Ruimtelijke oriëntatie in de OVSG-toets 2005

Deelvaardigheden

Gebruik van de atlas

Reader op schoolniveau

Het concrete opzet• Inhoud reader …wat betreft ruimtelijke oriëntatie

• 5 deelvaardigheden nader bekeken• Totaalvaardigheid: gebruik van de atlas• 10 vragen:

• Kwantitatieve analyse• Kwalitatieve analyse• Bevindingen • Didactische suggesties • Didactische opbouw

• Vergelijking met deze gegevens • Geeft u een beeld van de beheersingsgraad voor de

leerlingen van het zesde leerjaar• Biedt kansen tot interpretatie, communicatie en actie

MET HET HELE TEAM

Deelvaardigheden

Mentaal innemen van een standpunt

Zich richten en bewegen vanuit een

standpunt

Hanteren van de windroos en

bepalen van windrichtingen

Raadplegen van een legenda

Gebruik maken van coördinaten

Mentaal innemen van een standpunt

Een fotograaf maakte deze foto van het Beursgebouw. Waar stond de fotograaf om deze foto te nemen? A op de KiekenmarktB in de P. DevauxstraatC in de J. Van PraetstraatD in de Henri Mausstraat

correct: C63% fout

37%19,3 18,7

61,5

0,5

0

10

20

30

40

50

60

70

A B D overige

foutenrubricering

Mentaal innemen van een standpunt

• Vergelijken van foto met tekening

• Zoeken van herkenningspunten: zuilen – fronton

• In de positie van de fotograaf gaan staan: “Hoe ziet hij vanuit de verschillende straten het Beursgebouw?”

• Oefeningen met blokkenconstructies?

Zich richten en bewegen vanuit een standpunt

Ik sta op het plein voor 'De Munt' en wil naar het 'Belgisch Centrum van het Beeldverhaal' via een winkelwandelstraat en via het 'Martelaarsplein'.

Teken op dit kaartje de weg die je volgt.

correct: ,,,-->,,,-->,,,38%

fout62%

Zich richten en bewegen vanuit een standpunt

• Relevante gegevens selecteren: ‘De Munt’ – winkelwandelstraat – ‘Martelaarsplein’ …

• Raadplegen legenda in bronnenboek en toepassen op ‘verkleinde’ kaart.

• Verwarring winkelwandelstraat – voetgangersstraat.

• Richting waarin de voeten staan.

• De kortste weg … overconditionering?

Hanteren van de windroos en bepalen van windrichtingen

Ik wandel in de Van Arteveldestraat (D5) in noordoostelijke richting, Ik sla de Antoine Dansaertstraat in en ga rechtsaf aan het eerstvolgend kruispunt. Nu zie ik recht voor mij een kerk op een plein met veel groen. Wat is de naam van deze kerk?

correct: St-Katelijne80%

fout20%

Hanteren van de windroos en bepalen van windrichtingen

• Via de coördinaten (D5) snel de Van Arteveldestraat gevonden.

• Slechts enkelen gebruiken de windroos (correct)

• De route wordt ofwel mentaal uitgevoerd ofwel ingekleurd met een markeerstift (vinger).

• Op zoek naar een kerk met veel groen één voldoet aan de beschrijving.

Hanteren van de windroos en bepalen van windrichtingen

Ter gelegenheid van het schoolfeest in Geel kunnen kinderen deelnemen aan een ballonwedstrijd. Er waait een sterke zuidwestenwind, Over welke gemeenten kunnen de ballons vliegen?A TurnhoutB RetieC Westerlo D MeerhoutE ArendonkF Kasterlee

fout87%

correct: B en E13%

3,0

63,4

5,1 3,7 4,4 1,8 2,316,3

0,0

10,0

20,0

30,0

40,0

50,0

60,0

70,0

A C D F A en F alleen B alleen E overige

foutenrubricering

Hanteren van de windroos en bepalen van windrichtingen

Bevindingen • Windrichting = ‘in de richting van’ … schoolse

overconditionering? Zuidwestenwind blaast in noordoostelijke

richting!

• Mentaal innemen van het standpunt van de ballonnen!

