ROSANNE, OKTOBER TOT EN MET DECEMBER 2014

Lekker eten Buggie pesto

Boek interview Een ongemakkelijke

waarheid

Kerst In een Kors

editorial ROSANNE

Shop je favoriete najaarstrends tweedehands!

In de modeshoot van dit nummer staan de

tweedehands broek en rok centraal.

Speel in je tweedehands broek eens een

tweedehands bordspel. In bordspellen enzo

vind je een aantal bordspellen die

tweedehands net zo leuk zijn als nieuw.

In deze glossy ook twee boekinterviews. Ja, je

leest het goed, een interview met een boek in

plaats van een persoon. ‘Het beslissende

moment’ van Malcolm Gladwell is het boek

wat ik dit jaar van Sinterklaas heb gekregen.

‘Een ongemakkelijke waarheid’ van Al Gore

kwam ik toevallig tegen in de kringloopwinkel

in Amersfoort en kon ik voor 2,50 euro niet

laten liggen. Het is een interview geworden

met een boek wat niet duur is maar wel

duurzaam!

Niet tweedehands, wel duur en duurzaam is

het pesto recept met de wasmotlarven. Een

Kerstrecept voor mensen die geen Flappie

willen eten maar wel lef hebben.

Tweede

hands

Eerste keus

Alle broeken en rokken

in deze modeshoot zijn

tweedehands.

spijkerbroek MarCollection gekocht op 25-10-2014 bij Kringloopcentrum Amersfoort kostte 4,50 euro

spijkerbroek Eksept gekocht op 25-10-2014 bij Kringloopcentrum Amersfoort kostte 4,50 euro

rok Clementijn gekocht op 25-10-2014

bij Kringloopcentrum Amersfoort kostte 5,00 euro

nepleren broek Saint Tropez gekocht op 13-11-2014 bij Second Lifestyle Amersfoort kostte 10,00 euro

rok Foxy Fashion van Kringloopwinkel Amersfoort

rok H&M gekocht op 25-10-2014

bij Kringloopcentrum Amersfoort kostte 3,50 euro

KIDSBOOKS Stedelijk

P van popart Dit boekje leert je kind niet alleen de letters, maar ook over de pop-art van Roy Lichtenstein (€12,99, Roy Lichtenstein’s abc, Bob Adelman).

Dieren herken je aan hun? Billen! Dit

geweldige uitklapboekje van Yusuke Yonezu leert kinderen dieren kennen aan de hand van hun bips (€9,95,

Billen! Yusuke Yonezu).

Oh, no! George is nog ondeugender dan een twee jarige in de peuterpuberteit. En toch kun je hem zijn gedrag niet kwalijk nemen als hij je aanstaart met zijn zielige ogen en zijn lange hangende oren (€9,49, Oh no, George! Chris Haughton).

GROEN MET GEEL WORDT Wil je je kind leren dat je met blauwe en gele verf groen kunt maken maar

heb je geen zin in vieze vingerverf vlekken? In Mix it up van Hervé Tullet is de verf al opgedroogd! (€15,49, Mix

it up! Hervé Tullet).

Het Raadsel van alles wat leeft is een geweldig boek voor je kind om te leren over de evolutietheorie maar ook voor volwassenen staat er nog genoeg te leren in (€24,95, Het raadsel van alles wat leeft, Jan-Paul Schutte).

Op 26 oktober bezochten we het

Stedelijk Museum in Amsterdam. En natuurlijk ook de

bijbehorende museumwinkel met

zijn prachtige kinderboeken.

Hieronder een top 5.

O

Eigenlijk hadden we theater verwacht op dit festival in park Randenbroek in Amersfoort, maar het was toch vooral beeldende kunst. De 1500 waxinelichtjes in potten die een pad vormden en de druppel op de gloeiende plaat waren erg indrukwekkend (Festival Dwaalvuur, 19-12-2014).

OUD

FESTIVALS Amersfoort

H et festival was een verrassing, maar wat we over het festival in de krant zagen bleek ook een verrassing; onder de elleboog van de man staan wij namelijk! (Festival Kaalstaart, 20-10-2014)

OP EEN

MOOIE

HERFST

DAG Zomaar wat

herfstfoto’s van 8

november 2014,

genomen in de

omgeving van

Amersfoort.

