Samen Beslissen & uitkomstinformatie...2019/06/14 · behelst een praktijkgericht actieonderzoek...
36
Samen Beslissen & uitkomstinformatie 14 juni 2019 Bijlage 1: behorende bij rapportage 'Samen Beslissen in de praktijk'. In opdracht van ZiN Lieke Boonen & Hilde Taverne Welke rol speelt uitkomstinformatie bij de implementatie van Samen Beslissen?
Transcript of Samen Beslissen & uitkomstinformatie...2019/06/14 · behelst een praktijkgericht actieonderzoek...
Samen Beslissen & uitkomstinformatie
14 juni 2019
Bijlage 1: behorende bij rapportage 'Samen Beslissen in de praktijk'. In opdracht van ZiN
Lieke Boonen & Hilde Taverne
Welke rol speelt uitkomstinformatie bij de implementatie van Samen Beslissen?
Voorwoord
Veel partijen houden zich bezig met uitkomstinformatie en Samen Beslissen. VWS zet, in samenwerking met onder ander het ZiNL, in op samen beslissen in het kader van het programma Uitkomstgerichte Zorg. Er is veel onderzoek gedaan naar Samen Beslissen, de effecten ervan en de implementatie. We weten echter nog weinig over hoe uitkomstinformatie daarbij een rol kan spelen en welk effect dit heeft.
Zorginstituut Nederland heeft gevraagd onderzoek te doen naar succes- & faalfactoren bij de implementatie van Samen Beslissen, waarbij de nadruk ligt op het gebruik van uitkomstinformatie hierbij. Ons onderzoek is opgedeeld in twee onderdelen. Het eerste onderdeel bestaat uit een quick review van de reeds bestaande literatuur en voorbeelden van het gebruik van uitkomstinformatie om samen te beslissen. Het tweede onderdeel behelst een praktijkgericht actieonderzoek bij twee ziekenhuizen naar de rol van uitkomstinformatie in het Samen Beslissen proces en welk effect dit heeft.
In deze rapportage worden de belangrijkste bevindingen van deel 1, de quick literatuur review, samengevat. De rapportage bestaat uit twee delen. Het eerste deel focust op de quick literatuur review waarbij onderscheid wordt gemaakt naar (1) Samen Beslissen voor een behandeling, (2) de keuze voor een behandelaar en (3) een vergelijking wordt gemaakt naar de financiële sector waarin consumenten ook geconfronteerd worden met complexe niet-alledaagse beslissingen.
Samen met Zorginstituut Nederland is besloten de resultaten kort en bondig samen te vatten in onderhavige rapportage en op te laten tekenen in een infographic. Deze rapportage is met name bedoeld om beleidsmakers te informeren. In de bijlage vindt u de referenties die gebruikt zijn voor het opstellen van deze rapportage terug. Er is geen aparte onderzoeksrapportage meer opgesteld.
Inhoudsopgave
Referenties
Deel 1: Bevindingen literatuurreviewa. Samen Beslissen & uitkomstinformatie
b. Keuze behandelaar & uitkomstinformatie
c. Samen Beslissen in de financiële sector
Inhoudsopgave
Deel 1: Bevindingen literatuurreviewa. Samen Beslissen & uitkomstinformatie
b. Keuze behandelaar & uitkomstinformatie
c. Samen Beslissen in de financiële sector
Referenties
Samen Beslissen & uitkomstinformatie
Uitkomstinformatie kan het proces van Samen Beslissen ondersteunen
• Samen Beslissen vraagt om een transitie waarin de zorgverlener als gids optreedt bij het maken van een keuze,de patiënt voorziet van relevante en objectieve informatie over de behandelmogelijkheden, zij gezamenlijk de voorkeuren van de patiënt in kaart brengen en een gezamenlijke beslissing nemen voor de best passende behandeling.
• Samen Beslissen vindt plaats in het gehele zorgproces. Het doel ervan is dat patiënten weloverwogen en geïnformeerd een keuze maken voor hun behandeling.
• De mate waarin Samen Beslissen toegepast wordt, hangt af van de mate waarin de patiënt betrokken wil worden. Samen Beslissen is geen trucje dat altijd moet worden toegepast, maar afhankelijk van de context en de voorkeuren van de patiënt. In elk gesprek wordt gestreefd naar de dialoog en wordt gevraagd naar o.m. de voorkeuren en doelen van de patiënt die worden meegenomen in het advies van de arts.
• (Uitkomst)informatie ondersteunt de zorgverlener en patiënt bij het maken van de juiste afweging.
Toepassingsmogelijkheden van uitkomstinformatie bij Samen Beslissen
De referenties vind je hier
Samen Beslissen vindt plaats door de patiënt actief te betrekken bij het maken van de keuze en de patiëntvoorkeuren mee te nemen in de afweging
Er zijn door de jaren heen meerdere stappenplannen ontwikkeld om Samen Beslissen toe te passen in de praktijk. We sluiten aan bij het model van Stiggelbout et al (2015) dat uitgaat van vier opeenvolgende stappen die worden toegepast. Belangrijk is dat dit geen statische stappen zijn en dat het model aangepast kan worden aan de situatie en doelgroep. Vilans heeft het model bijvoorbeeld aangepast aan kwetsbare ouderen en heeft daarbij enkele stappen aan het model toegevoegd om de behoeften en wensen van ouderen beter in kaart te brengen.
