de stichting School en Veiligheid www.schoolenveiligheid.nl.

Rob Bovee bestuurslid CNV Schoolleiders

Sociale veiligheid

‘Zorgen voor de veilige omgeving die alle kinderen zo hard verdienen’

LeidinggevenAls leidinggevende wil je de kwaliteit van de school verhogen en de medewerkers stimuleren en motiveren. Hoe versterk je bijvoorbeeld een cultuur van samen leren, een professio-nele leergemeenschap of een cultuur van elke dag samen een beetje beter? Hoe houd je de werkdruk van je team binnen de greznzen, werk je aan betere communicatie of geef je uitwerking aan alle nieuwe ontwikkelingen in de school? Wij ondersteunen je graag met adviesgesprekken, coaching, studiedagen voor jouw team of korte workshops.

MedezeggenschapAls MR of OR wil je een professionele en serieuze gespreks-partner zijn. Een Partnerschap met CNV geeft precies de ondersteuning die je nodig hebt, zoals actuele kennis, goed advies bij lastige situaties of gewoon eens een goed gesprek over het verbeteren van de medezeggenschap. Met je vaste contactpersoon bij de Academie kun je sparren en alle vragen bespreken. Training, advies en Partnerschap: het is altijd maatwerk.

De medewerkers van CNV Onderwijs staan dagelijks in contact met onderwijzend en ondersteunend personeel.

CNV Connectief Academie is onderdeel van CNV Onderwijs. Wij vertalen de kennis van het onderwijsveld naar

trainingen, adviezen en Partnerschappen die MR, OR, schoolmanagement, teams en personeel in het onderwijs verder

helpen. Door te luisteren, door altijd de juiste expertise in te zetten en door aan te sluiten bij de specifi eke vraag.

ProfessionaliseringInvesteren in je persoonlijke ontwikkeling en je loopbaan is belangrijk. Wij helpen je daarbij. Wil je individueel trainen of als team; zeg maar wat, wanneer en hoe. Wil je liever een persoonlijke coach? Wij verwijzen je door naar coaches uit een landelijke netwerk van onafhankelijke en zelfstandig werkende onderwijscoaches voor professionele begeleiding.

CNV Connectief Academie Jouw partner en inspiratie in de school!

Contact CNV Connectief AcademieWil je meer informatie over ons en onze dienstver lening, bel naar 030 751 1747 of stuur een e-mail naar [email protected]. Voor meer informatie over trai ningen, coaching of het Partnerschap bel naar 030 751 1785 of stuur een e-mail naar [email protected].

8 juni 2015

n april 2015 verscheen ‘de Staat van het Onderwijs 2013-2014’ van de Onderwijsinspectie. Een van de belangrijkste boodschappen van dit onderzoek is dat scholen de ruimte

moeten krijgen om zelf hun kwaliteit te bepalen. Er is geen eensluidende definitie van goed onderwijs. Juist door artikel 23 van de grondwet dat de vrijheid van het onderwijs bepaalt, wordt ruimte gegeven aan een pluriform onderwijssysteem met een grote mate van autonomie voor scholen en besturen. Dat bete-kent wel dat scholen en bestuurders zelf ook verantwoordelijk-heid dragen voor goed onderwijs. Goed onderwijs komt tot stand door duurzaam, ontwikkelingsgericht en constructief beleid

op onder andere de domeinen identiteit, organisatie, financiën, personeelsbeleid en huisvesting. Het beleid dat gevoerd wordt, moet ondersteunend zijn bij het bereiken van de onderwijskun-dige doelstelling.

GOeDe VOORBeeLDeNDe Onderwijsinspectie komt tot de conclusie dat er veel goede voorbeelden van scholen zijn, waar leraren gemotiveerd en met plezier werken aan het realiseren van goed onderwijs. Maar zij komt ook scholen tegen waar een hoge werkdruk, een hoog

ziekteverzuim en gebrek aan autonomie van leraren elkaar versterken en waar het werkplezier van leraren juist af-neemt.De Onderwijsinspectie stelt dat er een aantal gemeenschappelijke kenmerken te onderscheiden is bij scholen met een goede onderwijskwaliteit. Dat heeft dan te maken met de schoolleiders en bestu-ren en met de leraren die daar werken. Bij goede scholen werken inspirerende schoolleiders en bestuurders die hun fo-cus volledig richten op het realiseren van een goede onderwijskwaliteit. Zij hebben daarover een duidelijke visie en beschik-ken over een hoge ambitie. Deze school-leiders kiezen voor het inrichten van een permanente verbetercultuur gebaseerd op een volledig doorlopen kwaliteits- cyclus (afbeelding 1, pagina 9). Zij hebben ook een coherente visie op de kwaliteit van leraren en op de onderwijskwaliteit. Zij vertalen dit naar ondersteunend, sti-

De Onderwijsinspectie heeft in de ‘Staat van de leraar 2013-2014 (Inspectie van het Onderwijs, 2015)’ de visie op de kwaliteit van het onderwijs beschreven. Myriam Lieskamp, beleidsmedewerker CNV Onderwijs, bespreekt deze in dit artikel en kijkt vervolgens naar een mogelijk antwoord op de bevindingen van de Onderwijsinspectie: de ontwikkeling naar een professionele leergemeenschap. Tot slot bespreekt ze strategisch hr-beleid dat de ontwikkeling naar een professionele leergemeenschap ondersteunt, gebaseerd op vertrouwen, verbinden en het ontwikkelen van vakmanschap.

‘inspirerende schoolleiders die zich volledig richten op het realiseren van

goede onderwijskwaliteit’

Samen leren in een professionele leergemeenschap

I

9juni 2015

mulerend hr-beleid, waarin professiona-lisering een belangrijke plaats heeft. Be-geleiding en professionalisering van het team en het ondersteunen van leraren in hun ontwikkeling en het scheppen van de goede condities om beter les te kunnen geven, hebben daarbij een centrale plek. Zo’n permanente verbetercultuur kan alleen tot stand komen met een positieve, open en veilige leercultuur.

Er zijn ook gemeenschappelijke kenmer-ken te benoemen voor leraren die op zo’n school of afdeling werken. De leraren vormen samen een hecht team en delen dezelfde visie. Zij willen samen een hoge kwaliteit van onderwijs realiseren. Ze ge-ven de leerlingen een heldere boodschap: ‘op school ben je om te leren en dat gaan we dan ook doen’. Ze zijn gemotiveerd, hebben passie voor hun vak, de leerlingen, de school en elkaar. De sfeer onder de leraren is meestal goed. Ze willen graag

van elkaar leren en het geven van feedback heeft daarbij een cen-trale rol. Leraren in zo’n school willen experimenteren en durven te experimenteren met alternatieven in het curriculum, in de organisatie van hun onderwijs, met roosters en met toetsen.Tot slot is een belangrijk kenmerk van deze scholen dat zij toetsen gebruiken om hun onderwijsproces te verbeteren en niet alleen maar als verantwoording voor de inspectie of het bestuur. Deze kenmerken komen vrijwel geheel overeen met de kenmerken van een professionele leergemeenschap.

Samen leren in een professionele leergemeenschap

Afbeelding 1 Figuur 16: De reflectieve leercyclus (Hattie & Timperley, 2007)

Afbeelding 2. Bron: Vertrouwen, verbinden en vakmanschap, p. 51 (Lieskamp & Vink, 2015)

Wat zijn de leerbehoe0en van onze leerlingen?

Wat zijn dan onze eigen leerbehoe0en?

Ontwerpen van taken en ervaringen.

Uitvoeren in de onderwijsprak;jk.

Wat is het resultaat van ons veranderend

handelen?

Leerprocessen en leeropbrengsten van

leerlingen

PROFESSIONELE LEERGEMEENSCHAP

• Gemeenschappelijke visie • Collectief leren • Individueel leren • Samenwerken

• Leercultuur • Leerstructuur • Communicatie • Onderzoekende en

reflectieve houding • Samen verantwoordelijk

• Gedeeld leiderschap • PDSA-cyclus • Haalbaar en gedegen

programma

Professioneel handelen van docenten

Externe omgeving, trends en ontwikkelingen

Onderwijskundige visie en hr-strategie

Interne omgeving (organisatiecultuur, waarden. Leiderschap en (team)structuur

Afbeelding 1, Figuur 16: De reflectieve leercyclus (Hattie & Timperley, 2007).

10 juni 2015

WaT IS eeN PROfeSSIONeLe LeeRGeMeeNSChaP?Er is geen blauwdruk van een professionele leergemeenschap en ook geen stappenplan dat u kunt uitrollen, zodat u aan het eind kunt zeggen: ‘we zijn een professionele leergemeenschap’. Het ontwikkelen naar een professionele leergemeenschap is een lange weg van vallen en opstaan, zoeken naar mogelijkheden die bij uw school en uw leerlingen passen. Uit (inter)nationaal onder-zoek komt wel een aantal kenmerken naar voren (zie kader 1).Een professionele leergemeenschap is ook een hulpmiddel om te kunnen anticiperen op alle ontwikkelingen die in een hoog tempo op de scholen, leerlingen en de maatschappij afkomen.

