FRANCINE MESTRUMRONDE TAFEL VAN SOCIALISTEN

BRUSSEL, 16 APRIL 2011

Armoede, ongelijkheid, verzorgingsstaten, sociale

zekerheid, sociale bescherming …?

Enkele anecdotes …

Wat een KP (PCF) kandidate te horen kreeg van een arbeider bij de kantonale verkiezingen in Frankrijk in maart 2011: ‘Mevrouw, U doet te veel aan sociaal beleid …’

Enkele anecdotes…

België: bij de vakbondsbetoging van 24 maart zei iemand van de armoedebeweging: ‘die vakbonden… zo corporatistisch, ze zouden beter

iets voor ons doen …’

Enkele anecdotes…

Uit een e-mail afgelopen week-end van een linkse Hongaarse vriend: ‘Wij moeten als anti-kapitalisten de verzorgingsstaat

niet verdedigen, die is sociaal-democratisch …’

Enkele anecdotes…

Uit mijn analyse van het internationale armoedebeleid blijkt dat dit vooral gericht is tegen de ‘middenklassen’. Reactie van linkse vrienden: ‘Middenklassen? Wat is dat? Ik ken alleen armen en

rijken… arbeid en kapitaal’

Enkele anecdotes…

Het nieuwe internationale discours over de ‘beschavingscrisis’ en het ‘goede leven’ (‘buen vivir’ of ‘sumak kawsay’) stelt vaak dat West-Europa zich de verzorgingsstaat heeft kunnen veroorloven, enkel en alleen omdat we de derde wereld hebben uitgebuit …

Een eerste conclusie:

Voor velen in de linkerzijde staat armoedebestrijding op de eerste plaats

Ook in de linkerzijde wordt de verzorgingsstaat/de sociale zekerheid vaak aangevallen

Ook in de linkerzijde ziet men vaak een tegenstelling tussen ‘armen’ en ‘niet-arme’ werknemers

Ook in de linkerzijde wordt armoedebestrijding vaak in tegenstelling gezien tot sociale zekerheid …

En hiermee speelt de linkerzijde mee het spel van de neoliberalen…

Een terminologische verduidelijking

Sociale bescherming bestaat uit:- Openbare diensten- Sociale zekerheid: betaald door bijdragen van

werknemers en werkgevers (géén belastingen) – in België bestaande uit:- Arbeidsongevallenverzekering- Ziekteverzekering- Werkloosheidsverzekering- Gezinstoelagen- Pensioenen

- De bijstand (OCMW – leefloon)

Een terminologische verduidelijking

Die ‘sociale bescherming’ wordt ook ‘verzorgingsstaat’ genoemd

Wat er onder valt en niet onder valt is vatbaar voor discussie, zeker wat de openbare diensten betreft

Het basisprincipe van de sociale zekerheid is ‘verzekering’, meer dan ‘herverdeling’

Het basisidee van de sociale bescherming is de gelijkheid van alle burgers en het besef dat burger- en politieke rechten weinig betekenen als er geen sociale en economische rechten zijn om de té grote ongelijkheid weg te werken

De gelijkwaardigheid van alle mensen en derhalve de universaliteit van alle rechten

De neoliberale ‘sociale’ agenda

De Wereldbank en ‘armoedevermindering’ Het nieuwe etiket op de structurele aanpassingsprogramma’s Een hervorming van de staat – een ‘sterke’ maar ‘slanke’ staat Liefdadigheid in plaats van rechten Armoedevermindering komt in de plaats van sociale

verzekeringen Sociale zekerheid wordt gelijkgesteld met ‘gevestigde belangen’ Het ‘schaarse’ overheidsgeld moet gaan ‘naar wie het echt

nodig heeft’ Armoedebestrijding is volledig compatibel met het

neoliberalisme: vrijhandel, deregulering, privatiseringen … in het belang van arme mensen

Minimumlonen en subsidies zijn marktverstorend en zijn niet in het belang van de armen

De ‘sociale’ agenda van de Europese Unie

Sociale zekerheid, arbeidsrecht en loonbeleid zijn géén Europese bevoegdheden

Armoedebestrijding: betwistbaar – de Verdragen spreken enkel over ‘sociale uitsluiting’

De veranderde filosofie van de EU inzake sociale zekerheid (rond 1990) Geen vraag meer naar meer ‘sociale’ bevoegdheden Geen harmonisatie Hoofddoel SZ: van ‘inkomensgarantie’ naar ‘werk lonend

maken’ + van een bescherming tegen de markt naar participatie in de arbeidsmarkt

De ‘sociale’ agenda van de EU

Pensioenen en gezondheidszorg worden nu behandeld vanuit de logica van de interne markt en de ‘betaalbaarheid’

