Richtlijnen jeugdhulp en jeugdbescherming

Pleegzorg en meer…

Mariska de Baat Adviseur Pleegzorg, Nederlands Jeugdinstituut

Stichting Overijsselse Pleegouders, Nijverdal 10 november 2016

Kennismaken

• Pleegouders? Pleegzorgbegeleiders?

• Wat wilt u vandaag leren?

• Mariska: pedagoog, onderzoeker, adviseur

• Expertise pleegzorg

• Onderbreken mag altijd!

Had je – voor deze bijeenkomst – al weleens gehoord van de richtlijnen jeugdhulp en jeugdbescherming?

Jazeker! Nee, wat zijn dat precies?

Richtlijnen in 1,5 minuut

Animatie

RICHTLIJNONTWIKKELING

Presentatie stand van zaken

Wat moet iedereen weten?

1. Van en voor professionals

2. Samen met cliënten

3. Gemaakt voor de praktijk

4. Ontwikkeling en invoering samen

5. Pas toe of leg uit

Richtlijnen jeugdhulp en jeugdbescherming

1. Van en voor professionals

Richtlijnen zijn ‘van’ de beroepsverenigingen:

• NIP, NVO, BPSW

Ze zijn ‘voor’ de beroepsbeoefenaren.

• SKJ geregistreerd +

• Wie de schoen past…

2. Samen met cliënten

3. Gemaakt voor de praktijk

• Gebaseerd op onderzoek,

praktijkervaring en cliënt-

voorkeuren

• 14 richtlijnen

• Accent verplaatst van

ontwikkeling naar gebruik

Best beschikbare kennis uit onderzoek

Ervaringen/ voorkeuren van cliënten

Expertise/ ervaringen

uit de praktijk

4. Ontwikkeling en invoering samen

5. Pas toe of leg uit

‘Haakjes’

• Professionele standaard - Beroepsethische code

- Vakinhoudelijke normen

- Ook andere door beroepsgroep geaccepteerde gedragsregels

• Jeugdwet

• Tuchtrechter

Psychologen/hulpverleners handelen volgens de professionele standaard en dragen bij aan het ontwikkelen van normen en standaarden in hun vakgebied (artikel 16 Beroepscode 2015) Jeugdzorgwerker oefent zijn beroep deskundig uit op basis van actuele kennis en in nauwe aansluiting op de ontwikkelingen in de jeugdzorg( artikel 1b, beroepscode (2012)

Jeugdwet: Art 5.1.1 /3. De jeugdhulpaanbieder, de gecertificeerde instelling en het college dragen er zorg voor dat geregistreerde professionals hun taken kunnen verrichten met inachtneming van de voor hen geldende professionele standaarden.

Niet-bindend karakter: geen strikte gehoorzaamheid van de hulpverlener, wel uitgangspunt dat deze zich aan de richtlijn houdt als norm voor best mogelijke zorg of hulp; Er moeten goede redenen zijn om af te wijken in belang van individuele cliënt en hulpverlener moet afwijken als dat beter is voor de cliënt; Afwijken altijd zorgvuldig motiveren en onderbouwen in dossier; Vertaling in professionele relatie met individuele cliënt, die vrijelijk en welingelicht kan toestemmen (informed consent), gedeelde besluitvorming;

Richtlijnen in handen van professionals!

Professional: • Lerend en reflectief • Autonoom: zelf verantwoordelijk,

bewust van kennis, context en kunde • Verantwoording aan kinderen en

ouders èn aan vakgenoten Richtlijnen: • niet leidend maar richtinggevend, • nooit klakkeloos toepassen, • niet volgen maar ermee werken.

DE DIEPTE IN

Richtlijn Pleegzorg

Beschikbare materialen

• Om online en offline te raadplegen: • De richtlijn zelf

• De onderbouwing

• Info voor ouders

• Info voor pleegouders • Jongerenversie

• Set werkkaarten

• Om aan de slag te gaan met deze richtlijn: • Werkblad

• Een powerpointpresentatie

• Meer materiaal op komst!

Versie voor jongeren

• Link naar film

Uitgangsvragen 1. Hoe kan de ontwikkeling van een pleegkind optimaal worden gevolgd en

gestimuleerd?

2. Wat is nodig om een goed en tijdig besluit over het perspectief van het pleegkind te kunnen nemen?

3. Hoe kan de stabiliteit van een plaatsing worden vergroot en een breakdown worden voorkomen?

4. Wat moet er in de voorbereiding en tijdens de plaatsing worden gedaan om de veiligheid van het pleegkind te kunnen waarborgen?