Raadplegen van een legenda

Waar bevindt zich 'Het Belgisch Centrum van het Beeldverhaal'?A op het MuntpleinB in de BerlaimontlaanC in de ZandstraatD op het Martelarenplein

correct: C90%

fout10%

52,0

20,0 22,0

6,0

0,0

10,0

20,0

30,0

40,0

50,0

60,0

A B D overige

foutenrubricering

Raadplegen van een legenda

• Men vindt dit een gemakkelijke vraag.

• Eenvoudige zoekopdracht: rechttoe … rechtaan.

• Geïntegreerd toepassen niet altijd even vanzelfsprekend! Bewijs hiervan:

• “Welke zee is het diepst?”

• “Detective Van Zwam krijgt een kaartje uit Palermo. Kruis aan wat juist is. “

Gebruik maken van coördinaten

Tijdens de middag maakt een medewerker van OVSG een stadswandeling. Hij vertrekt aan de Ravensteingalerij te Brussel (vak F2 op de kaart). Welk toeristisch plekje in de stad bezoekt hij als hij deze weg volgt:

fout27%

correct: Manneke Pis73%

Hij verlaat de Ravensteingalerij en draait linksaf in Kantersteen.Hij gaat tot het Albertinaplein.Hij gaat vervolgens de Sint- Jansstraat in tot aan het volgende pleintje.Hij steekt het plein over en zet zijn weg voort tot aan het volgende kruispunt.Daar slaat hij linksaf en vervolgt zijn weg tot aan de volgende hoek.

Daar ziet hij ………………………………………….

Gebruik maken van coördinaten

• Ravensteingalerij via coördinaten (F2) snel gevonden.

• Routebeschrijving stapsgewijs uitgevoerd:

• Volgen met de ogen

• Bijwijzen met de vinger

• Aanduiden op de kaart met pen, viltstift …

• Manipuleren van de kaart: ronddraaien.

• Laatste kruispunt: een aantal rechtsaf in plaats van linksaf Grote Markt

• T-punt (Hoedenmakerstraat): extra probleem.

Gebruik van de atlas

Welke zee is het diepst?A Middellandse ZeeB OostzeeC Kaspische Zee

fout12%

correct: A88%

41,7

53,3

5,0

0,0

10,0

20,0

30,0

40,0

50,0

60,0

B C overige

foutenrubricering

Gebruik van de atlas: relevante gegevens

Bevindingen• Overschakelen van wereldkaart naar de

reliëfkaart van Europa• Zeeën zoeken via het namenregister• Legenda raadplegen is niet

vanzelfsprekend

Gebruik van de atlas: relevante gegevens

Gebruik van de atlas: kaartgegevens interpreteren

Detective Van Zwam krijgt een kaartje uit Palermo. Kruis aan wat juist is.

A Palermo is een land in de Middellandse Zee.

B Palermo is een Italiaans eiland.

C Palermo is een stad op het eiland Sicilië.

D Palermo is de zee nabij Sicilië.

correct: C

51%

fout

49%

23,9

66,3

6,6

3,3

0

10

20

30

40

50

60

70

A B D overige

foutenrubricering

• De leerlingen raadplegen het register

en hanteren de coördinaten.

• Sommige leerlingen hebben voorkennis.

• Palermo staat in sommige atlassen in de zee afgedrukt. Dit schept verwarring.

Gebruik van de atlas: kaartgegevens interpreteren

Met welk vliegtuig vliegt Marc Sleen naar Afrika? Met A, B of C?

fout18%

correct: C 82%

59,1

40,9

0,0

0

10

20

30

40

50

60

A B overige

foutenrubricering

Gebruik van de atlas: mentaal kaartbeeld

Bevindingen

• De leerlingen herkennen de kaart van Europa. De ligging van Afrika ten opzichte van Europa is functionele kennis. Vormherkenning

• Sommige leerlingen gebruiken de atlas als controle.

Gebruik van de atlas: mentaal kaartbeeld

Een transportondernemer uit Meer, onze meest noordelijke grensgemeente, gaat een container ophalen in de Antwerpse haven. Welke autosnelweg neemt hij?A E 34B E 19C E 40D E 314

fout40%

correct: B60%

38,2 34,2

25,6

2,0

0,0

5,0

10,0

15,0

20,0

25,0

30,0

35,0

40,0

A C D overige

foutenrubricering

Gebruik van de atlas: kaartkeuze

Bevindingen

• In het register van sommige atlassen is ‘Meer’ niet te vinden. Kinderen zetten de vraag naar hun hand.

