Repertoriumvanheternstigedramainde Nederlanden1600-1650

Repertorium van het ernstige drama in deNederlanden 1600-1650

Hubert Meeus

bronHubert Meeus, Repertorium van het ernstige drama in de Nederlanden 1600-1650. Acco, Leuven 1983

Zie voor verantwoording: https://www.dbnl.org/tekst/meeu006repe01_01/colofon.php

Let op: boeken en tijdschriftjaargangen die korter dan 140 jaar geleden verschenen zijn, kunnen auteursrechtelijkbeschermd zijn. Welke vormen van gebruik zijn toegestaan voor dit werk of delen ervan, lees je in de

gebruiksvoorwaarden.

https://www.dbnl.org/tekst/meeu006repe01_01/colofon.php

https://dbnl.org/titels/gebruiksvoorwaarden.php?id=meeu006repe01

7

InleidingOp 8.12.1978 hechtte het Belgische Fonds voor Kollektief Fundamenteel Onderzoek zijn goedkeuringaan een project dat het nr. 2.0001.79 kreeg. Het ging om een interuniversitair project, ingediend doorde promotoren C. Neutjens (UIA en UFSIA), L. Roose (KUL en UCL) en L. Rens (UFSIA, Centrumvoor de studie van het renaissancedrama der Nederlanden), die als verantwoordelijke zou optreden.Bedoeling van het project was het ‘genologisch onderzoek van het ernstige drama in de Nederlandenm.b.t. alle bewaarde stukken uit de periode 1626-1650’, volgens de methode ontwikkeld in L. Rens,Genres in het ernstige renaissancetoneel der Nederlanden tot 1625. Met de medewerking van G. VanEemeren. Hasselt 1977 (verder: Genres).

Op 20.2.1979 kon, als FKFO-medewerker voor dit project Drs. H. Meeus worden aangeworven, dieop deze taak reeds goed was voorbereid door zijn licentiaatsverhandeling over Zacharias Heyns. Hijnam zijn intrek bij het Centrum voor de studie van het renaissance-drama bij de UFSIA en vatte zijntaak aan in nauwste samenwerking met de vaste leden van het Centrum, en op basis van het daar reedsverzamelde materiaal en de daar reeds verworven know-how.

Onderhavig Repertorium, zijn werk, is de eerste vrucht van dit project.

Het was nochtans in de oorspronkelijke plannen niet voorzien, maar groeide spontaan uit hetvoorbereidend werk. De eerste taak was vanzelfsprekend bepaling en aanleg van het corpus van alleernstige renaissancistische stukken uit de periode 1625-1650. Prof. L. Roose suggereerde daarbijbibliografisch grondiger tewerk te gaan dan dit was gebeurd voorGenres, dat de lijst der onderzochtewerken slechts met een zeer summiere opgave van de titel bezorgde. Opdat die inspanning ook destudie van de in Genres behandelde werken zou dienen, zou ook voor deze stukken een grondigerbibliografische beschrijving worden gegeven. Het materiaal dat H.Meeus in dit opzicht bijeen bracht,bleek spoedig zo interessant, dat de idee van eenwerkinstrumentmet de ruimst mogelijke bruikbaarheidzich a.h.w. opdrong. Uiteindelijk werd gekozen, niet voor een bibliografie in de strikte zin (die veeltijd zou hebben gevergd en te ver aflag van het hoofddoel van het project), maar voor een repertoriumin de richting van W.M.H. Hummelens Repertorium van het Rederijkersdrama (1968). Per stuk zoudat repertorium bieden: beschrijving

Hubert Meeus, Repertorium van het ernstige drama in de Nederlanden 1600-1650

8

van de titelpagina van de eerste druk en eventueel andere relevante drukken - weliswaar telkens zondercollatie, beschrijving van het voorwerk met de lijst van personages, de datum van de première (voorzover achterhaalbaar), een lijst van vindplaatsen, een opgave van secundaire literatuur. Alle problemendie mochten rijzen i.v.m. identificatie, toeschrijving, datering van het stuk zouden daarbij aan bodkomen. Dit werkinstrument zou tevens, behalve voor de inhoudsopgave, de al zo lang verhoopteaanvulling brengen van de bewonderenswaardige catalogus, die J.A. Worp met zijn Geschiedenisvan het drama en van net tooneel in Nederland reeds in 1904-1908 had bezorgd.

Vanzelf kwamen Drs. H. Meeus alsook Dr. G. Van Eemeren en ondergetekende, die zijn werk vannabij bleven volgen en begeleiden, bij elk onderdeel van dit repertorium voor vragen te staan, dieoplossingen vergden. Op de situering van die vragen en de verantwoording van de oplossingen wildeze inleiding nu verder ingaan.

Welke werken kwamen in aanmerking voor het Repertorium (en tevens voor de studie die het eigenlijkevoorwerp van project nr. 2.0001.79 uitmaakt)? Het leek aangewezen hier de weg te blijven volgendie voor Genres was ingeslagen, en dus retoricale, komische en gelegenheidsspelen te weren. Decriteria van Genres, 10-12 konden behouden blijven. In concreto kwamen de moeilijkheden evenwelenigszins anders te liggen. Zo leek zich, na de achteruitgang van het rederijkerstoneel in het tweedeen derde decennium van de 17e eeuw, in het onverdacht renaissancistische vierde decennium eensoort herleving van het allegorische, zelfs van het zinnespel, voor te doen. Dit kon niet langer zo maarals een archaïsch verschijnsel gelden, dat rechtstreeks samenhing met de rederijkerstijd. We beslotendus het principieel bij de studie te betrekken, ook al om de vergelijkingmet de oudere vormenmogelijkte maken. Alleen uitgesproken gelegenheidsspelen sloten we uit. Zelfs hier bleek het niet zo eenvoudigde grens te trekken. Verantwoorden we hier even onze beslissing voor de grensgevallen. Vielen weg:de Commedy van Baillioot (1626) als dialoogachtige en al te beknopte bewerking van een stof die bijGoudanus (1630) wel een volwaardig toneelstuk wordt; P. Nootmans' Verthooning-spel (1630) alslouter gelegenheidsstuk bij de verovering van 's Hertogenbosch; V. Mathijsz'Welcomspel (1641) alslouter allegorisch en zeer kort; H. Soetebooms Beemsters Dank-offer (1649) als uitgesprokengelegenheidsspel. Bleven behouden, ondanks sommige tegen-indicaties: S. CostersKallefs-Val (1628),ondanks het pamflettaire karakter toch tot een echt en niet louter-komisch spel uitgegroeid; N. FonteynsTriumphs-Trompet (1629), ook een spel over Den Bosch, maar met voor het onderzoek interessantebucolische elementen; J. van SwolsMargrietje (1634), op het randje van het blijspel, maar toch ookdoorWorp al bij de tragi-comedie behandeld; A. Kemps Bly-eind-spel van wegen de Gorkomze Kamer(1634), een echt retoricaal antwoord-spel, maar met elementen die vergelijking met b.v. Senecaansespookverschijningen wettigen;M.Michaelis' historiael-spelen uit 1629 en 1645, zeer archaïsch, maarbelangrijk voor de vergelijking met 16e-eeuwse historiael-spelen; P. van Haps'Hollants Vree-tonneel(1648), een gelegenheidsspel


9

voor de vrede van 1648, maar klassiek opgebouwd en met pastorale en ongewone mythologischeelementen; A. van Steyns Den volstandigen Minnaer (1648), wel uiterst kort, maar met alle trekkenvan een echte tragi-comedie. De nieuwe variantes van pastorale spelen, als J.H. Kruls' pastorelmusyck-spel van Juliana en Claudiaen (1634), namen we op ondanks hun lichtvoetig‘Singspiel’-karakter.

Het werk werd vergemakkelijkt doordat Prof.W.M.H. Hummelen de Nijmeegse collectie fotocopieënvan 17e-eeuwse dramadrukken bereidwillig voor het Antwerpse onderzoek openstelde. Zijnmedewerker Drs.W. Hüsken verstrekte daarbij kostbare hulp. Op deze wijze kon de basisdokumentatiein vrij korte tijd worden bijeengebracht.

De speurzin van Drs. H. Meeus had evenwel het (ambivalente) gevolg dat er als maar stukkenbijkwamen. Stukken, die om diverse redenen aan de aandacht van althans de synthetiserende vroegereonderzoekers ontsnapt waren. Zo vond hij b.v. stukken van Joris Berckmans en Claude de Grieck,die in handschrift in de KB Brussel berusten, en waarop voordien slechts zeer occasioneel wasgezinspeeld. Zo vond hij vooral, dank zij de catalogus 1852 van de Haarlemse stadsbibliotheek, vierspelen in handschrift waarop bij ons weten nooit eerder was ingegaan: M.F. Besteben, De'tsamensweringe Catalinae (1647); B. Kroes (?), De bedroge bedriegers (1646); C.D. Wittenoom,Thiëstes en Anticlia (1639); P. van Zeerijp, D'eersuchtige wraak (1647). Werd het corpus aldusalsmaar uitgebreid, ook daarbinnen konden we verfijningen en correcties aanbrengen. Zo bleken b.v.zes in de drukken later gedateerde spelen in feite nog in de periode 1600-1625 thuis te horen (terwijlze inGenres ontbreken): D. Scabaeljes Spel tot Ephesenmoet op 1614 (en niet 641) gedateerd worden;Harcilia van A. van Millert (of Van Mildert) blijkt in 1622, S. Questiers' Griecxen Amadis en H.Roelandts Biron in 1625 te zijn opgevoerd; de Pandosto-spelen van Meynert Voskuyl moeten wel in1624 zijn geschreven. Snouckaerts Procris blijkt reeds in 1620 te zijn gedrukt, voor spelen van Coster,Starter, VanWassenburghmoet rekening worden gehoudenmet plausibele andere dateringsvoorstellen.

Met dat alles kwamen we voor het Repertorium aan een corpus van 300 spelen tussen 1600 en 1650.Dat zijn er 33 meer dan Worp vermeldde, nl.: G. Caudron sr., Nabugodonosor (1612?); Z. Heyns,Spel voor de Roo Rosen uit Schiedam (1616); G. Caudron sr., Rosimonda (1622); L. Zasius,Borgerliicke Huyshoudingh (1628); M. Michaelis, Koningin Elysabeth (1629); J. Revius, Haman(vóór 1630); F. Roest,Droeve Iulia (1633); P. van der Lust, Petrus Tryumph-spel (1635); J. Berckmans,Dido en Hyarba (1636); J. Strijpen jr., Carite en Trasillus (1636); F.C. de Conincq, LiefdensBehendicheyt enHerdersche Ongestadicheyt (1638); J. Berckmans,Alphonsus en Genevera enCaptas(1639); G. Caudron sr., David (1639); C.D. Wittenoom, Thiëstes en Anticlia (1639); J. Berckmans,Amon (1642); P. van Reynegom, Iesus Christus (1642); J. Berckmans, David en Suavitas (1643); A.Kemp, Bly-eind-spel van wegen de Gorkomze Kamer (1643); J. Berckmans, Stabilitas (1644); P. deGroot, Sophompaneas (1645); M. Michaelis, Sigismunda (1645);


10

B. Kroes (?), De bedroge bedriegers (1646); J. Berckmans, Joseph (1647); M.F. Besteben, De'tsamensweringe Catalinae (1647); P. van Zeerijp, D'eersuchtige wraak (1647); J. Berckmans, Cara(1648); A. van Steyn,Den volstandigen minnaer (1648); J. Berckmans, Esther (1649); A.V.H., Asotus(1650); Cl. de Grieck, Palene (1650). Er is dus een onmiskenbare vooruitgang, vooral in de kennisvan Zuidnederlandse en in handschrift overgeleverde spelen.

De volgende vraag was de voorstelling van het corpus. Binnen de studie die het hoofdobject uitmaaktvan het project 2.0001.79 komen de stukken in chronologische volgorde aan bod. Voor het Repertoriumbleek echter de alfabetische ordening op auteur, chronologisch per auteur te verkiezen. Kennen wealleen de initialen, dan is daarop gealfabetiseerd. Bij volslagen anonimiteit alfabetiseren we op detitel. Overigens zijn de auteursnamen qua spelling geüniformeerd op de eenvoudigste vorm. En destukken worden in die volgorde doorgenumnerd. De later gevonden Haarlemse spelen dienden in dieordening te worden ingeschakeld door middel van een A. Met het oog op het hoofdvoorwerp van hetproject is echter voor een chronologisch register gezorgd, volgens de ordeningsprincipes vanGenres,13. Wel is de bedoeling, later de inGenres gebruikte sigle, waartegen van verschillende zijden terechtbezwaar was gerezen, te vervangen door de auteursnaam gevolgd door het jaartal. Waar betwistingenof onzekerheid over de datum bestonden, hebbenwe ons doorgaans bij demeest recente gezaghebbendestudie aangesloten, zij het soms met een vraagteken. De Aspasia van Cats b.v. staat op 1644 (?).

Welke gegevens worden nu voor ieder stuk geboden en welke vragen dienden we daarbij op te lossen?Bovenaan staat de auteursnaam, gevolgd door een verwijzing naarMEW,NBWofNNBW; ontbreekt

hij daar, dan zijn ook Van der Aa en Frederiks en Van den Branden gebruikt. Wordt de auteur ookdaar niet vermeld, dan blijft hier een aanduiding achterwege. Dat betekent dan niet noodzakelijk dater geen (eventueel zelfs biografische) literatuur over hem bestaat, maar die figureert dan gewoononder de secundaire literatuur. Een voorbeeld: Jan Thieullier, over wie Olbrechts 1939 de meestebiografische gegevens verstrekt.

Dan komt de beschrijving van de titelbladzijde en van het kolofon, volgens een systeem dat nauwaansluit bij de door Oversteegen (in Tengnagel 1969) en Buitendijk (in Vos 1975) gehuldigde praktijk.Het staat in detail beschreven op blz. 16.

Welke titelbladzijde wordt beschreven? Zo mogelijk die van het handschrift (de handschriften), enin ieder geval die van de eerste (de oudste beschikbare) druk, indien er een is. Bestaan er variërendeexemplaren van eenzelfde druk (vignet, drukkersnaam of -adres, kolofon enz.), dan wordt het verschildaartussen vermeld. Voorbeelden: van Hoofts Achilles en Polyxena verschijnen de titels van hetBerlijnse en van het Haarlemse handschrift, alsook die van de druk van 1614; van G. van der Eembd,Haerlemse Belegeringhs Treur-bly-eynde-spel (1619), heeft het exemplaar in de SBH een andervignet; van De Konings Simson (1618) hebben het


11

exemplaar in de UB Gent en in de BN een ander drukkersadres. Uitzonderlijk bestaan er tweeverschillende stukken uit hetzelfde jaar, waartussen de prioriteit twijfelachtig is. Andere stukkenkrijgen in een latere druk een andere titel en/of bevatten er belangrijke inhoudsvarianten. In beidegevallen worden de bedoelde drukken apart beschreven. De laatste krijgt dan bis aan het volgnummertoegevoegd. Minder belangrijke inhoudsvarianten staan in de bespreking vermeld. Voorbeelden: bij194 Rodenburgh, Jalourse Studentin [sic], Amsterdam 1617 nemenwe als 194bis op de druk IaloerscheStudenten, Leiden 1617. Bij Jan van Arps Ivno [sic] verschijnt een nr. 3bis terwille van de nieuwetitel Prixus, Prins van Theben; voor Costers Ithys krijgt de uitgave van 1615 het nummer 58, die van1618 het nummer 58bis; de wijzigingen in de druk uit 1630 van Costers Iphigenia staan echter gewoonin de bespreking vermeld. In zeldzame gevallen is de eerste druk niet voorhanden, soms ontbreektzelfs iedere oude druk. Dan geven we de titelpagina van de vroegste bekende. Voorbeelden: J. Struys,Styrus en Ariame (de eerste druk zijnde voorlopig onvindbaar, werken we met de tweede); J. vanZevecote,Ontset van Leyden (een oude druk zijnde onvindbaar, werken we met de editie-Blommaertvan 1840).

Ook van het vooren het nawerk wordt een beschrijving gegeven. Die zet in met de volgorde van dedelen door codeletters aangegeven. Als elementen worden vermeld: (1) de opdracht, (2) de voorrede,(3) de proloog - indien die los van het stuk in het voorwerk staat, (4) afbeeldingen, (5) de inhoud, (6)eerdichten, (7) aparte auteursteksten, (8) de lijst van personages, (9) bijvoegsels.Bij opdracht geven we op aan wie het stuk is opgedragen, en wie de opdracht heeft geschreven,

als dat een ander is dan de auteur van het stuk. Bij voor-rede de titel en, andermaal de naam van deschrijver, als dat niet de auteur van het stuk is. Het onderscheid tussen opdracht en voor-rede isgemaakt niet op grond van de inhoud maar volgens een louter formeel criterium: opdracht noemenwe die tekst, waar in de titel een specifieke persoon of groep van personen wordt aangesproken; inde andere gevallen houden we het bij voor-rede.De inhoud staat alleen vermeld wanneer hij onder een andere benaming dan inhoud (of

spellingsvariant) verschijnt. In ieder geval staat hij als I in de voorwerkcode.Zijn teksten van die drie types niet in proza geschreven dan attenderen we daarop. Wanneer

auteursteksten (7) niet in dichtvorm staan, eveneens.Bij eerdichten die alleen met een kenspreuk ondertekend zijn, pogen we de auteur te achterhalen

en voegen we zijn naam tussen haakjes toe.Met bijvoegsels worden teksten bedoeld, die in feite geen verband met het stuk vertonen, b.v. in

G. Brandts Veinzende Torquatus de ‘Traanen over de doodt van den heer Niklaas van Reeden, ...’.De benaming boven de lijst van personages wordt alleen aangegeven wanneer het een andere is danpersonagien (of spellingsvariant). De lijst zelf is letterlijk weergegeven zoals ze in de gebruikte


12

druk verschijnt, met een sic voor klaarblijkelijke zetfouten. Functieaanduidingenworden overgenomen,indien ze relevant zijn. Afwijkingen tussen de lijst en de feitelijke bezetting worden ten hoogsteoccasioneel gesignaleerd: in deze fase van het project is nog geen sprake van systematische opsporingdaarvan. In een aantal gevallen, doorgaans handschriften, zoals Berckmans' Dido en Hyarba (1636)of Caudrons David (1639) ontbrak de lijst. Dan heeft Drs. H. Meeus er zelf een opgemaakt op grondvan de aanduidingen bovenaan de scènes of anders binnen het spel.

Overal waar mogelijk geven we de datum of althans het jaar van de première. In een aantal gevallengebeurt dat op grond van data in de titelpagina (telkens gecontroleerd en, bij afwijking, besproken).Voor de Amsterdamse schouwburg steunen we op het répertoire vanWorp (hs. UB Leiden Ltk. 1730).Tegenspraak binnen de gegevens is gesignaleerd en besproken. Voor spelen die van vóór 1638 dateren,ontbreken zulke gegevens veelal, al zijn ook Worp 1920 en Geesink 1976 erop nageslagen. W.M.H.Hummelens archiefonderzoek over het toneel te Amsterdam, dat persklaar ligt, kan hier heel wataanvulling brengen, zodra het verschijnt *.

Voor alle stukken van het corpus bronnen opgeven, is onbegonnen werk. Wel vermelden we, waarmogelijk, bij vertalingen de naam van het origineel en zijn auteur. Daarbij werd kritisch gebruikgemaakt van de lijsten bij Worp. Occasioneel was aanvulling daarvan mogelijk op basis van eigenonderzoek, zoals voor de Palene van Claude de Grieck, waarvoor drs. H. Meeus het Franse voorbeeldheeft gevonden.Indien er een moderne editie (d.i. vanaf de 19e eeuw) bestaat, dan vermelden we die. Bestaan er

verschillende, dan verwijzen we naar de meest recente plus eventueel naar de standaardeditie. Bij desecundaire literatuur kunnen wel andere edities vermeld worden, die een belangrijke inleiding bevatten:b.v. de Granida-editie van Van den Bosch uit 1931.

Behalve wanneer men op exhaustieve opsporingen kan steunen, is het aangeven van vindplaatsenaltijd een probleem. Van zo'n exhaustieve opsporing kon, voor een corpus van bijna 300 spelen,uiteraard geen sprake zijn. Afgezien van die beperking streefden we een maximaal nut voor degebruiker na. Aldus heeft Drs. H. Meeus de catalogi van de volgende instellingen systematischonderzocht: AUB (catalogus Van Aken), BM (gedrukte catalogus), BN (gedrukte catalogus), KBBrussel, KBDenHaag, UBGent, UBLeuven, UBLeiden (plus deMNL), SBAntwerpen, SBHaarlem,UB Nijmegen, UFSIA-biliotheek Antwerpen, alsook enkele gedrukte catalogi als DSU, Thysius.Voor alle aldus genoteerde exemplaren geeft hij ook de signatuur. Daarnaast heeft hij gebruik gemaaktvan de gegevens van Prof. Hummelen, die gebaseerd zijn op de Centrale Catalogus in

* Dat werk is intussen verschenen als W.M.H. Hummelen, Amsterdams toneel in het begin van de Gouden Eeuw,'s-Gravenhage 1982. Het kwam te laat om hier nog in de bibliografie verwerkt te kunnen zijn.


13

de KB Den Haag, b.v. voor de UB Groningen en de UB Utrecht. Occasioneel ter kennis gekomenvindplaatsen zijn, ten behoeve van de gebruiker, weer zo volledig mogelijk vermeld. Dat brengt eenzeker onevenwicht mee: soms zal een gebruiker ook zelf nog een catalogus moeten raadplegen; maarde verstrekte gegevens duiden hem op z'n minst de dichtstbijzijnde bibliotheek aan waar het werkzich bevindt. Het exemplaar dat Drs. H.Meeus voor de beschrijving gebruikt heeft, is met een asteriskgemerkt. Toch gaat het ook hier in vele gevallen om een fotocopie.

Inzake exhaustiviteit geldt voor de secundaire literatuur iets gelijkaardigs als voor de vindplaatsen:ze is binnen ons bestek onmogelijk te garanderen. Toch hebben we ook hier weer het ons mogelijkemaximum ter beschikking gesteld. Drs. H. Meeus heeft systematisch de biografische en letterkundigelexica en de klassieke literatuurgeschiedenissen nagekeken. Worp (Geschiedenis van het drama envan het tooneel) en Te Winkel zijn, als referentie, altijd opgenomen wanneer zij het stuk vermelden.Overigens werd het volgende systeem gehuldigd: is de secundaire literatuur over een werk nietuitgebreid, dan verschijnen alle door ons gekende referenties; in het andere geval werden debelangrijkste studies geselecteerd. Telkens is gepoogd ook de meest recente publikaties te verwerken.Voor sommige stukken bestaat er een tekstuitgave of een bespreking in het raam van een Belgischelicentiaatsverhandeling. Van zulke scripties bestaat er een globale lijst (Ada Deprez, 1976) dieaangevuld wordt met de jaarlijkse lijsten in het tijdschrift Spiegel der letteren. Daar de waarde vandeze werken zeer ongelijk is, hebben we ze niet in de secundaire literatuur opgenomen. Maar omdatze voor de gebruiker toch interessant kunnen zijn, staan de ons bekende in een aparte lijstsamengebracht, als aanvulling van de globale literatuuropgave. De ordening van de scripties gebeurdevolgens de nummering van de stukken waarop ze betrekking hebben, wat ons praktischer toescheendan alfabetisch op auteursnaam. Uit die lijst wordt tevens duidelijk op welke verdienstelijke wijzem.n. Prof. L. Roose en Dr. K. Porteman aan de KUL/UCL belangstelling voor het drama uit de periode1600-1650 hebben gewekt; bij een aantal scripties is ook het Centrum Renaissance-drama van deUFSIA betrokken.

Na de data per stuk brengt het repertorium een reeks nuttige registers, waarvan sommige heel wattijd hebben gevraagd. Het chronologisch register volgt de criteria van Genres (13). Verder zijn erregisters van verkorte titels (alfabetisch); drukkers en uitgevers (alfabetisch per naam en per plaats);vertaalde auteurs (alfabetisch); auteurs van opdracht, voorrede en bijvoegsels (indien niet de auteurvan het stuk); auteurs van eerdichten; kenspreuken van toneelauteurs en lofdichters, voor zover zebij de ondertekening van het stuk of in het voorwerk worden gebruikt (alleen wanneer de drager vande kenspreuk verder niet geïdentificeerd is, wordt rechtstreeks naar de stukken verwezen); adressatenvan opdrachten en eventueel van de bijvoegsels; benamingen van de opdracht, de voorrede, de inhoud,de losse proloog en de lijst van personages; de proloogsprekers; de afbeeldingen en de


14

bijvoegsels. Speciaal wil ik de aandacht vestigen op het rijke (en leerrijke) register van de personages.Qua spelling zijn de namen er naar de eenvoudigste of meest gangbare vorm (mythologische, bijbelse,historische figuren) geüniformeerd. Fictieve personages met gelijke naam zijn niet gedifferentieerd.

Geen mensenwerk is volmaakt: dat geldt ook voor dit repertorium, temeer (en hoewel) auteur nochprojectleider het de auteur gemakkelijk hebben gemaakt. Toch geloven we een up to datewerkinstrument ter beschikking te stellen, dat voor het eerst met betrekking tot alle Nederlandstaligedrama's uit de periode 1600-1650 de volledige titelbladbeschrijving en lijst van personages opgeeft,plus de beschikbare data van premières, en daarenboven gegevens qua vindplaatsen en secundaireliteratuur, die iedereen die in de toekomst over het 17e-eeuwse drama werkt, een vlotte toegangverlenen tot een originele druk en tot de bibliografie. Tevens is aldus een uitstekende basis gelegdvoor de verdere uitwerking van FKFO-project 2.0001.79.

De promotoren van het project en de auteur zijn het FKFO dankbaar, dat dit werk mogelijk heeftgemaakt, alsook de redactie van ‘Leuvense Studiën en Tekstuitgaven’, die het in haar prestigieuzereeks heeft willen opnemen. En om hier al even het woord aan de auteur zelf te verlenen: zijn specialedank gaat nog naar Prof. W.M.H. Hummelen van de K.U. Nijmegen, diens medewerker Drs. W.Hüsken, naar Dr. Breugelmans van de Leidse U.B., de h. Duijzer van de Haarlemse S.B. en naar Drs.M. de Schepper van de K.U. Leuven die hem kostbare vingerwijzingen en vaak daadwerkelijke hulphebben geboden.

Lieven Rens


15

Beschrijving van de spelen


16

Gebruikte tekens en afkortingen

nieuwe regel//

leesteken in gotische teksten (oorspronkelijk)/

horizontale lijn// - //

tekst gedrukt in gotische letters(g)...(g)

tekst gedrukt in civilité(c)...(c)

auteursdichtA

Amsterdamse SchouwburgA.S.

bijvoegselB

eerdichtE

gravureG

inhoudI

opdrachtO

lijst van personagesP

losse proloogPR

voorredeV

gedicht tegen de spotters of momistenm

nawerkn

prozap

verzenv

Afkortingen van de vindplaatsen

Universiteitsbibliotheek van AmsterdamAUB

British Museum, LondenBM

Bibliothèque Nationale, ParijsBN

Bibliotheek van het Genootschap ‘Diversa sedUna’, Dordrecht.

DSU

Universiteitsbibliotheek van GroningenGUB

Koninklijke Bibliotheek, BrusselKB

Koninklijke Bibliotheek, Den HaagKH

Universiteitsbibliotheek van LeidenLUB

MuseumMeermanno-Westreenianum, DenHaagMMW

Bibliotheek van de Maatschappij voorNederlandse Letterkunde, Leiden (in LUB)

MNL

Museum Plantijn-Moretus, AntwerpenMPM

Universiteitsbibliotheek van NijmegenNUB


Stadsbibliotheek van AntwerpenSBA

Stadsbibliotheek van HaarlemSBH

Universiteitsbibliotheek van GentUBG

Universiteitsbibliotheek van LeuvenUBL

Bibliotheek van de Universitaire FaculteitenSint-Ignatius, Antwerpen

UFSIA

Universiteitsbibliotheek van UtrechtUUB


17

Reyer Anslo

MEW I, 131-132; NNBW I, 154.

1

R. ANSLOOS //PARYSCHE // BRUYLOFT. // TREURSPEL. // Tantum Relligio potuit suaderemalorum! // (vignet met onderschrift: ‘MYN GLAS LOOPT RAS’) // t' AMSTERDAM, // - // VoorJOOSTHARTGERS, Boeck-verkooper op den // Dam, bezijden het Stadt-Huys, in de Boeck-Winckel.1649.

O - O(v) - I - P

O: aan Michael le Blon; aan Magdalena Baak (v).P: Catryn; Cardinaal van Bourbon; Anjou; Karel; Ammiraal; Navarre; Margareet; Conde; Guise;Teligni; Rey van Navarroische Maaghden.

Van deze eerste druk bestaan een aantal exemplaren met een andere titelbladzijde.R. ANSLOOS // PARYSCHE // BRUILOFT. // TREURSPEL. // Tantum Relligio potuit suaderemalorum! // (vignet met randschrift ‘EST A PRESSURA LARGIOR ET MELIOR’) // t'AMSTERDAM, // - // Gedrukt voor Adam Karels. 1649.

Volgens Duits 1982, 397 is het spel geschreven vóór de dood van Frederik Hendrik (14 maart 1647).

Première A.S. volgens Knippenberg (Anslo 1958, 26) op 8 juni 1649, volgens Wybrands 1873, 259op 14 oktober 1650 en volgens het Repertoire van Worp op 14 november 1650.

Moderne uitgave door H.H. Knippenberg (Anslo 1958).

voor Joost Hartgers: BM: 11754.g.15; Gemeentelijke Bib. Rotterdam; *KH: 851D46.voor Adam Karels: AUB: Port. ton. 28-30; BM: 11754.bbb.3; BN: Yi.862; KB: II,27650: vol. no 4;MNL: 1091B100; SBH: 73G1:1; *UBG: H763 (6).zonder titelblad: AUB: 687H52); NUB: Instituut Nederlands.

Duits 1981b; Duits 1982; Knippenberg 1913, 145-151, 167-204; Smits-Veldt en Teusink 1978, 56-59,92-95; Verkuyl 1973b; Te Winkel 1973, IV, 121-122; Worp 1920, 145, 175; Worp 1970, I, 302.

B.D. van Antwerpen

Van der Aa 1852, VII, Bijvoegsel, 9.

2

(g) De Behouden // Onnooselheyt (g) // Tragicomedie. // (g) Wtte Fransse tale inde Nederlant= // seghestelt / door B.D. van // Antwerpen. (g) // Seer stichtelijck en vermakelijck te lesen. //


18

(vignet: een weegschaal met onderschrift ‘Credit Debit’ en een randschrift ‘GHELYCKHEITBEVREDICHT’.) // T'AMSTELREDAM, // (g) By Hendrick Baerentsz. Boeck= // vercooper indeWarmoesstraet / int // vergulden Schrijf-boeck. (g) 1612

I - P

I: Argument.P: Marsilie; Thomas, de dienaar; De Minnemoeder; Den Medecijn; Fabricius; Phocus; Marsilie Man,den Vader; Antonius, Marsilie Soon; Den eersten Raetsheere; Den tweeden Raetsheere; Den Rechter;Den Beul.

Vertaling van J. Auvray L'Innocence Découverte (1609) (Worp 1970, II, 119).

*MNL: 1091G59.

Rens 1977a, 77, 227; Worp 1895c, 205-206; Worp 1970, I, 344, 363.

Jan van Arp

NNBW IV, 63-64

3

I.V. Arps // (g) Hel = Vaert (g) // Van // IVNO [sic] // Ghespeelt op de Oude Camer, In Liefd'Bloeyende, den 19. // Januarij, ANNO 1631. // (gravure) // t'AMSTERDAM, // - // (g) Voor (g) CornelisWillemsz. Blaeu-laecken, (g) Boeckvercooper // woonende in Sint Jans straet in 't vergulde (g) A.B.C.// ANNO 1631.

I - P

P: Athamas, Coninck der Theben; Ino, Coningin; Phrixus, Prins; Brusarta, Graef; Krios, Edelman;Voetster; Rey van Thebanen; Iuno, Godin; Pluto, Godt der Hellen; Alecto, Megera en Tesiphone,Drie Helsche Goddinnen.

Voor ‘IVNO’ in de titel dient men INO te lezen.

In de tweede druk van 1640 zijn een aantal belangrijke wijzigingen aangebracht. (zie 3bis).

Opgevoerd 19 januari 1631.

*AUB: 689C96 en Port. ton. 59-1; BM: 11755.d.49. (4.); BN: Yth. 66592; KH: 447G182; MNL:1089B11).

3 bis

J. van Arps // PRIXUS, // PRINS VAN THEBEN. // (vignet: blazoen van de Academie met spreuk‘Door Yuer in liefde Bloiende’.)//


19

t' AMSTERDAM, // - // Voor Dirck Cornelisz. Hout-haeck, Boeckverkooper // op de Nieuwe-zijdtsKolck, Anno 1640.

Kolofon: t'AMSTERDAM, // - // Ghedruckt by Nicolaes van Ravesteyn, // Anno 1640.

O - I - P

O: Op-Draght aan Tobias van Domcelaer.P: Pluto, Alecto en Megera komen niet meer voor in de lijst van personages. Een nieuw personage‘Helles, overleden Princesse’ is toegevoegd.

Vanaf het Vijfde deel, derde Uytkomst is het stuk herschreven.

BM: 11755.d.49. (2.); BN: Yth. 66665; KH: 447G13; *MNL: 1089B14); SBA: C257273; SBH:129A1:5.

Te Winkel 1973,III,144; Worp 1892,176-182; Worp 1970,I,292-293.

4

Jan van Arps // TOLIMOND, // PRINCE van RODES. // (g) Op de regel/ (g) //Door 't geylbeminnen,doolen de sinnen. // (vignet: blazoen van de Academiemet de spreuk ‘Door Yuer: in Liefde Bloiende’.)// t'AMSTERDAM, // Gedruckt by Nicolaes van Ravesteyn. // Voor Dirck Cornelisz Houthaeck,Boeck-verkooper // op de Nieuwe zijdts Kolck, Anno 1640.

O - I - O - P - B(n)O: Toe-eygheningh aan Margareta Holthuysen; aan de ‘Hoofden vande Amsterdamsche Schouburg’(v).B: Brief van Helena aan Menelaus. door J. van Arp.P: Tolimond, Prins van Rodes; Angelica, Vorstinne; Gloriaen, Graef; Coninck van Athenen; Flora,Atheens Princes; Antinior, Camerlingh; Bode; Alecto, een der Furien; Diana, Jacht-Goddin.

In een vers aan de Hoofden van de Amsterdamsche Schouwburg zegt Van Arp: Dit Treurspel 't geenick hier op draegh door yvers lust, Heeft van mijn achtien Jaer, tot noch by mijn berust. C.H. Ph.Meyer (NNBW IV,64) leidt hieruit af dat het stuk ± 1631 moet geschreven zijn.

Première A.S. op 17 september 1646.

AUB: 687H183); BM: 11755.d.49.(1.); BN: Yi.933; KH: 447G196; *MNL: 1089B13); SBH: 129A1:4;UBG: BL4866.

Worp 1892, 183; Worp 1970, I, 325.


20

5

I. van Arps // CHIMON. // Op de Reeghel: // Door Liefde verstandigh. //TREUR-BLY-EYNDENT-SPEL. // Ghespeelt in de Schouw-Burgh op Kerremis, 1639. // (gravure)// t'AMSTERDAM, // - // Gedruckt byNicolaes van Ravesteyn. // - // VoorDirck Cornelisz Hout-haeck,Boeckverkooper // op de Nieuwe zijds Kolck, Anno 1639.

O - P

O: ‘Toe-eygeningh’ aan Iohan Soetteman.

P: Arestippus; Barnando; Theodoor; Astrea; Celadon; Chimon; Luciana; Giliette; Venus; Pallas;Polidoor; Crispiaen; Neptunus; Florimondt; Licimachus; Pagie; Casandra.

Première A.S. 16 september 1639.

AUB: 687H181); BM: 11755.d.49. (3); BN: Yi.1036; KH: 447G187;MNL: 1089B12); SBA: C257272;SBH: 129A1:1; *UBG: H763(1); UUB.

Smits-Veldt en Teusink 1978, 35-37, 74-75; Worp 1897, 393-394;Worp 1920, 124;Worp 1970,I,382.

A.V.H.

6

ASOTUS // Treur-eyndend' Spel, // OF // DENOVERTOLLIGEN // IONGELINGH. // Tot bevestinghevan // Medio tutissimus ibis. // DAT IS: // (g) Maet hout staet. (g) // Door een maet-lievende. Geestvan // A.V.H. // (typografisch ornament) // In 's Graven-Hage, ByMichiel Stael, en Ian Breeckevelt// Boeck-verkoopers woonende op 'tBuyten-Hof. 1650.