Een professionele leergemeenschap omvat een aantal bouwstenen die samen de ontwikkeling naar een professionele leergemeenschap mogelijk maken. Een goede beschrijving van de verschillende bouwstenen zorgt voor een foto van de huidige situatie van de school. De visie van de school geeft het toekomstbeeld weer waar de school naar toe wil werken. De start van een professionele leergemeenschap begint met het hebben van een concrete, haalbare onderwijskundige visie. Niet een ver-van-mijn-bed-show visie, maar een visie op het leren

van leerlingen, de resultaten die het team met de leerlingen (samen met de ouders en de leerlingen zelf) wil bereiken. De vragen die dan gesteld worden, zijn: hoe leren onze leerlingen het beste, wat willen wij onze leerlingen leren en hoe leren ze dit dan het beste? Het antwoord op die vragen komt van de leerlingen zelf, de leraren en de ouders. Een concrete onderwijskundige visie is geoperatio-naliseerd in leraargedrag en kennis die nodig is om die visie te kunnen bereiken. Vier vragen staan in een professionele leergemeenschap centraal. Doen we de goede dingen, ook in de ogen van onze leerlingen? Doen we deze dingen dan ook goed, ook in de ogen van onze leerlin-gen? Hoe weten wij dat en wat nemen we waar met name bij onze leerlingen? En vinden anderen dit dan ook? Bijvoorbeeld de ouders en andere stakeholders. Zo ontstaan vier perspectieven op kwaliteit. Heijmans en Creemers (2013) beschrij-ven een bruikbare kijk op kwaliteit vanuit verschillende perspectieven in een matrix (pagina 11).Een professionele leergemeenschap streeft het bereiken van kwaliteit op alle vier de domeinen na. Als het team weet hoe hun leerlingen het beste kunnen leren, komt de volgende vraag naar vo-ren. Zijn we als team dan in staat om dit onderwijs dan ook zo te realiseren? En zo nee, wat hebben we dan nodig? Het ant-

Kader 11. Er heerst een professionele cultuur.2. Er is sprake van leiderschap gericht op het begeleiden, ondersteunen en

faciliteren van samen leren, waarbij er professionele ruimte is voor alle onderwijsmedewerkers.

3. Er is een organisatiestructuur die samen leren mogelijk maakt en waarbij er werkgewoontes ontwikkeld zijn die samenwerkend leren bevorderen en die de mogelijkheid bieden voor onderlinge ondersteuning.

Interne omge-ving (organi-satiecultuur, waarden. Leiderschap en (team)structuur

Externe omgeving, trends en ontwikkelingen

Onderwijskundige visie en hr-strategie

prefessionele leergemeenschap• Gemeenschappelijke visie• Collectief leren• Individueel leren• Samenwerken• Leercultuur• Leerstructuur• Communicatie• Onderzoekende en reflectieve hou-

ding• Samen verantwoordelijk• Gedeeld leiderschap• PDSA-cyclus• Haalbaar en gedegen programma

Professioneel handelen van docenten

Leerprocessen en leerop-brengsten van leerlingen

Afbeelding 2. Bron: Vertrouwen, verbinden en vakmanschap, p. 51 (Lieskamp & Vink, 2015).

11juni 2015

woord op deze vraag vormt de start van het strategisch hr-beleid van de school of de organisatie.

VIeR BaSISPROCeSSeN CeNTRaaL IN eeN PROfeSSIONeLe LeeRGeMeeN-SChaPHet steeds weer in samenhang werken aan het vormgeven van deze gemeen-schappelijke kenmerken zorgt ervoor dat

de school zich ontwikkelt naar een professionele leergemeen-schap, waar een cultuur van samen verbeteren heerst, waar mensen elkaar durven aanspreken, gemotiveerd zijn en trots op hun beroep en de resultaten die zij bereiken.Alles wat de mensen in een professionele leergemeenschap ondernemen, is gericht op het verbeteren van het leerproces van leerlingen. Samen werken, samen leren, samen onder-zoeken en veranderen en samen leiden vormen het hart van de professionele leergemeenschap. Alles draait om het samen leren. Samen leren kijken of de school de juiste dingen op de

Extern

Intern

HET Kwaliteit Vereiste kwaliteit vanuit weten regelgeving inspectie en toezichtkaders

WIJ-kwaliteit

Kwaliteiten waarmee de school of het bestuur zich wil onderscheiden (de normen en waarden van de school zef)

ZIJ Kwaliteit Verwachte kwaliteit door leerlingen, ouders en an-dere belanghebbenden (waardering en tevredenheid)

IK Kwaliteit Kwaliteit die iedere leraar, iedere onderwijsmede-werker of leidinggevende wil leveren (persoonlijke professionaliteit)

Figuur 1. Bron: (Heijmans & Creemers, 2013, p. 23) Van Eiland naar Wijland Collegiaal leren in de praktijk.

Matrix Heijmans en Creemers

12 juni 2015

juiste manier doet, ook in de ogen van leerlingen. Dat betekent concreet dat een team samen kijkt of de leerprocessen goed verlopen en of die resultaten behaald worden die zij beoogt. Een goede analyse is hierbij dus essentieel. Als de analyse een ander beeld geeft, gaat het team aan de slag om samen te kijken hoe het anders kan. Dus samen te veranderen. Dat doet het team op basis van onderzoek met behulp van rele-vante wetenschappelijke inzichten. Dat gezamenlijke proces van analyseren, onderzoeken, aanpassen en evalueren is een centrale cyclus in een professionele leergemeenschap. In een professionele leergemeenschap is samen kunnen werken dan ook belangrijk. Samen kunnen werken betekent wederom een gemeenschappelijke richting, een ondersteunende structuur, een open en veilige (leer)cultuur en ondersteunend leiderschap. Samen verantwoordelijk zijn voor de onderwijskwaliteit. In een professionele leergemeenschap is niet per definitie de directeur de leider. Samen leiden is dan ook het vierde basisproces. Deze vier basisprocessen worden vormgegeven door ondersteunend, constructief hr-beleid.

STRaTeGISCh hR-BeLeIDOm dit te kunnen bereiken, is strategisch hr-beleid nodig. Strategisch hr-beleid dat gebaseerd is op vertrouwen en het versterken van vakmanschap, in plaats van gebaseerd te zijn op wantrouwen en angst. Uit diverse onderzoeken blijkt dat leraren intrinsiek gemotiveerd zijn om het beste uit hun leerlingen te halen. Bij strategisch hr-beleid gericht op ontwik-kelen, sluit je met name aan bij deze intrinsieke motivatie.

Strategisch hr-beleid omvat twee domei-nen: het organiseren van medewerkers en het ontwikkelen van medewerkers. Deze beide domeinen worden uitgewerkt door middel van samenhangend beleid in alle hr-werkvelden (afbeelding 3). Om beide domeinen te kunnen realiseren, is een goede gesprekkencyclus essentieel. Stra-tegisch hr-beleid bestaat vooral niet uit het invoeren van een aantal modelregelin-gen, maar sluit aan bij de kenmerken en de behoeften van de eigen school of scho-

Afbeelding 3. Bron: Vertrouwen, verbinden en vakmanschap Lieskamp en Vink, p. 58

leerling kwalifica;e

socialisa;e

persoonsvorming

Organiseren van

medewerkers

Ontwikkelen van

medewerkers

Wederzijds vertrouwen en

respect

Maatschappelijke wensen en eisen aan het onderwijs

Domein organiseren van medewerkers

• personeel en planning • werving en selectie • arbeidsvoorwaarden en

beloning • Arbo, verzuim en re-integratie

Domein ontwikkelen van medewerkers

• feedback en beoordeling • opleiding en

ontwikkeling • taakinhoud en

organisatie

Omgeving van de school

ouders

• Individuele en collectieve professionele identiteit

• beroepstrots

Sti j l van leidinggeven

Afbeelding 3. Bron: Vertrouwen, verbinden en vakmanschap Lieskamp en Vink, p. 58.

Meer lezen over dit onderwerp? Onlangs verschenen: ‘Vertrouwen, Verbin-den Vakmanschap. Strategisch hr-beleid om te ontwikkelen naar een profes-sionele leergemeenschap’. Rob Vink en Myriam Lieskamp. Uitgeverij PICA.

13juni 2015

len. Strategisch hr-beleid is geen doel op zich, maar een middel om een verbinding te leggen tussen datgene wat op de school afkomt, het leren van de leerlingen en op welke manier de school daarop een adequaat antwoord kan geven.

RaNDVOORWaaRDeNOm een professionele leergemeen-schap goed te kunnen vormgeven, is een aantal randvoorwaarden nodig. De door iedereen gedragen gemeenschappelijke richting, de onderwijskundige visie, is de basis. Samen de gewenste richting, de gemeenschappelijke doelen bepalen en vervolgens samen kijken wat er nodig is om daar te komen, stuurt het handelen en het denken. Ook een goed ingerichte leerstructuur is noodzakelijk om het pro-ces van samen leren en samen verande-ren te kunnen vormgeven. Tijd en budget zijn daarvan een onderdeel. Samen onderzoeken en samen veranderen zorgt ook ervoor dat er behoefte ontstaat aan professionaliseringsmogelijkheden, bij elkaar op bezoek gaan in de les, coaching van het team of begeleiding van individu-ele leraren. Ook dit is een randvoorwaar-de en een onderdeel van ondersteunend hr-beleid.

PROfeSSIONeLe RuIMTeHet hart van goed hr-beleid wordt gevormd door een voldoende, daadwerkelijke professionele ruimte. Professionele ruimte kan gedefinieerd worden als de daadwerkelijke zeggenschap van de leraren over de inrichting en uitvoering van hun onderwijs en over het organiseren van de daarbij benodigde professionele ontwikkeling. Thijssen, Bruining en Koning (2014) geven een aantal vuistregels voor het daadwerkelijk realiseren van professionele ruimte. De leidinggevende zal vooral moeten focussen op het leren van leerlingen en zoveel mogelijk aansluiten bij wat daarbij nodig is. En hij gaat daarbij in gesprek met de mensen, verbindt mensen waar nodig en mogelijk, werkt samen aan

gemeenschappelijke doelen, maakt spanning zichtbaar en maakt het vooral zo concreet mogelijk.Het handelen van een leraar in de dagelijkse onderwijspraktijk vraagt van de leraar dat hij ter plekke steeds keuzes maakt op grond van zijn eigen afwegingen en dat hij daarover later kan reflecteren. Dat vraagt vooral praktische wijsheid. Maar ook kunnen improviseren, conflicterende belangen tegen elkaar kunnen afwegen, verder kunnen kijken dan de zwart-wit regels en zich kunnen verplaatsen in de context van de situatie. Het vraagt vooral om pedagogische tact: de juiste dingen doen op het juiste moment, ook in de ogen van leerlingen.