1. Duidelijk maken aan patiënt dat er een keuze is en dat de mening van de patiënt belangrijk is hierbij
Keuze
2. Zorgverlener legt verschillende behandelopties met voor- en nadelen uit
Opties uitleggen
3. Zorgverlener en patiënt bespreken de voorkeuren van de patiënt
Voorkeuren bespreken
4. Integreer kennis en voorkeuren om gezamenlijk tot besluit te komen
Besluit nemen
Team talk*
Option talk*
Decisiontalk*
* Gebaseerd op het 3-talk model van Elwyn (2017)De referenties vind je hier
Voor optimale patiëntenzorg is het integreren van patiëntvoorkeuren met clinical expertise en
wetenschappelijk bewijs
Door clinical expertise te combineren met evidence based practice(EBP) en patiënt voorkeuren vergroot de kans op optimale patiëntenzorg en hoge kwaliteit van leven.
De grondslag van EBP ligt in het baseren van beslissingen op het best external clinical
evidence (gebaseerd op systematische reviews) en individuele arts expertise (clinical expertise).
Ook hier zijn modellen voor ontwikkeld die ingaan op de stappen die een arts kan nemen om ervoor te zorgen dat zowel EBP, clinicalexpertise als patiëntvoorkeuren meegenomen worden bij het maken van een beslissing.
-to-date evidence. Nor can medicine be practiced without
https://guides.mclibrary.duke.edu/ebmtutorial
De referenties vind je hier
Kennis
Kosten Besluitvorming &assertiviteit
Gezondheid en kwaliteit van leven
besluitvormingsproces verbeteren, spijt rondom de beslissing verlagen en assertiviteit verhogen 2
kennisniveau verhogen 1
onduidelijk is of Samen Beslissen interventies een effect op kosten hebben 4
geen aantoonbaar bewijs is voor een effect van Samen Beslissen
interventies op mentale en fysieke gezondheid en kwaliteit van leven 3
Samen Beslissen heeft een effect op meerdere aspecten en zorgt met name voor meer regie bij de patiënt
Samen Beslissen op wordt (bij voorkeur) toegepast bij voorkeursgevoelige behandelopties, waardoor een
gezondheidseffect niet direct logisch is. Patiënten worden niet angstiger of depressiever door Samen Beslissen, ook
lijkt de kwaliteit van leven niet af te nemen. Door verhoogde therapietrouw zou Samen Beslissen bij kunnen dragen aan gezondheidswinst. Of Samen Beslissen leidt
tot verhoogde therapietrouw en betere gezondheid is echter niet in alle gevallen bewezen en is ook moeilijk aan
te tonen (no evidence of effect).
Hoewel bij sommige studies wel een effect wordt gevonden op kosten en
het aantal behandelingen (minder invasieve operaties), laten andere studies geen direct effect zien (no
evidence of effect).
Dit is met name bewezen voor interventies die gericht zijn op de patiënt, zoals
keuzehulpen en option grids. Voor training en educatie van zorgverleners is hier vooralsnog minder sterk bewijs voor.
De referenties vind je hier
Succesfactoren rondom Samen Beslissen zijn in veel studies in kaart gebracht en geven een goed overzicht van factoren die van invloed zijn op implementatiesucces
• We geven een overzicht van de belangrijkste succesfactoren rondom Samen Beslissen én van de patiënt en zorgverlener kenmerken die van invloed zijn op een succesvolle implementatie. We gebruiken hiervoor het model van Lippitt (1987) om de lessen deelbaar te maken. Dit laat zien dat op meerdere fronten acties benodigd zijn om tot een succesvolle implementatie te komen.
• De resultaten laten zien dat het belangrijk is dat partijen één heldere visie hebben op Samen Beslissen, wat de toegevoegde waarde ervan is en wanneer het ingezet moet worden
• Samen Beslissen moet aansluiten bij het primaire werkproces en ondersteund worden door het management met voldoende tijd, geld en personeel. Ook moet de implementatie niet samenvallen met andere grote (organisatorische) veranderingen in de instelling.
• Het is verder van belang dat er voldoende informatie voor patiënten is, en dat deze informatie eenduidig is. De zorgverlener moet de patiënt ook actief informeren en betrekken.
• Zorgverlener en patiëntkenmerken beïnvloeden de mate van succesvolle implementatie.
Ontbreken leidt tot:
VisieKennis & vaardig-
hedenMotivatie Middelen Plan
Succesvolle implementatie
Angst Weerstand Frustratie ChaosVerwarring
De referenties vind je hier
Succesfactoren
Visie •
• Stel een gedeelde visie over wat men wil bereiken met Samen Beslissen en waarom we Samen Beslissen belangrijk vinden
• Maak duidelijk hoe• Maak duidelijk welke modellen en begrippen worden gehanteerd• Zorg dat Samen Beslissen onderdeel van de cultuur wordt
Kennis & Vaardigheden
•
Beslissen. Het gaat om het gezamenlijk verkennen van de voorkeuren van de patiënt•
•
• Zorg voor duidelijke rolmodellen voor zorgverleners•
• Geef feedback aan zorgverleners en geef hen inzicht in het eigen handelen• Zorg dat zorgverleners controleren of informatie begrepen is
Motivatie Zorg voor steun van managementZorg voor een adequate beloningGeef flexibiliteit in geformuleerde richtlijnenSchets een realistische verwachting
Middelen • Geef & neem voldoende tijd voor een goed gesprek. Geef patiënt het gevoel dat er tijd is voor het stellen van vragen
• Kijk naar mogelijke aanpassingen in het zorgpad, waarbij ook taken en verantwoordelijkheden kunnen worden herverdeeld
• Bied voldoende financiële middelen en personeel • Bied voldoende informatie gericht op patiënten • Zorg voor een eenduidig aanbod van keuzehulpen en voor eenduidige informatie richting patiënt• Ontwikkel option grids en consultkaarten
Plan • Stem af wanneer Samen Beslissen ingezet moet worden en in welke mate• Zorg voor het juiste moment van implementatie • Zorg dat het in het zorgproces past• Zorg dat duidelijk is wie welke rol heeft binnen het traject
Zowel arts- als patiënt kenmerken en vaardigheden hebben impact op de mate waarin Samen Beslissen succesvol wordt toegepast. Het is belangrijk hiervan bewust te zijn.