V - P

V: Aen den Gunstighen Leser (v).P: Dystyches, een out Koopman; Asotus en Phronimus, soonen van Dystyches; Philedonia, denOverdaet; Aporia, de dochter van Philedonia; Sophus, de leer-meester van Asotus; Astrea,Rechtvaerdigheyt.

Dit spel is geen vertaling van Macropedius' Asotus.

*AUB: Port. ton. 45-35; BM: 11755.b.27; BN: Yi. 666; UBG: BL6615.


21

Jan Bara

NNBW IV, 85-87

7

J. BARA // HERSTELDE VORST, // OFTE // GELUCKIGH ONGELUCK. // Tantae molis eratcaput eripuisse periclis, // Quassatamque ratem tuto committere portu. // (vignet: nr. XXX van heteerste Schock in Roemer Visschers Sinnepoppen (Roemer Visscher 1949, 30), met de spreuk ‘Kruÿtvoor de Wilde -Woeste.’ De gravure is ondertekend Magdalena Rogmans sc.) // t'AMSTERDAM, //Voor Lodowijck Spillebout, Boeck-verkooper in de Kalver- // straet, in de Amsterdamsche Bibliotheeck.// In 't jaer MDCL.

G - V - E - I - P - B(n)

G: scène uit het spel.V: Voor-reden aen den Dicht-lievenden.E: A. Boelens; P. Dubbels; J. Viretus.B: Aen Juffrou P. Dan Limburgh door J. Bara.P: Forminius, Koning van Engeland; Castreo, Konings Sone; Flosandra, Konings Dochter; Lodowyck,Konings Basterd; Rasimo, Vorst van Sterta; Metelle, suster van Rasimo; Ramilte, Camenier vanMetelle; Phocas en Philips, Broeders van Rasimo; Geest van Rasimôs Vader; Ferrugo, Capiteyn vanForminius; Bode; Fridrich, Edelman van Forminius; Celtimon en Lamides, twee Edelen van Rasimo;Eerste, twede en derde Rover; Eerste en Twede Raeds-Heer; Stemme van den Hemel; Geest vanLodowijck; Cypier; Scherp-Rechter.

AUB: 687H142); BM: 11755.e.22; BN: Yi.1074;*KB: II,27650,vol.8;KH: 760E69; SBH: 129A2:1.

Van Hamel 1973,127; Hummelen 1967,34-35; Worp 1892, 256; Worp 1970, I,386; Zuidema 1905b,287-288.

Willem de Baudous

NNBW III, 73-74.

8

TRAGEDIE, // Ofte // (g) Treur-Spel / (g) // Van // Edipes (g) en (g) Antigone. // Ghedicht door //VV. D. BAVDOVS. // (g) Incarnatie Regel op 't Treur-Spel. (g) // HIer aen ghI hooren kont, ó EDelBorgerI, // VVat reIne LIef D' kan Doen, en s' KonInghs TIrannI. // (vignet: wapen van Amsterdam)// 't AMSTERDAM. // - // (g) Voor Jan Marcusz / op de Dam-sluys / inde beslagen Bybel. (g) // - //Ao CI . I . XVIII [sic]

V - O - I - E - P

V: Tot den goetwillighen Leser (v).O: Toe-eygheningh aan Cornelis Iacobsz en Heyndrick Iacobsz.


22

E: Heyndrick Lambertsz Roghman, Wie blijft als een?; I.P. (= Jan Pietersz. van Hoorn (?), 'T best isbeter; Wie faelt mach keeren, (= G.G.).P: Edipes, Coninck van Thebes; Antigone, dochter van Edipes; Bode van Polenies; Hemon, ConinckCreons zoon; Iocaste, Edipes vrou; Polonies, Edipes zoon; Galo, een Capiteyn van Polenies; TvveeSoldaten van Polenies; Eteocle, Broeder van Polenies; Ismene, Edipes dochter; Sitolus, een hovelingh;Macolphus; Broershert; Koddigert; Creon, de 2. Coninc van Thebes; Prudentio, Creons Raedts-Heer;Vredice, Vrou van Creon; Cerbo, een Eedel-Man; Antetus, Hovelingh.

Volgens Briels 1974, 515 heeft het exemplaar van de AUB een ander adres op het titelblad:Ghedructby Ioris Iacobsz Veseler Ao MDXVIII.

De datum op de titelbladzijde is verkeerd, er moet 1618 staan i.pl.v. 1518.

Vrije vertaling van Robert Garnier Antigone (1580), (Worp 1970, II, 121).

AUB; 687D12; BN: Yi. 319 en Yi. 1048; KH: 448H159; *MNL: 1090B11; SBH: 73G1:4; UBG:BL6401(1).

Van Hamel 1973, 72, 176; Rens 1977a, 88, 227; TeWinkel 1973, III, 141-142; Worp 1895c, 208-211;Worp 1970, I, 344.

Johan Beets

NNBW III, 80-82.

9

Mr. JOHAN BEETS // MELISSA // Blyeindspel. // Semel insanivimus omnes. // (vignet: afbeeldingvan de Amsterdamse Bibliotheek) // Tot HOORN, // - // ByHendrick Iansz. Marius, Boeck-verkooperop de Nieuwe - // straet, 1668.

O - E - I - P

O: Toe-eygheningh aan Anna Hazes, gedateerd 16 december 1626.E: D. van Zeevangh; I. Buyck; J.B.B.; I.V.D.P: Toneelisten: Rufino; Melissa; Mentor; Claertjen; Carbijn; Theodoor; Goosen; Lijs; Wacht waervan spreeken, de Capiteyn en een van de Ronde; Jongen.

Het stuk is pas in 1668 voor het eerst uitgegeven door Franciscus Hadrianides Piëns, de neef vanBeets, in:Mr. JOHAN BEETS // DICHTKONST // Van verscheide stoffen: // WAAR ACHTER //BYGEVOEGHDE BRIEVEN // VAN // R. HOGERBEETS, //


23

EN ANDREN, // Rakende den Auteur en vrunden, zijn // toegepast, // (typografisch ornament) // TotHOORN, // - // By Hendrick Iansz. Marius, Boeck-verkooper op de Nieuwe- // straet, 1668.

Kolofon: Tot HOORN, // - // Gedrukt by Abraham Iacobsz. van der Beeck, 1668.

AUB: 459F13; BM: 1156.cc.18; BN: Yi.1268; GUB; *KH: 764D32; SBH: 76A17 en 129A4; UBG:BL353; UUB.

Gruys en De Wolf 1979, nr. 16; Kalff 1906, V, 101, 109; Te Winkel 1973, III, 326; Worp 1970, I,373; Zuidema 1905b, 292.

10

Mr. JOHANBEETS // DAPHNE, // OF // BOSCHVRYAGIE. // Het eerste Deel. // BLYHOOPSPEL.// --Mutatio nomine de te // Fabula narratur -- // (vignet: afbeelding van de Amsterdamse Bibliotheek)// Tot HOORN, // - // By Hendrick Iansz. Marius, Boeck-verkooper op de Nieuwe- // straet, 1668.

O - P

O: Op-draght aan Agnes Heubens, echtgenote van Francois Coget door F. Piëns.P: Toneelisten: Nysa; Tyter; Daphne; Amaryllis; Hylander; Phillis; Galla; Coridon; Lykoris; Mopsus;Amyntas.

C.H.P. Meyer veronderstelt dat Daphne geschreven is tussenMelissa (1626) en 1630 (NNBW III,82).

Het stuk is uitgegeven door F. Piëns inDichtkonst van verscheide stoffen ... (1668) (zie 9), blz. 51-106.

Vindplaatsen zie 9.

Kalff 1906,V,140; Te Winkel 1973,III,326; Worp 1970,I,403-404,408.

11

Mr. JOHANBEETS // DAPHNE, // OF // BOSCHVRYAGIE. // Het tweede Deel. // BLYHOOPSPEL.//Magno cum periculo custoditur, quod // multis placet. // (vignet: afbeelding van de AmsterdamseBibliotheek) // Tot HOORN, // - // By Hendrick Iansz. Marius, Boeck-verkooper op de Nieuwe- //straet. 1668.

O - P

O: zie 10.P: Toneelisten: Laura; Sylvia; Tyter; Chryses; Acme; Thyrsis; Amyntas; Damon; Doris; Pan, Hylas,Oros en Coros, Satyrs.


24

Datering zie 10.

Het stuk is uitgegeven door F. Piëns inDichtkonst van verscheide stoffen ... (1668) (zie 9) blz. 107-163.

Vindplaatsen zie 9.

Literatuur zie 10.

12

Mr. JOHAN BEETS // DAPHNE, // OF // BOSCHVRYAGIE. // Het derde Deel. // BLYEINDSPEL.// Coelum non animum mutant, qui // trans mare currunt. // (vignet: afbeelding van de Amsterdamsebibliotheek) // Tot HOORN, // - // By Hendrick Iansz. Marius, Boeckverkooper op de Nieuwe- //straet. 1668.

O - P

O: zie 10.P: Toneelisten: Tyter; Venus; Cupido; Thetis; Daphne; Coridon; Galla; Orestes; Amyntas; Mopsus;Phyllis; Govertje; Sylvander; Nyza.Datering zie 10.

Het stuk is uitgegeven door F. Piëns inDichtkonst van verscheide stoffen ... (1668) (zie 9) blz. 165-217.

Vindplaatsen zie 9.

Literatuur zie 10.

Joris Berckmans

Frederiks en Van den Branden, 55.

13

Dido en Hyarba // Tragedie // door // Joris Berckmans. // gespeeld 4 febr. 1636.

Achteraan: Ghecomponeert door Georgius // Berckmans wijlen Gomerssone // Lust Breckt Rust //anno 1635 den 20[?] Martij. // Gespeelt te vastenavont // anno 1636 den 4. Febru.

P: (geen afzonderlijke lijst van personages): Elisia; Anna; Eusebia; Flionus; Venus; Cupido; Eneas;Roesus; Sinneloos-begin; Onbedacht-voorstel; Fama; Hyarba;Mars; Eenen Boer; Ander Boer; Jupiter;Mercurius; Soldaat A; Soldaat B; Heer van Hyarbas A; Heer van Hyarbas B.


25

Opgevoerd op 4 februari 1636.

Handschrift in KB: 19312.

Arras 1954, 129-130; De Maeyer 1944; Willems 1844,311; Te Winkel 1973,IV,48.

14

Spel van een // Tragicomedie // Van Alphonsus en Genevera // door // Joris Berckmans wijlenGommersone.

Achteraan: Lust Breckt Rust // Joris Berckmans fecit.

P: Alphonsus; Genevera; Quaden Raet, sin en pagie van Genevera; Onbedachte daet; Twist;Tweedracht; Statighen Sin, een knecht; Moeder van Genevera; Bloet-suyper; Wilt-van-leven;Wreet-hert; Anselmus, knecht van Casandra; Casandra; Talversij; Xerxes; Henri; Cupido; Fama; 1.Herder; 2. Herder; Herderin; Anselmus, herder.

Opgevoerd op 8 februari 1639 (Willems 1844,311).


Arras 1954, 129-130; De Maeyer 1944; Willems 1844,311.

15

Captas // Joris Berckmans Gomarssone // 1639 // Lust Breckt Rust.

Achteraan: Lust breckt rust // Joris Berckmans // wijlen gommerssone fecit.

P: Captas, coninck van Lemba; Brusus, coninck van Lecka; Disca en Turba, coninginnen; OnghebondenWil; Vleeschelijcken Lust; Voorsichticheijt; Eerghiericheijt; Rechtveerdicheijt Gods; Selas, een Prins;Dastus, edelman; Besris, edelman; Petus, edelman; Coridon, Tyter, Daphnus en Menalckus, herders;Silvia, Anna, Amaril en Alexis, herderinnen; Wraeck; Oproer; Ghewelt; Filtsack; Galghen aes.

Opgevoerd op 9 juni 1639 (Willems 1844,311).

Handschrift in KB:19323.

Arras 1954,129-130; De Maeyer 1944; Willems 1844,311.


26

16

(Amon)Titelblz. en scène 1 ontbreken.

Achteraan: Lust Breckt Rust // Jor. Berckmans.

P: Boos Opset; Onkuysheyt; Joab; Amon; Jonadab; Moetwillich bedrijff; Deucht; Absalon; Thamar;Suijsbos; Galghenaes; Fauni en Frequas, saters; Ghewelt; Achitophel; Chusaï; David; Sibilla; Martha;Knecht; Coppen, een satten boer; Anna; Wraeck; Coridon; Tyter; Menalchus.

Opgevoerd op 3 februari 1642 (Willems 1844, 311).


Arras 1954, 130; De Maeyer 1944; Willems 1844,311.

17

Den Koninglijken // Propheet David.

Boven de tekst: Den Koning David // en // zijnen trotschen zoône // Absalon // treurspel in 5 Deelen.

P: Vertoonders: David, Koning te Jeruzalem; Joab en Abizaï, Davids hovelingen; Absalon, Davidszoône; Amaza en Joas, getrouwelingen van Absalon; Semeï, neve van Saul; Sadoc en Abjathar,Tempel=lingen; Achitophel en Cusaï, raedsmannen; eenen Bode; eenige Stedelingen.

Het handschrift is anoniem en niet gedateerd. Het is mogelijk een afschrift of bewerking(?) van lateredatum.

Opgevoerd op 16 augustus 1643 (Willems 1844,311).

Handschrift in KB:19314.

Arras 1954,130; Johannessen 1963, 210-211; De Maeyer 1944; Willems 1844,311.

18

Suavitas // bly eyndich Treurspel // vertoond Ao 1643 // in rijm gesteld door Joris Berckmans

Achteraan: Lust breckt Rust // Jor. Berckmans fecit // 1643.

P: (geen afzonderlijke lijst van personages) Cremes; Protheus; Bonus; Nydichert; Boosen Raedt;Suavitas; Drusus; Gewelt;Wraeck; Cosmas; Phocas; Zelas; Afgunsticheyt; Optimus, prins en broederdes Conincks; Pelas, oom des conincks; Cephas,


27

coninck van Verra; Daphnis, edelman; Zephyrus, edelman; Fidelitas, herderin.

Opgevoerd in 1643.


De Maeyer 1944; Willems 1844,311.

19

(Stabilitas)Titelblz. ontbreekt.

Achteraan: Lust Breckt Rust // 1644De approbatie door Caspar Smits is gedateerd 24 mei 1644.

P: Stabilitas; Dilector; Punittor; Cupido; Boosen Raedt; Onbedacht Voortstel; Coridon; Tijter;Menalch;Silvia; Anna; Eerbaerheyt; Wellust; Eerzucht; Venator; Senator; Zephirus; Assistens; Cephas; Fama;Pelas; Onkuijsheyt; Pelagas; Pandoras; Prologus; Epilogus.

Opgevoerd op 3 mei 1644 (Willems 1844,311).



20

(Joseph)Titelblz. ontbreekt.

Achteraan : Lust Breckt Rust, // 1647 febru.

P: Jacob; Joseph; Beniamin; Ruben; Simeon; Levi; Issachar; Zabilon; Aser; Gad; Nephtali; Judas;Dan; Dina; Pharo; Putiphar; Zephira; Solon; Bias; Pitagoras; Nijt; Fama; Tales; Boosen Wille;Onbedachte Daet; Zatten Boer; Celadon; 1,2,3,4,5 roover; Onkuysheydt; Suijverheyt; Schencker;Backer; Een Egiptische Vrouwe; Brootgebreck; Armoet; Den Honger; Zephirus; Boer A,B,C,D,E,F,G,H; Epilogus.

Opgevoerd in februari 1647 (Willems 1844,311).




28

21

Cara // Treur-Spel // Door // Joris Berckmans // 1648.

P: Hertoch Carel; Nessus; Cara; Boosen Raedt; Listich Voortstel; Florisel; Joas; Chusaï; Abisai;Montsluyter; Voorsichticheyt; Eerbaerheyt; Gestadicheyt; Onkuysheyt; Titer; Coridon; Silvia; Zephirus;Celadon; Priester; Prologus; Epilogus; Echo.

Opgevoerd op 15 mei 1648 (Willems 1844,311).



22

Esther // Bly-eyndich Treurspel // van de Coninghinne Esther // 1649.

P: Prologus; Boosen Raedt; Onbedacht Voortstel; Assuerus, Coninck; Vasthi, de coninginne; Esther;Aman; Mardocheus; Charsena; Sethar; Admatha; Tharsis; Mares; Marsana; Hooverdicheyt; Sares;Epilogus; Mamuchan; Heirhout; Bigithan; Thares; Wanhope; Deucht; Abisach; Ager; Hatbach;Nauman; Cock.

Door Willems 1844,311 en De Maeyer aan J. Berckmans toegeschreven.


De Maeyer 1944; Willems 1844,311.

Adriaen vanden Bergh

NNBW III,93.

23

A. vanden BERGHS // IERONIMO, // Verthoond op de Kamer // VVTRECHTE LIEFD', // Der StadtVtrecht, Den 6. May 1621. // (vignet: Pelikaan die zijn borst openpikt om zijn jongen te voeden, metrandschrift ‘WTRECHTe LIEFD’, ANNO 1621' en 'Ioannes Ameliss Ex.) // 't Vtrecht, // - // (g) By(g) IAN AMELISZ, (g) Boeck-verkooper in 't vergulden // A.B.C. (g) Anno 1621.

Kolofon: (vignet: man die zichzelf doorsteekt, met randschrift ‘IMPACIENCE RAISON DE FAUTOVGIST’) // 'tVTRECHT, // - // (g) By (g) IAN AMELISZ, (g) Boeck-verkooper in 't vergulden //A.B.C. (g) Anno 1621.

O - E - I - P

O: Toe-eygheningh aan Ioannis Backx. (v).


29

E: Noyt ongeluck alleen; Door liefden Aert (= B. Verdoes); I.A.B. (= I.A. Backx); In hoop vanWissel.

P: Prins van Portegael; Don Pedro, soon vanden Hartogh van Kastieljen; Coninck van Spangien;Oratius, soon van Ieronimo; Ieronimo,Maerschalck van Spangien; Hartogh vanKastilien; Bellemperia,zijn dochter; Coninck van Portugael; Twee Ambassadeurs; Pedron Gano, knecht van Bellemperia;Isabel, de vrou van Ieronimo; Twee Boeren; Een schilder; Drie Kleppers; Portegaels knecht; PedroosJongen; Een Hencker; Marti Slof-toffels; Kees Achterlam.

Opgevoerd op 6 mei 1621.

Vertaling van Th. Kyd Spanish Tragedy (Worp 1970, II, 129).

Moderne uitgave door Schoenwerth 1903,51-111.

AUB: 689C107; BM: 11755.bb.72 (1.); BN: Yi.770; KH: 848B30 en 230 O 15; *SBH: 129A12:8;UUB.

Plard 1968,643-646; Rens 1977a,94-95,227; Schoenwerth 1903, XXXVI-XC; TeWinkel 1973,IV,223;Worp 1970,I,315-319; Zuidema 1905b, 269-270.

24

A. vanden BERGHS. // (g) Treur-spel / // Van (g) // POLIDOOR, // (g) Ghespeelt op de Kamer (g)// WT-RECHTe LIEFD'. // (vignet: pelikaan die zijn borst openpikt om zijn jongen te voeden;randschrift: ‘WTRECHTe LIEFD’ ANNO 1622'; ondertekend Joannes Ameliss) // t'VTRECHT, (g)By (g) Ian Amelissz, (g) Boeck-vercooper / in 't ver- // gulden (g) A.B.C. ANNO 1622.

O - E - P

O: Toe-eygeningh aan Bruno Verdoes (v).E: I.A. Backx; B. Verdoes, Door liefden Aart; H. van Niendael, 'k Tracht nae een; H.H., Eer langh;N. Iansz.P: DeMaeght Rhetorica; Rymer;Momus; Celistyn; Cipriaens Geest; Polidoor, een Hartogh; Coninck;Egmont, een Graef; 'sIaco; Roysgier, een Prins; Priester; Povlina; Amerens; Royella; Cvpido; Leon;Pagis vanden Coninck.

BM: 11755.bb.72(2.); BN: Yi.1181; DSU: 1536; KH: 443A86; *MNL: 1089B91; SBH: 129A12:9.

Rens 1977a,95,227; Schoenwerth 1903, XXVI-XXVII; Worp 1970,I,319; Zuidema 1905b,270-272.


30

M.F. Besteben

25

M.F. Bestebens // (g) Vlissinghen Geus, (g) // Of // Vlissingens verwerpinghe van't // Spaensche Iuck,en begevinghe onder de be- // scherminge vande Prins van Orangie. // Geschiet den 8. April (zijndePaeschdagh) 1572. // (vignet met opschrift ‘NOBILITAS SOLA EST ATQUE VNICA VIRTUS’)// 'tAMSTERDAM, // - // Ghedruckt by Iohannes Iaquet. // (g) Voor (g) Pieter Jansz Fortuyn, (g)Boeckverkooper op den Nieuwen Dijck // inde Fortuyn / by den Dam. (g) Anno 1646.

O - E - A - I - P

O: Toe-eygening aan B. Kroes.E: B. Kroes, 't Kruys verheerlijckt.A: Sonnet; Aen den berispers (m).P: Vlissingers: Koenraet, Eelhart, Reynhert en Heereman, Burgermeesters; Iohan van Kuyck, Heervan Herpst; Talbout, Capiteyn vande Lumische Soldaten; Ian Alleman, Vredenrijck, Vryhert,Tijngsieck, Stout, Gijsbert en Geerhert, gemeene Burgers; Rey van Burgers; Fobert en Iorden, tweeonnosele; Theodoor, een Paep; Magdalena, een Bagijn; De Torenwachter; Ielis, de ghevanghenhuysbewaerder; De Beul; Spangiaerden: Anthonie van Bourgonie, Gouverneur; Laurenso en Diego, sijnRaden; De Fourier; Andreâ en Philippo, Soldaten; Paciêco, Duc de Albas Neve; Pedro en Rodrigo,Capiteynen; Gewapende Krijgsknechten.

AUB: 687D47; BN: Yi.940; KH: 447G189; *MNL: 1091B85; Prov. Bib. Middelburg; UUB.

Worp 1970,I,385-386; Zuidema 1905b, 286-287.

25A

De 'tsamensweringe Catalinae. (titelblz. ontbreekt).

In het laatste vers: Beraemt ten besten (= M.F. Besteben).

I - P - A(n)A: Lied (3).P: Lucius Spurius Catalina, P. Lentulo Sura, P. Antonius, L. Cassius Longius, C. Cethegus, P. Sylle,L. Vergunterus, Q. Annius, M. Portius Leca, L. Bestia, Q. Curius, M. Fulvius nobilior, L. Cornelius,Umbrenus, Statillus, Gabinus, G. Manlium, Vulturtio, Fulvia, Curius huysvrou en Bode,'tsamensweerders; Q. Marcius, Q. Metellus Creticus, Pompeius Refus, Metellus Celer, A. Catullus,A. Fabro Sange, O. Junius Silanus, C. Cesaris en M. Portius Cato, Roomsche raden; M.T. Cicero enC. Antonius, Roomsche Burgermeesteren; L. Valerio Flacco en C. Promtino, Roomse Schouten;Gellius en Lenius, Roomse Burgers; Iulette;


31

Pontifice; Atius Nalus, vogel wiggelaar; Reij van Priesters; Bode; Twee Gesanten der Allobroges;Megera, een helsche geest; Roomsche gemeente; Romeijnen; Krijgskechten; M. Petrio, veltoverste;De geest van Catalinas soon.

De drie liederen achter het spel zijn gedateerd 19, 20 en 21 september 1647.

Handschrift in SBH: 187B33.

Cornelis Pietersz Biens

Van der Aa 1852, BI,162.

26

TREVRSPEL // VAN // PIRAMVS // en // THISBE. // Op den Reghel. // VVie d'eygen Herten-lust,te yverich betracht // VVerdt lichtelijck daer door in prijkelen ghebracht. // (typografisch ornament)// GHEDRVCKT TOT ENCHUYSEN. // - // (g) By Jan Jacobsz Palensteyn / Boeckver= // kooperop't Zuyder Speuy inde Boeck = // druckery. (g) 1623.

P - VV: Voor-Reden door C.P. Biens, Aensiet den tijt.P: Piramus; Thisbe; Thisbes Vader; Phillido, vrient Piramy; Iuliana, Thisbes -gespeel; Nescio; Echoniet verthoonende.

*AUB: Port. ton. 59-6; BN: Yi.1189; KH: 8F21; SBA: C29881.

Kalff 1906, V,101,106; Rens 1977a,96,227; Te Winkel 1973, III,323; Worp 1895,235; Worp 1970,I,324; Zuidema 1905b,284.

Hendrik Bloemaert

NNBW II,183.

27

DEN // GETROUWEN // HERDER, // Herdersch bly-eyndende Truer-spel, //Van den doorluchtighenHeere // GIO. BAPTISTA GUARINI // RIDDER. // Op nieuws uyt het Italiaensch vertaelt endegerijmt // DOOR // HENR. BLOEMAERT. // (typografisch ornament) // TOT UTRECHT, // - // ByWILLEM VERBRUGH, Boeck- // verkoper woonende by de Gaerdt-brugh, // ANNO 1650.

(Deze titelblz. wordt voorafgegaan door een gegraveerde titel.)


32

O - E - I - V - P

O: Toe-Eygeninge aan Wilhelm Vincent van Wittenhorst.E: I.V. Vondel; Abrahamus Bocstadius; A. Hogerbeets.V: Aen den Leser.P: Personen: Alpheo, een Reviere in Arcadien; Silvio, de Soon van Montano; Linco, een oudt Man,Dienaer vanMontano; Mirtillo, de Minnaer van Amarilli; Ergasto, de Metgesel vanMirtillo; Corisca,de verliefde op Mirtillo; Montano, de vader van Silvio en Priester; Titiro, de Vader van Amarilli;Dameta, een oudt Man, Dienaer van Montano; Satir, een oudt Man, Minnaer eertijds van Corisca;Dorinda, de verliefde op Silvio; Lupino, een Geyten-hoeder, Dienaer van Dorinda; Amarilli, deDochter van Titiro; Nicandro, den Opper--Dienaer des Priesters; Coridon, de Minnaer van Corisca;Carino, een oudt Man, gewaende Vader van Mirtillo; Uranio, een oudt Man, met-gesel van Carino;Een Bode; Tirenio, een blinde Waersegger; Rey van Herders; Rey van Jagers; Rey van Nimphen;Rey van Priesters.

Vertaling van Guarini Il Pastor Fido.

AUB: 1821J17; BN: 8oYth.68177; *MNL: 1091G.601; UBG: BL7825(1) en H134.

Verkuyl 1971, 287-309; Te Winkel 1973,III,157; Worp 1970,I,400.

Johan Bodecher Benningh

NNBW IV, 178-179; MEW I, 458.

28

I. BODECHERSBENNINGHS // DIDO // Oft' HeyllooseMinnetocht. // TREVRSPEL // (typografischornament) // TOT LEYDEN, // By Iacobus Beecke, Boeckvercooper, woonende // op de Breede straet,int jaer M.D.C. XXXIV.

Kolofon: Gedruckt tot Leyden, By Ian Claesz. van Dorp, op Marendorp // in de vergulde Son, Anno1634.

V - P

V: Gonstige, wijse Leeser door F. van Leeuwen de Gouda.P: Dido; Anna; Schaer van Carthaegsche Maeghden; Aeneas; Achates; Ascanius; Schaer vanTroiaensche Bootsgesellen; Ivno; Venus; Schaer van Iaeghers; Mercurius.

Achter het stuk staat de datum ‘Mense Octob. CI .I C. XXXII.’ (1632).

*AUB: 690F19; BM: 11754.bbb.7.; BN: Yi.700; KH: 448J187; MNL: 1089B3; SBH: 129A5 en129A6:1 en 122A29:2; UUB.


33

Van Hamel 1973,149,172; Kalff 1906, V,103; Te Winkel 1973,III, 145; Worp 1892,186-187; Worp1970,I,294.

Reinier Bontius (De Bondt)

NNBW IV, 197.

29

(g) Belegering ende het Ontset // der Stadt (g) // LEYDEN, // (g) Geschiedt inden Jare 1574.Beginnende // den 27. May / ende eyndigde den derden Octobris / // seer levendigh Afgebeeldt (g) //DOOR // REINERIVSBONTIVS. // (g) Gedenckwaerdig voor alle vrome Christenen. (g) // (gravure:twee mannen die met de ene hand het wapen van Leiden en in de andere hand respectievelijk eenbrood en drie vissen houden) // GEDRVCKT tot LEYDEN. // (g) By CarelWernerusz. van Tuernhout/ (g) // - // (g) Voor (g) GYSBERT de VVIT, (g) Boeck-verkooper / Woonende op de // Hooge-woert.Anno (g) 1645.

Kolofon: GEDVRCKT [sic] tot LEYDEN. // - // (g) By CarelWernerusz. van Tuernhout / // Woonendeop 't Hoeckje van de Heere-steegh / inde // Gekroonde Vogelen-Sangh. Anno (g) 1645.

O - E - P

O: Dedicatie aan Wilhelmus Bontius.E: M. H. [sic] Besteben, Beraemt ten besten; B. Kroes, Tkruys verheerlijckt; Isaack Elsevier.P: Leytsche maecht; Gouverneur Verdoes; Leytse Raet; Stadts Capiteynen; Rey van Burgers; Reyvan vrijbuyters; Rey van muyteneerders; Strijdtbre Invvoonders; Rey van Boeren; VVees Iongen;Boer; Rey van Leytschemaechden; Drie klagende Burgers; Den Prince van Oranje; Louwiis de BoysotAdmirael van Zeeland; Den tijt; Den boode; Soldaet alleen; Brouckhoven Schout; Verscheydevertooninge; Baldeus oversten van't Spaensche leger; Carion Capiteyn; Don Allonso; Geraert vanSichem; Spaensche Soldaten; Trompetter; Soldaet alleen.

BM: 11755.b.5; *BN: Yi 688.

Bergman 1870; Hogedoorn 1968, 70-73; Terwen 1978; Te Winkel 1973, IV, 242-243; Worp 1970,I,382-384.


34

Pieter Bor Christiaensz.

NNBW VI, 160-163; MEW I,502-503.

30

Tvvee // TRAGI-COMEDIEN // (g) In prosa / // D'eene van (g)

31

Appollonius (g) Prince van Tyro. (g) // Ende d'ander // (g) Van den zelven / ende van (g) Tarsia // (g)syn Dochter. (g) // 'tKort inhoudt volght naer de Voor-reden. // (g) Wesende niet alleen lustich endevermackelick om lesen: // maer oock vorderlick om weten / hoe men hem in voorspoedt endeteghenspoedt // behoort te draghen. (g) // Door P.B.C. // (vignet: zeilschip) // IN 'sGRAVEN-HAGE,// (g) By Aert Meuris / Boeck-verkooper // woonende in de Pape-straet / in // den Bybel. (g) 1617.

A - O - I - A - P

O: Voor-reden aan Pieter Bor Iansz.A: 't Boeck tot den Besienders; Tot den Berispers (m); Sonnet.P: Appollonius, Prince van Tyro; Guido; Doria, syn Wijf; Elimatus, een oudt Man; Fama; Bode, vanden Koninck Antiochus; Verdriet en Blijschap, Nichte en Neve; Strangulio, Overste der Stadt Tarsien;Dionisiades, syn Wijf; Argutus, Schipper ofte Stuerman; Piscator, een Visscher; Simplicia, syn Wijf;Verneem-al en Veel-snaps, twee vrouwen, zijnde Nichten; Altistratus, Koninck van Pentapolitanen;Lucinia, syn Dochter; Ardonius, een Hertoghs Sone; Philautus, een Graven Sone; Phesostris, medeeen Graven Sone; Ligosides, Voester van Tarsia; Tarsia, Dochter van Appollonius; Cerimonis, Doctorin de Medicijnen; Ionathan, syn Discipel; Sofia, syn Dienaer; Theophilus, een Landt-man; Simple,een Sot; Ardusio, Dienaer vanAppollonius; Twee Bootsghezellen; Athanagoras, Prince vanMithilenen/de man van Tarsia; Aposiatus, een rijck Edelman; Leno, een Roffiaen; Eenighe Burgheren.

Begin van het tweede deel (fol. 43 ro): (g) Het tweede Deel ende // vervolch van 'tleven ende gheschie-// denissen van den Prince Appollonius van Tyro/ // ende van syn Dochter Tarsia. (g)

De twee delen zijn samen uitgegeven. De paginering loopt door, en het tweede deel heeft geenafzonderlijke titelblz. of lijst van personages.

AUB: Port. ton. 5-33; BM: 11755.bbb.42; BN: Yth.66274; GB Rotterdam; KH: 8F67; SBH: 129A10;*UFSIA: Ren Dra; UBG: BL419.

Kalff 1906, V,87; Rens 1977a,84-85,227; Worp 1970,I,372-373.


35

Willem vander Borcht


32

VV. VANDER BORCHTS // ROSIMVNDA // TREVR-SPEL, // Ghespeelt tot eene af-scheydt vande Lief-hebbers der Rijmer // konste binnen Brussel op het Stadt-huys. //Mitsgaders eene Antwoordtop de Vrage (wat oft beter is peys oft oorloge?) // uyt-ghesonden van weghen den Hooft-man vanOnse L. Vrouwe // Krans-kamer binnen Brussel, in't jaer 1650. // door den selven Autheur. // (vignet)// TOT BRUSSEL, // By GVILLIAM SCHEYBELS, ghesvvoren Drucker ende // Boeck-verkooper,in de Korte-Ridder-strate, // in S. Ian-Baptist. // - // M. DC. LI.

Kolofon: Tot Brussel, By GVILLIAMSCHEYBELS, ghesworen // Drucker, in de Korte-Ridder-strate,in S. Jan Baptist.

O - I - P - B(n)

O: Aan Sr. Henrick Bodri.B: Antwoorde op de Vraghe, Wat oft beter is Vrede oft Krijgh? door W. vander Borcht.P: Acteurs: Alboinus, Koningh van Lombardyen; Rosimunda, Koninghinne; Helmiges, Hof-meester;Perideus, Legher-vorst; Diletta, Staet-jonghvrouwe der Koninghinne; Achates, Overste van de zeeofte Admirael; Den geest van Cunimundus, vader van Rosimunda; Raserny, Haet ende Wraeck,schimmen; Dry Hop-mannen van't legher van Perideus; Longinus, Stadt-houder des Keysers in Italie;Eenen Staet-Jonghen ofte Pagie; Thys; Lys; Ghebuer-man.

BN: Yi.873; KB: 8e cl.XIII.,C.vand.; *KH: 448J196; SBH: 129A11; UBG: BL64013.

De Baere 1945, 106; Bib. Belgica I, 320,B.31; De Grieck 1926, 21-23, 28-29; Van Hauwaert 1893,69-70; Knuvelder 1971, 597-598; De Maeyer 1943d; Rombauts 1952, 448-449; De Ronde 1930,114-121; Snellaert 1845, 294-295; Te Winkel 1973, IV, 37; Worp 1970, II, 110.

Lambert van den Bos(ch)

NNBW IV, 231-232; MEW I, 513.

33

CAREL DE NEGENDE, // anders // PARYSCHE // BRUYLOFT, // Door // L.V.B. // (gravure:afbeelding van de moord voor de woning van Coligny, wiens lichaam uit het raam geworpen wordt;in de rechterbovenhoek de woorden ‘Parisse Moort’.) // Ghedruckt Anno M. DC. XLV.


36

I - P

P: Coninck Carel de negende van Vranckrijck; Oude Coninginne; Coninginne van Vranckrijck;Hartogh van Anjou; Coninck van Navarre; Prince van Condé; Admirael van Vranckrijck; Telingny;Hartogh van Guise; Pilles; Hartogh Aumale; President; Baroen Pardillaw; Grave vanMontgommery;Beauvois; Fonteny; Vidame de Chartres; Nanceo, Capit. van de wacht; Quercy en Pruneaux, Heerenvan Raet; Raetsheer; Montrevel; Chailli; Movin, Capit; Proserpina; Wraeckgierigheyt; Bedroch;Gabriel, Godtsgesant; Sarlaboux en Besme, moorders van de Admirael; Bode; Margarita Valesia,Conincks Suster; Eenige Edellieden.

*AUB: Port. ton. 56-19; BN: Yth. 66536; SBH: 129A14.

Anslo 1958,27-38; Duits 1981b; Worp 1970,I,300.

34

LINGUA: // Ofte Strijd tusschen de // TONG, // En de // VYF ZINNEN, // Om de Heerschappy. //Gespeelt op de Amsterdamsche Schouburg. // (typografisch ornament) // t'AMSTELDAM, // - // ByGERRIT van GOEDESBERG, Boeckverkoper op't Water, // tegen over de Nieuwe-brug, in de DelfseBybel. 1648.

