Samen beter - Portaal€¦ · Samen beter 4. In het jaarverslag dat voor u ligt ziet u Het Nieuwe...

Jaarverslag 2014

Samen beter

InhoudHoofdstuk Titel Pagina

Samen beter (inleiding) 4

1 De nieuwe werkelijkheid 10

2 Maatschappelijke prestaties 14

3 Gezond rendement 26

4 Voldoende financiële middelen 36

5 Organisatie 46

6 Bestuur 48

7 Verslag Raad van Commissarissen 52 Bijlage 1: Prestaties per gemeente 62

Bijlage 2: Portaal Holding BV en deelnemingen 90

Bijlage 3: Geconsolideerde jaarrekening 2014 102

Inleiding

Het Nederlandse corporatiesysteem is uniek in de wereld. Zes miljoen mensen wonen in ruim twee miljoen sociale huurwoningen. Die woningen behoren in kwalitatief opzicht tot de beste in de wereld. Nederland kent geen sloppenwijken en geen no-go areas. Niemand hoeft onder de brug te slapen, ook al verdien je nog zo weinig. Het is onze diepgewortelde overtuiging dat we heel zuinig moeten zijn op het Nederlandse corporatiestelsel. Dat we dat stelsel moeten koesteren en vitaal moeten houden. En dus ook dat we een antwoord moeten hebben als er terechte kritiek op is vanuit de politiek en de maatschappij − kritiek die zich inmiddels heeft vertaald in nieuwe wetgeving en nieuwe financiële kaders. Dat antwoord denken wij gevonden te hebben in Het Nieuwe Portaal.

Het Nieuwe Portaal hebben we samen met huurders en belanghebbenden ontwikkeld, door op zoek te gaan naar het antwoord op een aantal principiële vragen: • Hoe stellen we onze klanten centraal, zodat we hen een betaalbare, goede woning en passende

dienst verlening kunnen bieden?• Hoe realiseren we de best mogelijke kwaliteit tegen de laagste kosten, zodat we een zo groot mogelijk

deel van onze middelen kunnen inzetten om onze maatschappelijke doelen te realiseren?• Hoe maken we voor onze belanghebbenden zichtbaar dat we een maatschappelijke onderneming zijn

en hoe verantwoorden we ons daarover?• Hoe zorgen we voor een optimale lokale verankering in de steden waar we werken?

Een slanke, efficiënte netwerkorganisatie. Financieel solide, duurzaam, innovatief en maatschappelijk verankerd. Dat zijn de kenmerken van onze nieuwe organisatie. Geen loze woorden, maar belangrijke uitgangspunten voor ons handelen. Het goed laten renderen van ons vastgoed is geen doel op zich, maar hét ultieme middel om een ‘thuis’ voor ruim vijftigduizend huishoudens te (blijven) garanderen: een fijne en veilige plek om te ontspannen, te leren, te werken, te genieten en om tijd door te brengen met familie en vrienden.

Samen beter

4

In het jaarverslag dat voor u ligt ziet u Het Nieuwe Portaal terug. We zijn benieuwd wat u van onze nieuwe organisatie vindt. Laat het ons weten!

Was getekend

Bert Keijts Dirk Jan van der ZeepVoorzitter Raad van Bestuur Lid Raad van Bestuur

5

De parlementaire enquête woningcorporaties zette in 2014 in politiek opzicht de toon. Daarnaast stond 2014 in het teken van de Herzieningswet. Met het aannemen van de nieuwe Woningwet door de Tweede Kamer op 11 december weet de corporatiesector waar zij aan toe is: het speelveld is opnieuw gemarkeerd, terug naar de kerntaak is het motto.

Bij dit alles was Nederland nog bezig om te herstellen van de financiële crisis. Weliswaar ging het iets beter met de economie, maar de effecten van de crisis ijlen nog lang na. Wij merkten dit doordat de betaalbaarheid van onze huurwoningen een steeds belangrijker onderwerp is geworden. Voor onszelf, onze huurders en de gemeenten waarin we werken.

Parlementaire enquête woningcorporaties Eén van de belangrijkste gebeurtenissen voor de corporatiesector was de parlementaire enquête woningcorporaties (PEW). Eind oktober verscheen het rapport van de enquêtecommissie: ‘Ver van Huis’. Dit rapport bevat een analyse van de incidenten die zich in de sector hebben voorgedaan en geeft een verklaring voor het feit dat het zover heeft kunnen komen. De fouten worden niet bij één partij gelegd: de commissie constateert dat er sprake was van een samenspel van factoren. Te grote ambities, te veel vrijheid en te weinig (intern en extern) toezicht leidden tot diverse incidenten met nadelige gevolgen voor de maatschappij en voor de sector. De aanbevelingen van de commissie

sluiten hierop aan. Zo wil de commissie meer toezicht, een beperkt werkgebied voor corporaties en meer zeggenschap van gemeenten en huurders. Overigens heeft de commissie zeker oog voor het positieve maatschappelijk rendement van corporaties. Zij constateert dat de sector een waardevolle bijdrage heeft geleverd aan de volkshuisvesting en neemt dan ook geen afstand van het stelsel. En dat is op zich al betekenisvol in een politiek tijdsgewricht waarin het bestaansrecht van woningcorporaties soms niet meer vanzelfsprekend leek.

Herziene WoningwetIn februari 2014 verscheen de (concept)novelle van de minister voor Wonen en Rijksdienst, Stef Blok; een aanvulling op het voorstel voor de Herzieningswet om de Woningwet aan te passen. Deze novelle werd na een consultatieronde in juli naar de Tweede Kamer gestuurd. De uiteindelijke behandeling vond plaats op 11 december, om zo rekening te kunnen houden met de uitkomsten van de PEW. De nieuwe Woningwet is inmiddels aangenomen. De nieuwe Woningwet beperkt de activiteiten van corporaties. Zij mogen alleen nog investeren in sociale huurwoningen. Investeren in bijvoorbeeld koopwoningen of duurdere huurwoningen wordt bijzonder moeilijk. Corporaties mogen deze activiteiten alleen onder marktconforme condities uitvoeren; hiervoor is een markttoets vereist. NietDAEBactiviteiten (diensten van algemeen economisch belang) moeten bovendien − juridisch of administratief − worden afgesplitst van de

De nieuwewerkelijkheid

Hoofdstuk 1

10

DAEBactiviteiten. Ook zijn er strengere regels gekomen voor investeringen in leefbaarheid. Verder beperkt de wet het geografische werk gebied. Corporaties mogen alleen nog maar ontwikkelen en uitbreiden in hun kerngebied; in andere gebieden moeten zij zich beperken tot onderhoud en beheer. De wet leidt er ook toe dat er meer toezicht komt, zowel intern als extern. De eisen aan het interne toezicht worden aangescherpt: zo worden er nieuwe eisen gesteld aan het functioneren van commissarissen en het bestuur. Tenslotte krijgen gemeenten en huurders meer te zeggen. Een opvallend element is verder de invoering van de passendheidstoets. Deze moet voorkomen dat huurders die huurtoeslag ontvangen in een sociale huurwoning gaan wonen die voor hen te duur is.

Huurgerelateerd beleidEen belangrijk onderdeel van het rijksbeleid is het in evenwicht brengen van de woningmarkt. In dat kader bood de minister corporaties in 2014 opnieuw de mogelijkheid om bij de huurverhoging rekening te houden met het inkomen, zodat hogere inkomens meer huurverhoging krijgen. Portaal heeft hiervan gebruikgemaakt. Wij vinden het redelijk dat mensen met hogere inkomens meer huur betalen dan mensen met lagere inkomens; voor deze laatste groep is de huurkorting bedoeld die we geven op de huur die we maximaal mogen vragen. Bovendien bevorderen we op deze manier de doorstroming. Het was de bedoeling dat de inkomensafhankelijke huurverhoging in 2014 – in

navolging van het Woonakkoord – vervangen zou worden door de huursombenadering. Deze methodiek wordt nog niet ingevoerd, mede door de politieke wens om hierbij rekening te houden met de hoogte van het inkomen van de huurder. Naar verwachting legt de minister het wetsvoorstel waarin de huurverhoging wordt geregeld in 2015 aan de Tweede Kamer voor.

Het afgelopen jaar is het Rijk verdergegaan met het flexibeler maken van de woningmarkt en het in lijn brengen van kwaliteit en huur. Zo is er – zoals ook in het Woonakkoord was afgesproken – een nieuw Woningwaarderingsstelsel gekomen (het puntensysteem dat de maximale huur van sociale woningen bepaalt). Hiervoor was een wijziging nodig van het Besluit huurprijzen woonruimte. De Tweede Kamer heeft dit wijzigingsvoorstel op 17 en 18 december behandeld. Er is toen onder andere een motie aangenomen om de wet te laten ingaan per 1 oktober 2015. Verder is de minister in oktober met een conceptwetsvoorstel gekomen dat de mogelijkheden voor tijdelijke verhuur verruimt, en daarmee de woningmarkt flexibeler maakt. Het is echter nog niet duidelijk wanneer de Tweede Kamer dit wetsvoorstel behandelt.

Wat vinden wij ervan?Wij staan voor goede en betaalbare huisvesting, hechten aan lokale verankering en verbinding met onze belanghebbenden, en hebben integriteit en professionaliteit hoog in het vaandel staan.

11

We zijn dan ook overwegend positief over de herziene Woningwet, al vinden we wel dat deze op onderdelen doorschiet in regelzucht. Dat er meer eisen worden gesteld aan het toezicht, zowel intern als extern, vinden wij een goede zaak. Zo hebben wij onze governancecode al enkele jaren geleden aangescherpt. Ook het versterken van de binding met huurders en gemeenten onderschrijven wij. Corporaties zijn maatschappelijke organisaties die werken met geld van de huurder. Dit geld móet uiteraard ten goede komen aan de volkshuisvesting. Het is belangrijk dat dit goed en verantwoord gebeurt. Corporaties moeten dan ook duidelijk zijn over de motieven die zij hebben, de keuzes die zij maken en de financiële gevolgen daarvan. Transparantie is, kortom, essentieel. Ook op dit vlak zijn wij al eerder aan de slag gegaan, bijvoorbeeld door ‘Samenspraak’: een nieuwe manier om belanghebbenden (huurders en gemeenten) te betrekken bij de koers die we willen varen en de keuzes die we willen maken. Zodat we samen de maatschappelijke vragen boven water krijgen waarmee we vervolgens aan de slag kunnen.Maar ‘Samenspraak’ is geen synoniem voor ‘u vraagt, wij draaien’: wij zijn en blijven verantwoordelijk voor de keuzes die uiteindelijk worden gemaakt. We moeten financieel gezond blijven, zodat we op langere termijn onze volkshuisvestelijke doelen kunnen halen. En we moeten ervoor zorgen dat onze woningen er ook over vijftig jaar nog goed bij staan, zodat huurders ook dan prettig en betaalbaar kunnen wonen. Om dat mogelijk te

maken, hebben we in 2013 de beslissing genomen om onze bedrijfslasten met twintig procent naar beneden te brengen.

En dan de inperking van het werkterrein: we begrijpen dat de minister helder wil hebben welke taken corporaties wel en niet mogen uitvoeren, maar we vrezen dat de kaders nu te knellend zijn geworden. Corporaties kunnen weliswaar andere dan DAEBactiviteiten blijven uitvoeren (nodig om te kunnen investeren in herstructureringswijken), maar de regels zijn erg complex. Dat maakt het moeilijk om samen met gemeenten en lokale partijen te werken aan goede, gemengde wijken. Zoals onderzoek keer op keer aantoont, is juist dát nodig om het leefklimaat te verbeteren.

Een ander belangrijk punt is de beperking van activiteiten buiten het kernwoningmarktgebied. Het belang van lokale verankering onderschrijven wij volkomen, maar dat die verankering iets te maken heeft met de omvang van de corporatie vinden wij een vreemde conclusie. Niet onze omvang zou ertoe moeten doen, maar de vraag of we in de ogen van de directbelanghebbenden (huurders, gemeenten, zorgpartijen) de gewenste maatschappelijke prestaties leveren. Daarbij gaat het er ook om of we voor hen zichtbaar en aanspreekbaar zijn. We hebben op deze vlakken al veel gedaan, en gaan nog veel meer doen: we willen onze lokale verankering nog verder versterken.

12

Hoofdstuk 1

Bij dit alles zijn we van mening dat we sober en doelmatig met onze middelen moeten omgaan, ook als het onze bedrijfsvoering betreft. Zo kunnen we zo veel mogelijk investeren in betaalbaar wonen. Ook de verhuurdersheffing willen we niet eenzijdig afwentelen op onze huurders. Om die reden hebben we onze organisatie opnieuw ingericht en zijn we sterk gekrompen. We werken slimmer, efficiënter en slagvaardiger (zie ook de inleiding).

13

Maatschappelijke prestatiesHuurders wonen het liefst bij Portaal. Dat is wat we in 2020 bereikt willen hebben. We werken hieraan door te bouwen aan kansrijke buurten waar mensen zich thuis voelen. De resultaten over 2014 laten zien dat we goed op weg zijn.

Onze maatschappelijke prestaties meten we af aan de mate waarin we erin slagen onze doelgroepen te huisvesten, een bijdrage te leveren aan de leefbaarheid, onze huurders tevreden te stellen en bij te dragen − via prestatieafspraken − aan de doelstellingen van de gemeenten waarin we werken. Uiteraard hangt dit alles samen met de kwaliteit van de woningen die we in bezit hebben. Hierover rapporteren we in hoofdstuk 3.

Voor wie zijn we er?We zijn er voor mensen die op de commerciële woningmarkt niet goed terechtkunnen: mensen met een te laag inkomen om een woning te kun

nen kopen of in de vrije sector te huren. Wij huisvesten mensen met een inkomen tot 34.678 euro (prijspeil 2014). Daarnaast richten we ons op huishoudens met een laagmiddeninkomen (34.678 tot 44.000 euro), omdat wij merken dat ook zij op de woningmarkt vaak tussen de wal en het schip vallen. Bovendien richten we ons op mensen met een bijzondere woonvraag. Zoals ouderen en mensen met een lichamelijke beperking of met sociale beperkingen. Huurders die tot de eerste categorie behoren, hebben vaak behoefte aan een aangepaste woning; mensen met sociale beperkingen kunnen een aangepaste woonvorm of begeleiding nodig hebben.Om te kunnen vaststellen hoe groot de vraag naar sociale huisvesting in een gemeente is, gebruiken we de doelgroepenmonitor.

De huisvesting van onze doelgroepen De instroom van nieuwe huurders bestaat voor 90 procent uit huishoudens met een laag inkomen

Hoofdstuk 2

Ontwikkeling in prestatie-inkomensdoelstellingen (zelfstandige woningen)

Stand eind 2013 Stand eind 2014 Verschil Doelstelling 2024

Lage inkomens 36.356 (73%) 34.527 (69%) 1.829 82%

Laagmiddeninkomens 5.861 (11%) 6.087 (12%) +226 11%

Midden en hoge inkomens 7.946 (16%) 9.280 (19%) +1.334 9%

Totaal 50.163 49.894

Bron: Doelgroepenmonitor

14

(dit als gevolg van de strikte toewijzingsnorm). Toch slagen wij er nog niet in het aandeel huishoudens met een laag inkomen in onze woningen te vergroten. Dit komt omdat het inkomen van zittende huurders stijgt door loonsverhoging of doordat mensen uit een uitkeringssituatie komen en een baan vinden.

Hoe wijzen we woningen toe?Elke regio heeft een eigen woonruimteverdeelsysteem: een manier om woningen eerlijk toe te

wijzen. De regels hiervoor liggen vast in gemeentelijke huisvestingsverordeningen. Sinds januari 2011 wijzen we, volgens de voorschriften van het Rijk, minimaal 90 procent van de sociale huurwoningen toe aan huishoudens met een inkomen tot 34.229 euro. Om ook middengroepen te bedienen, komen bij ons eveneens huishoudens met een inkomen tussen 34.229 en 38.000 euro voor een sociale huurwoning in aanmerking. Maximaal 10 procent van de sociale huurwoningen gaat naar deze groep.

Woningtoewijzingen (inclusief nieuwbouw)

Gemeente Huur < 389 euro

Huur 389 597 euro

Huur 597 699 euro

Totaal van sociale huur

woningen

Boven huurtoeslaggrens

Totaal

Alphen aan den Rijn 9 66 75 12 87

Amersfoort 43 123 103 269 17 286

Arnhem 91 196 94 381 14 395

Bunnik 26 16 42 2 44

Leiden 26 197 119 342 39 381

Nieuwegein 2 43 21 66 1 67

Nijkerk 1 2 3 3

Nijmegen 98 432 319 849 81 930

Oegstgeest 3 65 68 2 70

Rheden 2 2 2

Rozendaal 2 2 2

Soest 10 151 50 211 3 214

Stichtse Vecht 1 111 47 159 1 160

Utrecht 268 410 303 981 26 1.007

Totaal 540 1.703 1.207 3.450 198 3.648

Aandeel sociale huur in % 16 49 35 100

15

Hoofdstuk 2

We huisvesten steeds meer ouderenHet aandeel oudere klanten neemt toe, vooral omdat ouderen langer zelfstandig blijven wonen. Spraken we vroeger van 55plussers om de groep oudere huurders aan te duiden, tegenwoordig is de term 75plusser meer op zijn plaats. Een groot deel van deze groep is alleenstaand. Een deel van de ouderen heeft op een zeker moment behoefte aan een aangepaste (levensloopbestendige) woning. Vaak ook is er de wens om kleiner te gaan wonen. De meeste wensen kunnen we inwilligen binnen onze reguliere woningvoorraad.Als gevolg van de wetgeving rond de scheiding van wonen en zorg verwachten we dat de vraag naar levensloopbestendige woningen toeneemt. Samen met gemeenten verkennen wij de komende jaren wat de effecten van deze ontwikkeling zijn.

Mensen met een bijzondere woonvraagWe blijven mensen aan woningen helpen die een bijzondere woonvraag hebben. Een bijzondere woonvraag kan betekenen dat iemand een woning nodig heeft die aangepast is. Denk hierbij aan woonvormen voor verstandelijk en/of lichamelijk gehandicapten, mensen die zijn aangewezen op maatschappelijke opvang en jongeren die in moeilijke omstandigheden verkeren. We willen dat ten minste vijf procent van onze portefeuille bestaat uit vastgoed voor deze doelgroepen.

Urgentie en statushoudersIn 2014 hebben we 223 woningen toegewezen aan mensen met een urgentie en 115 aan status houders. De verwachting is dat het aantal statushouders in 2015 toeneemt.

Ontruimingen Er zijn 139 woningen door de deurwaarder ontruimd. Huurachterstand is de belangrijkste reden.

Ontruiming volgt ook als sprake is van hennepteelt, illegale bewoning of grote overlast. Het ontruimen van een woning wegens huurschuld is het allerlaatste wat we willen en gebeurt alleen als alle andere maatregelen niet hebben gewerkt. Zo nemen we in een vroeg stadium contact op met huurders die een huurachterstand hebben en proberen we tot een betalingsregeling te komen. Mochten we uiteindelijk tot ontruiming moeten overgaan, dan zoeken we opnieuw contact met de huurder, vóórdat de deurwaarder daadwerkelijk in beeld komt. Zo nodig verwijzen we naar zorg en welzijnsinstellingen. In een aantal gemeenten werken we volgens een convenant dat erop gericht is huisuitzetting te voorkomen. In die gevallen voeren we samen met de GGD de regie over de schuldhulpverlening. Bij gezinnen met kinderen vindt altijd een aanmelding plaats bij het regieteam: een overlegorgaan van gemeente, politie, bureau Jeugdzorg, hulpverlenende instanties en de betrokken corporatie. Het regieteam onderneemt acties om ontruiming alsnog te voorkomen.Belangrijk is hierbij de rol van onze sociaal beheerders. Zij zijn onze ogen en oren in de wijk en in staat om, vroegtijdig, problemen te signaleren en de huurder te helpen met het vinden van de juiste hulp.

Hoe gaan we om met ons huurbeleid en de huurverhoging?We voeren een gematigd huurbeleid. Als we een woning verhuren, bedraagt de nieuwe huur gemiddeld 80 procent van de huur die we maximaal kunnen vragen. De minister stelt jaarlijks de maximale huurverhoging vast. In 2014 was deze inkomensafhankelijk (met als maatstaf het inkomen over 2012). We hebben in 2014 voor alle inkomensgroepen de huurverhoging doorgevoerd die wettelijk mogelijk was:

16

• 1,5 procent plus inflatie voor huishoudens met een laag inkomen (tot 34.085 euro);

• 2,0 procent plus inflatie voor huishoudens met een laagmiddeninkomen (34.085 tot 43.602 euro);

• 4,0 procent plus inflatie voor huishoudens met een hoog inkomen (meer dan 43.602 euro).

De inflatie (over 2013) was 2,5 procent. 85 procent van al onze zelfstandige huurwoningen behoorde eind 2014 tot de betaalbare voorraad (dat wil zeggen met een huur tot aan de aftoppingsgrens). Drie procent van ons bezit heeft een huurprijs boven de huurtoeslaggrens; deze woningen hebben we om mensen met hogere middeninkomens te huisvesten. We verwachten dat de verhouding de komende jaren anders komt te liggen; het aandeel duurdere woningen neemt toe.

Onze dienstverleningWe nemen de klant als uitgangspunt en willen dan ook graag dat onze huurders tevreden zijn. Over hun huis, de omgeving en onze dienstverlening. Voor elk van deze aspecten hebben we een doel als het om de klanttevredenheid gaat:• in 2020 geeft minimaal 75 procent van onze

klanten zijn woning een 7;• in 2020 geeft minimaal 70 procent van onze

klanten zijn woonomgeving een 7;• in 2020 geeft minimaal 75 procent van onze

klanten onze dienstverlening een 7.

We kennen onze klantenWe vinden het belangrijk om onze huurders en kopers goed te kennen, zodat we rekening kunnen houden met hun wensen. Hiervoor hebben we een aantal instrumenten.

PortaalPanel: Het PortaalPanel bestaat uit een vaste groep

van zo’n 1.400 huurders die online deelnemen aan onze onderzoeken. In 2014 hebben wij het PortaalPanel gevraagd mee te denken over de volgende acht onderwerpen:• Huurdersparticipatie in gemengde complexen:

de resultaten hebben we gebruikt bij het opzetten van negen pilots, waarbij we huurders meer zeggenschap geven binnen VvE’s.

