SAINT-SYMPHORIEN D’AUTUNdocuments.cbma-project.eu/texte/AutunStSymphorien.doc · Web view{5} 1 s....

120
SAINT-SYMPHORIEN D’AUTUN

Transcript of SAINT-SYMPHORIEN D’AUTUNdocuments.cbma-project.eu/texte/AutunStSymphorien.doc · Web view{5} 1 s....

SAINT-SYMPHORIEN D’AUTUN

SAINT-SYMPHORIEN D’AUTUN

{5}1

s. l.

5 août 696.

L’évèque Ansbert donne à l’église Saint-Nazaire d’Autun le village d’Auxey, bien patrimonial, y compris la part de son frère Autier qui aura en compensation sa part du village de «Binago» ou «Biuago», la portion qu’il a acquise du village de Péon et le village de «Solempiaco» donné à lui par Voubert et tenu à vie par Leubert, — à l’église Saint-Symphorien, où il a été élevé, le village de Trouhaut donné à lui par Voubert, — à l’oratoire de Saint-Léger, où il désire être enterré, les colonges que Voubert lui a données à Savigny et celles que Bertaud lui a données à «Fulnicio» ou «Fuluicio», le village de Corvol acquis par lui, les colonges que Béraud lui a vendues en Autunois, le village de «Buxido», que son frère tient à vie, et le village d’Aulnay, afin d’entretenir quatre desservants dans l’oratoire, sous réserve de l’usufruit viager de sa sœur Sigoline, qui aura la charge des quatre desservants. Il affranchit tous ses serfs.

Cop.: II. 18v; — j. I, 702; — o. IV, Instr., 43; — s1. 343 = s2. II, 237; — x. LXXXVIII, 1231. Cit.: E1; — j. I, 606; j1. II, 11; — o. IV, 357; — q. V, 418; — r. I, 74; — z. II, 71. Traditions utiles: E, H, o.

Personnages: Ansbert, évêque d’Autun, 692-env. 696 (Gallia christiana, IV, 356-357). Localités: Aulnay-les-Planches, Marne, ca. Vertus; le cartulariste aurait lu Muido pour Alnido (Longnon). Auxey-le-Petit, Côte-d’Or, ca. Beaune-Nord, co. Auxey-le-Grand (Roserot; Chaume, II, 843) et non Chorey, Côte-d’Or, ca. Beaune-Nord (Garnier, n° 283). Corvol-l’Orgueilleux, Nièvre, ca. Varzy (Chaume, II, 1201). Péon, S.-et-L., ca. Autun, co. Curgy? Savigny-sous-Mâlain, C.-d’Or, ca. Sombernon, et non Tavigny, C.-d’Or, ca. Pouilly-en-Auxois, co. Châteauneuf (Roserot; Garnier, n° 407; Chaume, II, 938). Lire «Sauiniaco». Trouhaut, C.-d’Or, ca. Saint-Seine. Je suppose une erreur de lecture du copiste qui a fait le cartulaire et qui a lu ou interprété «Tresualles» à la place de «Troualles» par exemple. On trouve «Troallum» en février 882 (Cart. de Saint-Bénigne, n° 101: Bibl. Dijon, ms. 591, f° 116) et «Troallis» en 1049-1109 (Recueil des chartes de l’abbaye de Cluny, éd. A. Bruel, t. IV, n° 3045). Chaume, II, 938, identifie avec Oiserolle, C.-d’Or, ca. Pouilly-en-Auxois, co. La Bussière, et Garnier, n° 416, avec La Bussière. Je ne sais si «Buxido» est Bussy, S.-et-L., ca. Lucenay-l’Evêque, co. Anost (Chaume, II, 828) ou un homonyme de l’Autunois. Il faut lire «colonicas» et non pas «Colonicas» qui pourrait d’ailleurs désigner plusieurs localités de l’Autunois aussi bien que Collonge, S.-et-L., ca Lucenay-l’Evêque, co. Reclesne (Chaume, II, 828).

{6}Carta de uilla Tres Valles

Actoribus ecclesiae sancti Nazarii martyris Augustidunensis et sancti Symphoriani martyris, ubi ipse pretiosus in corpore requiescit, Ansebertus peccator episcopus. Diuina nos ammonet lectio ut, quod Christi misericordia in rebus terrenis confert abundantia de sua largitate unde in hoc saeculo utimur, de eius pietate in suis pauperibus pro abluenda mole peccaminum offeramus. Ergo dono ad suprascriptam ecclesiam sancti Nazarii martyris, ubi ego, ac si indignus, cura pastorali deseruio, de alodo parentum meorum uillam cui uocabulum est Hauxiaco, in pago Belnense, cum soliditate et appenditiis, domibus, uillaribus, campis, pratis, siluis, uineis, pascuis, aquis, seruis, libertis ac colonis accensisque omnibus, et quicquid in ipso pago praesenti tempore possidere ualemus aut quod inante ibidem in Dei nomine acquirere uel quicquid dici aut nominari potest, cum integra soliditate, suprascripta ecclesia sancti Nazarii ut habeat uolo. Et, pro portione illa quam germanus meus Autarius apud nos ibidem habet, portionem nostram in uilla Binago ut habeat uolo. Et fortasse, quod non credimus, si ei fuerit contrarietas, in suprascripta uilla, in Hauxiaco et Binago, quicquid pro portione mea nobis de alodo parentum meorum tam de paterno quam de materno {quod} debitum est, ecclesia sancti Nazarii ut habeat uolo atque decerno. Villa uero Pagetis, quam ex parte conquisiuimus, ecclesia sancti Nazarii ut habeat uolo. Villa uero Solempiaco, quam Wlbertus per suum instrumentum nobis dedit et Leodebertus in usuario tenet, ecclesia sancti Nazarii ut habeat uolo atque decerno. Basilica sancti Symphoriani martyris, quae mihi ab adolescentia mea in omnibus unde substantia mea protexit, unde credimus ut et futura eius intercessio apud aeternam pietatem pro remissione peccatorum meorum intercessor assistat, (ici un blanc dans E et o). Villa uero Tres Valles in pago Maginontense, una cum appenditiis suis, domibus, uillaribus, {7}campis, pratis, uineis, siluis accensisque omnibus, quod Wlbertus per sua instrumenta in nostro nomine delegauit, ecclesia sancti Symphoriani ad suos clericos pascendos in eleemosina nostra ut habeat uolo. Similiter ad oratorium sancti Leodegarii qui sub habitu Symphoriani constructus esse uidetur, ubi, si Deo placuerit, corpusculus insuper requiesciturus erit, colonicas in pago Maginontense, in Tauiniaco, quas Wlbertus per suum strumentum nobis dedit, et colonicas illas quas Bertoaldus in Fulnicio per suum strumentum dedit ad oratorium sancti Leodegarii, ut habeat uolo. Villa uero Coruillo, in pago Autissiodorense, quam nos cumque suis adquisiimus, ipsum oratorium domni Leodegarii ut habeat uolo atque decerno. Similiter, in pago Augustidunense, colonicas quas Beroaldus per uenditionem nobis dedit, ipsum oratorium domni Leodegarii ut habeat uolo. Villa uero Buxido, quicquid ibidem germanus meus in usuario tenet, ipsum oratorium domni Leodegarii ut habeat uolo. Villa uero Muido, quae est prope Montem Waumarum, in pago Vertudensi, cum omnibus quicquid ibi adspiciunt, oratorium domni Leodegarii ut habeat uolo; sic tamen inde lumen et sacrificium ipso oratorio stabiliat et omnia sub potestate fratrum ipsius ecclesiae sancti Symphoriani in omnibus esse debeant. Et quattuor matricularios, qui ad ipsum oratorium domni Leodegarii deseruiunt, ibidem instituimus, ut totum uictum atque uestitum de suprascriptis rebus habeant habere, qualiter et illi alii matricularii, qui ad basilicam sancti Symphoriani deseruire uidentur, portionem uictus et uestitum accipiant. Et pro eo quicquid in ista epistola delegauimus, in usuario germanae nostrae Sicolinae concessimus, illos matricularios et illud lumen ad oratorium domni Leodegarii et in hoc usu teneat et debeat procurare. Et post {ea} discessu, tam pontifex suprascriptus haec ecclesiae sancti Nazarii quam clerici Dei ecclesiae sancti Symphoriani, quantum in {8}isto strumento instituimus, in Dei nomen debeant procurare, reliqua uero facultate quicquid nos tempore nostro conquisiuimus, quam in ista epistola incommemoratum nobis remansit, in quibuscumque locis adcrescere cupimus, ecclesia sancti Symphoriani ut habeat uolo. De alodo parentum meorum, quicquid portio nostra in quibuscumque locis uel territoriis, quod portio nostra tam de paterno quam de materno nobis debitum est, sub omne supellectile quicquid dici aut nominari potest, dulcissima germana mea Sigolina, si nobis superstes fuerit, in omnibus recipiat et, ubicumque pro fidelibus Christi atque ad ecclesiam Dei delegare uoluerit, in omnibus habeat potestatem. De mancipiis uero, quae dato pretio comparauimus aut adquisiuimus, in omnibus uolo ut ingenui esse debeant et ut pro ingenuis, suprascripta germana mea dummodo aduiuit, in suum debeant esse obsequium; post eius discessum, christianorum defensorem seu regem, si eligere uoluerint, ut habeant in eorum sit potestate. De suprascripta facultate, quam ad supradictas ecclesias sancti Nazarii uel sancti Symphoriani delegauimus, dum ipsa germana mea Sigolina saeculum contempsit et dum cognouimus iugiter se Christo obtulit et sanctae Mariae in ancillam se tradidit, sub usu et beneficio hoc debeat tenere et, post eius discessum, ad suprascriptas ecclesias pro ista epistola integra soliditate delegauimus, cum re meliorata, ad ipsas ecclesias debeat peruenire. Si quis, quod non futurum esse credimus, si ea quae superius sunt conscripta, quod nos plenissima uoluntate decreuimus, de haeredibus nostris aut quislibet opposita persona refragare uoluerit, non hoc ualeat uindicare quod repetit et Iudae traditoris similis efficiatur et insuper inferat auctoribus ecclesiae aut cui hoc pro ista epistola delegauimus una cum fisco auri libras VI et in argento pondus LX; et haec epistola, quam nostra simplicitas plenissima uolontate decreuit, perpetuam obtineat firmitatem. In Christi nomine. Ansebertus {9}peccator episcopus hanc epistolam a me factam relegi. Adoneus episcopus rogatus. Agnericus episcopus rogatus. Aglius episcopus rogatus. Winebertus, iubente domno Anseberto episcopo, hanc epistolam scripsi et subscripsi. Notaui quod fecit mensis Augusti die V, anno II regnante domino Childeberto rege.

2

pontion

16 juin 866.

Le roi Charles, à la prière du comte Alard, abbé de Saint-Symphorien, et de l’évêque d’Autun Jonas, ratifie l’affectation, faite par Alard, à la mense conventuelle de vingt meix et une église à Blancey, de deux églises en Beaunois, de six meix à Saint-Sernin-du-Plain, de soixante modiées de vigne métayée à Monthélie, de soixante autres modiées de vigne métayée en divers lieux, de seize meix en divers lieux, d’une église et de vingt-sept meix à Gamay, d’une chapelle en Autunois, d’un pré et de cinq colonges (ou cinq colonges et demie) aux alentours du monastère, de l’église de Saint-Denis avec cinq colonges, de cinq colonges à Nolay tenues par le coutre du monastère, — l’affectation aux six chanoines qui desservent la celle de Notre-Dame de Nolay de sept meix en Beaunois dépendant de Saint-Jean et de terres sans tenanciers à l’intérieur d’Autun dépendant de Notre-Dame (?), — les droits des chanoines sur le clos dépendant de Gamay, — condamne par avance toute ingérence des abbés ou des comtes, — et demande aux chanoines de prier pour lui, pour la reine Ermentru et pour sa postérité.

Edition critique: F. Lot, Mélanges carolingiens, V-IX, 27-37 (Le Moyen-Age, 2e s., XII, 233-243.) Cop.: g. II, 48; G. 18; — H. 1; — N. 1; — p. VIII, 540. Cit.: E1; — j. III, 47; — o. IV, 439; — r. I, 242; — u. n° 1656; — z. II, 166. Traditions utiles: E, g, H, N, p.