• Het gegeven ‘meest noordelijke’ wordt over het hoofd gezien.

• E-wegen in verband brengen met de kaart van ‘België, vervoer en industrie’.

• ‘Even E-wegen lopen meestal in de richting van west naar oost. Oneven wegen meestal van noord naar zuid. Dus het was bijna zeker E19. Toch heb ik nog even op kaart nr… gekeken.’

Gebruik van de atlas: kaartkeuze

Werken op schoolniveau met deze reader

Werken op schoolniveauWat kan je met deze reader doen in de school?

1. Je hebt andere prioriteiten om aan te werken

We stellen de inhoud (didactische suggesties + gemiddelde resultaten) voor op een personeelsvergadering.

We bewaren de brochure en halen ze terug op als we rond ruimte gaan werken!

2. We willen met het schoolteam rond ruimte gaan werken

Enkele mogelijke aanpakstrategieën.

Werken op schoolniveauJe kan aan de slag op verschillende manieren

We werken er aan met het ganse schoolteam en benutten hiervoor onze pv’s.

We werken met een werkgroep die de werking op gang brengt, ondersteunt en coördineert.

De directeur brengt de beginsituatie in kaart en bepaalt de verder te zetten stappen.

Werken op schoolniveauAan de slag met het schoolteam

We vergelijken onze resultaten met de Vlaamse gemiddelden.

Aan de hand van het leerplan houden wij gesprekken over de manier waarop wij met onze inhouden ruimte omgaan.

We brengen de feitelijke situatie van onze inhouden en materialen ruimte in kaart.

Wij bepalen samen een beeld van de wenselijke situatie en spreken werk- en/of aandachtspunten af.

Werken op schoolniveauAan de slag met een werkgroep

De werkgroep vergelijkt de schoolresultaten met de Vlaamse gemiddelden.

De werkgroep bestudeert het leerplan en werkt een aantal werkkaders uit voor het team.

Zij ontwerpen een visie en een aanpakstrategie. Dit wordt voorgesteld en besproken met het team.

De werkgroep maakt synthese van het gepresteerde werk door het team.

Zij zorgt voor een link met het schoolwerkplan, in overleg met de directie.

Werken op schoolniveauAan de slag met de directeur

De directeur vergelijkt de schoolresultaten met de Vlaamse gemiddelden en informeert het team.

De directeur bepaalt via korte klasbezoeken de beginsituatie in verband met ruimte.

Hij/zij bekijkt de aanwezigheid van materialen.

Hij/zij ontwerpt een visie en een aanpakstrategie. Dit wordt voorgesteld en besproken met het team

Visie, werksituatie en afspraken worden vastgelegd in het schoolwerkplan.

De directeur volgt de afspraken op.

Werken op schoolniveau

SWP : Wereldoriëntatie – Ruimte Schoolnaam

In de praktijk : wat en hoe? We duiden aan wat we in onze groep doen. (activiteit / thema)Inhouden waar we nog aan willen werken onderstrepen we / staan vetjes gedrukt.

1. Ruimtelijke oriëntatie : oriëntatie en kaartvaardigheid

Lichaamsoriëntatie (doelen 1 – 3)PK  K1  K2  K3  L1  L2  

Hanteren van ruimtelijke begrippen (doelen 4 – 6)

PK  

K1  

Werken op schoolniveau

 Feitelijke situatie PK K1 K2 K3 L1 L2 L3 L4 L5 L6

Spelmaterialen in de hoeken                    

Spiegel op ooghoogte van de kinderen                    

Maquette klas – plattegrond klas                    

Maquette school – plattegrond school                    

Maquette / plattegrond omgeving van de school                    

Wandkaart van de gemeente                    

Wandkaart van de provincies van België                    

Wandkaart van België met gewesten gemeenschappen                    

Wandkaart van België                    

Wandkaart van Europa                    

Wandkaart van de wereld                    

Globe / wereldbol                    

Windstreken : hoofdwindstreken                    

Windstreken : tussenwindstreken                    

Werken op schoolniveau

Schoolwerkplan ruimte

1. Visie op ruimte - kerngedachten

2. Schoolafspraken onderdelen ruimtea. Lichaamsoriëntatie

b. Ruimtelijke begrippen

c. …

3. Aandachts- en werkpunten

4. Overzicht ruimte (uitstappen, gebouwen, …)

Aan de slag…alle succes toegewenst !!!