Idem voor openbare dienstenArmoede en sociale uitsluiting komen bij het

werkgelegenheidsbeleid, een Europese bevoegdheid

De ‘open coördinatiemethode’ is niet democratisch en zorgt enkel voor ’soft law’

Voor armoede en sociale uitsluiting komt nu het ‘platform’ in de plaats. De agenda is gericht op groei en ‘activering’

De ‘sociale’ agenda van de EU

Het ‘proces van Lissabon’ wordt vervangen door ‘EU2020’ : 20 miljoen armen minder …

Het ‘Pact voor de Euro’: de regeringen praten tegen zichzelf en doen aanbevelingen aan zichzelf: De competitiviteit bevorderen De werkgelegenheid bevorderen Overheidsfinanciën ‘duurzaam’ houden Financiële stabiliteit bevorderen

De ‘sociale’ agenda van de EU

Het Euro+ Pact: Pensioenen, gezondheidszorg en sociale uitkeringen

‘betaalbaar’ houden Flexicuriteit Hervorming van de pensioenen en optrekken van de

pensioenleeftijd Herzien van de mechanismen voor collectieve onderhandelingen

en indexering Pensioenen, gezondheidszorg en sociale uitkeringen

‘betaalbaar’ houden Liberalisering vrije beroepen en distributiesector Lastenverlaging op arbeid

DIT ZIJN BIJNA ALLEMAAL NATIONALE BEVOEGDHEDEN!

De ‘sociale’ agenda van de EU

Veel van deze maatregelen zijn NU al uitgevoerd op nationaal vlak: De soberheidsprogramma’s van Roemenië, Letland,

het VK en uiteraard Griekenland en Ierland Het zijn onze nationale regeringen die in de Europese

Unie samen beslissen wat ‘Europa’ hen zal opleggen …

Conclusie

Net zoals de WB is de EU bezig met het afbouwen van de verzorgingsstaten en ze stelt daar tegenover een ‘armoedebeleid’ dat gericht is op ‘integratie in de arbeidsmarkt’ = activering Liefdadigheid – kerken

Men creëert een tegenstelling tussen ‘armen’ en ‘niet-arme werknemers met gevestigde belangen of voorrechten’

Er is geen herverdeling van rijk naar arm maar van niet-arm (middenklasse) naar arm – dualisering van de maatschappij

Voor links: het mikken op een armoedebeleid en dit tegenover een sociale zekerheid/verzorgingsstaat stellen is meespelen met de neoliberale agenda

Een alternatief

Sociale zekerheid en armoedebeleid zijn niet aan elkaar tegengesteld maar vullen elkaar aan

Zonder sociale zekerheid zou de armoede in België niet 15 % bedragen maar 26 %

Sociale zekerheid en openbare diensten blijven de beste manier om armoede te vermijden, om mensen tegen armoede te beschermen

Een armoedebeleid blijft nodig op basis van rechten en niet op basis van liefdadigheid

Armoede is in eerste instantie een inkomensprobleem – het beleid zal multidimensioneel zijn maar moet er op gericht zijn mensen een degelijk inkomen te bezorgen zodat ze autonoom kunnen leven

Een alternatief

Voor de linkerzijde zal de prioriteit m.i. moeten gaan naar het stopzetten van de verarmingsprocessen en zodoende het uitroeien van de armoede Op lange termijn: Een universele sociale bescherming,

dit is een bescherming tegen de markt- Met openbare diensten voor iedereen- Met een sociale verzekering tegen de belangrijkste

risico’s- Met een bijstand die mensen een minimuminkomen

garandeert dat minstens gelijk is aan de armoedegrens Op korte termijn: het optrekken van alle uitkeringen

tot aan het niveau van de armoedegrens

Een alternatief

Daarvoor is het nodig: Versterking van het arbeidsrecht De fiscaliteit te herzien : vennootschapsbelasting,

vermogensbelasting, belasting op financiële transacties …

Twee woorden te gebruiken die nooit gerecupereerd kunnen worden:- Emancipatie- Herverdeling

Een alternatief

In welk progressief sociaal-economisch systeem men ook leeft, het zal altijd nodig zijn om mensen sociaal-economische rechten en bescherming te bieden

Een goed economisch sociaal systeem is een systeem waartoe iedereen bijdraagt en iedereen ontvangt: Van iedereen volgens vermogen, naar iedereen

volgens behoeften

Armoede en ongelijkheid …