• Prestatieindex woningcorporaties: de index laat op een aantal punten zien hoe onze huurders onze resultaten beoordelen. De uitkomsten van deze peiling hebben we aangeboden aan Aedes en zijn gebruikt voor het opstellen van de Aedesbenchmark die eind 2014 is gepubliceerd.

• Mentaal eigenaarschap van de woning: onderzoek heeft laten zien dat huurders zich eigenaar kunnen voelen van hun woning, terwijl ze dat in juridisch opzicht niet zijn. Dat noemen we mentaal eigenaarschap. De uitkomsten waren de aanleiding om met de TU Delft een voorstel voor een vervolgonderzoek op te stellen. Hierin worden de relaties tussen mentaal eigenaarschap, zelfwerkzaamheid, corporatiegedrag en klanttevredenheid nader onderzocht.

• Verhuiswensen en redenen: dit onderzoek toonde aan dat mensen zeer verschillende redenen hebben om al dan niet te verhuizen. Ouderen gaven bijvoorbeeld aan liever niet te willen verhuizen, tenzij dit om fysieke redenen noodzakelijk wordt. De resultaten gebruiken we bij het maken van verschillende afwegingen. Bijvoorbeeld bij het beantwoorden van de vraag welke woningen we gaan verkopen en welke we in verhuur houden.

• Digitalisering van de dienstverlening: de resultaten van dit onderzoek gebruiken we om onze dienstverlening zodanig te verbeteren dat we onze klanten in de komende jaren veel beter online van dienst kunnen zijn. Een stap hierin is het vernieuwen van onze computersystemen.

17

Hoofdstuk 2

• Visie van bewoners op renovatie in het kader van het project Stroomversnelling: dit onderzoek laat zien dat we meer aandacht moeten besteden aan de communicatie met huurders, vooral voorafgaand aan en gedurende de looptijd van de renovatie.

• Zeggenschap van bewoners: samen met vijf andere corporaties hebben we onderzocht of, en zo ja, hoe bewoners invloed willen hebben op het onderhoud, de schoonmaak en de inrichting van de gemeenschappelijke ruimten.

• Inventarisatie verkoop: elke twee maanden houden we een online enquête onder kopers van onze woningen. Deze enquête maakt duidelijk wie onze doelgroep is en hoe de makelaars die we inschakelen worden gewaardeerd. We leren hieruit welke groepen geïnteresseerd zijn in onze woningen, zodat we hierop onze communicatie kunnen

afstemmen. Verder gebruiken we de uitkomsten van dit onderzoek om onze makelaars te beoordelen.

Regelmatig doen we onderzoek onder onze huurders, zodat we weten of we op de goede weg zijn. Zo houden we iedere twee jaar een grootschalig tevredenheidsonderzoek. Dit deden we voor het laatst in 2013. Hieraan namen 6.700 huurders deel. We meten de kwaliteit van de woning, de leefomgeving en de dienstverlening aan de hand van circa zeventig deelaspecten. Voor elk daarvan mag de gemiddelde waardering niet lager zijn dan een 6 (bij de leefomgeving geldt dit alleen voor die aspecten waarop we invloed hebben). Vorig jaar hebben we onze doelstelling niet bereikt. Daarom hebben we diverse maatregelen genomen die voor verbetering gaan zorgen.

Andere tevredenheidsonderzoekenWe meten de tevredenheid van onze klanten ook op specifieke onderdelen van ons werk. We hebben de volgende klantonderzoeken uitgevoerd:

Aftersales bij mutatie: deze enquête maakt duidelijk hoe tevreden huurders zijn over de aanbieding (waaronder de bezichtiging), de dienstverlening rondom het tekenen van de huurovereenkomst en de oplevering. Ons doel is dat 75 procent van de nieuwe huurders een 7 of hoger geeft voor elk van deze drie processen. In 2014 namen 951 huurders deel aan het onderzoek.

De cijfers laten zien dat onze huurders over het algemeen zeer tevreden zijn over de wijze waarop wij onze woningen aanbieden. Er is een stijging zichtbaar ten opzichte van 2013. De waardering voor het opleveringsproces blijft echter wel achter.De ontevredenheid over de oplevering wordt mede veroorzaakt door het verschil in verwachting en werkelijkheid over de wijze waarop de woning wordt opgeleverd. Ons onderhoudsbedrijf VOC werkt daarom niet alleen aan het verbeteren van de oplevering, maar ook aan het managen van de verwachtingen.

De tevredenheid van onze zittende huurders

Hoe tevreden bent u… Uitkomst 2013 Doelstelling 2013

over de woning? 74,9 procent geeft een 7 of hoger 75 procent

over de omgeving? 67,2 procent geeft een 7 of hoger 70 procent

over de dienstverlening? 71,7 procent geeft een 7 of hoger 75 procent


18

De tevredenheid van onze huurders bij verhuizing


over de dienstverlening tijdens het aanbiedingsproces?

74,9 procent geeft een 7 of hoger 75 procent

over de dienstverlening rond het tekenen van de huurovereenkomst?

86 procent geeft een 7 of hoger 70 procent

over de dienstverlening tijdens het opleveringsproces?

71,7 procent geeft een 7 of hoger 75 procent

Aftersales niet-planmatig onderhoud: nadat een service of onderhoudsverzoek is afgehandeld, ondervragen wij een aantal huurders. De enquêtes laten zien hoe tevreden huurders zijn over onze klantenservice, de opzichter en de monteur. De klant wordt bij dit onderzoek op dezelfde dag gebeld. In 2014 namen 4.299 huurders deel aan het onderzoek naar de tevredenheid over de afhandeling van serviceverzoeken. Hun algemene waardering lag gemiddeld op een 8,0 (in 2013: 7,9). Aan het onder

zoek naar de tevredenheid over onderhoudsverzoeken deden 959 huurders mee. Hun gemiddelde waardering kwam uit op 7,5 (in 2013: 7,6).

De afhandeling van klachten en geschillenSoms komen wij er met de huurder niet uit. Dan kan de huurder naar de klachtencommissie gaan. Deze bekijkt of de klacht gegrond is en doet een bindende uitspraak. Onderstaand een overzicht van de klachten die het afgelopen jaar door de klachtencommissie zijn behandeld.

Behandeld door klachtencommissie

Uitspraakklachtencommissie

Uitspraakopgevolgd

Overeenstemming geen uitspraak

Nog niet afgerond

ongegrond gegrond

Arnhem 2 1 1

Eemland 2 2 2

Leiden 6 4 2 2

Nijmegen 9 5 1 1 3

Utrecht 9 3 5 1

Totaal 28 13 5 5 9 1

19

Hoofdstuk 2

Portaal Klantenservice: steeds beter bereikbaar Onze klantenservice beantwoordde in 2014 ruim 274.000 telefoontjes. Dat waren er ruim 35.000 minder dan in 2013. Net als vorig jaar wordt de daling veroorzaakt doordat we steeds beter bereikbaar zijn en het steeds vaker lukt om de vragen van onze klanten meteen te beantwoorden. Hierdoor hebben we minder ‘herhaalverkeer’. De telefoontjes gingen vooral over reparatieverzoeken en algemene vragen over wonen, zoals huuropzegging, zelfaangebrachte voorzieningen en inwoning. In 70 procent van alle gevallen werd de telefoon binnen dertig seconden opgenomen. Dat is precies volgens onze norm. Ruim 95 procent van de bellers werd te woord gestaan. De wachttijd was gemiddeld 46 seconden.

Leefbaarheid: een kwestie van goede keuzes makenOm fijn te wonen heb je meer nodig dan een huis. De directe omgeving, de buurt en de wijk moeten schoon, heel en veilig zijn. Pas dan kun je je er ook thuis voelen. Doordat wij ons meer moeten richten op onze kerntaak, kunnen we minder geld be steden aan de woonomgeving. Maar door goede keuzes te maken, kunnen we toch veel bereiken. Uit ons KlantTevredenheidsOnderzoek (KTO) blijkt dat 67,2 procent van onze huurders de woon omgeving met minimaal een 7 waardeert. Daarmee halen we bijna onze doelstelling (een waardering van minimaal een 7 door minstens 70 procent van onze huurders).

Niet alle wijken zijn hetzelfde en niet alle wijken vragen dezelfde inzet om de leefbaarheid goed te houden. Om beter te onderbouwen waar we onze aandacht het beste op kunnen richten, hebben we het Leefbaarheidsselectiemodel (LSM) ontwikkeld. Het LSM is gebaseerd op ons eigen KTO en de Leefbarometer, die is opgezet vanuit het ministerie

van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Dit model geeft op wijkniveau in één oogopslag een analyse van de leefbaarheid in al onze 114 wijken. Dit overzicht helpt ons bij het opstellen van plannen. Daarnaast gebruiken we het bij het maken van afspraken met gemeenten, collegacorporaties en andere partners in de wijkaanpak. Net als het KlantTevredenheidsOnderzoek voeren wij het LSMonderzoek één keer in de twee jaar uit. De laatste meting dateert uit 2013.

Aan de hand van het LSM onderscheiden we drie typen wijken:

1. Thuiswijken: hier voelen bewoners zich thuis. We handhaven de kwaliteit (schoon, heel en veilig). Kijken of alles goed blijft gaan is meestal al voldoende.

2. Kanswijken: in deze buurten gaat het minder goed, maar door de problemen aan te pakken, is de kans op verbetering groot.

3. Bouwwijken: in deze buurten gaat het niet goed en moet er veel gebeuren. In deze wijken voeren we activiteiten uit die onderdeel zijn van een groter geheel, bedoeld om meerdere problemen tegelijk aan te pakken. Vaak heeft de gemeente hiervoor een programma opgesteld en voert de regie.

20

Aantal wijken Aantal zelfstandige woningen

Thuiswijken 59 20.845

Kanswijken 35 19.954

Bouwwijken 20 9.095

Totaal 114 49.894

Verdeling van ons bezit over thuiswijken, kanswijken en bouwwijken

Gemiddeld rapportcijfer algemene tevredenheid leefomgeving

2013

Thuiswijken 7,2

Kanswijken 6,7

Bouwwijken 6,2

Onze inzet in de wijkenEen van de manieren om de leefbaarheid te bevorderen is de inzet van buurtbeheerders. In 2014 hadden we er 48 in dienst. Zij werken met name in wijken waar we veel woningen hebben en waar wat aan de hand is. Dat betekent bijvoorbeeld dat we meer buurtbeheerders inzetten in bouwwijken dan in de andere wijken. Buurtbeheerders letten bijvoorbeeld op de portieken en de directe woonomgeving, signaleren overlast of sociale problemen en onderhouden contacten met bewoners. Zij stimuleren bewoners om zelf hun woonomgeving te verbeteren en ondersteunen hen hierbij. Behalve door menskracht in te zetten, investeren wij ook in leefbaarheid. In 2014 was hiermee een bedrag gemoeid van ruim 4 miljoen euro. Op basis van het LSM is dit budget als volgt over de regio’s verdeeld.

Verdeling leefbaarheidsbudget per regio

Regio Bedrag in euro’s

Arnhem 411.935

Eemland 578.826

Leiden 753.107

Nijmegen 1.060.085

Utrecht 1.520.979

Totaal 4.324.932

In bijlage 1 leest u hoe dit geld per gemeente is besteed.

Prestatieafspraken met gemeentenWij bepalen onze maatschappelijke opgave graag samen met de partijen die daar belang bij hebben. Daarom hebben wij met verschillende gemeenten prestatieafspraken gemaakt (zie ook bijlage 1). Bijvoorbeeld over het aanbod van woningen die betaalbaar zijn voor mensen met een laag inkomen.

Op basis van het KTO hebben we de tevredenheid van onze huurders in deze wijken gemeten, zodat

we kunnen achterhalen of onze extra inzet ook leidt tot meer tevredenheid.

21

Hoofdstuk 2

Gemeente Prestatieafspraken ja/nee Looptijd

Amersfoort Ja Eind 2015

Arnhem Ja Eind 2015

Bunnik Nee Gesprekken lopen

Leiden Ja (in concept gereed) Eind 2020

Nijmegen Ja Eind 2015

Nieuwegein Ja (maar verlopen) Eind 2014 (in 2015 worden nieuwe afspraken gemaakt)

Soest Ja Eind 2016

Stichtse Vecht Nee Gesprekken lopen

Utrecht Ja Eindgesprekken over nieuwe afspraken lopen

Alphen aan den Rijn Nee

Nijkerk Ja Eind 2015

Oegstgeest Nee

Rheden Nee

Rozendaal Ja Eind 2014

Prestatieafspraken per gemeenten

Overleg met huurdersbelangenverenigingenDe contacten met onze huurdersbelangenverenigingen (HBV’s) onderhouden we vooral op lokaal niveau. In Soest is dat de Vereniging Huurders Overleg Soest (VHOS), in Amersfoort de Bewonersvereniging BV Hestia, in Leiden HBV Leiden en in Nijmegen HBV De Klink. Twee regio’s hebben geen HBV: Arnhem en Utrecht. Daar hebben we op andere manieren geprobeerd de contacten met huurders te onderhouden door de inzet van bewonersadviesgroepen over specifieke onderwerpen en de inzet van een participatieraad.

We hebben met onze HBV’s twee keer formeel overleg gehad, het zogenoemde voorjaars en

najaarsoverleg tussen HBV’s en ons bestuur. Tijdens deze bijeenkomsten zijn zaken als de jaarlijkse huurverhoging, de reorganisatie en de politieke ontwikkelingen rondom de corporatiesector besproken .

Daarnaast hebben de HBV’s over verschillende beleidsvoornemens advies uitgebracht:• De jaarlijkse huurverhoging: de HBV’s zijn tegen

de inkomensafhankelijke huurverhoging die we doorvoeren. Maar gezien de verhuurdersheffing en de saneringssteun die we moeten betalen, hebben we geen andere keuze. Los daarvan vinden we het ook redelijk dat mensen die meer verdienen ook wat meer huur betalen (18 procent

22

van onze sociale woningen wordt bewoond door huishoudens met een hoog inkomen). Om de betaalbaarheid in het oog te houden, hebben we een Commissie schrijnende gevallen ingesteld. Deze commissie beoordeelt of een minder grote huurverhoging mogelijk is voor huishoudens die echt in de knel zitten. Met de HBV’s hebben we afgesproken dat ook de huishoudens die in 2014 te maken hebben met een verlaging van het inkomen bezwaar kunnen aantekenen tegen de huurverhoging.

• Reorganisatie: we hebben verschillende documenten over onze voorgenomen reorganisatie voor advies voorgelegd aan de HBV’s. Dat leverde nuttige aandachtspunten op.

• Het Huishoudelijk Reglement bij VvEcomplexen: nadat enkele aanpassingen zijn gedaan, hebben we dit document voor de tweede maal voorgelegd aan de HBV’s. De adviezen zijn verwerkt in het reglement.

• Het onderhoudsabonnement: huurders met een onderhoudsabonnement hoeven kleine reparaties niet zelf uit te voeren. We merken echter dat huurders vaak wachten met het afsluiten van dit abonnement tot het moment dat er iets kapot gaat. Dat is voordelig voor de huurder, maar natuurlijk niet de bedoeling van een abonnement. Daarom hebben we aan de HBV’s het idee voorgelegd een instaptarief te gaan hanteren, net zoals bij de Wegenwacht. De HBV’s stemmen daarmee in, maar alleen bij een lagere abonnementsprijs. Inmiddels hebben we de HBV’s hiervoor een voorstel gedaan. Wordt vervolgd in 2015.

• De Warmtewet: deze wet zorgt voor veel onduidelijkheid en is in sommige situaties (zoals bij VvEcomplexen) lastig toepasbaar. We hebben hierover vaak overlegd met de HBV’s. Zij hebben advies uitgebracht over de nieuwe afrekenmethodiek die we hebben voorgesteld en zijn daarmee akkoord gegaan.

• Regionale managementcontracten: in oktober brachten de HBV’s advies uit over de regionale managementcontracten voor 2015. Door de reorganisatie hanteren we dit jaar een vereenvoudigde versie van dit contract. De HBV’s hadden nog veel vragen en opmerkingen. Dat kwam onder meer doordat we hen eerder te weinig informatie hadden verstrekt. We hebben afgesproken dat we de HBV’s in februari 2015 van aanvullende informatie voorzien, waarna de HBV’s alsnog advies kunnen geven.

• Op weg naar ‘Samenspraak’: we willen op een andere, meer open manier samenwerken met de HBV’s. Zo willen we hen in een vroeg stadium betrekken bij vraagstukken die spelen, zodat we van gedachten kunnen wisselen over de verschillende opties die wij zien. Deze manier van overleg noemen we Samenspraak. Om Samenspraak te laten slagen, moeten zowel Portaal als de HBV’s een omslag maken in de manier van denken en werken.

• Huurdersparticipatie in VvEcomplexen: samen met de HBV’s geven we vorm aan de participatie van huurders die in een gemengd complex wonen. Deze huurders krijgen meer invloed binnen de VvE. Samen maken we hier ook een hand reiking voor. Deze manier van samenwerken is al een goed voorbeeld van Samenspraak.

• Informatievoorziening: de HBV’s ontvingen van ons gedurende het jaar informatie over verschillende onderwerpen, zoals de uitkomsten van het PortaalPanelonderzoek, het jaarverslag en de speerpunten op het gebied van duurzaamheid.

Andere vormen van samenwerkingBehalve met gemeenten en HBV’s werken we ook samen met allerlei organisaties en samenwerkingsverbanden die bovenregionaal of landelijk werken. Zo zijn we lid van branchevereniging Aedes, waarin Bert Keijts (onze bestuursvoorzitter) een bestuurs

23

functie bekleedt. Daarnaast nemen wij deel aan de Vernieuwde Stad, een samenwerkingsverband van twintig grotere stedelijke corporaties. De Vernieuwde Stad houdt zich bezig met vraagstukken op het gebied van volkshuisvesting die zich voordoen in de grote steden. Verder zijn we lid van het kennisplatform Corpovenista, een samenwerkingsverband van veertien corporaties en Aedes, en participeren we binnen bepaalde thema’s in Platform 31.

Op regionaal niveau maken we deel uit van de volgende samenwerkingsverbanden:• Utrecht: STUW (samenwerking van corporaties

werkzaam binnen de stad Utrecht) en de RWU (regionaal samenwerkingsverband van corporaties uit zestien Utrechtse gemeenten).

• Nijmegen en Arnhem: Kr8 (samenwerkende corporaties in de stadsregio Arnhem/Nijmegen).

• Amersfoort: SWEV (Samenwerkende Woningcorporaties Eem en Gelderse Vallei). Binnen de SWEV bespreken we onderwerpen die te maken hebben met wonen en maatschappelijke huis vesting.

• Leiden: VWHR (Vereniging Woningcorporaties Holland Rijnland) is opgericht om een regionaal toewijzingsmodel in te richten, in samenwerking met de gemeenten in de regio. Als opvolger van VWHR is HollandRijnland Wonen (HRW) opgericht. Per 1 april 2014 is onder verantwoording van deze organisatie het nieuwe woonruimteverdeelsysteem in werking getreden.

Samen met huurders kijken we naar nieuwe vormen van onderlinge samenwerking, betrokkenheid en zelfbeheer. Waar zelfbeheer tot besparingen leidt, komen de baten ten gunste van de huurder in de vorm van lagere servicekosten of een korting op de huur.

Zo hebben we bijvoorbeeld samen met huurdersorganisaties een nieuw beleid en huishoudelijk reglement voor VvE’s uitgewerkt dat ervoor zorgt dat huurders meer zeggenschap krijgen. En in Hoograven (Utrecht) werken studenten samen met bewoners aan het dagelijks beheer en de leefbaarheid. Als tegenprestatie krijgen ze huur korting.

Hoofdstuk 2

24

Gezond rendementWe bezitten een grote vastgoedportefeuille die voldoende rendement moet opbrengen. Dat is nodig om onze maatschappelijke prestaties te kunnen leveren en financieel gezond te blijven. Alleen dan kunnen we onze klanten nu en in de toekomst goede en betaalbare woningen bieden. Om die reden sturen we op het rendement van ons vastgoed.

Om op het rendement van ons vastgoed te sturen, gebruiken we een systematiek die uitgaat van een drietrapsraket: richten (portefeuillestrategie), inrichten (portfolioplan) en verrichten (complexplannen).

De richting: portefeuillestrategieIn onze portefeuillestrategie staat hoe we denken

Hoofdstuk 3

Ondernemingsplan

Portefeuillestrategie

MJO per complex

Portfolioplan

Complexbeheerplan

Jaarplannen vakbedrijven

Strategisch(Strategische staf)

Tactisch per gemeente(Assetmanagement, Volkshuisvestingmanagement)

Tactisch per complex(Assetmanagement, Volkshuisvestingmanagement)

Operationeel(Vakbedrijven)

26

dat onze woningportefeuille zich tot 2024 zal ontwikkelen. Het gaat dan om aantallen woningen, maar ook om de kwaliteit van de woningen en de locatie, dit alles gekoppeld aan de doelen van ons ondernemingsplan. In 2015 gaan we samen met onze belanghebbenden kijken of zij onze strategie herkennen en onderschrijven.

De inrichting: portfolioplanDe portefeuillestrategie wordt vertaald naar portfolioplannen . Hierin staat welke concrete activiteiten we per gemeente moeten realiseren en binnen welke begrotingen dat moet passen. Het portfolioplan heeft een looptijd van vier jaar, maar wordt zo nodig jaarlijks bijgesteld.

De verrichting: complexbeheerplanIn een complexbeheerplan staat wat de plannen zijn voor een specifiek complex en wanneer deze uitgevoerd worden.

Data op ordeSturen op vastgoed stelt hoge eisen aan de beschikbare data. Bij de introductie van de marktwaardering bleek dat die data niet altijd voorhanden waren en dat ze bovendien niet altijd klopten. Daarom hebben we in 2014 alle plattegronden die we nog niet hadden alsnog laten maken. Daarnaast controleren we bij de wisseling van huurders voortaan altijd of de gegevens in onze databank nog kloppen. We hebben een nieuw systeem aangeschaft dat ons in staat stelt beter te waarderen en te taxeren. Verder hebben we een investeringsmodel ontwikkeld waarin leegwaarde, marktwaarde in verhuurde staat en het verwachte rendement gekoppeld worden aan de gewenste investering. Hierdoor kunnen we betere investeringsbeslissingen nemen en deze afzetten tegen de financiële, maatschappelijke en vastgoeddoelstellingen van onze portefeuille strategie.