Hoge gezondheids-vaardigheden
Bewust van keuzemogelijkheden
Kan voorkeuren uiten
Voelt zich niet bezwaard om vragen
te stellen
Gelijkwaardige relatie met arts
In staat keuzehulpmiddelen te
gebruiken
Steun van thuissituatie
Positieve houding t.o.v. Samen
Beslissen
Rolmodellen in nabijheid
Voelt steun van management
Neemt voldoende tijd voor het gesprek
Staat open voor feedback
Bereidt consult goed voor
Heeft voldoende hulpmiddelen ter
beschikking
Deze kenmerken maken Samen Beslissen makkelijker:
Jongere patiënten (<60 jaar) Minder comorbiditeiten
(relatief goede gezondheid)
Hoog opleidingsniveau
Autochtonepatiënten
Al eerder geconfronteerd met
een keuzeproces
Schat eigen handelen goed in
Uitkomstinformatie kan zorgverleners en patiënten ondersteunen om samen te beslissen.
• Bij zowel het bespreken van de voor- en nadelen van de behandeling als het bepalen van de voorkeuren, is uitkomstinformatie van belang.
• Uitkomstinformatie, al dan niet gepersonaliseerd, ondersteunt de zorgverlener in het inzichtelijk maken van de voor-en nadelen en effecten van de behandeling.
• Dit geldt zowel voor klinische uitkomstdata, persoonskenmerken als patiënt-gerapporteerde uitkomstmaten (PROMs).
• Hoe meer gepersonaliseerde informatie beschikbaar, hoe beter de impact van de behandeling inzichtelijk kan worden gemaakt.
• Bij het bepalen van de eigen voorkeuren (stap 3) kan het helpen om inzicht te hebben in welke uitkomsten voor de patiënt belangrijk zijn en wat patiënten in een vergelijkbare situatie ervaren hebben.
• Het inzichtelijk maken van uitkomsten in keuzehulpen en in de spreekkamer via dashboards ondersteunt de gezamenlijke besluitvorming.
Rol voor uitkomstinformatie
De referenties vind je hier
Uitkomstinformatie alleen is echter niet voldoende voor een succesvolle implementatie.
• Beschikbaar onderzoek richt zich (nog) niet specifiek op impact van uitkomstinformatie bij Samen Beslissen.
• Het gebruik van PROMs in de spreekkamer vergroot de betrokkenheid van patiënten en draagt bij aan gedeelde besluitvorming. In deze onderzoeken wordt, parallel aan de bevindingen bij Samen Beslissen, geen (bewezen) effect gevonden op gezondheidsuitkomsten en/of kosten (no evidence of effect).
• De succes- en faalfactoren bij de implementatie van PROMs zijn gelijkend aan die rondom de implementatie van Samen Beslissen. Ook hier zijn een gedeelde visie, motivatie bij zowel zorgverlener als patiënt en integratie in het zorgproces van belang.
• Er zijn veel lopende initiatieven die onderzoek doen naar het toepassen van (patiënt gerapporteerde) uitkomstinformatie in de spreekkamer.
• Hoewel uitkomsten gezamenlijke besluitvorming ondersteunen, neemt het toevoegen van uitkomsten de succes- en faalfactoren niet volledig weg. Uitkomstinformatie kan wel bijdragen aan de motivatie van artsen en patiënten om gedeelde besluitvorming toe te passen. Daarnaast biedt het beter inzicht in de voor- en nadelen op individueel patiëntniveau van een bepaalde behandeling.
16 projecten gesubsidieerd in het
kader van Thema 2018:
Gebruik van uitkomstinformatie
voor Samen Beslissen
Trajecten gericht op uitkomstinformatie voor Samen Beslissen binnen de
Subsidieregeling 2018 van Zorginstituut Nederland
De referenties vind je hier
Interventies gericht op succesvolle implementatie van Samen Beslissen richten zich op: (1) ontwikkeling kennis en kunde van zorgverleners, (2) patiëntactivatie en opleiding en (3) ondersteuning van het
beslisproces o.b.v. uitkomstinformatie
• We zien veel initiatieven, deels landelijk maar ook veel lokaal. Er is momenteel geen eenduidig overzicht beschikbaar van lopende trajecten en resultaten.
• Er worden veel trajecten met subsidiegelden gefinancierd vanuit VWS, ZiNL en ZonMW. Hieronder laten we enkele voorbeelden zien. Type interventies sluiten aan bij internationale literatuur
Ontwikkeling kennis en kunde zorgverleners
Patiëntactivatie en opleiding Ondersteuning m.b.v. uitkomstinformatie
Ontwikkeling dashboards met patiëntinformatie over uitkomsten
Initiatief van 10 ziekenhuizen en 2 om Samen Beslissen te bevorderen
Beslist Samen
Trainingen en opleiding in GGZ
Ontwikkelingen consultkaarten
Opleiding en e-learningzorgverleners
Lessen tot implementatie Samen Beslissen
Ontwikkeling keuzehulpen
Websites met informatie
Campagne verstandig kiezen
PULSE
ADapptU-PREVENT
Predictiemodellen o.b.v. uitkomst-informatie op individueel patiëntniveau
Waar staan we nu m.b.t. een succesvolle implementatie van Samen Beslissen?