13:58 uur

14:28 uur: Stoutenburg, paddenstoelen langs de wandelroute Het Kasteel

14:39 uur: Stoutenburg, een bureaubladachtergrond halverwege de wandelroute Het Kasteel

17:08 uur: Verzorgingstehuis St. Jozef Hooglanderveen, indrukwekkend zwermende spreeuwen

17:27 uur: Achter de St. Joseph kerk Hooglanderveen, de spreeuwen hebben een slaapplek gevonden

Alle spellen op deze pagina zijn gekocht op 21 november op de overdekte rommelmarkt in Hoevelaken voor maar 5 euro per spel! Heel veel speelplezier voor weinig!

BORDSPELLEN enzo

A Elfenland is speelgoed van het jaar 1998, maar ook in 2014 is het nog een erg leuk spel!

Dit spel laat zich het beste samenvatten als de Zeevaarders versie van het spel Carcasonne. Elk kaartje wat je omdraait is een verrassing. 14 jaar later

Tot ver in het spel blijft onbekend welke kleur je tegenstanders hebben. Verliezen, omdat je dus al halverwege het spel ver vooraan staat en daardoor zwaar wordt tegengewerkt door je tegenstanders is er in dit spel dus niet bij.

Blinde oorlog Nautilus is een groot spel dat zich afspeelt op een ondiepte in de oceaan. Daar bouwen wetenschappers een gemeenschappelijke stad, die bestaat uit woonmodules en wetenschappelijke laboratoria. De wetenschappers werken weliswaar samen, maar toch heeft elke speler zijn eigen, geheime agenda. En dan blijken er resten van Atlantis te bestaan. Wie zet deze puzzel met succes in elkaar?

jas gekocht op 18-10-2014 bij Terres des Hommes Amersfoort kostte 15 euro

opnieuw getekend wereld zullen

moeten worden. SIR DAVID KING, WETENSCHAPPELIJK ADVISEUR VAN HET VERENIGD KONINKRIJK

De kaarten van de

de verandering die we nu zien niet gewoon onderdeel

van een natuurlijke cyclus?

“Het klimaat ondergaat inderdaad natuurlijke

veranderingen. Door het bestuderen van jaarringen in

boomstammen, ijsboringen en andere natuurlijke

‘archieven’ waarin klimaatveranderingen in het verleden

zijn vastgelegd, weten onderzoekers dat

klimaatveranderingen, waaronder zeer abrupte, door de

geschiedenis heen voorkwamen. Al deze veranderingen

traden echter op bij natuurlijke variaties in de CO2-

concentraties die kleiner waren dan de verandering die

we nu veroorzaken. IJskernen uit diepgelegen ijslagen

van Antarctica tonen aan dat CO2-concentraties nu hoger

zijn dan op enig ander moment in de afgelopen 650.000

jaar. Dit betekent dat we over de grenzen zijn gegaan

van wat nog een natuurlijke klimaatverandering is. Meer

CO2 in de atmosfeer betekent oplopende temperaturen.

Aldus CO2-concentraties zijn nu hoger dan

enig ander moment inde afgelopen 650.000

jaar. Maar zijn wetenschappers het er wel

over eens of de mens de klimaatverandering

op aarde veroorzaakt?

“Er bestaat een sterke wetenschappelijke

consensus over het feit dat menselijke

activiteiten het klimaat op aarde veranderen.

‘Zo’n sterke consensus als over dit onderwerp

is ontstaan, is een zeldzaamheid in de

wetenschap.’ aldus Donald Kennedy,

hoofdredacteur van Science Magazine.”

Wetenschappers zijn het er dus over eens dat

mensen de klimaatverandering veroorzaken.

Hoe komt het dan dat de meeste mensen het

niet weten dat de mens de belangrijkste

veroorzaker van klimaatverwarming is?

“Totaal zijn er in de afgelopen tien jaar bijna

10.000 artikelen over klimaatverandering

gepubliceerd in wetenschappelijke

tijdschriften. Uit een streekproef van 928

artikelen, bijna tien procent van het totale

aantal publicaties, blijkt dat nul procent de

oorzaak van de aarde in twijfel trekt. De

afgelopen veertien jaar zijn er 636 artikelen

verschenen in de kranten die als de

belangrijkste van Amerika worden

beschouwd: de New York Times, de

Washington Post, de LA Times en de Wall

Street Journal. Van al deze artikelen trekt

53% de oorzaak van de opwarming in twijfel.

Geen wonder dat mensen verward raken.”

De populaire media zijn dus een belangrijke

oorzaak van het feit dat mensen niet goed op

de hoogte zijn over de klimaatverandering.

Maar is die klimaatverandering nou wel zo’n

probleem? De opwarming van de aarde

verlost ons van koude winters en laat planten

sneller groeien, dus het is toch een goede

zaak?