O - PR - PO: Aan Marten Kretzer door L. vanden Bosch.PR: Voor-reden gesproken door Retorika.P: Steelende persoonen: Tonge; Leugen; Gevoelen; Gezicht; Reuk; Smaek; Gehoor; Appetijt; Fantastes;Verzieriig; Gemeene Zin; Memory; Gedachten; Licht; Den Hemel; Jongen van 't Gezicht; Herault;Comoedus; Jongen van de Reuk; Tabak; Een Jongen met Bier; Dronckenschap; Slaep.

Première A.S.: 14 september 1648.

Vertaling van Thomas Tomkis Lingua, or The Combat of the Tongue and the Five Senses forSuperiority.

AUB: 691B86; BM: 11754.g.21; BN: Yi.801; *KB: V.B.6174; KH: 491L59; MNL: 1091B20 en1124A19; UBG: A6030.

Van Hamel 1973,72; Kalff 1906,V,134; Meeus 1980; Worp 1970,I,412.

35

L.V. Bos. // RAMPZALIGE // LIEFDE // Ofte // Bianca Capellis // TREURSPEL. // Gespeelt opd'Amsterdamze Schouburg den 25October, ANNO 1649. // (typografisch ornament) // t 'AMSTERDAM,// - // Gedrukt by JAN van HILTEN, Boekverkooper in de // Beurs-straat, ANNO 1649.


37

E - P

E: L. de Fuyter.P: Sprekers: Francisco de Medicis, jong hartog van Florencen; Ferdinand de Medicis, Cardinaal, zijnbroeder; Bianca Capellis, 's hartogs byzit, daar na hartogin; CamillaMorosini, byzit van Pedro; Pedro,man van Bianca; Antonio en Martio, broeders van Camilla; Galeasso, Antonello en Gradasso, drieBravoos; Fabio, edelman van den hartog; Catharina, kamenier van Camilla; Lelio, dienaar van denhartog; Ferrante, Pagie van den Cardinaal; Grillo, dienaar van Jacobino; Nicolo, dienaar; Bode; Iannet,kamenier van Bianca; Iacobino, karker-bewaarder.

Première A.S.: 25 oktober 1649.

AUB: 691B59; BN: Yi.884; KH: 448J97; *MNL: 1091B84; SBH: 129A16:1; UUB.

Kalff 1906,V,121; Worp 1970,I,329.

Geeraerd vanden Brande


36

TRAGICOMEDIE, // ROSALINDE // Hertoginne van Savoyen, // Op den Reghel: // Ghelijck alsvoor de son den dicken mist verdwijnt, // Soo vliedt de loghen oock, als waerheyts strael verschijnt.// Vertoont, by de Reden-rijcke Gulde, van onse Lieve // Vrouvve, ghenaemt de // GOVD'-BLOM.// In Rijm-Conste voor-ghestelt, // Door Geeraerdum vanden Brande, Facteur der selver Gulde. //(vignet met het devies ‘Brandt in Liefde’) // T' ANTWERPEN, // (g) By Jacob Mesens / op deLombaerde veste / Anno (g) 1642.

A - O - I - P - A(n) - E(n)

O: aan het bestuur van de stad Antwerpen.A: Sonnet; Tot Momus (m).E: Rust in vrede (= A.V.B.); Iacobus Maymael, De hop' gheeft moet.P: Alradus, den Hertogh van Savoyen; Rosalinde de Hertoginne; Serballo, eenen Franschen Grave;Graterus; een Spaens-Edel-man; Rogalde, den Neve van Serballo; Gontanus, edelman; Famasta, devoester van Rosalinde; Gasto, dienaer van Graterus; Ramos, dienaer van Serballo; Abdias, eenenHermijt; Gielen-Leep-oogh, een ouden Quidam; Truy Schoffels, een keuken maert; Twee ghesanten,van Vranck-rijck.

Snellaert 1845, 294 dateert deze eerste druk verkeerdelijk op 1641.*BN: Yth.68239.


38

Van Hauwaert 1893, 66-67; De Grieck 1926, 29-33; Keersmaekers 1957a, 260-261, 290; De Maeyer1943e; Van Praag, 253-254; Rombauts 1952, 448; De Ronde 1930, 113, 121; Snellaert 1845, 294;Te Winkel 1973, IV, 58; Worp 1970, II, 110.

37

LA GITANILLA // (g) Blij-eyndigh-Treur-spel / (g) // Van Constantia (Dochter van Don Ferdinan-// dus, d'Asseuede Ridder van Calatraua) // Ghenaemt het Spaens // HEYDINNEKEN, // Hoe syghestolen wesende (naer veel seltsame ghe- // vallen,) ten lesten weder bekent gheworden is: // totgroote blijschap van haere Ouders. // Vertoont op de Redenr-ijcke [sic] Camer, van onse Lieve Vrouwe// ghenaemt de GOVD'BLOM: // In Rijm-Conste voor ghestelt, // Door GEERAERD' VANDENBRANDE. // (gravure door F. Bouttats) // t'ANTWERPEN. // (g) By JacobMesens / op de Lombaerdeveste / Anno 1649 (g).

O - E - I - E - P

O: aan Iohannes Petrus van Eyck.E: G vanWolschaten, Croon tot loon; I. Lescaille; I. Dierkens; I.I. Schipper; Rust in vrede, (=A.V.B.);I.H. Krul; Phil. Michielsen; Bestiert u sinnen; C. Sammers, Seghen baerd haet.P: Don Ferdinandus, Vader van Constantia; Vrouwe Elisabeth, de Moeder; Don Silvis, SpaensEdelman; Constantia, het Heydinneken; Don Diego, Spaens Edelman; Christina, een SpaenscheIouffrouw;Maiombe, een out-Hey-wijff; Norbus, een Hey-man; Phalis, een Heyman; Andreas, dienaarvan Don Siluis; Gonsael, Dienaer van Don Diego; Foxso, eenen Landt-man; Palo, eenen ErmenHuys-man.

BN: Yth.68238; *UBG: BL7690.

Arents 1962, 144-145; Van Hauwaert 1893, 67-68; De Maeyer 1943e; Van Praag, 77; Rombauts1952, 448; De Ronde 1930, 113; Snellaert 1845, 294; Te Winkel 1973, IV,47; Worp 1970, II,109.

Geeraerd Brandt

NNBW VI,184-187; MEW I,539-540.

38

De VEINZENDE // TORQUATUS, // TREURSPEL. // La folie dissimulée est en quelque façon unegrande sagesse. // (vignet: waterput met onderschrift ‘ELK ZYN BEVRT’.) // t'AMSTELDAM,Gedrukt by Iacob Lescaille. // - // Voor ABRAHAM DE WEES, Boekverkooper op den Mid- //deldam, in't Nieuwe Testament, in't jaar 1645.


39

G - O - E - I - P - (B)G: scène uit het spel. (in ex. SBA).O: aan Astrea door G. Brandt.E: C. Barlaeus; Henrick Bruno.B: (in ex. AUB) Traanen over de doodt van den heer Niklaas van Reeden, Burgermeester der keizerlijkevrije Rijxstadt Breemen door Non obstant.P: Treurspeelders: Torquatus, prins van Rome; Iunius, vriendt van Torq.; Noron, Roomsch keizer,Torq. oom; Popillius, Metellus, Lentulus en Sabinus, Raaden van Nor.; Iuliane, Pizoos zuster; Pizo,veltheer; Tiggellinus, broeder van Piz. en Iul.; Geest van Manlius, Torq. vaader; Plancina, Torq.moeder; Servilius, overste der lijfwacht; Servius, staatjongen van Sabinus; Byrrhene, kooningin vanThessaliën, Norons boel; Pamphile, zuster van Byrr.; Marcellus en Iulius, zoontjes van Nor. en Byrr.;Geest van Norons moeder.

Première A.S.: 6 oktober 1644.

*AUB: Port. ton. 20-23; BM: 11755.cc.59.(1.); BN: Yi.953; KH: 787K7; *SBA: C257269 (titelblz.ontbreekt); SBH: 129A17; UBG: BL8559(7).

Downs 1971, 159-162; Kalff 1906, V, 73,120; Verkuyl 1973a; Te Winkel 1973, IV,102-103; DeWitte van Citters 1873, 142-143; Worp 1892, 245-249; Worp 1920, 97,124-125,145,175; Worp 1970,I, 327-328; Zuidema 1905a, 160.

Gebrand Adriaensz. Bredero

NNBW VI, 192-198; MEW I, 548-550.

39

G.A. BREDEROOS // (g) Treur-spel (g) // Van // RODD'RICK // (g) ende (g) // ALPHONSVS. // (g)Eerst ghespeelt op de Amsterdamsche Kamer / in't // Jaar 1611. Ende daer na vervat 1616. (g) // Opde Reghel: // De Vrunden moghen kyven; //Maar moeten Vrunden blyven. // (vignet: wapen vanAmsterdam) // t' Amsterdam. // - // (g) Voor Cornelis Lodewijcksz. vander Plasse / // Boeck-verkooperaande Beurs // in d'Ita= // liaansche Bybel. Anno 1616. (g)

Achteraan: Ghedicht en voleyndt in 't Jaar sestienhondert en elf.

O - V - E - I - P.

O: aan Huyghe de Groot.V: Voor-reden aande Liefhebbers der Nederlandtsche Rym-Kunst.E: G. Martens, k'Betrouw in een; Men spieghelt sacht aen anderen; Qui-na Dieu, na rien, (= KarelQuina); Non Nobis, (= J. Franssoon).


40

P: Personen: Alphonses; Rodderick; Elisabeth, de Ioffrouw; Nieuwen-Haan, de knecht; Griet Smeers,Dienstmaarte; 2 Chooren, Staat-dochteren; Coningh Ferdinandus; Al-Mijn en Haal-Na, Edellieden;Geeraldus, een verliefde Vryer; Bode; Orondatus, den Indiaanschen Rover.

Opgevoerd in 1611.

Moderne uitgave door C. Kruyskamp (Bredero 1968).

AUB: Port. ton. 59-18; BM: 11755.bb.68(2.); BN. Yi.881; KH: 853G7; MNL: 1501G34; SBA:C69957; *UBG: BL6880(4).

Bredero 1968; Ten Brink 1858, 149-166; Overdiep 1948, 282-294; Rens 1968; Rens 1977a, 77,227;Smit 1968, 19,33; Unger 1884a, 33,A; Witstein 1975a; Worp 1920, 20,48; Worp 1970, I,262-263.

40

G.A. BREDEROOS // GRIANE. // (g) Op zyn Spreuck // Het kan verkeeren. // Eerst Ghespeelt 't (g)AMSTELREDAM (g) Sondaghs // voor Kermis / 'tJaer 1612. doch gedruckt // vier Jaren na dat'tgespeelt is. // (vignet: wapen van Amsterdam) // t' AMSTERDAM, // - // Voor CORNELISLODEWYCKSZ. // VANDER PLASSE, Boeckvercooper // aande Beurs, in d'Italiaansche Bybel.1616.

Kolofon: t'AMSTERDAM, // - // Ghedruckt by Paulus van Ravesteyn. // ANNO 1616.

O - E - V - I - E - P - A(n)

O: Toe-schrijvingh aan M.P.D.V: Voor-reden aande Verstandichste Rymers der Nederlandtsche Poësye.E: Antiqua virtute & fide, (= Martinus Becanus ?); B.V. (= B. Verbiest; Non Nobis (= J. Franssoon);Qui-na Dieu, na rien, (= K. Quina).A: Vereeringh aende Waan-bet-weters (m).P: Speelders: Bouwen Lang-lijf, een boer; Sinnelijcke Nel, Sijn Wijf; Florendus, de prins; Griane, deprinces; Lerinde, de voedster; Frene, een ridder; De Keyser Remicklus; Kaniam, Keysers Soon; 2.Chooren; Tarisius, een Prins; Een knecht; Keyserin; Een Ionghen; Kardin, een knecht; De Tydt; DePrins van Peere; Promptalion; Oudin; Hermide; Palmerin.

Opgevoerd op 17 september 1612. (Worp 1920, 20)

Moderne uitgave door F. Veenstra (Bredero 1973a).

AUB: 461F82) en 976B151); BN: Yth.66579; KH: 447G86;MNL: 1241H38; Niedersächsische Staats-und Universitätsbibliothek


41

Göttingen: 80. Poet. Dram. IV, 588; OesterreichischeNationalbibliothek: +44.T.92; *UBG: BL6880(5);UUB.

Bredero 1973a; Ten Brink 1858, 167-187; Overdiep 1948, 294-298; Rens 1974a; Rens 1977a, 78,227; Van Selm 1982; Unger 1884a, 36; Veenstra 1972; Worp 1895, 153-154; Worp 1920, 20, 30-31,69, 70; Worp 1970, I, 361-363.

41

G.A. BREDEROOS // (g) Over=gesette (g) // LVCELLE. // (g) Ghespeelt by d' Oude Kamer (g) //IN LIEFD' BLOEYENDE, // t' AMSTERDAM, // (vignet: wapen van Amsterdam) // 't Amsterdam,// (g) Voor Cornelis Lodewijcksz. vander Plasse / // Boeckvercooper aande Beurs / in d'Italiaen= //sche Bybel. (g) ANNO 1616.

Kolofon: (vignet: Elias wordt door de raven gevoed) // t'Amsterdam, // - // (g) Ghedruckt by Paulusvan Ravesteyn. (g) // Anno 1616.

O - V - I - E - P

O: Toe-eygheningh aan Tessel-scha Roemers Dter.V: Aan de Lesers en Liefhebbers der Nederlandsche PoesyeE: A. de Koning, Blijft volstandich; Qui-na Dieu, na rien, (K. Quina); Lijdt en hoopt, (= ReinierTelle).P: Baron; Adellaer; Pannetie-Vet; Carponny; Lecker-Beetie; Ascagnes; Lucelle;Margriet; Apoteecker;C. Baustruldes; Ian-Neef.

Vertaling van Louis Le Jars Lucelle (1576), (Worp 1970, II,122).

Moderne uitgave door C.A. Zaalberg en M.J.M. de Haan (Bredero 1972).

AUB: 461F83); BN: Yi.799; KH: 853G8; MNL: 1091B34; *UBG: BL5011(8).

Bredero 1972; Ten Brink 1858, 188-208; Overdiep 1948, 305-307; Rens 1973b; Rens 1977a, 81,227;Unger 1884a, 46; Worp 1920, 20,70, 94; Worp 1970, I,362-363.

42

G.A. BREDEROODS // (g) Stommen Ridder, (g) // Ghespeelt op de Nederduytsche Academie, // in'tIaar ons Heeren 1618. // (vignet: wapen der Academie, het onderschrift ‘Yver’ en het randschrift‘FERVET OPUS REDOLENTQUE THYMO FRAGRANTIA MELLA’) // T'AMSTERDAM. // - //(g) Voor Cornelis Lodowijcksz. vander Plassen / Boeckver= // kooper / aande Beurs / indenItaliaenschen Bybel. 1619. (g)


42

Kolofon: (vignet: lelie onder de doornen, met randschrift 'Ghelijck een lelie onder de doornen So ismijn vriendinne onder de dochteren. Cant 2.2.) // T'AMSTERDAM. // - // (g) By Nicolaas Biestkens/ inde Lelie onder // de Doornen. (g) 1619.

V - E - P

V: Tot de konst-beminnende Lesers door C.L. vander Plasse.E: T. Hartoch, Yvert na't recht; A.V. Mildert, Weest milt; I.I. Scheepmaker (2); L. EBA. S, (= L. abEmda Studiosus?) C. Biestkens, Wie weet wanneer?P: Keyser of Soudaan; Lethea, Keyserin; Aartsche Diana, Keysers Dochter; Aardighe, Keysers Nicht;Palmerin, de stommeRidder of Zeegeheer; DenMoorschen Ridder; Dominus Gratianus; Brandemant;Ammaran, met zijn vier Broeders; Een Schilt-knecht; Philebart, Hereman, Alderecht, VVarenaer enLimius, Edel-lieden; Twee Turksche Iagerinnetjes; Chooren; Amoureusje, de knecht; Manshooft;Moersgoelick; Modde van Gompe; Twee Iaghers.

Onder het stuk staat de datum 8 juni 1618.

Opgevoerd in 1618.

Moderne uitgave door C. Kruyskamp (Bredero 1973b).

AUB: 461F86) en 505E276); BN: Yi.895; KH: 448J58; *LUB: Bijz. Gedr. Werken; UUB: BM kastVI A 41.

Bredero 1973b; Ten Brink 1858, 209-244; Overdiep 1948, 298-301; Rens 1974c; Rens 1977a, 91,227;Unger 1884a, 61; Witstein 1974; Worp 1885; Worp 1920, 94,125; Worp 1970, I,362,363.

43

G.A. Brederoods // ANGENIET. // Vertoont op d'Oude Kamer // In Liefd' Bloeijende, den XXij. //October, 1623. In // AMSTELREDAM. // (vignet: wapen van Amsterdam) // T' AMSTELREDAM,// - // Voor Cornelis Lodowijcksz vander Plasse, Boeck- // verkooper, wonende op den hoeck vandeBeurs, // in d'Italiaansche Bybel. 1623.

Kolofon: t'AMSTERDAM. // - // [civ] Ghedruckt by [civ] Paulus van Ravesteyn. // ANNO 1623.

V - I - P

V: Aen den Leser door Cornelis Lodewycksz. vander Plasse.P: Roosen-daal, Angnieten Vader; Klaremondt, Angnieten Moeder; Angniet, de Vryster; Kloridon,De toot-ghesette Vryer; Anna, Angnieten Nicht; Endimyon, de Vryer; Melimpior, Kloridons vriendt;Beatrix, een out Besje; Iupiter; Neptunus; Pallas; Saturnus; Mercurius; Mars; Herculus; Vulcanus.


43

De eerste drie bedrijven zijn door Bredero ondertekend, het vierde en het vijfde bedrijf door J.J.Starter.

Opgevoerd op 22 oktober 1623.

Moderne uitgave door P.E.L. Verkuyl (Bredero 1982).

*AUB: 461F89) en 078-116; BN: Yth.66104; SBH: 129A499.

Bredero 1982; Ten Brink 1858, 245-272; Brouwer 1940, 108-113; Brouwer 1948b, 327-328; Kalff1906, IV,146-147; Kalff 1915a; Kleerkooper 1911, 17, nr. XVI; Knuttel 1949, 121-123; Overdiep1948, 302-303; Rens 1977a, 96,227; Unger 1884a, 65; Te Winkel 1973, III,156; Worp 1970, I,362.

Jacob Cats

MEW II, 65-67; NNBW VI, 279-285.

44

(gegraveerde titelblz. met opschrift)I. Cats / KONINGK / LYKE / HERDERIN / NE / ASPASIA / BLYEYNDEND / SPEL.

Met afzonderlijke titelblz. en paginering opgenomen in: Alle de //WERCKEN, // So ouden als nieuwe,// van de Heer // IACOB CATS, Ridder, // oudt Raedtpensionaris // van // HOLLANDT, &c. // t'Amsterdam, // By IAN IACOBSZ SCHIPPER 1655. //Met Privilegie.

I - V - P

V: Aen d'Aenschouwers (v).P: Damon, een Herder; Philos, Damons vrient, mede een herder; Aspasia, een Herderinne; Phorbas,een Koolman; Lodippe, een Spoockster; Lepante en Milanor, Hofghezanten; Alexis, Vader vanAspasia; Palemon, een bedaeght Huysman; Cleon, een boerejongen; Aulicus, een Hovelingh; Eutrapel,een Ridder; Phryx, de Schalcknar van 't Hof; Celer, een Page; Nestor, een Laquay; Cyrus, de Keyser;Theon, een van 's Keysers Ontfangers; Pancaste, Chariclea, Lamia, Phryne, Lais en Aegle, HoofscheIonkvrouwen; Phorax, een Hooftman; Alcippes, een Hofjonker; Parisatis, 's KeyserMoeder;Majombe,een tweede Spoockster; Phaon, 's Keysers Heraut.

Volgens Ten Berge 1977, 130 en 1979, 244 dateert het stuk van 1644.


AUB: 611A19; BM: 11565.k.4; BN: Yi.383 en Yth. 66233; KH: M111H17; LUB: 1482B242 en1018C83; MMW; NUB: 17Cat1, Instituut Nederl. en 25.a.4.; Prov. Bib. Leeuwarden; Prov. Bib.


44

Middelburg; SBA: C14770; SBH: Dir. 850A16; *UBL: Bib. Theologie 45 10 E 7; UUB.

Ten Berge 1976; Ten Berge 1977; Ten Berge 1979, 136-144, 176-177, 244; Van Es 1948, 89-90; DeJonge van Ellemeet 1887, nr. I,1; Krispyn 1981; Schenkeveld - van der Dussen 1978; Smits-Veldt1978, 60-61, 96-98; Worp 1970, I, 386-387.

Guilliam Caudron Sr.

Frederiks en Van den Branden 152.

45

(Nabugodonosor.)

Het spel draagt in het handschrift geen titel. Keersmaekers 1957b,70 veronderstelt dat het stukoorspronkelijk Spel van Zedechias Zedechias of van Hierusalems Ondergang heette.

Er is geen afzonderlijke lijst van personages. Boven de scènes vinden wij de volgende namen:Nabugodonosor; Nabuzardan; Megarus; Zedechias; Saphatias; Jhedelias; Jucael; Jeremias; Phasur;Juchal; Abedmelech; Kinderen; Scherprechter.

Over de datering is men het niet eens: Keersmaekers 1957b, 70 dateert het spel tussen 1612 en 1622,Asselberghs 1961 tussen 1605 en 1610, en Van der Heyden 1962 op 1606.

Moderne uitgave door A.A. Keersmaekers (Keersmaekers 1957b).

Handschrift in het Stedelijk Archief te Aalst nr. X48c

Asselbergs 1961; Van der Heyden 1962; Keersmaekers 1957a, 236-238; Keersmaekers 1957b;Knuvelder 1971; Rens 1977 a, 78, 228.

46

ROSIMONDA // treurspel // uyt het Latijn van den Eerw: ende geleerden p: // J van Zevecote Augint' Vlaemsche overgestelt bij // Guilliame Caudron dichtsteldere der Camere van S. Catharijne // totAelst.

O - E - I - P

O: aan het bestuur van het Augustijnencollege te Gent.E: F. vander Beken; anoniem.I: Inhoud ofte verklaringe.P: Persoonen: Ziele van Cunimundus; Rosimonde; Diletta; Helmiges; Edelman; Soldaten; Ziele vanAlboinus; Longinus; Ouderlinck; Choor.


45

Keersmaekers 1960, 51 dateert het stuk op 1622.

Vertaling van Jacob van Zevecote Rosimunda (1621), (Keersmaekers 1960).

Moderne uitgave door A.A. Keersmaekers (Keersmaekers 1960).

Handschrift in het Stedelijk Archief te Aalst nr. X48a.

Keersmaekers 1957a, 235-236; Keersmaekers 1957b, 74; Keersmaekers 1960; Knuvelder 1971, 587;Rens 1977a, 95-96, 228.

47

(David)

Geen titelblz. In margine staat met een andere hand: ‘het spel van David staet hier naer ende is verbetertende ghespelt by de Catharinisten int jaer 1682.’.

Onder het stuk: Conste verheught // Caudron // Gheregistreert by mij onderschreuen gulde= // broedervande Camere vande H maghet // Catharina den tweeden derden & andere // daeghen vande maentseptembris 1639. // p van Hecke

P: geen lijst van personen; boven de scènes worden de volgende personen vermeld: Dochters vanIsraël; Saul; Samuel; David; Jonathas; Achinas; Pythonissa; Amalechiet; Rechtveerdigheyt.

In 1682 is het spel door Guilliam Caudron Jr. omgewerkt tot een spel met 5 bedrijven en heet danSauls Vall' tot Davids Klemm' (Keersmaekers 1957a, 238).

Handschrift in het Stedelijk Archief van Aalst nr. X48c.

Keersmaekers 1957a, 236-239; Keersmaekers 1957b, 73.

Pieter Adriaansz. Codde

NNBW III,245.

48

P.A. Codde // ALFREDA. // Droef-Eyndend'-Toneel-Spel. // Non Hospes ab Hospite tutus. // (vignet:wapen van Amsterdam) // t'AMSTERDAM, // - // Gedruckt by Nicolaes van Ravesteyn, // - // VoorJACOB HEERMAN, Boeckverkooper op den // Dam, in't Kruydtboeck. Anno 1641.


46

O - E - P

O: Toe-eygeninge aan Ioost van den Vondel.E: I. Soet.P: Sprekende Perzoonen: Edgar, Koningh van Engeland; Ludoval, Prins van Walles; Edmund enArthur, Graven; Ridzard, Tristan, Gilbert en Houmfrid, Ridders en Edellieden; Alfreda, Dochter vanGraef Marcomir; Bette, Staet-Ioffer van Alfreda; Kamerlingh des Koninghs; Pagie van Grave Arthur.

Première A.S.: 18 maart 1641.

Volgens Van Praag, 54-55 waarschijnlijk een zeer vrije bewerking van Lope de Vega Carpio Lahermosa Alfreda; volgens Te Winkel 1881, 106 een vertaling van Jean Rotrou's La belle Alfrède(1636).

AUB: 694G383) en Port. ton. 37-20; BM: 11755.cc.33; BN: Yth.66102; GUB; KH: 504B164; MNL:1090E67; SBH: 73G3:2; *UBG: H763(3).

Van Hamel 1973, 57,205; Van Praag 54-55; Smits-Veldt 1979, 248-249; Te Winkel 1881, 106; TeWinkel 1973, IV,276; Worp 1898; Worp 1970,I, 325-326.

49

P.A. CODDES, // HERDOOPERS // Anslagh op // AMSTERDAM. // Den x. May, 1535. //TREUR-SPEL. // Plebs furibunda ruit. // (vignet: wapen van Amsterdam) // t'AMSTERDAM, // - //Voor Dirck Cornelisz. Hout-haeck, Boeckverkooper // op de Nieuwe-zijdts Kolck, Anno 1641.

G - O - I - P

G: scène uit het spel (?).O: Toe-eygheningh aan Marten Codde.P: Boose Geest; Ian van Geel, Iacob van Kampen, Henrick Goedbeleyd en Rey, Herdoopers; Dirckden Otter en Ian Hollesloot, Schepenen; Mr. Pieter Colijn en Gozewijn Rekalf, Borgermeesteren;Boode; Coenraed, Prins van de Rederijckerskamer; Rey van Borgers; Verklicker; Bultenaer; Vincent,zijn Buerman; Schouwts dienaer; Ratelwaght; Dienst-maeght; Graef van Hooghstraten.

Première A.S. 23 mei 1641.

AUB: 689C92 en Port. ton. 34-11 en Port.ton. 59-16; BM: 11755.c.14. en 11754.bbb.15.; BN:Yth.66195; Catalogus Thysius 1879,220; GUB; *KB: V.B.6174; KH: 760E6O; MNL: 1090B54;*SBA: C257280 (titelblz. ontbreekt); SBH: 129A21:2; UUB.


47

Kalff 1906, V,104; Smits-Veldt 1979, 248; Smits-Veldt/Teusink 1978, 52-54,88-90; Worp 1892,239-240; Worp 1920, 10,106,109; Worp 1970, I,296.

Jacob Janszoon Coleveldt

Van der Aa 1852, II, C 190.

50

I.I. COLEVELDTS // (g) Hartoginne van (g) // SAVOYEN // Treur-Blyd'-Endend-Spel. // Hoe seerdoor valsche Min 't vergiftigh Hart comt stoocken, // Soo laet Godt nimmermeer het quadeonghewroocken. // Ghespeelt op d'Amsterdamsche Camer, den 9. April 1634. // (gravure) // t'AMSTERDAM, // - // (g) Voor (g) Dirck Cornelisz Houthaeck, (g) Boeckvercooper op de //Nieuwezijdts Kolck. (g) ANNO 1634.

O - I(v) - P

O: Toe-eygheningh aan Ian Iansz Verwou.P: Don Jean deMendosse; Hartogh van Savoyen; Hartoginne van Savoyen; Coningh van Enghelandt;Grave Pancelier; Isabella, suster van Don Jean de Mendosse; Emilia; Apian; Neve des Graefs vanPancelier; Eerste en Tweede Edelman van 't Hoff des Hartoghs; Eerste en Tweede Raedtsheer van 'tHoff des Hartoghs; Edelman van Thurin; Edelman des Hofs van d'Hartogh; Edelman van den Coninghvan Enghelandt; Broeder Jacob; 'tGherucht ofte Fama; Trompetter in Spangien op den Tooren; HelscheGeest; Cupido; Bode van Vranckrijck; Bode van Enghelandt; Eerste en Tweede wachter; DienaervanMendosse; Dienaer des Hartoghs; Dienaer des Hartogins; Eerste en Tweede Soldaet van Spangien;Eerste en Tweede Pagie des Graefs van Pancelier.

In de opdracht aan Ian Iansz Verwou lezen wij: ...dit Spel ('twelck ick ontrent gheleden twaelff jaren/ uyt lust gherijmt hebbe.... Dit betekent dat het stuk rond 1622 zou geschreven zijn.

Opgevoerd op 9 april 1634.

AUB: 687B53 en 693H62; BM: 11754.g.22; BN: Yi.1301; Catalogus Thysius 1879, 199; GUB; KH:448J177 en M109C7; MMW; *MNL: 1090B255); SBH: 73G3:3; UUB.

Rens 1977a, 96,228; TeWinkel 1973, III,138;Worp 1892, 168;Worp 1920, 79;Worp 1970, I,377-378;Zuidema 1905b, 281.


48

51

I.I. COLEVELTS // (g) Droef=Eyndend'=Spel/ (g) // Tusschen // Graef Floris, en Gerrit van Velsen.// Op de Regel: // Eerst ghedaen, daer nae bedacht, // Heeft menigh in 't verdriet ghebracht. // (g)Gespeelt // Op de Brabantsche Camer / (g) Wt levender Ionst, // (g) in Amsterdam / daeghs naerNieuwe-Jaer/ // Anno 1628. (g) // (vignet: wapen van Amsterdam) // T'AMSTELREDAM, // - // (g)Voor CornelisWillemsz Blaeuw-laken / Boeck-verkooper / // woonende in S. Jans straet / in't verguldeA.B.C. (g)

O - E - I - P

O: Toe-eygeningh aan Hendrik Oetjens.E: P.R.N.; I. Sywerts (Kolm), Bemint de waerheydt; D. Gabry, Op Godt betrouwt; Conando B.; IeanPloucque, Rien impossible a Dieu; N. Fontanus, 'tHart springht in vreuchden.P: Graef Floris; Isabella de schoone, Boel van G. Floris; Luystervinck, Dienaer; Goet-hart, Dienaer;Philips van Wassenaer, Secretaris; 2. Edelmannen in't geweer; 'tGherechte der wel-gebore mannen;Cypier; Boer en Scherp-rechter; Fama; Post-Bode; Heer Gijsbert van Ysselsteyn; Heer van Zuylen,Heer Wolphert ter Veer en Heer Loes van Cleef, Adel des Graefs; Heer Gerret van Velsen; MachteltVen Velsen; Heer Harman vanWoerden; Heer Gijsbert van Amstel; Schilt-knaep van Velsen; Cathrina,Camenier van Vrou Velsen; Hemel-Rey, singende; Hemel-Rey, sprekende; Helsche Geest; Een Paap;Heer Gerret van Craeyenhorst, Heer Willem van Zaenden, Heer Willem van Teylingen en Heer Arentvan Benscop, Adel van Velsen.

Opgevoerd op 2 januari 1628.

AUB: 690F87 en 693H62; BM: 11754.bbb.16; BN: Yi.1300; KH: 448J176; *MNL: 1090B254); SBH:73G3:4.

Van Hamel 1973, 57, 74, 171; Kalff 1906, V,96; Te Winkel 1973, III, 137-138; Worp 1892, 168;Worp 1920, 76; Worp 1970, I,320.

Frederico Cornelio de Conincq (Deconinck, De Coninck).


52

COMEDIE // OP DEN REGHEL // Bedwongen liefde baert veel onrust', leet en' pijn: // Maer vryverkoren trouw is heyl en' medecijn. // (g) Verthoont den 18. October vanden Jare 1635. // op deCamer der (g) // VIOLIEREN. // Door F.C. de C. // (gravure: een verliefd paar in een doolhof) // (g)t' Antwerpen / By Jan Huyssens Boeckvercooper/ // woonende by de Nieu Borse. (g)


49

I - E - A - P

E: Si pax, Virebo; Hope voedt den arbeyt, (= P. Meulewels); Christophorus van Essen.A: In Momum (m).P: Don Garcia, Edelman; Don Rodrigo, Edelman; Emilia, Edel dochter; Den Vader van Emilia; DenGraef van Catalonien; Mostaert, Garcias knecht; Dry Roouers; Argenes, Touenaer; Een hof-jonckervanden Graef; Een dienaer vanden Graef; Twee lackeyen vanden Vader; Den Helschen gheest; DePagi van Emilia.


BM: 11754.g.81. (4); BN: Yi.1444; MPM: R50.44; *SBA: C50571; SBH: 129A47:3.

Van Hauwaert 1893, 64-65; Keersmaekers 1975, 48-49, 112-113; De Maeyer 1943e; Van Praag, 244;De Ronde 1930, 112-113; Snellaert 1845, 292; Te Winkel 1973, IV,57; Worp 1970, II,109.

53

TRAGYCOMEDIE // Op den Reghel. // De Liefde en 'tgeual speelt somvvijl met denmensch: // Maervvaere trouvv en deucht brenght hem noch tot sijn wensch. // Vertoont // Op de Camer der Violieren,den eersten // September deur F.C. de C. // (typografisch ornament) // T' ANTWERPEN, // By IanHuyssens, Boeckvercooper aen de nieu Borse. // Anno 1636.

V - P - I - E

V: Goetgunstighe Leser.E: I.R. de L.P: Coninck van Arragonien; Brisida, Princers van Arragonien; Capiteyn der Barbaren Struyckroouers;Tvveede Barbare roouer; Alexander; Orlando, sijnen dienaer; Graue van Rossilion; Eerste Raedtsheer;Tvveede Raedtheer; Eenen Edelman; Eenen knecht; Camenier; Pagie; Cipier; Klaes, eenen Boer;Lijs, een Boerin; Scharprechter.

Opgevoerd op 1 september 1636.

BM: 11754.g.81.(1.); BN: Yi.1443; *KB: II12823B; KH: 760E39; MPM: A4192; SBA: C16116;SBH: 129A47:4 en 129A48:1.

Van Hauwaert 1893, 65; De Maeyer 1943b; Van Praag, 250-251; De Ronde 1930, 112-113; Snellaert1845, 292; Worp 1970, II,109.


50

54

(g) Liefdens Behendicheyt. (g) // Bestaende // Inde listighe ghelijckvvesendtheyt eens anders, //SPEELWYSVERTHOONT // OPDECAMERVANDEGVLDE // VAN // SINTE LVCAS // diemennoempt de // VIOLIERE, // Ten af-scheyt van // SR. IOAN IANSSENS Prince der selve Gulde, // inAntwerpen den XXXI, May. // (vignet: bloempot) // T'ANTWERPEN, // (g) By Jan Huyssens / aendenieuw Borse / 1638. (g)

G - V - I - P

G: wapen.V: Aen alle konst-lievende Rijmbeminders.P: Don Alphonsus; Mallegijs, sijnen knecht; Don Carel; Don Ian; Aertus, knecht van Don Ian; Deneersten Waecker; Den tweeden Waecker; Don Felix; Claes, sijnen dienaer; Cornelia, Don Felixdochter; Lijn en Anna, haere dinstmaeghden; Doctoor Pancratius; Ioos, sijnen Ionghen.

Van den Branden 1914, 34 en Keersmaekers 1975, 50 schrijven dit stuk toe aan F.C. de Conincq.Snellaert 1845, 293 schrijft het toe aan Joris Berckmans. Dit laatste is echter weinig waarschijnlijkdaar Berckmans tot de Lierse rederijkerskamer behoorde en het hier duidelijk om een stuk van eenlid van de Antwerpse kamer gaat.

Opgevoerd 31 mei 1638.

*AUB: Port. ton. 34-1; BN: Yi.1444(2); SBA: C13595; SBH: 129A47:2 en 129A48:3.

Keersmaekers 1975, 50; De Maeyer 1943b; Snellaert 1845, 293; Van den Branden 1914, 34.

55

(g) Herdersche Ongestadicheyt (g) // Op den Sin // (g) Gheen Liefde sonder strijdt: (g) // SPEELWYSVERTHOONT // OP DE CAMER VANDE GVLDE // VAN // SINT LVCAS // diemen noempt de// VIOLIERE, // binnen Antwerpen. // Den 18. October.1638. // (typografisch ornament) //T'ANTWERPEN, // (g) By Jan Huyssens / aende nieuw Borse / (g) 1638.

I - P - A(n) - E(n).

E: P.M. (= Peter Meulewels).A:Waerschouwinghe (m), (p) door F.C.D.C. (= F.C. de Conincq).P: Celedon, Coridon, Hylas, Philander, Mopsus en Silenus, Herders; Galathea, Amarillis, Lucia, Celia,Laura en Cloris, Herderinnen; Ariaen, een boer; Truy, eene boerinne.