TOT SLOTStrategisch hr-beleid om te ontwikkelen naar een professionele leergemeenschap vraagt om schoolleiders en bestuurders met een visie en ambitie, die verder durven en kunnen kijken dan het volgend schooljaar. Het vraagt ook om schoolleiders en besturen die het beste uit hun medewerkers kunnen en willen halen om samen fantastisch onderwijs te realiseren voor hun leerlingen.

Myriam Lieskamp, beleidsmedewerker CNV Onderwijs

OndersteuningOndersteuning of hulp nodig bij het realiseren van goed hr-beleid? Neem contact op met CNV Connectief Academie via [email protected] of 030-7511785.

Gebruikte literatuurHattie, J., & Timperley, H. (2007). The power of feedback. Vol. 77, No. 1, . Retrieved from doi:DOI: 10.3102/003465430298487Heijmans, J., & Creemers, M. (2013). Van Eiland naar Wijland. Helmond: Onderwijs Maak Je Samen.Inspectie van het Onderwijs. (2015). De staat van het onderwijs 2013-2014. Utrecht: Inspectie van het Onderwijs.Lieskamp, M. (2013). Professionele leergemeenschappen in het onderwijs. Huizen: Uitgeverij PICA.Lieskamp, M., & Vink, R. (2015). Vertrouwen Verbinden en Vakmanschap in het onderwijs. Strategisch hr-beleid voor een professionele leergemeen-schap. Huizen: Uitgeverij Pica.Thijssen, L., Bruining, T., & Koning, H. (2014). Werken aan professionele ruimte in het VO, Retrieved from http://www.voion.nl/werkenaanprofessio-neleruimte/#40

Woensdag 30 september

PUBERS - EEN BREIN IN ONTWIKKELING

De (on)mogelijkheden van het puberbrein

www.medilexonderwijs.nl/puberbrein

Startdatum 8 september

CURSUS | ONTWIKKELING VAN KLEUTERS

Sensomotorische, sociaal-emo-tionele en cognitieve ontwikke-ling van kleuters

www.medilexonderwijs.nl/kleuterontwikkeling

Medilex Onderwijs | 030-6575157 | [email protected] | www.medilexonderwijs.nl

Dinsdag 22 september

EXTERNALISEREND PROBLEEMGEDRAG BIJ KLEUTERS

Probleemgedrag begrijpen, voorkomen en doorbreken

www.medilexonderwijs.nl/kleutergedrag

Donderdag 8 oktober

KLEUTERTAAL

Taalontwikkeling en -stimulering in groep 1 en 2

www.medilexonderwijs.nl/kleuters_en_taal

Startdatum 5 november

CURSUS | MEDIATION VOOR SCHOOLLEIDERS

Conflicthantering in het onderwijs

www.medilexonderwijs.nl/mediation

Woensdag 9 september

GEZAG IN HET GEDING

Ontwikkel een gezonde gezagsrelatie met leerlingen, ouders en collega’s

www.medilexonderwijs.nl/gezag

Dinsdag 29 september

WIJZER WORDEN MET WOORDEN

Woordenschatontwikkeling in groep 3 t/m 8

www.medilexonderwijs.nl/woordenschatontwikkeling


CURSUS | WERKDRUK OF WERKPLEZIER

Werkstress verminderen in het primair onderwijs

www.medilexonderwijs.nl/werkstress

Congresagenda najaar 2015Dit jaar organiseert Medilex Onderwijs zo’n 80 congressen en cursussen. Een selectie van ons najaarsaanbod hebben wij voor u en uw collega’s op een rij gezet.

PS Deze agenda hangt het liefst in de lerarenkamer naast het koffieapparaat


CURSUS | INTER-COLLEGIAAL COACHEN

Het leren coachen van gelijk-waardige collega’s

www.medilexonderwijs.nl/coaching

Donderdag 1 oktober

ONVEILIG GEHECHT

Omgaan met hechtingsproble-men bij kinderen en jongeren in het onderwijs

www.medilexonderwijs.nl/hechting

MEDICORPAD_0405_Direct_agenda_HIRES_210x297_knippad_rechts.indd 1 4/29/2015 1:57:18 PM

15maand 2011

Open mind

15juni 2015

U kunt reageren op deze column via [email protected].

Staat er weer eens een heilig huisje op instorten? Het centraal examen in het voortgezet onderwijs? Als we afgaan op het interessante artikel in Trouw aan de vooravond van het jaarlijks examenritu-eel, dan is een serieus gesprek daarover op zijn plaats. Centrale gedachte in het verhaal is dat de huidige opzet en uit-gangspunten behoorlijk achter de feiten aanlopen. Tijd voor meer maatwerk. Het zal zo’n twintig jaar geleden zijn dat ik met een groepje alternatieven bedacht voor het centrale examen. Aanleiding was toen de zorg over de toenemende greep van de overheid op de inhoud van het onderwijs. We wilden meer ruimte voor inhoudelijke (niet kwalitatieve) verschillen tussen scholen. De zaken waarvoor we toen alternatieven zochten, zijn door de tijd behoorlijk van gedaante veranderd,

aldus het artikel in Trouw. Toen we naar alternatieven zochten, meenden we dat we ons moesten richten op de drie ‘klas-sieke’ functies van het eindexamen: de kwaliteitsbewakende, de paspoort- en de harmonisatiefunctie. Functies die we ook lezen in het Trouw-artikel.Onder de eerste functie verstonden we de rol van het examen als evaluatie van de onderwijskwaliteit van de school. Die functie heeft het examen nog. Scholen zijn immers buitengewoon geïnteres-seerd in het slagingspercentage en beschouwen dat als belangrijk kwaliteits-criterium – voor het imago van de school zelfs belangrijker dan het rendement in de bovenbouw, waarop de inspectie vooral let. Blijft de vraag of beide criteria be-schouwd kunnen worden als evaluatie van de kwaliteit van de school. Beetje dubieus dus. De paspoortfunctie komt overeen met wat in Trouw het civiel effect van het diploma wordt genoemd: het diploma dat toegang verleent tot het vervolgonderwijs. De leerling sluit de ene schoolfase af en start de volgende. De harmonisatiefunctie levert de garantie dat een leerling in Hoogezand over een vergelijkbare know-how beschikt als een leerling in Maas-tricht. Ook op de paspoortfunctie en de

harmonisatiefunctie van het examen valt, aldus de krant, flink af te dingen.Terugblikken op onze overwegingen levert een verrassende con-clusie op. Wij kwamen tot het inzicht dat de kwaliteitsbewakende functie en de harmonisatiefunctie zich prima leenden voor alter-natieven. Onze zorg ging uit naar de paspoortfunctie. We wilden om die reden het centrale examen niet helemaal afschaffen, maar beperken tot die leerinhouden die voor het vervolgonderwijs echt nodig waren. Waarover we ons zorgen maakten, was de vraag of het hoger onderwijs de paspoortfunctie door zo’n (beoogde) ver-smalling wel serieus zou nemen. Zou het hoger onderwijs hiermee genoegen (nog steeds) nemen of zou het weer eigen toelatings-eisen gaan stellen, in welke vorm dan ook? De feiten spreken voor zich en Trouw, of beter de geïnterviewde hoogleraar onder-wijskunde Rob Martens, is daarover duidelijk. We kunnen mooie functies aan het eindexamen toekennen, maar als we kijken naar wat er echt gebeurt, dan zien we dat er andere dynamieken aan het werk zijn. Martens: toetsen schieten hun doel voorbij, toetsen dagen bij uitstek uit tot berekenend gedrag, toetsen toetsen niet om te zien of een leerling iets beheerst, maar zijn een doel op

zich geworden. Kortom, centrale examens zijn omgeven met een sluier van ficties. De harmonisatiefunctie staat volgens het artikel in hoog aanzien bij de Onderwijsraad, maar ‘hoe belangrijk is dat?’ Qua civiel effect/paspoortfunctie koopt de leerling steeds minder voor zijn diploma. Dat diploma is niet langer een paspoort dat de toegang opent tot allerlei studies. Het vervolgonderwijs kijkt steeds minder naar wat je geleerd hebt en steeds meer naar wie je bent. “Het hoger onderwijs ondermijnt daarmee het civiel effect van het diploma en dus van de hele examenmachinerie die eraan ten grondslag legt.” Ik ben de gelukkige, trotse vader van kinderen die na de middelbare school gingen studeren. Alle vier moesten zij toelatingsexamen doen voor hun vervolgopleiding – een havo/vwo-diploma was niet voldoende. Ik begrijp dat hoger onderwijs wel. De belangstelling is groot en ook een belangrijke doelstelling van overheidsbeleid, een die met beperkte middelen moet worden gerealiseerd. Begrijpelijk dat instellingen pogen te voorkomen dat studenten hun opleiding voortijdig beëindigen – dat is noch in het voordeel van de student, noch in dat van het hoger onderwijs. Het lijkt me daarom niet verkeerd dat instellingen voor hoger onder-wijs streng aan de poort zijn – al schept dit een verplichting van de instelling jegens degenen wel zijn toegelaten. Wat mij betreft, mag er een drempel bestaan tussen voortgezet en hoger onderwijs, waardoor de paspoortfunctie van het diploma relatief wordt. Maar dat waren toch onze zorgen van indertijd? Ja, inderdaad. Achteraf wellicht onterecht. Het hoger onderwijs heeft een eigen verant-woordelijkheid. Als dit allemaal zo is, dan staan de drie klassieke functies van het examen inderdaad flink te wankelen en is er des te meer reden om in een open debat te bezien of het anders kan.