“Omdat de lokale effecten variëren, is het

waar dat het winterweer op bepaalde plaatsen

aangenamer wordt. Dit lokale voordeel weegt

echter niet op tegen het enorme negatieve

effect van klimaatverandering. Neem de

oceanen: veranderingen als gevolg van de

opwarming van de aarde leiden al tot massaal

afsterven van koraalriffen. Deze riffen bieden

voedsel en onderdak aan tal van organismen

in elke ‘schakel’ van de voedselketen en

voeden zo uiteindelijk ook ons. Door

smeltende ijsplaten stijgt het zeeniveau en als

grote ijsplaten oplossen in zee zullen veel

kuststeden overal ter wereld overstromen.

Miljoenen mensen zullen vluchteling worden.

En dit zijn slechte enkele gevolgen van de

opwarming. Andere voorspelde effecten zijn

onder meer langere perioden van droogte, een

toename van het aantal ernstige

overstromingen een krachtige stormen,

bodemerosie, het massaal uitsterven van

soorten en gezondheidsgevaren voor de mens

door nieuwe ziekten. Het beperkte aantal

mensen dat beter weer krijgt, zal daarvan

kunnen ‘genieten’ in een landschap dat

vrijwel onherkenbaar veranderd is.”

‘Zo’n sterke

consensus als over dit

onderwerp is ontstaan,

is een zeldzaamheid

in de wetenschap.’

Ok, je hebt me overtuigd; de verandering die

we nu zien is niet gewoon een onderdeel van

een natuurlijke cyclus, de mens is

belangrijkste veroorzaker van

klimaatverandering op aarde en de gevolgen

zullen enorm zijn. Maar wat kan ik als

individu doen?

“In de rijke geïndustrialiseerde landen zijn we

gewend geraakt aan overvloed, met een enorm

assortiment producten en de voortdurende

verleiding om ‘meer’, iets ‘nieuws’ of iets

‘beters’ te kopen. Deze cultuur van

consumeren is zo onderdeel geworden van

onze leefwijze dat we uit het oog hebben

verloren welke enorme tol we eisen van de

wereld om ons heen. We moeten een nieuw

bewustzijn kweken, zodat we zien hoe keuzes

in ons koopgedrag en onze levensstijl het

milieu beïnvloeden en CO2-emissies

veroorzaken. We kunnen dan positieve

veranderingen in gang zetten om onze

negatieve invloed te verminderen. Hier

volgen wat specifieke tips om dit te bereiken:

Consumeer minder

Koop dingen die lang meegaan

Voorkom en verminder afval in de aanschaffase

Recycle

Verspil geen papier

Gebruik een herbruikbare tas

Scheid het afval

Neem zelf een hervulbare fles mee

Eet minder/geen vlees

Koop wat van dichtbij komt

Verdiep je in klimaatverandering

Deel je kennis

Stem met je aankopen

Investeer duurzaam

favorites

KORS KERSTTRUI 16-12-2014 Deze Michael Kors trui is met zijn gouden draad onmisbaar voor de kerstdagen (€5, Kringloopcentrum Amersfoort)

favorites

TRIOMFANTELIJK 16-12-2014 “Toen ik je vandaag bij de kringloop zag staan, zaten er al lampjes aan!” (Triumph Tree Pre-lit Scandian Pine, model no 388188, ongeveer 2,30 meter hoog, nieuw €449, bij Kringloopcentrum Amersfoort €12,50)

kerst

Roggebrood met

buggie pesto

LEKKER eten

Roomtoetje met

pompoen en

sinaasappel

LEKKER eten KERST

250 ml warm water 2 eetlepels suikerstroop 1 eetlepel plantaardige olie 1 theelepel zout 260 gr witte bloem 170 gr roggemeel 3 eetlepels donkerbruine basterdsuiker 1 eetlepel ongezoete cacaopoeder 3/4 theelepel karwijzaad 1 dessertlepel snelwerkend gist De ingrediënten volgens de gebruiksaanwijzing in de broodmachine doen. Gebruik het menu voor volkorenbrood en kies voor krokant afbakken.

Roggebrood 12 PORTIES

1 el wasmotlarven 1 el pijnboompitten 25 g Parmezaanse kaas ½ teen knoflook 30 g basilicum (bakje à 15 g) 6 el extra vierge olijfolie Rooster de pijnboompitten en de wasmotlarven in een koekenpan zonder olie of boter in 3 min. goudbruin. Laat afkoelen op een bord. Maal de pijnboompitten, wasmotlarven, kaas en knoflook fijn in de keukenmachine. Voeg de blaadjes van de basilicum en de olie toe en maal kort tot pesto. Breng op smaak met (versgemalen) peper en zout.