BM: 11754.g.81. (4.); BN: Yth.66594; *SBA: C62367; SBH: 129A47; UBG: 139D18 (onvolledig).


51

Keersmaekers 1975, 50,113; De Maeyer 1943b; Snellaert 1845, 292; Te Winkel 1973, IV,59.

Th. de Coningh

Van der Aa 1852, II, C, 204.

56

DEN ONDERGANCK // VANDE // MONARCHYE // DER PERSEN, ENDE HET // rampsaligheynde van Darius, haer-luyder // Coningh, Tragedissche wijse in // Nederduytsch ghedicht // by Th.de Coningh // uyt-gebeeldt. // Nihil est certium quam humanarum // rerum incertitudo. // Niet soogewis / in ellick dingh, // Op Aerdt is / als veranderingh. // (typografisch ornament) // INs'GRAVEN-HAGE, // - // Ghedruckt by Ioost Iansz Verheul, woonende op // de lange Gracht naestde Geele Laers: ANNO 1635.

O - V - I - P

O: Aan het bestuur van Holland, Zeeland en Friesland.V: Voor-redenP: Alexander de groote; Parmenion, Lieutenant Generael van syn Legher; Ephestion, een dervoornaamste Hoofden des Leghers; Philotas, Soon van Parmenion, en mede een van des LegersOpper-Hoofden; Leonnatus, Capiteyn over des Coninghs Lijfknechten; Polystratus, eenMacedonischSoldaet; Pagie; Darius, Coningh van Persen; Sisygambis, syn moeder; Statyra, syn oudste; Drypetis,syn jonghste Dochter; Occhus, syn Soontje; Tyriotes, een gelubdeKamerlingh der Coningin; Artabanus,een aensienlijck Persiaen, Lieutenant Generael van des Coninghs Heyr; Tissaphernes, ghesandt vanDarius; Bessus, Satrapa der Bactrianen; Nabarzanes, Vooght van Hircanien; Bubaris, een BactriaenschSoldaet.

BN: Yth.69309; *MNL: 1091G62.

Van Hamel 1973, 187; Worp 1892, 143; Worp 1970, I,324.

Samuel Coster

NNBW VI,351-356; MEW II,215-217.

57

SPEL // van // TIISKEN // VANDER // SCHILDEN. // Op 't spreeckwoordt: // Luy, Lecker en veelte meughen, // Dat zijn drie dinghen die niet en deughen. // (vignet: wapen van Amsterdam) // TOTAMSTERDAM, // - // By Willem Iansz. op 't waeter, inde vergulde Sonnewyser. // - // ANNO CII C XIII.


52

PR - P

PR: Voorreden gesproken door Rederijcker en Kijcker.P: Rederijcker; Kijcker; Tijsken vander Schilden; Vroutjen vander Schilden; Luy, de knecht; Lecker,de meyt; Ian Rap; Ian Raps maet; Den Boer; Roo Roe;Waert; Vrou onbescheyts; Sangher; Noch tweejonghers.

Toegeschreven aan Coster (Luyt 1910).

Moderne uitgave door Kollewijn (Coster 1883, 493-550).

AUB: 688A59; BN: Yi.917; KH: 448J132; MNL: 1090B71); SBH: 129A26:1; UBG: BL5011(7) enBL8032; *UFSIA: Ren Dra; UUB.

Bib. Belgica I,819-827, nr. C654-C656; Brouwer 1948a,245-246; Coster 1883, 491-492; Kalff 1906,IV,121-123; Kalff 1915b, 261-264; Luyt 1910; Rens 1972b, 337-339; Rens 1977a, 78,228; TeWinkel1973, III,170-171; Worp 1920, 19,52,69,94; Worp 1970, I,360.

58

(g) Hollandtsche Kamers tot // Amsterdam / (g) // IN LIEFD' BLOEYENDE, // ITYS // TREVRSPEL.// (vignet: wapen van Amsterdam) // t' AMSTERDAM, // - // (g) By Cornelis Lodewijcksz. vanderPlasse / Boeck- // vercooper op de hoeck vande Beurse / inden Italiaenschen // Bijbel. (g) Anno 1615.

V - P

V: Den goed-gunstighen Leser door C.L. vander Plasse.P: Tereus; Progne; Philomela; Itys; Baucis; Caralena; Silvia; Grusella; Titirus; Coridon; Daphnis;Reyen.

In de voorrede bij de 2de druk (1618) zegt Coster: ‘De eerste uyt-verkochte druckvan dit miinTreur-spel ken ick niet, en dat vooral om het mom-aensicht daer mede het voor den dach komt: Voortsziinder in menichte van falen die bymiin schult niet toe en komen, menichte van reghelen daeruytghelaten anderen nae den zin des Druckers verandert, een staart daar achter aan gelapt die nochtemiins is, nochte daer niet aen en schict. (Zie 58bis)

*AUB: Port. ton. 113-15 en 688A58; BN: 4oYi.733; KH: 848C6;MNL: 1090B73) en 1070F29; SBH:129A25:4 en 128A47:3.

58 bis

Samuel Costers // ITHYS // Treur-spel. // Vertoont inde Nederduydtsche Academie, // int Iaar 1618.Op Kermis. // Tvveede Druck. // (vignet: schildpad met spreuk ‘OVER.AL THVYS’) //T'AMSTELREDAM, // - // By Nicolaes Biestkens, Drucker der Duytsche // ACADEMIE, inde Lelieonder de Doornen. // ANNO M. DC. XVIII.


53

V - P

V: Tot de lezers.P: Sprekende Persoonen: (zie 58) + Alecto,Megaera, Tisiphone; Eristheus; 2. Dienaers; 2. Staet-juffers.

Moderne uitgave met varianten van 58 door Kollewijn (Coster 1883, 75-140).

AUB: Port. ton. 56-11; UBG: BL7202; *UFSIA: Ren Dra.

Bib. Belgica I,829-831, nr. C659-C662; Brouwer 1948a, 251; Coster 1883, 57-76; Kalff 1906, IV,124-126; Kalff 1915b, 230; Knuvelder 1971, 264-265; Rens 1972b, 340-342; Rens 1974b, 78-88;Rens 1977a, 79,228; Rens 1981a; Te Winkel 1973, III,140-141; Worp 1892, 118-119; Worp 1920,19,69,94,107; Worp 1970, I,256.

59

Spel vande // (g) Rijcke-Man / // Ghespeelt op de Lotery van 't Oude // Mannen ende VrouwenGast-huys / binnen // Amsterdam. 1615 (g) // Op Kermisse // Luce capit. 16, vers. 9. //Maeckt uVrienden van den onrechtveerdighen Rijckdom, op dat, // wanneer u lieden ontbreken sal, zy u liedenmogen ontfan- // ghen in de eeuwighe Woonstede. // (vignet: wapen van Amsterdam) // t'Amsterdam,// (g) By Cornelis Lodewijcksz. vander Plassen / Boeck= // vercooper aende Beurs / in d'Italiaensche// Bybel. Anno 1615. (g)

V - P

V: Tot de Lesers door C.L. vander Plasse.P: Amstel-God; Amsterdam; Vaderlijcke zorch; Dichter;Waerheydt; Rycke-man;Wellust; Overdaedt;Onnutte zorch; Ghemeene Man; Eerzucht; Eyghen-baet; Armoede; Ouderdom; Lazarus; Rey derEnghelen; Rey der Maechden; Doctor; Quade Gheest.

Moderne uitgave door Kollewijn (Coster 1883, 141-205).

BM: 11754.bbb.59; BN: Yi.871; *KH: 851D35; MNL: 1090B72; SBH: 129A26:2 en 128A56:7.

Bib. Belgica I,827-829, nr. C657-C658; Brouwer 1948a, 246-247; Coster 1883, 141-144; Hummelen1968a,4 30; Kalff 1906, V,123-124; Proost 1933, 112-113; Rens 1972b, 339-340; Rens 1977a, 80,228;Te Winkel 1973, III,125; Worp 1892,119-120; Worp 1920, 19; Worp 1970, I,410-411.


54

60

SAMVEL COSTERS // IPHIGENIA // Treur-Spel. // Exod. cap. 4, vers. 16. // Moses ghy sultAaronsGod ziin. // Aaron ghy sultMosesmondt ziin, etc. // Lactantius. //Homo dum vult videri nimis religiosus// Fit superstisiosus et delirat. // (vignet: schildpad met spreuk ‘OVER.AL. THVYS’) //t'AMSTERDAM, // - // By Nicolaes Biestkens, inde Lelie onder de Doornen, // ANNO 1617.

G - I - P - G(n)

G: allegorische voorstelling; wapen van de Academie van Coster (n).P: Personen: Achillis; Agamemnon; Calchas; Menelaus; Prositilaus; Tersites; Euripylus; Palamedes;Nestor; Rey der Griecken; Vlysses; Iphigenia; Clytaemnestra; Diana; Rey der Priesteren.

*AUB: 514D34; UBG: H644.

Er is nog een tweede druk uit 1617:

60 bis

SAMVEL COSTERS // IPHIGENIA // (g) Treur=Spel. (g) // Exod. cap. 4 vers. 16. // Moses ghy sultAaronsGodt zijn. // Aaron ghy sultMosesmondt zijn, etc. // Lactantius. //Homo dum vult videri nimisreligiosus // Fit superstisiosus et delirat. // (typografisch ornament) // Na de Copy. // 'tAMSTERDAM,// - // (g) By Nicolaas Biestkens / inde Lelie onder de Doornen. (g) // Anno 1617.

I - P

P: Personen: (zie 60), Prositilaus is vervangen door Protesilaus.

AUB: 694F103; KB: V.B.6794; MNL: 1090B76); *UFSIA: Ren Dra; UUB.

Moderne uitgave met varianten van 60bis door Kollewijn (Coster 1883, 215-294).

In de druk van 1630 heeft Coster aan het einde nog een scène bijgevoegd (Coster 1883, 294).

BM: 11755.k.6; GUB;KH: Pamflet 2484 en 232N32.5; LUB: 694F103; SBH: 129A26:5 en 129A25:2.(Alle exemplaren dateren van 1617).

Bib. Belgica I, 794-796; Kalff 1906, IV,127-128; Kalff 1915b, 231-232; Rens 1972b, 342-345; Rens1977a, 85,228; Rössing 1889; Te Winkel 1973, III,141,298,415; Worp 1892, 120-121; Worp 1920,54-75 passim; Worp 1970, I,257.

61

S. COSTERS // ISABELLA // Treur-spel. // Vertoont in de Nederduytsche // ACADEMIE. // (vignet:schildpad met onderschrift ‘Overal Thvys’) // T'AMSTERDAM, // - // Voor Cornelis Lodovvijcksz.vander Plassen, aan // de Beurs, inden Italiaanschen Bybel. 1619.


55

Kolofon: (vignet: een lelie tussen de doornen, met randschrift ‘Ghelijck een lelie onder de doornenSo is mijn vriendinne onder de dochteren, Cant 2.2.’) // T'AMSTERDAM, // - // (g) By NicolaesBiestkens / inde Lelie onder de // Doornen.(g) 1619.

G - V - I - P

G: wapen van de Academie van Coster.V: Tot den Leser.P: Isabella; Rodomont; Zerbiin; Mandricard; Theophilvs; Schiltcnaap; Boer; Boerin; Ian Hen;Labbe-kack; Barbarossche Soldaten; Rey van Staat-dochters; Rey van Hemel-lieden.

Achter het stuk staat: ‘In 't Iaar 1618 is dit Spel ghespeelt op den huyse tot Muyden // in de grootezaal, tot onthaal van zijn Excell. Prince // van Orangen.’ Volgens Van Tricht 1980, 85 op 29 sept...De eerste 362 verzen zijn geschreven door P.C. Hooft.

Moderne uitgave door Kollewijn (Coster 1883, 295-370). De oorspronkelijke druk is herdrukt inHooft 1972a, 391-481. De door Hooft geschreven verzen zijn naar het handschrift uitgegeven doorStoett (Hooft 1899, II,417-434).

AUB: Port. ton. 34-18 en 976B157); BN: Yi.753; GUB; KH: 8F24;MNL: 1090B84); SBH: 129A26:6;UBG: BL8032(3); *UFSIA: Ren Dra.

Bib. Belgica I,802-808; Brouwer 1948a, 252-253; Van Hamel 1973, 220; Kalff 1906, IV,129-130;Knuvelder 1971, 263-264; Leendertz 1931, nr. 103-107; Rens 1972b, 345-348; Rens 1977a, 91,228;Te Winkel 1973, III,236-238; Worp 1892, 121-123; Worp 1895, 162-163, 168-169; Worp 1920,34-61passim; Worp 1970, I,258-259.

62

S. COSTERS // POLYXENA // Treur-spel. // Vertoont in de Nederduytsche // ACADEMIE. // (vignet:schildpad, met onderschrift ‘Overal Thvys.’) // T'AMSTERDAM, // - // Voor VVillem Iansz.Cloppenburch, Boeckver- // kooper aande Beurs, inde vergulde Chroniik. 1619.

Kolofon: (vignet: lelie tussen de doornen, met randschrift ‘Ghelijck een lelie onder de doornen So ismijn vriendinne onder de dochteren Cant 2.2.’) // T'AMSTERDAM, // - // (g) By Nicolaas Biestkens/ Boeckdrucker der Duytsche (g) // Academie, (g) in de Lelie onder de Doornen (g). 1619.

I - G - P

G: wapen van de Academie van Coster.P: Andromache; Astianax; Hecvba; Polyxena; Polydorus; Polymnestor; Agamemnon;Vlysses; Pyrrhus;Mantis; Ibis; Rey van Traciers; Rey van Griecken; Rey van Trovanen.


56

Volgens Te Winkel 1973, III, 139 is Polyxena het eerste treurspel dat Coster heeft geschreven. Uitde woorden vanMelpomene in Sixtinus' Apollo over de inwydinghe van de Nederlandtsche Academia,de Byekorf leiden Worp 1920, 45 en Smits-Veldt 1981, 368 af dat Polyxena in september 1617 isopgevoerd en vóór Iphigenia zou geschreven zijn. Omdat een paar reizangen uit Polyxena reedsverschenen waren in Apollo of Gesangh derMusen (1615) (Keersmaekers 1981, 131) acht Smits-Veldt1981, 368 het niet onmogelijk dat het hele spel dateert van 1615. Kollewijn plaatst het stuk echterresoluut op 1619.

Moderne uitgave door Kollewijn (Coster 1883, 371-450) en door G. van Eemeren (Coster 1979).

*AUB: 694F105; BM: 11755.e.56.(2.); BN: Yth.66263; KH: 851D34; MNL: 1090B85); NUB: In.Ned. 10213; SBH: 129A25:7 en 128A47:4; UUB.

Bib. Belgica I,809-810; Brouwer 1948a, 249-251; Coster 1979; Kalff 1906, IV,130-131; Kollewijn1886; Rens 1972b, 349-350; Rens 1977, 91-92,228; Smits-Veldt 1981; Te Winkel 1973, III,139-140;Worp 1892, 123-129; Worp 1920, 45,54,69,94,107; Worp 1970, I,259.

63

(g) Kallefs-Val (g) // Speel-ghewijs voorghe- // stelt den 1. Iunij // ANNO 1628. // Seneca Epist. 36.// Si vis tibi omnia subijcere, te subijce rationi. // (g) Wilt ghy't u alles onderdaen / // Soo moet ghyin de reden staen. (g) // (typografisch ornament) // ANNO 1628.

V - P

V: Aen den Leser (v); In fastioses Magistratus perturbatores, Remp. inquietantes.P: Iaucke en Mieuwes, twee Schippers; Blinden Yver; Meest anders Ghevoelen; Philotheus enChrisostomus, twee Burgeren; Chrijghs-Overste ofMajoor; Burgerlijcke Onderrichtinge, eenMaeght;Koster vande Kerck; 't Gherucht; 't Ghemeen-Volck, of Vreed-lievende; Oproerighe Gemeent, ofBroot-rotten; Burgherlijcke sorge, of Borghemeester; Gomarus, Roelof Pietersz, Triglandus en Eliaser,Predicanten.

Achter het stuk: A.H.T.F.F. // Finem in Posuit I. die Aprilis 1628.

Toegeschreven aan Coster door M.M. Kleerkooper (Kleerkooper 1899).

Opgevoerd op 1 juni 1628.

*AUB: Port.ton. 26-16; KH: pamflet 3819 en 6J57; LUB; Prov. Bib. Leeuwarden; SBH: 128A58:5;UBG: Ti. 2232; UUB.

Kleerkooper 1899; Te Winkel 1973, III,407;Worp 1970, I,257 n.4.


57

Cornelis vander Cruyssen

Van der Aa 1852, II, C 280.

64

C. vander CRUYSSENS, // Schakinghe van // IUDITH, // Dochter van Keyser OTTO den derden. //Gespeelt op de Amsterdamsche Schouwburgh, Anno 1642. // (vignet: bijenkorf met onderschrift‘Door Yuer in liefde Bloiende’.) // t'AMSTERDAM, Ghedruckt by Nicolaes van Ravesteyn. // - //Voor Dirck Cornelisz. Hout-Haeck, Boeckverkooper op de // Nieuwe-zijdts Kolck, Anno 1642.

V - I - I - P

V: Aen de Lesers (v).I: Kort begrijp (v); Breeder Inhout.P: Rey van Boheemsche Juffrouwen; Cupido; Vitellinus, Clorimont en Ascanius, Edelen en Radenvan Bretislaus; Polidoor, Camerlingh van Bretislaus; Bretislaus, Prins van Bohemen; Eldimon,Voedsterheer en Agent van Bretislaus; Bodevinus, een Edelman van het Boheemsche Hof; Iudith,Dochter van Keyser Otto den derden; Abdisse; Sybille, Poortresse van 't Clooster; Felicia enMartilda,Edele Juffrouwen; Riwaldus, een Edelman uyt het Hof des Keysers; Pagie van Eldimon; Rey vanNonnen.

Première A.S. 8 december 1642.

AUB: 691B69; BM: 11754.g.24; BN: Yi.908; KH: 443A6; MNL: 1089B17; *SBA: C41147 enC41149; SBH: 73G2:10.

Worp 1970, I,384; Zuidema 1905b, 285-286.

(Anoniem)

65

DON // JERONIMO //MARSCHALCKvan Spanjens // Treur-spel. //Vertoont // Op d'AmsterdamscheSchouwburgh, // Den 12. October, 1638. // (vignet: wapen van Amsterdam) // t' AMSTELREDAM,// - // Voor Ioost Hartgersz. Boeck-verkooper, woonende in de Gasthuys- // steegh, by 't Stadt-huys.ANNO 1638.

P: De Coningh van Spanjen; Don Jeronimo, Marschalck van Spanjen; Don Lorenzo, Prins vanPortugael; Don Pedro, Prins van Castilien; DonOratius, desMarschalcx soon; Bellemperia, Princessevan Castilien; De Coningh van Portugael; De Bode; Pedron Gano, dienaer van Bellemperia; Serberyn,dienaer van Don Lorenz; Isabella, huysvrouw van Jeronimo; Twee Soldaten; Pagie van Don Pedro;Scherprechter; Hartogh van Castilien; Bosardo, Schilder; Wraeck; Bedroch.


58

Première A.S. 12 oktober 1638. *

Vertaling (?) van Th. Kyd Spanish Tragedy (Worp 1970, II,129).

Moderne uitgave door Schoenwerth (Schoenwerth 1903, 113-208) en Flemming (Flemming 1973,65-158).

AUB: Port. ton. 30-12; BN: Yi.707; *KH: 448J191; LUB: 731E11; SBA: C50574; SBH: 128A58;UB Luik; UUB; Wolfenbüttel.

Flemming 1973; Hummelen 1967, 24-26; Plard 1968, 646-652; Schoenwerth 1903, XXX-XC; TeWinkel 1973, IV,223; Worp 1920, 145,175; Worp 1970, I,318.

Justinus Crinesius (Joost Krijnen) van Dorsten

NNBW VII,378.

66

I.C. Van DORSTENS // (g) Tragedie / // Van (g) // LUCIDAMOR // EN // FLURIA. // Gespeelt opde Amstelredamsche Camer. Anno M. DC. // XXXIII. Den 18. December. // (vignet: wapen vanAmsterdam) // T'AMSTELREDAM. // - // (g) Voor (g) Dirck Cornelisz Houthaeck, (g) Boeckverkooperop // de Nieuwe-zijts-Kolck. (g) Anno 1633.

E - P

E: In his cor sine Fraude (4).P: Lucidamor, Vrijer van Fluria; Valleran, Bruyd'gom van Amerill'; Clorisando, Vrijer van Fluria;Silvester, Vrijer van Isabella; Lisis, Vrijer van Leonoor; Florisel, Hofmeester van Clorisando;Alexander, Hofmeester van Lucidamor; Iacobijn en Knecht, knechts van Clorisando; Flurja, vrijstervan Lucidamor; Amerillis, Bruydt van Valleran; Isabella, vrijster van Silvester; Leonoor, Vrijster vanLisis; Cloris, Nicht van Lucidamor; Doria, speelgenoot van Amerillis; Ardenia, Maeght van Flurja;Cupido, een Cramer.

Opgevoerd op 18 december 1633.

AUB: 687D18; BM: 11755.bb.21.; BN: Yi.803; KH: 760E54; *MNL: 1089B86; SBH: 73G3:8.

Kalff 1906, V,101; Worp 1892, 144; Worp 1970, I,323; Zuidema 1905b, 280-281.

* Volgens W.M.H. Hummelen, Amsterdams toneel in het begin van de Gouden Eeuw. 's-Gravenhage, 1982, 102,265,is dit spel reeds gespeeld vóór 2 april 1637.


59

G. Andriesz. Duirkant

Van der Aa 1852, II,D119.

67

G.A. DVIRKANTS // SISTILIAEN, // Bly-eyndigh-Spel. (g) // Op de Reghel: //Of schoon deMenschin 't boos voort gaet: // In't eynd de straf syn Meester slaet. // (g) Vertoont // Op de BrabandtscheCamer / (g) Wt Levender Ionst; // (g) Sondaeghs voor Paesschen. (g) Anno 1628. // (vignet: wapenvan Amsterdam) // T'AMSTELREDAM, // - // (g) Voor (g) Cornelis Willemsz Blaeu-Laken, (g)Boeck-ver- // kooper / woonende in Sint Jans-Straet / in't Vergul= // de A.B.C. (g) ANNO 1628.

O - I - E - A - P

O: Toe-eygeninge aan Cornelis Eggers.E: Mr. K.L., Niet te; Mr. A.G., Leert ondersoeck.A: Tot den Berisper (m).P: Mustapha; Mamey; Murath; Saban; Hameth; Slimman; Keyser; Sistiliana, syn Dochter; Dalinda,haer Kamenier; Argantus en Arban, Vryers van Sistiliaen; Montebel, Arbans broeder; Ampedon,Lurcayn en Giscardo, Edel-lieden; Gibber, Argantus knecht.

De opdracht is gedateerd ‘Thunis den drie-en-twintighsten Majus, Anno 1626’.


*AUB: 687H161); BN: Yi.1205; KH: 28L9; MNL: 1089B43; SBH: 129A29:2.

Kalff 1906, IV,97; Te Winkel 1973, III,418; Worp 1920, 70,76; Worp 1970,I,375-376; Zuidema1905b, 277.

68

G.A. DVIRKANTS // VIOLENSE // (g) Droef-eyndigh-Spel. // Gespeelt (g) // Op de AmsterdamscheAcademy. // (g) Sondachs voor Paesschen den 4. April Anno 1632. (g) // (vignet: bijenkorf metonderschrift ‘YVER’ en randschrift ‘Fervet opus, redolentque thymo fragrantia mella’ (wapen vande Academie) // t'AMSTERDAM, // (g) Voor (g) CornelisWillemsz Blau-Laken, (g) Boeck-verkooper/ // woonende in Sint Jans-straet int Vergulde (g) A.B.C. 1632.

O - I - P

O: Toe-eygeningh aan Marten Dirgksz. vander Lier.P: Don Diego, Edelman; Propert, sijn knecht; Els, Koppelaerster; Violens, Juffrou; Joane, de Meyt;Don Alphonso, Edelman; Phillippo en Ferdinand, Violens Broed; Jacoby, Priester; Marry, ViolensMoeder; Dirck en Jan, 2. Ratel Wacht; Pedro, Buyrman; Vice-Roy; 1. Raedt; 2. Raedt.


60


*AUB: 687H162); BN: Yi.890; KH: 443A87; SBH: 129A29:1; UBG: BL6401(5) en BL6881(5).

Te Winkel 1973, III,418; Worp 1970, I,323; Zuidema 1905b, 277.

Johan Dullaert

NNBW III,306-308.

69

J.D. // KAREL STUART, // OF // RampzaligeMajesteit. // TREURSPEL. //OCondemnation injuste,Dieu ne vous // Laisserais [sic] pas Impunië. // (vignet: fontein met onderschrift ‘Eeuwigh’) //t'AMSTERDAM, // ByGerrit van Goedesberg, Boekverkoper op 'tWater, tegen // over de Nieuwebrug,in de Delfze Bybel. 1652.

A - O - O(v) - I - P - A(n)

O: Aan de Volmaakte Diane; Aan Joannes le Blon(v).A: Voorzangk; Op de Vadermoort van Brittanje.P: Karel Stuart; Tomlisson, Oppervoogt van een Vaandelrot Voetknechten; Tomas Fairfax,Algemeenhoofdman der Oorlogsbenden; Olivier Kromwel, Stedehouwer van Fairfax; Hakker,Oppervoogt over een Vaandelrot Voetknechten; Bredshaw, Voorzitter in den Bloetraadt; Dooresla,Stele, Aske en Koke, Bloetraden; Dr. Juxon, Kerkvoogt van London; James, Konings Zoon; Elizabet,Konings Dochter; Eduart, Dienaar van Fairfax; 2. Helbaardiers; Rey van Londze Maagden; Rey vanSchotze Maagden.

Opdracht gedateerd op 12 maart 1649.

Première A.S. 17 maart 1653.

AUB: 693H624); BM: 11755.aa.42. (5.); BN: Yi.796; Catalogus Thysius 1879,200; KH: 504B190;MNL: 1099B40; *SBA: C60021.

De Jong 1976, 552-554; Kalff 1906, V,112; Te Winkel 1973, IV,268; Worp 1892, 254; Worp 1920,96,136; Worp 1970, I,302.


61

Jacob Duym

NNBW I,775-776; MEW II,458.

70

DEN // SPIEGHEL DER // EERBAERHEYT; // Ghenomen uyt seecker Boeck dat ge- // naemt vvortHistoires Tragikes, in dicht // ghestelt op de maniere van een Tragi-comedie, // dat is van heerlickemenschen, vviens bedrijf eerst droevich, doch de // uytcoemst blijde is. // Door I. DVYM. //Eerbaerheytis een deucht // Die somtijts 'thert besvvaert, //Maer naer brengt groote vreucht, // Als Elips hierverclaert; // VVel haer die d'eer bevvaert. // (typografisch ornament) // Reden vervvint. I.D.

V - PV: Cort onderricht.P:Namen der ghener die haer dit Spel zijn moeyende: Den Dichter oft Poeet; Vleeschelicke Begheerte;Quaet Ingheven; Coninck Eduard; Elips, Gravinne; De Vader van Elips; De Moeder van Elips; Driegebroeders van Elips.

Dit stuk is opgenomen in het Spiegelboeck van J. Duym, fol. Alro-F4vo.

EEN // SPIEGELBOECK // INHOVDENDE SES // Spiegels, vvaer in veel deuchden // claer aen temercken zijn. // Seer cortvvijlich ende stichtelijck voor // alle Menschen om te lesen. // Nieu gevonden,ende Speelwijs in Dicht // ghestelt door IACOB DUYM. // (vignet: strijd tussen David en Goliath,met randschrift ‘Hy heeft gewelt gedaen doer zynen arm ende de hoveerdige in haers herten gedachtenVstroit’) // TOT LEYDEN, // By Ian Bouvvensz. ANNO M. DC.

Sommige exemplaren hebben op de titelblz. nog een uitgeversadres: Men vindtse te koop tAmsterdamby Hans Matthijsz. boeckver- // kooper in de Pas-caerte. (Burger 1915, 362-364).

BM: 11754.bb.31.(2.); BN: Yi. 1326-1332; GUB; *KB: II19019; KH: 760F8;MNL: 1089B40; UBG:BL7100 en H444.

Hummelen 1968a, 3 I1; Poll 1898, 19-25; Rens 1977a, 71, 229; Worp 1920, 46,47; Worp 1970,I,358-359.

71

DEN // SPIEGHELDER // LIEFDEN, // Ghenomen so uytValerioMaximo, als // uyt andere Schrijvers,in dicht ghestelt op // de maniere van een Tragi-comedie, dat is van // heerlijcke menschen, vviensbedrijf int // beginne droevich, doch de uyt- // coemst blijde is. // Door I. DVYM. // Bewijst dochliefde tot aller stont // Aen u Ouders in dit aertsche dal, // Liefde is van deucht den rechten gront, //Hebt lief, maer uwen God boven al, // Die u liefd' uyt liefden loonen sal. // (typografisch ornament)// Reden verwint. I.D.


62

V - P

V: Een cort onderricht.P: De namen der ghener die haer dit Spel zijn moeyende: Poeet oft Dichtstelder; Praetor; Miltiades,een stock out man; Cimon, een bedaecht man; De Borgemeester; Stadts Bode; Eersten Raedt; TvveedenRaedt; Andere Raden; Ghevangenis bevvaerder, ofte Steenwachter; Drye Crijschlieden [sic] vvachters;Cimona, Cimons dochter.

Dit stuk is opgenomen in Een Spiegelboeck (1600) fol. G2ro-L4ro. (zie 70) Van dit spel is ook nogeen handschrift bewaard in de KH: 134C55 (Hummelen 1968, 1W13).

Volgens Poll 1898, 45-46 zou dit spel reeds in 1596 opgevoerd zijn (Rens 1977, 13).

Vindplaatsen zie 70.

Hummelen 1968a, 3 I2 en 1W13; Poll 1898, 40-47; Rens 1977a, 71,229; Worp 1920, 46; Worp 1970,I,359.

72

DEN // SPIEGHELDER // RECHTVOORDERING, // Ghenomen uytValerioMaxima, ende // andereSchrijvers: ende in dicht gestelt in // de maniere van een Tragedie, dat is van heer- // lijcke menschen,vviens bedrijf int // beginsel blijde, doch opt // lest droevich is. // Door I. DVYM. // Die 't Recht naerRecht wil onderhouwen // Behoort van Saleuco te lesen, // Hy leert u ghelt en jonst te schouwen, //DeWetten te laten in haer wesen, //Die 't Recht wel dient is weirt ghepresen. // (typografisch ornament)// Reden vervvint. I.D.

V - P

V: Cort onderricht.P: De namen der ghener die haer dit Spel zijn moeyende: Oncuysschen vvil; Gebots verachting;Saleucus, den jonghen; Iulia, een lichte vrou; Saleucus den ouden; Eersten, tvveeden, derden, vierden,vijfsten volgende Raden; Eenen Griffier; Den Mayer; Tvvee dienaers; Eenen verclicker; Eenvoorspraeck; Het ghemeynt; Den Scharp-richter.

Opgenomen in Een Spiegelboeck (1600) fol. Mlro-R4vo. (zie 70)


Hummelen 1968a, 3I3; Poll 1898, 26-32; Rens 1977a, 71,229; Worp 1920, 46; Worp 1970, I,248.


63

73

DEN // SPIEGHEL DER // GETROVWICHEYT, // Ghenomen uyt verscheyden Schrij- // vers van'tgheen in de Duytsche landen is // geschiet, ende in dicht gestelt in de maniere van een //Tragi-comedie, dat is van heerlijcke men- // schen, vviens bedrijf int begin // droevich, doch de uyt-// coemst blijde is. // Door I. DVYM. // Ghetrouwicheyt is / een al te groote deucht, //Maer nochboven al / voor ghetroude vrouwen, // Een ghetrouwe vrou / is des mans meeste vreucht, // Daer denman die heeft / is hy meest behouwen, //Maer daer ontrou is / raect hy int benouwen. // (typografischornament) // Reden vervvint. I.D.. Anno 1600.

V - P

V: Een cort onderricht.P:Dit zijnse die haer int Spelen laten ghebruycken: Den Poeet oft Dichter; VVelphus; VeltmaerschalckVVelphi; Een van VVelphus knechten; Conrardus Keyser; Veltmaerschalck des Keysers; EenenHeraut; Eerste en Tweede Borgemeester van Wijnsberch; 1en,2en,3en, 4en Hopluyden; Muylken Veten Schoonteuch, twee Crijchsknechten; Eenen Boer; Welphi huysvrou; Een ander vrou.

Opgenomen in Een Spiegelboeck (1600), fol. S2ro-Z2vo. (zie 70).


Hummelen 1968a, 3I4; Poll 1898, 47-53; Rens 1977a, 71-72,229; Worp 1920, 46; Worp 1970, I,359.

74

DEN // SPIEGHEL DER // REYNICHEYT, // Ghenomen uyt den Oudt-Vader // Hieronymo, is ineen gedaente van een // Tragedie gestelt, dat is van heerlijcke men- // schen, vviens bedrijf heeldroevich // is, ende in Dicht ghestelt // Door I. DVYM. // Een suyver hert is veel eeren waerdich, //Wel haer, die haer heel reyn van herten toont, // Lof en prijs coemt sulck een toe rechtvaerdich, //Oncuys ghedacht' in haer gheensins en woont, // Een reyn hert wort hier en naermaels gecroont. //(typografisch ornament) // Reden vervvint. I. D. Anno 1600.

V - P

V: Een Cort onderricht.P: Dit zijnse die haer int Spelen laten ghebruycken: Den Poeet oft Dichtstelder; Aristoclides, eenenConinck; Onmatighen lust en Boosen vvil, dienaers van den Coninck; Eenen Sangher; Stymphalis;Celestina; Een dienstmaecht van Stymphalis; Een der ghemeynten; Tvveede der Ghemeynten.

Opgenomen in Een Spiegelboeck (1600), fol. Z4ro-Ff4vo. (zie 70)



64

Hummelen 1968a, 3I5; Oostendorp 1964, 356-361; Poll 1898, 33-40; Rens 1977a, 72,229; Worp1920, 46-47; Worp 1970, I,248.

75

DEN // SPIEGHEL DES // HOOCHMOETS, // VVesende Troiados, eensdeels uyt Homero, // endeeensdeels uyt Virgilio ghenomen, ende // in de ghedaente van een Tra- // gedie ghestelt // Door I.DVYM. // De hoochmoedighe hier/moghen wel nemen acht //Wat der stadt Troyen is / ervaren enmisschiet, // Haren hoochmoet heeft haer / gheheel t'onder ghebracht, // En een oorsaeck gheweest/ vant jammer en verdriet, // Hoochmoet bringt landen, en / de menschen al te niet. // (typografischornament) // Reden vervvint. I. D. Anno 1600.

V - P - A(n)

V: Een Cort onderricht.A: Tot den afionistighen (m).P: De namen der gener die haer int Spelen laten ghebruycken: Hecuba; Ghemeen vrouvven; Pyrrus;Agamemnon; Calchos; Andromache; Een out man; Vlisses; Astianax; Helena; Den Poeet oftDichtstelder.

Opgenomen in Een Spiegelboeck (1600), fol. Gg2ro-Ll5vo. (zie 70)


Hummelen 1968a, 7 14; Poll 1898, 124-127; Rens 1977a, 72, 229; Rens 1978, 141; Worp 1892,69-89; Worp 1920, 47; Worp 1970, I,248.

76

EEN // NASSAVSHCE [sic] // PERSEVS, // verlosser van Andromeda, // OFTE // de NederlantscheMaeght. //Nieus ghevonden ende Tragi-Comedische vvijse // voor ijder-mans ooghen ghestelt // DoorIACOBDVYM. // (portret van PrinsWillemmet randschrift ‘GVILELMVS.DEIGR. PRIN.AVRANI.CO. A. NASSAV. GVB. BEL.’) // Reden Verwindt.

V - P

V: Tot den Leser.P: Personagien, oft Menschen die tot dit Spel gebruijckt worden: Den Dichtstelder oft Poeet; EenenTrommelslagher; Eerste, Tweede, Derde der Crijchsluyden; Eenen Hopman; Andromeda; Perseus;Eenen Boer; Eenen Statighen Borgher; Cepheus, Vader van Andromeda; Cassiope, Moeder vanAndromeda; Een Mutsaitze, oft Ionghen; De Maechden.

Opgenomen in Een Ghedenck-boeck met afzonderlijke paginering.