Personnes: Alard le Sénéchal, v. F. Lot, Mélanges carolingiens, VIX, 1-19 (Le Moyen-Age, 2e s., XII, 185-201). Charles le Chauve, roi de Francie occidentale, 840-877. Ermentru, sa femme. {10}Jonas, évêque d’Autun, 850-av. 17 août 866 (Gallia Christiana, IV, 364-365). Lieux: Autun, S.-et-L. Blancey, C.-d’Or, ca. Pouilly-en-Auxois (Garnier, n° 404; Roserot; Chaume, II, 864). Gamay, C.-d’Or, ca. Nolay, co. Saint-Aubin (Roserot; Chaume, II, 850). Monthélie, C.-d’Or, ca. Beaune-Nord (Garnier, n° 275; Roserot; Chaume, II, 850). Nolay, C.-d’Or (Roserot; Chaume, II, 850). Pontion, Marne, ca. Thiéblemont. Saint-Denis, S.-et-L., ca. Autun, co. Curgy. Saint-Jean, monastère de femmes à Autun? Saint-Sernin-du-Plain, S.-et-L., ca. Couches-les-Mines. Parait avoir absorbé deux villages, l’un, avec l’église, «Lol», qui appartenait à Saint-Andoche (Cart. de Saint-Andoche, nos 1 et 3, Arch. S.-et-L., H 676), et l’autre, Poisson, qui appartenait à Saint-Symphorien; on trouve Poisson dans un nom propre de 1292 (N° 96). Saint-Symphorien, S.-et-L., ca. Autun, co. Saint-Pantaléon.

??

In nomine sanctae et indiuiduae Trinitatis. Karolus gratia Dei rex. Si enim ecclesiarum Dei utilitatibus seruorumque eius commoditatibus dignanter consulimus, id nobis procul dubio ad praesentis uitae subsidium et aeternae remunerationis emolumentum minime profuturum ambigimus. Idcirco nouerit omnium sanctae Dei ecclesiae fidelium nostrorumque tam et praesentium quam et futurorum industria quia ueniens charissimus nobis Adelardus comes et abbas coenobii Sancti Symphoriani eximii martyris Christi, in suburbio Aeduae urbis siti, una cum reuerendissimo Iona eiusdem urbis praesule, innotuit serenitati nostrae qualiter eiusdem monasterii suorum fratrum necessitates consideraret et utilitatibus consuleret resque quas ex eadem abbatia eorum usibus delegatas inuenerat conseruaret et, quae necessaria iisdem usibus defuisse compererat, ad supplementum eorumdem adiicere curaret. Quae omnia nostris obtutibus scripto obtulit, immo et petiit quatenus nostrae auctoritatis praecepto sic mansura confirmare dignaremur. Eae siquidem res nominatim expressae sunt: in pago Alsense uidelicet in uilla Blanziaco mansi XX cum ecclesia una; et in pago Belnense ecclesiae duae; et in uilla quae uocatur Possionis {11}mansi sex; et in Montelio uineolae medietariae modiorum LX; et reliquae uineolae similiter medietariae per diuersa loca sitae modiorum LX; et per diuersa similiter loca mansi XVI in eleemosina sibi dati suorumque arbitrio attributi; et in praedicto pago in uilla nomine Vasmaro ecclesia una cum XXVII mansis; et in pago Augustodunensi capella una. Iis quoque addidit memoratus Adelardus in circuitu eiusdem monasterii siue claustri ipsius pratum unum et colonicas quinque et dimidiam cum terris absis ex suo indominicatum. Concessit etiam ecclesiam Sancti Dionisii cum colonicis quinque; item in pago Belnense in uilla Nolaico colonicas quinque, quas eiusdem ecclesiae custos habuisse dignoscitur. Praeterea est ibi quaedam cellula in honore Sanctae Mariae dicata, in qua deseruiunt diuinis cultibus canonici sex, quorum usibus confirmamus perenniter seruiendos illos mansos septem in pago Belnense qui noscuntur adtinere ex ratione Sancti Ioannis et illas terras absas ex ratione Sanctae Mariae infra muros urbis sitas. Et de supradicto pristino iure est in possessionem ad uinaticum colonica una et uinea una modiorum quinquaginta, quam Ionas ad eamdem ecclesiam taliter de suo proprio delegauit, uti inde sumptus colligeretur, donec fiscus quem disperserat ex integro reformaretur ac deinceps, hoc expleto, ad uinaticum fideliter deseruiret. Est ibi etiam pratum eodem ministro delegatum prope monasterium situm. Cuius petitionem, quia satis nobis rationabilis ac salutifera uisa est, libenter suscipientes, hoc magnitudinis ac celsitudinis nostrae praeceptum memorati coenobii sanctis fratribus fieri darique iussimus, per quod praefixas res omnes, cum omnibus rebus ad se pertinentibus, quae amissae sunt, scilicet clausum unum qui adtinet ad suprascriptam uillam Wasmarum, cum praefata ecclesia et uiginti septem mansis, cum omnibus terris et caetera omnia quae iam supra taxata sunt, cum summa integritate, eorum usibus {12}perenniter famulandas decernimus et iure perpetuo seruiendas confirmamus, nemine inhibente uel contradicente dispositioni eorumdem, non abbate uel ulla iudiciaria potestate, sed, iis sumptibus ubertim oblectati, ualeant, Domino auxiliante, perpetuis temporibus pro nobis nostraque unanimi coniuge Hermentrude et charissima prole Dei omnipotentis misericordiam iugis precibus exorare. Vt autem haec nostrae auctoritatis roboratio maiorem in Dei nomine per superuenientia tempora obtineat uigorem, anuli nostri impressione subter eam insigniri iussimus et manu propria roborauimus. Signum Karoli gloriosissimi regis. (Monogramme figuré). Data XVI kalendas iulii, indictione tertia, regnante Karolo gloriosissimo rege, anno XXVI regni eius. Actum Pontigoni palatio. In Dei nomine, feliciter. Amen.

{13}3

neuilly

octobre 885-887.

Ageloux, avec l’assentiment de son frère Rainfroi et pour le repos de l’âme de son père Audri et de sa mère «Arcuera» ou «Alcoera», donne à l’abbaye, que gouverne le comte-abbé Richard, ses biens à Neuilly, Maligny et Nanteux et exclut par avance toute ingérence comtale.

Cop.: g. II, 63 = G. 17; — H. 9; — N. 9. Cit.: E1; — V. 1; — z. II, 168. Traditions utiles: gHN. Analyse: Cart. n° 21 (H 32, N 36): «Notum sit omnibus sanctae matris ecclesiae filiis quod ego Agelulfus, pro remedio animae meae et pro animabus parentum meorum, dono ecclesiae beati Symphoriani martyris, quae est sita in suburbio Augustuduni, ubi pretiosum corpus eius requiescit, cui ecclesiae Richardus comes uidetur abbas praeesse, terras illas quas habeo in pago Belnensi, Nouiliacum uidelicet iuxta Masligniacum et Nantuliacum, totum quicquid ibi habere uideor tam de alodio quam de acquisitione, praedictae ecclesiae sine calumnia libere dono et in perpetuum absolute concedo; dono itaque, ut praedictum est, sine contradictione alicuius personae uel potestatis, iam dictae ecclesiae terras arabiles, prata, siluas aquarumque discursus, exitus et regressus; quod si quis hanc donationem uiolare praesumpserit, a populo Dei exterminetur».

Personnes: Ageloux, «Arcuera» ou «Alcoera», Audri, Rainfroi, famille connue seulement par ce texte. Richard le Justicier, comte d’Autun, marquis de Bourgogne, mort en 921 (Chaume, I, 361-390 et 545). Lieux: Maligny, C.-d’Or, ca. Arnay-le-Duc (Garnier, n° 310). Nanteux-le-Grand, C.-d’Or, ca. Arnay-le-Duc, co. Maligny (Roserot; Chaume, II, 851). Neuilly, C.-d’Or, ca. Arnay-le-Duc, co. Maligny (Roserot; Chaume, II, 851).

Carta de Nouiliaco Agelulfi in fine Mascliniacense

Domino sacro et sanctae ecclesiae sancti Symphoriani, quae est foras muros Aeduae ciuitatis constructa, ubi ipse sanctus in corpore requiescit et Richardus comes uel abbas praeesse uidetur, ego Agelulfus, pro remedio animae meae uel pro animabus genitorum meorum Aldrico et genitrice mea Arcuera et germanis meis, dono ad ipsam casam Dei suisque rectoribus res meas quae sunt in pago Belnensi, in fine Nouiliacense et in fine Mascliniacense {14}et in fine Nantuacense, haec sunt campi, prata, sylvae, aquae aquarumque decursus, exitus et regressus, tam de alodio quam de quaestu, totum ad integrum; ad ipsam ecclesiam sancti Symphoriani superius iam dictam suisque rectoribus, sicut superius scriptum est, dono atque transfundo, ut neque comes nec ulla potestas, de ipsis rebus quas pro anima mea uel pro parentibus meis dono ad ipsam casam Dei, nullam habeant potestatem, nisi rectores sancti Symphoriani, habendi, tenendi uel faciendi quicquid uoluerint. Si quis autem uir uel ego ipse uel ulla emissa opposita persona contra hanc donationem aliquid calumniari praesumpserit, non hoc ualeat uindicare quod repetit, sed inferat ad ipsam casam Dei suisque rectoribus auri libras quatuor et haec donatio omni tempore firma et stabilis permaneat stipulatione subnixa. Actum Nouiliaco uilla. Signum Agelulfi qui donationem istam tam pro se quam pro parentibus suis facere et firmare rogauit. Signum Ragenfredi qui germano suo consensit. Signum Adalgarii. Signum Warengerii. Signum Matalberti. Signum Warangili. Signum Auberti. Signum Aldoini. Signum Ranfredi qui dictavit die iouis, in mense octobris, regnante Karolo Magno imperatore.

{15}4

s. l.

n. d., 16 juin 866-30 avril 924.

Censier sommaire de la mense conventuelle: à Péon et à l’Etang, quatre meix; à Blancey, l’église Saint-Symphorien et dix-huit meix, dont cinq sans tenanciers; à Culêtre, l’église Saint-Pierre; à Sanvignes, une chapelle; à Bessey-la-Cour, une chapelle; à Maligny, une église; à Auxey-le-Petit et à Gamay, des nones et dîmes; à Nolay, huit meix; à Saint-Sernin-du-Plain, cinq meix et un clos; à la Ferrière, huit meix.

Cop.: H. 13v; — N. 15. Cit.: E1; — V. 1; — z. II, 235. Traditions utiles: E, H, N.

Lieux: Auxey-le-Petit, C.-d’Or, ca. Beaune-Nord, co. Auxey-le-Grand (Chaume, II, 855). Bessey-la-Cour, C.-d’Or, ca. Bligny-sur-Ouche (Roserot; Chaume, II, 855). Lire «Bassiaco». Blancey, C.-d’Or, ca. Pouilly-en-Auxois (Roserot; Chaume, II, 866). Culêtre, C.-d’Or, ca. Arnay-le-Duc (Roserot; Chaume, II, 855). L’indication du comté est inexacte. L’Etang, S.-et-L., ca. Autun, co. Curgy. Dans le cadastre de 1823, section F, la parcelle 185 est nommée «les Monsenies». Cette parcelle est située à égale distance des deux petits hameaux de Péon et de l’Etang, tous deux possédés par le prieuré dans le terrier Le Pelletier de 1440-1453. Monsenies est donc l’ancien nom de l’Etang. La Ferrière, S.-et-L., ca. Lucenay-l’Evêque, co. Anost (Chaume, II, 845). Gamay, C.-d’Or, ca. Nolay, co. Saint-Aubin (Roserot; Chaume, II, 855). Maligny, C.-d’Or, ca. Arnay-le-Duc (Roserot; Chaume, II, 855). Nolay, C.-d’Or (Roserot; Chaume, II, 855). Péon, S.-et-L., ca. Autun, co. Curgy. Saint-Sernin-du-Plain, S.-et-L., ca. Couches-les-Mines. Voir n° 2. Sanvignes, S.-et-L., ca. Toulon-sur-Arroux. Date: postérieur au diplôme de constitution de la mense conventuelle (n° 2), antérieur à la charte de restitution de l’église d’Auxey (n° 5), qui est ici encore tenue en bénéfice, puisque les chanoines n’en perçoivent que les nones et dîmes.

Poleticus de rebus canonicorum et abbatis ipsius loci

Sunt in uilla Paontii et Monticineri IV mansi qui soluunt medio Maii solidos II; unusquisque eorum aut facit uehituram unam aut soluit denarios XII; de lignario, carros XXIV; soluunt annonam modiorum X, gallinas XV, semdulas CCCC, oua LV; faciunt coruadam et ancingas; et soluit unusquisque circulos XXIV. {16}Est in pago Alsensi uilla quae dicitur Blanciacus, quae habet capellam in honore sancti Symphoriani; soluit fratribus solidos III; sunt ibi mansi uestiti XIII et absi V; exeunt inter omnes inter uehituras et mansioniles solidos XXII; faciunt coruadam et ancingas et seminant de indominicato; faciunt quintanas duas in anno. Est {uilla} in pago Belnensi in uilla Culibras ecclesia in honore sancti Petri; soluit fratribus solidos V. Sunt capellae duae, una in pago Augustidunensi in uilla Sinuingas, quae soluit denarios XXIV, altera in pago Belnensi in uilla Bussiaco, quae soluit similiter. Est in eodem comitatu ecclesia in uilla Mascliniaco, soluit solidos III. Exeunt de uilla Alceaco et de Wasmaro nonae et decimae. In uilla Nolaco mansi VIII, qui soluunt uini modios XIV. Est uilla in pago Belnensi Pusionus, in qua sunt mansi V uestiti; soluunt inter omnes uini modios XIII; est ibi clausus indominicatus, sed tamen paruus; unusquisque facit uehituram aut redimit denariis XII; soluunt gallinas XV; faciunt coruadam et ancingas et quinzanas in clauso. Est in pago Augustidunensi uilla Ferrerias, ubi sunt mansi VIII; soluunt in anni circulo solidos XC; faciunt coruadam et ancingas et faciunt uehituras; soluunt gallinas XLVI uestitas.