Harm Klifman

Weg met het centraal eindexamen?

16 juni 2015

vraag & antwoord

Voor werkgevers is het vooral van belang dat zij de werknemer goed voorlichten over de rechten bij ontslag. Gebeurt dat niet, dan kan de situatie zich voordoen, dat er zowel een transitievergoeding als een andere vergoeding moet worden be-taald. Alle reden dus om stil te staan bij de regelgeving over het transitiebudget.

TRaNSITIeBuDGeT BIj ONTSLaGVanaf 1 juli 2015 is een werkgever bij een ontslag dat op zijn initiatief tot stand

komt een transitievergoeding verschul-digd als het dienstverband tenminste twee jaar heeft geduurd. Voor de hoogte van het budget wordt het aantal hele periodes van zes maanden berekend dat de werknemer in dienst is geweest. Elk periode geeft recht op een zesde maand-salaris. Heeft het dienstverband langer geduurd dan tien jaar, dan geldt voor de tijd dat het dienstverband langer heeft geduurd per hele periode van zes maan-den een kwart maandsalaris.

Tot 2020 geldt ook nog bij een dienst-verband van meer dan tien jaar en een leeftijd van vijftig jaar of ouder op datum ontslag dat de zesmaands perioden vanaf vijftig jaar recht geven op een half maandsalaris. Extra voorwaarde is daarvoor wel dat de werkgever tenmin-ste 25 werknemers in dienst heeft. De maximale vergoeding bedraagt 75.000 euro of een jaarsalaris als dat hoger is dan 75.000 euro.Een LA-docent van 59 jaar met een diensttijd van dertig jaar zal bij ontslag een transitiebudget krijgen van 75.000 euro. Een leraar van 45 jaar met vijftien dienstjaren in een LB-functie zal recht hebben op 25.500 euro. De vergoeding kan de werknemer gebruiken voor het verbeteren van de arbeidsmarktpositie, maar dat is geen verplichting. De ontsla-gen werknemer hoeft geen verantwoor-ding af te leggen over de manier waarop hij de vergoeding heeft gebruikt.

Vanaf 1 juli 2015 krijgt een werknemer bij ontslag recht op een transitievergoeding. Met deze vergoeding kan de werknemer activiteiten bekostigen om zo snel mogelijk een andere baan te vinden. De hoogte van de vergoeding hangt af van de leeftijd en diensttijd bij de werkgever. Bij de invoering van de transitievergoeding is ook een overgangsregeling afgesproken. Daarin is geregeld dat in een aantal gevallen de transitievergoeding niet van toepassing is. Ook zijn er situaties waarin een werknemer kan kiezen tussen de transitievergoeding of een andere vergoeding.

De transitievergoeding: wanneer wel en wanneer niet?

17juni 2015

Als een sociaal plan dergelijk bepalingen bevat, komt een werknemer die gebruik maakt van het sociaal plan niet in aanmerking voor een transitievergoeding, ook niet als de waarde van de vergoedingen lager is dan de transitievergoeding. In een cao of sociaal plan kan wel afgesproken worden dat een werknemer naast de vergoedingen uit die cao of sociaal plan recht heeft op een transitievergoeding.Een aparte categorie binnen deze uitzondering is de compensatie van de vermindering van de WW-duur en de vertraagde opbouw van WW-rechten. Wordt in een cao of sociaal plan deze verslechtering gecompenseerd en is dat de enige vergoeding bij ontslag, dan blijft het recht op de transitievergoeding bestaan. Gebeurt dit in combinatie met andere vergoedingen, dan is er geen recht op een transitievergoeding. De tweede uitzondering betreft individuele afspraken bij ontslag. Daarbij is het wel van belang dat het gaat om een ontslag op initiatief

van de werkgever. Bij een ontbinding is dat geen probleem, want daarin neemt de werkgever vrijwel altijd het initiatief. Als er geen sprake is van ontbinding, maar het ontslag wordt geregeld via een beëindigingsovereenkomst, is het belangrijk dat uit de overeenkomst blijkt dat de werkgever het initiatief neemt voor het ontslag. Is er sprake van wederzijds goedvinden, dan vervalt het recht op de vergoeding. Vaak wordt in zo’n situatie een ontslagvergoeding overeengekomen. Ook is de werkgever verplicht om een budget beschikbaar te stellen voor outplacement. In deze situatie is een keuzemodel geregeld. De werkgever geeft de werknemer de keuze tussen de transitievergoeding of de overeengekomen vergoedingen tussen werkgever en werknemer. Daarbij moet de werkgever de werknemer

schriftelijk melden wat de waarde is van de transitievergoeding. Ook moet hij aangeven van welke vergoedingen en voorzieningen de werknemer gebruik kan maken als hij afziet van de transitievergoeding. Daarbij hoeft hij niet de waarde van deze faciliteiten aan te geven. Ook moet hij een termijn stellen, waarbinnen de werknemer zijn keuze kenbaar moet maken. Blijft de werkgever in gebreke bij het verstrekken van deze informatie, dan heeft de werknemer recht op beide zaken.

BOVeNWeTTeLIjKe uITKeRINGBij een ontslag heeft een werknemer in het onderwijs recht op een bovenwettelij-ke werkloosheidsuitkering. De duur daar-van hangt af van de leeftijd en diensttijd op het moment van ontslag. Vraag is of deze uitkering ook moet worden beschouwd als een vergoeding die in de plaats komt van de transitievergoeding. Net als de WW-uitkering is de bovenwettelijke uitkering immers bedoeld als inkomensvoorziening

en niet als een vergoeding om te gebrui-ken voor transitie naar ander werk. Toch is inmiddels besloten dat tot 1 juli 2016 de transitievergoeding vervalt als een ontsla-gen werknemer recht heeft op een boven-wettelijke uitkering. Dat is dus in principe iedere werknemer in het onderwijs.Daarnaast zal de invoering van de tran-sitievergoeding zeker ook een rol gaan spelen in de onderhandelingen over de verschillende onderwijs cao’s. Werk-gevers zullen daarbij de invoering van de transitievergoeding zeker als argument hanteren om de bovenwettelijke uitkerin-gen te versoberen.De regelgeving over de transitievergoe-ding zal in de komende tijd zeker nog worden aangepast. Het is daarom zaak de ontwikkelingen goed te volgen.

Jan Damen, CNV Onderwijs

VeRLaGING VaN TRaNSITIeVeRGOeDINGBepaalde kosten mogen op de tran-sitievergoeding in mindering worden gebracht. Te denken valt aan kosten die in de periode van maximaal vijf jaar voor het ontslag zijn gemaakt voor scholing, coaching, loopbaanoriëntatie en eventu-eel andere kosten. Voorwaarde is dat die kosten betrekking hebben op de vergro-ting van arbeidsperspectief buiten de hui-dige organisatie. Scholing en dergelijke gericht op de eigen functie of een andere functie binnen de organisatie van de werkgever komen dus niet in aanmerking voor aftrek van de vergoeding. Voorwaar-de is ook dat de kosten gedocumenteerd zijn en dat de werknemer schriftelijk een melding krijgt van welke kosten van de vergoeding worden afgetrokken. Voorts komen voor aftrek ook in aanmerking de kosten voor outplacement, zoals het Participatiefonds die voorschrijft. Wordt een werknemer vooruitlopend op het ontslag vrijgesteld van werkzaamheden, dan mogen de salariskosten over die periode in mindering worden gebracht. Achterliggende gedachte daarbij is dat de werknemer deze tijd kan gebruiken om ander werk te zoeken.

WaNNeeR GeeN VeRGOeDING?Iemand die niet voldoet aan de diensttijdeis van twee jaar, komt niet in aanmerking voor de vergoeding. Dat geldt ook voor werknemers die jonger zijn dan achttien jaar en gemiddeld minder dan twaalf uur per week hebben gewerkt. Maar er zijn meer uitzonderingen. De eerste uitzondering betreft afspraken over vergoedingen of voorzieningen bij een ontslag die in de cao of in een sociaal plan zijn geregeld. Onderwijs cao’s kennen nauwelijks specifieke vergoedingen of voorzieningen bij ontslag. In het primair onderwijs heeft de werknemer recht op faciliteiten bij RDDF-plaatsing. De kosten die de werkgever daarvoor kwijt is, komen in aanmerking voor aftrek op de transitievergoeding. Bij sociale plannen worden wel specifieke vergoedingen en voorzieningen afgesproken. Vaak kunnen werknemers gebruik maken van een ontslagvergoeding of bijdragen in (om)scholingskosten, sollicitatieverlof, etc.

‘voor werkgevers is het vooral van belang dat zij de werknemer goed voorlichten over de rechten bij ontslag’

Leraar zijn is een breed en boeiend vak. Het is meer dan lesgeven alleen. Denk aan orde houden, werken in een team en kritisch omgaan met nieuwe onderwijsmodellen. Hoe doe je dat allemaal, zonder dat je jezelf hierin verliest?

Leergang Professioneel Meesterschap Voor jonge, ambitieuze starters in het onderwijs

Ben jij een jonge, ambitieuze leraar en wil je jezelf verder ontwikkelen? Dan willen wij je hier graag bij helpen! Ga naar www.starteninhetonderwijs.nl en meld je aan.

De Leergang Professioneel Meesterschap geeft je meer bagage om jouw positie als leraar te ver sterken en je kansen op de arbeidsmarkt te vergroten. In elf bijeen komsten komen verschillende thema’s aan bod.