Portaal (exclusief Kanaleneiland) 2014 2013

Totaal woongelegenheden 52.369 52.626

Totaal overig bezit 4.090 3.960

Totaal 56.459 56.586

Mutaties

Nieuwbouw woningen 430 549

Nieuwbouw overig 140 145

Verkoop woningen 566 444

Samenstelling van de portefeuille In 2014 zijn de volgende wijzigingen in onze portefeuille opgetreden:

>>

27

Hoofdstuk 3

Verkoop overig 7 7

Aankoop woningen 0 100

Aankoop overig 0 100

Sloop woningen 68 63

Sloop overig 6 33

Overige mutaties 50 144

Totaal -127 491

Betaalbaarheid woningen

Betaalbaar (minder dan 596,75 euro) 39.471 41.142

Bereikbaar (tussen 596,75 en 699,48 euro) 8.752 7.555

Vrije sector (meer dan 699,48 euro) 1.671 1.466

Grondaankopen De tabel op pagina 29 laat zien welke grondaankopen we hebben gedaan. Grondaankoop is gedefinieerd volgens MG 200126. Alle projecten bevinden zich in ons werkgebied en zijn gericht op de uitoefening van onze volkshuisvestelijke taken. We kopen alleen gronden aan met een woonbestemming. Bij alle onderstaande aankopen is de bouw of bouwvoorbereiding gestart.

28

Huur / Koop / Gemengd

Gemeente Geleid tot start bouwvoorbereiding?

Gerealiseerde start bouw

Bedrag in euro’s

De Eng Huur Soest Ja 2014 5.600

Nieuw Leyden blok 7 Huur Leiden Ja 2012 2.858

Trekvaartplein Huur Leiden Ja 2013 179.709

Nieuw Leyden Kavel 37 Miva Woning Huur Leiden Ja 2013 17.891

Het Zand Veilingterrein Huur Utrecht Ja 2014 3.631.773

Hoge Weide NiaNesto Huur Utrecht Ja 2014 752.131

Maarssen Karavaan Huur Utrecht Ja 2014 1.209.004

Ankaradreef Huur Utrecht Ja 2014 24.230

Totaal 5.823.196

Arnhem Eemland Leiden Nijmegen Utrecht Totaal

Begroting 0 0 157 149 75 381

Realisatie 0 0 158 212 60 430


Begroting 16 0 0 60 0 76

Realisatie 16 0 0 15 0 31

Nieuwbouw De planning was om 381 nieuwbouwhuurwoningen en 76 nieuwbouwkoopwoningen te realiseren. Enkele projecten voor nieuwe huurwoningen hebben we sneller uitgevoerd. De projecten voor

koopwoningen zijn daarentegen vertraagd. We hebben 430 nieuwbouw huurwoningen aan de exploitatievoorraad kunnen toevoegen, terwijl er 31 nieuwbouw koopwoningen zijn opgeleverd. De nieuwe koopwoningen zijn allemaal verkocht.

Grondaankopen

Opleveringen nieuwbouw huurwoningen

Opleveringen nieuwbouw huurwoningen

29

Renovaties: minder dan we van plan warenIn 2014 hebben we 1.016 renovaties uitgevoerd, minder dan de voorgenomen 1.639. Door diverse oorzaken, zoals het niet tijdig verkrijgen van voldoende draagvlak, liep de uitvoering van

projecten vertraging op. Ook bij de geplande renovaties binnen de Stroomversnelling (zie pagina 34) is sprake van vertraging. De stap van prototype naar betaalbaar project blijkt in de praktijk lastiger dan gedacht.

De verkoop trok aanDe markt voor betaalbare koopwoningen is duidelijk aangetrokken, en dat hebben we gemerkt . We hebben 566 woningen van ons bestaand bezit verkocht. Dat zijn er 143 meer dan we hadden begroot (423).

Vooral de laatste twee maanden van het jaar hebben we meer woningen verkocht dan verwacht. Dat komt waarschijnlijk door de rentedaling in november, de aangekondigde beperking van de leenruimte per 1 januari 2015 en de gunstige fiscale schenkingsregeling die eind 2014 afliep.

Hoofdstuk 3


Begroting 192 138 517 462 330 1.639

Realisatie 72 0 577 104 263 1.016


Begroting 48 82 82 74 137 423

Gerealiseerd 92 99 83 96 196 566

Bruto opbrengst* 10.132 15.888 11.965 11.683 29.978 79.646 *

* Bedragen zijn in miljoenen euro’s

Opleveringen renovaties

Verkochte woningen

30

Hoofdstuk 3

Prestaties van de portefeuille Wij waarderen ons vastgoed in de jaarrekening sinds 2012 op basis van de marktwaarde verhuurde staat. De waardeontwikkeling van onze woningportefeuille was het afgelopen jaar positief.

De marktwaarde verhuurde staat zoals deze in de tabel is weergegeven, betreft de netto openmarktwaarde op 31 december van het boekjaar. Voor de verwerking van de vastgoedwaardering in de jaarrekening zijn de volgende aanpassingen op de netto openmarktwaarde gemaakt:• leegstaande verhuureenheden eind 2014 zijn

gewaardeerd op de leegwaarde;• verhuureenheden bestemd voor sloop zijn

afgewaardeerd ;• verhuureenheden die in eigen gebruik zijn,

worden gewaardeerd op de kostprijs.

De waardestijging van de woningportefeuille is het gevolg van:• de huurstijging in 2014 (deze was boven de

inflatie en daarnaast was de huurverhoging inkomensafhankelijk);

• een lagere disconteringsvoet: woningbeleggingen worden op dit moment als veiliger en interessanter gezien dan een jaar geleden;

• een iets hogere leegwaarde;• een positievere verwachting van de leegwaarde

ontwikkeling.

De verschillen in indirect rendement worden veroorzaakt door verschillen in de marktontwikkeling in 2014 en de verwachte ontwikkeling van leegwaarden.

Marktwaarde verhuurde staat (NOM = netto open marktwaarde)*


Waarde 2012 446 889 597 943 1.766 4.641

Waarde 2013 415 900 630 963 1.685 4.593

Waarde 2014 436 964 679 1.023 1.816 4.918


0,0%

1,0%

2,0%

3,0%

4,0%

5,0%

6,0%

7,0%

8,0%Totaal

Utrecht

Nijmegen

Leiden

Eemland

Arnhem

Arn

hem

Eem

lan

d

Leid

en

Nijm

egen

Utr

ech

t

Tota

al

Indirect rendement van onze woningen

31

Hoofdstuk 3

Waardeontwikkeling van de bedrijfsmatig-onroerendgoedportefeuille

Maatschappelijk/

wonen zorg

Winkel Kantoor Bedrijfsruimte

Overig BOG Parkeren Totaal

Waarde 2012 95,2 9,8 7,6 3,7 5,2 30,7 152,2

Waarde 2013 88,9 13,0 28,2 3,7 4,6 29,9 168,3

Waarde 2014 87,1 12,1 26,1 4,0 2,5 30,8 162,6

De waardedaling van het bedrijfsmatigonroerend goed is voornamelijk het gevolg van een afname van de markthuur en een negatievere verwachting van de markthuurontwikkeling. De verlaging van de disconteringsvoet had een positief effect.Het merendeel van deze portefeuille bestaat uit woonzorgcomplexen die het laatste decennium aan de portefeuille zijn toegevoegd. Bij de waardering van het zorgvastgoed is rekening gehouden met de markteffecten van het scheiden van wonen en zorg.

De markt voor winkelpanden en kantoren is slecht. Gelukkig vormen bedrijfsruimten maar een klein deel van onze portefeuille.

Direct rendement op de woningportefeuilleIn 2014 was het direct rendement op onze totale woningportefeuille 3,1 procent. De rendementen verschillen doordat de samenstelling van de portefeuille en de lokale lasten per regio anders zijn.


0,0%

0,5%

1,0%

1,5%

2,0%

2,5%

3,0%

3,5%MeergezinswoningenEensgezinswoningenWoningen

NijmegenArnhemUtrechtLeidenEemlandTotaal niveau

Direct rendement van onze woningen

32

Kwaliteit en energiezuinigheidIn 2020 moeten al onze woningen voldoen aan een bepaalde kwaliteitsstandaard. Dat betekent dat we onze woningen voorzien van dubbel glas, inbraak werend hang en sluitwerk, hrketels, mechanische ventilatie en wasmachineaansluitingen. In 2014 hebben we met dat doel ruim 9,4 miljoen euro in onze woningen geïnvesteerd (begroot was 7,4 miljoen). Naar verwachting wordt energie steeds duurder. Daarom maken we onze woningen steeds energiezuiniger . Zo helpen we onze huurders om hun woonlasten zo laag mogelijk te houden. Onze woningen hebben in 2020 energielabel B.

Energielabels zelfstandige woningen

Energielabel 2014 2013

A 4.255 3.799

B 10.799 9.632

C 15.628 16.108

D 10.337 10.591

E 5.082 5.597

F 2.728 3.229

G 1.065 1.207

Totaal 49.894 50.163

Het eindtotaal van de tabel wijkt af van het totaal aantal woongelegenheden, omdat alleen zelfstandige woningen een energielabel krijgen.

Veiligheid en gezondheid

AsbestIn 2014 hebben we 910 asbestinventarisaties verricht . Daarmee zijn de preventieve inventarisaties afgerond. Asbest in de hoogste risicoklasse (nietgebonden asbest) hebben we meteen gesaneerd. Als er sprake is van gebonden asbest, nemen we de sanering op in onze meerjarenplanning.

BrandveiligheidAl onze woningen zijn gescand op de risico’s van brand. De aanbevelingen om woningen brandveiliger te maken, hebben we verwerkt in de meerjarenonderhoudsbegroting. De uitvoering vindt de komende jaren plaats (tot 2020). Daar naast komt in elke woning een rookmelder. Eind 2015 moet deze actie afgerond zijn.

OpenverbrandingstoestellenSinds 2007 vervangen we openverbrandingstoestellen door gesloten toestellen. Inmiddels is 90 procent vervangen. De laatste openverbrandingstoestellen bevinden zich veelal in complexen die gesloopt worden. Daar zijn wel COmeters geplaatst.

Uitgaven aan veiligheid en gezondheid

Uitgave aan … Bedrag in euro’s 2013

asbest 560.751 3.799

brandveiligheid 782.960 9.632

legionella 13.340 16.108

33

De totale uitgaven aan onderhoud zijn iets hoger dan begroot. Dat komt vooral door de toenemende kosten voor het verwijderen van asbest (begroting 0,4 miljoen euro, realisatie 1,5 miljoen euro).

In ons kwaliteitshandboek staat precies hoe wij woningen bij mutatie opleveren. Ook over kwaliteit en dienstverlening zijn afspraken gemaakt met comakers.

WarmtewetOp 1 januari 2014 is de Warmtewet ingevoerd. Deze wet geldt voor afnemers die zijn aangesloten op een collectieve warmteinstallatie. Zij hebben geen keuze in hun warmteleverancier. Corporaties worden dan aangemerkt als warmteleverancier en moeten daarom de Warmtewet volgen. Deze wet regelt onder meer de maximale tarieven voor de afnemers, de compensatie bij storingen en de procedure bij klachten.

Als warmteleverancier hebben we een leveringsovereenkomst afgesloten met de huurders om wie het gaat. In 2014 hebben we op de nieuwe wijze afgerekend. De wet is complex, vooral bij VvE’s.

InnovatieWe zijn ervan overtuigd dat bouwen en renoveren goedkoper, sneller en beter kunnen, zodat we meer kunnen doen met minder geld. En dat betekent: lagere woonlasten voor onze huurders.

StroomversnellingInnoveren doen we onder meer binnen de Stroomversnelling. Zes corporaties en vier grote bouwbedrijven werken in dit verband samen. In de komende drie jaar worden circa 10.000 woningen zodanig gerenoveerd zonder dat de woonlasten stijgen. Na de renovatie wekken ze net zo veel energie op als dat ze verbruiken. Er is een slimme manier bedacht om deze grootschalige ingreep te financieren.

Onderhoud

Planmatig en contractonderhoudDe begroting voor planmatig onderhoud (inclusief contracten en VvEonderhoud) bedroeg 49,8 miljoen euro. De besparingen zijn vooral het gevolg van positieve aanbestedingsresultaten en het vervallen van vooraf begrote werkzaamheden.

Dagelijks onderhoudSinds 1 januari 2014 is ons onderhoudsbedrijf VOC volledig verantwoordelijk voor het uitvoeren van het dagelijks onderhoud. Er is ruim 27 miljoen euro aan dagelijks onderhoud (inclusief asbestverwijdering) besteed. De klanttevredenheid lag ruim boven de 7. Behalve over de kwaliteit van de uitvoering, zijn onze huurders zeer tevreden over de snelle afhandeling.

Hoofdstuk 3

Uitgaven VOC

Mutatieonderhoud Reparatieonderhoud Asbest Totaal

Begroting* 14.166.000 11.712.000 400.000 26.278.000

Realisatie* 13.148.000 13.008.000 1.492.000 27.648.000


34

De energielasten van de huurder worden door de corporaties geïnd en geïnvesteerd in renovatie. De betrokken bouwers garanderen dat de woning, na renovatie, energieneutraal is. Een belangrijke stap in de verduurzaming van de woningvoorraad, een zorg minder voor de huurder die een comfortabel huis heeft met stabiele lasten, en een impuls voor de bouwsector.In 2014 hebben we in Soesterberg een start gemaakt met de Stroomversnelling (40 woningen, inclusief twee pilots). Dat bleek moeilijker dan we vooraf dachten. In 2015 werken we samen met partners aan de verdere ontwikkeling. NiaNestoBinnen het project NiaNesto proberen we het bouwproces te vernieuwen en te versnellen. Een NiaNestowoning is energieneutraal, staat binnen zes maanden en wordt samen met de bewoners ontworpen. In Nijmegen hebben we inmiddels zestien van deze woningen gebouwd, en in Utrecht 33.

BarbahuisHet Barbahuis is een woonconcept waarbij toekomstige bewoners grote invloed uitoefenen op de inrichting van hun nieuwe woning. De bouw van het eerste Barbahuis in Leiden gaat in 2015 van start.

35

Voldoendefinanciële middelen We werken constant aan een gezonde vermogenspositie, beheersen onze financiële en bedrijfsrisico’s en streven naar een voldoende operationeel resultaat. Zo zijn we er zeker van dat we over voldoende financiële middelen beschikken om onze maatschappelijke taak uit te voeren.

Sturen op vermogenHet vermogen van de corporatie bestaat onder andere uit de inkomsten uit huur en verkoop.Het beheer van het vermogen is erop gericht zo veel mogelijk maatschappelijke prestaties te reali seren. Dit doen wij binnen de regels van CFV, WSW en de minister met als uitgangspunt een gezond rendement tegen zo min mogelijk risico’s.

SolvabiliteitOnder solvabiliteit wordt de verhouding tussen eigen vermogen en totale vermogen verstaan. Sinds 2012 waarderen we ons bezit op marktwaarde. Eind 2014 was de solvabiliteit 60 procent, iets hoger dan de 57 procent van eind 2013. Solvabiliteit berekenen we ook, volgens de berekeningswijze van het CFV, aan de hand van de bedrijfswaarde van het vastgoed. Eind 2018 is onze risiconorm 19 procent. We zitten met 32 procent solvabiliteit dus ruim boven de norm.

In het financieel beleidsplan zijn interne signaalwaarden opgenomen voor de financiële ratio’s, zoals de ICR, DSCR, loan to value, solvabiliteit en

dekkingsratio. Wij hanteren dus voor onze eigen bedrijfsvoering strengere normen dan het WSW.Onze financiële positie is goed. Dit blijkt uit het positieve continuïteitsoordeel van het CFV en de financiële beoordeling van het WSW, maar ook uit de positieve uitkomsten op onze eigen ratio’s (zie tabel op de rechterpagina).

Gevolgen verhuurdersheffingHet is duidelijk dat de verhuurdersheffing blijft. Dat legt een groot beslag op onze financiën. In 2013 bedroeg deze heffing nog 1,1 miljoen euro, deze is inmiddels gestegen naar 28 miljoen euro. De heffing loopt op tot 40 miljoen euro in 2018 en daarna is de stijging jaarlijks gekoppeld aan de inflatie.

Behalve met de verhuurdersheffing hebben we ook te maken met de saneringsbijdrage die jaarlijks wordt vastgesteld en geheven door het CFV. Over 2014 was onze bijdrage nog 10,3 miljoen euro. Voor 2015 hielden we rekening met een bijdrage van 6,2 miljoen euro, maar die vervalt. Een eenmalige meevaller, die ons wat financiële ruimte biedt. Die benutten we door in 2015 de huur minder te verhogen dan wettelijk is toegestaan.

Sturen op financiële risico’sOm geborgde leningen te krijgen, hanteert het WSW het risicobeoordelingsmodel van ratingbureau Standard & Poor’s. Dit model wordt ook door ons gebruikt en kijkt naar twee risico’s:

Hoofdstuk 4

36

Financial RisksEen toetsing van de (toekomstige) financiële positie aan de hand van vijf financiële kengetallen: • de interest coverage ratio (ICR ofwel rentedek

kingsgraad) geeft aan of uit de operationele kasstroom de renteverplichtingen op het vreemd vermogen voldaan kunnen worden;

• de debt service coverage ratio (DSCR) geeft aan of er voldoende operationele kasstromen beschikbaar komen voor rente en aflossing;

• de loan to value laat de verdiencapaciteit van het vastgoed ten opzichte van de omvang van het eigen vermogen zien;

• de solvabiliteit op basis van bedrijfswaarde, de verhouding tussen eigen vermogen en vreemd vermogen;

• de dekkingsratio toont de mate waarin ons bezit is gefinancierd met vreemd vermogen uitgaande van de WOZwaarde.

Business RisksEen beoordeling van de bedrijfsrisico’s aan de hand van 24 kwalitatieve vragen gericht op de identifica

tie van specifieke risico’s en de beheersing. Gezien het belang van de Business Risks hebben we het model van Standard & Poor’s gebruikt. We komen uit op een laag dan wel midden risicoprofiel.

Borgingsplafond WSWHet borgingsplafond is de maximale omvang van de geborgde leningportefeuille. In de tweede helft van 2014 stelde het WSW een borgingsplafond van bijna 2 miljard euro beschikbaar. Voldoende voor onze reguliere activiteiten.

DerivatenportefeuilleIn 2014 zijn de rentes op de financiële markten scherp gedaald, waardoor we niet meer voldeden aan onze interne norm (het kunnen opvangen van een rentedaling van 225 basispunten), maar wel aan de norm van het CFV. Daarom hebben we voor 100 miljoen euro aan derivaten afgewikkeld en van drie derivatencontracten de looptijden verkort. Verder zijn we in december 2014 een lening aangegaan om toekomstige breaks te kunnen opvangen.

Omschrijving indicator

Score 2014* 2015 2016 2017 2018 2019 Interne signaalwaarde

Norm WSW

ICR 1,50 1,65 1,72 1,75 1,79 1,88 Minimaal 1,5 Minimaal 1,4

DSCR 1,15 1,29 1,31 1,30 1,31 1,33 Minimaal 1,1 Minimaal 1,0

Loan to value** 65,0% 65,2% 65,6% 65,1% 64,9% 65,0% Maximaal 71% Maximaal 75%

Solvabiliteit** 33,5% 33,4% 33,6% 33,7% 34,1% 35,0% Minimaal 20% Minimaal 20%

Dekkingsratio 22,4% Maximaal 50% Maximaal 50%

Signaalwaarden

* Bovenstaande indicatoren zijn ontleend aan de ingediende prognose-informatie 2014 (dPi)

** Op basis van bedrijfswaarde

37

Als gevolg van een rentedaling medio maart 2015 was onze liquiditeitsbuffer tijdelijk lager dan de verplichte 200 basispunten. Conform de Beleidsregels Derivaten hebben wij dit gemeld en een plan van aanpak opgesteld om ervoor te zorgen dat wij op korte termijn weer voldoen aan de norm. Door een rentestijging voldoen wij weer aan de Beleidsregels Derivaten, op 10 juni 2015 beschikten wij over een liquiditeitsbuffer van 281 basispunten.

De derivatenportefeuille is opnieuw kleiner ge worden, 1.050 miljoen euro (bruto notional amount) in plaats van 1.150 miljoen euro (bruto notional amount). De portefeuille bestaat voor 575 miljoen euro uit reguliere interest rate swaps, voor 200 miljoen euro uit gestructureerde derivaten, voor 125 miljoen euro uit swaptions en voor 150 miljoen euro uit overige derivaten.

Onze derivatenportefeuille bevat contracten met een lange looptijd: het laatste contract loopt af in 2069. Deze contracten zijn afgesloten om het renterisico af te dekken. Bij het opstellen van de jaarrekening over 2014 is onze financieringsbehoefte voor de lange termijn opnieuw bepaald. Inzichten over de ontwikkeling van de woningmarkt en de nieuwe wetgeving hebben we hierin verwerkt. We voorzien een lagere financieringsbehoefte dan eerder geprognotiseerd. We nemen de kosten van het verkorten van de looptijd in één keer in de winstenverliesrekening op. Dit leidt tot een kostenpost van 5,87 miljoen euro (kost-prijshedge-accounting) in 2014.

Als gevolg van de dalende rente is de negatieve marktwaarde van de derivatenportefeuille toegenomen. Van 212 miljoen euro negatief eind 2013 tot 421 miljoen euro negatief eind 2014. De door ons afgestorte margin call steeg, van 36 miljoen euro naar 61 miljoen euro. In totaal beschikten we

eind 2014 over een liquiditeitsbuffer van 242 miljoen euro. Deze buffer bestaat uit 53 miljoen euro uit de waarde van een obligatieportefeuille, 75 miljoen uit kasgeldfaciliteiten en 114 miljoen euro spaargelden.

Toezichtbelemmerende bepalingenVolgens de beleidsregels van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties mogen er geen toezichtbelemmerende bepalingen in derivatencontracten staan. Daarom zijn wij sinds 2012 in gesprek met de banken met als resultaat dat de meeste toezichtbelemmerende en andere risicovolle bepalingen intussen uit de contracten zijn gehaald. In het eerste kwartaal van 2014 zijn de bepalingen bij J.P. Morgan uit de overeenkomst gehaald. In het laatste kwartaal is de derivatenportefeuille bij Société Générale afgewikkeld, waarmee de toezichtbelemmerende bepalingen die in dit contract stonden tot het verleden behoren. Alleen bij BNP Paribas hebben wij nu nog te maken met een toezichtbelemmerende bepaling.