5

autun

29 février ou 30 avril 924.

Le roi Raoul, à la prière d’Hermoud, prévôt de Saint-Symphorien, de l’évêque Anségise et de son fidèle Adon (ou Azon), rend à la mense conventuelle l’église Saint-Symphorien d’Auxey usurpée par des chevaliers fieffés de l’abbaye et souvent restituée par jugement {17}des ducs, et demande aux chanoines de prier pour lui et pour la reine Emma.

Cop.: g. II, 118 = G 20; — H. 5; — N. 3; — p. IX, 560. Cit: a. 124; — c. 206; — f. II. 43; — j. III, 380 et 394; — k. 29; — o. IV, 372 et 439; — r. I, 385; — u. n° 1980; — z. II, 168. Traditions utiles: gHNp.

Personnes: Abbon, chancelier du roi, 923-931 (Rec. des hist. de France, V, 562-575, nos 1 à 13). Adon ou Azon, fidèle du roi, mort avant 925-926 (N° 6). Anségise, évêque de Troyes, 15 mai 914-28 décembre 970. V. Gallia Christiana, t. IV, p. 372-373, et t. XII, p. 493-494. Emma, femme du roi. Hermoud, prévôt de l’abbaye. Se retrouve dans le N° 6. Raoul, roi de Francie occidentale, 923-936. Renard, notaire de la chancellerie royale, 923-926 (Recueil des historiens de France, IX, 562-569 nos 1-9). Lieux: Autun, S.-et-L. Auxey-le-Petit, C.-d’Or, ca. Beaune-Nord, co. Auxey-le-Grand (Garnier, n° 274; Roserot; Chaume, II, 852).

De Alciaco

In nomine sanctae et indiuiduae Trinitatis. Rodulphus misericordia Dei rex. Si locis sacris et diuinis cultibus mancipatis, aut sua confirmando, aut substracta restituendo, opem nostrae serenitatis accommodamus, hoc procul dubio ad utriusque uitae emolumentum nobis profuturum non dubitamus. Quamobrem nouerit omnium sanctae Dei ecclesiae fidelium et nostrorum praesentium scilicet et futurorum generalis unanimitas quoniam uenit ad nos Hermoldus, uenerabilis praepositus ex coenobio sancti Symphoriani quod est situm in suburbio Aeduae ciuitatis, una cum quibusdam clericis eiusdem congregationis, ostendens nobis qualiter quaedam ecclesia illorum usibus destinata, sita in comitatu Belnensi in uilla Alciaco, sacrata in honore memorati martyris Christi sancti Symphoriani, quorundam prauitate ab eorum generalitate fuerat olim iniuste substracta et legali ducum iudicio saepe reddita, pro quo nostris diebus inter eos et milites qui praenominatae uillae beneficium tenebant crebra habebatur dissentio. Quod diligenter nos inquirere iubentes et iustam querelam suprascriptos {18}canonicos habere liquido perspicientes, ob amorem Dei et ad deprecationem Ansegisi uenerabilis episcopi et Adsonis fidelis nostri, iuxta inscriptiones quas prae manibus tenebant, per hoc nostrae restitutionis praeceptum illis reddidimus et, ut amodo ab ipsa congregatione nullus subtrahere praesumat, regia auctoritate indulsimus, sed, sicut reliqui fideles regni nostri beneficiorum suorum ecclesias dare iuste solent, ita isti una cum consensu proprii episcopi liberam habeant largiendi potestatem. Similiter et reliquas res, tam praeceptis praedecessorum nostrorum concessas et roboratas quam etiam a fidelibus Dei eidem congregationi pro animarum remedio largitas, iure suprascripto eis inuiolabiliter tenendas confirmamus, quatenus, hac nostra protectione sustentati atque defensi, ualeant serui Dei pro nostra ac nostrae coniugis Immae absolutione liberius Domini misericordiam implorare. Vt autem hoc nostrae institutionis praeceptum pleniorem in Dei nomine obtineat firmitatis uigorem, manu propria illud firmantes, anuli nostri impressione subter iussimus insigniri. Actum apud Augustodunum ciuitatem foeliciter in Domino. Amen. Signum Rodulphi regis gloriosissimi (monogramme figuré). Raynardus notarius ad uicem Abbonis episcopi dictauit. Data pridie kalendas martii, indictione duodecima, anno primo regnante Rodulpho rege glorioso.

{19}6

saint-symphorien-les-autun

13, 20 ou 27 juillet 925 ou 5 ou 12 juillet 926.

Le roi Raoul, à la demande des chanoines et pour le repos de l’âme de son père Richard, pour sa mémoire et pour celle de la reine Emma, rend à l’abbaye le bénéfice de feu son fidèle Adon, à savoir un meix à Bully, un meix à Neuilly, un meix à Essey, un demi-meix à Tagny, à Mimeure cinq meix sans tenanciers dépendant de la chapelle Saint-Pierre, qui paie deux sous de cens, à Musigny la chapelle Saint-Germain, qui paie de même, un meix sans tenancier à Dracy-Chalas, un meix à «Rochias», un meix à Rachesse, un meix à «Venedriaco», un meix à Lugny, un meix à Meilly. A la prière de sa mère Aleth et de son vassal Unizon et avec l’agrément des chanoines, il cède ces biens en précaire à vie à son vassal Aubri (ou Audri), moyennant un cens annuel de cinq sous au terme de la Saint-Symphorien.

Cop.: g. II, 119 = G. 19; — H. 10; — N. 11; — p. IX, 569. Cit.: E1; — o. IV, 439; — r. I, 387; — u. n° 1985; — z. II, 170. Traditions utiles: E, g, H, N, p.

Personnes: Adon, vassal de Raoul. Cité aussi en 924 (N° 5). Aleth, fille de Conrad II de Transjurane et de Vaudrée, femme de Richard le Justicier, morte après 928 (Chaume, I, 553). Aubri, vassal de Raoul, mention unique. Emma femme de Raoul. Gilbert, comte de Chalon, env. 915-956 (Chaume, I, 549). Manassès, fils de Gilbert. Raoul, roi de Francie occidentale, 923-936. Richard le Justicier, marquis de Bourgogne, mort en 921 (Chaume, I, 545). Robert, vicomte de Chalon. Unizon, vassal de Raoul, mention unique. Lieux: Bully, C.-d’Or, ca. Beaune-Nord, co. Pernand (Roserot; Chaume, II, 852). Dracy-Chalas, C.-d’Or, ca. Arnay-le-Duc, co. Viévy. Lire «Draciaco Caliarsi». Essey, C.-d’Or, ca. Pouilly-en-Auxois (Roserot; Chaume, II, 865). Lugny, C.-d’Or, ca. Pouilly-en-Auxois, co. Meilly-sur-Rouvres, section D (Chaume, II, 865). Meilly-sur-Rouvres, C.-d’Or, ca. Pouilly-en-Auxois (Chaume, II, 865). Mimeure, C.-d’Or, ca. Arnay-le-Duc (Roserot; Chaume, II, 865). Musigny, C.-d’Or, ca. Arnay-le-Duc (Roserot; Chaume, II, 865). Neuilly, C.-d’Or, ca. Arnay-le-Duc, co. Maligny. Rachesse, l. disp. ou ayant changé de nom. On trouve dans le cadastre {20}de 1819 de Dracy-Saint-Loup (S.-et-L., ca. Autun), section B, parcelle 158, un lieu-dit La forêt Rachesse. Saint-Symphorien, S.-et-L., ca. Autun, co. Saint-Pantaléon. Tagny, C.-d’Or, ca. Pouilly-en-Auxois, co. Essey, section A, et co. Meilly, section E (Chaume, II, 865).

Carta Bulliaci, Musiniaci, Aciaci et Memorias

In nomine sanctae et indiuiduae Trinitatis. Rodulphus gratia Dei rex. Omnibus notum fieri uolumus Dei et sanctae ecclesiae fidelibus praesentibus atque futuris quoniam, cum fuissemus Augustoduno et adiremus ecclesiam sancti Symphoriani causa orationis, expetierunt canonici serenitatem nostram, ut, quia pauperes erant, terram sancti Symphoriani, quam Addo noster fidelis, dum uixerat, in beneficio habuerat, ipsis ad uictum concederemus pro anima patris nostri Richardi et pro memoria nostra et charissimae coniugis Immae. Nos autem, uidentes eorum paupertatem nimiam et audientes petitionem, nostrum accepimus cultellum et, misso super altare sancti Symphoriani, reddidimus eamdem terram illi. Est siquidem terra illa ualde a se remota: in pago Belnensi, in uilla Bulliaco, est mansus unus uestitus; in uilla Nouiliaco, mansus unus uestitus; in pago Alcensi, in uilla Aciaco, mansus unus uestitus; et in Tagniaco, dimidius; in uilla Memorias, mansi absi V in capella in honore sancti Petri, quae soluit in censu solidi II; est et alia capella in Musiniaco uilla in honore sancti Germani, soluit similiter; in Draciaco Taliarsi, mansus unus absus; in uilla Rochias, mansus unus; in uilla Rascheseias, mansus unus; in Venedriaco, mansus unus; in Luniaco, mansus unus; in Medeiliaco, mansus unus. Erat autem ibi quidam noster fidelis, Aldericus nomine, qui eamdem terram, consentientibus canonicis, in precariam habere uolebat sub statuto censu. Nos autem, uolentes attrahere praedictum Aldericum in nostra fidelitate, per petitionem canonicorum sancti Symphoriani et ex hortatione matris nostrae Adheleidis et Vnizonis uassalli nostri, iussimus illi talem {21}precariam fieri, ut omnibus diebus quibus Aldericus uixerit supradeterminatam terram cum capellis teneat atque possideat, ea scilicet ratione ut annis singulis in missa sancti Symphoriani rectoribus eiusdem ecclesiae solidos quinque persoluat; quod si negligens uno anno uel duobus apparuerit, propter hoc non perdat, sed legaliter emendet; post cuius mortem ad dominium sancti Symphoriani reuertatur. Acta in atrio sancti Symphoriani feliciter in Domino. Amen. Hermoldus praepositus firmauit. Signum Adheleidis. Eliradus minister regalis Signum Gisleberti comitis. Bernerius Sardus. Signum Reginardi. Aynardi presbiteri. Signum Rotberti. Signum Manassis. Signum Warini. Aldericus subpraepositus. Signum Odoacri. Archicentor Isaac et Aymo leuita firmauit et Adhelardus sacerdos indignus et Abbo. Ego Anselmus rogatus scripsi atque dataui in mense iulio, die mercurii, anno tertio regnante Rodulpho glorioso rege.

7

saint-symphorien-les-autun

1er septembre 936.

Le comte Hugues, à la prière du prévôt-abbé Teuton et des chanoines présentée par le comte Gilbert, le comte Aubri, Létaud fils {22}d’Aubri et son fidèle Azon, et pour le repos de l’âme de son père Richard et de sa mère Aleth, rend aux chanoines douze meix à Nolay et huit meix et demi à Créancey, village dépendant du village de Panthier jadis donné à l’abbaye par «Drosia».

Cop.: b. Pr. 32; — E2; — g. II, 125 = G, 21; — H. 11v; — 1. Pr. 6; — N. 13. Cit.: a. 132; — E1; — o. IV, 439; — r. I, 399; — V. 1; — z. II, 173. Traditions utiles: bEgHN.

Personnes: Aleth, fille de Conrad II de Transjurane et de Vaudrée, femme de Richard le Justicier, morte après 928 (Chaume, I, 553). Aubri I, comte de Mâcon, mort env. 943 (Chaume, I, 533). Azon, vassal d’Hugues le Noir, mention unique. Boson, chapelain de Saint-Symphorien, mention unique. Gilbert, comte de Chalon, duc de Bourgogne après 952, mort en 966 (Chaume, I, 549). Hugues le Noir, comte et marquis de Bourgogne, mort en 952 (Chaume, I, 549). Létaud II, comte de Mâcon, fils d’Aubri I, mort entre 961 et 971 (Chaume, I, 533). Richard le Justicier, marquis de Bourgogne, mort en 921 (Chaume, I, 545). Robert, vicomte de Chalon. Teuton, abbé ou plutôt prévôt de Saint-Symphorien, mention unique. Lieux: Créancey, C.-d’Or, ca. Pouilly-en-Auxois (Garnier, n° 412; Roserot). L’indication du comté est un lapsus. Nolay, C.-d’Or (Roserot; Chaume, II, 852). Panthier, C.-d’Or, ca. Pouilly-en-Auxois, co. Créancey (Garnier, n° 412). Saint-Symphorien, S.-et-L., ca. Autun, co. Saint-Pantaléon.