De leergang start in oktober 2015 en duurt ruim een half jaar. Bij succesvol afronden, ontvang je een officieel cer-tificaat tijdens de gezellige afsluitings-borrel.

e ontwikkelingen op de onderwijsarbeidsmarkt zorgen ervoor dat er voor vele startende leraren nu nog geen plaats is, maar dat zij over enkele jaren hard nodig

zijn. Ook blijkt uit onderzoek dat veel startende leraren meer begeleiding nodig hebben om door de vaak lastige startfase te komen. Daarom heeft CNV Onderwijs de Leergang Profes-sioneel Meesterschap (LPM) opgezet. De LPM zorgt voor goede ontwikkeling en begeleiding van startende leraren, waardoor zij behouden blijven voor het onderwijs.

VaN STaRTeR NaaR yOuNG PROfeSSIONaLDe LPM is een traject van elf bijeenkomsten met workshops en intervisie. Het doel is om op het gebied van persoonlijke ontwikkeling, werknemerschap, de inhoud van het werk en via

Bent u op zoek naar de talentvolle startende leraar en wilt u deze behouden? Kies dan voor de Leergang van CNV

het thema invloed uitoefenen, de deelnemer te ondersteunen om zich te ontwikkelen van starter naar young professional.

STuDIePuNTeNVanaf 2017 is registratie voor leraren verplicht. Het behalen van studiepunten is dan een onderdeel van de verplichte ontwik-keling. Daarom krijgen deelnemers aan de LPM studiepunten voor het lerarenregister. Voor 350 euro krijgen zij elf bijeen-komsten met ervaren docenten en deskundige intervisie- begeleiders.

TeSTIMONIaLSTestimonials van deelnemers van LPM 2014-2015 en twee promotievideo’s zijn te vinden op www.starteninhetonderwijs.nl.

D

19juni 2015

mijn school

Autonomie went erg snel, ruimte krijgen om professionals te mogen ontwikkelen went snel, iets te zeggen mogen heb-ben went snel. Kleinschalig uitvoeren betekent het uitvoeren van kleinschalige zaken en geen invloed hebben op groot-

schalig organiseren, dat doen anderen. Het jaren hebben mogen lopen op

ruime schoenen, geeft bij het pas-sen van smalle schoenen altijd druk aan alle kanten. Die druk is geen angst voor het nieuwe of een diep verscholen conserva-tisme, het is de realiteit van het moeten gehoorzamen aan een hogere orde. Een hogere orde

van mensen die het onderwijs bestu-ren met een veelheid aan ervaringen en met een drive om het onderwijs te veranderen. Dat veranderen gebeurt helaas te weinig in dialoog met de mensen in het onderwijs.Voor mij als schoolleider is het een

wake-up call. Mijn hele carrière heb ik mij in relatieve luxe bevonden. De luxe om veel invloed te mogen hebben in de school en het onderwijs dat in de school werd gegeven. Nu komen er andere tijden. Wellicht ook een tijd voor andere leiders? De context van schoolleider-schap en de rol en functie van schoollei-derschap lijkt (in mijn geval) aan revisie toe. Een revisie die elke schoolleider meerdere malen doormaakt in zijn werkzame leven. Ik heb het genoegen om als schoolleider in overname deze revisie nu te doorleven.

men komen, deels door passend onder-wijs, deels door huisvestingsperikelen,

deels door krimp en deels door eigen falen. Aan de andere kant zie ik grote besturen (terecht) de lacunes vullen die door de nieuwe spelregels ontstaan. Nieuwe spelregels die gemaakt worden en zijn vanuit het alom bekende mo-tief der euro’s. Na jaren gevochten te hebben tegen macht en machtsdenken in samenwerking, komt het denken in macht, leerlingaantal en euro’s gewoon via het beleid weer terug. Waar laat mij dat als schoolleider?

Een jaar geleden heeft mijn bestuur besloten dat de stichting waarvoor ik werk, niet meer zelfstandig de toe-komst zal ingaan. Concreet betekent dit dat de school en ik onder een nieuwe bestuurlijke verantwoordelijkheid moeten worden ondergebracht. Na een intensieve zoektocht naar mogelijke partners is in januari een eerste in-tentieverklaring getekend door mijn huidige werkgever en mijn nieuwe werkgever. De intentie is om per afgesproken datum de bestuurs-overdracht te hebben geregeld. De champagne werd ontkurkt en zelfs de wethouder hief het glas op een zonnige toekomst. Een zonnige toekomst, waarin de zelfstandigheid van de school weliswaar wordt ingeperkt, maar mogelijkheden om onderwijs pas-send te maken onevenredig groot zullen zijn. Kleinschalig uitvoeren, grootschalig organiseren, zo heet dat.Zonder mij nu direct over te geven aan een vlaag van pessimisme, voel ik somberheid opkomen met het tempo van een intercity. Acht jaar lang werk ik samen in een samenwerkingsverband met boeiende individuen, waar na jaren van het oude hiërarchische denken van eigen school eerst, een omslag heeft plaatsgevonden naar acceptatie en res-pect voor elkaars positie en dat van de leerlingen. In passend onderwijs bemerk ik een verstoring van deze balans. Een verstoring, omdat kleine zelfstandige scholen en haar besturen in de proble-

frank is directeur van een praktijkschool in het voortgezet onderwijs. hij deelt zijn ervaringen als schoolleider uit de praktijk. Kijk mee over zijn schouder.

Schoolleider in overname

ADVERTORIAL TEKST: NOORTJE VERBEEK / FOTOGRAFIE: HUUB VAN OSCH

Interteach garandeert continuïteit flexibel personeel na wetswijziging Onderwijs is één van die onderwerpen waarover iedereen wel een

mening heeft. Haast iedereen voelt of heeft op een of andere manier wel

enige betrokkenheid bij het onderwijs. Zo stond heel, bij het onderwijs

betrokken, Nederland op zijn achterste poten toen de WWZ (wet Werk

& Zekerheid) werd aangenomen en met ingang van 1 januari 2015 van

kracht werd. Er zou niet mee te werken zijn.

Interteach bIedt zekerheIdIn 2008 is uitzendbureau Interteach opgericht. Interteach is lid van de abU (algemene bond van Uitzendondernemingen). het doel was om vacatures in te vullen in het voortgezet onderwijs. Sinds het schooljaar 2009/2010 richten zij zich ook op het primair onderwijs en hebben zij een eigen ‘vervangerspool’ met circa 200 bevoegde en bekwame leerkrachten. In 2011 is Interteach Opleidingen opgericht. Interteach Opleidingen is geregistreerd bij het CRKBO en SNA gecertificeerd. Registratie bij het CRKBO heeft tot gevolg dat ze vallen onder de btw vrijstelling van het onderwijs. en vanwege de SNA certificering kan inzet van hun medewerkers gedeclareerd worden bij het Vervangingsfonds. Via Interteach Opleidingen worden circa 300 medewerkers ingezet voor onderwijs verzorgende taken.

Ruim 20% miNdER kOstENFacturen worden zonder btw verstuurd omdat Interteach Opleidingen onder de btw vrijstelling van het onderwijs valt. aan de hand van een simpele berekening toont Interteach aan, dat inzet van hun medewerkers voor elke school en elk bestuur ‘budget-neutraal’ is. Werken met Interteach is super eenvoudig! Interteach investeert flink in een volledig geautomatiseerd systeem, waarvan elk bestuur en elke school gratis gebruik mag maken. het gebruik van dit systeem is kinderlijk eenvoudig en gebaseerd op een intuïtief principe waardoor een korte uitleg volstaat. de rest is ‘business as usual’.

zorg dat u op tijd bent en goed voor-bereid aan het nieuwe schooljaar begint. neem vrijblijvend contact op met Interteach voor het maken van een afspraak. Telefoonnummer is; 030 744 06 47 of mail; [email protected].

Vooralsnog is de urgentie weggenomen en heeft het primair onderwijs een jaar respijt. de gedachte in het onderwijs is vaak dat ‘de soep toch niet zo heet gegeten wordt als deze wordt opgediend.’ toch is het raadzaam, volgens dhr. bastiaansen (ceO Interteach), dat elk bestuur zich goed voorbereidt op de gevolgen van deze wet voordat deze van kracht wordt.

zowel de overheid als de vakbonden schetsen met deze wet het beeld dat medewerkers met een tijdelijke of flexibele arbeidsovereenkomst altijd slechter af zijn dan medewerkers met een vaste aanstelling. en dat is jammerwant organisaties zoals Interteach, die het mogelijk maken dat flexwerkers regelmatig werk hebben, worden hiermee in diskrediet gebracht. bedrijven als Interteach zorgen er juist voor dat er ook werk is voor mensen die geen voltijd baan kunnen accepteren, maar wel in hun eigen levensonderhoud moeten voorzien.

HEt NiEuWE flExWERk biEdt allEEN maaR vOORdElENWat Bastiaansen betreft biedt flexwerken alleen maar voordelen en zijn flexwerkers juist beter af. “Interteach biedt elk schoolbestuur aan om hun tijdelijke en/of flexibele personeel over te nemen, onder dezelfde financiële voorwaarden. Deze leerkrachten ontvangen van Interteach een overeenkomst waardoor zij gedurende het hele schooljaar gegarandeerd zijn van werk. tegelijkertijd verkrijgen de scholen daarmee een gegarandeerde continuïteit van inzet van onze leerkrachten. Uiteindelijk is het dus super voordelig voor beide partijen.”

22 juni 2015

Xx

et onderzoek (Bertram-Troost, Versteegt, Van der Kooij, Van Nes en Miedema, 2015) is uitgevoerd op acht pro-testants-christelijke middelbare scholen in Nederland,

waarvan de schoolleider en vier docenten uit uiteenlopende sec-ties werden geïnterviewd. De selectie van de scholen doet recht aan de diversiteit aan christelijke scholen, zoals die te vinden is in het bestand van de bij Verus aangesloten scholen. Zowel open christelijke scholen als meer orthodoxe scholen deden mee.