Sturen op operationeel resultaatEen structureel gezonde exploitatie van ons vastgoed is essentieel om financiële continuïteit te waarborgen. Het operationeel bedrijfsresultaat is 137,6 miljoen euro positief, ongerealiseerde waardeveranderingen van 250,2 miljoen euro positief. Tegenover de binnenkomende huren van 308,8 miljoen euro, staan de bedrijfslasten ter hoogte van 210 miljoen euro. De daling van de bedrijfslasten is het gevolg van de reorganisatie en een daling van de onderhoudskosten met 18,3 miljoen euro. Wel is de post overige bedrijfslasten gestegen door de verhuurdersheffing van 27,8 miljoen euro. Voor meer informatie verwijzen wij naar de jaarrekening 2014 op onze website.

Hoofdstuk 4

38

Enkelvoudige winstenverliesrekening over 2014 Budget 2014 Realisatie 2014 Realisatie 2013 Verschil realisatie

20142013

Bedrijfsopbrengsten

Huren 310,9 307,8 293,7 14,1

Opbrengsten servicecontracten 21,7 18,0 17,1 0,9

Overheidsbijdragen 0,6 0,3 0,3

Netto verkoopresultaat vastgoedportefeuille 11,5 10,3 1,5 8,8

Geactiveerde productie ten behoeve van het eigen bedrijf 6,4 4,7 5,3 0,6

Overige bedrijfsopbrengsten 3,1 4,1 15,4 11,3

Totaal bedrijfsopbrengsten 353,6 345,5 333,3 12,2

Bedrijfslasten

Afschrijvingen op materiële vaste activa 2,3 2,4 1,8 0,6

Overige waardeveranderingen vastgoed 4,4 4,4

Personeelskosten 44,5 36,1 40,6 4,4

Lasten onderhoud 76,8 70,8 91,7 20,9

Bijzondere waardeveranderingen van vlottende activa 0,5 0,5

Leefbaarheid 4,0 4,3 5,6 1,3

Lasten servicecontracten 21,9 18,2 17,9 0,3

Overige bedrijfslasten 83,0 79,4 64,2 15,2

Totaal bedrijfslasten 232,5 211,3 225,7 -14,3

Saldo uit operationele bedrijfsuitoefening 121,1 134,2 107,6 26,5

39

Governance op verbindingen In het Verbindingenstatuut is het toetsingskader vastgelegd dat het bestuur hanteert bij het aangaan en het beheersen van de verbindingen. Het Verbindingenstatuut is onderdeel van het Toezichtskader (zie www.portaal.nl). In het Verbindingen statuut wordt tevens op hoofdlijnen een verband gelegd met de planning & controlcyclus, de governance en het risicomanagement. Het Verbindingenstatuut geeft verder inzicht in de wijze waarop de Raad van Commissarissen het toezicht op de verbindingen heeft ingericht.

OntwikkelingenIn onderstaande figuur staan de deelnemingen. In bijlage 2 zijn de kerncijfers van de betreffende entiteiten opgenomen. De afgelopen jaren hebben we de nevenstructuur aanzienlijk gereduceerd. Eind 2014 is de CV De Witte Vrouwe geliquideerd. Naar verwachting worden in 2015 − met het afronden van de herstructurering Nieuw Leyden in Leiden − de volgende deelnemingen ontbonden: Portaal Nieuw Leyden BV, Nieuw Leyden Beheer BV en Nieuw Leyden CV. Het besluit tot ontbinding is genomen op de aandeelhoudersvergadering

Hoofdstuk 4

NieuwLeyden

CV

48% 4%

StichtingUtrechtse

Woningcorporaties

StichtingDe Glazen Lift

Stichting RegioplatformWoningcorporaties

Utrecht

Vereniging‘Kunstveld’

Stichting Woonruimteverdeling

Regio Utrecht

PortaalHolding

BV

Woningnet NV

BV Woonwagenexploitatie

VOC De Rendant

BV

BEO BV

Ontwikkels- Combinatie

Kanaleneiland VOF

POGB BV

PortaalKanalen-eiland BV

PortaalNieuw

Leyden BV

NieuwLeyden

Beheer BV

Samenwerking in serviceontwikkeling

Slapend, aflopend of stille vennoot

Actief bezit en/of projectontwikkeling

Actief

Beheer B.V.

Bestuurlijke deelneming

100%5,6%33% 2,08%

99,75%

0,25%

100% 100% 100% 100% 100% 100%

1%

0,5%49,75%

24,75%

33,3%

50%

25%

Stichting Portaal

CV WoBoWiArnhem

GEMKanalen-eiland CV

CoöperatieSmart

Finance BA

Kanalen-eiland

Beheer BV

PortaalParticipatie

BV

40

eind 2014. Ook de CV Wonen Boven Winkels Arnhem (WoBoWi) (51 procent) en Binnenstad Etage Ontwikkeling BV worden naar verwachting in 2015 geliquideerd.

De belangrijkste overige deelnemingen:• Vastgoed Onderhoud Centrale BV (VOC BV).

VOC BV is een zelfstandig onderhoudsbedrijf. VOC is sinds 1 januari 2014 verantwoordelijk voor het nietplanmatig onderhoud van de ruim 56.000 woningen. Denk aan reparatieverzoeken, onderhoud bij mutatie, onderhoud bij brandschade en woningverbetering. Om dit werk zo efficiënt en goedkoop mogelijk uit te voeren, beschikt VOC over een aantal vakdisciplines, waaronder timmerlieden, loodgieters, schilders, elektriciens, metselaars en tegelzetters. Ongeveer 99 procent van de omzet van VOC is op dit moment afkomstig van Portaal.

• De Rendant BV. Dit is de VvEbeheerder van Portaal.

• De belangrijkste overige deelnemingen zijn: Portaal Participatie BV, Ontwikkelcombinatie Kanaleneiland vof (33,3 procent), Portaal Onroerend Goed BV (POGB), Portaal Kanaleneiland BV, Kanaleneiland Beheer BV (25 procent) en GEM Kanaleneiland CV (24,75 procent + 1 procent * 25 procent = 25 procent). De deelnemingen hebben een belang in de (her)ontwikkeling van het Utrechtse Kanaleneilandgebied. Er is een grote onderlinge verwevenheid door middel van zeggenschap en beheer, samen met de andere deelnemende partijen in dit ontwikkelplan (Heijmans Projectontwikkeling, voorheen ProperStok, Mitros en de gemeente Utrecht).

RisicomanagementWe zetten ons vermogen in om maatschappelijke doelen te realiseren. Vanuit dat besef hebben we ons financieel beleid ingericht. In de financiële

sturing hanteren we ratio’s die veelal strenger zijn dan de toezichthoudende organisaties, WSW en CFV, hanteren.

Ons risicomanagementbeleid steunt op de volgende uitgangspunten:• Het bestuur, de proceseigenaren en het lijn

management zijn verantwoordelijk voor de opzet en het testen van de werking van ons integraal risicomanagementraamwerk en onze interne controle. Dit raamwerk heeft tot doel significante risico’s te identificeren, de realisatie van doelstellingen te bewaken en het naleven van relevante wet en regelgeving te waarborgen;

• Een adequaat integraal risicomanagementraamwerk en een goede interne controle reduceren de kans op fouten, het nemen van onjuiste beslissingen en de kans dat we voor verrassingen komen te staan tot een acceptabel niveau;

• Het risicomanagement is waar mogelijk geïntegreerd in de operationele processen van het lijnmanagement en de planning en controlcyclus;

• Het nemen van risico’s is onderdeel van een gezonde bedrijfsvoering. De eindverantwoordelijkheid voor het antwoord op de vraag wat daarbij maximaal acceptabel is (de zogenoemde risicoacceptatie) ligt bij het bestuur.

Risicomanagement valt onder de afdeling Governance, Risk en Compliance (GRC). Hierbinnen werken een complianceofficer en een risicomanager. Deze laatste functie is nieuw. De risicomanager ondersteunt het management bij het opstellen en naleven van een integraal risicobeleid en alles wat hiervan wordt afgeleid (het risicobeheersingsraamwerk, richtlijnen, processen, instrumenten). Daarnaast geeft de risicomanager het bestuur gevraagd en ongevraagd advies. Dit alles moet ervoor zorgen dat we risico’s inzichtelijk maken en beheersen en dat het management en bestuur in staat zijn een in control statement

41

af te geven. De afdeling GRC rapporteert twee keer per jaar aan de Raad van Bestuur en de Raad van Commissarissen. Overigens wint het bestuur voor specifieke risicogebieden ook advies in bij derden.Over de risico’s die samenhangen met projectontwikkeling krijgt het bestuur advies van VoorPortaal. Deze investeringscommissie toetst of projecten voldoen aan onze normen. Als het bestuur in de besluitvorming afwijkt van het advies van VoorPortaal, wordt de Raad van Commissarissen geïnformeerd. De voorzitter van VoorPortaal is een externe functionaris, dit in verband met de onafhankelijkheid.

De Treasury Commissie adviseert het bestuur over treasurybeleid. Eén van de leden is een externe risicomanager die alle transacties beoordeelt en toetst of voorstellen voldoen aan de normen van het Treasury Statuut en Treasury Handboek. De treasuryafdeling kent een strikte scheiding tussen front, mid en backoffice. Bij het inrichten van de afdeling zijn de aanbevelingen van het CFV opgevolgd.

Strategische risico’sEind 2013 zijn, samen met de Raad van Commissarissen, de strategische risico’s bepaald. Aan de hand van onze missie en visie en de interne en externe ontwikkelingen, bepalen we hoe we onze strategische risico’s inventariseren en hoe bestaande risico’s zich hebben ontwikkeld. De uitkomsten kunnen ertoe leiden dat we beheersmaatregelen of kritische succesfactoren aanpassen en leiden tot maatregelen voor heel Portaal of voor de regio’s en vakbedrijven. De verschillende bedrijfsonderdelen houden bij het uitvoeren van de beheersmaatregelen rekening met regiospecifieke aandachtspunten. De uitkomsten van onze interne controlecyclus geven, samen met de herijking van onze strategische risico’s, antwoord op de vraag of we de

juiste dingen doen. Risicomanagement levert zo een bijdrage aan het effectief en efficiënt inzetten van onze middelen voor onze kerntaak.

ComplianceHet compliancereglement bevat de richtlijnen voor een goede implementatie, handhaving en naleving van wet en regelgeving, en interne regels en procedures. De complianceofficer zorgt voor inbedding van compliance in de bedrijfsprocessen. In 2014 is de integrale aanpak van het risicomanagement ingebed in de planning en controlcyclus. Voor de operationele processen zijn de compliancerisico’s meegenomen in de risicocontrolematrices.

IntegriteitOm integer handelen te waarborgen, beschikken wij over een gedragscode, een regeling ongewenst gedrag, een privacyreglement en een klokkenluidersregeling. In 2013 hebben we door een extern bureau een nulmeting integriteit laten uitvoeren. Op basis daarvan zijn er in 2014 verschillende acties ondernomen. Zo zijn de acht elementen van integriteit (zoals opgenomen in de nulmeting) vertaald in de competentieprofielen van Het Nieuwe Portaal. De functies in de nieuwe organisatie zijn beoordeeld op kwetsbaarheid voor integriteitsissues. In 2015 krijgen medewerkers in kwetsbare functies dilemmatrainingen.

Integriteitsmeldingen In 2014 kregen we, via de klokkenluidersregeling, signalen over mogelijk niet integer handelen bij de verkoop van bedrijfsonroerendgoed. Intern onderzoek wees uit dat er geen sprake was van fraude. Wel bleken verbeteringen in het verkoopproces nodig om de transparantie en zakelijkheid te waarborgen. Het verkoopproces is opnieuw in gericht en beschreven.

Hoofdstuk 4

42

Strategisch risico Impact op speerpunt ondernemingsplan

Resultaten en speerpunten

Door gebrek aan financiering, bijvoorbeeld als gevolg van stijgende rentelasten, …

… kunnen we de transformatieopgave en de wensportefeuille niet realiseren.

Wat hebben we gedaan?• 20 procent lastenreductie.• Besturingsfilosofie ‘Eén Portaal’ ingevoerd.

Wat gaan we in 2015 doen?• Kijken hoe we onze financieringsbronnen kunnen uitbreiden.• Bepalen welk maximaal risico Portaal bereid is te accepteren.

Door besluiten te nemen die zijn gebaseerd op nietactuele, onbetrouwbare en/of onvolledige marktinformatie op het gebied van portfolio (bijvoorbeeld: verkoop, planning onderhoud) ...

… geven we op een nietactuele of onvolledige wijze invulling aan de transformatieopgave.

Wat hebben we gedaan?• Verbetering van het klantvolgsysteem. Het systeem is nu betrouwbaar en

toegankelijk voor alle medewerkers die ermee moeten werken.• Meer kennis van de klant. In 2014 is de kennis over klantprofielen en de match tussen

deze profielen en onze producten en diensten sterk verbeterd. Deze informatie is vastgelegd in een systeem en is toegankelijk voor de betrokken medewerkers.

• We zijn getransformeerd tot Het Nieuwe Portaal en geven invulling in de gewenste portefeuille binnen de woonvisie van de gemeente.

Wat gaan we in 2015 doen?• We verstrekken de gemeenten vóór 1 juli voorafgaand aan het begrotingsjaar een

meerjarig overzicht van voorgenomen activiteiten. Hierbij krijgen gemeenten inzicht in onze investeringscapaciteit.

• De positie van de huurdersorganisaties wordt versterkt door hen meer te betrekken bij het opstellen van onze beleidsplannen.

• Jaarlijks kijken we met de wethouders in de gemeenten waarin we werken of we onze doelen hebben gehaald. Daarnaast maken we afspraken over de manier waarop we het nakomen van onze prestatieafspraken gaan monitoren. Het bestuur heeft twee keer per jaar overleg met de huurdersbelangenverenigingen.

Door onvoldoende kennis van de behoeften van onze huurders en kennis van de wijk …

… voeren we de verkeerde interventies uit of leveren we de verkeerde diensten.

Wat hebben we gedaan?• Bewoners en betrokkenen vroeg in het onderhouds, renovatie en ontwikkelproces

betrekken.

Wat gaan we in 2015 doen?• Ervoor zorgen dat het programma Samenspraak bijdraagt aan de invloed van

belanghebbenden op ons beleid >

Hoe gaan we om met strategische risico's?

43

Hoofdstuk 4



Door onvoldoende risicobuffer in het eigen vermogen …

… kunnen we op enig moment niet meer aan onze verplichtingen voldoen.

Wat hebben we gedaan?• 20 procent lastenreductie.• We hebben voldaan aan de aflossingsfictie van het WSW (operationele kasstroom

na twee procent aflossingsfictie blijft boven nul).

Wat gaan we in 2015 doen?• We bepalen welk maximaal risico (risk appetite) Portaal bereid is te accepteren,

op basis van een kwantificering van risico’s. Er komt een tool om de risico’s te kwantificeren en de buffers in het eigen vermogen te bepalen.

Als calamiteiten onvoldoende worden gemanaged …

… kunnen mensen daar slachtoffer van worden en leiden we imago en financiële schade.

Wat hebben we gedaan?• Asbestinventarisaties uitgevoerd.• De organisatie flexibeler en slanker gemaakt.• Werkzaamheden gestandaardiseerd.

Wat we in 2015 gaan oppakken:• Asbesttrainingen.

Als er onvoldoende aandacht is voor de betaalbaarheid van onze woningen …

… kunnen onze huurders hun woning moeilijker betalen.

Wat hebben we gedaan?• Innovatie gericht op lagere woonlasten (Stroomversnelling, NiaNesto, Barbahuis).• We handhaven 80% maximaal redelijk als streefhuur.

Wat gaan we in 2015 doen?• Woningen energieneutraal (EPC = 0,0) maken.• Energienotaloze woningen realiseren.• Huurders hun (duurzame) energie in zelfbeheer geven. • We handhaven 80% redelijk als streefhuur.• We matigen de inkomensafhankelijke huurverhoging voor de laagste inkomens.

Doordat Portaal onvoldoende inzicht heeft in de kwaliteit van het bezit …

… plegen we niet tijdig genoeg onderhoud en neemt de kwaliteit van ons bezit af.

Wat hebben we gedaan?• (Ook) sturen op rendement.• Externe toetsing van onze meerjarenonderhoudsplanning.

Wat gaan we in 2015 doen?• Vastgoed registreren in het ERPsysteem. >

44



Door het achterblijven van de verkoop van woningen (bestaand en nieuwbouw) …

… komen onvoldoende middelen beschikbaar om investeringen (nieuwbouw en onderhoud) te blijven doen.

Wat hebben we gedaan?• In de nieuwe organisatie zijn alle verkoopactiviteiten geclusterd.• In 2014 hebben we meer verkocht dan begroot.

Wat gaan we in 2015 doen?• Een marktanalyse uitvoeren als basis voor de positionering (strategie) en uitvoering

(operationeel).• Werken aan de verdere professionalisering van het verkoopteam.

Als wij onze stakeholders (bijvoorbeeld gemeenten) niet duidelijk kunnen maken dat wij ons vermogen en onze inkomsten doelmatig en effectief inzetten …

… wordt onze legitimiteit als maatschappelijke partij aangetast. Dit kan leiden tot grote financiële schade en onherstelbaar imagoverlies.

Wat hebben we gedaan?• We hebben een aanzienlijke reductie van de bedrijfslasten bereikt door de

reorganisatie. • We zijn het programma Samenspraak gestart. • We hebben meegedaan aan de CBC Benchmark.• Met de wethouders in de gemeenten waarin we werken hebben we gekeken of

we onze doelen hebben gehaald. Daarnaast hebben we afspraken gemaakt over de manier waarop we het nakomen van onze prestatieafspraken gaan monitoren.

• Het bestuur heeft twee keer per jaar overleg gehad met de huurdersbelangenverenigingen.

• De positie van de huurdersorganisaties hebben we versterkt door hen meer te betrekken bij het opstellen van onze beleidsplannen.

Wat gaan we in 2015 doen?• We gaan verder met Samenspraak.

Het Openbaar Ministerie is een strafrechtelijk onderzoek begonnen naar tussenpersonen. Deze tussenpersonen worden ervan verdacht dat zij zich door de woningcorporatie lieten betalen, en ook van derden (banken) provisie vroegen. Een van de verdachten heeft als extern adviseur voor ons gewerkt. We betaalden hem daarvoor een marktconform uurtarief. We vinden het een goede zaak dat het Openbaar Ministerie onderzoekt of deze persoon vervolgd kan worden. We onderzoeken of we schade hebben geleden. Mocht dat zo zijn, dan nemen we gerechtelijke stappen.Een medewerker die lange tijd betrokken is ge

weest heeft, op ons verzoek, Portaal intussen verlaten. We hechten eraan te melden dat hij steeds actief heeft meegedacht en meegewerkt aan onderzoeken en dat uit niets is gebleken dat hij op de hoogte was van of meegewerkt heeft aan strafbare feiten.Via het Meldpunt Integriteit Woningcorporaties zijn in 2014 geen meldingen gekomen die betrekking hebben op Portaal.

Er was sprake van vijf complianceincidenten. Nader onderzoek heeft in vier gevallen geleid tot het beëindigen van de arbeidsrelatie.

45

De invoering van Het Nieuwe Portaal heeft gevolgen voor onze personele omvang, de inhoud van functies en de standplaats van medewerkers. Om alle veranderingen in goede banen te leiden, werken we nauw samen met de Ondernemingsraad en de vakbonden. Dat mondde uit in een (aangepast) Sociaal Plan en een uitgebreid traject voor de medewerkers die blijven, zodat zij kunnen voldoen aan de eisen die de nieuwe organisatie stelt.

Het Nieuwe Portaal kent minder managementlagen: het is een netwerkorganisatie. De oude regiostructuur is verlaten. De organisatie is ingericht naar de uitgangspunten van het driekamermodel en kent daarmee nieuwe (management)functies die zijn gekoppeld aan het maatschappelijk dan wel vastgoedrendement.

Medewerkers van wie de functie veranderde of kwam te vervallen, konden hun belangstelling kenbaar maken voor openstaande of nieuwe functies. Plaatsingsteams keken of medewerkers passend waren voor een functie. Op die manier zijn we erin geslaagd 128 medewerkers in de nieuwe organisatie te plaatsen. Uiteindelijk hebben we 36 medewerkers niet kunnen plaatsen. Zij zijn (potentieel) boventallig.

Voordat het plaatsingsproces begon, konden medewerkers gebruikmaken van een vrijwillige vertrekregeling. Wie hiervoor koos, kreeg een beëindigingsvergoeding die de helft bedroeg van de vergoeding die is overeengekomen in het Sociaal Plan. Zeven medewerkers hebben van deze regeling gebruik gemaakt. Daarnaast zijn er 25 medewerkers die om een andere reden uit dienst zijn gegaan.

Organisatie

Hoofdstuk 5

Reden Aantal

Plaatsingskandidaten 196

Geplaatst in plaatsingstraject 128

Potentieel boventallig 68

Vrijwillige vertrekregeling 7

Andere reden uit dienst 25

Potentieel boventallig op 31 december 2014 36

46

Begeleiding naar een nieuwe baan Het Sociaal Plan gaat uit van begeleiding van werk naar werk. Hiervoor kennen we een mobiliteitsbureau, dat wordt bemand door twee hrmadviseurs. Zij voeren gesprekken met mobiliteitskandidaten en geven advies over loopbaanmogelijkheden, opleiding en persoonlijke ontwikkeling. Ook bieden zij ondersteuning bij het schrijven van sollicitatiebrieven en cv’s. Verder kunnen (potentieel) boventallige medewerkers gebruikmaken van diverse begeleidingstrajecten bij externe bureaus.(Potentieel) boventalligen hebben voorrang bij vacatures binnen de organisatie. Als er vacatures zijn, kijkt het mobiliteitsbureau of er potentieel boventallige medewerkers zijn die hiervoor in aanmerking komen. Pas als dat niet zo is, kunnen andere interne of externe kandidaten solliciteren. In 2014 behandelde het mobiliteitsbureau honderd vacatures.