Carta de Nolliaco Hugonis comitis

In nomine Domini Dei aeterni et Saluatoris nostri Iesu Christi. Hugo humilis comes et marchio omnibus notum fieri uolumus sanctae Dei ecclesiae fidelibus praesentibus atque futuris, praecipue autem his ante quorum praesentiam huius nostrae largitionis uenire contigerit cartam, quoniam, cum pro qualibet necessitatis causa partes Augustudunensium aggressi fuissemus et, aulam sancti Symphoriani egregii martyris causa orationis ingredientes, paulisper ibidem aduentum fidelium nostrorum praestolantes demoraremur, adierunt praesentiam nostri conspectus Gilbertus comes, Albericus comes et filius eius Leotaldus et Adso noster fidelis, intimantes sublimitati nostrae qualiter ipsius loci abbas et praepositus Theudo {23}et omne uulgus canonicorum sub eo degentium aliquod in futurum nostrae commemorationis donum suppliciter peterent et quod locus ille pro penuria, egestate et inopia clericorum ibi famulantium quasi iam adnullari uideretur. Nos autem, eorum consultui parere uolentes, pro amore Dei et sancti Symphoriani et eleemosina genitoris nostri Richardi et Adheleidis, necnon pro remedio animae nostrae, reddimus et tradimus quosdam terrae mansos ad stipendia fratrum ecclesiae sancti Symphoriani seruientium, scilicet in comitatu Belnensi duodecim terrae mansos uini feraces in uilla quae dicitur Nolliacus et in eodem pago in alio loco in uilla Crisentiaco, pertinenti ad uillam Penseidum quam Drosia quaedam matrona olim dedit sancto Symphoriano, octo mansos et dimidium. Precabantur etenim iam dicti fideles nostri ut ex hoc nostrae largitionis dono cartam in posterum eis habendam concederemus. Iussimus itaque huius nostri assensus fieri testamentum, cuius decretum decernimus et decernendo allegamus ut praenotati terrae mansi cum omnibus ad se pertinentibus, quaesitis et inquirendis, usibus fratrum et canonicorum sancti Symphoriani perpetualiter addicti et aeternaliter deputati permaneant et pro uita nostra et incolumitate atque prosperitate Dominum sanctumque Symphorianum incessabiliter exorent et, cum tempus finisque uitae nostrae aduenerit, misericordia moti et pietate ducti, anniuersarium diem depositionis nostrae, ex praedictis rebus sustentati, commemorare non neglegant. Conseruatoribus huius nostri decreti pax et benedictio, longiturna uita et gaudium, honor, laus et gloria absque ullo termino proueniat, destructoribus autem sit anathema maranatha pars eorum, cum Iuda traditore Domini adscribatur et cum Dathan et Abyron quos uiuos terra absorbuit reputentur, maledictioni perpetuae subiacentes. Et ut huius nostrae largitionis carta pleniorem in Dei nomine capiat firmitatem, tangendo firmauimus et fidelibus nostris infrascriptis firmare rogauimus. {24}Acta Augustoduno feliciter in Domino, amen. Signum Hugonis comitis. Signum Gisleberti comitis. Signum Alberici comitis. Signum Adsoni. Signum Hunfridi. Signum Roberti uicecomitis. Signum Humberti. Signum Wilentii. Signum Manfridi. Signum Hugonis. Signum Leotaldi. Data primo mensis septembris, indictione..., anno primo regnante Ludouico rege. Ego Boso, capellanus sancti Symphoriani, scripsi et dataui.

8

s. l.

n. d., juillet 956-septembre 958.

Les évêques Amblard, de Lyon, Rotmond, d’Autun, Hermand, de Sens, Hildebaud, de Chalon, Maimbaud, de Mâcon, Achard, de Langres, Anségis, de Troyes, Gui, d’Auxerre, et Gaubert, de Nevers, demandent aux évêques Manassès, d’Arles, Landri, d’Avignon, Herbert, de Cavaillon, d’user de leur autorité pour obliger Isuard et ses compagnons à restituer les biens de Saint-Symphorien qu’ils détiennent injustement en Provence, en exécution des lettres obtenues du pape Agapet par l’évêque Rotmond.

Cop.: H. 23v; — i2. IX, 639 = i3. XI, 869 = i4. XVIII, 445 = I; — m. VI1, 619; — N. 23 (parties déchirées). — G. de Manteyer, Chartes d’Avignon, n° 44. {25}Cit.: f. II, 43; — o. I, 549; IV, 75, 374, etc.; XII, 30, etc. (et Gallia Christiana novissima, III, n° 258; VII, n° 84); — r. I, 425; — y1, n° 2811 = y2, n° 3663; — z. II, 218. Traditions utiles: HiN.

Personnages: Achard, évêque de Langres, 948-27 décembre 967 (Gallia Christiana, IV, 547). Agapet II, pape, 946-novembre 955. Amblard, archevêque de Lyon, ap. juillet 956/957-8 mai 978 (G. C., IV, 74-76). Ansegis, évêque de Troyes, 15 mai 914-28 décembre 970 (G. C., XII, 493-494). Gaubert, évêque de Nevers, 948-1er septembre 956/958 (G. C., XII, 632). Gui, évêque d’Auxerre, 19 mai 933-6 janvier 961 (G. C., XII, 281-282). Herbert, évêque de Cavaillon, cité en 951 (Gallia Christ. novissima, VII, n° 83). Hermand ou Hildemand, archevêque de Sens, 12 septembre 954-5 août 959 (G. C., XII, 30). Hildebaud, évêque de Chalon, environ 944-avant 960/961 (G. C., IV, 880-881). Isuard, chevalier du royaume de Provence, usurpateur des terres de Saint-Symphorien. Les nos 12-17 forment tout un dossier consacré à cette affaire. Landri, archevêque d’Avignon, 955-1er avril 976 (Gallia Christiana novissima, VII, 25-26). Maimbaud, évêque de Mâcon, 937-17 octobre 962 (G. C., IV, 1053-1054). Manassès, archevêque d’Arles, 920-962 (Gallia Christ. noviss., III, 98-110). Rotmond, évêque d’Autun, 935-968 (G. C., IV, 373-374). Date: On date généralement cet acte de 955, parce qu’Agapet, qui est cité, mourut en novembre 955. Mais Amblard ne fut archevêque de Lyon qu’à partir de juillet 956 au plus tôt, car une charte de son prédécesseur Burchard est datée de la vingtième année du roi Conrad le Pacifique, c’est-à-dire 11/13 juillet 956-10/12 juillet 957 (G. C., IV, 74). Notre acte, contemporain à la fois d’Amblard et de Gaubert, ne peut que se dater juillet 956-septembre 958. Il faut admettre qu’Agapet est mort au moment du synode, ce qui est évidemment une difficulté, car le texte porte «domni Agapiti papae» et non «quondam papae».

Commonitorium episcoporum in finibus Burgundiae de excommunicatione Isuardi

Summorum summo, primorum primo domno Manassae metropolitanae sedis Arelatensi archiepiscopo, cum ceteris coepiscopis Landrico Auenionensi, Odolberto uallensi et aliis Prouinciae episcopis, Emblardus Lugdunensium sedis archiepiscopus, Rodmundus Eduensium episcopus, Hermannus Senonensis ecclesiae archiepiscopus, Hildebodus Cabilonensium episcopus, Maimbodus Matisconensium episcopus, Acardus Lingonensium episcopus, {26}Ansegisus Trecassensium episcopus, Wido Altissiodorensium episcopus, Gautbertus Neuernensium episcopus, cum caeteris episcopis Burgundiae partibus commorantibus, assiduas in Christo orationes. Sciat uestra fraternitas quod cura nostri officii est causas sanctarum ecclesiarum inquirere et ad meliora quaeque prouocando reparare. Nam domnus Rodmundus, nuper a Roma ueniens, detulit litteras ex parte domni Agapiti papae, in primis admonitorias de terra sancti Symphoriani quae coniacet in partibus Prouinciae, scilicet in comitatu Arelatensi et Auenionensi, quam tenent Isuardus et socii eius sine uoluntate illorum qui corpus sancti Symphoriani custodiunt et uenerantur. Vos enim estis in partibus illorum et uos intelligere potestis rationem sancti Symphoriani, ut impleatur illud Apostoli «frater fratrem adiiuuet et ambo consolentur». Ergo petimus communiter ut omnes illos inuasores terrae sancti Symphoriani, semel, bis et ter uocando, ammoneatis ut resipiscant a talibus et permittant tenere sancti Symphoriani ecclesiam quod suum est et, si tenere uoluerint, impetrent ab eo qui loco sancti Symphoriani praeest, quoquomodo impetrare potuerint. Sin autem nec reddere uoluerint nec impetrare, sicut scriptum est et mandatum nobis a domno papa, ex parte illius et ex parte nostra sint anathematisati et damnati et societate christianorum separati, in ecclesiam Dei non intrent, missam non audiant, pacem cum christiano non faciant, nec manducent nec bibant nec dormiant cum ullo christiano, si infirmati fuerint, non uisitentur et, si mortui, non sepeliantur, sed in baratrum confusionis et perditionis cum Core, Dathan et Abyron quos uiuos terra absorbuit demergantur.

{27}9

s. l.

14 avril-30 septembre 961.

Les évêques de Provence transmettent à Artaud, archevêque de Reims, Amblard, archevêque de Lyon, Rotmond, évêque d’Autun, Achard, évêque de Langres, Frogier, évêque de Chalon, Natrand, évêque de Nevers, et Richard, évêque d’Auxerre, une sentence d’excommunication contre Isuard et ses compagnons, usurpateurs des biens de Saint-Symphorien situés à Caumont en Provence.

Cop.: H. 26; — i2. IX, 643 = i3. XI, 875 = i4. XVIII, 450 = I; — m. VI1, 622; — N. [24]; — x. CXXXIII, 1025. Cit.: j. II, 10; — o. IV, 75; — y1. n° 2827 = y2, n° 3685; — z. II, 220. Traditions utiles: HiN.

Personnages: Achard, évêque de Langres, 948-27 décembre 967 (Gallia Christiana, IV, 547). Amblard, archevêque de Lyon, 956/957-8 mai 978 (G. C., IV, 74-76). Artaud, archevêque de Reims, 932-30 septembre 961 (G. C., IX, 51-55). Frogier, évêque de Chalon, après 955/958-avant 977 (G. C., IV, 881). Isuard. Voir N° 8. Jean XII, pape, novembre 955-4 décembre 963. Lothaire, roi de France, 954-986. Natrand, évêque de Nevers, ap. 956/958-24 février 980 (G. C., XII, 632-633). Richard, évêque d’Auxerre, 14 avril 961-16 mai 970 (G. C., XII, 282). Rotmond, évêque d’Autun, 935-968 (G. C., IV, 373-374). Localité: Caumont, Vaucluse, ca. Cavaillon. V. L.-H. Labande, Saint-Symphorien de Caumont (Mém. Acad. Vaucluse, XIX, 1900, 179-199). «Magna» est un lapsus. Date: L’acte est daté de l’an de grâce 959. Mais Richard ne fut évêque d’Auxerre qu’à partir du 14 avril 961. Il faut donc admettre une erreur dans la transcription des chiffres de l’an de grâce et lire 961. Notre acte, contemporain à la fois d’Artaud et de Richard, ne peut se dater que des 14 avril-30 septembre 961. Cette deuxième difficulté de datation, venant après celle du N° 8, rend assez suspect l’ensemble des pièces du dossier Isuard (Nos 8 à 12). Ajoutons l’étrange lapsus qu’est la mention de Michel qui était empereur de 842 à 867.

Transmissio excommunicationis. Excommunicatio

Transmissio excommunicationis. Anno incarnationis dominicae DCCCCLVIII, indictione tertia, imperante Michaele imperatore Constantinopoli, domno autem Ioanne apostolico Romae praesidente, regnante uero Lothario Francorum rege, transmissa est haec excommunicatio archiepiscopis Franciae et Burgundiae, Artaldo {28}Remensis ecclesiae archiepiscopo et subiectis sibi episcopis, Amblardo Lugdunensis ecclesiae archiepiscopo, Rodmundo Eduensis ecclesiae episcopo, Achardo Lingonensis sedis episcopo, Frotgario Cabilonensis ecclesiae episcopo, Natranno Niuerniensi episcopo, Richardo Autissiodorensi episcopo, de terra et alodo sancti Fausti et sanctae Augustae et sancti Symphoriani, quae est in regione Prouinciae, in finibus loci qui uocatur Magna, quam tenet per potestatem Isuardus et socii eius. Excommunicatio. Auctoritate Patris et Filii et Spiritus Sancti et ordine omnium sanctorum et nostra communi excommunicatione, alligamus et anathematizamus Isuardum et omnes socios eius qui tenent terram sancti Symphoriani, ut nullus eorum, postquam hoc audierit, ecclesiam non intret, missam non audiat, pacem cum christiano non faciat neque manducet neque bibat neque dormiat et, si infirmauerit, non uisitetur et, si mortuus, non sepeliatur neque pro eo oretur, nisi ad emendationem et satisfactionem uenerit.