VisieKennis & vaardig-
hedenMotivatie Middelen Plan
Uit recente overzichtsrapportages* blijkt dat er nog steeds knelpunten zijn die een succesvolle implementatie belemmeren, maar op veel vlakken wordt gewerkt aan oplossingen
• Consensus over wat Samen Beslissen inhoudt mist
• Ontbreken eenduidige taal
• Gebrek aan kennis• Gebruik aan vaardigheden• Overschatting eigen
handelen• Groot, maar geen
coherent aanbod van keuzehulpen
• Mensen met beperkte gezondheidsvaardigheden hebben moeite met begrijpen van beschikbare informatie
• Onvoldoende steun
• Gebrek aan rolmodellen
• Beperkte tijd• Beperkte
financiering
• Beperkte tijd• Beperkte structurele
financiering• Geen afgestemde
afspraken over gebruik instrumenten en aanpak
• Er zijn wel veel initiatieven die bijdragen aan het oplossen van deze knelpunten:• Subsidies (ZonMW, ZiNL, VWS) gericht op het gebruik van uitkomstinformatie•
• Ontwikkeling keuzehulpen, option grids en consultkaarten• Focus op Samen Beslissen in inkoopbeleid verzekeraars• Trainingen en opleidingen rondom Samen Beslissen voor artsen
* o.a. Ter Haaft et al (2016), van Baalen et al (2018), Veenendaal et al (2015, 2018), van der Weijden et al (2015), Stiggelbout et al (2015)
Uitkomstinformatie en de keuze voor een
behandelaar
Mensen geven aan dat uitkomstinformatie een
belangrijke keuzefactor vormt bij keuze voor zorgaanbieder
In de praktijk blijkt dat patiënten met name o.b.v. afstand en advies van de huisarts een keuze
maken voor een zorgaanbieder
Patiëntkenmerken spelen een belangrijke rol bij in hoeverre
mensen actief kiezen
De presentatie van uitkomstinformatie bepaalt de
mate van het gebruik ervan
Er zijn wel veel initiatieven waarin (uitkomst)informatie gepresenteerd wordt en
waarin patiënten bewust worden gemaakt van verschillen tussen aanbieders
(Uitkomst)informatie heeft nog maar een beperkte invloed op het keuzegedrag
Onderzoek laat zien dat zorguitkomsten en ervaringen als belangrijk worden ervaren bij de
keuze voor een zorgaanbieder
• Patiënten geven aan dat (uitkomst)informatie een belangrijke factor is bij het kiezen voor een zorgaanbieder.
• Naast uitkomsten, vinden patiënten ook andere factoren belangrijk, bijvoorbeeld bejegening, aanbod van zorg en bereikbaarheid.
• Structuur- en proces indicatoren, die iets zeggen over de beschikbare faciliteiten en het proces rondom de geleverde zorg, worden vaak belangijker gevonden dan uitkomstindicatoren.
Bejegening
Informatie voorziening
Vakbekwaamheid
Deskundigheid
Ervaringen
Samenwerking
Bereikbaarheid & toegankelijkheid
Zorguitkomsten
Veiligheid
Afspraken Voorlichting
De referenties vind je hier
Bron: Victoor & Rademakers 2015
Bron: Reitsma et al 2012
Keuze wordt gebaseerd op advies huisarts
70% van de mensen kiest niet actief voor een zorgaanbiederEen actieve keuze wordt echter nog maar
beperkt gemaakt
• Patiënten vertrouwen nog altijd het meest op het advies van de huisarts, familie en vrienden, en eerdere ervaringen en in veel mindere mate op vergelijkingswebsites.
• Beperkt percentage van de verzekerden maakt een actieve keuze (13%). 87% van de patiënten kiest niet actief.
• We zien hierbij ook een verschil tussen wat mensen zeggen te doen (kiezen o.b.v. uitkomsten) en wat ze doen (niet actief kiezen en advies huisarts opvolgen).
• Patiënten worden vaak pas actief als ze nog geen relatie met de zorgaanbieder hebben, als ze een slechte ervaring hebben gehad of wanneer ze actief de mogelijkheid hebben om een keuze te maken.
De referenties vind je hier
• Met name jonge, hoogopgeleide mensen die kwaliteitsverschillen zien cq. verwachten kiezen actief op basis van beschikbare informatie.
•
(de aanbieder met wie ze al bekend zijn).
• Daarnaast zien we ook dat het beschikbaar zijn van voldoende alternatieven het maken van een actieve keuze vergemakkelijkt.
• Ook de mate waarin de huisarts het maken van een keuze ondersteunt is van invloed. Er zijn hierin verschillen tussen huisartsen die leiden tot een verschil in de mate waarin patiënten betrokken worden bij de verwijzing.
• Patiënten die de diagnose weten, maken ook een actievere keuze dan patiënten die worden doorverwezen voor diagnosestelling.