Wie werken er bij Portaal?Begin 2014 telde Portaal zeshonderd medewerkers (omgerekend in fulltime equivalenten: 547). Aan het eind van het jaar waren dat er 555 (507 fte). Op 1 januari zijn dertig medewerkers (28 fte) over gegaan van Portaal naar ons onderhoudsbedrijf VOC, als gevolg van het overdragen van taken aan deze dochtermaatschappij. Zij hebben hun arbeidsvoorwaarden behouden. De afspraken hierover zijn vastgelegd in een convenant dat met de vakbonden en de OR is overeengekomen. Als gevolg van deze verbeterslag zijn er op 1 januari 2014 vijf medewerkers boventallig geworden bij Portaal. Hoewel we het werk met minder mensen doen, hebben we nog steeds vacatures. Er zijn 26 nieuwe medewerkers bij ons komen werken.

Het ziekteverzuim daaltHet ziekteverzuim was 4,4 procent, en is daarmee licht gezakt ten opzichte van vorig jaar (4,7 procent).

De verzuimkosten komen uit op ruim 1,3 miljoen euro (op basis van een gemiddeld Portaalsalaris). Het verzuim ligt iets hoger dan het landelijk gemiddelde: 3,8 procent. Er zijn grote verschillen in het ziekteverzuim tussen de verschillende bedrijfsonderdelen en afdelingen. Daar waar het verzuimcijfer hoog is, wordt dit vooral veroorzaakt door langdurig zieken. In een enkel geval houdt het verzuim direct verband met het werk. Door medewerkers intensief te begeleiden, proberen we ook het langdurig verzuim naar beneden te krijgen.

Opleiding en ontwikkelingIn 2014 lag de focus op het aanbieden van een programma voor medewerkers om hen voor te bereiden op de reorganisatie. Zo waren er workshops over Het Nieuwe Werken. Daarnaast werden in het najaar verschillende mobiliteitsworkshops aangeboden (personal branding, LinkedIn en Loopbaanwijzer), om zo medewerkers te ondersteunen in hun loopbaanontwikkeling.Daarnaast zijn er ook reguliere opleidingstrajecten ontwikkeld. Denk hierbij aan een opleidingsprogramma over asbest, waaronder een opleiding Asbestherkenning en een expertopleiding. Verder hebben we dankzij de samenwerking met de Corporatie Academie het aanbod van het LeerPortaal uitgebreid.

47

Het bestuur zorgt ervoor dat we onze volkshuisvestelijke doelen halen. Het bestuur is verantwoordelijk voor de strategie, de bedrijfsvoering, het naleven van wet en regelgeving en de risicobeheersing.

Het kader waarbinnen we werkenPortaal is een stichting met de status van ‘toegelaten instelling volkshuisvesting’. Portaal en zijn groepsmaatschappijen werken binnen het juridisch kader van de Woningwet en het Besluit Beheer Sociale Huursector. De governancestructuur is gebaseerd op Boek 2 van het Burgerlijk Wetboek, de Governancecode Woningcorporaties, de statuten van de stichting en het Toezichtskader Portaal.

BestuurOns bestuur bestaat uit twee personen. Samen zijn ze verantwoordelijk voor het bestuur en de algemene gang van zaken bij zowel Portaal als de bedrijven die daartoe behoren. In 2014 bestond het bestuur uit Bert Keijts (voorzitter) en Dirk Jan van der Zeep (lid). De taken binnen het bestuur zijn verdeeld volgens het CEOCFO/COOmodel. Dit model gaat uit van een logische verdeling van portefeuilles; een verdeling die rekening houdt met de specifieke kennis en kunde van de individuele bestuursleden. Deze werkverdeling is goedgekeurd door de Raad van Commissarissen.

Tot 31 maart 2014 kende Portaal een directieteam dat bestond uit de Raad van Bestuur, de directeuren van de regio en vakbedrijven, en de bestuurssecretaris. Dit Directieteam Portaal (DTP) was voor Portaal als geheel het besluitvormend orgaan

(besluiten over vastgoedprojecten en treasurytransacties vallen hier niet onder). Als gevolg van de reorganisatie kennen de regiobedrijven geen directeuren meer. Ook is het directieteam niet langer het besluitvormend orgaan. Dit is nu de Raad van Bestuur. Wel kennen we het Portaal Inrichtingsteam (PIT) dat verantwoordelijk is voor het inrichten en de realisatie van Het Nieuwe Portaal en de Raad van Bestuur adviseert op strategische thema’s zoals het ondernemingsplan en de portefeuillestrategie. De Raad van Bestuur is hiervoor verantwoordelijk.

De leidraad voor ons handelen is het Ondernemingsplan 2012 – 2020 en de daaruit afgeleide strategische agenda. Omdat de ontwikkelingen in de wereld van de volkshuisvesting snel gaan, is dit plan geen statisch gegeven. In 2014 hebben we onze strategie en organisatiestructuur aangescherpt op basis van de ontwikkelingen rondom de nieuwe Woningwet en de uitkomsten van de parlementaire enquête woningcorporaties. Het Nieuwe Portaal is ons antwoord op de terechte vragen uit de maatschappij en de politiek over de legitimiteit van handelen door woningcorporaties.

Raad van CommissarissenOnze Raad van Commissarissen telt minimaal vier en maximaal zeven personen en vergadert ten minste eenmaal per kwartaal. Eind 2014 bestond de Raad van Commissarissen uit zes personen. Er was één vacature. Medio 2015 besluit de Raad van Commissarissen of deze wordt ingevuld. De taak van de Raad van Commissarissen is het houden van toezicht op het bestuur en de algemene gang van

Bestuur

Hoofdstuk 6

48

zaken. Ook staat de Raad van Commissarissen de directie met raad terzijde.

Commissies van de Raad van CommissarissenDe Raad van Commissarissen heeft twee subcommissies.• De Auditcommissie houdt toezicht op onder meer

de interne risicobeheersings en controlesystemen, de jaarlijkse en halfjaarlijkse financiële verslaggeving en de financiering. Ook fiscale zaken, treasurybeleid, verzekeringen en pensioenen behoren tot de portefeuille van de Auditcommissie.

• Tot de taak van de Remuneratiecommissie behoort het bezoldigingsbeleid en de bezoldiging van de leden van het bestuur. Ook bereidt deze commissie het Remuneratierapport voor. Tot slot is de Remuneratiecommissie samen met de voorzitter van de Raad van Commissarissen verantwoordelijk voor de periodieke beoordeling van het functioneren van de directieleden en de rapportage hierover aan de Raad van Commissarissen.

Voor elke commissie geldt een reglement dat voor iedereen openbaar is (zie www.portaal.nl). De commissies vergaderen zelfstandig en doen op deelterreinen het voorbereidende werk voor onze Raad van Commissarissen als geheel. Van elke commissievergadering wordt verslag gedaan in een vergadering van de Raad van Commissarissen, op basis waarvan de gehele Raad een besluit neemt.

Governancecode WoningcorporatiesWaar mogelijk passen we de principes en best practicebepalingen toe van de Governancecode Woningcorporaties. Wij hebben deze bepalingen opgenomen in onze statuten en interne reglementen die zijn vervat in het Toezichtskader Portaal. Dit toezichtskader wordt jaarlijks geëvalueerd en goedgekeurd door de Raad van Commissarissen.Op één punt wijken we af van de governancecode: de Raad van Commissarissen heeft de bestuurders

niet voor bepaalde tijd benoemd (uitwerking II.2.1). Wel staat in de arbeidsovereenkomsten dat de Raad eens in de vier jaar het functioneren van de bestuursleden grondig evalueert. Deze evaluatie heeft in 2014 plaatsgevonden. Hierbij is vastgesteld dat de kwaliteiten van de bestuursleden passen bij de eisen die de organisatie de komende jaren aan hen stelt. De Raad van Commissarissen is van mening dat hiermee recht wordt gedaan aan de bedoelingen van het genoemde principe uit de governancecode.Een uitgebreide toelichting op de rol en het functioneren van de Raad van Commissarissen, inclusief een ‘pastoeofleguit’overzicht, staat op onze website. Daar vindt u ook de interne reglementen, zoals het investeringsstatuut, Treasury Statuut, verbindingenstatuut, de klokkenluidersregeling, de integriteitscode en de reglementen van de Raad van Commissarissen, zijn commissies en het bestuur.

49

Onze corporate-governancestructuur

Hoofdstuk 6

Raad vanBestuur

****

InspectieLeefomgeving enTransport (ILT)**

Centraal FondsVolkshuisvesting

(CFV)*

Extern

Intern

Auditcommissie

Renumeratie-commissie Bestuurssecretaris

Compliance Officer*****

Raad vanCommissarissen

***

Accountant

50

Toelichting bij het schema links:

* CFV: Financieel Toezicht. Is financieel toezichthouder namens de minister. Rapporteert over de financiële positie van de individuele corporaties en over de sector als geheel (sectorbeeld). Beoordeelt neven-activiteiten op het financiële aspect. Adviseert het ministerie.

** ILT: Volkshuisvestelijk toezicht (Ministerie van Infrastructuur en Milieu). Beoordeelt of corporaties erin slagen hun kerntaak effectief, doelmatig, recht-matig en integer uit te voeren. Woningcorporaties ontvangen jaarlijks het individuele prestatieoordeel.

*** De Raad van Commissarissen heeft tot taak toezicht te houden op het bestuur en op de algemene gang van zaken binnen Portaal en de met haar ver-bonden ondernemingen en staat het bestuur met raad ter zijde.

**** Het bestuur is belast met het besturen van de woningcorporatie. Dit houdt in dat het bestuur verantwoordelijk is voor de realisatie van de doel-stellingen, de strategie, de financiering, het beleid en de daaruit voortvloeiende resultaatontwikkeling (inclusief het beleid ten aanzien van onze deel-nemingen). Het bestuur legt hierover verantwoording af aan de Raad van commissarissen.

***** Het bestuur en de Raad van Commissarissen worden in de uitoefening van hun taken bijgestaan door de Bestuurssecretaris. De secretaris bereidt de vergaderingen van het bestuur en Raad van Commis-sarissen voor en draagt zorg voor de vastlegging en uitvoering van de genomen besluiten. De secretaris ziet in zijn hoedanigheid als Compliance Officer toe op de naleving van weten regelgeving en van de regels en normen die wij hebben opgesteld.

51

De Raad van Commissarissen kijkt terug op een enerverend 2014, waarin de transformatie van Portaal tot een slimme en efficiënte corporatie gericht op klant en maatschappij centraal stond. Het was een jaar waarin investeren in de interne organisatie met projecten als Het Nieuwe Portaal, ERP en Het Nieuwe Werken de aandacht had.

Strategie en omgeving Portaal opereert in een omgeving die volop in beweging is. Allereerst creëren de uitkomsten van de parlementaire enquête woningcorporaties en de nieuwe Woningwet een nieuwe realiteit voor de corporatiesector. Dit leidde er bijna toe dat grote corporaties verplicht zouden worden zich op te splitsen. Dat de Tweede Kamer dit amendement heeft verworpen en een unaniem besluit heeft genomen over de novelle is een goede zaak: nu is er ook politiek brede steun voor het speelveld van corporaties, de relatie met de gemeenten en huurders, en de rol van het toezicht. Dit heeft weliswaar geleid tot complexe regelgeving, maar nu zijn de positie en de toegevoegde waarde van de corporaties dan ook in de wet erkend. Dat wil niet zeggen dat Portaal verder kan gaan op de oude voet. Ook lokaal zal de discussie over onze organisatievorm (vijf werkgebieden) nog wel even aanhouden. Het zou goed zijn als de discussie niet

gaat over de structuur van de organisatie, maar over de vraag of de organisatie voldoende lokaal verankerd is. En of de organisatie de volkshuisvestelijke prestaties levert die de gemeenten wensen. Wij twijfelen er niet aan dat wij met elkaar onze volkshuisvestelijke taken in de vijf regio’s goed uitvoeren. Tegelijk onderkennen we dat we transparanter moeten worden in ons handelen en de legitimatie ervan deels nog moeten ‘verdienen’ bij de partijen voor wie we primair werken: onze huurders en de gemeenten.

Die legitimatie van ons handelen begint ermee dat we open en eerlijk moeten zijn over beslissingen die we nemen en de motieven die we daarbij hebben. Het is dan ook vanzelfsprekend dat belanghebbenden (met name gemeenten en huurders) invloed hebben op ons beleid, de uitvoering ervan en zo mogelijk ook op de aanwending van ons vermogen. Het is dan ook goed dat Portaal hiervoor een nieuwe denk en werkwijze ontwikkelt: Samenspraak. De Raad van Commissarissen is bij de voorbereiding hiervan betrokken geweest. In een themabijeenkomst met de Raad van Bestuur en de programmamanager heeft de Raad gesproken over de kaders van Samenspraak en de impact die medezeggenschap van belanghebbenden heeft op de toezichthoudende rol van de Raad van Commissarissen.

Hoofdstuk 7

Verslag vande Raad van Commissarissen

52

Een andere belangrijke voorwaarde van strategisch belang, is innovatie in de bouw. Innovatie moet ervoor zorgen dat onze woningen duurzaam worden en dat we ze op een duurzame manier kunnen beheren. Belangrijk in dit verband is de samenwerking in de Stroomversnelling, gericht op duurzame renovatie. De Raad van Commissarissen onderschrijft de noodzaak van deze innovatieve aanpak, maar heeft haar zorgen geuit over de voortgang. De voortgang ervan bespreekt de Raad van Commissarissen periodiek met de Raad van Bestuur.

Tot slot is de financiële gezondheid van strategisch belang voor Portaal. Essentieel in dit verband is de bedrijfslastenreductie die moet leiden tot een structurele afname van de lasten met minimaal 8,2 miljoen euro. Deze transformatie moet leiden tot een slimmer en efficiënter Portaal, dat duurzaam, financieel gezond en flexibel is, in lijn met het ondernemingsplan.

De Raad van Commissarissen concludeert dat de huidige strategie in het genoemde speelveld vol in uitvoering is. De Raad van Commissarissen steunt het bestuur in de toekomstgerichte positionering. Hierna licht de Raad van Commissarissen de specifieke gebeurtenissen uit 2014 nader toe.

Belangrijkste gebeurtenissen Portaal heeft zich begin 2013 tot doel gesteld om een nieuwe corporatie te ontwerpen. Een aantal externe ontwikkelingen (het Woonakkoord, de verhuurdersheffing) waren de concrete aanleidingen voor dit besluit. Eind 2012 was immers duidelijk geworden dat het realiseren van de doelstellingen uit het Ondernemingsplan in het licht van de nieuwe politieke situatie zou leiden tot een financieel onverantwoorde situatie. Portaal heeft er toen bewust voor gekozen om niet te tornen aan de

investeringen op het gebied van beheer en onderhoud. Evenmin wilden we de verhuurdersheffing geheel en al doorbelasten aan de huurders.

Het Nieuwe Portaal is duurzaam, financieel gezond en kan flexibel inspelen op veranderingen. In een jaar waarin Portaal de organisatie opnieuw heeft vormgegeven, is het gelukt om het beheer en onderhoud, het investeringsvolume en de klanttevredenheid op peil te houden. En daar zijn we trots op. De Raad van Commissarissen heeft in 2014 op meerdere momenten afstemming gehad met de Raad van Bestuur over de inrichting van Het Nieuwe Portaal. Naast de bespreking en goedkeuring van de topstructuur, zijn de kwartaalrapportages van het programma Het Nieuwe Portaal in de Raad van Commissarissen besproken. Eind 2014 is het de Raad duidelijk geworden dat de besparing voldoende is. Bovendien komt de focus veel meer te liggen op het maatschappelijk presteren en de vastgoedsturing die daarvoor nodig is.

Een belangrijke voorwaarde voor het realiseren van de besparingen is de overgang naar een ERPsysteem: een informatie en managementsysteem voor alle bedrijfsprocessen. Begin 2014 keurde de Raad van Commissarissen hiervoor de businesscase en de overeenkomst met een ERPleverancier goed. Daarna heeft de Raad van Commissarissen de governancestructuur rondom de projectbeheersing van het programma voor het ERP en Het Nieuwe Portaal besproken met de Raad van Bestuur, en heeft de Raad van Commissarissen elk kwartaal via een rapportage de voortgang besproken met de Raad van Bestuur. Belangrijkste aandachtspunt hierbij was de belasting van de organisatie. De Raad van Commissarissen concludeerde dat er een gedegen aanpak ligt voor de realisatie van het ERPprogramma.

53

Hoofdstuk 7

De Raad van Commissarissen is trots op de medewerkers die naast hun gewone werkzaamheden de transformatie naar Het Nieuwe Portaal hebben opgezet.

Onderwerpen die onze bijzondere aandacht hebben gehadNaast de belangrijke projecten waarbij een afvaardiging van de Raad betrokken is geweest zoals ERP, Samenspraak, de visitatie en de parlementaire enquête woningcorporaties hebben de volgende onderwerpen bijzondere aandacht gehad in de Raad van Commissarissen.

• In maart 2014 heeft de Raad van Commissarissen het rapport ‘Evaluatie intern toezicht derivaten’ besproken en goedgekeurd. In september is dit rapport door een afvaardiging van de Raad van Commissarissen besproken met de toezichthouder, het CFV. Het rapport bevat een aantal aanbevelingen. Het primaire doel van het onderzoek is lering te trekken uit de situatie rondom de derivaten. Dat doel is bereikt. Er zijn op basis van de bevindingen en conclusies aanbevelingen gedaan die Portaal opvolgt of al heeft opgevolgd. Vanaf medio 2014 is de Raad van Commissarissen tevens betrokken geweest bij de strategiebepaling naar aanleiding van de rol van tussenpersonen en adviseurs rondom derivatentransacties en het sectorrapport hieromtrent van het CFV. Dit zal doorlopen in 2015.

• In november sprak de Raad van Commissarissen met de directie over de impact van de Herzieningswet op het werkgebied, de externe ontwikkelingen in de corporatiesector en de uitkomsten van de parlementaire enquête woningcorporaties.

• Het financiële verslaggevingsproject heeft de afgelopen twee jaar bijzondere aandacht gekregen. In december 2014 is de Management Letter van de externe accountant met de Auditcommis

sie en de Raad van Commissarissen besproken. Een van de doelstellingen voor 2014 was het beter laten aansluiten van interne rapportages aan de externe verantwoording in de vorm van de jaarrekening. De Raad kwam tot het oordeel dat er zichtbaar werk is gemaakt van het verbeteren van de interne beheersing van de financiële verslaggeving en dat dient te worden vervolmaakt in 2015. Er zijn financiële en nietfinanciële aanbevelingen gedaan die Portaal heeft opgevolgd of nog gaat opvolgen.

Overige onderwerpen• In juli 2014 heeft een verdiepingsgesprek plaats

gevonden over de opzet van het stakeholdermanagement binnen Portaal.

• In juli en september 2014 heeft Portaal het backup plan derivaten geactualiseerd. De aan leidingen hiervoor waren de renteontwikkeling en het rapport ‘Evaluatie intern toezicht derivaten’. Dit backupplan is uitgebreid besproken door de Auditcommissie, en daarna door de Raad van Commissarissen. De Raad heeft vastgesteld dat met het backupplan adequaat is gereageerd op de renteontwikkelingen.

• De Raad van Commissarissen heeft tijdens diverse vergaderingen met het bestuur gesproken over de actualisering van het Toezichtskader waarin de spelregels rondom governance staan (inclusief Verbindingen, Investerings en Treasury Statuut). Met name de aanpassing van het kader rondom vastgoedinvesteringen is veelvuldig onderwerp van gesprek geweest.

Behalve het bestuur, hebben ook derden de Raad van Commissarissen geïnformeerd, bijvoorbeeld over de impact van de Herzieningswet op Portaal. Ook heeft de Raad van Commissarissen tijdens werkbezoeken over verschillende onder

54

werpen gesprekken gevoerd met sleutelfiguren, buiten de officiële vergaderingen.

Financiële rapportage Elk kwartaal heeft de Raad van Commissarissen van het bestuur rapportages ontvangen over de actuele resultaten afgezet tegen het budget 2014, de jaarverwachting 2014 en de resultaten van 2013. Ook is hierover in de gezamenlijke vergaderingen gesproken. Onderwerpen die onder meer aan de orde kwamen, waren de realisatie van de programma’s rondom Het Nieuwe Portaal en ERP.

Gelet op de uitdagende interne projecten met Het Nieuwe Portaal en de implementatie van een nieuw systeem (ERP), heeft de Raad van Commissarissen nauwlettend gekeken naar de effecten hiervan op de bedrijfsvoering. De Raad stelt met tevredenheid vast dat ook in 2014 Portaal ondanks deze complexe veranderopgave haar maatschappelijke opgave heeft gerealiseerd.

Er hebben zich geen transacties voorgedaan waarbij tegenstrijdige belangen van bestuurders, commissarissen of externe accountants speelden of spelen.

Kwaliteitsborging

SamenstellingDe Raad van Commissarissen telde ultimo 2014 zeven leden. Daarnaast is een stageplaats geboden in het kader van de introductie leergang commissariaat. Op de website vindt u van elk lid van de Raad een persoonlijk profiel.Bij de benoeming van zijn leden streeft de Raad van Commissarissen naar een complementaire samenstelling, met name voor wat betreft de kennis gebieden die relevant zijn voor Portaal. Deze kennisgebieden staan opgesomd in het

in 2014 vastgestelde profiel van de Raad van Commissarissen . In de tabel op pagina 56 staat welke commissaris welk kennisgebied vertegenwoordigt . Bij het vervullen van nieuwe vacatures houdt de Raad rekening met deze verdeling. Alle leden van de Raad van Commissarissen zijn onafhankelijk in de zin van de Governancecode Woningcorporaties.

55

Hoofdstuk 7

Permanente educatie In het kader van de permanente educatie van de gehele Raad van Commissarissen heeft het bestuur in 2014, begeleid door een externe deskundige, een presentatie gehouden over de impact van de novelle op Portaal. Tijdens deze themabijeenkomsten heeft de Raad van Commissarissen zich bovendien uitvoerig laten informeren over onder meer de portefeuillestrategie, stakeholdermanagement en het project Samenspraak. Tot slot heeft de Raad van Commissarissen naar aanleiding van de zelfevaluatie over 2013 uitgebreid gesproken over zijn visie op toezicht.