Buggie Pesto 4 PORTIES

37,5 g dadels 1,5 sinaasappel 300 g rauwe pompoen 1,5 dl slagroom 1 el stevia Blaadje munt Hak de dadels fijn. Pers de sinaasappel uit. Borstel de pompoen schoon en haal de pitten eruit. Snijd er stukken van. Klop de slagroom op en voeg op het laatste moment 1 el stevia toe. Bewaar een paar lepels room ter garnering. Doe de dadels, pompoen, sinaasappel en room in een blender. Pureer tot alles glad is. Verdeel over 6 glaasjes en garneer met een lepeltje room, blokjes zeer fijn gesneden pompoen, een dadel en een blaadje munt. Bovenstaand recept komt uit het kookboek De Kleine vegetariër, Vegetarische gerechten voor kinderen van 0-15 jaar (en hun ouders!), Antoinette Hertsenberg en Marion Pluimes, ISBN 078-90-6112-809-0 € 19,95

6 PORTIES

Roomtoetje met

pompoen en

sinaasappel

Wasmotlarven zijn oa te

koop bij de Plus.

onbeweeglijke, ze een

transformeren MALCOLM GLADWELL IN HET BESLISSENDE MOMENT

Misschien maakt

onverbiddelijke indruk. Maar zo

is ze niet. Door de lichtste druk

- op de juiste plaats - kan ze volledig

beslissende moment; waar ben je een biografie van?

“Het beslissende moment is de biografie van een idee en

dat idee is heel simpel. Ideeën en producten en

boodschappen en gedragsvormen verspreiden zich op

dezelfde manier als virussen. Je kunt ze het beste

begrijpen door ze als epidemieën te beschouwen.”

Worden epidemieën sterk beïnvloed door de situatie?

“De Kracht van de Context is groot. Een van de

schandelijkste voorvallen in de geschiedenis van New

York City was de steekpartij in 1964 die leidde tot de

dood van Kitty Genovese, een jonge vrouw uit Queens.

Genovese werd door haar aanvaller achtervolgd en in de

loop van een halfuur driemaal op straat aangevallen,

terwijl achtendertig buren vanuit hun raam toekeken.

Gedurende die dertig minuten belde niemand van de

achtendertig getuigen de politie. De zaak leidde tot

eindeloze zelfverwijten. Ze werd een symbool voor de

kilte en de onmenselijkheid van het grotestadsleven.”

het

Maken de anonimiteit en de vervreemding van

het stadsleven mensen hard en ongevoelig?

“De anonimiteit en de vervreemding van het

stadsleven maken mensen inderdaad hard en

ongevoelig. Maar de waarheid over Genovese

blijkt toch wat ingewikkelder – en

interessanter – te zijn. Twee psychologen uit

New York City, Bibb Latane van de Columbia

Universiteit en John Darly van de universiteit

van New York, deden een serie onderzoeken

om te proberen inzicht te krijgen in wat zij

‘het probleem van de toeschouwer’ noemden.

Ze ensceneerden onder verschillende

omstandigheden diverse noodsituaties om te

kijken wie er te hulp zou schieten. Tot hun

verrassing ontdekten ze dat de enige factor

die beter dan alle andere helpend gedrag

voorspelde het aantal getuigen was. Als

mensen zich in een groep bevinden, wordt de

verantwoordelijkheid voor handelend

optreden gespreid. De les die we uit het geval

van Kitty Genovese kunnen leren, zo

redeneren sociale psychologen als Latane en

Darley, is niet dat niemand de politie belde

ondanks het feit dat achtendertig mensen haar

hoorden gillen, maar dat niemand belde omdat

achtendertig mensen haar hoorden gillen.”

New York City was in de jaren tachtig in de

greep van een van de ergste

misdaadepidemieën uit haar geschiedenis.

Maar toen, plotseling en zonder

aankondiging, kwam het omslagpunt. Hoe kan

dat?

“In 1990 bereikte te misdaadcijfer een

hoogtepunt en begon vanaf dat moment

scherp te dalen. Aan het einde van de jaren

negentig kwamen er in de ondergrondse 75

procent minder misdaden voor dan aan het

begin ervan. Misdadigers lijken niet het soort

mensen te zijn dat kan worden meegesleept

door de aanstekelijke gevolgen van een

epidemie.

De vraag waarom de misdaad in New York

City afnam is gecompliceerd. In de periode

waarin de New Yorkse epidemie haar

omslagpunt bereikte was er geen verbetering

merkbaar van de economie van de stad. Die

was nog steeds gestagneerd. De boeiendste

mogelijkheid in dit verband is ‘de theorie van

de kapotte ramen’. Deze theorie was het

geesteskind van de criminologen James Q.