EEN // GHEDENCK-BOECK, // Het welck ons Leert // aen al het quaet en den grooten moetwil van// de Spaingnaerden en haren aenhanck


65

ons // aen-ghedaen te ghedencken. // ENDE // de groote liefde ende trou vande Princen uyt den huysevan // Nassau, aen ons betoont, eeuvvelick te onthouden. // (g) Speel-wijs in dicht ghestelt door (g)// IACOBDVYM. // (portret van Prins Maurits met randschrift ‘MAVRITIVS. PR. AVR. CO. NASS.ET. MOERS. CAT. MARC. VERE. ET. VLISSIN.’) // GHEDRVCKT TOT LEYDEN, // (g) ByHenrick Lodowijcxszoon van Haestens / (g) // In den Iaere. 1606.

BM: 11754.bb.31.(1.); BN: Yi. 311-317; GUB; KB: II19019; KH: 706F9; LUB: 707C4 en Thys 252b;MNL: 1089B41; Nederlands Legermuseum Leiden: HB/P2122; SBA: C11194; SBH: 123A40 en76B6; UBG: BL7100(1) en *H443 en M1043 en H762; UUB: S qu 988-1.

Van Hamel 1973, 176,183; Hummelen 1968a, 3K1; Kalff 1906, III,512; Poll 1898, 11-19; Rens1977a, 74-75,229; Vermaseren 1951, 55-56; Worp 1970, I,359.

77

HET // MOORDADICH STVCK // VAN // Balthasar Gerards, begaen aen den // DoorluchtighenPrince van Oraingnen. 1584. // (g) Tragedische wijse in Dichte ghestelt / door (g) // IACOB DVYM.// (portret van Prins Willem met randschrift ‘GVILELMVS. DEI GR. PRIN. AVRANI. CO. A.NASSAV. GVB. BEL.) // GHEDRVCKT TOT LEYDEN, // (g) By Henrick Lodowixsoon vanHaestens / // Int Jaer 1606. (g)

O - V - P

O: Aan Henrick-Frederick van Nassau.V: Tot den Leser.P:Personagien, oft menschen die in dit spel ghebruyckt worden: Den Prins van Oraingnen; Overicheyd,Edel-lieden en Glemeynte, Gevluchte Vlamingen; Inquisitie; Spaenschen raed; Bloed-dorst; Lovvisa,Princesse; De Minne; De Coopman en Ghemeynte, Gevluchte Brabanders; Balthasar Gerards; DenHoofmeester; De Steden en Ghemeynte, Hollanders; Heymelijken Haed; Gravin van Zvvartzenburch;Hopman vander VVacht; Eenen Rith-meester; De Vrijheyd des Lands; Graeff Mauritz.

Opgenomen in Een Ghedenck-boeck met afzonderlijke paginering (zie 76).

Vertaling naar Daniel Heinsius Auriacus sive Libertas Saucia (1602) (Worp 1970, II,118).

Moderne uitgave door L.F.A. Serrarens en N.C.H. Wijngaards (Duym 1976).


Duym 1976; Hummelen 1968a, 7 15; Poll 1898, 128-146; Rens 1977a, 75,229; Vermaseren 1951,51-55; Wijngaards 1972, 121-125,128; Worp 1970, I,248.


66

78

BENOVDE // BELEGHERINGE // der stad Leyden, uyt bevel des //Machtighen Conincx vanHispaingnen, in den // Iaere 1574. haer aen-ghedaen. // Ende het vvonderbaerlijck ontset daer opden // derden dagh Octobris 1574 ghevolght. // (g) Comedische wijse in Dichte ghestelt / door (g)IACOBDVYM. // (vignet: klimmende leeuwmet in de rechterklauw een zwaard en in de linkerklauwhet schild van Leiden, met randschrift ‘LVGDVNIBATAVORUM’) // GHEDRVCKTTOTLEYDEN,// (g) By Henrick Lodowixsoon van Haestens / // Int jaer (g) 1606.

O - V - P

O: aan het stadsbestuur van Leiden.V: Tot den goetwillighen Leser.P: Verscheyden Personagien ende Menschen int spelen ghebruycket: Baldeso, Ouer-Veldheer desConincx; Alonso en Carion, Tvvee Hopluyden; Eerste, Tweede, Derde en Vierde der Borgheren;Eerste en Tweede der Borgermeesteren; Eenen Bode; Eenen Boer; Vander Does en Havicx, Hopluydenvan binnen; Eenen Soldaet van Binnen; Eenen Soldaet van buyten; Eerste en Tweede Vrou, elc meteen kind; Tvvee Boods-ghesellen; Eenen Jonghen; Lovvys Boysot; De Prins van Oraignen; Al deBorgherije t'samen.

Opgenomen in Een Ghedenck-boeck (1606) met afzonderlijke paginering (zie 76).

Vindplaatsen zie 76; SBA: C11195.

VanHamel 1973, 133-134; Hogendoorn 1968, 68-70; Hummelen 1968a, 3K2; Poll 1898, 53-64; Rens1977a, 75,229; Worp 1920, 47; Worp 1970, I,359.

79

Belegheringhe // (g) Der Stadt (g) // ANTWERPEN, // By den Prince van Parma // Vyt crachte vansijne Conincklijcke Majesteyt // van Hispaignen, in den jaere 1584. // Mitsgaders, // (g) Het droevichovergaen der selver Stadt: (g) Tragedische // (g) wjise [sic] in Dichte ghestelt / door (g) // IACOBDVYM. // (vignet: wapen vanAntwerpen,met het randschrift ‘ANTWERPIA. 1606’) // GHEDRVCKTTOT LEYDEN, // (g) By Henrick Lodowixsoon van Haestens / // in den jaere (g) 1606.

O - V - P

O: aan Lodewijck Meganck, en de Raad van Braband in Holland.V: Tot den goetwillighen Leser.P:VerscheydenMenschen, tot het Spel dienende: Antvverpia; Schoffierighe begheerte; Quaet regiment;Schaldis; Ghemeynen man; Rijckdom; Neeringhe; Troost der Schriftueren; Gods strangherechtvaerdicheyt.


67

In Een Ghedenck-boeck (1606) met afzonderlijke paginering. (Zie 76)

Vindplaatsen zie 76; KH: Pamflet 1344; SBA: C11220.

Hummelen 1968a, 3K3; Poll 1898, 72-79; Rens 1977a, 75,229; Worp 1970, I,410.

80

DE // CLOECK-MOEDIGHE // ENDE // Stoute daet, van het innemen des // Casteels van Breda enver- // lossinghe der Stad. // Onder het beleyd van den Hoogh-Gheboren Prins // Graeff Mauritz vanNassau, etc. // (g) Comedische wijse in Dichte ghestelt / door (g) // IACOB DVYM. // (gravure: hetbinnenvaren van het turfschip.) // GHEDRVCKT TOT LEYDEN, // (g) By Henrick Lodowixsoonvan Haestens / // Int jaer (g) 1606.

O - V - P

O: aan Iustinus van Nassau en de Heeren van Breda.V: Tot den goetwillighen Leser.P: Personagien oft menschen die in dit spel ghebruycket worden: Adriaen van Berghen; GraeffMauritzvan Nassau; Graeff Philips van Nassau; De Knecht van Adriaen van Bergen; Hopman Herrogeire;Een pagie van Graef Mauritz; Capiteyn Lambert; Capiteyn Logier; Een der Soldaten van Herrogeire;Eenen Sergeant van 't Casteel; Een der Soldaten van 't Cstaeel [sic]; Eenen Torf-dragher; Een derSoldaten vander Stad; Een der Borghermeesteren.

Opgenomen in ‘Een Ghedenck-boeck’ met afzonderlijke paginering. (zie 76)


Asselbergs 1967, 128-134; Hallema 1925, 103-105; Hummelen 1968a, 3K4; Poll 1898, 64-72; Rens1977a, 75, 229; Worp 1920, 47; Worp 1970, I,359.

81

EEN // BEWYS // DAT BETER IS // eenen goeden Crijgh, dan eenen // gheveynsden Peys. //Midsgaders t'gene ghebeurt is inden jaere 1600. // (g) Comedische wijse in Dichte ghestelt / door (g)// IACOB DVYM. // (vignet: de Nederlandse Leeuw) // GHEDRVCKT TOT LEYDEN, // (g) ByHenrick Lodowixsoon van Haestens / // Int jaer (g) 1606.

O - V - P - A(n)

O: aan Iohan van Oldenbarneveld.V: Tot den goetwillighen Leser.


68

A: Tot den afjonstighen (m).P: Personagien ende Menschen int spel ghebruycket: Bloed-dorstich Gemoed; VVraeck-gierich hert;Gheveynsden Peys; t' Verplichte Land; Trouvven raed; Goeden Crijgh; T'gheldt; Goede Ghemeynte.

Opgenomen in Een Ghedenck-boeck (1606) met afzonderlijke paginering (zie 76).

Vindplaatsen zie 76; KH: Pamflet 1345.

Hummelen 1968a, 3K5; Poll 1898, 79-88; Rens 1977a, 76,229; Rens 1981b, 231-233; Wijngaards1972, 125; Worp 1970, I, 410.

Govert vander Eembd

NNBW IV,554-555.

82

Den // (g) Getrouwen (g) // HERDER // (g) uyt Arcadien. (g) // Overgestelt uyt de Italiaense in deFran- // se sprake, Door BAPTISTA // GUARINI, Ridder. // (g) Ende nu (g) // Uyt de Franse inNeder-duyts vertaeldt // (g) Door (g) // Mr. GOVERT vander EEMBD. // (typografisch ornament) //t'Haerlem, Gedruct by Vincent Casteleyn. // - // (g) Voor Jan Evertsz. Kloppenburch / op't // water /in den Vergulden Bybel. (g) // Anno 1618.

V - O - I - A - P

V: Tot den Leser.O: aan Pieter Liesvelt, Ian Iansz, Ian Gerritsz Terhorst en het bestuur van de rederijkerskamer ‘MetGenuchten’ in s' Gravenhage.A: Aen de Stant-vastighe Dochteren / Godinnen des Nederlandts.P: Silvio, Een Zone van Montan; Linco, dienaer van Montan; Myrtil, verlieft op Amarillis; Ergasto,mede-maet van Myrtil; Corisque, een nymphe verlieft op Myrtil; Montan, Priester, de vader vanSilvio; Tytir, de vader van Amarillis; Dametas, dienaer van Montan; Satyr, een oudt man; Dorinde,een nymphe, verlieft op Silvio; Lupyn, een herder, dienaer van Dorinde; Amarillis, een dochter vanTytir; Nicandre, opper-dienaer der Priesteren; Coridon, verliefd op Corisque; Carino, vermeyndevader van Myrtil; Uranio, mede-maet van Carino; Bode; Tyrenio, een blinden Propheet; Choor vanHerderen; Choor van Jageren; Choor van Nymphen; Choor van Priesteren.


*AUB: 494G42; BN: Yth. 68173; MNL: 1089B233); SBH: 74L32; UUB: Bk. Moltzer K6C9.

Rens 1977a, 88,229; Verkuyl 1971, 227-251; Te Winkel 1973, III,157; Worp 1892, 104; Worp 1970,I,400 en II,129.


69

83

G. vander EEMBD // (g) Haerlemse Belegheringhs (g) // TREVR-BLY-EYNDE-SPEL. // Gespeeltby de VVijn-gaerd-ranken onder // Liefd' boven al, tot HAERLEM, op den // 26. Iulij, in't Iaer 1619.// (typografisch ornament) // IN 'sGRAVEN-HAGE. // (g) By (g) Aert Meuris, (g) Boeck-vercooperinde Pape-straet / in den // Bybel. Anno M.D C. XIX. (g)

O - E - A - G - PR - P

O: Toe-eygheningh aan Niclaes Suycker, Willem Klaesz. Vooght, Arent van Druyvesteyn, GerritWillemsz Teylingen, Iohan Teyts, D. Gillis de Glarsius, Ian van Napels, Reyer Buys, Pieter Iacobsz.Olykan, Ian Klaesz. Loo, Aelbert vander Meyde, Hans Damius, Ian Verkamere en het stadsbestuurvan Haarlem.E: Victor Rijckelsma; Vel duo, vel nemo; Festina lente; Reyn liefde Kroont, (= J. Targier); Luycktgheen deught; Haeckt na vrede, (= Adam vander Hagen); Verblijdt in 't Cruys, (= N. Wollewijns).A: Aen de voor-by-loopende beschimpers (m).G: Blazoen van de rederijkerskamer de Wijngaardranken van Haarlem.PR: Voor-reden gesproken door Mercurius.P: Speelders: Prince van Orangien; d'Heer van St. Aldegonde; Ripparda; Bordet, Frans Kapiteyn;Sijnen Knecht; Steenbach, Kapiteyn; Dirck de Vries; Jr. Kristoffel van Schagen; Assendelft,Pensionaris; Klaes van der Laen; Jr. Jan van de Vliet; Gerrit Stuyvers; Pieter Kies; Eerste Borgher;Tweede Borgher; Eerste Vrouw; Tweede Vrouw; Eerste Soldaet; Tweede Soldaet; Don Frederico;Juliaen Romero; Mons Dragon; Noircarmes; 'tGheruchte; De stad HAERLEM; Waerheyd; Tijdt;Alecto; Megera; Verklaringhe.

In het exemplaar van de SBH: 1B8 is het typografisch ornament vervangen door het blazoen van deHaarlemse rederijkerskamer de Wijn-gaerdranken.

Opgevoerd op 26 juli 1619.

AUB: 691B100; BM: 11755.b.20; BN: Yi.748; Gemeente. Bib. Rotterdam; KH: 760E41; *MNL:1089B23; SBH: 1B8 en 129A30:1.

Kalff 1906, V,97; Kelder 1981; Hummelen 1968a, 4 34; Rens 1977a, 92,229; Te Winkel 1973, III,143-144; Worp 1892, 145-146; Worp 1970, I,373.

84

Mr. G. vander Eembd. // (g) Treur-spel (g) // SOPHONISBA. // Gespeelt by de Oude Kamer binnen// Amsterdam, op den 21. Septemb. 1620. // (typografisch ornament) // IN s'GRAVEN-HAGHE. //By Aert Meuris, Boeckverkooper in de Papestraet, in den // Bybel, Anno 1621. Met Consent.


70

V - E - P - A

V: Tot de vroege Berispers ende late Beteraers.E: Luyckt geen deught.A: Tot den Na-neven Zoili ende Momi (m).P: Speelders: Sophonisba; Gerundula en Hypiarda, Staet-dochteren Sophonisbae;Masinissa; Amystas,DienaerMasinissae; P. Scipio, Hooftman der Romeinen;M. Lelius, Onderhooft-man; Priscvs, dienaerScipionis; Iongen, van Masinissa; T'Gerucht; Rey; De Geest Sophonisbae.


AUB: 687D42; BM: 11754.bb.9; BN: Yi.898; KH: 504B193; MNL: 1089B232); SBH: 129A30:2;*UFSIA: Ren Dra; UUB.

Van Hamel 1973, 53,74,155,176; Kalff 1906, V,97; Rens 1977a,94,229; Schönle 1968, 111-113; TeWinkel 1973, III,144; Worp 1892, 146-148; Worp 1970, I,289; Zuidema 1905b, 268.

Bernard Fonteyn

MEW III,87; NNBW I,875.

85

Tranquilli deMont // (g) Droef // Bly-Eyndent-Spel. (g) // EN // FORTUNATI // Geluck en Ongeluck.// Gespeelt op de Amsterdamsche Camer. Anno M. DC. // XXXIII. // (vignet: wapen van Amsterdam)// T'AMSTELREDAM. // - // (g) Voor (g) Dirck Cornelisz Houthaeck, (g) Boeckverkooper // op deNieuwe-zijts-Kolck / (g) Anno 1633.

I - P

P: Gosstanso, verlieft op Dorothea; Fortunatus, verlieft op Portia die hy bevrucht heeft; Genura, eendochter in Mans kleeren verlieft op Gosstanto; Portia, bevrucht van Fortunatus en verlieft op Rubert(= Genura); Dorothea, Cortisana; Andriana, Coppelaerster enMoeder van Dorothea; Doct: Panthalionverlieft op dorothea; Tranquillus, vader van Fortunatus en Genura; Maximus, vader van gosstansoen Portio; Tullius, een Edel-man; Cadmus, den Rechter; Lucius Agnello, Notarius; Sylujus, eenBurger; Vespa, de knecht van Gosstanso; Chima, de knecht van Doct: Panthalion; Digna, deKraem-bewaerster; Tanneken, de Vroe-vrouw; Odabassi, den Turck; Schiavo, den Turricks knechtof slaef.

Achter het stuk staan de initialen B.F.

Opgevoerd op 18 december 1633 (Worp 1920, 78).

Naar het Italiaans van Nic. Secchi Gl' Inganni (1562) (Worp 1970, II,129).


71

AUB: 694E27 en 455F212) en Port. ton. 59-2; BM: 11556.cc.45; BN: Yi.926; KH: 760E53; *MNL:1089B391); SBH: 129A38:2.

Te Winkel 1973, III,433-434; Worp 1884,145-146; Worp 1920,78; Worp 1970,I,428-429; Zuidema1905b, 282-283.

86

Dr. B. FONTEYNS, // FORTUNATUS // Beurs en vvensch-Hoedt. // BLY-DROEF-EYNDENDSPEL. // Gespeelt op de Amsterdamsche Schouw-burgh. // (gravure) // t' AMSTERDAM, Gedrucktby Nicolaes van Ravesteyn. // - // Voor Dirck Cornelisz. Hout-Haeck, Boeckverkooper op de //Nieuwezijds Kolck, Anno 1643.

V - E - I - P

V: Aen den Leser.E: Iacob Block; A. Fonteyn, vander Meye; T.G.; M. Croock, Me cecinit; I.H. Krul.I: Kort Begryp.P: Fortunatus, Edelman in Cyprus; Cassandra, Huysvrouw van Fortunatus; Ampedo en Andolosia,Soontjens van Fortunatus en Cassandra; Fortuna; Providentia; Bellisarius, wel eer Overste derRomeynen, nu een blind bedelaer; Dionysius, eertijds Coninck van Syracusen, nu een Schoolmeester;Perseus, voor dees Coninck vanMacedonien, nu een Smit; Christophorus, voor heen Paus van Romen,nu een arme Munnick; Suadocopus, eertijds Coninck van Moravien, nu in ballingh met drie Prinçen;Leopoldus, een arrem out Edelman; Mala-testa, een Waert tot Constantinopelen; Charinus, een outarrem man, Vader van Lesbia; Syra, Huysvrouw van Charinus; Lesbia, de dochter van Charinus enSyra;Meso-matto, de Vryer van Lesbia; Soudaen, Keyser van Turckyen;Marcholandus, den Admirael,en Gesant aen Fortunatus; Halybata, den grooten Visier in Turckyen.

Première A.S. 6 april 1643.

AUB: Port. ton. 34-151) en *455F213); BM: 11755.c.16.; BN: Yi.717; KH: 44G184;MNL: 1089B392);SBH: 129A38:3.

Kalff 1906, V,106; Worp 1884, 147-152; Worp 1970, I,384.

87

Dr. B. FONTEYNS, // FORTUNATUS // SOONEN, // Op en Onder-gangh. // TWEEDE DEEL. //(gravure) // t'AMSTERDAM, Gedruckt by Nicolaes van Ravesteyn. // - // Voor Dirck Cornelisz.Hout-Haeck, Boeckverkooper op de // Nieuwe-zijds Kolck, Anno 1643.

I - P

P: Koninck van Engelandt; Koninginne van Engelandt; Agrippina, Princesse van Engelandt; Antonio,Gesant van den Konick aen de


72

Koninginne; Ampedo enAndolosia, Soonen van Fortunatus; Nicandro, Lupino enGaldrano, Edelliedenvan Ampedo en Andolosia; Pater Benedictus, een Heremijt; Docter Valerianus; Meso-matto, dienaervan Andolosia; Provindentia.


Vervolg van 86.

AUB: *690 F53 en Port. ton. 34-152) en 455F214); BM: 11755.c. 16; BN: Yi. 718; KH: 447G185;MNL: 1089B393); SBH: 129A38:3.

Kalff 1906, V,106; Worp 1884, 152-159; Worp 1970, I,384-385; Zuidema 1905b, 283.

88

ROMILIVS // EN // PELAGIA, // Bly-Eyndend'-Spel. //Musica multis est incitamentum Amoris. //Menand. in The. // (vignet: fontein met onderschrift ‘EEUWIGH’) // t'Amsterdam, Gedruckt byNicolaes van Ravesteyn. // - // VoorDirck Cornelisz Hout-haeck, Boeckverkooper op de // Nieuwe-zijdsKolck, in 't Bourgoens Kruys, Anno 1644.

G - O - I - P

O:Opdragt aan Jacob Block Dieliesoon, Kasper Vinckel, Gerrit Brant, Symon Engelbreght, KornelisDanckers.G: Wapen.P: Persoonen: Romilius, Soone van Victorius, verliefd op Pelagia; Pelagia, geliefd van Romilius enProsperus; Victorius, Vader van Romilius; Prosperus, verliefd op Pelagia; Arnulphus, verlieft opGalathea; Xenophylus, een oud geleerdMan; Debora, een Toveres; Francotrijpe, dienaer van Romilius;Tityrus, verliefd op Laura, Cloris, verliefd op Galathea en Coridon, verliefd op Galathea, Harders;Laura en Galathea, Harderinne; Apollo.

De opdracht is ondertekend met de initialen B.F.


*AUB: 455F216); BN: Yi.1199; KH: 448J173 en 8F61; MNL: 1089B394); SBH: 129A38:4.

Te Winkel 1973, III,434; Worp 1884, 159-160; Worp 1970, I,404-405; Zuidema 1905b, 283.


73

Nicolaas Fonteyn

MEW III,87; NNBW I,876.

89

D. NICOLAI // FONTANI // (g) Triumphs-Trompet. (g) // Speelghevvijs uytghebeeldt op 't Veroveren// VAN // 'sHERTOGHEN-BOSCH. // (typografisch ornament) // T'AMSTELREDAM, // - // VoorWillem Davidsz Pabrue Boeckvercooper, woonende inde // Stilsteegh naest 'tVergulde Hardt. // ByIan Fredericksz. Stam in de Hope. M. DC. XXIX.

O - A - P

O: aan Andreae Bicker, Antonio Oetgenio, Ioanni Geelvinckio, Abrahamo Boomio.A: aan Fredericum Henricum (2).P: Personen: 'TVereende Nederlandt; Wysheyt; Theophilus; Cypriaen; Florentius; De Tydt.

AUB: Port. ton. 112-16; BN: Yi.625; *KH: Pamflet 3895; SBH: 73G4:4; UBG: M2082.

Te Winkel 1973, III,399; Worp 1970, I,417.

90

NICOLAAS FONTEYNS // CASTA, // OFTE // SPIEGHEL // DER // KUYSHEYD. // (vignet:wapen van Amsterdam) // t'AMSTELDAM. // - // Ghedruckt by Joost Broersz. Boeck-druckerwoonende // inde Pijl-steegh, inde Druckerije. // - // CI I XXXVII. [sic]

O - A - I - P

O: aan Guillaume de Nassau en Louise de NassauA: Carmen Frederico Henrico.P: Britto, Koningh van Enghelandt; Cratlinda, Koninginn' van Engelandt; Romeer, 'sKoninghs Soonvan Engelandt; Sophia, 'sKoninghs Nichte; Diana; Casta, een Harderin; Amerosia; Agata, een Harderin;Crates, Romeers Leer-meester; Oriswaides en Aristides, twee Heremijten; Rembalt, der SchottenKoningh; Waanwys en Hoogmoet, twee Schotse Capiteynen; Eel-hart en Pamphilus, twee Harders;Charles, een Edelman, Commodus, Balju; Ritzart en Adelaar, twee Spiejons; Cupido; Dorus, eenknecht.

De datum op de titelblz. is een drukfout en moet 1637 zijn.

BN: Yi.628; *MNL: 1091D131).

Kalff 1906, V,108; Te Winkel 1973, III,433; Worp 1970, I,381; Zuidema 1905b,282.


74

91

NICOLAAS FONTEYNS // ESTHER, // OFTE // 'tBeeldt der Ghehoorsaamheid. // (vignet: wapenvan Amsterdam) // 'tAMSTELREDAM. // - // Gedruckt by Iohannes Iaquet, op de Prince-graft. // VoorBalthazar van Dorsten, Boeckverkooper woonende // op den Nieuwen Dijck, by de Vrouwesteegh.// ANNO 1638.

O - E - P

O: aan Isaac Pecreau en Maria Pecreau.E: Isaac Pecreau, Avec Pais çera (2).P: Asseurus, de Coningh; Esther, de Coningin; Haman; Zares, sijn Huysvrouw; Mardocheus, eenIode; Sophronia, Propheters; Hatat; Thares en Bagatan, twee Verraders; Den Rechter; Ian Smul enLecker, Tafel dienders; Kapiteyn Kokodrillo; Leeghwagen en Quaetbedrijf, 2 timmerlieden; De Reyder Sanghsters; Harbona, Pagie; De raet van Haman.

De opdracht is gedateerd 17 maart 1637.

BN: Yi.626; *MNL: 1091D132).

Kalff 1906, V,108,110; Te Winkel 1973, III,433; Worp 1970, I,294; Zuidema 1905b,282.

92

Nicolaas Fonteins // ARISTOBULUS. // EXODUS 20. vers. 12. // (g) Ghy sult uwen Vaeder endeuwe Moeder eeren / op // dat ghy langhe levet in den lande/dat u // de Heere uwe God geeft. (g) //(vignet: wapen van Amsterdam) // 'tAMSTELREDAM. // Ghedruckt by Joost Broersz. woonendeinde Pijl- // steegh, inde Druckerye, Anno 1638.

O - P

O: aan het Bestuur van het Amsterdamse Weeshuis.P: Liefd Bloeyende; Twee Weeskinderen; Twee Ouwe Mannen; Judas Esserus, De Propheet;Aristobulus; Antigonus; Salome; Twee Capiteynen; Pamphilius; Ambubaia; Chalista, de Meyt vande Kol; Twee Geestelijcke Priesteren; Vier Raads-Heeren; Ray der Maaghden; Maria; Chalcias;Ananias; Alexander; Athalia; Pagie; Maximus Doctor; Davus; Vier Burgeren; Twee Soldaten;'tGherucht.

BN: Yi.627; *MNL: 1091D133).

Kalff 1906, V,106; Te Winkel 1973, III,433; Worp 1970, I,294; Zuidema 1905b, 282.


75

Arent Jans Fries

Van der Aa 1852, II, F 177.

93

HET LOONDERMINNEN. // Een Treurspel oft Tragoedie // (g) Inhoudende de // Historie van Iphisende // Anaxarete. // Wiens inhoudt vertelt wort in het xiiij. boec // der herscheppinghe oftetransformatie beschreven // door den Hoochgeleerden ende wijdt= // beroemden Poeet / (g) // PVBL,OVIDIVSNASO. // (g) Speelsche wijs in Duyts Overgeset. (g) // (gravure) // (g) Tot Hoorn byWillemAndriesz. woonende // op het Noordt int Schrijfboeck. Anno 1600. (g)

Kolofon: (g) Ghedruckt tot Hoorn / byWillem // Andriesz.Woonende op het Noordt // Int Schrijfboeck.Anno 1600. (g)

P - A

A: Van de Zoilist (m). Het acrostichon in dit gedicht levert de auteursnaam ARENT IANSZ FRIES.

P: Persoonen: Deen; Dander; Onryp Oordeel; Redelick Onderwys; Brandt der Minnen; HovaerdichIngheven; Desperaet Voornemen; Anaxarete; Iphis; De Neve; Twee knapen; Twee Burghers; Echo;Nemesis.

BN: Yth. 68983; MNL: 1095H2.

Gruys en De Wolf 1979, nr. 97; Hummelen 1968, 4 20; Kalff 1906, III, 513; Rens 1977a, 72,227;Worp 1970, I,248.

Leon de Fuyter

NNBW V,194 en VI,529-530.

94

L. De Fuyters // Bedekten // VERRADER. // TREURSPEL. //Malum ad Malum Revertit. // Gespeeltop d'Amsterdamze Schouburgh, den 18 IUNY 1646. // (typografisch ornament) // t'AMSTELDAM. //- // Gedruckt by IAN van HILTEN, Boeck-verkooper in de // Beurs-straat, in de geborduyrdeHandt-schoen, ANNO 1646.

O - E - P

O: Opdraght aan Adam Karels van Garmes.E: I. Vos; D.L. Bleu; A.B. (= Abraham Bormeester), Niet eygens; I. Noozeman.P: Vertoonders: Apalestra, Sophesse van Parsen; Artamizia, Princes van Parsen; Dobas en Chiades,Prince van Parsen; Artabanes, Maarschal van Parsen; Bacorees, Charmon en Partinax, ParsiaanscheRaaden; Rey van Tempeliers; Samos Geest, Sophi van Parsen; Bode; Adolisus, Parsiaans Ridder;Horatinus Teodatus, Rooms Keyser; Publi Turilio, Rooms Generaal; Marcus Marcellus en TuliusHostilio,


76

Opperburgemeesters; Faustus Cilla, Lucius Domitius en Camillus, Tught-Heeren; Astramar, Toveraar;Tomedes, zijn Dienaar.

Première A.S. 18 juni 1646.

AUB: 690F114; BM: 11755.b.25; BN: Yth.66110; KH: 448J105; *MNL: 1098B311); SBH: 129A40:1.

Te Winkel 1973, IV,276; Worp 1970, I,329.

95

LOPE DE VEGA // CARPIOOS // VERWERDE-HOF. // Gerijmt in Nederduytse vaarzen, door //L.D. FUYTER. // Gespeelt in de Amsterdamse SCHOVBVRGH den 18 Sept. 1647. // (vignet:wijzerplaat met in het midden een Fortunafiguur en het randschrift ‘NOCH TYT NOCH RUST’) //t' AMSTERDAM. // Voor JOHANNES JACOT in de vergulde Kronijck, In 't jaar CI I CXLVII.

Kolofon: 'tAMSTERDAM, // - // Gedruckt by Pieter Dircksz Boeteman.

O - E - P

O: aan Marten Kretzer.E: Isaac Vos; B.V.E.; I.R.V. Staeveren; D.L. Bleu.P:Verthoonders: Libio; Floro; Frederico, Hertogh van Trapano; Octavio, Edelman;Matilde, Coninginnevan Cecilien; Porcia, Hertoginne van Messine; Helena, Princesse van Salerne; Fabritio, Eedelman;Pompeo, Cesiliaenschen Graaf; Carel en Henrico, Onbekende Princen van Cecilien; Barlovento,Dienaer van Carel; Ernesto, Slotvoocht van Palermo; Ludovicus, Gheheym Schrijver van den staet;Lisardus, Voester-vader van Henrick; Pagie; Herault.

De Fuyter berijmde een prozavertaling van Jac. Baroces (zie opdracht).

Volgens titelblz. première A.S. 18 september 1647. Volgens het répertoire van Worp en volgensWybrands 1873, 259 op 19 september 1647.

Het oorspronkelijke stuk is niet van Lope de Vega maar van Ant. Mira de Amuescua El PalacioConfuso (Van Praag, 75).

AUB: 694E42; BN: Yth. 68988; *UBG: BL8559(3).

Hummelen 1967, 23-24; Van Praag, 75-76; Te Winkel 1881, 95; Te Winkel 1973, IV,276; Worp1920, 145,176; Worp 1970, II,54,128.


77

G.C.

96

G.C. // IACOBUS VI. // CONINGH // VAN // SCHOTLANDT. // Bly-eyndende // Ongheval, enPerijckel. // Op het Spreeck-woordt, // Haest ghelooft, haest bedrogen. // (gravure: twee duellerenderuiters op zeepaarden) // IN s'GRAVEN-HAGE. // Ghedruckt voorGijsbrecht Ernst, Boeck-verkooperwoonende // inde Vlamingh-straet, Anno 1639.

I - P

P: Persoonen: De Grave van Gore; Alexander Ruthven, des Graven Broeder; Iacob de VI. Coninghvan Schotlandt; Anna de Coninginne van Schotlandt; Hendrick Frederick, Conings Soon, oudt ontrentses Iaren; Den Hertogh van Lijnox; Den Grave van Marre; Thomas Areskin, Ridder; Een SchotsEdelman; HugoHeresius, DoctorMedicijn vanden Coningh; Agnes en Elisabeth, twee Staet Dochtersvan de Coninginne; Andreas Hendrickson, Ontfanger van den Grave van Gore; Ian Ramsey enWilson,twee Dienaers vanden Coningh; Claes Clomp en Willem Stref, twee Boeren; Kock Sederon; GrietSmeers; Wraeck; Thisiphone, Megera, Hecate en Pluto, Helsche Geesten.

BN: Yi.773; KH: *504B268 en 8F52; SBH: 128A58:2; UBG: BL64018.

Worp 1892, 190-192; Worp 1970, I,384.

Adam Karels van Germez (Zjermez)

NNBW V,200-201.

97

ADAM KARELS // VERVOLGDE // LAVRA. // (vignet: wijzerplaat met in het midden eenfortunafiguur en het randschrift ‘NOCH TYT NOCH RUST’) // t'Amsterdam, Gedrukt by IacobLescaille. // - // Voor JOHANNES JACOT, Boekver- // kooper in de Stilsteeg, in de vergulde kronijk,// in 't jaer cI I CXLV.

G - O - E - P

O: aan AbrahamAlewyn, Iakob van Stralen, Willem Kieft, Willem van Erpekom, Hendrick Vastincx,Ioan van Helmont.E: L.D. Fuiter.G: scène uit het spel.P: Graef, Maerschalk van Hongerijen; Orantee, Prins van Hong.; Laura; Lidia, Staetjuffrou van Laura;Octave, Eedelman van Orantee; Koning van Hong., vader van Orantee; Klidamas, voedsterheer vanLaura; Arban, dienaer van Orantee; Porcia, Infante van Poolen; Kleonte, Eedelman van de Koning.

In de inleiding zegt Van Germez dat hij een prozavertaling van Jan Hendrikszoon Glaezemaekerberijmd heeft.


78


Vertaling van J. Rotrou Laure persécutée (Worp 1970, II,125).

BM: 11758.a.6.(3.); BN: Yth.70035; *MNL: 1097F1123.

Van Hamel 1973, 41,135; Hummelen 1967, 28-30; Kossmann 1915, 94; Te Winkel 1973, IV,282;Te Winkel 1881, 93-94; Worp 1900, 307-309; Worp 1920, 97,146; Worp 1970, II,54,125.

98

ADAM KARELS // Klaagende // KLEAZJENOR, // En Doolende // DORISTEE. // (typografischornament) // t'AMSTERDAM; // Gedrukt voor d'Autheur, by Jacob Lescaille, // in 't jaar 1647.

O - E - P

O: aan Kornelia Bikkers.E: R. Anslo.P: Kleazjenor; Theander; Doristee; Ozanor; Filak en Grypaart, 2 Bosloopers; Hopman van deBoswachters; Raatsheer van 't Gerecht; Dorante; Diane; Filakte.

Volgens de opdracht is het stuk in proza vertaald door Anthony van Baerle.


Vertaling van J. Rotrou Doristée et Cléagenor (Worp 1970, II,125).

BN: Yth.68697; *MNL: 1097F1121); SBH: 129C98.

Van Hamel 1973, 135; Kossmann 1915, 94; Te Winkel 1973, IV, 282; Worp 1900, 306-307; Worp1920, 97; Worp 1970, II,125.

Joh. van Gesperden

Van der Aa 1852, III, G 44.

99

I.v. GESPERDENS // Wanckelbaer Fortuyn // OFTE // (g) Treur-bly-eyndich-spel (g) // VAN //CROESUS. // Op het woort // (g) Niemant sit soo hooch in eer / // Of hy can haest vallen neer. (g) //(vignet: landschap met schildpad op de voorgrond) // T'WTRECHT, // - // (g) Ghedruckt by (g) AmelisIanssz, (g) Boeck-vercooper inde // Lijnmerckt / (g) Anno 1636.


79

E - O - I - P - E(n)

O: Toe-eygeninge aan Arend van Deuverden.E: Rochus Hofferus; Arn. à Slichtenhorst; Nihil est tertium.P: Croesus, Coninck van Lydien; Bocchus, Bomilcar, Atherbal en Hanno, Croesi Raets-Heeren;Semiramis, Bocchi Huys-vrouw; Andromache, Bocchi Suster; Maximiliaen, Bocchi Soon; Solon;Cyrus, Coninck van Persen; Bessus, Darius, Ochus en Nabarzanes, Sijn Raets-Heeren;Mallepier, eenPanlecker; Een Kock; Blinde met een Iongen.

Vertaling van J.P. Crusius Croesus (Worp 1970, II,118).

BN: Yi.955; KH: 448J156; MNL: 1091B122; *SBA: C247279; SBH: 73G5:9.

Worp 1970, II,118.

Goudanus

100

GOVDANI. // (g) Baillju van Suydt-Hollandt / (g) // OFTE // (g) Ghetoomde Vermetelheyt. (g) //Droefbegin, Bly-eynde-Spel. // SCELERVM POENA COMES. // (gravure: de baljuw steelt de koevan de arme boer) // Ghedruckt tot HAERLEM, // Voor den Autheur tot der Goude. By AdriaenRooman, woonende // aen 't Marckt-Veldt inde Vergulde Parsse. // cI . I . CXXX.