EvaluatieIn 2014 heeft de Raad van Commissarissen onder begeleiding van een extern bureau een zelfevaluatie uitgevoerd. Deze evaluatie bestond onder meer uit de beantwoording van een vragenlijst en uit individuele interviews. Als leidraad bij de evaluatie zijn ook de aanbevelingen van de evaluatie uit 2013 betrokken en de actielijst die daaruit is voortgekomen. De zelfevaluatie is vooraf en na beantwoording van de vragenlijst in het besloten deel van de vergaderingen van de Raad van Commissarissen besproken. De uitkomsten van de evaluatie zijn tevens gedeeld met de Raad van Bestuur. Deze werkwijze bevalt de Raad van Commissarissen

Geb

oo

rtej

aar

en n

atio

nal

itei

t

Dat

um

eer

ste

ben

oem

ing

Vo

orz

itte

r

Vo

lksh

uis

vest

elijk

Bes

tuu

rlijk

Vas

tgo

ed

Fin

anci

eel

Org

anis

atie

Mar

keti

ng

*

Bijz

on

der

e d

oel

gro

epen

*

Au

tom

atis

erin

g*

Juri

dis

ch

Johan Remkes 1951, Nederlandse 31012014 + + +

Ben Spelbos 1956, Nederlandse 28032013 + + +

Rob van Leeuwen 1955, Nederlandse 01092011 + + +

Mieke Weterings 1961, Nederlandse 01052012 + + +

Fadime Örgü 1968, Nederlandse 01092011 + + + +

Ernst ten Heuvelhof 1954, Nederlandse 01072012 + + +

Mariëlle Rompa 1946, Nederlandse 30112004 + + +

Portefeuilleverdeling Raad van Commissarissen

* Optioneel in profielschets opgenomen

56

onder meer omdat het de mogelijkheid biedt om zijn effectiviteit te verhogen. Naar aanleiding van de stage in het kader van de introductie leergang commissariaat heeft Bart Moesbergen een terugkoppeling gegeven op zijn ervaringen in de Raad van Commissarissen.

Overige zaken(Her)benoemingen Er hebben zich in 2014 geen (her)benoemingen voorgedaan. Op 1 januari 2015 liep de laatste termijn van Mariëlle Rompa af. De Raad van Commissarissen kijkt met dankbaarheid terug op haar inspanningen. Behalve voorzitter van de Raad van Commissarissen, was zij ook een waardevol lid van de Remuneratiecommissie. Tijdens de vergadering van 8 december 2014 is Johan Remkes, met ingang van 1 januari 2015,

door de Raad van Commissarissen benoemd tot voorzitter van de Raad van Commissarissen. Hij wordt tevens lid van de Remuneratiecommissie en treedt terug als voorzitter en lid van de Auditcommissie. Tijdens deze vergadering is Ben Spelbos, met ingang van 1 januari 2015, door de Raad van Commissarissen benoemd tot voorzitter van de Auditcommissie.

De Raad van Commissarissen heeft twee vaste commissies: de Remuneratiecommissie en de Auditcommissie. Daarnaast was in 2014 een afvaardiging van de Raad betrokken bij enkele belangrijke projecten zoals ERP, Samenspraak, de visitatie en de parlementaire enquête woningcorporaties. De wisselingen in de samenstelling van de Raad van Commissarissen hebben ertoe geleid dat de indeling van de commissies is gewijzigd. Zie verder het schema hieronder.

Commissies en aandachtsgebieden

Raad van Commissarissen

Audit commissie Remuneratie commissie

ERP Parlementaire enquête

Visitatie Samenspraak

Johan Remkes (v)* +

Ben Spelbos + +

Rob van Leeuwen +

Mieke Weterings + +

Fadime Örgü + +

Ernst ten Heuvelhof (v)* +

Mariëlle Rompa +

* (v) = voorzitter

57

Naam # Johan Remkes

Ben Spelbos

Rob van Leeuwen

Mieke Weterings

Fadime Örgü

Ernst ten Heuvelhof

Mariëlle Rompa

Raad van Commissarissen

6 4 5 6 6 6 6 6

Auditcommissie 5 5 5 4 n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t.

Remuneratiecommissie

3 2 n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. 3 3

VergaderingenDe Raad van Commissarissen voerde zijn taak uit aan de hand van een werkprogramma. De Raad kwam zesmaal bijeen. De vergaderingen werden steeds in aanwezigheid van de directie gehouden. Voorafgaand hieraan hield de Raad van Commissarissen besloten overleg. Daarnaast vonden acht vergaderingen van de vaste subcommissies plaats.

Buiten deze vergaderingen is er veel contact geweest tussen de voorzitter, andere leden van de Raad van Commissarissen en het bestuur. Ook hebben de leden van de Raad van Commissarissen diverse malen contact gehad met belanghebbenden binnen en buiten Portaal, waarvan de werkbezoeken aan de regio’s Utrecht, Nijmegen en het vakbedrijf PVO en het najaarsoverleg met de huurdersbelangenverenigingen en de ondernemingsraad de belangrijkste voorbeelden zijn.Tijdens de werkbezoeken zijn openhartige voorgesprekken gevoerd met managers en medewerkers. Die gesprekken gingen over het in beweging komen van de organisatie en de belemmeringen die hierbij worden ondervonden. Tijdens het werkbezoek bij Portaal Vastgoed Ontwikkeling

is een Stroomversnellingsproject bezocht en is de Raad van Commissarissen geïnformeerd over de ontwikkelingen op het gebied van de innovatie in de bouw.

AuditcommissieDe Auditcommissie heeft vijf keer vergaderd. De commissie heeft met de financiële bestuurder (CFO) en de externe accountant uitvoerig de jaarrekening 2013, het jaarverslag 2013, de kwartaalcijfers 2013, de Management Letter, en het interne controleplan en externe auditplan 2013 besproken. De Auditcommissie heeft aandacht gegeven aan de financiële sturing. Ook is hierbij het investeringsbeleid aan de orde geweest. Tevens heeft de Audit commissie bijzondere aandacht gehad voor

Hoofdstuk 7

58

de treasuryactiviteiten, het backupplan derivaten en de Meerjarenbegroting 2015. De Auditcommissie heeft in april 2014 buiten aanwezigheid van bestuursleden met de externe accountant (PricewaterhouseCoopers Accountants N.V.) gesproken. Tot slot is de Auditcommissie in 2014 nauw betrokken geweest bij de verbeteringen in het jaarrekeningtraject en is uitgebreid gesproken over de bezetting van de financiële kolom.

Remuneratiecommissie De Remuneratiecommissie heeft drie keer ver gaderd . De Remuneratiecommissie deed voorstellen voor de arbeidsvoorwaarden van beide bestuurs leden en voerde voortgangs en beoordelings gesprekken. Daarnaast is gesproken over de wijze waarop Portaal omgaat met de effecten van de nieuwe pensioenwetgeving op de beloning van bestuurders. De hoofdlijnen van het remuneratierapport staan op de website.

Bezoldiging Raad van Bestuur conform de WNT-verantwoording

Naam Bert Keijts Dirk Jan van der Zeep

Functie voorzitter lid

Top functionaris ja ja

Dienstbetrekking ja ja

Beloning* 188.000 183.829

Belastbare vaste en variabele onkostenvergoeding* 0 0

Voorzieningen ten behoeve van beloningen betaalbaar op termijn* 45.466 40.343

Totale bezoldiging* 233.466 224.172

Dienstverband in dagen 365 365

Omvang dienstverband fte 1 1

Herrekende WNTnorm op basis van het aantal dagen dienstverband* 230.474 230.474

* Bedrag in euro’s

59

Commissies en aandachtsgebieden

Naam Functie Beloning* Belastbare vaste en variabele onkosten vergoeding*

Voorzieningen ten behoeve van beloningen betaalbaar op termijn*

Totale bezoldiging*

Dienstverband in dagen

Omvang dienstverband fte

Herrekende WNTnorm op basis van het aantal dagen dienstverband*

Johan Remkes

Lid onbezoldigd

0 0 0 335 0,92 10.607

Ben Spelbos Lid 11.500 0 0 11.500 365 1 11.523

Rob van Leeuwen

Lid 15.000 0 0 15.000 365 1 11.523

Mieke Weterings

Lid 11.500 0 0 11.500 365 1 11.523

Fadime Örgü

Lid 12.000 0 0 12.000 365 1 11.523

Ernst ten Heuvelhof

Lid 11.500 0 0 11.500 365 1 11.523

Mariëlle Rompa

Voorzitter 17.100 0 0 17.100 365 1 17.285

* Bedrag in euro’s

De vergoedingen voor de commissarissen zijn gebaseerd op de sectorbrede Honoreringscode Commissarissen van de Vereniging van Toezicht

houders in Woningcorporaties, en waar nodig in lijn gebracht met de WNTnormering (Wet normering topinkomens).

Hoofdstuk 7

60

Voor de leden van de Raad van Bestuur en Raad van Commissarissen die in 2014 een bezoldiging boven de WNT norm hebben ontvangen is de overgangsregeling WNT van toepassing.

KlachtenHet bestuur heeft aan de Raad van Commissarissen verslag uitgebracht over de werkzaamheden van de externe klachtencommissie. De Raad heeft geconcludeerd dat het systeem voor de afhandeling van de klachten goed heeft gefunctioneerd. In een aantal gevallen functioneerde de externe klachtencommissie als mediator, waardoor een uitspraak over een geschil niet meer nodig was. Portaal neemt uitspraken van de klachtencommissie in de regel over. De reglementen vindt u op de website.

Ten opzichte van 2013 zien we een toename van de klachten bij de klachtencommissie van 33 procent. Dit wordt deels verklaard door een aantal klachten uit 2013 dat in 2014 is behandeld (drie). Bij de klachten die in behandeling zijn genomen, zien we een toename van het aantal klachten dat ongegrond wordt verklaard (46 procent in 2014 versus 19 procent in 2013). Het aantal klachten dat gegrond wordt verklaard, daalt licht (18 procent in 2014 versus 24 procent in 2013). Het aandeel van de klachten waarbij overeenstemming wordt bereikt tussen Portaal en de indiener voorafgaand aan een uitspraak van de klachtencommissie, blijft nagenoeg gelijk (32 procent in 2014 versus 29 procent in 2013).

Verklaring jaarverslag 2014Het bestuur heeft het jaarverslag over 2014 opgesteld, met daarin opgenomen de jaarrekening. PricewaterhouseCoopers Accountants N.V. heeft de jaarrekening gecontroleerd en voorzien van een goedkeurende controleverklaring. Wij verwijzen u

hiervoor naar de Overige gegevens als onderdeel van de jaarrekening. De Auditcommissie heeft de jaarrekening uitvoerig besproken met de Chief Financial Officer (CFO), zijn team en de externe accountant. Vervolgens heeft de Raad van Commissarissen, in aanwezigheid van de externe accountant, het jaarverslag met het bestuur besproken. De discussies die in dat verband zijn gevoerd, hebben de Raad van Commissarissen ervan overtuigd dat dit verslag aan alle voorschriften en aan de eisen van governance en transparantie voldoet. Het vormt een goede basis voor de verantwoording die de Raad van Commissarissen aflegt voor het gehouden toezicht.De Raad van Commissarissen kan zich verenigen met het jaarverslag van het bestuur. De Raad van Commissarissen verleent het bestuur decharge voor het gevoerde beleid, en keurt de jaarrekening goed.

De Raad van Commissarissen bedankt het bestuur en de medewerkers van harte voor hun uitstekende inzet in 2014.

Utrecht, 10 juni 2015

De Raad van Commissarissen Johan Remkes (Voorzitter Raad van Commissarissen)

Ben SpelbosRob van LeeuwenMieke WeteringsFadime ÖrgüErnst ten Heuvelhof

61

In de gemeente Amersfoort hebben we 5.692 woningen. Deze zijn als volgt verdeeld:

We hebben geen nieuwbouwwoningen opgeleverd of aangekocht; ook hebben er geen renovaties plaatsgevonden. Er zijn 67 woningen verkocht.

WoningtoewijzingIn het kader van de regionale woonruimteverdeling is eind 2014 de website Woningnet Regio Eemvallei

gelanceerd. Op de website staan alle sociale huurwoningen van de gemeenten Amersfoort, Bunschoten, Eemnes, Leusden, Nijkerk, Soest en Woudenberg. Woningzoekenden kunnen met één inschrijving een huurhuis zoeken in deze zeven gemeenten.

Amersfoort

Bedrag in euro’s 112014 31122014

Goedkoop 389,05 959 907

Betaalbaar 596,75 3.471 3.308

Duur tot huurtoeslaggrens 699,48 738 885

Duur boven huurtoeslaggrens 699,48 179 182

Onzelfstandige overige wooneenheden 410 410

Totaal 5.757 5.692


Huur 389 597 euro

Huur 597 681 euro

Totaal van sociale

huurwoningen


Totaal

Amersfoort 33 118 99 250 17 267

Woningtoewijzing naar huurcategorie

Bijlage 1

62

DoelgroepenIn de tabel staat de verdeling van de doelgroepen over de zelfstandige woningen.


Stand eind 2013 Stand eind 2014 Verschil

Lage inkomens 3.640 3.471 169

Laagmiddeninkomens 656 690 34

> Laagmiddeninkomens 1.051 1.121 70

Totaal 5.347 5.282 -65





KlanttevredenheidEens in de twee jaar houden we een grootschalig tevredenheidsonderzoek onder onze huurders. De laatste keer vond dit plaats in 2013. In de tabel ziet

u hoe tevreden onze huurders in Amersfoort waren over hun woning, de woonomgeving en onze dienstverlening.

LeefbaarheidOm bewoners meer te betrekken bij hun leefomgeving, zijn verschillende trajecten gestart. In de Amersfoortse wijk Kruiskamp hebben bewoners het initiatief genomen om zelf de buurt schoon te maken. Ook zijn ze begonnen met een campagne om de bewoners van de buurt bewust te maken van het belang om de leefomgeving schoon te houden.Samen met de bewonersvereniging Duurzaam

Soesterkwartier en de gemeente Amersfoort zoeken we een manier om wijkontwikkeling in het Soesterkwartier te stimuleren. Zo zijn we met een onderzoek onder bewoners begonnen naar draagvlak voor bewonersgestuurde wijkontwikkeling. Het doel is om een wijkwerkplaats en wijkvalutasysteem te introduceren.De woongroep Nieuw Wede werkt samen met Portaal aan een project zelfbeheer. Aangezien de woongemeenschap 11 koopwoningen en

63

25 huurwoningen telt, zijn ook de huiseigenaren bij dit project betrokken.

We hebben in Amersfoort weinig bezit in bouwwijken en veel bezit in betere wijken (thuiswijken), waar de leefbaarheidsproblematiek niet groot is. Dit verklaart de relatief wat lagere omvang van het leefbaarheidsbudget. Dit bedroeg 311.368 euro (voor heel Portaal: 4.015.258 euro). We werken verder aan de leefbaarheid door de inzet van buurt en complexbeheerders.

Bijdragen lokale projecten en buurtinitiatievenJaarlijks dragen we (financieel) bij aan projecten die ten goede komen aan de leefomgeving van onze huurders en/of de lokale binding van de corporatie versterken. Zo hebben we in Amersfoort 1.500 euro bijgedragen aan Kultlap, voor ‘struinen in de tuinen’ en ‘gluren bij de buren’.

PrestatieafsprakenDe gemeente Amersfoort en de woningcorporaties de Alliantie, Omnia Wonen en Portaal hebben gezamenlijk nieuwe prestatieafspraken gemaakt voor 2014 en 2015. Ze gaan onder meer over de (regionale) woonruimteverdeling, de aansluiting van de woningvoorraad op de vraag, duurzaamheid, wonen, zorg en welzijn en wijkaanpak.

64

Bijlage 1

In de gemeente Arnhem hebben we 5.135 woningen. Deze zijn als volgt verdeeld:

Nieuwbouw en herstructureringIn het zuidelijk stadsdeel van Arnhem gaan we bijdragen aan de ontwikkeling van het winkelcentrum Schuytgraaf, zo hebben we in 2014 met de gemeente afgesproken. We nemen 22 appartementen af (turnkey). De voorwaarde is wel dat er een belegger voor de winkels wordt gevonden. In de wijk Presikhaaf zijn we verdergegaan met de voorbereidingen en de verkoop van het nieuwbouwproject Deltakwartier. Ook is de verkoop van de woningen aan de IJssellaan (31 koopwoningen en 18 huurwoningen) in een volgende fase gekomen.

RenovatieDe renovatie van vier flats van negen hoog in de wijk Presikhaaf verloopt voorspoedig. Bijzonder

Arnhem

aan dit project is het hoge percentage bewonersgoedkeuring. Door een subsidie van de provincie konden we een extra labelstap zetten, naar het zuinige energielabel A. De laatste flat is vóór de zomer van 2015 gereed. In een ander deel van de wijk Presikhaaf pasten we samen met bewoners en Stichting Welzijn Ouderen Arnhem een appartementencomplex aan de Middachtensingel en Twikkelstraat aan. Er kwam een videofooninstallatie en een scoot mobiel ruimte.

StroomversnellingAan de Van Speykstraat hebben we een eengezinswoning gerenoveerd tot proefwoning, in het kader van de Stroomversnelling. De bedoeling is om in totaal 96 eengezinswoningen energiezuinig te maken. Daarnaast werken we aan een prototype om hetzelfde te bereiken bij meergezinswoningen.


Goedkoop 389,05 738 680

Betaalbaar 596,75 3.477 3.357



Onzelfstandige overige wooneenheden

310 320

Totaal 5.225 5.135

Bijlage 1

65

Dit Stroomversnellingsproject krijgt veel aandacht: op 2 december 2014 bezocht Koning WillemAlexander, samen met minister Blok, onze proefwoning.

Aan en verkoopSamen met de gemeente hebben we in de wijk Sint Marten verkrotte panden aangeboden als kluswoning. In ruim vier jaar zijn alle 39 klus

woningen verkocht. De woningen zijn mooi verbouwd . Daarnaast is er dankzij dit project meer sociale cohesie in de wijk gekomen. Verder hebben we in Sint Marten met bewoners afgesproken dat ze zelf het groen onderhouden. Hierdoor betalen ze minder servicekosten.


Huur 389 597 euro

Huur 597 681 euro

Totaal van sociale

huur-woningen

Boven huurtoeslag

grens

Totaal

Arnhem 51 202 103 356 14 370

WoningtoewijzingIn het kader van de regionale woonruimteverdeling is in Arnhem sprake van een samenwerkingsverband van twintig woningcorporaties. Via de

website van Entree presenteren zij hun aanbod. Zij verhuren samen ruim 90.000 woningen. Om in aanmerking te komen voor een huurwoning, moeten de woning zoekenden zich inschrijven.

Opleveringen en verkoop

Nieuwbouw/herstructurering

Renovaties Sloop Aankoop Verkoop

Arnhem 72 92


Bijlage 1

66

LeefbaarheidIn Arnhem hebben we relatief veel bezit in bouwwijken, zoals Presikhaaf en Het Broek. In deze wijken wordt, behalve door herstructurering, ook op andere wijze geïnvesteerd in leefbaarheid. De omvang van het leefbaarheidsbudget in Arnhem bedroeg 416.083 euro (voor heel Portaal: 4.015.258 euro).

Bijdragen lokale projecten en buurtinitiatievenJaarlijks dragen we (financieel) bij aan projecten die ten goede komen aan de leefomgeving van

onze huurders en/of de lokale binding van de corporatie versterken. Zo hebben we in Arnhem het volgende bijgedragen:• 1.700 euro (Ome Joop’s tour die vakantie

activiteiten voor kinderen in Klarendal en Presikhaaf organiseert);

• 1.250 euro (eindfeest Buren);• 500 euro (de Nacht van de Mode);• 3.639 euro (speeltuin en de bewonerscommissie

in Het Duifje);• 1.000 euro (Arnhem Ambassadeurs);

DoelgroepenIn de volgende tabel staat de verdeling van de doelgroepen over de zelfstandige woningen.

KlanttevredenheidEens in de twee jaar houden we een grootschalig tevredenheidsonderzoek onder onze huurders. De laatste keer vond dit plaats in 2013. In de tabel ziet u hoe tevreden onze huurders in Arnhem toen waren over hun woning, de woonomgeving en onze dienstverlening.




> Laagmiddeninkomens 665 745 80

Totaal 4.915 4.815 -100






67

• 500 euro (wijkpodium in Geitenkamp/ Monnikenhuizen);

• 2.500 euro (‘Voor Elkaar’ project in Sint Marten met buurtondernemers);

• 500 euro (speeldorp in Klarendal);• 6.050 euro (CASA).

PrestatieafsprakenIn Arnhem liepen de prestatieafspraken tot eind 2014. Hierin is vastgelegd dat de gezamenlijke corporaties de voorraad betaalbare woningen (22.000) handhaven. We dragen daaraan bij met 4.037 betaalbare huurwoningen.Verder heeft de gemeente in 2014 een begin gemaakt met het vernieuwen van de woonvisie. Deze krijgt een bredere scope dan gebruikelijk, vandaar de naam ‘de Arnhemse woonprincipes’. Begrippen als cocreatie en participatie nemen hierbij een belangrijke plaats in. De nieuwe woonvisie wordt de basis waarop de gemeente en de corporaties nieuwe prestatieafspraken gaan maken.

Bijlage 1

68

Bijlage 1

In de gemeente Bunnik hebben we 781 woningen, verdeeld over Bunnik, Odijk en Werkhoven. Deze zijn als volgt verdeeld:

Bunnik


Goedkoop 389,05 59 48

Betaalbaar 596,75 431 408



Onzelfstandige overige wooneenheden

3 3

Totaal 783 781

OpleveringenIn Bunnik zijn twee woningen verkocht. Er heeft geen nieuwbouw of renovatie plaatsgevonden.

WoningtoewijzingHet toewijzen van woningen gaat via Woningnet.



Huur 389 597 euro

Huur 597 681 euro

Totaal van sociale

huurwoningen


Totaal

Bunnik 26 0 16 42 2 44

Bijlage 1

69



Lage inkomens 556 484 72



Totaal 780 778 -2

KlanttevredenheidEens in de twee jaar houden we een grootschalig tevredenheidsonderzoek onder onze huurders. De laatste keer vond dit plaats in 2013. In de tabel ziet u hoe tevreden onze huurders in de gemeente Bunnik toen waren over hun woning, de woonomgeving en onze dienstverlening.





Inzet op leefbaarheidWe hebben ons vooral gericht op het handhaven van het prettige woon en leefklimaat. Dit wordt door bewoners al hoog gewaardeerd, zo blijkt ook uit de klanttevredenheidcijfers. Het leefbaarheidsbudget was voor Bunnik 29.927 euro (voor heel Portaal: 4.015.258 euro). Dit bedrag is zo laag, omdat Bunnik alleen thuiswijken kent.