In het onderzoek staan de verhalen van de docenten centraal. Zij spraken in de interviews onder andere over hun eigen inspira-tie en motivatie, de manier waarop zij in de schoolpraktijk hun persoonlijke levensovertuiging tot uiting brengen in relatie tot de christelijke traditie van de school en over wat ze belangrijk vin-den om leerlingen mee te geven vanuit deze levensovertuiging.

VORMING IS BeLaNGRIjKUit het onderzoek komt naar voren dat docenten en school-leiders het belangrijk vinden bij te dragen aan de persoonlijke

vorming van leerlingen. Onderwijs gaat voor hen niet alleen om kwalificatie (overdragen van kennis, vaardigheden en houdingen die leerlingen nodig hebben) en socialisatie (hoe worden jongeren deel van tradities en praktijken), maar ook om subjectivering of persoonsvorming (Biesta, 2012). Een schoolleider vertelt: ‘Kijk, je leidt natuurlijk op voor het ver-volgonderwijs, maar daarnaast worden leerlingen hier ook half volwassen. Wat ik van mezelf en van mijn collega’s – als docenten en schoolleiding – verwacht, is dat we leerlingen op een hele zelfbewus-te manier leren na te denken over hun eigenheid en eigen identiteit en dat we daarin ook kunnen aangeven wat het ons persoonlijk heeft gedaan en hoe we de route persoonlijk hebben doorlopen’. Het werken aan verbinding met de naasten (zowel binnen als buiten de klas), het zich optimaal kunnen ontwikkelen (zelfont-plooiing) en het stimuleren van kritisch denken zijn belangrijke vormingsdoelen voor de geïnterviewde docenten.

DIVeRSITeIT BINNeN SChOOLMuReNWanneer docenten spreken over hun eigen levensbeschouwing in relatie tot de schoolidentiteit, vallen twee zaken op. Allereerst is er binnen elke school een diversiteit aan levensovertuigingen van docenten aanwezig. Op orthodoxere scholen is de bandbreedte van deze di-versiteit weliswaar smaller dan op meer open christelijke scholen, maar verschil-len tussen docenten zijn er hoe dan ook. Deze levensbeschouwelijke diversiteit wordt ook weerspiegeld in de uiteen-

Docenten waarderen het wanneer het mogelijk is om met de schoolleiding te spreken over hun persoonlijke levensovertuiging in relatie tot de formele schoolidentiteit. Dit is een van de conclusies van het onderzoek dat onderzoekers van de Vrije universiteit amsterdam in opdracht van Verus hebben uitgevoerd. het onderzoek stelt de vraag centraal wat docenten op christelijke middelbare scholen willen bereiken met de vorming van leerlingen en welke rol hun eigen levensbeschouwing enerzijds en het beleid van de school anderzijds speelt in wat ze willen bereiken.

h

‘docenten en schoolleiders vinden het belangrijk bij te dragen aan de

persoonlijke vorming van leerlingen’

Persoonlijke levensovertuiging versus formele schoolidentiteit

23juni 2015

lopende ideeën over levensbeschouwe-lijke vormingsdoelen. Binnen een school verschillen docenten van mening over thema’s, zoals het Bijbelgebruik, het overdragen van de christelijke levensvisie en het omgaan met andere levens- beschouwingen dan de christelijke.Ten tweede valt op dat de persoonlijke levensovertuiging van docenten lang niet altijd precies aansluit bij de formele levensbeschouwelijke identiteit van de school. Verschillen zitten onder andere in ideeën over de inrichting van dagope-ningen en (christelijke) feesten en de mate waarin de school open kan en moet zijn voor diversiteit en de mate waarin de eigen (christelijke) identiteit zichtbaar kan blijven.

SPaNNINGDeze verschillen kunnen bij docenten ervoor zorgen dat zij spanningen erva-

ren. Sommige docenten geven aan dat de formele christelijke identiteit van de school christelijker is dan zij zelf zijn. Een schoolleider gaf aan deze spanning ook te voelen. ‘Ik ben bereid om met alle dingen mee te doen, en nog verder, want dat vragen we wel van de mensen hè? (…) Maar dat is wel lastig soms, want ik heb ook wel eens een keer een vraag gehad van een kind ‘bent u gelovig?’ En dan denk ik: ‘Bij mijn normen en waarden hoort dat ik niet lieg. Maar als ik tegen een kind van dertien jaar zeg: ‘Nee, ik geloof niet’, dan komt gegarandeerd de volgende vraag: ‘waarom niet?’ En dan word ik een discussie ingezogen, waarvan ik vind... Ja, ik vertegenwoordig een christelijk onder-wijsconcept’, vertelt hij.Ook het omgekeerde is het geval: docenten met een orthodoxe of evangelische achtergrond die op een christelijke school wer-ken, waar het merendeel van de collega’s geen christelijke of een meer liberale christelijke achtergrond heeft, hebben soms het gevoel niet met collega’s of schoolleiding te kunnen spreken over hun levensbeschouwelijke ideeën.

ZWIjGeN OVeR LeVeNSOVeRTuIGINGeNEen opmerkelijke uitkomst is dat op veel scholen de levens-beschouwelijke visies van docenten en schoolleiders nauwelijks

24 juni 2015

Wanneer docenten en de schoolleiding in openheid, eerlijkheid en vertrouwen met elkaar kunnen spreken over deze zaken, kan de inspiratie en motivatie van docenten werkelijk ten dienste staan van de persoonsvorming van de leerlingen.

Gerdien Bertram-Troost, Vrije Universiteit Amsterdam, Jacomijn van der Kooij, Verus.

LiteratuurBertram-Troost, G.D., Versteegt, I., Kooij, van der, J., Nes, van, I. & Miedema, S. (2014). Om eigenheid en openheid. De inspiratie, motivatie en levensbeschouwing van docenten in het christelijk voortgezet onderwijs in beeld. Woerden: VerusBiesta, G, (2012). Goed onderwijs en de cultuur van het meten. Den Haag: Boom/Lemma.

Meer informatieVoor meer informatie over het onderzoek neemt u contact op met Jacomijn van der Kooij via [email protected].

onderwerp van gesprek zijn. Het delen van persoonlijke levens-overtuigingen roept een bepaalde verlegenheid op. In de relatie tussen docent en schoolleider speelt naast deze verlegenheid nog iets anders. Docenten willen graag als volledig gerespec-teerd en gewaardeerd personeelslid gezien worden, ook als hun levensovertuiging niet naadloos aansluit bij de formele identiteit van de school. Schoolleiders van hun kant willen graag vasthou-den aan het beeld dat ze hebben van hoe docenten in hun school in het leven zouden moeten staan. Het lijkt dan soms makkelij-ker te zwijgen over verschillen in gedrag en overtuigingen dan deze te benoemen.

eeN BeLaNGRIjKe TaaK VOOR De SChOOLLeIDINGToch geven docenten aan te willen praten over de (formele) levensbeschouwelijke identiteit van de school en de eigen levensovertuiging. Zij zien hierbij een belangrijke taak voor de schoolleiding weggelegd. Sommige docenten geven aan het positief te waarderen als er in openheid en eerlijkheid met de schoolleiding gesproken zou kunnen worden over ervaren span-ningen. Een andere aanbeveling van docenten aan de schoollei-ding is om de realiteit onder ogen te zien. Scholen zouden niet geforceerd moeten blijven vasthouden aan bepaalde beelden van wat een ‘christelijke school’ is en wat er op een christe-lijke school gebeurt. Docenten en schoolleiding zouden samen moeten zoeken naar een formulering van de schoolidentiteit, waarin iedereen zich kan vinden. Deze gesprekken zouden kun-nen plaatsvinden onder begeleiding van een identiteitsadviseur. Omdat het praten over de persoonlijke levensovertuiging en de formele identiteit van de school zo gevoelig ligt, kan het goed zijn als het gesprek hierover plaats vindt onder leiding van een professional van buiten de school.

‘binnen elke school is een diversiteit aan levensovertuigingen van docenten aanwezig’

In ieder schoolplan of pedagogisch beleidsplan van een brede school staat ‘het kind in zijn ontwikkeling centraal’. De overheid heeft ‘de school’ en kind-diensten omgevormd tot maatschap-pelijk dienende instrumenten. Nieuwe instituten, projecten, procedures en financieringsstromen zijn ontstaan. Dit huidige aanbod van kindvoorzieningen, procedures en afspraken is te uitgebreid, versnipperd en niet op elkaar afgestemd. Daarbij bemoeit de overheid zich in hoge mate met de inrichting en uitvoering van de ontwikkelomgeving van het kind. Veel partijen met verschillende eigen ideeën en belangen spelen een rol in het huidige stelsel. De brede ontwikkeling van het kind is daardoor uit beeld geraakt. Her-oriëntatie is noodzakelijk. Dat stelt het boek ‘Pleidooi voor het kind’. De auteurs kijken terug op de ontwikkeling van de brede school en verzamelen ingrediën-ten voor het ontwerp van een duurzame structuur voor de toekomst.