O - I - P - A - E - A(n)

O: aan Iohan Westerhout.E: E.P.A: Aen den Goeden Grave van Hollandt; Aen den Leser.P: Bailliu van Zuydt-Hollandt; Maecht van Dordrecht; Schout van Dordrecht; Huysman; Rey vanDeuchden; De Graef van Hollandt; Een gheselschap van Nickers; Eenighe Dortsche Burgers;Schildt-Knaep; Rhadamantus; Minos; AEacus; Burghers tot Dordrecht; Bode; Rey vanZuydt-Hollandtsche Maeghden.

AUB: Port. ton. 84-9; BN: Yth. 66177; Gemeentelijke Bib. Rotterdam; KB: II,26165; KH: 504B218;MNL: 1091B13 en 1087B24); *SBA: C41147; SBH: 128A15; UUB: Moltzer 6 B77.

Worp 1892, 169-170; Worp 1970, I,292.


80

Claude de Grieck

MEW III,383.

101

CLAVDII DE GRIEKS // HERAKLIVS // TREVR-SPEL // MET OP-DRAGT // AEN SYNEDOORLVCHTICHEYT // LEOPOLDVS WILHELMVS, // Aertz-hertog van Oosten-rijk, Hertogvan // Bourgoignien, Gouverneur general vande // Neder-landen. // (typografisch ornament) // TOTBRVSSEL, // By Claudius de Griek, Boek-verkooper van zijne Doorluch- // ticheyt den Aerts-hertogLeopoldus VVilhelmus, woonende // in den Steen-weg in de dry Kroonen 1650.

O - A - P - G(n)

O: aan Leopoldus Wilhelmus.A: Faam den roem uutblasende van Leopoldus Wilhelmus.G: allegorische voorstelling (?).P: Fokas, Kaizer in den Oosten; Heraklius, zone van den overleden Kaizer Mauritius; Martiaan, zonevan Fokas; Pvlcheria, dochter van Mauritius; Krispvs, schoon-soon van Fokas; Evdoxia, dochter vanLeontine; Amintas; 1. Pagien; De Wacht.

Vertaling van Pierre Corneille Heraclius (1647) (Worp 1970, II,120).

BN: Yth.66193; GUB:EEhXIII; KB: II,25974 en *V.B.6777B; SBH: 73G7:1.

Bauwens 1921, 168-170; DeMaeyer 1943c; Picot 1876, nr. 977; De Ronde 1930, 118; Snellaert 1845,295; Te Winkel 1973, IV,63; Worp 1970, II,110,120.

102

Claudius de Griecks // PALENE // Blij-Eyndend-Treurspel // Gerijmt Ao 1650

I - P

I: Historie.P: Sijthon, Coninck der Hodomantes; Palene, zijne dochter; Precinte, haer Staetjuffer; Clijtus, Prince;Driante, prince; Damon, prince; Eurilas, prince; Hipparine, suster van Clijtus; Almedor, edelman vanHipparine; Caumis, edelman van Driante; Wicchelaer; Pironte, zijn dienaer; Polinice, edelman vande Coninck; Lijfwacht des Conincks.

Vertaling van Boisrobert Palène (1640).

KB: hs. II 133.

De Maeyer 1943c.


81

Pieter de Groot

NNBW X,305-306.

103

SOPHOMPANEAS // TRAGEDIE // Vertaelt wt het Latijn vanden Heer // H. DE GROOT. // (vignet:een sfeer met links chronos met zijn zeis en rechts Heracles met zijn knots, met onderschrift‘INDEFESSVS AGENDO’) //t' AMSTERDAM, // By WILHELM BLAEV, // CI I CXXXV

O - I - P

O: aan de Volmaeckste Joffrou dieder leeft (= Maria van Reigersberch volgens Sterck 1937a).P: Ioseph ofte Sophompaneas; Rey vanMoorscheMaeghden; Ramses, hofmeester van Sophompaneas;Iudas en Ruben, broeders van Ioseph; Bode; Simeon en Beniamin, broeders van Ioseph; Pharao.

Toegeschreven aan Pieter de Groot door J.F. M. Sterck (Sterck 1937a).

Vertaling van Hugo de Groot Sophompaneas (Sterck 1937a).

*KH: 448L56; MNL: 1098.B.54.

Ter Meulen en Diermanse 1950, nr. 161; Sterck 1937a.

P. van Haps

NNBW II,544.

104

HOLLANTS // VREE-TONNEEL //Of // BLY-EYNT SPEEL. // Op den Sin // B'THONTT LAANGVRE. [sic] // Gherijmt over den beslooten VREED totMunster den 30 20 des Maents JANI. 1648. //De Ratificatien aldaer Publijcq Wt-gewisselt, en Be-eedight den 15 9 May // Gepubliceert den 16 6dito. // (vignet: met in het midden de woorden: 'PaX Maneat patrIae, non // gaVDet beLgIa beLLIs.// Bellica BELLONAE non sua // BELGA canet. // P.H.) // Tot NYMEGEN, // - // Gedruckt byNiclaesvan Hervelt. 1648.

O - V - A - P

O: aan Bartholt van Gent door P. van Haps.V: Aen den Leser.A: Aen den vrygevochten Batavier; Aen den Speeler (p+v).P: Parsoonen: Mars; Thisiphone; Alecto; Megera; Pax; Concordia; Religio; Apollo; Pallas; Larbaeusgeest; Thalia; Diana; Linco; Sylvio; Cupido; Ceres; Carinus; Tyter; Galathe; Mopsus; Nysa; Vigilans,waeckent oogh; Morio, den Sot.


82

De jaardichten op het vignet en aan het slot geven beiden het jaar 1668.

BM: 11755.c.17; BN: Yth.66600; KH: Pamflet 5753; SBH: 73G5:16; *UBG: M9163.

Worp 1970, I,417.

Johan van Heemskerk

MEW III,540-541.

105

DE // CID. // Bly-Eyndend // TREURSPEL. // In Franse vaersen gestelt door d'Heer // CORNEILLE.// Nu in Nederlandse Rijmen vertaald. // (vignet: waterput met onderschrift ‘ELCK ZYN BEURT’)// t' AMSTERDAM, (g) by Dominicus vander Stichel. (g) // - // VoorAbraham deWees, Boeckverkooperop den Middel-dam, // in 't Nieuwe Testament. Anno 1641.

I - P

P: Elvire, Staet-joffer van Chimene; Don Gomes, Graef van Gormas, Vader van Chimene; Chimene,Vryster van Don Rodrigo, en van Don Sanche; D. Uracke, Infante van Castilien; Leonora, Voetstervan d' Infante; D. Diego, Vader van Don Rodrigo; Don Rodrigo, Vryer van Chimene; D. Arias,Castiliaens Edelman; Pagie van d'Infante; D. Ferdinando, Eerste Koningh van Castilien; D. Sanche,Vryer van Chimene; D. Alonso, Castiliaens Edelman.

Volgens de opdracht van 105bis en 105ter is dit een niet geautoriseerde druk.

Première A.S. 2 mei 1641 (Wybrands 1873, 257 en Smits-Veldt 1979, 267), volgens Worp op 5 mei1641.

Vertaling van Pierre Corneille Le Cid (1636) (Worp 1970, II,120).

AUB: 687H53) (titelblz. ontbreekt); BM: 11755.b.13; BN: Yf.566; KH: 448G104; SBA: *C50567en C14497; SBH: 129A45:1 en 129A44; UBG: BL501217.

105 bis

De verduytste // CID. // Bly-Eyndend // TREUR-SPEL. //Midtsgaders // Het gantsche Leven en bedrijf// van den selven CID. // Op t' nieuws daer by ghevoeght. // (typografisch ornament) // TOT HOORN.// - // Ghedruckt voor Barent Adriaensz. // Berentsma. ANNO 1641.


83

V-B-V-I-P

V: De Drucker tot den Leser; Voor-Reden door Veniam pro laude, (= J. van Heemskerk).B: Ghetuyghenissen vande waerdye des Cids in syn eygen tale.P: Speelders: alleen kleine spellingsverschillen met 105.

BM: 11758.a.6 (1.); Hoorn, Archiefdienst Westfriese gemeenten; KH: 839F41; *MNL: 1096H41;SBA: C40851; UBG: BL7078.

105 ter

De verduytste // CID // Bly-Eyndend // TREUR-SPEL. //Midtsgaders // Het gantsche leven en hedrijf// van den selven CID. // Op 't nieuws daer by ghevoeght. // (typografisch ornament) // t'AMSTERDAM, // - // By NICOLAES van RAVESTEYN, // M.DC. XLI.

V - B - V - I - P

V: zie 105bis.B: zie 105bis.P: zie 105bis.

BM: 11755.aaa.8.; BN: *Yf.8003 en Yi.2046 en Yth.67571; KH: 810G14.

Bauwens 1921, 57-85; Gruys en DeWolf 1979, nr. 71; VanHamel 1973, 126; Picot 1876, nr. 927-940;Te Winkel 1881, 105-106; Te Winkel 1973, IV,282; Worp 1920, 97,125,146; Worp 1970, I,344.

Willem (van) Heemskerk

NNBW IX,339-340.

106

W. HEEMSKERKS // HEBREEUSCHE // HELDINNE. // TREUR-SPEL. // Vertoont op deAmsterdamsche // SCHOUBURG. // (typografisch ornament) // Tot ROTTERDAM, // - // Gedruktby JOANNESNAERANUS, Boeckverkooper, woo- // nende op 't Steyger, in den Boeckbinder, 1647.

A - E - P

E: Brandt; R. Anslo.P: Holophernes; Abdon, soldaet; Achior; Balak; Azoth en Javas, Assyrische Kolonellen; Bagoas,Holophernes Kamerlingk; Wachter; Rey van Assyrieren; Sethar, Kapitein in Bethulia; Rey vanBethulianen; Charmin, Oudste; Osias, Stadhouder; Nachor, Burger; Judith; Abra, hare Dienstmaegd.

Première A.S. op 27 juli 1645.


84

AUB: 689C84; BM: 11755.b.28; BN: Yth.66188; KB: III27.574A; KH: 448J189; MNL: 1098B88;SBH: 129A45:2; *UBG: BL4695.

Kalff 1906, V,112; Musschoot 1972, 136-143; Proost 1933, 125-126; Te Winkel 1973, IV,112; Worp1970, I,300.

Jacob Heerman

NNBW V,224.

107

CHRYSEIDE // en // ARIMANTS // TREVR-BLY-EYNDE-SPEL. // (vignet: wapen van Amsterdam)// T'AMSTELREDAM, // Gedruckt by Nicolaes van Ravesteyn. // - // Voor Iacob Heerman,Boeck-verkooper op den Dam, op den // hoeck van de Voghel-steech, in 't Cruydt-Boeck, 1639.

V = I - O - P

V: Tot den Leser is tegelijk Inhoudt.O: Toe-eygingh aan Floris Soop.P: Bellimard, Gouverneur van 't Casteel; Alexander, Capiteyn aldaer; Arimand, vryer van Chryseide;Bellaris, Dienaer van Arimand; Philander, Sergeant; Chryseide, Vryster van Arimand; Clarinde,Kamer Iuffer van Chryseide; Gondebout, Coningh van Borgondien; Gheheymraet des Koninckx;Pagie; Climene en Olimpe, Bewaersters van Chryseide; Boer; Zophir, een Sergeant; Aenplackers;Waerd; Rey van Sangers; Priester.

Première A.S. op 25 april 1639.

Vertaling van J. Mairet, Chryseide et Arimant (1620) (Worp 1970, II,122).

AUB: 687D2 en 690F78; BN: Yth.66141; KH: 448J61; MNL: 1091B91; SBH: 73G4:6 en 73G5:15;*UFSIA: Ren Dra; UBG: BL3782.

Te Winkel 1973, IV,281; Worp 1895c, 213-214; Worp 1970, I,344 en II,122.

Dirck Heink Pietersz. (ook: Heinck, Heyn(c)k)

NNBW X, 370.

108

DEGESTRAFTE // KROONZUGT. // TREURSPEL. // Gerijmt door // DIRCKHEINK PIETERSZ'.// Gespeelt op d'Amsterdamsche Schouwburg. // (vignet: fontein met onderschrift ‘EEUWIGH’) //t'AMSTERDAM,


85

Gedrukt by TYMON HOUTHAAK, // Voor Dirck Cornelisz. Houthaak, Boekverkooper op de hoek// van de Nieuwezijds Kolck. MDC. L.

E - P

E: P. Dubbels.P: Vertoonders: Leonora, Koninginne van Aragon; Alfonzus, zoontje van Leonora; Graaf Barmudoen Graaf Urgel, Raden der Koninginne; Don Ramon de Moncade; Don Pedro d'Aragon; Don Felix,Zoon van Urgel; Baron van Monpeillier, Zoon van Barmudo; Don Sanchio d'Aulage, OnbekendeZoon van Barmudo; Nunio d'Aulage, Edelman; Florinde, Staatjuffer der Koningin, Dochter vanBarmudo; Elvire, Kamenier van Florinde; Liron, Dienaer van Don Pedro; Godefroy en Allarcon,Braven; Pagien; Trompetter; Secretaris; Theodore, Vrouw van Nunio d'Aulage; 1.2. 3. 4. Soldaten.

Première A.S. op 28 maart 1650.

Vertaling van Alarcon y Mendoza La Crueldad por el Honor (Worp 1970, II,127).

AUB: 690F36; BM: 11755.F.37.(2.); BN: Yi.1059; *KB: VB6174; KH: 443A82; MNL: 1089B311;SBH: 129A50 en 129A51:2.

Van Praag, 66; Te Winkel 1973, IV,276; Worp 1970, II,127.

Christiaan Henricx

Van der Aa 1852, III, H 190.

109

CHRISTIAEN HENRICX // (g) Treur-Spel / (g) // van // DAVID // (g) Ende (g) // ABSALON. // Oconsulentis rebus humanis Dei // Spectamen ingens / o supremi vindicis // Miranda virtus / exstat &piis honor, // Et clauda tandem poena noxios premit. // (vignet: harpspelende man) // t'Arnhem, // (g)Ghedruckt by (g) Ian Ianssen, (g) Boeck-verkooper. (g) // - // Anno M DC XXV.

O - E - I - A - P

O: Toe-schrijvingh aan EG. B. ST.E: W.H.; A.L.A: Tot den veelgunstighen Leser (m).P: David; Ioab; Absalon; Ahitophel; Abisai; Amasa; Ethai; Simei; Chusai; Hab-al; Grijp-aen;Houw-vast; Sadok; Abiathar; Ionathan; Ahimaas; Hanna; Frijburch; Deckleta; Vrederijck; Cusi;Wachter; Dochter Syons; Rey der Ioden; Lombaert; Lijs Achtetvvorps.

*AUB: 694F108; BN: Yi.711; KH: 448J95; SBH: 73G7:2.

Johannessen 1963, 210,227,300; Proost 1933, 118-119; Rens 1977a, 98,229-230; Worp 1970, I,290.


86

Elias Herckmans

NNBW III,579-580.

110

E. GERCKMANS [sic] // (g) Slach van Vlaenderen // Gheschiedt tusschen den (g) // PRINCE VAN// ORANIEN // ENDE // (g) den Doorluchtighen Eerts-Hertogh (g) // ALBERTVS. // OPDENREGEL// Eendracht Maeckt Macht. // (vignet: wapen van Amsterdam) // 'tAMSTELREDAM, // - // (g) Voor(g) Ian Evertsz. (g) Cloppenburgh / woonende op 't Water // over de Kooren-Beurs (g) 1624.

V - O - I - P

V: Voor-Reden.O: Toe-eygen-dicht aende Liefhebbers des Vaderlandts (v).P: Hollandia; Geldria; Zeelandia; Transisulania; Trajectum;West-Frisia; Groeninga; Dry Staten; PrinsMaurits; Graef Henderick; Graef Lodowijck; Graef Ernst; Graef Everadt van Solms; CommandeurPiron; Generael Veer; Horatio Veer; Ritmeester Cloet; Twee Helbaerdiers; Een Knecht; De Wacht;Eendracht; Coninck van Spangyen; Twee Raden; Inquisity; Graef van Bucquoy; Luytenant vanBucquoy; Albertus van Oostenrijck; Isabella Clara; Don Avalos; Don Augustinus de Herclo; DonLowijs de Valasco; Don Pedro Galero; Don Maistro del Campo; Admirandt van Aragon; Een Bode;Een Monick; Ian sonder Knopen; Lysjen veur open; Claes Smeerkorst.

AUB: 973E2911); Catalogus Thysius 1879, 199; KB: II,26149; KH: 448J109 en Pamflet 3531; *MNL:1089B38; SBH: 73G5:2 en 129A41; UBG: BL68812 en G7435.

Kalff 1906, V,85; Rens 1977a, 97,230; Te Winkel 1973, III,521; Worp 1970, I,290.

111

TYRUS // BELEGERINGHE EN ONDERGANGK // door // De laeste veroveringhe van Alexanderde Groote // Coninck van Macedonien de Derde // Monarch der bewoonder werelt. // Anno salutis1627. Idiis februarij // IN // AMSTERDAM //op het spreekwoort // HOOGHMOET KOMT VOOR// DEN VAL.

O - I - P

O: Toe-eijgening aan Pieter Codde (v) door Elias Herckmans.P: Tempus; Tyrus; Strato, Koninck van Tyrus; Azelmicus, Tyrus Cantsler; Pasicrates, Tyrus Hooftman;Gerastus, Stratonis Camerlinck; Boode van Tyrus; Parmenion, Alexanders Hoofftman; Baguses,Tyrus legaet; Abbarus en Mittonus, twee Tieriers in plaats van reyen; Alexander, Coninck vanMacedonien; Hephaestion, des Alexandri vrient; Perdiccas, den neeff Alexandri; Clijtus, een oversteAlexandri; Tamaseus, Koninck van Pargos; Pythagoras, Coninck van Salamine; Alexippus en Damon,twee Grieksche soldaten in plaats van reyen; Aristander, waarsegger; Dienaer Alexandri; SchiltknechtClijti.


87


Te Winkel 1973, III,521; Worp 1893, 166; Worp 1970, I,290.

Zacharias Heyns

MEW III,618-619; NNBW II,576-579.

112

Vriendts-Spieghel. // (g) Waer in de Hi = // storie Joannis Bocatij de vriendt= // schap prysende /Speelsche wyse klaer= // lijck t'aenschouwen voor ooghen // ghestelt wordt / door // Z. Heijns. (g) //Mids dat d'onvast geval den mensch brenght duy- // sent wonden, // De vriendtschap over al zeerkostlijck wordt be- // vonden. // - // (g) Ghespeelt by de Camer uyt (g) LEVENDER IONSTEN, // (g)den 25. februarij / Anno 1602. (g) // (vignet: bloem met aan beide zijden een naakte figuur) //t'AMSTERDAM, by Zacharias Heijns, in de // Hooft-deuchden. 1602.

Kolofon: (g) t'Amsterdam / by Herman de buck / inde Mol-steegh. (g)

E - O - E - P - PR - I - E(n).

O: aan Gillis Koninghslo.E: C. Ketel, Deught verwinnt; Iacob Claesz, Hope vertroost; Rutgaert Iansz.; Mijn haters zijn sot, (=Anthonie Smijters).PR: Voor-reden gesproken door Thalia en Erato.P: Thalia en Erato; Aristippus, Philosooph; Gisippus, een Grieck; Titus, een Romeijn; Spaer-noy,Gisippi dienaer; Selden thuijs, Titi dienaer; Sophronia, de Bruijdt; Verneem-al, de Maerte; Dulcop,de Kock; Reysigher; Pub. Ambrosius en Leeghwaghen, Dieven; Schoutet; Dienaer; Varro, Rechter;Schryver; Octavianus, de Keyser.

Opgevoerd op 25 februari 1602.

Vertaling van Rodolphus Radclif De Titi et Gisippi firmissima Amicitia, Comoedia (Worp 1970,II,118).

*MNL: 1097F96; SBH: 960B15:4; UBG: BL8585.

Bib. Belgica III,458-459; Kalff 1906, IV,80-81; Rens 1977a, 73, 230; Te Winkel 1973, III,248; Worp1897, 390-392; Worp 1920, 25; Worp 1970, I,358.


88

113

(Spel van de Roo Rosen van Schiedam)

opgenomen in:(c) Vlaerdings // Redenrijck-bergh // met middelen beplant // Die noodigh sijn 'tGemeen, en voorderlijckhet Landt. (c) // (gravure: Mercurius en Minerva tegenover Apollo en de Muzen op de Parnassus) //t'AMSTERDAM, // - // (g) Gedruckt by (g) Kornelis Fransz. (g) Boeckdrucker / wonen= // de by deZuyder kerck / Anno (g) 1617. //Met privilegie.

Fol. Yy3ro-Ccc2ro. Geen afzonderlijke titelblz.

G - B - A - I - P - A(n)

G: Blazoen van De Roo Roosen, ‘Aensiet de Ionckheyt’ van Schiedam.B: Liefde des Vaderlants; Vlaerdingh tot Schiedam.A: Refereyn(2); Liedeken; Schiedam tot Vlaerdingh.P: Haet en nijt; Twist en strijt; Liefde; Mennich vroom Man; Meest alle man; Eendracht; Overigheyt1; Overigheyt 2; Wijsheyt; Gerechtigheyt.

Opgevoerd tussen 10 en 18 juli 1616.

AUB: 976B16 en 2340E7; BN: Yi.318 en Yi1453; GUB; KH: 759B21 en 10G23; LUB: 706C25;MNL: 1184A23; *SBA: C16561; SBH: 76A5 en 76A6; UBG: BL19795 en H116.

Bib. Belgica IV,866-867 en V,744-745; Hummelen 1968a, 3Q 14; Rens 1977a, 83,230; Van de Wael1967, 84-85; Te Winkel 1973, III,249.

Gijsbrecht van Hogendorp

MEW IV,1; NNBW VIII,791-792.

114

(Spel van de Rapen-Bloem van Delft)Opgenomen in Vlaerdings-Redenrijck-bergh (zie 113), fol.V2ro-Z2vo.

G - B - A - V - I - P - A(n)

G Blazoen van de Rapenbloem, ‘Wy rapen geneught’ van Delft.B Liefde des Vaderlants; Vlaerdingh tot Delf.A Refereyn (2); Liedeken; Delf tot Vlaerdingh; Uutlegging vanden gantschen zin des Spels.V: Voor-reden (v).I: De vijf delen des Spels.P: Xerxes; Mardonius; Artabasus; Autarctus; Masistius; Iupiter; Phebus; Pallas; Mercurius;Themistocles; Aristides; Phania; Licomedes; Pausanias; Tymophanes; Ariobulus; Bode; Rey vanIonckvrouwen.


89

Opgevoerd tussen 10 en 18 juli 1616.

Moderne uitgave door F.K.H. Kossmann (Van Hogendorp 1932, 1-41).


Bib. Belgica IV,866-867 en V,744-745; Hummelen 1968a, 3Q 7; Van Hogendorp 1932, XIV-XXI;Rens 1977a, 83,230; Van de Wael 1967, 78-79; Te Winkel 1973, III,124; Worp 1970, I,411-412.

115

TREVR-SPEL // (g) Van de Moordt / // begaen aen (g) // WILHEM // (g) by der Gratie Gods / Prince// van Oraengien / etc. (g) //Ghedicht door //G. van HOGHENDORP. // (gravure) // t'AMSTERDAM,Voor Cornelis vander Plasse, // Boeckvercooper, wonende aen de Beurs, 1617.

Kolofon: t'AMSTERDAM, // - // Ghedruckt by Paulus van Ravesteyn. // ANNO 1617.

O - V - E - P

O: aan ‘Zijn Excellentie’ (Prins Maurits).V: Voor-Reden.E: S. Coster; R. Telle; A. de Koning, Blijft volstandich; I.A.P: Philippus, den Coninck van Spaengien; RuyGomez de Silva, Raets-heer; d'Inquisitie; DeGeveynsdeReligie; Superstitie; Megera; Moorder, Balthasar Geraerts; De Prins van Parma; Assonville; Iesuyt;Prins van Orangien; Hofmeester; Princesse Louysa; Voetster; Capiteyn van de wacht; De dry Staten;Den Tydt; De Chooren.

Opgevoerd in juni 1617 (Worp 1920, 45).

Vertaling naar Daniel Heinsius Auriacus, sive Libertas Saucia (Worp 1970, II,118).

Moderne uitgave door F.K.H. Kossmann (Van Hogendorp 1932, 43-175).

AUB: 687D11; BM: 11754.bbb.31; BN: Yi.348(1); Catalogus Thysius 1879, 199; GemeentelijkeBib. Rotterdam; KB: V.B.6794; KH: 448J172; *MNL: 1098B68; SBH: 129A52:1; UUB: Moltzer6B60.

Kalff 1906, IV,64; Van Hogendorp 1932, XIX-XXX; Rens 1977a, 87,230; Vermaseren 1951, 56-60;Te Winkel 1973, II,230; Wijngaards 1972, 125-126,129; Worp 1892, 137-138; Worp 1920, 45; Worp1970, I,260-261; Wybrands 1873, 38-39.


90

Pieter Cornelisz. Hooft

MEW IV,36-43; NNBW IV, 771-777.

116

Tweede Spel, van Achilles ende Polijxena.

Achteraan: Verandren Candt.

Deutsche Staatsbibliothek Berlin: Ms. germ. 4o 154, fol. 33r-62v.

P: Persoonen: 2 Chooren; Achilles; Agamemnon; Menelaus; Nestor; Ulysses; Diomedes; Aiax;Automedon; Polyxena; Pryamus; Hecuba; Hector; Andromache; Paris; Helena; Aeneas; Antenor;Deïphobus.

De juiste ontstaansdatum is niet bekend, wschl. tussen 1597 en 1601 (Hooft 1972b, 3-6).

Waarschijnlijk reeds opgevoerd in 1597? (Worp 1920,16).

Het hs. SBH: 187B4 is een afschrift van 1606.

Anth. Van der Hel. // T'Spel van Trooijen gespeelt // op de Camer in Liefd bloeijende // Ao 1606.

Achteraan: A. vander Hel Verandren Cant. Ao 606 den 24 april.

De eerste (niet geautoriseerde) druk dateert van 1614.

P.C. HOOFTS, // ACHILLIS // en // POLYXENAS // Treur-spel. // Met AYAX en VlissesReden-strijdt. // (typografisch ornament) // TOT ROTTERDAM, // - // Voor David Iacobsz. vanHakendover, Boecverkooper int Westnieulant. // - // ANNO 1614.

Kolofon: Gedruct by Harman Huyghensz Monincx.

V - P

V: Den Drucker (David Iacobsz van Hakendover) tot den Leser.P: (zie boven).

Moderne uitgave naar het hs. door Stoett (Hooft 1899, 44-97) en Th. C.J. van der Heijden (Hooft1972b). Herdruk van de uitgave van 1614 in Hooft 1972a, 107-159.

AUB: 1485B11); BM: 11754.g.29; BN: Yi.1006; DSU: 329; KH: 853G1; MNL: 1090B313); SBH:128A2:2; *UBG: BL50112.

D'Angremond 1943; Duits 1981a, 55-58; Hooft 1954, 15-21; Hooft 1972b; Kalff 1915b, 218-219;Kamphuis 1942; Kluyver 1929, 114-126; Leendertz 1931, 38-40; Overdiep 1948b, 349-352; Rens1973a, 226-233; Rens 1977,72-73,230; Smit 1968, 32; Van Tricht 1980, 26-27; Tuynman 1981,passim; Veenstra 1946, 42-57; Witstein 1975b; Te Winkel 1973, III,126-127; Worp 1892, 92-98;Worp 1920, 17,48; Worp 1970, I,249-250.


91

117

(Theseus en) Ariadne

Hs. A, AUB: IIC14, blz. 129-184 (Leendertz 1931, 50).Hs. B, Deutsche Staatsbibliothek Berlin: Ms. germ 4o 154, fol. 63r-86v. Het derde Spel // van Theseusen Ariadne. (ondertekend: Veranderen Cant.)

P: Personen: Minos, Deucalion; Ariadne; Corcyne, haer voester; Theseus; Aegle, een veltgodin;Alecto, quae geest; Bacchus; Venus; Cupido; t'Gerucht; Choor.

Het stuk is ontstaan rond 1602, maar pas gedrukt in 1614.

HET SPEL // van // THESEVS // ende // ARIADNE // P.C. Hoofts. // (vignet: wapen van Amsterdam)// TOT AMSTELREDAM, // - // (g) By Jan Gerritsz. Boeckvercooper / op den Dam / inde // Cas /onder 'tStadt-huys. (g) 1614.

V - P

V: Aen den const-lievende Leser (door Jan Gerritsz.).P: (zie boven).

Moderne uitgave door Stoett (Hooft 1899, II,98-144) en A.J.J. de Witte (Hooft 1972c). Herdruk vande uitgave 1614 in Hooft 1972a, 63-105.

AUB: Port. ton. 34-19 en 1485 B12); BM: 11754.b.27; BN: Yi.981; DSU: 329; Gemeentelijke Bib.Rotterdam; KH: 853G2 en 8F43; MNL: 1090B312); SBH: 128A1:3 en 128A2:3; UBG: BL50113.

Duits 1981a, 58-61; Hooft 1954, 15-21; Hooft 1972c; Kalff 1915b, 219-222; Kazemier 1974; Leendertz1931, nr. 41-43 Overdiep 1948b, 352-354; Rens 1973a, 220-226; Rens 1976a; Rens 1977a, 74,230;Smit 1949; Van Tricht 1980, 39-41; Veenstra 1946, 57-74; Te Winkel 1973, III,127-132; Worp 1892,98-102; Worp 1920, 18; Worp 1970, I,250-252.

118

Granida.

Hs. A: AUB IIC14, blz. 185-248 (Leendertz 1931, 52).Hs. B: Deutsche Staatsbibliothek Berlin. Ms. germ 4o 154, fol. 2r-32r. Geen titelblz.; ondertekend:Verandren Candt.

I - P

P: Granida; Daifilo; Tisiphernes; Dorilea; Coning; Ostrobas; Artabanus; Voester; Rey van Joffrouwen;Rey van Harderinnen.

Hs. A is gedateerd 1-3-1605.


92

Het stuk is de eerste maal gedrukt in 1615.

P.C. HOOFTS // GRANIDA // SPEL. // (vignet: wapen van Amsterdam) // TOT AMSTERDAM, //- // By Willem Iansz. op 't water, inde vergulde Sonnewyser. // - // ANNO CI I [C] XV.

I - P

P: (zie boven).

In een aantal exemplaren van de eerste druk is de foutieve datum 1515 achteraf verbeterd tot 1615(Leendertz 1931, nr. 44a).

Moderne uitgave door Stoett (Hooft 1899, II,145-211) en door A.A. Verdenius, A. Zijderveld en C.A.Zaalberg (Hooft 1975). De uitgave van 1615 is herdrukt in Hooft 1972a, 161-224.

AUB: 694H32; BN:Yi.721; DSU: 329; KH: 851D19;MNL: 1090B314) en 1090B316); SBH: 128A2:4;*UBG: BL50114.

Ten Berge 1976b, 35-36; Busken Huet 1917; Duits 1981a, 61-65; Geerligs 1891; Hooft 1931; Hooft1975; Kalff 1915b, 222-224; Kluyver 1929, 168-191; Kossmann 1917; Leendertz 1931, nr. 44-55;Overdiep 1948b, 355-359; Rens 1972c; Rens 1977a, 74,230; Rens 1981a; Smit 1968, 21-24, 32-33;Van Tricht 1980, 49-53; Verkuyl 1971, 448-452; TeWinkel 1973, III,148-153;Worp 1920, 18,69-144passim; Worp 1970, I,401-402; Zijderveld 1928.

119

P.C. HOOFTS // GEERAERDT // van // VELSEN // Treurspel. // (vignet: wapen van Amsterdam) //TOT AMSTERDAM, // - // By Willem Iansz. op't waeter, inde vergulde Sonnewyser. // - // ANNOCI I C XIII.

I - P

P: Heer Geeraerdt van Velsen; Graef Floris van Hollandt; Vrouw Machtelt van Velsen; Heer HarmanvanWoerden; Heer Gijsbert van Aemstel; Schildknaep; Gheest van Velsen; Timon, Tooveraer; Twist;Gheweldt; Bedroch; Eendracht; Trouw; Onnooselheydt; Helsche Geest; Trompetter; De Vecht,stroomgod; Rey van Aemstellandsche Iofferen; Rey van Hemellieden; Rey van Naerders.

Moderne uitgave door Stoett (Hooft 1899, II,212-281) en A.J.J. de Witte (Hooft 1976). Herdrukuitgave 1613 in Hooft 1972a, 1-61.

AUB: Port. ton. 34-3; BN: Yth. 66164; DSU: 329; KH: 448L24; MNL: 1090B311); SBA: C69952;SBH: 128A1:1; UBG: *BL50111 en BL6400; UUB.

Duits 1981a, 66-72; Hooft 1954, 21-55; Hooft 1976; Kalff 1915b, 224-228; Kluyver 1929, 192-199;Leendertz 1931, nr. 19-37; Lenselink


93

1975; Muller 1931; Overdiep 1948b, 365-371; Rens 1972a; Rens 1977a, 78-79,230; Van Tricht 1980,72-74; Veenstra 1946, 74-86; Veenstra 1968, 9-101; Veenstra 1981; Van Wel 1941; Te Winkel 1973,III,132-137; Worp 1892, 104-108; Worp 1920, 18,89-175 passim; Worp 1970, I,252-253.

120

Baeto.

Hs. G in de Koninklijke Akademie van Wetenschappen te Amsterdam. (Leendertz 1931, 58).

P: Baeto, Vorst der Catten; Rycheldin, Baetoos Gemaalin; Catmeer, Koning der Catten; Penta,Koningin der Catten; Hes, Zoontjen van Baeto; Zeghemond, Paapin; Proserpina; Medea; Circe;Luidewyck, Heer van 's konings bloede; Burgherhart, Heer van 's konings bloede; Ot, Vinlandschjoncker; Rei van joffrouwen; Rei van Nonnen; Rei van Soldaten.

Het handschrift is gedateerd 29 mei 1617 (Leendertz 1931,58).

Het stuk is de eerste maal gedrukt in 1626.

P.C. HOOFTS // BAETO, // Oft // Oorsprong der Hollanderen. // TREVRSPEL. // (vignet: wapenvan Amsterdam) // 't AMSTERDAM, // Gedruckt by Willem Iansz. Blaeuw, op't Water, // in de guldeZonnewyzer. // MDC XXVI.

I - P

P: (zie boven).

Moderne uitgave door Stoett (Hooft 1899, II,360-418) en F. Veenstra (Hooft 1954). Herdruk van deuitgave 1626 in Hooft 1972a.

AUB: 690B73 en 1485B16); BM: 11755.bb.29; BN: Yth.66106; DSU: 329; KH: 232N326; MNL:1090B315); SBH: 128A1:5 en 128A2:6 en 128A3:5; UBG: BL50128; *UFSIA: Ren Dra.

Duits 1981a, 72-75; Hooft 1954; Leendertz 1931, nr. 108-113; Muller 1931a; Overdiep 1948b,371-376; Rens 1977a, 87-88,230; Van Tricht 1980, 79-83,89-90; Veenstra 1946, 86-96; Te Winkel1973, III,138-139; Worp 1892, 108-115; Worp 1920, 18,93,144; Worp 1970, I,253-255.


94

Rutgaert Iansen

Van der Aa 1852, IV, J 31.

121

Troost-Spel. // (g) Vvaer in de gena= // de Christi den Gheloovigen // toegheseydt / speels-ghewysevoor ooghen ghe= // steldt wort: Wtwysende de // de [sic] Historie: (g) // Vant Vrouken by den put,// Siet wat 'tgheloof vermach: // 't Wordt tot veel menschen nut // Ghegheven aenden dach. // DoorRutgaert Iansen. // (vignet: de drie hoofddeugden, met devies ‘SIC ITVR AD ASTRA’) // (g)t'Amsterdam by Sacharias Heyns / inde // drie Hooft-deuchden. 1602. (g)

E - A

E: Wie weet wanneer, (= Nicolaas Biestkens); Zacharias Heyns.A: Clinck-dicht.P: (Geen afzonderlijke lijst van personages): Menich Mensch; Rethorica; Stichtelijck Onderwijs;Verachtinghe Zijns Naesten; Menich Partydich Gheest; Nicodemus; Ioseph van Armetia; Annas;Cayphas; Ioannis de Dooper; Twee Discipelen van Iohannes; Iesus; Sadduceus; Herodes dienaers;Samaritaensche Vrouwe; Eerste en Tweede Samaritaen; Conincxken; Twee Galileers; Schriftgeleerde;Eerste en Tweede Discipel Christi; Twee dienaers.

MNL: 1093G6.

Hummelen 1968a, 4 21; Rens 1977a, 73-74,230; Worp 1970, I,135.