10

s. l.

n. d. (après 968-16 juillet 972).

Le pape Jean, à la prière de Gérard, évêque d’Autun, excommunie Isuard et ses compagnons, usurpateurs de terres de l’abbaye de Saint-Symphorien situées en Provence.

Cop.: H. 24v; — i2. IX, 642 = i3. XI, 874 = i4. XVIII, 450 = I; — m. VI1, 621; — o. IV, Instr., 74; — p. IX, 235; — x. CXXXV, 987. Cit.: o. IV, 374; — y1. N° 2877 = y2. N° 3755; — z. II, 219. Traditions utiles: Hio.

{29}Personnages: Benoît, chancelier pontifical. Gérard, évêque d’Autun, après 968-15 avril 976 (Gallia Christiana, IV, 374-376). Isuard. V. N° 8. Jean XIII, pape, 1 octobre 965-6 septembre 972. Date: Se date par les dates de l’avènement de Gérard et du N° 11, auquel il est évidemment antérieur.

Rescriptum domni papae pro excommunicatione Isuardi et sociorum

Ego in Dei nomine Ioannes papa, sedis apostolicae et Romanae urbis apostolicus, diuina clementia largiente, notum uolo fieri omnibus qualiter ueniens quidam episcopus a partibus Galliarum, nomine Girardus, Augustudunensis ciuitatis praesul egregius, pro regis etiam amore et beati Petri principis apostolorum seruitio Romam expetiit, nostram honorifice adgressus praesentiam. Qui, dum nobis pro sua industria et honoris magnificentia gratus, acceptabilis et charus existeret, dum de pluribus sermo inter nos haberetur, manifestauit mihi humillime reclamando de quibusdam hominibus qui terram de suo episcopatu praesumptuose et uiolenter tenere uidentur, insuper deprecatus est ut eos excommunicaremus et maledictionis iaculo illos damnaremus. Cuius petitionem beneuole suscipiens, iussi ego Ioannes papa, seruus seruorum Dei, talem excommunicationem et maledictionem fieri, scriptam manu propria Benedicti archiepiscopi nostri. Coniacet autem eadem terra in patria quae dicitur Prouincia, de abbatia sancti Symphoriani. Quicumque ergo eam tenent terram sancti Symphoriani aut aliquid ex terra sancti Nazarii sine assensu Girardi eius ciuitatis episcopi, ex authoritate Dei Patris omnipotentis et Filii et Spiritus Sancti omniumque sanctorum Dei, potestate insuper beati Petri senioris nostri, cum caeteris apostolis, quibus data est potestas ligandi atque soluendi, et ex ministerio nostro, sint excommunicati et anathematizati atque a liminibus sanctae Dei ecclesiae alienati, nisi conuersi ad satisfactionem uenerint. Omnes enim maledictiones, {30}quae in ueteri testamento et nouo scriptae sunt, ueniant super eos, nisi ad emendationem uenerint. Sint maledicti in ciuitatibus, in uillis, in agris, in uiis, in castellis, in siluis et in omnibus locis. Deleantur de libro uiuentium et cum iustis non scribantur, nisi resipiscendi ad satisfactionem et emendationem uenerint. Amen.

11

s. l.

16 juillet 972.

Isuard proteste auprès de l’évêque Gérard de la pureté de ses intentions et demande la concession précaire, pour lui-même et pour ses héritiers, des terres de Saint-Symphorien situées dans les comtés d’Avignon et de Cavaillon, moyennant un cens triennal de dix sous et un droit de joyeuse élection d’une livre.

Cop.: H. 27; — o. IV, Instr., 74; — T. 28. Cit.: i2. IX, 643 = i3. XI, 875 = i4. XVIII, 451 = I; — m. VI1, 622; — x. CXXXIII, 1025; — z. II, 220. Traditions utiles: Hio.

Personnages: Isuard. V. N° 8. Gérard, évêque d’Autun, après 968-15 avril 976. Localités: Avignon, Vaucluse. Cavaillon, Vaucluse. Date: Il faut adopter la leçon xuii kal. augusti, car le 16 juillet 972 tombe un mardi.

Isuardi paenitentia et recognitio

In nomine aeternae indiuiduaeque Trinitatis. Cultus et priscorum sanctorum uestigia sectando, domno Girardo summo eximioque pontifici, Isuardus expetiit paternitatem, sciens quia omnipotens Deus praeterita obliuisci concedit. Latebant quaedam sancti Symphoriani praecipuae ecclesiae uestrae in nostris partibus ignota et nobis. Ego, hactenus aliquid possidens sine uestro dono et ideo recognoscens fidei ueritatem, deprecor uestram clementiam, {31}quia ego ignotus sacratissimae maiestati uestrae, ut, si aliqua incupitatio exinde apud me deget, absoluatur per uestrum ministerium, potestatem et gratiam. Quamobrem, quia tam diu solers, quamuis extra uestram licentiam, cum sagacitate et labore meo, ea exercui, dabo uobis auri dimidiam libram, eo modo ut per uestrum donum deinceps teneam et possideam proximisque haeredibus meis et cui uoluero derelinquam talique uero ratione ut ad tertium annum persoluatur exinde ecclesiae uestrae census uel pondere uel pretio, directo legato uestro ad nos, ualente solidos X. Et, dum euenit humanae naturae debitum uobis soluere et alius episcopus locum uestrum subrepserit, in primo anno, in aerario sanctae sedis Ostudunensis praedicti sancti Symphoriani martyris et ipsius episcopi, propter ipsas terras praedictas sancti Symphoriani et uestras, quae sunt in comitatibus Auenionense et Cauellico, ut firmius teneantur a nobis et haeredibus nostris, de moneta nostra libra una persoluatur uel restituantur. Vestrae ideo largifluae pietati scribere feci, ut de seruolo me quidem uestro aliqua misericordiae consolamina, quia indignus sum, quantum ad nos pertinet, si perperam egi uel moleste contra uos statui, spes mei recuperandi est in uobis, sicut scitis, per ministerium uestrum, quia in quadra uiget almitas uestra. Vt altius stabiliatur, deprecor uos ut potenti manu uestra uestrisque sacris clientibus firmetur titulus iste et indulgeantur potenti pietati uestrae nexa a nobis (ici un blanc dans H et o). Sane si quis, ego Girardus episcopus aut ullus de successoribus meis, qui {citra} hoc testamentum agere uoluerit uel eum irrumpere praesumpserit, non ualeat uindicare quod repetit, sed restituat uobis per uinculum tantum et aliud tantum quantum ipsae res ulloque tempore melioratae ualere potuerint et in antea scriptura ista firma et roborata et in omni tempore stabilis permaneat, cum stipulatione interposita firmitate subnixa. Actum feria III, XVIII kalendas Augusti, anno {32}Domini DCCCCLXXII, indictione XV, regnante quidem rege Gondrando.

12

s. l.

n. d., 16 juillet 972-976.

L’évêque Didier confirme aux chanoines d’Autun la restitution de l’église Saint-Symphorien et de la forteresse [de Caumont] au diocèse de Cavaillon, faite [par Isuard] au doyen Hugues et aux chanoines, et ne réserve que ses droits de justice.

Cop.: H. 28v; — N. 27. Cit.: i2. IX, 643 = i3. XI, 875 = i4. XVIII, 451 = I; — m. VI1, 622; o. IV, 439; — V. 2; — x. CXXXIII, 1025; — z. II, 221. Traditions utiles: H i N.

Localités: Cavaillon, Vaucluse. Caumont, Vaucluse, ca. Cavaillon. V. L.-H. Labande, Saint-Symphorien de Caumont (Mém. Acad. Vaucluse, XIX, 1900, 179-199). Personnages: Didier, évêque de Cavaillon. Mention unique, avant 976 (Gallia Christiana, I, 943). Hugues, doyen de Saint-Symphorien. Mention unique. Date: Se date par la date du N° 11 et par celle de la première mention de Walcaud, successeur de Didier.

Recuperatio ecclesiae in episcopatu Cauellicensi

Notum sit omnibus sanctae ecclesiae filiis ecclesiam sancti Symphoriani, cum castro in quo sita est, quae est in episcopatu Cauellicensi, ad matrem Augustidunensem ex haereditate pertinere, quam qualiter recuperauit per pauca uobis uolumus explicare. Haec igitur, sicut plurimorum confirmat auctoritas, uelut seculares honores per longum tempus possessio uirorum saecularium fuit, qui, dum Dei sacrarium haereditate iusta possidere crederent, bonorum relatione cognouerunt se in aeternum perituros, si in hac stultitia ad mortem usque permanerent, et ideo, {33}ne excommunicati extra ecclesiam fierent, quamdam partem sancto Symphoriano et Hugoni illius ecclesiae decano et clericis sub eo seruientibus dimiserunt, timentes ne post mortem corporis in anima sine spe recuperandae salutis funditus perirent. Quam cum clerici Augustidunensis ecclesiae recepissent, uisum eis quod eam rectius et certius firmiusque haberent, si episcopus eiusque clerici laicorum redditionem confirmarent. Quod Desiderius summae auctoritatis episcopus, seruando lineam rectitudinis, quia sic fieri rectum uidit, cum consensu clericorum facere non negauit. Igitur ego Desiderius episcopus et reddo et laudo sancti Symphoriani ecclesiam, quae est in territorio Cauellicensi, cum rebus ad eam pertinentibus, Augustidunensi ecclesiae, cum consensu clericorum nostrorum, uidelicet Gaufredo, Stephano, Poncio, Gilegnio et omnibus aliis, salua iustitia nostra.

13

saint-symphorien-les-autun

23 février 965-24 février 980.

Raoul, abbé de Saint-Symphorien d’Autun, à la prière de l’évêque de Nevers Natran et du doyen du chapitre cathédral Saint-Cyr de Nevers Gui et en présence du comte Henri, concède en précaire aux chanoines de Saint-Cyr les nones et dîmes des villages de Courcelles, Limon et Pryé, sis au comté de Nevers, avec l’assentiment des chanoines de Saint-Symphorien, moyennant un cens annuel de deux sous au terme de la saint Symphorien.

Or. perdu. Cart. perdu du chapitre Saint-Cyr de Nevers, fol. 16. — Cop.: Gaignières. Bibl. Nat., Ms. Latin 9207, f° 10, d’après le cart.; — Baluze. Bibl. Nat., Ms. Baluze 74, fos 291 (1) et 333 (2), n° 18, d’après le cart.; — Fontanieu. Bibl. Nat., Ms. Nouv. Acq. Fr. 7819, p. 153, n° 18, d’après le cart. — Ed. René de Lespinasse, Cartulaire de Saint-Cyr de Nevers, p. 38, n° 18, d’après Gaignières, Baluze et Fontanieu. Ind. o. IV, 439.

Localités: Courcelles, Nièvre, ca. Varzy? {34}Limon, Nièvre, ca. Saint-Benin-d’Azy. Pryé, Nièvre, ca. Saint-Benin-d’Azy, co. La Fermeté. Personnages: Gui, doyen du chapitre cathédral de Nevers, plus tard prévôt du même chapitre, 1029 (Gallia Christ., XII, Instr., 324, n° 33). Henri le Grand, duc de Bourgogne, 23 février 965-15 octobre 1002. Natran, évêque de Nevers, 959-24 février 980. Raoul, abbé de Saint-Symphorien. V. Introd., p. XIV.

??

Omne quod agitur praeuenire per studium considerationis debetur. Quapropter ego Rodulphus, sancti Symphoriani praelatus, dum apud Augustidunensem moraremur urbem, attulit se Natrannus episcopus et Vuido decanus ante Agenricum comitem, precati sunt me ut consentirem cuidam turmae canonicorum sancti Cyrici aliquid ex beneficio sancti Symphoriani sub statuto censu, haec sunt nonae et decimae, et pertinent ad stipendia canonicorum sancti Symphoriani. Sunt itaque ipsae nonae et decimae in comitatu Neuernensi, in uilla quae uocatur Pruiacus et Limons et Curticellae. Ego itaque, per deprecationem Natranni, episcopi ipsius loci, et per consensum canonicorum nostrorum, iussi desuper scriptis canonicis sancti Cyrici talem precariam fieri ut omni tempore denominatas nonas et decimas teneant, nullo unquam contradicente aut subripiente, eo quidem tenore ut annis singulis missa sancti Symphoriani solidos duos pro censu exsoluere non neglegant. Et ut haec precaria omnique tempore firma et stabilis esse uideatur, manu propria firmauimus et clericis ad roborandum tradi iussimus. Acta sunt haec in atrio sancti Symphoriani feliciter in Domino. Amen.

{35}14

saint-symphorien-les-autun

980-987, avril.