Het maken van een actieve keuze voor een behandelaar hangt samen met (persoons)kenmerken van de patiënt
Achtergrondkenmerken
+ Jong+ Hoogopgeleid
+ Hoger inkomen+ Hoge algehele en mentale
gezondheid
+ Impactvoller zorgtraject
Situatie/loyaliteit
+ Slechte ervaringen met
arts/instelling
- Gewend aan arts/instelling- Vertrouwen in advies
(huis)arts- Geen logisch moment om van
zorgverlener te wisselen
Persoons typeringen
+ Hoge gezondheidsvaardigheden
+ De beste zorg willen
+ Kwaliteitsverschillen zien e/o verwachten
- Niet van verandering houden
- Twijfel over juistheid van kwaliteitsinformatie
Omgevingsfactoren
+ Voldoende alternatieven beschikbaar in de buurt
+ Het bekend zijn van de diagnose
- Korte afstand tot zorginstelling
- Gebrek aan alternatieven in de buurt
+ stimulerende kenmerken - remmende kenmerkenDe referenties vind je hier
• Door informatie overzichtelijk en begrijpelijk te presenteren, wordt het makkelijker om deze informatie mee te nemen in het keuzeproces. Handleidingen hiervoor zijn beschikbaar (Damman et al, 2015).
• Patiëntactivatie en het verhogen van gezondheidsvaardigheden hebben positief effect op de mate waarin patiënten een actieve keuze maken. Daarnaast is ook het gezamenlijk ontwikkelen van uitkomstindicatoren hierbij van belang.
• Patiënten vinden het lastig om informatie goed te gebruiken bij het kiezen.
• Barrières liggen zowel in de complexiteit en hoeveelheid van de informatie, het ontbreken van gezondheidsvaardigheden om deze informatie goed te begrijpen en gebruiken en de manier waarop de informatie gepresenteerd wordt.
Geef duidelijke context
Geef uitleg en voeg leeswijzers toe
Beperk hoeveelheid & complexiteit
Vertaal naar betekenisvolle
informatie
Overzichtelijk en begrijpelijk presenteren van informatie draagt bij aan het gebruik van informatie bij de keuze voor een zorgaanbieder
De referenties vind je hier
Patiënten worden via verschillende initiatieven geïnformeerd over aanbod, kwaliteit en vergoeding en gestimuleerd een actieve keuze te maken
Zorginzicht.nl
Informatie over kwaliteit van
zorg, aandoeningen
en behandelingen
kiezenindeGGZ.nl
Vergelijken van GGZ aanbieders
en informatie over klachten
en behandelopties
Informatie over klachten en
aandoeningen
3 goede vragen
Begin een goed gesprek
Verstandig Kiezen
Vergelijken en waarderen van
aanbieders
Ziekenhuis keuze voor kanker-
behandeling o.b.v. uitkomst-informatie
NVZ kwaliteitsvenster
revalidatie
Ziekenhuischeck.nl
Cijfers over kwaliteit van
zorg van ziekenhuizen
Vanuit de overheid, worden landelijk verplichte (kwaliteits) indicatoren verzameld
Verschillende campagnes richten zich op bewustwording en activeren van patiënten
Ook internationaal zijn er veel voorbeelden rondom patiëntactivatie en keuze voor een zorgaanbieder
Patiënt-informatie over
aandoeningen en mogelijke
aanbieders
Vergelijken van aanbieders
Aanbieders geven steeds meer inzicht in de kwaliteit van de geleverde zorg
Uitkomstinformatie en informatie over kwaliteit van zorg hebben slechts beperkt effect op de keuze
• Het (online) beschikbaar maken van kwaliteitsinformatie over zorgaanbieders heeft geen of weinig effect op het zorggebruik van patiënten, op besluiten die zorgaanbieders maken of op de kwaliteit van de zorg.
• Kwaliteitsinformatie speelt daarnaast een minimale rol bij het verwijzen van patiënten naar een zorgaanbieder. Persoonlijk contact en ervaringen spelen hierbij wel een belangrijke rol.
• Hoewel patiënten zeggen uitkomsten belangrijk te vinden, vindt de daadwerkelijke keuze met name plaats o.b.v. andere factoren zoals service, wachttijden en beschikbaarheid van nieuwe technologieën. We zien dat deze factoren een rol spelen in de keuze voor een zorgaanbieder.
• PROMs lijken een grotere impact te hebben op de keuze voor een ziekenhuis, dan klinische maten zoals mortaliteit en heropnames.
Figuur proefschrift N. Ketelaar (2015)Choosing healthcare providers. Healthcare consumers useof comparative performance information
De referenties vind je hier
Hoe wordt in andere sectoren samen
besloten?
* We hebben ons hier, in overleg met de opdrachtgever, beperkt tot informatie uit de financiële sector. Dit betreft o.a. keuzes voor hypotheken, pensioenen e.d. Dit betreft geen volledige literatuur review.
Deze inzichten komen overeen met de bevindingen rondom Samen Beslissen waarbij patiënt activatie en opleiding met name van invloed is op het kennisniveau en betrokkenheid, maar in mindere mate op de uitkomst
Factoren die leiden tot betere financiële beslissingen
gecijferdheidliteracy
(Werk)ervaring met financiële sector
Hogere leeftijd (hangt mogelijk
Motivatie om complexe problemen aan te pakken
Goed cognitief functioneren
Toegang tot financieel advies
Minder negatieve emoties
• Gezondheidsvaardigheden zijn de mate waarin iemand informatie over de gezondheidszorg kan verkrijgen, lezen en
financial literacy
• Inzichten over de financiële sector kunnen interessant zijn om te projecteren naar de gezondheidssector, omdat het in beide sectoren vaak complexe en impactvolle besluiten betreft
• Algemene financiële voorlichting leidt niet direct tot betere financiële besluiten (mogelijk doordat de kennis niet direct gebruikt wordt en wegzakt met tijd, en lagere motivatie)
• Aanbevolen wordt om voorlichting aan te bieden op het moment van de beslissing zodat de kennis direct toegepast kan worden en de motivatie van cliënten hoger is
!