I.I.V.N.

122

I.I.V.N. // (g) Nederlantsche (g) // OORLOGEN. // (g) Met de Wrede Tieranni van (g) // Duc d'Alba.// (g) Menich acht / het landt ghewonnen / // Eer den Oorloch / is beghonnen. (g) // (vignet: leeuwmet in de linkerklauw het schild van Leiden en in de rechter een zwaard; met randschrift ‘HAECLIBERTATIS ERGO’) // GEDRUCKT TOT LEYDEN. // - // By Iosephus vander Nave, (g)Boeckvercoper inde Sonne // velt straet inde Gekroonde Bybel Anno. (g) 1632.

P: Keyser Carel; Coninck Philippus; Ad. Filewaert; Inquisiteur; Spaense Raetsheer; Madama deParme; Barlemont; Duc d'Alba; Don Frederic; Mansvelt; Prins van Oranien; G. van Egmont; G. vanHooren; G. van Mege; G, van Bossu; H. van Bredero; Marquijs van Berge; De Heer van Montigny;Doct. Maes; Gemeen Burger; Leytse Burger; Schipper; Bode.

BM: 11755.bb.42; BN: Yi.842; *KH: 504B261; MNL: 1091B59; SBH: 128A59:1.

Kalff 1906, V,107; Worp 1892, 142-143.


95

I.V.D.M.D.H.

123

DEN // GHETROVVVEN // HERDER, //HERDERLIICK // bly-eyndende // TREUR-SPEL. // (vignet:een spittende man, omringd met een lauwerkrans) // IN 'sGRAVEN-HAGE, // - // Vyt de Druckeryvan // DIRCK MAIRE. // ANNO 1638.

O - V - I - P

O: Toe-eygen-brief aan Maria Bommer door I.V.D.M.D.H.V: Aen den Leser.P: Namen vande gene die in dit Spel t'samenkomen: Alpheus, de Riviere van Arcadien; Sylvio, denZoon van Montanus; Linco, een ouwdt Dienaer van Montanus; Mirtillo, den vrijer van Amarilli;Ergasto, den met-ghesel van Mirtillo; Corisca de verliefde van Mirtillo; Montanus, den Vader vanSylvio, ende Priester; Titirus, de Vader van Amarilli; Dametas, een ouwdt Slave van Montanus; Satir,wel eer Minnaer van Corisca; Dorinda, de verliefde van Sylvio; Lupino, een Geyten-hoeder, endeKnecht van Dorinda; Amarilli, de Dochter van Titir; Nicander, den Opper-Dienaer vanden Priester;Coridon, Vrijer van Corisca; Carinus, een ouwdt man, Voester-Vader van Mirtillo; Uranius, eenouwdt man, metgesel van Carinus; Een Bode; Tirenius, een blint Waer-segger; Schare van Herders;Schare van Iagers; Schare van Nimphen; Schare van Priesters.

Vertaling van Guarini Il Pastor Fido (Worp 1970, I,400).

*AUB: 2480 E 30; KH: 29.D.33.

Verkuyl 1971, 255-286; Worp 1970, I,400.

Abraham Kemp

MEW IV,392; NNBW IV,827-828.

124

A. KEMPS // (g) Droeff-eyndich Spel / // vande Moordt van (g) Sultan Osman, (g) Keyser // vanTurckijen: gheschiet den 20sten Mey 1622. // ende eerstmael vertoont by de Camer (g) Vernieut uytLiefden, // (g) binnen (g) Gorinchem, (g) op den 20stenMey (g) 1623. // (g) Op den zin / (g) // Beterbemindt, dan ghevreest. // (gravure: Blazoen van de rederijkerskamer 'T Segel-bloemken uit Gorinchemmet het devies ‘VERNIEVT UYT LIEFDEN’) // GHEDRUCKT TOT GORINCHEM. // (g) VoorAdriaen Helmichsz. Boeck-verkooper / woonende // aent Mermitvelt int Schrijf-boeck. Anno 1623.(g)

O - V - I - E - P

O: aan Cornelis Vinck.V: Aende Gedicht-lievende Lesers.


96

E: 'kVerbey den tijt, (= H. van der Muyr); A. Vosberghen, 'tHert treckt na Conste; gheleent is maerdie Eer (?); G.V.W., Magnes Amoris Amor (= G.V.W.D. Heyndricx); A.C. Vos, Noot baert list;Hensberck, Wt Rechter Lieffden.P: Sultan Osman; Silactar Aga; Capi Aga; Queissilar Aga; Soltana Thiossem, 'skeysers moeder; Flora;Helena, eenWeerdin; Boustangj Bassa; Ianitzer Aga; SultanMustapha; Dahout Bassa; Celia; Phafarel,een boosen Gheest; Osmans Geest.


BN: Yi.824; *MNL: 1098B901).

Kalff 1906, V,103; Rens 1977a, 97,230; TeWinkel 1973, III,143; Worp 1892, 149; Worp 1970, I,320.

125

A. KEMPS, // BLY-EIND-SPEL. // Van wegen de Gorkomze Kamer, // VERNIEVD' uit LIEFDE //Tot Antwoord op de Vraag van de Kaamer tot // RYSWYK, // (c) Beeld' af hoe Bataviers, soo veelen lange tijden, // Kloek hebben weder-staan, haar vyant in het strijden, (c) // Met d'Antwoorden, opalle d' and're vragen, in de selve // KAART, door verscheydenKonst-Liefhebbers, tot // GORINCHEM.// Eerst Gespeeld tot Gorinchem, den 6. van // Somer-Maand s'Iaars, 1643. // (gravure: Blazoen vande rederijkerskamer 'T Segelbloemken uit Gorinchem) // Tot Gorinchem, Voor Helmich van Cappel,Boeck-verkooper // woonende op de Merckt ANNO 1643.

O - B - E - I - P

O: Toe-eygening aan Iacob van Paffenrode en het stadsbestuur van Gorinchem.B:Wtschrivinghe door de Camer van de Willige Rysen, Wy rysen geneught door Gydeon Loquevier,Schout Nijt altijt.E: C.V. Kerck-wijck, een of geen; Iacob Kemp; 'k Verbey den Tijd, (= H. van derMuyr); A. Vosbergen,'t Hert trekt na konsten; 't kan dalen; D.V. Buren, Tracht na Vrede; A.V. Burg, Rust baard Lust;I.V.W., Liefde wind het al, (= J. van Wevelinckhoven); P. Heucklum, 'k Verbeter my.P: uit-legger der vertooningen; Wijs-heid; Reden-rijk; On-verstand; Tijd; Histori; Hollands ‘Staat;Raazerij; Goeden Raad; Goede Daad; Hulpe Godts; Hollands Edel-man; Gorcoms’ Burger; Arkels'Boer.


AUB: 691B87; BM: 11556.ccc.40; KH: 848F27; MNL: 1098B902); *SBA: C41370.

Schotel 1871, II,88.


97

Jan Siewertsz. Kolm

NNBW IX, 541-543

126

BATTAEFSCHE: // Vrienden-Spieghel: // WT LEVENDER IONSTE. // (vignet: Blazoen van deBrabantsche Kamer van Amsterdam, Het Wit Lavendel, met devies ‘VVT LEVENDER IONST’ enrandschrift: ‘De Brabandtsche Rethorica Camer 1613) // t' Amstelredam. By Gerrit H. van Breugel,1615.

O - V - E - A - I -P

O: aan Theodore Rodenburgh door Jan Sievertsen Kolm.V: Tot den Cunst Lievenden Leser.E: Acuerdo Olvida; Wie faelt mach keeren, (=G.G.); Getrou altijt, (= T. Sergant); P.V.Z., Sondich isden mensch, (= P. van Zon); G.A. Bredero, T'kan verkeeren; I.R.; Dient om beter, (= Ed. Warffum).

A:Mey-liedt.P: Cinthia; Dondalfado, een edelman uut Hispanien; Laselva, een Frans Edelman; Mesisterna, eendienaer van Delio; Delio, een Veneetiaens Adel; Sargeant Mayoor; Signoor Rodrigo; Sr. Anthonio,Edelman tot Veneetia; De Cameniere van Cinthia; Laurentia; Den ouden Rijckaert, Rechter totVeneetia; Den Knecht van Sr. Rodrigo; T'gherucht; Sr. Mariole del Poette; Thoren-Wachter; DenWaert.

AUB: 237F61) en Port. ton. 45-38 en 976 B 158); BM: 11755.c.39.(1.); KH: 853G 10; *MNL:1090B251); SBH: 129A22:21; UBG: BL64017; UUB: 100C27.

Van Hamel 1973, 52,56,204; Kalff 1906, V,82-84; Kalff 1915b, 203; Rens 1977a, 80,230; Te Winkel1973, III,220,255; Worp 1892, 134; Worp 1920, 27,29; Worp 1970, I,360-361; Zuidema 1905b,263-264.

127

I.S. KOMLS [sic] // (g) Nederlants Treur-spel. // Inhoudende // Den Oorspronck der Nederlandsche// Beroerten / 'tscheyden der Ed'len / 'tsterven der // Graven van (g) EGMONT, HOORN, // (g) endeder (g) BATENBORGERS. // Speel-wijs vertoont // (g) By de Brabandtsche Camer (g) // UYTLEVENDER IONST. // Binnen // AMSTELREDAM. // (vignet: wapen van Amsterdam) //'tAMSTERDAM, // Ghedruckt by Paulus van Ravesteyn, // - // (g) Voor Abraham Huybrechtsz. /Boeckvercooper // wonende in den Dortsen Bybel / inde Eng- Kerck- // Steegh. (g) ANNO 1616.

Kolofon: (vignet: Elias door de raven gevoed) // t'AMSTERDAM, // - // Ghedruckt by Paulus vanRavesteyn. // ANNO. 1616.

O - V - E - I - E - P -A

O: aan het Bestuur van de Vereenichde Provincien.V: Tot de Lant-lievende en Konst-beminnende Lesers.


98

E: Verkiest het goede, (= J. Couvershof); Non omnia possimus omnes, (= Hans Roelandt); Wie faeltmach keeren, (= G.G.); Rijckdom baert sonde, (= C. Felbier); Elck raept wat, (= P. Adriaensz Raep);Liefd baert eendracht; G. Martens, 'k Betrou in een.A: Balade.I: Argument.P: Belgica; Grave van Egmont; Grave van Hooghstraten; Graef Lodewyck van Nassouwen; ValsHypocrisie; Bloedtdorstich Ghewelt; Meest Elck Een met zijn Vrouwe; Prince van Oraengien; Gravevan Hoorn; Heer van Barleymont; Grave van Megen; Madame de Parma; Heer Heyndrick vanBrederoode; Heer Gysbert van Batenburch; Grave van Cuylenburch; d'Ouder; Oproerighe Ghemeent;Lantman; Sabyna van Beyeren; Heer Dirck van Batenburch; Duck D'Alba; Den Tydt.

AUB: Port. ton. 56-4 en 237F62); BM: 11754.bb.7.; BN: Yi.1167; *KH: 447G188;MNL: 1090B252);SBH: 129A22:2 en 129A23:1; UBG: BL64012 en M8892.

Hummelen 1968a, 4 31; Kalff 1906, IV,82-85; Kalff 1915b, 202; Rens 1977a, 81,230-231; TeWinkel1973, III,255; Worp 1892, 134-135; Worp 1920, 27; Worp 1970, I,319-320.

Abraham de Koningh (De Koninck)

MEW IV,485; NNBW II,706-707.

128

Tragedi-comedie // Speels-wijse in dicht gestelt, over de doodt van // Henricus de vierde, koning vanvrancrijk // ende Naverra: geschiedt den 14en // Maij 1610., ende uijtgeschreven // 25. november anno1610. // Door ABRAHAM DE. KONING. // Hoe Henri wordt van Francois vermoort, // 'Sdaegs naden dach, als men Maria kroonde, // Dit schrift verhaalt. O ontrouw, nooijt gehoort, // Dat een vasaelzijns selfs Heer niet verschoonde!

P - A

A: Sonnet (m).P: Memorie; Historie; Liefde des Vaderlandts; Eendracht; Goddeloos voornemen; Valsch ingeven;Ravaillak; Nieusgierich begeeren; Slechte meeninge; Fama; Eerste Edelman; Tweede Edelman;Gemeine droefheydt; Maria de Koningin; Eersten Raadt; Tweeden Raadt; Den Chancelier, Mijn HeerSerwijn; Louis de Koning; Gewillige Gehoorsaemheijdt.

KH: hs. nr. 74 G 12 hs. 40 (blz. 59-127).

Moderne uitgave door G.R.W. Dibbets (De Koning 1967).


99

Dibbets 1969b; Hummelen 1968a, 1V1; Knuvelder 1971, 316-318; De Koning 1967; Rens 1977a,76,231; Te Winkel 1973, III,257; Witstein 1969; Worp 1920, 26.

129

ACHABS // TREVR-SPEL. //Op de Reghel: // (g) Al is de loghen snel / // De waerheyt achterhaeltsewel. (g) // (gravure: Achab in zijn strijdwagen dodelijk getroffen) // TOT ROTTERDAM. // - // (g)By Jan van Waesberghe de jonghe / // op 't Steygher aende Koren-marct. (g) // - // ANNO 1618.

O - E - V - E - P

O: Toe-eygheningh aan Servaes Degens.V: Voor-reden.E: Trou die kroont; Raept vreught wt deught; A.F. (= Alex van Fornenbergh); A.F., Levende sterfick (m), (= Alex van Fornenbergh); D. Moor, Tis verloren gewasschen; Cornelis Veeris.P: Achab; Iosophat; Benhadat; Hador; Sophar; Meladon; Amon; Iohanam; Arpharad; Adna; Naeman;Baesa; Hasael; Amanus; Herault Elida; Verkeert oordeel; Dwaes voornemen; Zedekia; Ripa; Heman;Mathania; Valsche Gheest; Micha; Rust zoeckende oudtheyt; Leegh-wagen; Quist-goedt; Lichtmis;Onrust; Ian Rap; Voorzichticheyt; Gherechticheyt; Iesebel; Fame; Kuythaen; Echo.

Onder het stuk staat: A. DE KONING, den 21 Iulij ANNO 1612. In zijn Toe-eygheningh zegt DeKoning dat hij het stuk reeds acht jaar geleden (dus in 1610) geschreven heeft.

AUB: 694 F 112; BM: 11755.bb.68.(1.); BN: Yi.1374; Gemeentelijke Bibliotheek Rotterdam; *MNL:1098B922); UBG: BL6655 en BL68816.

Dibbets 1969b, 301-303; Hummelen 1968a, 4 33; Johannessen 1963, 43-50,58-59; Kalff 1906,IV,89-90; Rens 1977a, 76-77,231; Te Winkel 1973, III,258; Worp 1892, 135; Worp 1920, 26; Worp1970, I,261,284-285,409; Zuidema 1904, 159-161; Zuidema 1905b, 296.

130

IEPHTHAHS // (g) Ende zijn // Eenighe Dochters (g) // TREVR-SPEL // (gravure) // 'tAMSTERDAM// - // Voor Abraham de Koning, Kunst-vercooper wonende // op de Beurs, inden Konings-Hoet.ANNO 1615.

Kolofon: (vignet: Elias door de raven gevoed) // 'tAMSTERDAM, // -// Ghedruckt by Paulus vanRavesteyn. // ANNO 1615.

O - E - V - P

O: aan het bestuur van de Brabantse kamer, Het Wit Lavendel.E: I.V.V., ( = Joost van den Vondel); Garbrandt Bredero, 'tKan verkeeren; Jan Sievertsen Kolm,Bemint de waerheyt.


100

V: Voor-reden.P: Chooren; Iephthah; Thola; Zarezar; Israel, Rey; Ivda; Propheet; Miria; Silpa; Knecht; GevanghenGeliaditers; 3 Boden; Herder; Levyt; Trochaeus; Fame; Bode; Ammon; Sinesius; Serach; Ziziphus;Bode.

AUB: Port. ton. 56-29 en Port. ton. 57-20; BM: 11754.bb.14; BN: Yi.1371; KH: 854G4; MNL:1098B921); *SBA: C150164; UBG: BL6401 en BL66551.

Dibbets 1969b, 300-302,304-305; Hummelen 1968b, 78-79,80; Johannessen 1963, 51-53; Kalff 1906,IV,88,90-91; Proost 1933, 114-115; Rens 1977a, 80,231; Te Winkel 1973, III,221,258; Worp 1892,135; Worp 1920, 26; Worp 1970, I,261-262,284-285; Zuidema 1904, 161-163.

131

(g) 't Spel van Sinne/ // Vertoont op de // Tweede Lotery van d'Arme Oude // Mannen ende VrouwenGast-huys. (g) // Tot // Lof, Eere en Leere der Wijt Beroemder // COOPSTADT // AMSTELREDAM,// REGEL. // (g) Laet (g) Meest Elck Een (g) door (g) Liefd' (g) tot (g) d'Armen (g) hem beweghen// Soo Erft hy (g) Godes Rijck, (g) en hier zyn (g) Milde zeghen. // (vignet: wapen van Amsterdam)// t'AMSTERDAM, // Ghedruckt, by Paulus van Ravesteyn. // -// (g) Voor Abraham de Koninghwoonende aen de // Beurse inden Koninghs Hoedt. (g) // ANNO 1616.

A - O - E - V - PR - P -B

A: Aen alle Christelicke Steden.O: aan Pelgrim van Donckelaer, Hendrick Hendricksz, Paulus Claesz.E: Non omnia possumus omnes, (= Hans Roelandt); Deucht louter dan Goudt is; P.V.Z., Sondigh isden Mensch, (= P. van Zon); Wie faelt mach keeren, (= G.G.)V: Tot de constlievende Leser.PR: gesproken door Inhout.B: Den Drucker (m) door P. van Ravesteyn.P: Namen: Inhout; Ovt; Arm; Vreemde; Goede Gemeynte; Meest elck een; Vaderlycke Toesicht;Genegentheyt; Onnutte bedelaer; Offici Bedienaer; Chooren; Amsterdam; Liefde; 'tBesluydt.

Opgevoerd in 1615.

BM: 11755.e.34; BN: Yi.1372; GUB; KH: 853G3; MNL: 1098B924); *UBG: BL68818.

Dibbets 1969a, 126; Dibbets 1969b, 301,303; Van Hamel 1973, 171; Hummelen 1968a, 4 29; Kalff1906, IV,88; Rens 1977a, 80-81,231; Te Winkel 1973, III,221,254; Worp 1920, 26; Worp 1970,I,411; Zuidema 1904, 163-164.


101

132

Hagars vluchte // Ende weder-komste: gerijmt ofte t'sa- // men gestelt door Abraham de // Koningh

Onder het stuk: Blijft volstandich. // A. Koning. // Lang 1260 reglen. // anno 1616 in Januario.

B - P

B: Genesis 16. 4.P: Abram; Sarai; Hagar; Klappige jannetjen; Marri Labbekak; Lijsjen Klonterpels; Duijfjen albedils;Chooren of gesang; Ahia; Ada; Drusilla; Engel; Grootsheidt; Eersucht; Gehoorsaemhz.

KH: hs. nr. 74 G 12. hs.40. (blz. 131-190).

Dibbets 1969b, 301,303-305; Hummelen 1968a, 1 V2, 137,183; Rens 1977a, 83-84,231; Te Winkel1973, III,258-259; Worp 1920, 26.

133

Maegden-Spel. // Over de gelijkenisse Christi, van 't Koningrijke // der Hemelen by de 5 wijse ende5. dwase // maegden. // Door Abraham de Coningh. // Den regel was, na mijn onthoudt; // In't Hemelscieraedt versorgen, oMaechden, uwen prijs leijdt: // Want voorsichticheidt is deMoeder der wijsheidt.

B: Matth. 25:1.P: (geen afzonderlijke lijst van personages): 1e,2e,3e,4e,5e Dwasemaegd; 1e,2e,3e,4e,5e wijze maegd;Chooren; 'T Geloof; 'T Ongeloof; Engel; Den Bruijdegom; Eerste; Tweede; Gerechticheidt; 7 kleineengelen.

Mogelijk geschreven in 1616? (Dibbets 1969b, 302).

KH: hs. nr. 74 G 12 hs. 40 (blz. 195-246).

Dibbets 1969b, 301-303; Hummelen 1968a, 1 V3,137,381-382; Rens 1977a, 84,231; Stroop 1968;Worp 1920, 26.

134

Het tweede Dochters-Speeltjen, // Op den Regel; // De wereldt wil, verblindt, te waenwijs haerbedriegen: // Zij hoort, voor wijse leer, bedroch veel liever liegen. // Ofte // De wereldt wil, met wil,te waenwijs haer bedriegen: // De wijsheidt is haer dwaes en' waerheidt is haer liegen. //

P: Eerste; Tweede; Twijffel; Vreese Godts; Liefde des naesten; Voorsichtighen; Wijsheidt;Vol-maektheidt; Dwase leer; Eijgen vernuft; Wereldt; Hoovaerdije; Ijdelheidt; Grootsheidt; Dwaling;'S wereldts bedroch; De kleijnste schare of Minste menichte; Chooren.


102

Mogelijk geschreven in 1616? (Dibbets 1969b, 302).

KH: hs. nr. 74 G 12 hs.40 (blz. 251-286).

Dibbets 1969b, 302-304; Hummelen 1968a, 1 V4,138,382; Rens 1977a, 84,231; Te Winkel 1973,III,257; Worp 1920, 26.

135

SIMSONS // (g) Treur-spel. (g) // Op de Reghel: // (g) Wie zyn leet met leet wil wreken / (g) //SIMSONS (g) kracht sal hem ghebreken. (g) // Ieremia Cap. 9. vers. 22. // Een stercke en beroemehem niet zijner // sterckheyt. // (vignet: wapen van Amsterdam) // Micha. Cap. 7. vers. 5. // Bewaertde deure uws monts voor die in // uwen arm slaept. // t'AMSTERDAM, // - // (g) Voor (g) Abrahamde Koningh, (g) Konst-verkooper // wonende op de Beurs / in den Konings-hoedt. (g) // ANNOM.D.C.XVIII.

Kolofon: (vignet: Elias door de raven gevoed, met devies 'PERFER ET OBDVRA') //'tAMSTELREDAM, // - // Ghedruckt by Paulus van Ravesteyn. // ANNO 1618.

O - E - I - E - P - E(n)

O: Toe-eygening aan Hans Roelants.E: Ghenoech om te volghen; Weet of rust; Wie faelt mach keeren, (= G.G?); Vreest Godt voor al;L.V.Y.; Een boven al, (= Burgert van der Wael).P: Simson; Amri; Rey der Ioodsche; Delila; Thoy; Ahvsath; Sobab; Rehob; Phicol; Rey derPhylistynsche; Hilla; Barnevs; Heyntje, een boer; Thimniters geest; Scherp-Rechter.

De exemplaren BN: Yi.1373, KH: 8F26, UBG: BL66552 en BL68811 hebben een ander drukkersadres:

(g) Voor Cornelis Lodewijcksz. vander Plasse / Boeck= // vercooper wonende op den hoeck vandeBeurs / // in d'Italiaensche Bybel. (g) 1618.De rest van de titelblz. is identiek.

AUB: 691B67; BM: 11754.bbb.36; BN: Yi.1373; KH: 8F26; *MNL: 1098B923; UBG: BL66552 enBL68811; UUB: Moltzer 6B 88.

Dibbets 1969b, 301,303,305; Johannessen 1963, 42-43,54-55; Kalff 1906, IV,89; Kalff 1915b,201,204-206; Proost 1933, 115-117; Rens 1977a, 88-89, 231; Te Winkel 1973, III,259; Worp 1892,135-136; Worp 1970, I,262,285; Zuidema 1904, 171-174; Zuidema 1905b, 296-297.


103

B. Kroes(?)

135A

De Bedroge Bedriegers // Treurspel // Door Marten Frank Besteben.

Achteraan: 't Kruijs verheerlijkt: // 1646

I - P

P: Sultan Soliman, Turx keijser; Rostan; Ali; Piates; Abrahum; Ulusali; Rose, de keijserin; Anossa,haar dogter; Gangier, haar soon; De Hogepriester; Mustaffa, Solimans soon; Halli, sijnonderwijs-meester; Bagon en Hiron, priesters; Bode; Reij van Priesters.

De oorspronkelijke auteursnaam is uit de titelblz. gesneden en de naam Marten Frank Besteben iserop geplakt. Het stuk is echter ondertekend met het devies van B. Kroes. Het lijkt dan ook meerwaarschijnlijk dat B. Kroes de auteur van dit spel is.


Jan Harmens Krul

136

MEW IV,543; NNBW IX,556-558.Dianaes // (g) Treur-bly-eyndigh-Spel. (g) // Op het Spreeckwoordt: // Gedenckt te sterven. // (vignet:een brandende kolom,met randschrift ‘Ende de Heer tooch voor hen des daechs in eenWolck Calommeende des Nachts in een Vierige Calomme. Exod. 14’) // TOT AMSTELDAM, // - // (g) By (g) IacobAertsz. Calom, (g) Boeck-verkooper / woonende // op 't Water / inde vyerighe Calom / (g) 1627.

E - G - A - E - I - P

G: scène uit het spel.A: onderschrift bij G.E: A.S. (m); C.V.; L.V.V.; C.I.V.; anoniem.P: Diana, princes; Florentius, Grieckse Prins; Cecilia, Coningsdochter vanGriecken; Coningh; Coridon,herder; Laura, herderin; Floriaen; Kluysenaer; Alerdus; Choor; Rey der Jufferen; Labbekack;Verneem-al; VVaersegger; Plvto.

Onder het stuk staat de naam I.H. Krul.

Opgevoerd op 7 februari 1623 (Wijngaards 1964,22-23).

AUB: 459F141); BN: Yi.1543; KH: 448K27.

Kalff 1906,IV,72, V,99; Horre 1894, 78-80; Rens 1977a, 97,231;Wijngaards 1963, 71-73;Wijngaards1964, 163-179; Te Winkel 1973, III, 426; Worp 1892, 161-162; Worp 1920, 9,41,106; Worp1970,I,373.


104

137

Amsteldamsche Vryage

Opgenomen in:I. KRVLS // (g) Vermaeckelijcke uuren, (g) // EERSTE DEEL. // (g) Waer in (g) // AmsteldamscheVryage. // (vignet: een brandende kolom, met randschrift 'Ende de Heere tooch voor hen des Daechsin eenWolck Calomme Ende des Nachts in een Vierige Calomme Exod. 14') // TOT AMSTELDAM,// - // (g) By (g) Iacob Aertsz. Colom, (g) Boeckverkooper / woonende // op 't Water / inde vyerigheColom / 1628.(g) blz. 1-36.

P: Persoonen: Leander, Camillis, Sirenus, Fabricio, Cypriaen, Alerdus en Dionisius, Seven Vryers;Emilia, Emmerens, Peternel, Jacamyn, Celestina, Lesbia en Helena, Seven Vrysters; Venus; Cupido;Araeta.

AUB: 690B11 en 1307C1; BM: 11555.e.15; KH: 758B263 en 12E241; MNL: 1204A11; NUB: InstituutNederl. 5592; *SBA: C16062.

Kalff 1906, V,99; Morre 1894, 77-78; Wijngaards 1964, 179-182; Te Winkel 1973, III,426-427;Worp 1970, I,403.

138

I. KRULS // HELENA. // Op het Spreeck-woordt: //Wat d'Hemel t'samen voeght, // dat sal deMenschniet // scheyden. // (vignet: een brandende kolom) // TOT AMSTELDAM, // - // (g) By (g) IacobAertsz. Colom, (g) Boeck-verkooper / wonende // op't Water / inde Vyerighe Colom / (g) 1629.

P - I

P: Persoonen : Rogier, een Burgers zoon; Helena, een Edelmans Dochter; Cassandra; Karel, eenEdelman; Elisabeth, een Edel-Iuffrou; Toveresch; Hels Geest; Lucia, Staet-dochter van Elisabeth;Waerheydt; Liefde.

Dit stuk is mogelijk reeds in 1626 of 1627 geschreven (Wijngaards 1964, 182).

*AUB: 459 F142); MNL: 1090B14.

Morre 1894, 84-86;Wijngaards 1964, 182-191; TeWinkel 1973, III, 427;Worp 1892, 162-163;Worp1970, I,374.

139

I.H. Kruls. // Pastorael // (g) Bly-eyndigh-Spel / (g) // VAN // CLORIS // EN // PHILIDA // Gemaecktende gerymt, op de sin. // Een Maeght die voor haer kuysheyt stryt // Noyt afbreck in haer eere lydt.// (g) Gespeelt op de Oude-Kamer / (g) In liefd


105

bloeyende, (g) Anno 1631 (g) // (gravure) // t'AMSTERDAM. // - // VoorDirck Cornelisz Hout-Haeck,Boeck-verkooper // op de Nieuwe zyds Kolck, in't Borgoens Kruys Anno 1631.I - PP: Philida, Lerinde, Silvia en Amarillis, Harderinnen; Cloris, een Hovelingh; Philander, Thirsus,Amyntas en Coridon, Harders; Coninck; Venus; Jaep en Kees, Boeren; Margriet, een Hoofsche DienstMaecht; Meulenaer; Cupido.

*AUB: 459F143); BM: 11754.bbb.37; KB: II24078 en V.B. 6793.

Kalff 1906, V,98; Morre 1894, 80-82; Wijngaards 1964, 192-206; Te Winkel 1973, III,427; Worp1970, I,403.

140

I.H. Kruls. // Rosemondt en Raniclis // BLY-EYND-SPEL. // Op de Spreuck: //De Liefde een vvonderdingh // Sy vverckt veel veranderingh. // (gravure) // t'AMSTELREDAM. // - // VoorDirck Cornelisz.Houthaeck Boeckverkooper op // op [sic] de Nieuwe zyds Colc int Borgoens Cruys, 1632.

P - I

P: Persoonen: Cipriaen, verlooft aan Celestyn; Celestina, een Amsteldamsche Dochter; Rosemondt,woonachtich tot Amsteldam; Raniclis, verlieft op Rosemondt; Cupido; Margriet, Kamenier vanRosemondt.

AUB: Port. Ton. 54-5 en *1306 E 15); BM: 11754.bbb.48.

Kalff 1906, V,99; Morre 1894, 82-84; Wijngaards 1964, 191-192; Te Winkel 1973, III,427; Worp1970, I,374.

141

PASTOREL // MVSYCK-SPEL. // VAN // JULIANA, en CLAUDIAEN. // (gravure) //t'AMSTELREDAM, // - // Ghedruckt by PIETER IANSZ. SLYP, Boeck-drucker // op de Nieuwe-zijdsachter Borch-wal, inde Goude Knoop. 1634

Met afzonderlijke titelblz. en afzonderlijke paginering opgenomen in:EERLYCKE // TYTKORTING // Bestaende // In verscheyde Rymen // Gemaeckt door // IANHERMANSZ. KRVL.

I - P

P: Amarillis en Grucella, Harderinnen; Coridon, Harder; Juliana, Coninghs dochter van Athenen;Phylomenus, Griecx Hertogh; Marcellus,


106

Coninck van Athenen; De Musyck; Pallas; Apolonia, Des Hartoghs Suster.

AUB: 1754C318) en 1756J713) en Port. ton. 80-16; BM: 638.i.27; KB: II24078 en V.B.6793; KH:758B25; MNL: 1206A107; *SBA: C15251; SBH: 76C23 en 76C24; UUB: Moltzer 2C1 en Instituutvoor Iconographie en Kerkelijke Kunst.

Kalff 1906, V,99; Morre 1894, 130-131; Wijngaards 1964, 214-219; Te Winkel 1973, III,429; Worp1970, II,6-7.

142

THEODORVS // en // DIANIRA // Treur-spel. // (g) Op de Woorden: (g) //Wie Godt in teghenspoetafgaet, // Vervalt in't eynd' tot grooter quaet. // (gravure) // 'tAMSTELREDAM, // - // Ghedruckt byPIETER IANSZ. SLYP, // Boeck-drucker woonende op de Nieuwe-zijds // achter Borgh-wal, indeGouwe Knoop, 1635.

O - V - I - P

O: Dedicati aan P.C. Hooft.V: Aen alle de Liefhebbers (v).P: Persoonen: Dianira en Theodoor, Echte luyden; Gustavius, Dianiraes oude Vryer; Heraclivs,Gustavi vrient; Florentivs en Celestina, Ouders van Dianira; Emmerens, Suster van Dianira; Nydicheyt;Avgvstinvs, Munnick.

De opdracht is ondertekend I.H. Krvl.

Volgens Te Winkel 1973, III,430, dateert dit stuk van 1634.

AUB: 691D44.

Kalff 1906, V,99; Morre 1894, 99-100; wijngaards 1964, 224-226; Te Winkel 1973, III,430; Worp1970, I,324.

143

't Vonnis van // PARIS, // (g) En d'onschaekinghe van (g) // HELENA. // Op den Reghel // Die sichvan't spoor des Deuchts maer eenmael af laet raden, // Vervalt hoe langs hoe meer tot velerhandequaden. // Gespeelt op d'Amsterdamsche Kamer, den 11. October, 1637. // (vignet: wapen vanAmsterdam) // t'AMSTERDAM, // - // (g) Voor (g) Dirck Cornelisz Houthaeck, (g) Boeckverkooperop de // Nieuwe-zijds Kolck. (g) ANNO 1637.

A - P

A: Sonnet met de inhoud door I.H. Krul.P: Oenone, Een Harderin; Paris, Een Harder, doch Koninghs Soon;


107

Mercurius; Pallas; Venus; Iuno; Menander, een Harder; Priamus, Koninck van Troyen; Senicus, eenGeck; Pagie; Cupido; Helena, Koningin van Griecken; Menelaus, Koninck van Griecken; Elicia,Dienst-maeght; Aiax; Ulisses; Rey van Velt-Nimphjes.

Volgens de titelblz. opgevoerd op 11 oktober 1637, volgens Geesink 1976, 39 reeds in 1636.

AUB: 459F144) en 691B82; BN: Yi.1246; BM: 11754.bbb.38; KH: 447G192 en M109C73; *MNL:1090B15; SBH: 128A17:1.

Morre 1894, 115-118; Wijngaards 1964, 226-231; Te Winkel 1973, III,430; Worp 1970, I,294.

144

I.H. KRULS // ALCIP, // EN // AMARILLIS. // BLY-EYND-SPEL.

opgenomen in:Ian Harmensz Kruls, // MINNE-SPIEGEL // TER // DEUGHDEN. // (typografisch ornament) //t'AMSTERDAM, // - // Voor Cornelis Danckertsz van Zeevenhoven, Papier, Kunst, Caert, // enBoeck-verkoper op de fluweele Burgh-wal by S. Jans Brugh, 1639.

fol. Cc1ro-L14ro (blz. 201-271).

I - PP: Bedryvers: Alcip, een Herder; Clindor, zijn Neef; Cleante, Vader van Clindor; Amarillis, Herderin;Gabrina, Koppelaerster; Lucia, Princes; Wraeck; Marcellus, Edelman; Helbardier; Amasis, Vorstinvan Marcilien; Alphonsus, Spaens Ridder; Rodus, Edelman; Alderick, Coninck van Gotten; Pagie;Piemander, Generael in 't Hof teMarcilie; Leon, Oom van Amarillis; Rodrigo, Edelman; Bode; Ionker;Iuffer.

Volgens Wijngaards 1964, 314 mogelijk van 1634.

AUB: 277D232) en 1756J72) en 1307C13); BM: 11556.dd.33.; KH: 12E23 en 758B26(1,2); LUB:Prentenkabinet; *MNL: 1203B41; NUB: 365C137; Prov. Gen. v. Kunsten en Wetenschappen,'s-Hertogenbosch; *UBG: BL7237; UUB: Instit. v. Iconographie en Kerkelijke Kunst en Z.qu.257.

Kalff 1906, V,98-99; Morre 1894, 86-93; Wijngaards 1964, 208-213; Te Winkel 1973, III,430; Worp1970, I,374-375; Zuidema 1905b, 265, 266.


108

145

CELIONENBELLINDE. // Pastorel // Bly-eyndt-Spel. // (c) Ghetrocken (c) //Wt de Fransche Astrea.// (typografisch ornament)

Opgenomen inMinne-spiegel ter Deughden blz. 148-232 (K3ro-V4vo) (zie 144).

P - I

P: Personen: Amarante, Ionghe Herderinne; Bellinde, Ionghe Herderinne; Celion, Herder; Diamis enCalidon, Herders; Phillis, Herderin; Damon, Oudt Herder; Cloridon, Celions Vader; Ergastus, eenIonghen Herder; Philemon, Bellindes Vader.

Volgens Wijngaards 1964, 313 mogelijk reeds geschreven in 1632.



Morre 1894, 95-97; Wijngaards 1964, 207-208; Te Winkel 1973, III, 430; Worp 1970, I,403.

146

FAVSTINA // Bly-eindt-Spel. // (c) Op de Spreuck. (c) // De leughen selden wel geluckt, // Hoe seersy vvaerheydt onderdruckt.

opgenomen inMinne-spiegel ter Deughden (zie 144) blz. 73-147.