5. Hoe bevorderen de pleegzorgbegeleider en de (gezins)voogd een goede samenwerking tussen alle betrokkenen bij de pleegzorgplaatsing?

Hoofdstuk 1: ontwikkeling van het kind volgen en

stimuleren

Kernaanbevelingen H1

• Breng ontwikkeling pleegkind in beeld: bij start plaatsing (na een maand), bij 0-3 jaar ieder half jaar, ouder dan 3 jaar ieder jaar, of vaker bij zorgen over de ontwikkeling.

• Kijk zowel naar adequate ontwikkeling als problemen. Bespreek de ontwikkeling in het zorgteam.

• Zet effectieve interventies in als pleegkinderen specifieke problemen hebben waarvoor hulp nodig is.

Hoofdstuk 2: Beslissen over het perspectief van het

pleegkind

Kernaanbevelingen H2

• In zorgteam binnen een maand: plan van aanpak (doelen en randvoorwaarden terugkeer naar huis en afspraken over intensieve begeleiding van ouders).

• Zet in het plan een termijn waarbinnen het opvoedingsbesluit zal

worden genomen (maximaal 6-12 maanden). Maak vanaf dag 1 tempo om deze termijn te halen!

• Neem het besluit over het opvoedingsperspectief voor het

pleegkind op systematische wijze: doorloop met behulp van een instrument of model (beoordelingsboog of pedagogisch beslissingsmodel) een aantal stappen en/of criteria.

Perspectief verhelderen in hulpverleningsvariant

• Communicatie pleegouders: tijdelijk met mogelijkheid tot langdurig

• Werk vanaf de start aan verhelderen perspectief

• Leg met ouders vast welke veranderingen nodig zijn voor hereniging + werkwijze

• Intensieve hulp om beoogde veranderingen te realiseren

Opvoedingsbesluit

• Maak afspraak over termijn: 6 - 12 maanden

• Bespreek criteria in het zorgteam (o.a. resultaten op de beoogde doelen)

• Neem besluit op systematische wijze

• Besluit opvoedingsvariant na: half jaar intensieve hulp thuis, half jaar intensieve hulp uit huis, gewenste veranderingen (thuis of in ontwikkeling kind) niet bereikt

Nazorg

• Terug naar huis: – Stel vast welke nazorg nodig is voor positieve hereniging.

– Geef pleegouders nazorg bij afscheid pleegkind en ondersteun contact tussen kind en pleegouders.

• Opvoedingsvariant: – Begeleid ouders bij verliesverwerking en invulling nieuwe

ouderrol.

– Werk toe naar voogdijbesluit. Leg vast dat pleegouders blijven meewerken aan contact ouder – kind.

Hoofdstuk 3: Stabiliteit van de plaatsing bevorderen

en breakdown voorkomen

Kernaanbevelingen H3

• Beperk overplaatsingen tot een minimum.

• Wees alert op risico’s die kunnen bijdragen aan een breakdown, zoals: toename van het probleemgedrag van het pleegkind, afname van adequaat opvoedersgedrag van pleegouders en een verstoorde relatie tussen ouders en pleegouders.

• Zet tijdig aanvullende begeleiding in om het opvoedersgedrag van pleegouders te versterken en het probleemgedrag van het pleegkind te verminderen.

Ondersteuning pleegouders

• Ondersteun pleegouders bij: interpreteren van leeftijdsadequaat/afwijkend gedrag en effectieve opvoedingsstrategieën.

• Zet bij niet-optimale match extra ondersteuning in om kans op succes te vergroten.

Ondersteuning relatie ouders en pleegouders

• Begeleid ouders bij verdragen en langzamerhand accepteren van plaatsing

• Begeleid ouders en pleegouders in hun samenwerking.

Ondersteuning kinderen met ernstige problemen

• Zet specifieke interventies in bij ernstige kindproblemen

• Kind ouder dan 10 jaar + ernstige gedragsproblemen + veel overplaatsingen: intensieve begeleiding óf gezinshuis/leefgroep.

Hoofdstuk 4: Kindermishandeling in het pleeggezin

voorkomen en aanpakken

Kernaanbevelingen H4

• Besteed in de voorbereiding en begeleiding van pleegouders structureel aandacht aan veiligheid.

• Wees alert op risicofactoren voor kindermishandeling, zoals stress bij pleegouders.

• Bespreek zorgen over veiligheid met ouders en pleegkind, pleegouders en het multidisciplinaire team en stel een veiligheidsplan op.

Preventie

• Screen pleeggezinnen conform het kwaliteitskader en het protocol netwerkpleegzorg. Hanteer de normen ook bij te weinig pleeggezinnen.