Le duc Henri rend à l’abbaye la chapelle Saint-Vérand de Chaudenay, ancien fief du prévôt Salomon, avec sa dotation en Chalonnais et en Beaunois, fonde une messe anniversaire et demande qu’on chante pour lui chaque jour la seconde partie du psaume «Domine, exaudi orationem meam».

Cop.: H. 6v; — N. 5. Cit.: o. IV, 439; — V. 1; — z. II, 222. Traditions utiles: H, N.

Localités: Chaudenay-sur-Dheune, S.-et-L., ca. Chagny (Chaume, II, 1008). Saint-Symphorien, S.-et-L., ca. Autun, co. Saint-Pantaléon. Personnages: Achard, moine de Saint-Martin, mention unique. André, abbé de Saint-Martin ou de Saint-Symphorien, mention unique. «Artebaldi Flandrici». On trouve un «Arebaldus Sinemurensis» aux côtés de l’évêque Gautier et du comte Aymon en mars 992 (Cart. de Flavigny, N° 30) et un «Arlebaldus comes» aux côtés du duc Henri et de l’évêque Gautier en mars-mai 993 (Rec. des actes du pr. de Saint-Symphorien, N° 16). Aymon, comte d’Auxois, mars 992 (Cart. de Flavigny, N° 30), août 1000 (m. o., N° 39), 1 avril 1002 (m. o., N° 41), comte d’Auxois et Duesmois, 15 mars 1004 (m. o., N° 42). «Eirlei», se retrouve, avec le titre de chevalier, auprès du duc Henri et de l’évêque Gautier en mars-mai 993 (Rec. des actes du pr. de S.-Symphorien, N° 16). Gautier, évêque d’Autun, ap. 15 avril 976-8/9 mai 1024. V. Gallia Christiana, t. IV, p. 376-379. Gilbert, se retrouve, avec le titre de chevalier, auprès du duc Henri et de l’évêque Gautier en mars-mai 993 (Rec. des actes du pr. de Saint-Symphorien-lès-Autun, N° 16). Henri, duc de Bourgogne, 23 février 965-15 octobre 1002. Voir en dernier lieu M. Chaume, Les origines du duché de Bourgogne, t. I, p. 451-459. Otte-Guillaume, beau-fils du duc Henri, comte de Bourgogne et de Mâcon depuis 976 environ, puis duc de Bourgogne, 15 octobre 1002-17 septembre 1026. Voir en dernier lieu Chaume, I, 463-491. Salomon, ancien prévôt, non pas nécessairement de l’abbaye, mention unique. Date: Le roi Louis V ayant été associé à la couronne le 8 juin 979 et étant mort le 21 mai 987, l’acte se place entre ces deux dates.

Carta Heyndrici Ducis de Caldiniaco

Si praeteritae importunitatis quodam aliquid conamine castigatae ueritatis solidetur, plane sibi consultum conspicit, {36}a quo uiduata dudum demum refertur ad proprium. Cuius caritate uallatus, ego Heyndricus, superne disponente nutu ducamine pollens, omnibus nostri regiminis causam meae dispositionis statuendo resero, {Quum} , spe coelesti fidens et peccatorum leuamen adipisci cupiens, huiusmodi rationis documentum promulgatum contuli, reuocans etiam quamdam capellam ad ecclesiam sancti Symphoriani, dicatam in honore sancti Vierani, in fine Caldiniaco sitam, cum omni terra quae adiacet in ipsa uilla, pertinens ad iam dicti sancti domicilium, quod est propre ciuitatem Aeduam constructum, terras scilicet, prata, campos, syluas, salua integritate, quaesitum et adquirendum, partim in Cauilonensi, partim Belnensi pago, cum mansis neus (?) et uineis, cum quibuscumque ad ipsam uillam pertinentibus, exitibus et regressibus, sicut iam dictum est, quaesitum et adquirendum, uidelicet sicut quondam Salomon praepositus tenuerat ex eodem loco, totum et integrum. Reddo illa sancto Symphoriano, ob redimenda scelera meorum facinorum et causa animae meae libertatis, quod quondam iniqua uiolentia ablatum ab eo fuerat, eae uero rationis respectu ut memoria mei omni tempore habeatur illic et psalmus «Domine, exaudi orationem meam» secundus pro me decantetur quotidie cum solemnitate unius propriae missae singulis dierum recursibus, et hoc me uiuente vel huius corruptionis deposito uelamine perpetuali traditione defixum. Itaque reddo ut semper ad missam fratrum constituta permaneat sicut praedixi, ut, intercedente sancto Symphoriano et habitatoribus illius, ab omni iniquissima Diaboli potestate liberatus, aeternam requiem cum sanctis Paradisi possideam. Est autem praenominata capella constructa in pago Cabilonensi, in uilla ipsa Caldoniaco. Dans ut habeant habitatores sancti Symphoriani potestatem ad faciendum quicquid uoluerint sine contradictore, ad cuius confirmationis fidem etiam diuinae ultionis iaculo confodere uolui sub auctoritate pontificali per manum episcopi {37}Walterii, ut si deinceps quisquam huic restiterit, pars eius ultrici flammarum horrore gehennale adepta incendium tartareis foueatur pastibus. Et, ut stabilior constet, firmaui caeterosque subfirmare iussi. S. Heyndrici ducis. S. Wauterii episcopi. S. Artebaldi Flandrici. S. Walonis. S. Wilelmi comitis. S. Eirlei. S. Gisleberti. S. Gauzfredi. S. Aymonis comitis. S. Wilontii. S. Niuardi. S. Aucherii. Achardus monachus scripsit, datavit, in atrio sancti Symphoriani, iussu ducis et domni abbatis Andreae, ob deprecationem canonicorum, die dominico, in mense Aprili, regnante Ludouico rege.

15

s. l.

juin 991 ou 992.

Raoul, abbé de Saint-Symphorien, concède en précaire au chevalier Aganon, à sa femme Angèle et à son fils Aganon, pour le récompenser de sa fidélité envers le duc Henri et sur le conseil de la comtesse Gersent, des terres à «Mons Corbonus» au comté d’Auxerre et la chapelle de Corvol, moyennant un cens annuel de sept sous au terme de la saint Symphorien.

Cop.: H, 30v; — N, 31. Cit.: E1; — o. IV, 440; — V. 2; — z. II, 227. Traditions utiles: EHN.

Localités: Corvol-l’Orgueilleux, Nièvre, ca. Varzy (Chaume, II, 1205). Saint-Symphorien, S.-et-L., ca. Autun, co. Saint-Pantaléon. Personnages: Aganon, chevalier, vassal du duc Henri, sa femme Angèle et son fils Aganon, mention unique. «Agauo» et «Iugela» sont des lapsus pour «Agano» et «Ingela». Expert, abbé d’une abbaye d’Autun, mars 992 (Cart. de Flavigny, n° 30), mai 993 (Recueil des chartes de l’abb. de Cluny, éd. A. Bruel, t. III, n° 1947), 24 octobre 1025-23 octobre 1026 (Cart. de l’abb. de Flavigny, n° 46). Garnier, prévôt du chapitre cathédral d’Autun ou de l’abbaye de Saint-Symphorien, mention unique. Gersent, femme du duc Henri, 10 mai 993 (n° 17) et 11 octobre 994 (J. Mabillon, De re diplomatica, p. 518 = Recueil des historiens de France, t. X, p. 562); se séparera de son mari et regagnera l’Aquitaine avant le 24 octobre 996 (Voir F. Lot, Etudes sur le règne de Hugues Capet, {38}p. 417-420, — M. Chaume, Les origines du duché de Bourgogne, t. I, p. 458-459). Henri le Grand, duc de Bourgogne, 23 février 965-15 octobre 1002. Hugues, abbé d’une abbaye d’Autun, mars 992 (Cart de Flavigny, n° 30) et mai 993 (Recueil des chartes de l’abb. de Cluny, éd. A. Bruel, t. III, n° 1947). Raoul, abbé de Saint-Symphorien, mention unique; est peut-être le même que Raoul, abbé d’une abbaye non précisée d’Autun, janvier 977 (Cart. de Flavigny, n° 19), mais alors il n’était pas encore abbé de Saint-Symphorien, car on trouve André en avril 986 (n° 14). Raoul, chancelier du chapitre cathédral d’Autun, janvier 977 (Cart. de Flavigny, n° 19), mars 992 (Cart. de Flavigny, n° 30), mars-mai 993 (n° 16), mai 993 (Recueil des chartes de l’abb. de Cluny, éd. A. Bruel, t. III, n° 1947). Raoul, doyen du chapitre cathédral d’Autun, mention unique. Date: Le cartulariste a écrit par erreur «regnante Henrico rege»; ce lapsus tient à ce qu’il a copié cette charte (n° 19 du cartulaire) immédiatement après la pièce n° 17 (n° 18 du cartulaire) qui se termine en effet «regnante Henrico rege». Il faut lire, soit «regnante Hugone rege» et dater de juin 991 ou juin 992, soit «regnante Rotberto rege» et dater de juin 992, juin 995 ou juin 1001. La date de juin 1001 est de toute façon à éliminer, car Gersent à ce moment-là a quitté la Bourgogne (M. Chaume, Les origines du Duché de Bourgogne, I, 458-459). La date de juin 995 est aussi à éliminer, car, en mars-mai 993, l’abbé n’est plus Raoul, mais Guerri (n° 16) et le 10 mai 993 le chancelier épiscopal n’est plus Raoul, mais Jean (n° 17). La date de juin 991 est moins satisfaisante que celle de juin 992, car en mars 992 le notaire épiscopal est encore Flavard (U. Plancher, Hist. de Bourgogne, I, Pr., 25, n° 31); il est vrai que deux notaires peuvent être utilisés concurremment par la chancellerie épiscopale.

Precaria de Cortiello et Mons Corbonis

Ad uitandas prauorum hominum uersutias nihil melius querimus quam litterarum adscriptionem. Quapropter ego in Dei nomine Rodulfus sancti Symphoriani abbas et omnis congregatio eiusdem loci notum esse uolumus omnibus Dei et sanctae ecclesiae fidelibus praesentibus atque futuris quod, cum in capitulo resideremus, uenit ante praesentiam nostram quidam uir nobilis nomine Agano cum uxore sua uocabulo Ingela, deprecantes serenitatem nostram ut concederemus eis quamdam terram sancti Symphoriani uni filio eius clerico nomine Aganone et alio haeredi eius. Est autem eadem terra in comitatu Altissiodorensi, in uilla quae dicitur Mons Corbonus, et capella una in Coruello. Nos uero tanto lubentius cessimus quanto eum cognouimus erga fidelitatem senioris nostri Henrici ducis {39}et nostra amicitia. Ad contentum et per consensum ipsius et per exhortationem dominae Garsindis comitissae, illi talem precariam fieri iussimus ut, diebus quibus idem Agano et uxor sua Ingela et filius suus Agano et unus haeres eorum uixerint, teneant possideantque praeterminatam terram cum omnibus ad se pertinentibus, quaesitis et inquirendis, eo tenore ut annis singulis in missa sancti Symphoriani rectoribus eiusdem ecclesiae denariorum solidos VII persoluant; quod si negligentes uno anno uel duobus extiterint, propter hoc non perdant precariam, sed legaliter emendent et post eorum discessum ad dominium sancti Symphoriani reuertatur. Signum Rodulfi abbatis, Signum Experti abbatis, Signum Rodulfi decani, Signum Hugonis abbatis, Signum Warnerii praepositi, Signum Vbaldi Walterii, Signum Vmberti Bernardi, Signum Walechisi. Ego Osoaldus indignus leuita ad uicem Rodulfi cancellarii scripsi et subscripsi in mense iunio anno II regnante Henrico rege.

16

autun

29 mars-10 mai 993.

Gautier, évêque d’Autun, à la prière de l’abbé Gautier, donne à vie à Guerri, abbé de Saint-Symphorien, les dîmes de l’église Saint-Symphorien de Blancey, à charge d’acquitter les droits synodaux; après la mort de l’abbé, elles reviendront aux chanoines. Après l’évêque et ses hauts dignitaires, signent le duc Henri et ses barons.

Cop.: H. 22; — o. IV, Instr., 75. Cit.: o. IV, 377, 379, 439; — z. II, 226. Traditions utiles: Ho.