Lessen uit financiële sector bij het maken van financiële beslissingen*
De referenties vind je hier
Inhoudsopgave
Deel 1: Bevindingen literatuurreviewa. Samen Beslissen & uitkomstinformatie
b. Keuze behandelaar & uitkomstinformatie
c. Samen Beslissen in de financiële sector
Referenties
vlak
Literatuur over definitie van Samen Beslissen en het bijbehorende proces
• Bieber, C., Nicolai, J., Gschwendtner, K., Müller, N., Reuter, K., Buchholz Eich, W. (2018). How Does a Shared Decision-Making (SDM) Intervention for Oncologists Affect Participation Style and Preference Matching in Patients with Breast and Colon Cancer? Journal of Cancer Education, 33(3), 708 715.
• Couet, N., Desroches Légaré, F. (2013). Assessments of the extent to which health-care providers involve patients in decision making : a systematic review of studies using the OPTION instrument. Health Ex, 18, 542 561.
• Elwyn, G., Durand A three-talk model for shared decision making: Multistage consultation process. BMJ (Online), 359, 1 7.
• Stiggelbout, A., Pieterse, A. H. and De Haes Shared decision making: Concepts, evidence, and practice Patient Educationand Counseling, pp. 1172 1179. doi: 10.1016/j.pec.2015.06.022.
• Van Der Weijden, T., Van Bodgeom-Vos, L. and Stiggelbout Implementatie van Samen Beslissen: Overzicht van knelpunten en implementatiestrategieën Consortium Kwaliteit van Zorg.
• Toetsingskader kwaliteitsstandaarden, informatiestandaarden & meetinstrumenten 2015• Pel, R, M. van de Pol, M. de Boer, en L. Delmee (2018). Infographic: Samen Beslissen met kwetsbare ouderen. Vilans (2018).
https://www.vilans.nl/vilans/media/documents/producten/infographic-samen-beslissen-kwetsbare-ouderen.pdf• Figuur Samen Beslissen is van het Zorginstituut Nederland: https://www.zorginstituutnederland.nl/werkagenda/programmas/programma-
uitkomstinformatie-voor-samen-beslissen
Literatuur over evidence-based medicine, personalised medicine en Samen Beslissen
• De Leon, J. (2012). Evidence-based medicine versus personalized medicine: Are they enemies? Journal of Clinical Psychopharmacology, 32(2), 153 164.
• Hoffmann, T. C., Montori, V. M., & Del Mar, C. (2014). The Connection Between Evidence-Based Medicine and Shared Decision Making. Jama, 312(13), 1295.
• ter Haaft, G., & van Veenendaal, H. (2016). Versnellen van gedeelde besluitvorming in Nederland: Opmaat naar een onderzoeks-/innovatieprogramma Samen Beslissen. ZonMW, CZ, 49.
• van Veenendaal, H., van der Weijden, T., Ubbink, D. T., Stiggelbout, A. M., van Mierlo, L. A., & Hilders, C. G. J. M. (2018). Acceleratingimplementation of shared decision-making in the Netherlands: An exploratory investigation. Patient Education and Counseling, 101(12), 2097 2104.
• David L Sackett, William M C Rosenberg, J A Muir Gray, R Brian Haynes, W Scott Richardson (1996) Evidence based medicine: what it is and BMJ 1996;312:71-72 (13 January) Editorials
• https://guides.mclibrary.duke.edu/ebmtutorial
Literatuur over de effecten van Samen Beslissen
• 1,2,3,4 Faber M , Harmsen M, Burg S van der, Weijden T van der. Gezamenlijke besluitvorming & Zelfmanagement. Een literatuuronderzoek naar de effectiviteit en naar voorwaarden voor succes. Scientific Institute for Quality of Healthcare (IQ healthcare). Januari 2013.
• 1,2,3 Knops AM, Legemate DA, Goossens A, Bossuyt PM, Ubbink DT. Decision aids for patients facing a surgical treatment decision: a systematic review and meta-analysis. Ann Surg. 2013 May;257(5):860-6.
• 1,3,4 Légaré, F. et al. Interventions for increasing the use of shared decision making by healthcare professionals CochraneDatabase of Systematic Reviews, (7).
• 1,2,3,4 Stacey, D. et al. Decision aids for people facing health treatment or screening decisions (Review) Cochrane Database of Systematic Reviews, (4), pp. 1 242.
• 1,2 Wyatt, K. D. et al. Shared Decision Making in Pediatrics: A Systematic Review and Meta-analysis Academic Pediatrics. Elsevier Inc, 15(6), pp. 573 583.
• 1,2,3 Zdenkowski, N. et al. A systematic review of decision aids for patients making a decision about treatment for earlybreast cancer Breast. Elsevier Ltd, 26, pp. 31 45.
• 2 Coxeter, P. et al. Interventions to facilitate shared decision making to address antibiotic use for acute respiratoryinfections in primary care Cochrane Database of Systematic Reviews, (11), pp. 1 82.
• 2 Joosten, E. A. G. et al. Systematic review of the effects of shared decision-making on patient satisfaction, treatment adherence and health status Psychotherapy and Psychosomatics, 77(4), pp. 219 226.