• Besteed zowel in voorbereiding als begeleiding(splan) aandacht aan veiligheid.

• Informeer pleegouders over achtergrond kind en bereid hen hierop voor (bijv. d.m.v. training).

• Laat pleegouders met pleegkinderen huisregels opstellen. • Praat minimaal drie keer per jaar apart met het kind en

zorg dat er iemand is die een vertrouwensband heeft met het kind.

Signaleren en handelen

• Wees alert op risicofactoren voor kindermishandeling, zoals stress bij pleegouders. Signaleer deze risico’s en maak ze bespreekbaar met pleegouders en ouders.

• Bespreek zorgen over veiligheid met ouders en pleegkind, pleegouders en het multidisciplinaire team en stel een veiligheidsplan op.

• Zet, wanneer sprake is van kindermishandeling, diagnostiek en een passend hulpaanbod in.

Hoofdstuk 5: Samenwerken met ouders, pleegkind,

pleegouders en professionals

Kernaanbevelingen H5 (1)

• Stel een zorgteam samen waarin ouders en pleegkind (vanaf twaalf jaar), pleegouders, belangrijke personen uit het netwerk en professionals rondom het gezin participeren.

• Maak in het zorgteam duidelijke afspraken over de doelen

van de plaatsing, en over de rollen, taken en grenzen van alle betrokkenen. Zorg ook voor een gedeelde planning.

• Besteed in het zorgteam structureel aandacht aan de

samenwerking tussen ouders en pleegouders en tussen de pleegzorgbegeleider en de (gezins-)voogd.

Kernaanbevelingen H5 (2)

• Ouders zijn en blijven de ouders van hun kind. Respecteer hun positie en werk met hen samen.

• Vergroot de stabiliteit van de plaatsing door te werken aan het verdragen en langzamerhand accepteren van de plaatsing door ouders.

• Maak duidelijk wat het perspectief is, streef naar gedeelde besluitvorming en bied ondersteuning bij de invulling van de nieuwe ouderrol.

Zorgteam

Samenwerking met ouders en hulp

• Vertel ouders duidelijk wat de reden is voor de pleegzorgplaatsing en wees eerlijk over de doelen en de termijn waarop deze bereikt moeten zijn voor hereniging.

• Bied ouders in de hulpverleningsvariant tijdig intensieve hulp, gericht op het versterken van hun ouderrol. Bied ouders in de opvoedingsvariant hulp bij verliesverwerking en invulling nieuwe ouderrol.

• Maak in iedere casus een afgewogen beslissing over de frequentie en vorm van het contact tussen pleegkind en ouders.

Samenwerking ouders-pleegouders

• Ondersteun ouders en pleegouders bij het vormgeven van hun samenwerkingsrelatie.

• Ondersteun pleegouders bij het omgaan met probleemgedrag van het pleegkind als dat na bezoek aan de ouders terugkeert in het pleeggezin.

Samenwerking plaatser

• Draag als pleegzorgbegeleider en (gezins-)voogd zorg voor een goede samenwerking onderling.

• Zorg als plaatser voor stabiliteit in het contact tussen ouders en (gezins-)voogd. Zorg bij wisseling voor een warme overdracht waarbij de oude en de nieuwe (gezins-)voogd een gezamenlijk gesprek met het zorgteam hebben.

Vragen?

Rol van pleegouders

• Wat is jullie rol?

• Wat kunnen pleegouders hebben aan richtlijnen?

• Wat is er nodig?

Dit kun je doen

• Weet dat ze er zijn!

• Raadpleeg ze

• Spreek je pleegzorgbegeleider erop aan

• Ga het gesprek aan met anderen

• …

Meer weten?

• Bekijk www.richtlijnenjeugdhulp.nl • Volg Richtlijnen op Twitter: @RichtlijnJeugd • Vragen? Stuur een mail naar

info@richtlijnenjeugdhulp.nl

Mariska de Baat, Nederlands Jeugdinstituut Adviseur pleegzorg mail: m.debaat@nji.nl telefoon: 030-2306556

RICHTLIJNEN BEVATTEN EEN SCHAT AAN KENNIS; DIT IS VERPLICHTE KOST VOOR ALLE PLEEGOUDERS!

Stelling 1

IN DE WAAN VAN DE DAG HEB IK GEEN TIJD EN RUIMTE OM

AANDACHT TE BESTEDEN AAN RICHTLIJNEN

Stelling 2

RICHTLIJNEN ZIJN WEER EEN VORM VAN BUREAUCRATIE, DAAR WORDT MIJN PLEEGKIND NIET BETER VAN

Stelling 3