Wilson en George Kelling. Wilson en Kelling

stelden dat misdaad het onvermijdelijke

resultaat is van wanorde. In een stad hebben

kleine problemen als graffiti, openbare

wanorde en agressieve bedelarij dezelfde

betekenis als kapotte ramen en lokken ze

ergere misdaden uit. Het aanpakken van

graffiti en zwartrijders was wat er in New

York werd gedaan. Kleine, ogenschijnlijk

onbeduidende overtredingen die schadelijk

waren voor de kwaliteit van het leven,

dienden als omslagpunten voor

geweldsmisdrijven.”

Volgens mij geldt eens een crimineel, altijd

een crimineel. Net zoals dat eerlijkheid is

toch ook een karaktereigenschap is?

‘Niemand belde de

politie ondanks het feit

dat achtendertig

mensen haar hoorden

gillen maar omdat

achtendertig mensen

haar hoorden gillen.’

Er bestaan specifieke situaties die zo

overheersend zijn dat ze onze persoonlijke

neigingen in het niet laten vallen. Hier is het

sleutelwoord ‘situatie’. Uit onderzoeken blijkt

dat er geen kleine ‘harde kern’ van leugenaars

en evenmin een kleine ‘harde kern’ van

eerlijke leerlingen. Sommige kinderen liegen

thuis wel, maar op school niet; anderen liegen

op school wel, maar thuis niet. De meeste

kinderen plegen bedrog in bepaalde situaties,

maar niet in andere. Liegen, bedriegen en

stelen, zoals gemeten in de tests bij dit

onderzoek, staan slechts los met elkaar in

verband. Als de persoonlijkheid in het geding

is, denken we allemaal van nature in termen

van absolute waarheden: een persoon is zus of

zo en niet anders. We vergeten de rol van de

situatie.”

Ik ben niet overtuigd. Volgens mij is

eerlijkheid net als behulpzaamheid een

tamelijk vaststaande karaktertrek.

“Er is een onderzoek gedaan onder

theologiestudenten. Aan hen werd gevraagd

een kort, geïmproviseerd toespraakje te

houden over een gegeven thema uit de bijbel

en vervolgens naar een naburig gebouw te

lopen en die toespraak te houden. Op weg

erheen stuitte elke student op een man die in

een doorgang in elkaar was gezakt; zijn hoofd

hing naar beneden, zijn ogen waren dicht en

hij hoestte en kreunde. De vraag was: wie

blijft staan en helpt hem? Sommige studenten

werden vlak voor de toespraak naar het

andere gebouw gestuurd, andere studenten

werden ruim van tevoren gestuurd. Het enige

wat er feitelijk toe deed, was of de student

haast had of niet. Van de groep die haast had,

bleef tien procent staan om te helpen. Van de

groep die haast had, bleef tien procent staan

om te helpen. Van de deelnemers die wisten

dat ze een paar minuten de tijd hadden, bleef

63% staan.”

Wat kunnen we hieruit leren?

“We moeten onthouden dat kleine

veranderingen in de context bij epidemieën

die een omslagpunt bereiken even belangrijk

kunnen zijn, zelfs al gaat dit in tegen enkele

van onze diepgewortelde vooronderstellingen

over de menselijke aard. Wat uiteindelijk aan

geslaagde epidemieën ten grondslag moet

liggen, is de rotsvaste overtuiging dat

verandering mogelijk is, dat mensen hun

gedrag of opvattingen radicaal kunnen

transformeren als ze de juiste impulsen

krijgen. Kijk maar naar de wereld om je heen.

Misschien maakt ze een onbeweeglijke,

onverbiddelijke indruk. Maar zo is ze niet.

Door de lichtste druk – op de juiste plaats –

kan ze volledig transformeren.”

HET BESLISSENDE MOMENT (ISBN 978-90-470-0585-8) is geschreven door Malcolm Gladwell. De eerste druk is van september 2001. De oorspronkelijke titel is The Tipping Point. How Little Thins Can Make a Big Difference. Van Het beslissende moment zijn wereldwijd meer dan twee miljoen exemplaren verkocht.

favorites

VOGELVOERFUN

28-12-2014 Gespot tijdens de Zeisterbos wandeling door het Zeisterbos (www.utrechtslandschap.nl). Alles wat je nodig hebt voor dit hippe vogelsnackplekje is een oud kopje, vet met vogelvoer, een gevonden takje en een touwtje.