• 3 Shay, L. A. and Lafata Where is the evidence? A systematic review of shared decision making and patient outcomes , Medical Decision Making, 35(1), pp. 114 131.
• 4 Lee, EO. Shared Decision Making to Improve Care and Reduce Costs. NEJM 2013; 368:6-8; Jan 3, 2013.• 4 Walsh, T., Barr, P. J., Thompson, R., Ozanne Elwyn, G. (2014). Undetermined impact of patient decision support
interventions on healthcare costs and savings: Systematic review. BMJ (Online), 348(January), 1 8. https://doi.org/10.1136/bmj.g188
Literatuur over succes- en faalfactoren bij implementatie van Samen Beslissen
• Couet, N., Desroches Légaré, F. (2013). Assessments of the extent to which health-care providers involve patients in decision making : a systematic review of studies using the OPTION instrument. Health Ex, 18, 542 561.
• Elwyn, G., Durand A three-talk model for shared decision making: Multistage consultation process. BMJ (Online), 359, 1 7.
• Faber M , Harmsen M, Burg S van der, Weijden T van der. Gezamenlijke besluitvorming & Zelfmanagement. Een literatuuronderzoek naar de effectiviteit en naar voorwaarden voor succes. Scientific Institute for Quality of Healthcare (IQ healthcare). Januari 2013.
• Joseph-Williams, N., Elwyn, G., & Edwards, A. (2014). Knowledge is not power for patients: A systematic review and thematic synthesis of patient-reported barriers and facilitators to shared decision making. Patient Education and Counseling.
• Légaré, F., Ratté, S., Gravel, K., & Graham, I. D. (2008). Barriers and facilitators to implementing shared decision-making in clinical practice: . Patient Education and Counseling, 73(3), 526 535.
• Légaré, F. et al. , Cochrane Database of Systematic Reviews, (7).
• Van Baalen,M., T. Gommans, M. Beerens (2018) - en faalfactoren en lessen voor implementatieOnderzoek in opdracht van het Zorginstituut Nederland
• Santema, T. B., Stubenrouch, F. E., Koelemay, M. J. W., Vahl, A. C., Vermeulen, C. F. W., Visser, M. J. T., & Ubbink, D. T. (2016). Shared DecisionMaking in Vascular Surgery: An Exploratory Study. European Journal of Vascular and Endovascular Surgery, 51(4), 587 593.
• Santema, T. B. K., Stoffer, E. A., Kunneman, M., Koelemay, M. J. W., & Ubbink, D. T. (2017). What are the decision-making preferences of patients in vascular surgery? A mixed-methods study. BMJ Open, 7(2)
• Stiggelbout, A., Pieterse, A. H., & De Haes, J. C. J. M. (2015). Shared decision making: Concepts, evidence, and practice. Patient Education and Counseling, 1172 1179.
• Ter Haaft, G, H. Veenendaal (2016) Versnellen van gedeelde besluitvorming, Opmaat naar een onderzoeks-/innovatieprogramma Samen beslissen ZonMW/CZ
• Van Der Weijden, T., Van Bodgeom-Vos, L., & Stiggelbout, A. (2015). Implementatie van Samen Beslissen: Overzicht van knelpunten en implementatiestrategieën. Consortium Kwaliteit van Zorg.
• Van Veenendaal, H., & Boss, G. (2016). Veranderhandleiding implementatie van Samen Beslissen.
Literatuur over uitkomstinformatie en lopende projecten• Choosing Wisely (www.choosingwisely.org)• Patients Like Me (www.patientslikeme.com)• Keuzehulpen patient+, consultkaart & zorgkeuzelab (https://patientplus.info/keuzehulpen/, www.zorgkeuzelab.nl, www.consultkaart.nl )• NHS Choices (https://www.nhs.uk/service-search)• Darmouth Atlas (https://www.dartmouthatlas.org/)• Ziekenhuischeck (https://www.ziekenhuischeck.nl/)• Thuisarts (www.thuisarts.nl)• ZorgKaart Nederland (www.zorgkaartnederland.nl)• Kiezen in de GGZ (www.kiezenindeggz.nl)• Samen Beslissen bij Kanker (https://nfk.nl/themas/samen-beslissen)• Online ondersteuning bij borstkanker (https://borstkanker.nl/nl/online-ondersteuning)• Campagne Verstandig Kiezen (www.verstandigkiezen.nu)• Campagne Drie Goede Vragen (www.begineengoedgesprek.nl en www.3goedevragen.nl)• Voorspellen kans op dementie (https://www.alzheimercentrum.nl/professionals/adappt/) • Voorspellen risico en behandeleffect op individueel niveau voor cardiovasculair risicomanagement (www.u-prevent.com/nl-NL) • Individuele ziekenhuizen rondom Samen Beslissen (o.a. https://www.rijnstate.nl/over-rijnstate/nieuws/2018/rijnstate-introduceert-handig-
overzicht-met-behandelresultaten-voor-in-de-spreekkamer/ , https://www.erasmusmc.nl/corp_home/corp_news-center/2017/2017-02/samen.beslissen.start/, https://www.santeon.nl/santeon-en-vws-gaan-resultaten-van-zorg-transparant-maken-voor-patienten/ , https://www.bernhoven.nl/samenbeslissen)
• Chen, J., Ou A systematic review of the impact of routine collection of patient reported outcome measures on patients, providers and health organisations in an oncologic setting BMC Health Services Research. BMC Health Services Research, 13(1), p. 1. doi: 10.1186/1472-6963-13-211.