PrestatieafsprakenEr zijn geen prestatieafspraken met de gemeente Bunnik.

70

Bijlage 1

In Leiden hebben we 6.803 woningen. Deze zijn als volgt verdeeld:

Leiden


Goedkoop 389,05 1.035 875

Betaalbaar 596,75 4.373 4.233

Duur tot huurtoeslaggrens 699,48 1.143 1.261



Totaal 6.936 6.803

Nieuwbouw en herstructureringHet complex Meerburgerkade is gesloopt, in 2015 gaan we op deze plek nieuwe woningen bouwen. Over de Zeeheldenbuurt hebben we intensief overlegd met bewoners en de gemeente. Dit heeft geleid tot een gezamenlijke wijkvisie en duidelijkheid voor een deel van de woningen (groot onderhoud en sloop), waarmee we in 2015 aan de slag gaan. Over de andere woningen zijn we nog in overleg.Op het Trekvaartplein is de eerste fase (woonwagen)woningen opgeleverd. De verstandhouding tussen de bewoners en de gemeente (onder andere Handhaving) is na jarenlange inspanningen nu normaal. Voor ons is dat een belangrijke voor waarde om de woningen op een goede manier te kunnen beheren. Verder hebben we nieuwbouw in voorbereiding

op het Lakenplein, waar we het concept Barbahuis gaan toepassen.

In 2014 zijn we verdergegaan met het wegwerken van achterstallig onderhoud. De complexen Veilingkade, Ter Haarkade en De Horsten (acht van de negen blokken) kunnen weer jaren mee. In de Anna van Saksenstraat en Sophiastraat zijn we met het onderhoud begonnen. Verder zijn er verschillende complexen in voorbereiding voor 2015. En gaan we voor de eerste keer een hoogbouw complex renoveren volgens de Stroomversnelling. De bewoners van de Agaatlaan kunnen zich in 2015 uitspreken over de plannen hiervoor.Op initiatief van een bewoner van complex Kraaienhorst komen er zonnepanelen op het dak van dit gebouw. Zo besparen de bewoners op hun energiekosten. Twintig bewoners doen mee aan dit initiatief.

Bijlage 1

71





Totaal 6.813 6.673 -140

WoningtoewijzingDe woonruimteverdelingsregio Holland Rijnland bestaat inmiddels uit drie samengevoegde gebieden, te weten de Leidse regio, de Duin en bollenstreek en de Rijnstreek. Per 1 april 2014 is Holland Rijnland overgestapt van Woonzicht naar Woningnet. Op deze website worden alle vrijkomende sociale huurwoningen geadverteerd.





Leiden 18 577 68 83


Huur 389 597 euro

Huur 597 681 euro

Totaal van sociale

huurwoningen


Totaal

Leiden 32 201 119 352 39 391



Bijlage 1

72





KlanttevredenheidEens in de twee jaar houden we een grootschalig tevredenheidsonderzoek onder onze huurders. De laatste keer vond dit plaats in 2013. In de tabel ziet u hoe tevreden onze huurders in Leiden toen waren over hun woning, de woonomgeving en onze dienstverlening.

LeefbaarheidPortaal, Ons Doel en De Sleutels hebben sinds 2014 een gezamenlijk beheerderskantoor aan de Willem Klooslaan. Samen beheren we de hele wijk. De afzonderlijke beheerders gaan ook werk doen voor de andere corporaties. Hierdoor zijn we een betere gesprekspartner voor bewoners en voor andere partijen die bij de wijk betrokken zijn (zoals politie, gemeente en welzijnswerk). Bovendien gaan we efficiënter te werk.

In het beheerderskantoor aan de Dobbedreef (Stevenshof) wordt de ruimte ook door de wijkagent gebruikt. En ons kantoor aan de Agaatlaan (Hoge Mors) delen we met De Binnenvest en het zakgeldproject (kinderen die voor een kleine beloning zwerfvuil uit de wijk verzamelen). De sociaal beheerder houdt er wekelijks spreekuur voor huurders en partners over betalingsproblemen en overlast.Ook op andere plekken zijn we gaan samenwerken. Zo hebben we met een aantal partijen in de Slaagh

wijk een gezamenlijke balie in de brede school. Hieraan doen andere mee: De Sleutels, de gemeente, welzijnswerk (Libertas), de brede school en het sociaal wijkteam. Doordat we één loket vormen kunnen we sneller, efficiënter en klantgerichter werken.

In de Diabijnhof en aan het Tinneplein voeren we gesprekken met bewoners over zelfbeheer: bewoners kunnen sommige taken zelf uitvoeren (schoonmaken, kleine reparaties uitvoeren, het groen onderhouden). Zo kunnen de servicekosten naar beneden en raken bewoners meer bij elkaar en hun buurt betrokken. In de Hoge Mors werken we met verschillende partijen (waaronder de gemeente en zorg en welzijnsinstellingen) en met veel enthousiaste bewoners aan het Morslint: een wandelroute door de woonwijk de Hoge Mors. De route is bedoeld om de wijk toegankelijker te maken voor wandelaars. Maar ook om de samenhang in de wijk te vergroten en stapsgewijs de buurt te verbeteren.

73

Tot slot: in samenwerking met onze afdeling vastgoed en VisieR (een reïntegratiebedrijf voor exdelinquenten) hebben we ruim negenduizend rookmelders geplaatst in de woningen van onze huurders.

Het leefbaarheidsbudget voor Leiden bedroeg 609.906 euro (voor heel Portaal: 4.015.258 euro). We hebben in Leiden veel bezit in bouw en kanswijken .

Bijdragen lokale projecten en buurtinitiatievenJaarlijks dragen we (financieel) bij aan projecten die ten goede komen aan de leefomgeving van onze huurders en/of de lokale binding van de corporatie versterken. Zo hebben we in Leiden het volgende bijgedragen:• 5.000 euro (architectuurcentrum van de

Stichting RAP);• 280 euro (jeugddorp van de stichting Libertas

Leiden);• 4.330 euro (stichting Libertas Leiden, voor de

Co Verhooghprijs, het jeugddorp, de Leidse Vrijwilligers en het Vrouwenfeest en het wijkfeest JUP);

• 730 euro (Stadslab Leiden);• 3.630 euro (de IJsbaan van het Centrum

Management Leiden);• 4.800 euro (Resto van Harte);• 50 euro (Industrieel Erfgoed Leiden);• 950 euro (Stichting Werfpop);• 450 euro (buurtcentrum Agaathlaan);• 2.000 euro (Merssfestival);• 4.900 euro (Stichting Present).

PrestatieafsprakenDe prestatieafspraken in Leiden liepen door tot 2015. Eind 2014 hebben we de gesprekken

met de gemeente afgerond over nieuwe prestatie afspraken (2015 − 2020). Hierbij waren ook de andere Leidse corporaties en de huurdersorganisaties betrokken. Belangrijke onderwerpen in de nieuwe afspraken zijn: betaalbaarheid, omvang van de socialewoningvoorraad en duurzaamheid .

Bijlage 1

74

In Nijmegen hebben we 11.404 woningen. Deze zijn als volgt verdeeld:

Nijmegen


Goedkoop 389,05 2.225 2.053

Betaalbaar 596,75 7.139 7.062




Totaal 11.288 11.404

Nieuwbouw en herstructureringIn Nijmegen hebben we de herstructurering van een aantal wijken afgerond. Zo zijn in het Waterkwartier de laatste huurwoningen opgeleverd , waaronder veertien etagewoningen met lift. Hier wonen mensen met een autistische stoornis. De zorg en begeleiding komen van de Driestroom, in samenwerking met het Dr. Leo Kannerhuis. Verder zijn in deze wijk het door architect Pieter Bedaux ontworpen Voorzieningenhart met een school en dertig etagewoningen met lift opgeleverd. Het project is het resultaat van de samenwerking tussen de gemeente, zorgpartij en Portaal. Voor ons is het de eerste woonvorm op basis van het scheiden van wonen en zorg. De Waalboog levert de zorg.

Verder hebben we in het Willemskwartier 26 onzelfstandige wooneenheden opgeleverd voor zorgleverancier Kentalis. Het gaat om een woonvorm voor jongeren en kinderen met zintuigelijke beperkingen. Na jaren van voorbereiding wonen zij nu in woningen die er hetzelfde uitzien als de andere huurwoningen in de wijk. Daarnaast zijn ook de laatste reguliere huurwoningen in deze wijk opgeleverd (32 eengezinswoningen en 36 etagewoningen met lift). Net zoals in het Waterkwartier, is ongeveer 25 procent van de bewoners teruggekeerd naar een nieuwe woning op hun oude stek. Rest ons nog om een klein deel koopwoningen op te leveren in 2015. De meeste daarvan zijn nu in aanbouw.

In de derde herstructureringswijk, Wolfskuil, met de buurt ‘de Koninginnelaan’ lukte het ons lange tijd niet om woningen te verkopen. Doordat een deel

Bijlage 1

75

van het bezit al was gesloopt, zorgde dat voor een gapend gat in de wijk. Eind 2014 zijn echter de eerste nieuwe huurwoningen opgeleverd: ruime eengezinswoningen en etagewoningen met lift aan een monumentaal poortgebouw. Mede hierdoor komt er ook steeds meer belangstelling voor de koopwoningen, zodat we kunnen starten met de tweede fase van de herstructurering.

RenovatieDe renovatie van vierhonderd woningen in het Willemskwartier hebben we afgerond. De renovatie vond gefaseerd plaats. In 2014 zijn de laatste woningen opgeleverd. Door een goede onderlinge samenwerking tussen alle betrokken partijen in de bouw lukte het om alle woningen van energielabel G naar label B te brengen.




Nijmegen 212 104 96



Huur 389 597 euro

Huur 597 681 euro

Totaal van sociale

huurwoningen


Totaal

Nijmegen 76 435 322 833 76 909

WoningtoewijzingIn het kader van de regionale woonruimteverdeling is in Nijmegen sprake van een samenwerkingsverband van twintig woningcorporaties. Via de website van Entree presenteren zij hun aanbod. Zij verhuren samen ruim 90.000 woningen. Om in aanmerking te komen voor een huurwoning, moeten de woningzoekenden zich inschrijven.

76

Bijlage 1




Laagmiddeninkomens 1.207 1.262 55


Totaal 11.100 11.190 90


KlanttevredenheidEens in de twee jaar houden we een grootschalig tevredenheidsonderzoek onder onze huurders. De laatste keer vond dit plaats in 2013. In de tabel ziet u hoe tevreden onze huurders in Nijmegen toen waren over hun woning, de woonomgeving en onze dienstverlening.


over de woning? 72 procent geeft een 7 of hoger 75 procent

over de omgeving? 65 procent geeft een 7 of hoger 70 procent


LeefbaarheidDankzij onze inspanningen is de leefbaarheid in de herstructureringswijken sterk verbeterd. Dat geldt ook voor de prachtwijk Hatert. Sinds 2014 is dit geen ‘Vogelaarwijk’ meer. Niettemin blijven we ons samen met de gemeente en de andere corporaties inzetten voor meer participatie door de bewoners van Hatert.

De omvang van de leefbaarheidsuitgaven bedroeg in Nijmegen 1.002.303 euro (voor heel Portaal: 4.015.258 euro). In Nijmegen hebben we relatief veel woningen in bouw en kanswijken.

77

Bijdragen lokale projecten en buurtinitiatievenJaarlijks dragen we (financieel) bij aan projecten die ten goede komen aan de leefomgeving van onze huurders en/of de lokale binding van de corporatie versterken. In Nijmegen is 20.698,35 euro bijgedragen aan diverse lokale initiatieven die bijdragen aan de sociale cohesie in de wijken waar wij woningen hebben.

PrestatieafsprakenIn Nijmegen lopen de prestatieafspraken met de gemeente door tot eind 2014. Er zijn voor de corporaties gezamenlijk afspraken gemaakt over het aantal betaalbare woningen (18.200) en bereikbare woningen (9.000). Wij dragen daaraan bij met 9.115 respectievelijk 1.626 woningen (eind 2014). De afspraak is dat 90 procent van de woningen wordt verhuurd voor een prijs die onder de huurtoeslaggrens ligt. Met de gemeente hebben we de vinger aan de pols gehouden en overleg gehad over het nakomen van de prestatieafspraken. Tot slot hebben we een start gemaakt met het opstellen van een woonvisie, samen met de gemeente.

Bijlage 1

78

In Nieuwegein hebben we 1.191 woningen. Deze zijn als volgt verdeeld:

Nieuwegein


Goedkoop 389,05 262 223

Betaalbaar 596,75 701 691




Totaal 1.216 1.191

Opleveringen en verkoopWe hebben in Nieuwegein geen nieuwbouwwoningen opgeleverd en ook geen woningen gerenoveerd. Wel hebben we 25 woningen verkocht. NieuwbouwNa een impasse van enkele jaren vanwege de geluidsproblematiek, zijn we eind 2014 weer

begonnen met de planvorming voor het realiseren van het nieuwbouwproject Blokhoeve (70 huurappartementen).




Huur 389 597 euro

Huur 597 681 euro

Totaal van sociale

huurwoningen


Totaal

Nieuwegein 2 41 21 64 1 65

Bijlage 1

79


KlanttevredenheidEens in de twee jaar houden we een grootschalig tevredenheidsonderzoek onder onze huurders. De laatste keer vond dit plaats in 2013. In de tabel ziet u hoe tevreden onze huurders in Nieuwegein toen waren over hun woning, de woonomgeving en onze dienstverlening.


Lage inkomens 880 829 51



Totaal 1.216 1.191 -25






80

Bijlage 1

LeefbaarheidIn de wijk Merwestein hebben we veel meer aan beheer gedaan, om zo overlast en andere leefbaarheidsproblemen te bestrijden. Deze tijdelijke extra inzet heeft succes gehad.De leefbaarheidsuitgaven bedroegen 75.613 euro (voor heel Portaal: 4.015.258 euro).

Bijdragen lokale projecten en buurtinitiatievenJaarlijks dragen we (financieel) bij aan projecten die ten goede komen aan de leefomgeving van onze huurders en/of de lokale binding van de corporatie versterken. Zo hebben we in Nieuwegein 2.500 euro bijgedragen aan de Stichting Gein Express.

PrestatieafsprakenIn Nieuwegein hebben de corporaties en de gemeente afgesproken om per 2015 een streefvoorraad van 7.000 sociale huurwoningen aan te houden. Daarvan behoort 60 procent tot de betaalbare voorraad. Wij dragen hieraan bij met 1.175 sociale huurwoningen, waarvan 77 procent tot de betaalbare voorraad behoort.Verder hebben we samen met de andere corporaties en de gemeente de eerste gesprekken gevoerd over nieuwe prestatieafspraken. Medio 2015 moeten die er zijn.

81

In Soest hebben we 3.726 woningen in bezit. Deze zijn als volgt verdeeld:

Soest


Goedkoop 389,05 665 618

Betaalbaar 596,75 2.496 2.469



Onzelfstandig overige wooneenheden 0 2

Totaal 3.757 3.726

RenovatieWe zijn begonnen met de renovatie van de eerste van twee flats aan de Smitsweg. In totaal gaan we 299 woningen verbeteren. We isoleren de gevels, het dak en de bergingen en plaatsen dubbelglas in elk vertrek. Daarnaast krijgen beide flats twee extra liften. Verder worden alle ingangen afgesloten en krijgen de flats een centraal schotelsysteem op het dak. De afzonderlijke schotels aan de gevel verdwijnen.De bewoners waren bij de keuze voor de aannemer betrokken. Een klankbordgroep heeft de afgelopen twee jaar meegewerkt aan het plan. Bij beide flats heeft meer dan 70 procent van de bewoners (een wettelijke eis) ingestemd met het voorstel. Bij de eerste flat is de renovatie eind 2014 begonnen; bij de tweede beginnen we rond de zomer van 2015.

In het najaar zijn we begonnen met de renovatie van acht flats op De Eng. In totaal gaan we 240 woningen grondig verbeteren en duurzaam maken. De meest in het oog springende verandering: elke flat krijgt een lift. Verder krijgen ook deze flats centrale schotelsystemen. Vooruitlopend op de renovatie hebben we een uitgebreide enquête gehouden onder zestig van de 240 huishoudens. Hierin konden bewoners aan geven wat zij het liefst verbeterd wilden hebben.

StroomversnellingIn het kader van de Stroomversnelling maken we samen met bouwbedrijf BAM 109 eengezinswoningen in Soesterberg energieneutraal. Half april zijn we begonnen met twee naast elkaar gelegen, leegstaande woningen aan de Buys Ballotlaan. Eind april waren ze gereed. De ervaringen die we daar hebben opgedaan, gebruiken we bij het aanpakken van de andere (bewoonde) woningen.

82

Bijlage 1

In 2014 hebben we er in totaal al circa veertig energie neutraal gemaakt.

Opleveringen en verkoopIn Soest hebben we 32 woningen verkocht. We hebben geen nieuwe woningen gebouwd of woningen gerenoveerd. WoningtoewijzingDe woningen worden verloot. Woningzoekenden uit Soest bouwen een extra wegingsfactor op, waardoor zij meer kans hebben op een woning in Soest. Daarnaast geldt een overgangsregeling tot 1 december 2017 waarbij 30 procent van alle vrijkomende woningen aan eigen inwoners wordt toegewezen.



Huur 389 597 euro

Huur 597 681 euro

Totaal van sociale

huurwoningen


Totaal

Soest 10 150 50 210 3 213






Totaal 3.757 3.726 -31


83

KlanttevredenheidEens in de twee jaar houden we een grootschalig tevredenheidsonderzoek onder onze huurders. De laatste keer vond dit plaats in 2013. In de tabel ziet u hoe tevreden onze huurders in Soest in toen waren over hun woning, de woonomgeving en onze dienstverlening.

Leefbaarheid De leefbaarheidsuitgaven in Soest bedroegen 260.175 euro (voor heel Portaal: 4.015.258 euro). Soest kent enkele kanswijken en verder bouw wijken.

PrestatieafsprakenIn Soest zijn er geen prestatieafspraken, maar in 2015 gaan we die maken.





Bijlage 1

84

We hebben in de gemeente Stichtse Vecht 3.716 woningen in bezit, verdeeld over Maarssen, OudZuilen, Tienhoven en Maarsseveen. Deze woningen zijn als volgt verdeeld:

Stichtse Vecht


Goedkoop 389,05 303 270

Betaalbaar 596,75 2.615 2.499




Totaal 3.779 3.716

NieuwbouwIn 2014 is de eerste paal geslagen voor het nieuwbouwproject De Karavaan in Maarssenbroek.

Renovaties In de gemeente Stichtse Vecht hebben we hard gewerkt aan het grootonderhoudsproject Bisonspoor in Maarssenbroek. In dezelfde periode zijn we bezig geweest met de renovatie van Bloemstede , een Stroomversnellingsproject. Inmiddels hebben we enkele proefwoningen

opgeleverd . De ervaringen van de bewoners gebruiken we bij de verdere aanpak van dit project. We verwachten dat we 2015 voldoende draagvlak voor deze renovatie krijgen van de bewoners, zodat we aan de slag kunnen.

Oplevering en verkoopWe hebben in Stichtse Vecht 63 woningen verkocht.


Bijlage 1



Huur 389 597 euro

Huur 597 681 euro

Totaal van sociale

huurwoningen


Totaal

Stichtse Vecht 1 112 44 157 1 158

85






Totaal 3.778 3.715 -63



u hoe tevreden onze huurders in Stichtse Vecht toen waren over hun woning, de woonomgeving en onze dienstverlening.




over de dienstverlening? 73 procent geeft een 7 of hoger 75 procent

LeefbaarheidDe leefbaarheidsuitgaven in Stichtse Vecht bedroegen 240.387 euro (voor heel Portaal: 4.015.258 euro). Stichtse Vecht kent kans en thuiswijken .

PrestatieafsprakenWe hebben geen prestatieafspraken met de gemeente Stichtse Vecht.

Bijlage 1

86

We hebben in de gemeente Utrecht 13.323 woningen in bezit. Deze zijn als volgt verdeeld:

Utrecht


Goedkoop 389,05 1.642 1.476

Betaalbaar 596,75 8.440 8.180



Onzelfstandige overige wooneenheden 1.211 1.196

Totaal 13.404 13.323

NieuwbouwIn Utrecht hebben we NiaNestowoningen gebouwd in Leidsche Rijn. Daarnaast kwam het nieuwbouwproject ‘Veilingterrein’ (150 woningen ) deels gereed, eveneens in Leidsche Rijn.

RenovatiesIn de gemeente Utrecht lag het accent op het duurzaam renoveren van ons bezit in Overvecht en Kanaleneiland. In Overvecht hebben we een flat van tien hoog aan de Ankaradreef gerenoveerd. In KanaleneilandZuid zijn we gestart met de renovatie van vier complexen (192 woningen). Dit werk is voor een deel afgerond. Bijzonder in dit laatste renovatieproject is het feit dat deze portiekflats liften hebben gekregen. Dat maakt de woningen veel beter toegankelijk voor ouderen en minder validen. In beide projecten hebben we er

veel aan gedaan om de bewoners bij de renovatie te betrekken. Door extra beheerders, sociaal beheerders en bewonersbegeleiders in te zetten is − uiteindelijk − een goede samenwerking met de bewoners ontstaan.

In Hoograven tenslotte, is na een intensief bewoners traject draagvlak verkregen voor sloop gevolgd door nieuwbouw van een deel van het complex Oude Geinlaan en omstreken.

Bijlage 1

87




Utrecht 60 263 106

WoningtoewijzingIn september is de voorrangsregeling voor ouderen gelanceerd. Het doel is om ouderen die willen verhuizen vanuit een eengezinswoning naar een ouderenappartement voorrang te geven. Op deze manier komen meer grote − en schaarse −

eengezinswoningen vrij voor onze primaire doelgroep . Deze regeling zal vanaf 2015 worden ondersteund door een huurkortingsregeling voor ouderen waardoor de doorstroming verder verbeterd zal worden.