PLeIDOOI VOOR heT KINDDe ontwikkeling centraalThom Roozenbeek, Jon Roozenbeek, Anke Derks, Peter Vereijken, Henk DerksISBN: 9789088505966Uitgeverij SWP€ 29,50

Sociaal gedrag is niet altijd vanzelf-sprekend. In de twaalf bijeenkomsten van deze kunstzinnige sociale vaardig-heidstraining gaan kinderen in de leeftijd van tien tot veertien jaar aan de slag met bewegingsoefeningen, verhalen en kunstzinnige opdrachten met als doel hun sociale redzaamheid, sociale weerbaarheid en sociale competentie te versterken. De methodiekbeschrijving is een neerslag van ervaringen met de KICK-training, Kunst In Contact met Kin-deren, de theoretische onderbouwing en de effectiviteit ervan. Uitgangspunt is het holistisch ervaringsleren, waarbij de hele mens wordt aangesproken.KICK is zowel geschikt voor leerlingen in het basisonderwijs vanaf groep 6 en de eerste twee klassen van het voortgezet onderwijs, als leerlingen in het speciaal onderwijs. KICK is een methodiek, ont-wikkeld in de praktijk door Thea Giesen, orthopedagoog en Marijke de Mare, kunstzinnig therapeut.

‘juf, IK BeN eeN KuNSTeNaaR’Handboek voor een kunstzinnige sociale vaardigheidstrainingThea Giesen, Marijke de MareISBN: 9789088505720Uitgeverij SWP€ 29,90

Leerlingen met speciale onderwijs- en ondersteuningsbehoeften kunnen groten- deels toe met gewoon goed onderwijs. Wat hiervoor nodig is, is het systema-tisch, expliciet en intensief inzetten van een breed aanbod van effectieve onder-wijsstrategieën. In ‘Wat écht werkt’ wordt een uitgebreide selectie van 27 strategie-en besproken. Deze uitgave is daarmee een bron voor onderwijsprofessionals die ervan verzekerd willen zijn dat hun werkwijzen en strategieën bijdragen aan beter onderwijs en beter leren voor álle leerlingen in het primair en voortgezet onderwijs.Van elke strategie wordt een beschrijving gegeven, de theoretische basis en het achterliggende idee worden besproken, praktijkvoorbeelden gegeven, het weten-schappelijk onderzoek ernaar wordt toegelicht en bovendien worden waar nodig nadelen en valkuilen vermeld. Tot slot volgen er een algehele conclusie en tips voor verder lezen.

WaT éChT WeRKT27 evidence based strategieën voor het onderwijsDavid MitchellISBN: 9789491806476Uitgeverij Pica€ 37,95

boeken

25juni 2015

column

27juni 2015

Het is alweer enige tijd geleden dat ik alle leerkrachten in een les bezocht heb. Ik neem me telkens voor het te doen, maar de waan van de dag zit me in de weg. Tijdens de laatste formatiebespre-kingen zijn we er niet uitgekomen, omdat enkele leerkrachten aangeven de door mij voorgestelde combinatieklas niet aan te kunnen, zeker niet nu we met groepsplannen moeten werken en iedere groep in drie niveaus hebben ingedeeld. Dat betekent in een combinatiegroep zes niveaus plus de zorgleerlingen. Het verbaast me, want met name de leer-krachten van wie ik een hoge pet op heb, mopperen het hardst.We hebben de vaststelling van het formatieplan even uitgesteld. Omdat de gesprekken uit de gesprekkencyclus volgens het jaarplan deze maand zullen plaatsvinden, heb ik de gelegenheid om te checken of mijn beelden over mijn collega’s echt onjuist zijn, of dat mijn

collega’s strategisch gedrag vertonen en het gewoon makkelijk willen hebben komend scholjaar. Voor de gesprekken-cyclus hebben wij kijkwijzers gekregen van het bestuur, waarmee we vooral naar de competenties van leerkrachten kijken. Bij de invoering van de groepsplannen heb ik opzetjes van kijkwijzers gekregen van de begeleidingsdienst om specifiek

naar leerkrachtvaardigheden te kijken in relatie tot de groepsplannen.In een map die ik bewaard heb, vind ik dat format en ik besluit die te gaan gebrui-ken. Al mijn leerkrachten hebben een leeg formulier gekregen, zodat ze weten waarnaar ik zal kijken. Het heeft wel wat commentaar opgeleverd, maar dat kan ik scharen onder opbouwende kritiek. Met een kleine aanpassing aan de kijkwijzer ‘didactisch handelen’ kan ik gericht in de groepen gaan kijken. In korte tijd bezoek ik bijna alle groepen twee maal. Dat krijg je als je bijna overal parttimers hebt zit-ten.Na drie bezoeken pas ik de kijkwijzer aan. In eerste instantie mag ik invullen of ik iets heb waargenomen of niet. Ik heb de neiging om er opmerkingen bij te schrijven, maar die ruimte is er niet en bij de nabesprekingen merk ik dat ik juist die opmerkingen mis. Nu heb ik het formulier aangepast met witte vlakken.

Dat geeft me meer mogelijkheden. Bij mijn volgende bezoeken loop ik echter tegen iets anders aan. Ik heb het gevoel dat de leerkrachten mij lessen laten zien, die ze normaal niet geven. Ik zie iets van strategisch gedrag. Hetgeen op de kijk-wijzer staat, waarop ik kan aangeven of ik een bepaalde handeling heb waargeno-men, lijkt leidraad geworden te zijn voor

de leerkrachten: hoe meer vinkjes hoe beter. Daarentegen kom ik tot de conclu-sie dat ik bij sommige leerkrachten veel kan aanvinken, terwijl ik het gevoel heb dat het een slechte les is. Als ik dat in de nabespreking vertel, krijg ik te horen dat het aan mij ligt, vanwege mijn kijkwijzer.Voor de laatste groepbezoeken besluit ik mijn vinkjeslijst weg te laten en alleen met witte vlakken de klas in te gaan. Dit geeft zowel de juf als mij meer ruimte en ik zie weer lessen zoals ik ze altijd zag. Het feedbackgesprek lijkt ook effectie-ver. Ik kan aangeven wat ik goed vind gaan en ik kan ook aangeven waar ik verbeterpunten zie. De laatste bezoeken lijken meer op de flitsbezoeken die ik eerder dit schooljaar bij iedereen gedaan heb. Wat ik toen prettig vond, oordeel-loos teruggeven wat ik gezien heb, lijkt ook nu meer effect te hebben. En een oordeel heb ik wel. Ik word er blij van als ik zie dat mensen met tips aan de slag gaan.Voor mijn formatieplaatje ben ik er ook wel uit. Ik heb goed in de smiezen wie meer aankan en wie minder. Mijn voorstel tot groepsverdeling is goed. En het gemopper kan ik ondervangen door regelmatig complimentjes te geven en serieus naar beren op de weg te luiste-ren, die we vervolgens samen kunnen weg jagen.Al met al ben ik tot de conclusie geko-men dat, hoewel ik mijn pappenheimers ken, mijn manier van kijken mij toch wijzer heeft gemaakt.

Dirk van Boven

Kijkwijzer

‘voor de laatste groepbezoeken besluit ik mijn vinkjeslijst weg te laten’

28 juni 2015

e scholengroep Alliantie Voortgezet Onderwijs voor Nijmegen en het Land van Maas en Waal baseert zich voor het rekenmodel op de prognoses van ITS. Dit aan

de Radboud Universiteit gelieerde onderzoeksinstituut heeft de bevolkingsontwikkeling in het voedingsgebied in kaart gebracht voor de leerlingenaantallen in de komende twintig jaar. Van deze gegevens is een analyse gemaakt en een aantal mogelijke scenario’s is beschreven.

SIGNaaLfuNCTIeGesteld dat ouders ongeveer dezelfde keuzes voor een school blijven maken, zullen de zeven bij de Alliantie VO aangesloten scholen in het jaar 2030 samen zo’n 19 procent leerlingen min-der tellen dan nu. Tegelijkertijd stromen door natuurlijk verloop

de komende tien jaar veel oudere docenten uit, onder wie rela-tief veel eerstegraads bevoegden.Het rekenmodel geeft precies de boventalligheid en vacatures in bepaalde vakken aan, maar kan niet exact de werkelijkheid voorspellen. Het heeft een duidelijke signaalfunctie. De gege-vens van alle personeelsleden staan erin opgeslagen, inclusief wanneer ze naar verwachting met pensioen gaan. Van docenten is erin opgenomen welk vak ze geven, welke bevoegdheid ze hebben en of ze bevoegd zijn in een tweede vak dat ze nu niet geven. Dit levert een overzichtelijk beeld op in grafieken, waaruit goed is af te lezen welke vakken wanneer een vraagstuk worden. Die grafieken laten een omslag zien rond het schooljaar 2019-

2020; vanaf dat schooljaar zijn er meer vacatures dan boven-talligen.Scholen kunnen daar preventief op in-spelen door bijvoorbeeld een vacature (voor een deel) tijdelijk in te vullen bij dreigende boventalligheid of juist door docenten te stimuleren een eerstegraads bevoegdheid te halen bij dreigende tekorten. Bij boventalligheid kunnen do-centen worden herplaatst op een andere Alliantieschool. Dat gebeurt ook nu al om zoveel mogelijk de werkgelegenheid te garanderen. Van onderwijs ondersteu-nend personeel (oop) is in het model te zien welke baan in welk jaar vacant komt. Daarop kunnen scholen inspelen door mensen te laten doorgroeien.

fINaNCIëLe GeVOLGeNMinder leerlingen betekent minder inkomsten voor de school, minder do-centen en ook minder bekostiging voor onderwijs ondersteunend personeel en directie. Het model rekent de financiële gevolgen daarvan door. Een valkuil van de krimp kan zijn dat scholen verzuimen hun formatie voor het hele kalenderjaar af te stemmen op de, door de krimp, la-gere bekostiging van 1 oktober. Scholen die vasthouden aan de leerling/docent-ratio en er de werving op afstemmen, kunnen in (grote) financiële problemen komen.De huisvesting is eveneens meegeno-men in het model. Ook daarvoor krijgt de school minder bekostiging en met minder klassen is minder vloeroppervlak nodig. Scholen kunnen daarop anticiperen door tijdig een andere bestemming te zoeken voor de vrijgekomen ruimte.

een Nijmeegs bestuur van scholen voor het voorgezet onderwijs heeft een rekenmodel ontwikkeld, dat zowel de te verwachten krimp in het aantal leerlingen als de uitstroom van pensioengerechtigde docenten voor de komende jaren laat zien. Met dit model kan het bestuur zo goed mogelijk anticiperen op de gevolgen van deze demografische gegevens.