• Lavallee, D. C. et al. Incorporating Patient-Reported Outcomes Into Health Care To Engage Patients And Enhance Care Health Affairs, 35(4), pp. 575 582.
• Van Os, J. et al. The experience sampling method as an mHealth tool to support self-monitoring, self-insight, and personalized health care in clinical practice Depression and Anxiety, 34(6), pp. 481 493. doi: 10.1002/da.22647.
• Van de Glind, I. et al. Literatuurstudie over het gebruik van PROMs: Huidige kennis en wetenschappelijk bewijs voor het gebruik van Patient Reported Outcome Measures Scientific Center for Quality of Healthare).
• Van Baalen, M., T. Gommans, M. Beerens (2018) - , REBEL, Onderzoek in opdracht van het Zorginstituut Nederland
• Programmaplan Uitkomstgerichte Zorg: https://www.rijksoverheid.nl/documenten/rapporten/2018/07/02/ontwikkeling-uitkomstgerichte-zorg-2018-2022
Literatuur over keuze voor behandelaar• Geest van der, S., & Varkevisser, M. (2012). Zorgconsumenten en kwaliteitsinformatie. Economisch Statistische Berichten, 97(4631), 174 175. • Ketelaar, N. A., Faber, M. J., Flottorp, S., Rygh, L. H., Deane, K. H., & Eccles, M. P. (2011). Public release of performance data in changing the
behaviour of healthcare consumers, professionals or organisations. Cochrane Database of Systematic Reviews, (11). • Metcalfe, D., Rios Diaz, A. J., Olufajo, O. A., Massa, M. S., Ketelaar, N. A. B. M., Flottorp, S. A., & Perry, D. C. (2018). Impact of public release of
performance data on the behaviour of healthcare consumers and providers. Cochrane Database of Systematic Reviews, 2018(9). • Nijman, J., Hendriks, M., Brabers, A., De Jong, J., & Rademakers, J. (2014). Patient activation and health literacy as predictors of health
information use in a general sample of Dutch health care consumers. Journal of Health Communication, 19(8), 955 969. • Victoor, A., & Rademakers, J. (2015). ? Nederlands Tijdschrift Voor de Geneeskunde,
159, 1 8.• Ketelaar, N (2015), Choosing healthcare providers. Healthcare of comparative performance information Proefschrift ter
verkrijging van de graad van doctor aan de Radboud Universiteit Nijmegen.• Nils Gutacker, Luigi Siciliani, Giuseppe Moscelli, Hugh Gravelle (2016). Choice of hospital: which type of quality matters? Journal of health
economics 50, 320-246• Ajay Aggarwal, Daniel Lewis, Malcolm Mason, Richard Sullivan, and Jan van der Meulen (2017) Patient Mobility for Elective Secondary
Health Care Services in Response to Patient Choice Policies: A Systematic Review. Medical Care Research and Review, Vol. 74(4) 379 403• Damman, O, U.L. Malanda (2015), Handreiking presentatie van kwaliteitsinformatie aan consumenten, onderzoeksrapport Zorginstituut
Nederland• Linschoten C.P.,B.P. teVelde, M. Cardol (2018), Verbetering informatievoorziening paramedische zorg, Onderzoeksrapport ARGO• Groenewoud A.S. (2009), It's your Choice! A Study of Search and Selection Processes, and the Use of Performance Indicators in Different
Patient Groups, Proefschrift ter verkrijging van de graad doctor aan de Erasmus Universiteit• Ruijter, L., M. Hendriks, U.L. Malanda, D. de Boer (2017) Visuele zorgroute als manier om keuze‐informatie over de zorg te presenteren. Verslag
van literatuuronderzoek en interviews met patiëntenorganisaties. NIVEL • Stephanie Kumpunen, Lisa Trigg, Ricardo (2014), Public reporting in health and long-term care to facilitate provider choice, WHO report• Reitsma-van Rooijen, M., Brabers, A., Jong, J. de. De aanvullende verzekering speelt een grotere rol bij het overstappen in 2012. Stijging van
het aantal overstappers zet door. www.nivel.nl: NIVEL, 2012.• Reitsma-van Rooijen, M., Brabers, A.E.M., Jong, J.D. de. Vrije keuze van zorgaanbieders van belang bij het kiezen van een polis. www.nivel.nl:
NIVEL, 2015.• Victoor, A., Delnoij, D.M.J., Friele, R.D., Rademakers, J.J.D.J.M. Determinants of patient choice of health care providers: a scoping review.
European Journal of Public Health: 2012, 22(suppl. 2) 264. Abstract. 5th European Public Health Conference 'All inclusive public health'. 7-10 November 2012, St. Julians (Malta).
• Victoor, A., Delnoij, D., Friele, R., Rademakers, J. Why patients may not exercise their choice when referred for hospital care: an exploratory study based on interviews with patients. Health Expectations: 2016, 19(3), 667-678
Literatuur over financiële keuzes
• Ciumara, T. (2014). Factors Influencing Individual Financial Decisions: A Literature Review. (GIDNI) Section - Economy and Management, 421 428.
• Eberhardt, W. (2018). Costly Ignorance: Enhancing Consumer Financial Decision Making.• Fernandes, D., Lynch, J. G., & Netemeyer, R. G. (2014). Financial Literacy, Financial Education, and Downstream Financial Behaviors.
Management Science, 60(8), 1861 1883. • WHO. (2013). Health Literacy: The Solid Facts.