Huur 389 597 euro

Huur 597 681 euro

Totaal van sociale

huurwoningen


Totaal

Utrecht 41 388 302 731 25 756




Laagmiddeninkomens 1.418 1.526 108


Totaal 12.193 12.127 -66


88

Bijlage 1


u hoe tevreden onze huurders in Utrecht toen waren over hun woning, de woonomgeving en onze dienstverlening.




over de dienstverlening? 73 procent geeft een 7 of hoger 75 procent

Leefbaarheid In 2014 hebben we opnieuw veel gedaan om de leefbaarheid in de wijken waarin we woningen hebben te verbeteren. Zowel met ‘fysieke investeringen’ als door de inzet van beheerders en sociaal beheerders. Een toenemend punt van aandacht zijn de problemen rond het huisvesten van woonzorgcliënten en statushouders. Een steeds groter deel van de woningen die vrijkomen hebben we hiervoor nodig. In combinatie met de toenemende overlast − ook onder onze ‘reguliere’ huurders − vergt dit veel van de inzet van beheer, sociaal beheer en woonadvies. In Utrecht hebben we 1.065.552 euro aan leefbaarheid uitgegeven, ongeveer een kwart van ons totale budget voor leefbaarheid (4.015.258 euro).

Bijdragen lokale projecten en buurtinitiatievenJaarlijks dragen we (financieel) bij aan projecten die ten goede komen aan de leefomgeving van onze huurders en/of de lokale binding van de corporatie versterken. Zo hebben we in Utrecht het volgende bijgedragen:• 10.000 euro (Stichting Present);• 7.500 euro (De Slinger, voorheen Founding Father);

• 5.000 euro (Dreefnieuws, een uitgave van de gemeente Utrecht).

PrestatieafsprakenMet de gemeente Utrecht zijn zowel gezamenlijke (met alle corporaties) als afzonderlijke afspraken tussen ons en de gemeente gemaakt. Zo hebben we afgesproken dat we 11.005 sociale huurwoningen beschikbaar houden. Met 11.791 woningen eind 2014 hebben we ruim aan deze afspraak voldaan.Eind 2014 hebben we samen met de andere corporaties de eerste gesprekken met de gemeente gevoerd over een geactualiseerde woonvisie en nieuwe prestatieafspraken die ingaan op 1 januari 2016.

Overige gemeenten

PrestatieafsprakenMet de gemeente Roozendaal hebben we af gesproken dat we het bezit in deze gemeente (46 woningen) niet verkopen. Deze afspraak liep tot eind 2014.Met de gemeente Nijkerk zijn nieuwe prestatieafspraken gemaakt. We beheren in deze gemeente 26 sociale huurwoningen.

89

Bijlage 2

Portaal Holding BV en deelnemingen (x € 1.000) Portaal Holding B.V.

Aandeelhouder Stichting Portaal (100%)Bestuurder Stichting PortaalDoelstelling Beheeractiviteiten en exploitatie registergoederenStatutair gevestigd te ArnhemOprichtingsdatum 1941999Waardering Netto vermogenswaardeGeplaatst kapitaal 19Schuldverhouding Stichting Portaal 3.592Eigen vermogen ultimo 2014 19.921Omzet 2014 65Resultaat 2014 2.157 Vastgoed Onderhoud Centrale B.V. (VOC B.V.)

Aandeelhouder Portaal Holding B.V. (99,75%) / Stichting Portaal (0,25%)Bestuurder Portaal Holding B.V.Doelstelling Uitvoeren van onderhoudswerkzaamheden voor btw vrijgestelde

organisaties, met name woningcorporatiesStatutair gevestigd te BaarnOprichtingsdatum 1242001Waardering Netto vermogenswaardeGeplaatst kapitaal 20Schuldverhouding Stichting Portaal 143Eigen vermogen ultimo 2014 16.783Omzet 2014 34.406Resultaat 2014 2.087

9090

Portaal Participaties B.V.

Aandeelhouder Portaal Holding B.V. (100%)Bestuurder Portaal Holding B.V.Doelstelling Het deelnemen in, het op een andere wijze een belang nemen in,

het voeren van beheer over, het samenwerken met, het verlenen van diensten aan, en het financieren van andere ondernemingen waaronder begrepen rechtspersonen alsmede contractuele en overige, al dan niet duurzame, samenwerkingsvormen en samenwerkingsverbanden en tenslotte al hetgeen met het vorenstaande in de ruimste zin verband houdt of daartoe bevorderlijk kan zijn

Statutair gevestigd te BaarnOprichtingsdatum 162006Waardering Netto vermogenswaardeGeplaatst kapitaal 20Schuldverhouding Stichting Portaal 2.081Eigen vermogen ultimo 2014 724Omzet 2014 0Resultaat 2014 11 Binnenstad Etage Ontwikkeling B.V. (BEO B.V.)

Aandeelhouder Portaal Holding B.V. (100%)Bestuurder Portaal Holding B.V.Doelstelling HoudsteractiviteitenStatutair gevestigd te ArnhemOprichtingsdatum 13122004Waardering Netto vermogenswaardeGeplaatst kapitaal 18Eigen vermogen ultimo 2014 26Omzet 2014 0Resultaat 2014 18

91

Wonen Boven Winkels C.V. (WoBoWi C.V.)

Vennoot Binnenstad Etage Ontwikkeling B.V. (1%) / Portaal Participaties B.V. (50%) / Gemeente Arnhem (49%)

Bestuurder Binnenstad Etage Ontwikkeling B.V.Doelstelling Het realiseren van woningen boven in de binnenstad van Arnhem

gelegen winkelpanden, zulks ter verbetering van het woonklimaat in die binnenstad en ter vergroting van de beschikbare wooncapaciteit in dit gebied

Statutair gevestigd te BaarnOprichtingsdatum 1662006Waardering Netto vermogenswaardeGeplaatst kapitaal 201Eigen vermogen ultimo 2014 39Omzet 2014 0Resultaat 2014 0

Portaal Onroerend Goed Beheer B.V. (POGB B.V.)

Aandeelhouder Portaal Holding B.V. (100%)Bestuurder Portaal Holding B.V.Doelstelling Dienstverlening m.b.t. registergoederen en exploitatie van register

goederen, het aannemen en uitvoeren van bouw, grond en waterwerken, alsmede onderhoudswerkzaamheden

Statutair gevestigd te BaarnOprichtingsdatum 1941999Waardering Netto vermogenswaardeGeplaatst kapitaal 20Eigen vermogen ultimo 2014 277Omzet 2014 0Resultaat 2014 3

92

Bijlage 2

92

De Rendant B.V.

Aandeelhouder Portaal Holding B.V. (100%)Bestuurder Portaal Holding B.V.Doelstelling Dienstverlening op het gebied van huisvesting, zoals VVEbeheerStatutair gevestigd te BaarnOprichtingsdatum 2912007Waardering Netto vermogenswaardeGeplaatst kapitaal 18Eigen vermogen ultimo 2014 283Omzet 2014 1.879Resultaat 2014 49 Portaal Kanaleneiland B.V.

Aandeelhouder Portaal Holding B.V. (100%)Bestuurder Portaal Holding B.V.Doelstelling Het deelnemen in de ontwikkeling van herstructureringsprojectenStatutair gevestigd te BaarnOprichtingsdatum 28122007Waardering Netto vermogenswaardeGeplaatst kapitaal 18Eigen vermogen ultimo 2014 1.740Omzet 2014 843Resultaat 2014 398 Kanaleneiland Beheer B.V.*

Aandeelhouders Gemeente Utrecht / MitrosAska Beheer B.V. / POGB B.V. / ProperStok Groep B.V. (alle 25%)Doelstelling De bevordering van stedelijke herstructurering als bedoeld in het

besluit van het ministerie van Financiën d.d. 18 februari 2004, onder nummer WV2003/396M

Statutair gevestigd te UtrechtOprichtingsdatum 18122007Waardering Netto vermogenswaardeGeplaatst kapitaal 18Eigen vermogen ultimo 2013 40Omzet 2013 113Resultaat 2013 0

93

Grond Exploitatie Maatschappij Kanaleneiland C.V.*

Vennoten Utrecht Vernieuw B.V. (24,75%) / MitrosAska B.V. (24,75%) / Portaal Kanaleneiland B.V. (24,75%) / Probest II B.V. (24,75%) (alle stille vennoten) / Kanaleneiland Beheer B.V. (1%) (beherend vennoot)

Doelstelling De bevordering van stedelijke herstructurering als bedoeld in het besluit van het ministerie van Financiën d.d. 18 februari 2004, onder nummer WV2003/396M

Gevestigd te UtrechtOprichtingsdatum 18122007Waardering Netto vermogenswaardeKapitaal 4.257Eigen vermogen ultimo 2013 4.000Omzet 2013 3.630Resultaat 2013 257

OntwikkelingsCombinatie Kanaleneiland VOF* Vennoten Heijmans Vastgoed B.V. / Stichting Mitros / Portaal Participaties B.V.Doelstelling Het exploiteren van een ontwikkelingsbedrijf en al hetgeen daartoe

behoort en daarmee in verband staat of daaraan bevorderlijk kan zijn

Gevestigd te RosmalenOprichtingsdatum 1962009Waardering Netto vermogenswaardeKapitaal 593Omzet 2014 0Resultaat 2014 8

9494

Bijlage 2

Portaal Nieuw Leyden B.V.

Aandeelhouder Portaal Holding B.V. (100%)Bestuurder Portaal Holding B.V.Doelstelling Het leveren van diensten op het gebied van management t.b.v.

andere deelnemingen waaronder het vervullen van de functie van commanditair vennoot

Gevestigd te UtrechtOprichtingsdatum 772005Opheffingsdatum 112015Waardering Netto vermogenswaardeGeplaatst kapitaal 18Eigen vermogen ultimo 2014 1Omzet 2014 321Resultaat 2014 83 Nieuw Leyden Beheer B.V.*

Aandeelhouder Portaal Holding B.V. (50%) / Gemeente Leiden (50%)Bestuurder A.C. de VriesDoelstelling Optreden als beherend vennoot in Nieuw Leyden C.V.Gevestigd te LeidenOprichtingsdatum 7122005Opheffingsdatum 112015Waardering Netto vermogenswaardeGeplaatst kapitaal 18Eigen vermogen ultimo 2014 30Omzet 2014 123Resultaat 2014 12

95

Nieuw Leyden C.V.*

Vennoot Portaal Nieuw Leyden B.V. (stille vennoot) (48%) / Leiden naar Nieuw Leyden BV (stille vennoot) (48%) / Nieuw Leyden Beheer B.V. (beherend vennoot) (4%)

Bestuurder Nieuw Leyden Beheer B.V.Doelstelling Stedelijke herstructurering en de daarmee samenhangende

grond en opstalexploitatieGevestigd te LeidenOprichtingsdatum 28122005Waardering Netto vermogenswaardeKapitaal 477Omzet 2014 3.562Resultaat 2014 576

Bijlage 2

96

Overige deelnemingen (x € 1.000)

B.V. Woonwagenexploitatie Utrecht*

Aandeelhouders Mitros (49%) / Portaal (33%) /Boex (18%)Bestuurder Interim bestuurDoelstelling De ondersteuning bij de uitvoering van volkshuisvestelijke taken,

in het bijzonder op het gebied van de verhuur van woonwagens en woonwagenstandplaatsenStatutair gevestigd te UtrechtOprichtingsdatum 112002Waardering VerkrijgingsprijsGeplaatst kapitaal 18Eigen vermogen ultimo 2013 1.365Omzet 2013 497Resultaat 2013 0 WoningNet N.V.

Bestuurder J.M.W. TemmeDoelstelling HoldingactiviteitenStatutair gevestigd te UtrechtOprichtingsdatum 522001Waardering VerkrijgingsprijsGeplaatst kapitaal 4.490Eigen vermogen ultimo 2014 6.662Omzet 2014 15.040Resultaat 2014 285

97

Coöperatie Smart Finance BA

Bestuurder Social Finance N.V.Activiteiten Hypotheek en kredietbemiddeling, geldwisselkantoren, bank en

spaaragentschappen e.d.Statutair gevestigd te UtrechtOprichtingsdatum 30112007Waardering VerkrijgingsprijsEigen vermogen ultimo 2014 609Omzet 2014 8Resultaat 2014 56

Bijlage 2

98

Bestuurlijke deelnemingen

Stichting Utrechtse Woningcorporaties

Bestuurder J.J.G.M. Klinkenberg / A.F.R. Jochems / E.S.M. Verheul / K.L. ReyndersVerdooren / T.C.M. van HaarstDoelstelling Samenwerkingsverband van corporaties in Utrecht op het gebied

van wonenStatutair gevestigd te UtrechtOprichtingsdatum 2251985

Stichting De Glazen Lift

Bestuurder Stichting de Alliantie / Stichting Vestia groep / Stichting Ymere / Stichting Woonzorg Nederland /Stichting Ouderenhuisvesting Rotterdam / Woonstichting de Woonplaats / Stichting Portaal

Doelstelling Belangenbehartiging van toegelaten instellingen en/of hun verbindingen die schade en/of enig nadeel hebben ondervonden als gevolg van het door de Europese Commissie bij beschikking vastgestelde kartel ‘liften en roltrappen’

Statutair gevestigd te AmsterdamOprichtingsdatum 1282008

99

Stichting Regioplatform Woningcorporaties Utrecht

Doelstelling Het behartigen van de gezamenlijke belangen van aangeslotenen en het ontwikkelen en bevorderen van een gemeenschappelijk beleid voor de volkshuisvesting in de gemeenten in het werkgebied van het Bestuur Regio Utrecht

Statutair gevestigd te Utrecht

Stichting Woonruimteverdeling Regio Utrecht

Bestuurder St. Groenrandwonen / IJsselsteinse Woningbouwver. / St. BoEx ’91 / Bouwver. ’Volksbelang’ / St. De Seyster Veste / St. Heuvelrug Wonen / St. Mitros / St. Portaal / R.K. Woningbouwver. Zeist / St. Studenten Huisvesting / De Woningcorporatie St. Woonbelangen / St. Westhoek Wonen / St. Viveste / Woningbouwst. Cothen / Woningbouwst. ’Kamerik’ / Woningbouwver. ’Goed Wonen’ / Woningbouwver. ’Lopik’ / Woningbouwver. ’Maarn’ / Woningbouwver. Oudewater / Woningbouwver. Vecht en Omstreken / St. woningst. ’WUTA’ (Wacht Uw Tijd Af) / Woningst. Volksbelang / Woonst. Jutphaas / Woonst. SSW

Doelstelling Uitvoering geven aan een evenwichtige verdeling van woonruimten in de regio Utrecht

Statutair gevestigd te UtrechtOprichtingsdatum 1672009

* Voor de deelnemingen waarvan de definitieve cijfers nog niet beschikbaar zijn, is gebruikgemaakt van de concept jaarrekening van de betreffende deelneming, dan wel van de definitieve jaarrekening van het laatst beschikbare boekjaar.

Bijlage 2

100

Geconsolideerde jaarrekening 2014

Geconsolideerde balans per 31 december 2014 (vóór resultaatbestemming)

ACTIVA 31122014 31122013

Vaste activa (x € 1.000) (x € 1.000)

Materiële vaste activa • Onroerende en roerende zaken ten dienste van de exploitatie 31.391 27.096Totaal materiële vaste activa 31.391 27.096

Vastgoedbeleggingen • Commercieel vastgoed in exploitatie 288.731 250.166• Sociaal vastgoed in exploitatie gekwalificeerd als vastgoedbelegging 4.790.358 4.511.167• Onroerende zaken verkocht onder voorwaarden 96.175 87.049• Vastgoed in ontwikkeling bestemd voor eigen exploitatie

gekwalificeerd als vastgoedbelegging 55.268 68.920Totaal vastgoedbeleggingen 5.230.532 4.917.302 Financiële vaste activa • Overige deelnemingen 1.646 2.086• Latente belastingvorderingen 53.201 40.074• Derivaten 170.364 182.188• Leningen u.g. 25 54• Overige effecten 53.536 31.200• Te vorderen BWSsubsidies 504 970• Overige langlopende vorderingen 61.137 36.157Totaal financiële vaste activa 340.413 292.729 Totaal vaste activa 5.602.336 5.237.127

Bijlage 3

102

ACTIVA

Vlottende activa Voorraden • Vastgoed bestemd voor de verkoop 1.131 2.959• Vastgoed in ontwikkeling bestemd voor de verkoop 4.793 3.418• Overige voorraden 1.139 1.125Totaal voorraden 7.063 7.502 • Onderhanden projecten 5.294 0

Vorderingen • Huurdebiteuren 2.212 3.320• Vorderingen op gemeenten 167 1.365• Overige vorderingen 4.434 1.619• Overlopende activa 4.365 7.129Totaal vorderingen 11.178 13.433 Liquide middelen 82.293 200.910 Totaal vlottende activa 105.828 221.845 Totaal ACTIVA 5.708.164 5.458.972

103

PASSIVA 31122014 31122013

(x € 1.000) (x € 1.000)

Groepsvermogen • Overige reserves 3.137.119 3.301.734• Aandeel derden 47 0• Resultaatboekjaar 254.406 164.615Totaal eigen vermogen 3.391.572 3.137.119 Voorzieningen • Voorziening onrendabele investeringen en herstructureringen 46.300 44.896• Voorziening pensioenen 296 290• Reorganisatievoorziening 3.752 7.996• Voorziening onderhoud 4.235 6.532• Voorziening deelneming 0 83• Overige voorzieningen 803 1.202Totaal voorzieningen 55.386 60.999 Langlopende schulden• Leningen overheid 21.870 23.106• Leningen kredietinstellingen 1.681.571 1.681.801• Novaties lvv 107.650 110.136• Derivaten lvv 191.409 169.456• Terugkoopverplichting woningen verkocht onder voorwaarden 96.913 88.102• Overige langlopende schulden 305 373Totaal langlopende schulden 2.099.718 2.072.977 Kortlopende schulden • Schulden aan kredietinstellingen 98.387 122.775• Schulden aan leveranciers 16.606 12.389• Belastingen en premies sociale verzekeringen 9.842 12.577• Onderhanden projecten 0 533• Overige schulden 3.838 2.581• Overlopende passiva 32.815 37.021Totaal kortlopende schulden 161.488 187.876 Totaal PASSIVA 5.708.164 5.458.972

Bijlage 3

104

Geconsolideerde winstenverliesrekening over 2014

2014 2013 (x € 1.000) (x € 1.000)Bedrijfsopbrengsten • Huren 308.802 294.813• Opbrengsten servicecontracten 18.014 17.090• Overheidsbijdragen 571 287• Netto verkoopresultaat vastgoedportefeuille 10.681 2.705• Geactiveerde productie ten behoeve van het eigen bedrijf 4.688 5.311• Overige bedrijfsopbrengsten 5.005 3.802Totaal bedrijfsopbrengsten 347.761 324.008 Bedrijfslasten • Afschrijvingen op materiële vaste activa 3.318 2.587• Overige waardeveranderingen vastgoed 0 4.404• Erfpacht 19 5• Lonen en salarissen 35.698 37.908• Sociale lasten 6.195 5.789• Pensioenlasten 6.754 7.187• Lasten onderhoud 55.236 73.561• Bijzondere waardeveranderingen van vlottende activa 0 483• Leefbaarheid 4.378 5.632• Lasten servicecontracten 18.199 17.906• Overige bedrijfslasten 80.364 70.613Totaal bedrijfslasten 210.161 225.109 Saldo uit operationele bedrijfsuitoefening 137.600 98.899

Nietgerealiseerde waardeveranderingen Vastgoedportefeuille 250.156 146.949

105

2014 2013

(x € 1.000) (x € 1.000)

Financiële baten en lasten • Waardeveranderingen financiële vaste activa en effecten 660 634• Opbrengsten van vorderingen die tot de vaste activa behoren en van effecten 1.308 974• Waardeveranderingen terugkoopverplichting onroerende en roerende zaken

Verkocht onder Voorwaarden 1.606 4.192• Waardeveranderingen derivaten 64.568 55.325• Rentebaten en soortgelijke opbrengsten 521 235• Rentelasten en soortgelijke kosten 82.832 78.524Totaal financiële baten en lasten 146.517 129.082Groepsresultaat uit gewone bedrijfsuitoefening voor belastingen 241.239 177.132 • Vennootschapsbelasting 13.127 12.582• Aandeel in resultaat van ondernemingen waarin wordt deelgenomen 40 65 Groepsresultaat uit gewone bedrijfsuitoefening na belastingen 254.406 164.615

Bijlage 3

106

Geconsolideerd kasstroomoverzicht over 2014 (directe methode) (x € 1.000) 2014 2013 Kasstroom uit operationele activiteiten Ontvangsten van huurders 312.750 295.022 Ontvangsten van subsidiegevers 1.973 287 Ontvangsten overige 27.763 19.210 342.486 314.519 Betalingen aan werknemers 48.990 51.702 Betalingen aan leveranciers onderhoud 59.353 58.403 Betalingen uit hoofde van zakelijke lasten 68.526 66.923 Betalingen overige 41.802 18.254 218.672 195.282 Kasstroom uit bedrijfsoperaties 123.814 119.237 Ontvangen interest 2.240 1.209 Ontvangen dividend Betaalde interest 78.855 78.318 Betaalde winstbelasting 66Kasstroom uit operationele activiteiten 47.199 42.194 Kasstroom uit investeringsactiviteiten Investeringen in materiële vaste activa 4.664 1.348 Investeringen vastgoedbeleggingen 148.567 171.757 Desinvesteringen materiële vaste activa 3.022 Desinvesteringen vastgoedbeleggingen 98.973 85.065 Investeringen in financiële vaste activa 91.020 14.233 Desinvesteringen financiële vaste activa 6.223 39.137Investeringen in immateriële vaste activa Desinvesteringen immateriële vaste activa Kasstroom uit investeringsactiviteiten 139.056 60.115 Kasstroom uit financieringsactiviteitenOntvangsten uit langlopende schulden (nieuwe leningen) 90.000 159.002Aflossing langlopende schulden 116.760 114.300Kasstroom uit financieringsactiviteiten 26.760 44.702

Toename (afname) geldmiddelen in boekjaar 118.617 26.781

107

Colofon

Stichting PortaalPostbus 22113500 GE Utrechtwww.portaal.nl

Concept, eindredactie en fotografieAfdeling Communicatie

TekstSaffraan communicatie, Beesd

Vormgeving en drukwerkbegeleidingFuncke creatieve partners, Haarlem

Stichting PortaalPostbus 22113500 GE Utrechtwww.portaal.nl

Samen beter - Portaal€¦ · Samen beter 4. In het jaarverslag dat voor u ligt ziet u Het Nieuwe...

Documents

Transcript of Samen beter - Portaal€¦ · Samen beter 4. In het jaarverslag dat voor u ligt ziet u Het Nieuwe...