Nijmeegse scholengroep anticipeert met rekenmodel op krimp

D

‘scholen kunnen daar preventief op inspelen’

29juni 2015

KWaLITaTIeVe VRaaGSTuKKeNNaast kwantitatieve elementen, zoals de formatie en de financiën, brengt het mo-del ook kwalitatieve vraagstukken naar de oppervlakte, zij het indirect. Zoals de keuze tussen docenten te laten door-groeien van tweedegraads naar eerste-graads bevoegdheid of toch te werven, omdat de tijd ontbreekt. Of de vraag of het een oplossing is om voor tekortvak-ken, ondanks boventalligheid, tijdelijk een financiële overbrugging te vinden. Daarmee worden docenten gebonden voor een toekomst die alleen maar vaca-tures laat zien. Inzicht in de teamsamen-stelling is mogelijk aanleiding om enkele medewerkers te wisselen.

VeRSChILLeNHet model wordt op basis van nieuwe cijfers steeds bijgesteld. De situatie van de ene school kan flink verschillen van een andere of van de situatie van de

Alliantie VO als geheel. Scholen zullen zelf verfijningen in het model moeten aanbrengen en zelf hun eigen meerjarenplan ‘Krimp’ moeten maken. Het rekenmodel is een goed hulpmiddel om de meerjarenbegroting beter vorm te geven. Door vooraf te sturen, onder andere door medewerkers preventief te herplaat-sen, wordt geprobeerd boventalligheid te voorkomen. Dit kan ook, omdat nooit op hetzelfde tijdstip op elke school de krimp in dezelfde omvang plaatsvindt.

Ronald Bertram, Hoofd P&O Alliantie Voortgezet Onderwijs

Meer informatieHeeft u na het lezen van dit artikel meer vragen? Mail dan naar [email protected] onder vermelding van ‘vraag model krimp’. Wij verzamelen deze vragen en bespreken ze met Ronald Bertram. Wilt u graag meer informatie over het model via een workshop? Dat kan ook. Bij voldoende belangstelling organiseren wij een bijeenkomst. Mail naar [email protected] onder vermelding van ‘workshop model krimp’ en het aantal personen dat wil komen.

door Chris Lindhout

column

Opgegroeid tot een stevige en voor zichzelf en anderen opkomende meid. Allemaal zonder rugzakje en hulpprogramma’s. Lerend van het leven. Vechtend met de tegenslagen en lekker meedrijvend met de successen. En Peter. Voor hem hoeft het onderwijs niet, maar wat een aanpassings-vermogen heeft hij om toch dat te doen wat van hem gevraagd wordt. Klasse.Ik ga ze allemaal af. Allemaal hebben ze een verhaal. Soms een verhaal als een gladde zee. Soms als een stormachtige oceaan. Ik mag hopen dat ik een veilige baai voor hen ben geweest. Allemaal hebben ze hetzelfde nodig. Waardering en aandacht. Echte waardering en echte aandacht. Ik hoop dat de collega’s van het voortgezet on-derwijs dat ook in hun mars hebben. Ook de vakspecialisten. Zonder die WA-verzekering komt een kind, komt een mens nergens.De klok op het digibord tikt onhoorbaar door. Het werkrumoer, waaraan ik zo moest wennen na jaren van diepe stilte tijdens het zelfstandig werk, doet me nu weldadig aan. Dan steek Sannah haar vinger op. Ik knik. Ze zegt met een glimlach: “Meester, bent u er nog?” De klas schiet in de lach en ik ook. “Helemaal kinderen,” antwoord ik, “ik ben er helemaal voor jullie. Nog even.”

Ik overzie de groep en zak weg in gedachten. Dat kan makkelijk, want deze groep acht is er eentje om in te lijsten. Dat zijn die andere groe-pen acht ook, maar deze krijgt een gouden randje. Was een drukke groep vroeger een uitzondering, nu is een rustige groep uitzonderlijk en dat heb ik dit jaar. Nog even en ze verlaten de school en mij. Zo zit het systeem in elkaar. Werkend aan hun weektaak, na het lopen van mijn hulpronde, heb ik even tijd voor observatie en de daarmee gepaard gaande reflectie. Wat zal er van hen terecht komen?Ik ken het klappen van de zweep. Na de eindmusical en de laatste feestelijke dag met uitzwaaimoment verlaten ze de school. Sommigen aarzelen nog wat op het plein. Anderen, de stoerdere types, lopen in een streep weg. Je weet nooit wat er zich onder hun huid afspeelt. Hoe ervaren zij het afscheid? Ze zijn in de leeftijd zich te verstoppen qua gevoelens. De kreet ‘what you see, is what you get’ gaat even niet op. Ze hebben wel allemaal beloofd een keer terug te komen, maar ik weet hoe het gaat.Nu werken ze aan ‘leuke’ opdrachten. Een beetje ontspanning mag na al die jaren, vind ik, ondanks de angst van de minister dat de laatste maanden in groep acht weggegooid worden aan spielerij. Mevrouw de minister moet er maar mee leren leven. Juist in die laatste maanden probeer ik meer mee te geven dan ‘het meewerkend voorwerp met ingesloten antecedent’. Is dat niet de eigenlijke taak van ons allemaal in het onderwijs? Ook van de collega’s in het voortgezet onderwijs? Onderwijs is meer en, om te relativeren; er is meer dan onderwijs.Ik kijk naar Eelke. Begonnen als kwetsbaar en gespannen kleutertje.

afscheid

30 juni 2015

31juni 2015

Gedichtkorte berichten

De eerste ontmoetingHandjes,

kleiner dan mijn vinger.Handjes om:

beet te pakkente drinken

uit te strekkente zwaaien.

Voetjeskleiner dan mijn hand.

Voetjes om:het leven in te gaan

stevig te staanje weg te vinden

te struikelen en op te staan.

Een hoofdjeIn de kom van mijn hand.

Een hoofdje:onbekend en bekend

met engelenogenmet een verbaasde hemelse blik

met een nieuwsgierige uitdrukking.

En wij?stil, dankbaar

verbaasdvol liefde

ontmoeten wij jou.

Chris Lindhout

Wilt u uw team verrassen met een gedichtenbundel van Chris Lindhout? Mail voor meer informatie of om te bestellen naar [email protected].

Gedichtenbundels

Verschijningsdata

editie 6. 5 september

editie 7. 17 oktober

editie 8. 21 november

Wilt u een bijdrage leveren aan Direct of heeft u een goed idee voor een artikel? Mail dan naar [email protected].

Direct 2015

Direct is er voor en door schoolleiders van het primair en voortgezet on-derwijs en het middelbaar beroepsonderwijs. Wilt u een bijdrage leveren aan Direct of heeft u een goed

idee voor een artikel? Mail dan naar [email protected]. In het bijzonder zijn wij geïnteresseerd in uw ervaringen en opvattingen over passend onderwijs. Wij stellen uw reacties op prijs!

Doe mee aan Direct

Naam+voorl. M/V

Adres

Postcode

Plaats

Tel.nr. overdag

Tel.nr. ‘s avonds

Geb.datum

E-mail

Sector waarin je werkzaam bent

Ik wil mijn contributie maandelijks betalen via automatische

incasso. Hiervoor ontvang ik een machtigingsformulier.*

IBAN-rekeningnummer

Datum Handtekening

Naam+voorl. M/V

Adres

Postcode

Plaats

Tel.nr.

Lidnummer

Als aanbrenger van een nieuw lid ontvang ik graag de volgende

cadeaubon: Dinerbon Theaterbon Bioscoopbon

Bol.com cadeaubon VVV cadeaubon

Als aanbrenger van het nieuwe lid ontvang je het gekozen aanbrengcadeau op je privé-adres. Toezending kan pas plaatsvinden nadat de gegevens van het nieuwe lid telefonisch zijn gecontroleerd en een eerste contributie is geïnd. De fiets wordt na 30 juni verloot onder alle aanbrengers.

CNV Onderwijs, t.a.v. Ledenadministratie, Antwoordnummer 51053, 3501 VC Utrecht, [email protected]

Ondergetekende verplicht zich tot 2 jaar lidmaatschap met 50% korting per maand. CNV Onderwijs zal na ontvangst van de aanmelding telefonisch contact opnemen voor aanvullende gegevens, zodat de inschrijving definitief kan worden gemaakt. Jongeren, werklozen, gepensioneerden en arbeidsongeschikten betalen een aangepast tarief. Kijk voor de tarieven op www.jestaatnietinjeeentje.nl. Studenten zijn uitgesloten van deze actie. De actie is geldig tot en met 30 juni 2015.

*Het machtingsformulier dient ingevuld te worden teruggestuurd voor automatische incasso.

Gegevens nieuw lid

Aanmeldbon

Jouw gegevens

Werf een nieuw CNV Onderwijs lid en maak kans op een fiets van de Fietsfabriek! Daarnaast ontvang je een cadeaubon

t.w.v. € 25,- naar keuze. Het nieuwe lid ontvangt 2 jaar lang

50% korting op het lidmaatschap en maakt kans op een goed

gevulde picknickmand t.w.v € 55,-.

Voorjaars-voordeel: Samen één

2 jaar lidmaatschap voor de prijs van één jaar!

samen leren in een professionele leergemeenschap › fileadmin › user_upload › ... ·...

Documents

Transcript of samen leren in een professionele leergemeenschap › fileadmin › user_upload › ... ·...