Localités: Autun, S.-et-L. Blancey, C.-d’Or, ca. Pouilly-en-Auxois (Chaume, II, 866). {40}Personnages: Anchier, d’abord abbé d’une des abbayes unies au chapitre cathédral d’Autun, janvier 977 (Cart. de Flavigny, n° 19), puis archidiacre d’un des archidiaconés du diocèse d’Autun, mars 992 (m. o., n° 30), mai 993 (Recueil des chartes de l’abbaye de Cluny, éd. A. Bruel, t. III, n° 1947), 994/1024 (m. o., n° 2276), 1013/1014 (Cart. de l’égl. d’Autun, éd. A. de Charmasse, II, n° 3). V. Devoucoux, Archidiacres de l’égl. d’Autun, p. 3 (Mém. Soc. Ed., 1844, p. 196). Anségis, grand-chantre du chapitre cathédral d’Autun, indiqué sans mention de dignité en février 983 (Recueil des chartes de l’abbaye de Cluny, éd. A. Bruel, t. II, n° 1628) et avec mention de sa dignité en mars 992, mai 993, 994/1024 et 1013/1014 (documents cités pour Anchier). V. Devoucoux, Grands-chantres de l’égl. d’Autun, p. 5 (Mém. Soc. Ed., 1844, p. 141). Arlebaud, comte de Semur, nov. 978 (Cart. de Saint-Cyr de Nevers, n° 53), mars 992 (Cart. de Flavigny, n° 30). Est-ce le même qu’«Artebaldus Flandricus» du n° 14? Gautier, abbé d’une des abbayes unies au chapitre cathédral d’Autun, 989/990, mars 992, 994/1024 (documents cités pour Anchier). Gautier, évêque d’Autun, après le 15 avril 976-8/9 mai 1024 (V. Gallia Christiana, IV, 376-379). Gautier, lévite, notaire du chapitre cathédral d’Autun, mai 993 (Recueil des chartes de l’abbaye de Cluny, éd. A. Bruel, t. III, n° 1947). Gilbert, chevalier, donne en 1000/1001 à Flavigny son alleu de Massingy (Cart. de Flavigny, n° 34); se trouve déjà aux côtés du duc Henri, à Autun, en 980/987 (n° 14). Girard, archidiacre de l’Auxois, mars 992 (Cart. de Flavigny, n° 30), 15 mars 1004 (m. o., n° 42). Guerri, abbé de Saint-Symphorien, mention unique. Helmuin, ici archidiacre d’un des archidiaconés du diocèse d’Autun, puis abbé d’une des abbayes unies au chapitre cathédral d’Autun, 1010/1011 (Cart. de Flavigny, n° 45), de nouveau archidiacre, 1013/1014 (Cart. de l’égl. d’Autun, éd. A. de Charmasse, II, n° 5), enfin évêque d’Autun, 1025-1055 (Gallia Christiana, IV, 379-381). Henri, duc de Bourgogne, 23 février 965-15 octobre 1002. V. en dernier lieu M. Chaume, Les origines du duché de Bourgogne, t. I, p. 451-459. «Herleus», chevalier, déjà aux côtés du duc Henri à Autun en 980/987 (n° 14). Humbaud, abbé d’une des abbayes unies au chapitre cathédral d’Autun, mars 992 (Cart. de Flavigny, n° 30) et 994-1024 (Recueil des chartes de l’abbaye de Cluny, éd. A. Bruel, t. III, n° 2276). Landri, comte de Nevers, ap. 986/av. 990-11 mai 1028 (R. de Lespinasse, Le Nivernais et les comtes de Nevers, I, 197-219). Raoul, lévite, puis diacre, notaire, puis chancelier du chapitre cathédral d’Autun, 12 mai 972 (Cart. de l’égl. d’Autun, éd. A. de Charmasse, I, n° 36), janvier 977 (Cart. de Flavigny, n° 19), février 983 (Recueil des chartes de l’abbaye de Cluny, éd. A. Bruel, t. II, n° 1628), mars 992 (Cart. de Flavigny, n° 30). Richard, archidiacre d’un des archidiaconés du diocèse d’Autun, mars 992 (Cart. de Flavigny, n° 30). Je n’ai pu identifier le chevalier «Herlei», que l’on trouve déjà avec le duc Henri en 980/7 (n° 14). Quant aux chanoines Raoul, «Domninus», Gilbert, Guichard, Henri, Berrier, Raoul, Giraud et Rainaud, ils reparaissent, pour plusieurs, dans les actes cités au cours des précédentes notices. Date: La 3e année de Robert correspond aux 25 décembre 989-24 décembre 990, 29 mars 993-28 mars 994 ou 24 octobre 998-23 octobre 999. La {41}3e date est à éliminer, car, dès le 10 mai 993 (n° 17), le chancelier épiscopal est Jean. La 1re date est à éliminer, car, en juin 991 ou 992, l’abbé est encore Raoul (n° 15). Reste la seconde, qui doit être même précisée 29 mars-10 mai 993, puisque l’acte est antérieur au n° 17 qui est d’un autre chancelier.

Carta de decimis Blanciaci

Summi opificis gratia disponente Walterius sanctae sedis Eduensis episcopus cunctis sanctae Dei ecclesiae fidelibus tam praesentibus scilicet quam futuris, innotescere gliscimus quia, dum apud Haeduamm oraremur ciuitatem, uenit ante conspectum nostrum Walterius, abbatiali apice comptus, nostram flagitans mansuetudinem ut impartiremur domno Werico abbati decimas ecclesiae unae, quae est sita in pago Alsinse, in uilla Blanziaco nuncupata, et haec praefata ecclesia est dedicata in honore sancti Symphoriani martyris Christi. Nos uero libenti animo utrumque fecimus et decimas ei concessimus et chirographum nostrae auctoritatis fieri praecepimus, ut, diebus quibus praedenominatus Wericus abbas aduixerit, praedictam ecclesiam teneat possideatque et annis singulis sinodalia seruicia soluere non omittat, post obitum uero uitae eius, canonicis sui loci remaneat, nullo inquietante uel calumnias inferente. Qui autem destruere praesumpserit hoc nostrum scriptum, cum anathematibus portionem suam manere sentiat. Vt autem uigoris fortitudinem obtineret, impressione nostri nominis signauimus et fidelibus nostris ad roborandum tradidimus. Actum Augustiduno feliciter in Domino. Walterius episcopus. Ancherius archidiaconus. Girardus archidiaconus. Gualterius abbas. Umbaldus abbas. Ansiysus praecentor. Elmoynus archidiaconus. Ricardus archidiaconus. Rodulfus. Domninus. Gislebertus. Wicardus. Enricus. Bererius. Rodulfus. Giraudus. Raynaldus. Signum Henrici benignissimi ducis. Signum Landrici comitis. Signum Arlebaldi comitis. Signum Gisleberti militis. Signum Herlei militis. Ego Waltherius leuita ad uicem Rodulfi scripsi et suscripsi, regnante Roberto rege anno III.

{42}17

saint-symphorien-les-autun

10 mai 993.

Le duc Henri, ayant à ses côtés la duchesse Gersent et l’évêque Gautier, rend à l’abbaye les chapelles Saint-Pierre de Bessey et Saint-Nizier de Maligny et le clos de réserve de «Martiaco», fonde une messe anniversaire pour lui et la duchesse Gersent à l’époque du carême et demande qu’on chante chaque jour pour lui la première partie du psaume «Domine exaudi orationem meam» et la deuxième partie pour Gersent.

Cop.: e. 198; — H. 8; — N. 8. Cit.: E1; — o. IV, 376; — r. I, 492; — V. 1; — z. II, 223. Traditions utiles: e, H, N.

Personnes: Gautier, évêque d’Autun, ap. 15 avril 976-8/9 mai 1024 (Gallia Christiana, IV, 376-379). Gersent, femme d’Henri (Chaume, I, 457-459). Henri, duc de Bourgogne, 965-1002 (Chaume, I, 451-462). Lieux: Bessey-la-Cour, C.-d’Or, ca. Bligny-sur-Ouche (Garnier, n° 322; Roserot; Chaume, II, 854). Maligny, C.-d’Or, ca. Arnay-le-Duc (Garnier, n° 310; Chaume, II, 854). Saint-Symphorien, S.-et-L., ca. Autun, co. Saint-Pantaléon. Date: L’acte est nécessairement postérieur au N° 16 où le chancelier épiscopal est encore Raoul; l’acte N° 16 étant au plus tôt du 29 mars 993, la leçon «ui idus martii» est à rejeter et il faut lire «ui idus madii».

Carta eiusdem ducis de Masliniaco et Bassiaco

Si praeteritae importunitatis quodam conamine aliquid castigatae ueritatis {planctus} sibi consultum conspicit, a quo uiduata dudum demum refertur ad proprium. Cuius caritate uallatus, ego Henricus, superne disponente nutu ducamine pollens, omnibus nostri regiminis causam meae dispositionis statuendo resero, quoniam, spe coelesti fidens et peccatorum leuamen adipisci cupiens, huiusmodi rationis documentum promulgatum contuli, reuocans etiam quasdam capellas ad ecclesiam sancti Symphoriani, {43}dicatas unam in honore sancti Petri et alteram in honore sancti Nazarii, in comitatu Belnensi, in uilla quae uocatur Masliniaco et alia quae uocatur Bassiaco, et in uilla Martiaco clausum indominicatum; terminatur ipsa terra de duabus partibus uia et de uno latere terra sancti Quintini. Praefatas res suscriptas reddo sancto Symphoriano ob redimenda scelera meorum facinorum et causa{m} animae meae libertatis, quod quondam iniqua uiolentia ablatæ ab eo fuerant, eæ uero rationis respectu ut memoria mei cum uxore mea Gersindi{s} omni tempore habeatur illic et psalmus «Domine, exaudi orationem meam» primus decantetur pro me et «Domine exaudi» secundus pro Gersindi{s} mea uxore quotidie, cum sollemnitate unius propriae missae singulis dierum recursibus, et hoc siue nos uiuentes uel huius corruptionis deposito uelamine perpetuali traditione defixum. Itaque reddimus ut semper in quadragesimis diebus ad missa fratrum constituta permaneant sicut praediximus, ut, intercedente sancto Symphoriano et habitatoribus illius, ab omni iniquissima Diaboli potestate liberati, aeternam requiem mereamur et adiungi cum sanctis. Conseruatoribus huius nostri decreti pax et benedictio, longiturna uita et gaudium, honor, laus et gloria absque ullo termino proueniat; destructoribus autem sit anathema maranata, pars eorum cum Iuda traditore Domini adscribatur et cum Datan et Abyron quos uiuos terra absorbuit reputetur maledictio irae proterue subiacentis. Amen. Henricus dux, Gersindis ducatrix, Wauterius episcopus. S. Anserici, S. Bodonis militis, S. Odoini militis, S. Witfredi, S. Wauterii, S. Anxeisi, S. Anscerii militis, S. Odonis, S. Alberici, S. Bentzelini. Ioannes sacerdos scripsit et subscripsit VI idus Madii apud sanctum Symphorianum ad uicem Ioannis cancellarii, anno Dominicae incarnationis DCCCCXCIII {et abba}, regnantibus regibus Hugone et Rotberto.

{44}18

s. l. [autun ou saint-symphorien-les-autun]

28 avril 1055.

Helmuin, évêque d’Autun, renouvelle au chevalier Humbert la concession en précaire du bien de Champagne au comté de Genève, avec l’assentiment de l’abbé Hugues et des chanoines de Saint-Symphorien, moyennant un cens annuel de dix sous au terme de la Saint-Symphorien. Humbert a donné à l’abbaye un meix sis à «Cormarinca» au même comté, avec la famille servile qui l’habite, et il en conservera la jouissance à vie moyennant un cens annuel de douze deniers au terme de la Saint-Symphorien.

Cop.: E3; — H. 29; — o. IV, Instr., 79. Cit.: E1; — o. IV, 380 et 440; — r. II, 60; — z. II, 228. Traditions utiles: EHo.

Localité: Champagne, Haute-Savoie, ca. et co. de Frangy. L’église a disparu. Personnages: Garnier, chantre du chapitre cathédral d’Autun, 28 avril 1055 (N° 18) et 1er août 1060 (N° 19). V. Devoucoux, Grands-chantres de l’égl. d’Autun, p. 6. (Mém. Soc. Ed., 1844, p. 142). Gautier, chevalier du comté de Genève. Gautier, doyen du chapitre cathédral d’Autun, 28 avril 1055 (N° 18), 1er août 1060 (N° 19), 15 mai 1076 (Cart. de l’église d’Autun, éd. A. de Charmasse, I, N° 40), 1079-1085 (m. o., III, N° 3), 1055-25 juin 1098 (Cart. du prieuré de Paray-le-Monial, éd. U. Chevalier, N° 16), même date (Recueil des chartres de l’abbaye de Cluny, éd. A. Bruel, t. IV, N° 3352). Girbert, notaire du chapitre cathédral d’Autun, 28 avril 1055 (N° 18) et 1er août 1060 (N° 19). Helmuin, évêque d’Autun, ap. 8/9 mai 1024-1055 (Gallia Christiana, IV, 379-381). Hugues, abbé d’une abbaye d’Autun, 25 octobre 1025-24 octobre 1026 (Cart. de Flavigny, N° 46), 1er janvier-19 juillet 1033 (Cart. de l’égl. d’Autun, éd. A. de Charmasse, I, N° 14), abbé de Saint-Symphorien, 28 avril 1055 (N° 18) et 1er août 1060 (N° 19). Hugues, prévôt du chapitre cathédral d’Autun, 1er janvier-19 juillet 1033 (Cart. de l’égl. d’Autun, éd. A. de Charmasse, I, N° 14), 1034 (Cart. de Flavigny, N° 52), 28 avril 1055 (N° 18) et 1er août 1060 (N° 19).

Carta de Geneuense Pago

Industria compellit saecularis et rationabilitas edocet ueritatis ut, in adquirendis ex ecclesiastico iure sancto {45}terris, quam maxime studeat quisque testamento roborare litterali, ne posteritas ipsius iacturam patiatur abolitionis. Quapropter ego Helmuinus, superna opitulante clementia Heduensis ecclesiae praesul, notum fieri cupio omnibus successoribus nostris tam praesentibus quam etiam et futuris quia direxit quidam nobilissimus miles nomine Vmbertus, Oldricus, Poncio, Winicius, quosdam fideles logatos, ad nostram praesentiam, postulans renouari sibi quamdam cartam quam dudum adquisierat de quadam terra quae attinet ad abbatiam sancti Symphoriani martyris, quae nunc in nostra dominatione consistit. Est autem ipsa terra in pago Geneuense, in loco uulgo nuncupatur ad sanctum Faustum in Campania. Ego uero praedicti militis petitioni assensum tribuens, per consilium et deprecationem Hugonis eiusdem caenobii sancti Symphoriani abbatis et per consensum canonicorum ibidem Deo seruientium, dedi ipsi ipsam terram et quicquid ad eamdem sancti Symphoriani pertinet terram, per cartam firmitatis, eo scilicet tenore ut quamdiu uixerint teneant et possideant et in omni anno in solemnitate sancti Symphoriani X solidos in censum persoluant; quod si negligentes extiterint, legaliter emendent. Dedit namque idem miles unum mansum de sua propria haereditate Deo et sancto Symphoriano in eodem pago Geneuense, in uilla quae dicitur Cormarmea, cum seruo nomine Eldicrio et uxore sua et infantibus suis, ea uidelicet ratione, ut omni anno in festiuitate sancti Symphoriani XII denarios de eodem manso in censum persoluant et post obitum eorum ad locum sancti Symphoriani perueniat. Taliter autem haec nostrae donationis carta firma et stabilis permaneat. Ego Helmuinus propria manu firmaui et abbati Hugoni et canonicis eius firmare rogaui. Signum domni Hugonis qui fieri et firmari iussit. Signum Walterii decani. Signum Warnerii paraphonistae. Hugo praepositus, Hugo Edituus, Hugo, Landricus, Robertus, Manasses, Eduinus, Arnulfus, {46}Hugo, Herueus, Vmbertus, Constantinus. Ego Girbertus presbiter, sanctae Eduensis ecclesiae canonicus, scripsi et subscripsi in die Veneris, in penultimo Aprilis, die festo sancti Vitalis, anno XXIV regnante Henrico rege.

19

s. l. [saint-symphorien-lès-autun]

1er aout 1060.

Les chanoines de Saint-Pierre et Saint-Symphorien, avec l’assentiment de leur abbé Hugues, concèdent en précaire à trois générations au chevalier Hugues la terre de Courmarcou au comté d’Autun, moyennant un cens annuel de trois sous au terme de la saint Symphorien et un versement immédiat de trois livres d’argent.

Cop.: H. 31v; — N. 33. Cit.: o. IV, 440; — V. 2; — z. II, 226. Traditions utiles: H, N.

Localités: Courmarcou, S.-et-L., ca. Montcenis, co. Saint-Bérain-sous-Sanvignes (Chaume, II, 844). Saint-Symphorien, S.-et-L., ca. Autun, co. Saint-Pantaléon. Personnages: Aganon, abbé d’une abbaye d’Autun. Peut-être est-ce le même que l’abbé Aganon attesté dès les 24 octobre 1025-23 octobre 1025 (Cart. de Flavigny, n° 46) et 1er janvier-19 juillet 1036 (Cart. de l’égl. d’Autun, éd. A. de Charmasse, I, n° 14), qui devint évêque d’Autun après la mort d’Helmuin en 1055. Aganon n’est en effet attesté comme évêque qu’en 1061. Mais alors il faudrait admettre qu’il n’y eût pas d’évêque de 1055 à 1061 ou qu’Aganon ne fût pas le successeur immédiat d’Helmuin et qu’un inconnu se plaçât entre les deux. Garnier, chantre. Voir n° 18. Gautier, doyen. Voir n° 18. Gerbert, notaire. Voir n° 18. Hugues, abbé de Saint-Symphorien. Voir n° 18. Hugues, chevalier du comté d’Autun, non identifié. Hugues, prévôt. Voir n° 18.

De Curte Marculfi

Auctoritate priscorum patrum sancitur ut, si quis de {47}propriis rebus beneficiario usu alicui uoluerit impertire, ita testamentalibus litteris nexibus alligetur, ut omnis controuersia querelarum in posterum obfuscetur. Idcirco comperiat successorum nostrorum sollertia quod nos canonici sancti Petri et sancti Symphoriani suppliciter deprecati a quodam milite nomine Hugone ut ei aliquid concederemus ex terra sancti Symphoriani iure beneficiario in pago Augustidunensi, in loco qui uulgo dicitur Curtis Marculfi. Nos autem, petitionibus eius annuentes, concessimus ei et duobus haeredibus suis ipsam Curtem Marculfi cum omnibus ad se pertinentibus, scilicet pratis, pascuis, uineis, siluis aquarumque decursibus, eo tenore ut fidelior nobis existat et annis singulis in festiuitate sancti Symphoriani tres solidos in censum persoluat; quod si negligentes extiterint tam ipse quam duo haeredes ipsius, componant. Vnde et acceptis ab eo tribus libris argenti, obtentu nostri abbatis Hugonis, iussimus ei hanc praestatoriae cartam facere, ut, quamdiu ipse uixerit et duo haeredes sui, teneant et possideant, postea uero absque ulla calumnia ad nos reuertatur. Vt autem haec carta fortiorem obtineat uigorem, manibus nostris firmamus atque fidelibus nostris firmari fecimus. Signum Hugonis abbatis, Signum Aganomis abbatis, Signum Walterii decani, Signum Hugonis praepositi, Signum Warnerii cantoris, Signum Humberti, Signum Duranni. Ego Gerbertus presbiter dictaui et scripsi in kalendis augusti infra quarta, regnante Henrico rege tricesimo.

20

saint-symphorien-lès-autun

s. d. (1098-1112).

Accord entre l’abbé Gautier et les chanoines sur les coutumes et revenus de l’abbatiat dans les terres relevant de la mense capitulaire, après rapport des sergents Robert du Pré, Pierre Berten et Raynaud, doyen de la Ferrière: 1°) dans la terre de Saint-Symphorien, {48}l’abbé perçoit un sauvement d’un agneau par meix de trois agneaux et d’une poule par meix de moins de trois agneaux; la moitié des amendes, même dans le cloître et les communs, excepté pour les fautes des chanoines; le droit de gîte, si les meix dépendant de la mense abbatiale n’y suffisent pas, limité à la réquisition du foin et de la paille pour les chevaux, — 2°) dans les terres de l’Etang et de Péon, l’abbé a le sauvement, la moitié des amendes, une corvée de foins et une corvée de charroi par collonge, chaque faucheur recevant deux pains et chaque charroyeur un pain; le maire des deux villages reçoit à manger de l’abbé — 3°) dans les terres de Saint-Denis et de Drousson, l’abbé a la moitié des amendes des «dietarii» et les amendes des bris de terre, qui doivent d’ailleurs être portés d’abord devant les sergents du chapitre, — 4°) dans les districts des sergents Pierre et Raynaud, il faut distinguer les droits de l’abbé Gautier en tant que seigneur de Glenne et en tant qu’abbé: en tant que seigneur de Glenne, il perçoit dans la terre de La Ferrière un sauvement par meix de deux setiers d’avoine, un pain, un denier, une poule, une «boisiam chindi», une gerbe et prend un repas chez le maire, un autre au meix de «Visigneolo» et un troisième aux frais de la collectivité tenancière; en tant qu’abbé, il a la moitié des amendes, la justice du sang et une corvée de foin par colonge, à deux exceptions près, à condition de faire faucher son pré après le pré des chanoines. — L’abbé Gautier s’engage à ne pas aller au-delà de ces droits, donne un certain Raynaud comme otage ou garant et, en cas d’abus involontaire, donnera satisfaction aux chanoines dans les quarante jours.

Cop.: H, 15v; — N. 17. Cit.: V. 1v; — z. II, 236. Traditions utiles: H, N.

Localités: Château-Chinon, Nièvre. Drousson, S.-et-L., ca. Autun, co. Curgy. Glenne, S.-et-L., ca. Saint-Léger-sous-Beuvray, co. La Grande-Verrière. La Ferrière, S.-et-L., ca. Lucenay-l’Evêque, co. Anost. La Roche-Millay, Nièvre, ca. Luzy. L’Etang, S.-et-L., ca. Autun, co. Curgy. Péon, S.-et-L., ca. Autun, co. Curgy. Saint-Denis, S.-et-L., ca. Autun, co. Curgy. Saint-Symphorien, S.-et-L., ca. Autun, co. Saint-Pantaléon. Personnages: Achier de Saint-Symphorien, 20 mai 1112 (Cart. de l’égl. d’Autun, II, n° 4). Anselin, chevalier. Anseri, doyen du chapitre. Etienne de Bagé, grand-chantre du chapitre cathédral, attesté en 1107 (Cart. de l’égl. d’Autun, éd. A. de Charmasse, I, n° 32), le 22 avril 1109 (m. o., I, n° 35), en février 1110 (Cart. de l’év. d’Autun, éd. A. de {49}Charmasse, II, n° 2 = Recueil des chartes de l’abbaye de Cluny, éd. A. Bruel, t. V, n° 3887 = Cart. du prieuré de Paray-le-Monial, éd. U. Chevalier, n° 189), en 1106/1112 (Cart. de l’égl. d’Autun, III, n° 4); devient évêque d’Autun en 1112. V. Devoucoux, Grands-chantres de l’église d’Autun, p. 7 (Mém. Soc. Ed., 1844, p. 149). Gautier, prévôt du chapitre. Gautier, seigneur de Glenne, 20 mai 1112 (Cart. de l’égl. d’Autun, II, n° 4), octobre 1122 (m. o., II, n° 8), abbé de Saint-Symphorien, archidiacre d’Autun (m. o., I-II, 337, n. 1). Hugues, abbé de Saint-Etienne d’Autun, octobre 1122 (Cart. de l’égl. d’Autun, éd. A. de Charmasse, II, n° 8), 17 mai 1167 (m. o., p. 101 et 102). Humbaud, chantre du chapitre. Pierre Berten, sergent de La Ferrière ou de Glenne. Raynaud, doyen de La Ferrière. Robert du Pré, sergent de Saint-Symphorien, L’Etang, Péon, Saint-Denis et Drousson. Seguin de Château-Chinon. De la même famille: Hugues de Château-Chinon, 1178 (Cart. de l’égl. d’Autun, II, n° 22), 1190 (II, n° 23), 1195 (n° 28; clerc), 1204 (n° 36), — Seguin de Château-Chinon, 1190 (n° 23), sire de Château-Chinon, 1195 (Arch. dép. S.-et-L., H 798, n° 1), — Bon de Château-Chinon, chanoine d’Autun, 1288 (Cart. de l’égl. d’Autun, II, n° 155), 1285 (I-II, p. 331), mort avant le 13 novembre 1312 (III, n° 118). Seguin de la Roche-Millay. — De la même famille: Pierre de la Roche, 20 mai 1112 (Cart. de l’égl. d’Autun, éd. A. de Charmasse, II, n° 4), — Rainier de la Roche, 3 août 1113 (m. o., I, n° 12; voir aussi II, n° 7), — Hugues de la Roche, 1134 (m. o., I, n° 33) et 1112-1140 (m. o., III, n° 5), — Gui, seigneur de la Roche, 1158 (m. o., II, n° 11), — Etienne de la Roche, archidiacre d’Avallon, 1161 (G. Bulliot, Essai historique sur l’abbaye de Saint-Martin d’Autun, Chartes, n° 14). Thibaud, chevalier de Glenne. — Famille identifiée dès le onzième siècle avec P. de Glenne, 15 mai 1076 (Cart. de l’égl. d’Autun, éd. A. de Charmasse, I, n° 40); se continue au douzième avec Thibaud, chevalier de Glenne, avant 1112, — Gautier, seigneur de Glenne, 20 mai 1112 (m. o., II, n° 4), octobre 1122 (II, n° 8), avant le 26 février 1132, devenu archidiacre d’Autun et mort le 26 septembre 1150 (m. o., I-II, p. 337), — Hugues de Glenne, 1134 (m. o., I, n° 33), — Robert de Glenne, 28 novembre 1138 (m. o., II, n° 10), — Bernard de Glenne, 1141-1161 (m. o., II, n° 12), — Renard de Glenne, 1178 (m. o., II, n° 21), — Ponce de Glenne, son fils, 1178 (m. o., II, n° 21). Datation: Se date par les années où Etienne de Bagé fut grand chantre de l’église cathédrale d’Autun, à savoir dep