I - P

P: Personen: Faustina, herderin; Constantinus, Coninck van Grieken; Calista, Coninx Suster; Cantisa,Staet-Juffer; Ferdinandus, Ridder; Twee Raets-Heren; Dienaer; Rey van Herderinnen; Casterna,Princes van Persien; Rechter; Scherp-Rechter.

Volgens Wijngaards 1964, 313 mogelijk van 1634.



147

ROSILION // en // ROSANIRE // Bly-eynde-Spel, // VVT de Fransche ASTREA in Nederduytsche //Rijmen ghestelt, // Door I.H. KRUL. // (gravure) // t'Amsterdam, Ghedruckt voor den Autheur, ANNO1641.

Kolofon: t'AMSTELREDAM, // Ghedruckt by Joost Broersz. woonende inde Pijl-steegh, // indeDruckerye. ANNO 1641.


109

I - P

P: Personen: Polikander, Koninck van Boyens en Ambarres; Rosanire, 's Koninx Doghter; Erguntus;Rosilion, onbekende Prins van Pictes, en Santons; Celiodant, onbekenden Soon van Polikander;Cephise, voor-Doghter van Polikanders overleden Koninghinne; Bellinde, staet Juffer van Rosanire;Oronte, Hof-Meester van Celiodante; Raedts-Heer van den Koninck; Verance, een Landt-man;Hoveling; Argire, Koninghin van Pictes en Santons.

Première A.S. 4 februari 1644.

AUB: 459F151) (titelblz. ontbreekt) en Port. ton. 84-7; *KH: 448G101.


148

J.H. KRULS, // HELLEVAERT // Van // RODOMOND. // Gerijmt in 't Iaer 1645. // (vignet: wapenvan Amsterdam) // t' AEMSTELREDAM, // -// Ghedruckt by NICOLAES van RAVESTEYN, //Ende men vintse te koop, by Pieter de la Burght, // in den Ysel. Anno 1645.

V - P

V: Opdracht aen den Leser.P: Bedryvers: Rodomond, koninck van Sarce; Schildknaep van Rodomond; Karel, Keyser en Koninckvan Vranckrijck; Roeland; Aymon, Hertogh van Dordonne; Rogier, de Soon van Aymon; Bradamant,des Keysers Dochter; Charon, Helschen Veerman; Pluto; Proserpina; Heintje Pick en Stokebrand,Helsche Geesten; Gradasse, Mandrichert en Agramand, 3 Heydensche Konincklijcke Geesten; Ixion,Sisiphus en Tantalus, drie verdoemde slaven onder Pluto.

Première A.S. 6 januari 1648.

AUB: 690G112; KH: 787L24; *MNL: 1094D117; SBH: 128C92.

Kalff 1906, V, 100; Morre 1894, 108-115; Wijngaards 1963, 66-67; Wijngaards 1964, 231-243; TeWinkel 1973, III,430; Worp 1892, 163-164.

149

De // TIRANNISCHE // LIEFDE. // Treur-blij-eynde-Spel. // DOOR // Ian Harmensz Krul, //(typografisch ornament) // By Cornelis Iansz, Boek-verkoper, woonen- // de aen de nieuwe Kerck,by 't Groot- // School. ANNO 1646.


110

Opgenomen in:I.H. Kruls, // Vrolikke, en leerzame // OEFFENINGEN, // bestaende in de // TIRANNISCHELIEFDE.// Italiaensche // SCHOORSTIEN-VEGER. // RAMPSALIGENMINNAAR. // en den // BEMINDENDIEF. // Beneven eenige aertige Zang-Rijmen, en // MINNE-DICHTEN. // (typografisch ornament)// t'AMSTERDAM, // - // By Cornelis Iansz., Boekverkoper, woonen- // de aen de nieuwe Kerck, by'tGroot- // School. ANNO 1646.

P: (zie 149bis).

Dit is een prozavertaling naar het Frans van G. de Scudéry L' Amour Tyrannique (1638) (Worp 1970,II,126).

*AUB: 523 G 241); KH: 3C19.

Literatuur zie 149bis.

In 1647 is een berijming van deze vertaling uitgegeven door Symon Engelbrecht (149bis).

149 bis

TIRANNIGE // LIEFDE, // Bly-eindend Treurspel. // Uit de Fransche Taal in Nederduit- // scheRijmen gestelt // door // JAN HERMANS KRUL. // (typografisch ornament) // t' AMSTERDAM, //Gedrukt voor A.K. VAN GERMEZ, by // Jacob Lescaille, in't jaer 1647.

O - P - B(n)

O: aan Geeraardt Brand, Marten Kretzer, Kasper Venkel door Symon Engelbrecht.B: Brief aan Eedelaardt door P.P: Bedryvers: Orosmanu, Koning van Kapadocia; Tigranus, zijn zoon; Tiridatus, Koning van Pontus;Ormena, koningin van Pontus en dochter van Orosmanus; Polixcena, vrouw van Tigranus en dochtervan den Koning van Frigia; Troilus, Broeder van Polixcena; Fernabussus, Raed van Tiridatus, Fraartus,overste Luytenant van Tiridatus; Cassandra en Hecuba, Staet-Iufvrouwen van Ormena; Euforbus,Kapiteyn van den Koning van Frigia; Lijfwacht van Tiridatus; Landzaten van Orosmanus.

Première A.S. 25 november 1647.

AUB: 693F147.

Morre 1894, 100-108; Wijngaards 1964, 244-245; Te Winkel 1973, III,430; Worp 1970, II,126.


111

150

I. Kruls // Blinden - Minnaer // Van // SMIRNE. // Tooneel-Spel. // Vyt de Fransche Tael overgeset,// (vignet: wapen van Amsterdam) // t'Amsterdam, Gedrukt by Gillis Ioosten. // - // Voor ADAMKARELSZ, 1648.

O - P

O: aan Maria Spiegels, gemalin van Geeraert Schaap door Adam Karels (van Germez).P: Uytbeelders: Terfile, Vrund van Filarke; Filarke, Edelman, Soon van Attalante; Filiste, Verlieftop Arristee; Arristee, Beminde van Filarke; Heliane, Dochter van Attalante; Pauline, Staat Dochtervan Heliane; Silene, Boeyen meester; Olinte, Moeder van Arristee; Alcinon, 'tNeefjen van Filarke.

Geschreven voor 11 april 1646, sterfdatum van J.H. Krul.


Vertaling van L'Aveugle de Smirne (1638) door de Société des cinq auteurs (Worp 1970, II,120).

AUB: 691D179; BN: Yth.67413; *MNL: 1094D118); UBG: BL7943.

Morre 1894, 115; Wijngaards 1964, 245-246; Worp 1970, I,349, II, 120.

P. le Febure

151

P.L.F. // TREVR-SPEL // VAN // Lucidorus en Lucella. // (gravure) // TOT LEYDEN, // (g) In deBoeck-druckerij van (g)Willem // Christiaens, (g) woonende op de Univer- // siteyt. (g) ANNO 1636.

I - E - P

E: V.V.I.M.B.; T.B.D.S.; F.R., Ick lief en krijgh niet; Iohannes du Pré.P: Persoonen: Paganus; Lucidorus; Dionisus; Organus; Pallas; Rey van Hemel Nimphjes; Celia;Amarillis; Ivliana; Margriet; Catharina; Lvcella; Piracha; Alphisvs; Nyt.

Het exemplaar in de BN: Yth. 69840 heeft op de titelblz. een vaas met bloemen i.p.v. een gravure.De tekst is dezelfde als in het exemplaar van de MNL.

*BN: Yth.69840; *MNL: 1091G69.

Kalff 1906, V,97; Worp 1970, I,323-324; Zuidema 1905b, 272.


112

Jan Lemmers

NNBW V,314-315.

152

SCIPIO, // BLY-ENDIGH- // SPEL. // (vignet: salamander in vlammen, met onderschrift‘PERSEVERANTER’) // t'AEMSTELDAM, // By Jacob Lescaille, op de Middeldam, naast deVis-markt. // M D C LI.

O - E - I(v) - P

O: aan Geeraard van Papenbroek door Jan Lemmers.E: J. Nooseman.P: Festus, Gouverneur van Karthago; Lindus, Bode; Lucidan, Prins van Celtiberien; Olinde, Princessevan Hispale; Garamant, Prins van Numidien; Orcade, Staat-juffer van Olinde; Arymbas, Narbal,Adhrubal en Polidas, Karthaagsche Soldaaten; Hianisba, Princesse der gelukkige Eylanden; Elise,Staatjuffer van Hianisba; Klindor, Schiltknaap van Hianisba; Rooms Herault; Scipio, Rooms Veltheer;Marcelyn, Rooms Kapiteyn; Iunius, Philippus, Camillus en Livius, Roomsche Soldaaten; Phorbas,Edelman van Garamant.

De tweede druk (1657) is getiteld Scipio en Olinde, of kuysche Veldheer.


Vertaling van J. Desmarets de Saint Sorlin Scipion (Worp 1970, II, 121).

AUB: 691B58 en 688A67; BN: Yi.891; *KB: 8e cl.,XIII,C.Treur.2; KH: 443A111;MNL: 1090B241);SBH: 128A18:1.

Van Praag, 254-255; Worp 1970, II,121; Zuidema 1905b, 288.

Steven Theuniszoon van der Lust

NNBW II, 852.

153

S.T.V. Lust, // (g) Petrus Tryumph-Spel / // Op den Regel: (g) // Al woet de Tyrans dulle daet, // Godtnoyt in noot de sijn verlaet. // Gespeelt by de hondert ende twee-en- // dertich jaerighe Reden-Camer,// (g) Onder 'tWoord: (g) // LIEFD' BOVEN AL. // (g) Tot Haerlem / op den 4. Martij 1635. (g) //(Blazoen van de Haarlemse rederijkerskamer met het devies ‘Liefd’ boven al', met in de rand:‘KMandre Inv. Maetham sculp. Anno Inv. 1600’) // Tot Haerlem, // (g) Gedruct by Jan Pietersz deDoes / inde Smede- // straet / inde witte Passer (g) 1635.


113

V - E - A - PR - P - E(n)

V: Tot den goed-willighen Leser (v) door Den Drucker (Jan Pietersz de Does).E: Met arbeyt heen, (= Marten Beheyt); D.S.C.; Verblijt int kruis, (= N. Wollewyns); Liefd doetdoolen; Heynsoon, Weest voorsichtich; I.W., Wy hebben een; I.V.B., Denct en swijght; Haet hetquaet; Altijdt benijdt; Haet is Quaet; Moyses Bos, 't Lam betaelt 't al; Zijt voorsigtig, (= JanNanningszoon?); Hend' is 'tend.A: Aenden loftuyter Momi (m); Aan de voorbylopende berispers (m).PR: Haerlems Marctpraetjen door Ghemeene Burger en Loutjen Lichthart.P: Speelders : Petrus, Apostel; Phariseus; Bekeerde Iode; Rhode, Ionge-dochter; Enghel; Rey dergeloovigen; Herodes Agrippa; Calip en Ebyon, Raets Heeren; Wacht-meester; Adelborst; Ioodschebloetdorst; Op-roer helsche fury; Echo.

Opgevoerd op 4 maart 1635.

BN: Yi.1192.

154

Steven Theunisz vander LUST. // KINDER- // MOORDT, // Van HERODVS, begaen aende //Betleemsche Zuygelingen, // Speel-wij's verthoont opAller-Kinderen-dach, ende naevolgende dagen,// by de Reden-Camer van Liefd' boven al, binnen Haerlem // (blazoen van de Haarlemserederijkerskamer ‘Liefd’ boven al'; een ander blazoen dan in 153) // Tot Haerlem, Gedruct by IanPietersz de Does, 1644.

B - E - PR - P - I - B(n)

E: Iders Spoed Aen ziet, (= Jan Pietersz. de Does); Ick raep deucht; H. Ockers, Weest eendrachtigh;Hend' is 'tend.B: Job 15.20; Proverbia 28.15; Sirach 10.12; Af-scheydt-Liedt en eer ghesanck opt spelen vandenWingaert ranck (n) door Weest eendrachtigh, (= H. Ockers).PR: Prologie door Redenaer en Momus.P: Herodes, Ascalonijt Coning in Indea [sic]; Morobal, velt Hoofdt-man; Nestobelus en Ribsa, tweeRaedts Heeren; Overpriester; Schriftgeleerde; Eerste Soldaet; Tweede Soldaet; Asdat, Herodes knecht;Byloop, een Ionghen; Staetsucht, helsche furye; Echo of weerklanck; Ioseph, uyt den huyse Davids;Maria, Iesus Moeder; Drie Wysen uyt 't Oosten; Lupyn, een Bethlemsche Harder; Elysa, eenBethlemsche Harderinne; Eerste Vrou; Tweede Vrou; Rey van ghelovighe Harders; Thoorn Gods alsghewapent; Heroult, uytlegger der vertooninghe.

BN: Yi.790.

Van Hamel 1973, 134; Proost 1933, 127; Te Winkel 1973, III,321; Worp 1892, 243-244; Worp 1970,I,299.


114

Peter Meulewels

NBW VII,581-590

155

TIMΩN MIΣANΘPΩΠOΣ // Vertaelt, vermeerdert, ende in Rijm ghestelt // DOOR // PEETERMEVLEWELS. // Ende verthoont // (g) Op de Rethorijck Camer vande Gulde // diemen noemt de(g) // VIOLIERE // Op den Iaerlijckxschen Feestdach // VAN // SINTE LVCAS // Den 18. October.1636 // (typografisch ornament) // T'ANTWERPEN, // (g) By Jan Huyssens Boeckvercooper aen deNieuw Borse. (g)

O - A - E - I - P

O: aan Frederiquo Cornelio de Conincq.A: Auctor ad Zoilum (m).E: Ian Goossens, Leeft in rust; I.S. Kolm, Bemint de waerheydt.P: Pluymstrijcker; Rethorijcker; Philosoph; Timon; Arbeyt; Gnatonides; Demeas; Thrasycles; Iupiter;Mercurius; Plutus; Fortuna; Armoede; Wijsheyt.


Bewerking van een dialoog van Lucianus Timon Misanthropos (Geerebaert 1924, 367).

BN: Yi.1224; KH: 543K27 en 3104F12; *SBA: C16119; SBH: 128A24; UBG: BL8133.

Geerebaert 1924, 367; Keersmaekers 1957a, 67,249; Keersmaekers 1975, 116-146; Snellaert 1845,292; Te Winkel 1973, IV,44; Worp 1970, II,110.

Jacob Coenraedsz Meyvogel (Mayvogel)

MEW IV,460-461; NNBW V,345-346.

156

Thamars- Ontschakingh, // OF, // De Verdoolde-Liefde van // AMNON. // Op de Sin, // Waer deLiefde heftigh brant, // Daer is dwaesheyt in 't verstant. // (vignet) // Tot HOORN. // - // (g) Voor (g)Arent Jansz Chalon, (g) Boeck-verkooper op de drie- // boomde Singel / Anno (g) 1646.

I - P

P: Amnon, Sone van David; De Deucht, in forme als een Geest; Jonadab, Vrient van Amnon; David,Coninck over Israël; Thamar, suster van Amnon; Absalon, Thamars broeder; Valsch-schijn; Pagie;Dienstmaecht.

*KH: 447G68; *MNL: 1091B104.


115

Gruys en DeWolf 1979, nr. 176; Proost 1933, 119-120; TeWinkel 1881, 97; TeWinkel 1973, III,547;Worp 1970, I,328-329.

Michael Michaelis

157

Spel van Koningin Elysabeth.

Geen titelblz.

Onder het stuk: Traght naar 't Beste // per Michael Micaelis [sic] // 1629 // April ii // 1629 // 11 // 4gecom (rest ontbreekt)

P: De lijst van personages is onvolledig. Hummelen 1968a geeft de volgende lijst: Graef Essex; GraafSouthamton; Coninginne Elisabet; Bochorst; Robbert Cecil; Sir Walter Raleijgh; Cobham; MenichAdvocaat; Jaloers Bedrijf; Schijn van Recht; Edewardt Darie; Mr. Carow; Jhon Killegruw; Cnollis;Secretaris; Sommigh Raetsheer; Menich Edelman.

Hs. Gemeente-archief 's-Gravenpolder 387 no 21. Momenteel wordt dit hs. bewaard in NUB: 1U21.

Hummelen 1968a, 1 U 21a, 378-380.

158

Sigismunda

Geen titelblz.

Onder het stuk: Traght naart beste Michaal Michiaelis // Dit spel is gespeelt den // 16 Julij 1645.

PR - P

PR: Prologe door Retorica, Waanwijs, Onrijp Oordeel, Graach om leren en Liefde tot Const.P: Sigismunda; Ghuijschaart; Den Prince; Carel, een Ridder; VierigheMin; Haastich Begin; Cornelia;Catarina; Phelippus; Marcelus.

Opgevoerd op 16 juli 1645.

Hs. Gemeente-archief 's-Gravenpolder 387 no, 20. Momenteel wordt dit hs. bewaard in NUB: 1 U20.

Hummelen 1968a, 1 U 20, 377-378.


116

Johannes Michaelius (J. van Michiels)

NNBW IX, 674-675.

159

I. MICHAELII // IVLIVS CAESAR, // Ofte // KAISER-MOORDERS, // Treur-spell. [sic] // - // Stob.de Rep. Serm. XLI. // Bασιλε α Θεομ ματον πρ γμα, κα δυσφ λακ- // τον πο νθρωπ ναςφυχ ς. ταχ ως γαρ πο // τρυφ ς κα βριος αλλ σσεται. // (vignet: een zittende vrouwenfiguur,met een veer in de hand, met het opschrift ‘Virgo Dordracena’ en het onderschrift ‘Libros non LiberosPariens’) // TOT DORDRECHT, // - // Gedruckt by HENDRICK VAN ESCH, wo- // nende naest deBrouwerye van 'tCruys. // (g) In't Jaer (g) 1645.

V - P - E - E(n) - A(n)

V: Voor-reden aen den Leser.E: J. v. Someren J.C.; P. Godewiick.A: Klinckdicht; Grieks gedicht.P: Spurinna, Waersegger; C. Julius Caesar; C. Cassius; Calpurnia; M. Brutus; D. Brutus; Voedster,onder de naem van Cyrille; Clitipho, Schild-knape; Rey van Romeinsche Vrouwen.

Vertaling van M.A. Muretus Julius Caesar (1550) (Worp 1970, II,118).

AUB: 687C66; BN: Yi.2439; KH: 850E35; *MNL: 1093G14.

Van Hamel 1973, 173; Kalff 1906, V,71,111; Worp 1892, 249-250; Worp 1970, I,299.

Abraham van Mildert

NNBW V,346.

160

A.V.Milderts // VIRGINIAS // (g) Treur-spel, (g) // Tertoont [sic] by de Duytsche Academi. // (vignet:wapen van de Academie met randschrift ‘Fervet opus redolentque Thymo Fragrantia Mella’) //t'Amsterdam, // - // (g) Voor Cornelis Lodowijcksz. vander Plassen / // aen de Beurs / in d'ItaliaenscheBybel. (g) 1618.

Kolofon : t'Amsterdam, // - // (g) By Nicolaes Biestkens op de Keysersgracht / naest de // Duytsche(g) Academi, (g) in de Lelie onder de Doornen (g) 1618.

V - P - E(n) - A(n)

V: Voor-reden.E: I.S. Kolm, Bemint de waerheyt; I.I. Scheepmaker; Suffridus Sixtinus, Symb. Heu! numium sero;P.D.H., Leeft om 't leven.A: Sonnet.P: Appius Claudius; Virginia; Marcus Claudius; Icilius; Publius Numitorius; Daphne; Quaetgheselschap; Licht verleyt; Theodore;


117

Titus Ienutius; Publius Cescius; Lucius Virginius; Galbam; Gheweeten; Venus; Cupido; 't Ghehoor;'t Ghesicht; De Reuck; De Smaeck; 't Ghevoel; Eerste Soldaet; Tweede Soldaet; Trou Ghemeen.

AUB: 687H151); BN: Yi.942; KH: 448J55; *MNL: 1091B971);SBH: 128A27:1 en 128A26:1; UBG: BL68807.

Van Hamel 1973, 45,53,94; Kalff 1906, V,91; Rens 1977a, 89,231; Te Winkel 1973, III,239; Worp1892, 136-137; Worp 1895, 235; Worp 1970, I,260; Zuidema 1905b, 280.

161

A.V. MILLERTS // HARCILIA // (g) Treur=Spel. (g) // Ghespeelt op d'Oude Camer in Liefd'bloeyende, // den I. Februarij. ANNO 1632. // (gravure) // t'AMSTERDAM. // - // Voor DirckCornelisz. Houthaeck, Boeck-vercooper // op de Nieuwe-Zydts Kolck int Bourgoens Cruys.

I - P

P: Phelander en Belcarius, Adel; Christyn enMari, Harderinnen; Harcilia, Princesse van Vranckrijck;Twee Satyrs; Tyter en Pasquyn, Twee Herders; Mandonius, Edelman; Lerdenia, Staet-Dochter;Koninck van Vranckryck; Lubbert, Knecht van Phelander; Marco, Toveres; Pandora, TweedeStaet-Dochter; Morpheus.

Volgens Worp 1920, 58 is Harcilia reeds opgevoerd voor september 1622.

AUB: 687H152); BM: 11754.g.36; BN: Yi.1077; KH: 443A88; MNL: 1091B972); SBH: 128A26:2;*UBG: BL8126.

Kalff 1906, V,91; Te Winkel 1973, III,239; Worp 1892, 183-184; Worp 1897, 392-393; Worp 1920,41,54; Worp 1970, I,323; Zuidema 1905b, 279-280.

Hendrik Moor

Van der Aa 1852, V,M322.

162

H. MOORS // (g) Hel / en Hemel=vaert: // Van (g) // THEODORE // En // CONSTANCY. //TREVR-Bly-eynde-SPEL. // (g) Op t' Spreeckwoort. // Min Breeckt Wet. (g) // Ghespeeld' op deAMSTERDAMSCHE ACADEMY, // op den 1 april Anno 1630 // (vignet: wapen van Amsterdam) //t'AMSTERDAM, // (g) Voor (g) Cornelis Willemsz Blaeulaecken, (g) Boeckverkooper in= // de (g)Sint Ians-straet, (g) int (g) vergulde ABC. Anno 1630.


118

I - P

P: Constancy, Jagerinne; Theodoor, Prins van Florencen; Admerille, Harderinne; Silvester, Harder;Floris, Ridder; Arbas, Tovenaer; Gallas, Coningh; Iulius, Sijn Broeder; Pluto, de Helsche Voorst;Proserpyn, Sijn Vrou; Marcurius, Bode van den Hemel; Lardeo, Page.


AUB: 687D262); BM: 11755.b.43; BN: 4oYth.66190; KH: 447G211; *MNL: 1090B331); SBH:128A29:3.

Kalff 1906, V,107; Te Winkel 1973, III,417; Worp 1892, 171-173; Worp 1970, I,376.

163

HENDRICK MOORS // (g) Engelsche Tragedie: (g) // Ghemaeckten // GECK. // Ghespeelt op deOude Kamer, In Liefd' Bloeyende. // Op 't Spreeck-woordt. // (g) Men graef voor ander wel somtijdt// Een Put daer selfs men inne glijdt, (g) // (gravure) // 'tAMSTELREDAM, // - // (g) Voor (g)DirckCornelisz Hout-haeck, (g) Boeck-verkooper // op de Nieuwe zijds Kolck / int Borgoens Cruys. Anno(g) 1630.

Kolofon: AMSTELREDAM, // Ghedruckt by Pieter Jansz Slyp.

V - I - P

V: Inleydinge.P: Philomena; Rosemonda; Gabriotte; Reynhart; Lamorette; Wraeck; Hoochmoet; Giericheyt;Beveynsd'heyt; Connigh: Pagiens des Conings; Geraldus, Pagie; Gemaeckten Geck; Phinolphus,pagie van Gabriotte; Venus; Cupido.

BN: Yth. 66290; *SBH: 128A30:2.Een aantal exemplaren heeft de datum 1631 op de titelblz. maar is voor het overige identiek met dezevan 1630: AUB: 687D261); BM: 11755.bbb.66; BN: 4oYth.66289; KH: 448J48; MNL: 1090B332);SBH: 128A29:1 en 128A30:3.

Kalff 1906, V,107,108; Te Winkel 1973, III,425; Worp 1892, 173-175; Worp 1970, I,322.

164

H. MOORS // OLIMPHIA. // Ghespeelt op de Amsterdamsche Camer, op // NIEVWE -IAER 1635.// (vignet: wapen van Amsterdam) // t'Amsterdam, // - // (g) Voor (g) Dirck Cornelisz Houthaeck, (g)Boeckvercoper / woonen- // de op de Nieuwe-zijds Kolck / in't Borgoens Cruys. (g) ANNO 1635.


119

Kolofon: t'Amsterdam, // - // Ghedruckt by Iacob Thomasz. Sergeant, woonende in // de Thuyn-straet,in st. Ioris. ANNO 1635.

I - P

P: Olimphia, Princes van Wallia; Landyn, Prins van Noorweghen; Casandra, Hartoginne van Wallia,Toveres; Ganimedes, Coninck van Yerlandt; Dalidon, Prins van Yrlandt; Insper, een Sepier; Colinde,Staet-dochter van Olimphia; Sevragdes, een doolende Ridder; Arbant, Coninck van Hebuden; Derdan,sijn Hooftman; Astra, dochter van Arbant; Venus en Cupido; Zinghende Reyen; Heybert, Coninckvan Hebernyen; Pagie.

Opgevoerd op 1 januari 1635.

AUB: 687D263); BM: 11755.b.44; BN: Yi.1176; KH: 448J47; *MNL: 1090B333); SBH: 128A29:2en 128A30:4 en 128A30:5.

Te Winkel 1973, III,425; Worp 1892, 175-176; Worp 1970, I,377.

Daniel Mostart

NNBW X,653-654.

165

Th: Ag: // TREURSPEL. // De Moord der Onnoozelen. // (vignet: wapen van Amsterdam) //t'AMSTERDAM, by Dominicus vander Stichel. // - // Voor JACOB HEERMAN, boekverkooper opden Dam, // in 't Kruydt-boek. Ao. 1639.

I - P - B(n)

B: Lof-zangh, Op de geboorte Jesu Christi door Th. Ag. (= Theocritus A. Ganda = Daniel Heinsius).

P: Herodes; Doris, Koningin; 3 Wyzen uyt het Ooste; Josef; Maria; Anna, Profeetin; Simon en Judas,Hovelinghen; Ananaël, Priester en Malkus, Maerschalck, Raedsheeren; Rey van Profeten; Rey vanHarders; Rey van Godvruchtige Iooden; 2 Burgers; 1 Priester; Boode; Soldaet; Albina, Min van 'sKoninx zoon; Helsche Geest; David, Profeet.

In een brief van 7 mei 1639 spreekt Hooft D. Mostart aan als auteur van dit stuk (Van Tricht 1979,nr. 953 en Van Moerkerken 1894).


Vertaling van Daniel Heinsius (Theocritus a Ganda) Herodes Infanticida (Worp 1970, II,118).

AUB: Port. ton. 59-21; BN: Yi.822; KH: 448K33; *UBG: G6973(2).


120

Van Hamel 1973, 68,104; Kalff 1906, V,93-94; Van Moerkerken 1894; Proost 1933, 126-127; VanTricht 1979, nr. 953; Te Winkel 1973, III,145; Worp 1892, 243; Worp 1970, I,295.

166

D: M: // MARIAMNE. // TREURSPEL. // (vignet: wapen van Amsterdam) // t'AMSTERDAM, // -// Gedrukt by Nicolaes van Ravesteyn, // - // Voor JACOB HEERMAN, Boekverkooper op den Dam,// in 't Kruydt-boek. Ao. 1640.

I - P

P: Mariamne, Koningin, Gemaelin van Herodes; Marta, Voedster van Mariamne; Sohem, Hopmanvan 's Konings Lijfschutten; Herodes; Salome, Herodes Suster; Schenker van Herodes; Benjamin,Bewaerder van 't Vrouwentimmer; Alexandra, moeder van Mariamne; Raedsman; 1 Bode; Rey vanStaetjuffers van Mariamne; Alexander en Aristobulus, Zoonen van Herodes; 2 Boode.

Première A.S. 11 februari 1641.

AUB: 691B76; BM: 11754.g.35.; BN: Yi.829; KH: 448K18; MNL: 1051H45; *SBA: C41148; SBH:128A31; UBG: BL501216.

Van Hamel 1973, 173; Kalif 1906, V,94; Smits-Veldt/Teusink 1978, 50-51,86-87; Te Winkel 1973,III,145; Worp 1892, 237; Worp 1970, I,295.

Guilliam van Nieuwelandt

MEW VI,140; NBW II,629-632.

167

LIVIA // TRAGOEDIE, //DOOR // GVIL. vanNIEWVELANDT // SCHILDERVANANTWERPEN.// (gravure) // T'HANTWERPEN; // By Guilliam van Tongheren, Boeck-vercooper inde Cam- //merstraet, inden Griffioen. Anno,1617. //Met Gratie ende Priuilegie.

O - E - I - P

O: aan Ioan Coomans.E: P. Lenaerts, In liefde verheught; Veel deughs van den Bosch, (= H. van den Bosch).P: Macrinus Opilius; Diadumenus; Placidus; Labinus; Livia; Darida; Adrastus; Sabellus; Fulvius;Chooren.

De approbatie door Franciscus Hovius is gedateerd 4. Nonas Martij. Anno 1614.


121

BN: Yth.66639; KB: V.B.6823 en III 10.849A en II,12822.B.L.P.; KH: 851D32; MNL: 1089B353);MPM: R 47.38; *SBA: C21351; UBG: BL8247 en H438.

Bib. Belgica IV,475; Van Hauwaert 1893, 51-54; Kalff 1906, V,391; Keersmaekers 1957a,78-80,97-98,passim; DeMaeyer 1943a, 6; Rens 1977a, 79,231; Snellaert 1845, 289; TeWinkel 1973,IV,41,60, 61; Worp 1892, 150; Worp 1970, II,107,115.

168

SAVL // TRAGOEDIE, // DOOR // GVIL. van NIEVVVELANDT // SCHILDER VANANTWERPEN. // (gravure) // T'HANTWERPEN, // By Guilliam van Tongheren, Boeck-vercooperinde Camer- // straet, inden Griffoen. Anno, 1617. //Met Gratie ende Priuilegie.

O - E - P - I - A(n)

O: aan Balthasar Charles.E: Iustus de Harduyn; Deught is haer selfs loon(2), (= J.D. Heemsen); Liefde doet hopen, (= J.Ysermans); P. Lenaerts, In liefde verheught; Veel deughs van den Bosch, (= H. van den Bosch).A: Tot Besluytinghe van deze Saulsche Tragedie (p).P: Saul; David; Ionathan; Abner; Abisai; Michol; Abiathar; Godt den Heere; Abigail; Ahinoam;Samuel; Pythonissa; Voester; Boosen gheest; Pashur; Arah; Propheet; Amelechiet; Egiptenaer; ChoorIsraelitische Vrouwen.

Opgevoerd in 1615 (Keersmaekers 1957a, 36). Het lofdicht van Justus de Harduijn is gedateerd 1januari 1616.

BM: 11755.b.46; BN: Yi.906; KB: V.B.6823 en II,12822.B.L.P.; KH: 851D30; MNL: 1089B352);MPM: R47.38; Rijksmuseum Amsterdam; *SBA: C16117; SBH: 128A34; UBG: BL82471.

Bib. Belgica IV,474; Van Hauwaert 1893, 54-56; Johannessen 1963, 61-65; Kalff 1906, V,391;Keersmaekers 1957a, 80-82,98-101,passim; De Maeyer 1943a, 6,7; Rens 1977a, 81,231; Snellaert1845, 289-290; Te Winkel 1973, IV,25,41,60; Worp 1892, 150,151; Worp 1970, II, 107,115.

169

CLAVDIVS // DOMITIVS NERO // TRAGOEDIE. // DOOR // GVIL. van NIEVVVELANDT //VAN ANTWERPEN. // (gravure) // T'HANTWERPEN, // By Guilliam van Tongheren,Boeck-vercooper inde Camer- // straet, inden Griffoen. Anno,1618. //Met Gratie ende Priuilegie.


122

O - E - I - P

O: aan Johan vander Ast.E: Deught is haer selfs loon, (= J.D. Heemsen); Selden rust, (=H. Fayd'herbe); Hans Thieullier, Troostu in Godt; P., In liefde volhert alias Nou noch, (= P. van Langendonck).P: Prologus; Nero; Claudius; Actea; Claudius Senecius; Agrippina; Tyber Coor; Roma Coor; Seneca;Burrus Afranius; Octavia; Ecloge, Voester; Anicetus; Romeynsche Vrou Coor; Epraproditus; Faon;Sabina Poppea; Tigellinus; Soldaet Coor; Herault; Siluanus; Mellichus; Anthonius Natalis; Statius;Nymphidius Sabinus; Praetorianen; Eenius; Pompea Paulina; Knecht van Fenius; Sporus; Megoera;Petinus; Icelus.

BM: 11755.e.40; BN: Yth.66543; KB: II,12822 B L.P.; KH: 851D31; MNL: 1089B351); MPM:R47.38; *SBA: C21352; UBG: BL5367 en BL82472.

Bib. Belgica IV,475; Van Hauwaert 1893, 56-57; Keersmaekers 1957a, 82-85,102-105, passim; DeMaeyer 1943a, 6,7; Rens 1977a, 89,231; Snellaert 1845, 290; Te Winkel 1973, IV,41,60,61; Worp1892, 151, 152-156; Worp 1970, II,107,115.

170

AEGYPTICA // OFTE // AEGYPTISCHE // TRAGOEDIE // VAN // M. ANTHONIVS, ENCLEOPATRA. // Op den Regel // VVanhoop, nijdt, en dwaes beminnen, // Reden, deught, en eerverwinnen. // DOOR // GVIL. VANNIEVWELANDT. // Ghespeelt op de Reden-rijcke Camer vandeVIOLIERE // den I. Mey, 1624. // (vignet) // T'ANTWERPEN // By GVILLIAM VAN TONGERENinde Camerstraet // inden Griffoen, 1624.

O - E - I - P

O: aan Gillis FabriE: Franciscus Sweertius; Ioannes Croes Goidsenhovius; Iacobus I.F.I.N. Roelans; De deucht gaetsonder vrees, (= S. Vrancx); L. Brooman; Wil naer macht, anagr. Selon qui Scaurai; Nicolaes vanderGrootendaele, Die climt moet daelen; Francoys Diertijdts; I.V.Mael, Al doende (men) leert; I. Wouters,'T Verandert haest; Hoop voedt den Arbeydt, (= P. Meulewels); H. de Pooter, Hope versterckt; GillisCoygnet; Leeft in rust, (= Hans Goossens).I: Cort begryp.P: Prologus; M. Anthonius; Lucillus; Niger; Cleopatra; Canidius; Iras; Charmion; Anthoniado;Hopman; Decretaeus; Aristocrates; Ostrobas; Vier ghevanghenen; Euphronius; Eros; Diomedes;Landt-man; Seleucus; C. Augustus; M. Agrippa; Titus; Plancus; Caluisius; Thyreus; Proculeius;Gallus; Daemon; Charon; Choor van twee Herderinnen; Choor van twee Egyptische soldaten; Choorvan twee soldaten van Caesar; Choor van Poësis en Violier.


123


BM: 11755.bbb.68.; BN: Yth.66704; KB: II,12822B L.P.; KH: 851D26; MNL: 1089B354); *SBA:C21353; UBG: BL82473.

Bib. Belgica IV,475-476; Van Hamel 1973,53,89; Kalff 1906, V,391; Keersmaekers 1957a,85-87,105-110; passim; De Maeyer 1943a,6; Rens 1977a, 97-98,231; De Ronde 1930, 110; Schönle1968, 104,112; Snellaert 1845, 290; Te Winkel 1973, IV,44,60,61-62; Worp 1892, 150; Worp 1970,II,107.

171

(g) Treur-Spel / // Van (g) // SOPHONISBA // APHRICANA. // Op den Reghel // (g) Wie dat hemself verwint / bethoont veel grooter cracht / // Dan die van Steden groot / de Mueren breeckt metmacht. (g) // Door // GUIL. VAN NIEUWELANDT. // (gravure) // t'Amsterdam, // - // (g) Gedrucktby (g) Anthony Iacobsz. (g) Boeck-drucker / op de Achter-burgh- // wal by de Raem-brugh / Anno1635. (g)

O - I - P

O: aan Ioan Baptista van Lemens.I: Cort begrijp.P: P.C. Scipio; Sillanus; M. Lelius; Albinus; Mesinissa; L. Martius; Q. Fabius Maximus; Den Raedt;Sabinas; Siphax; Hastrubal; Bochhar; Sophonisba; Edissa; Voester; Mandonius; Babactus; Methonus;1. Soldaet; 2. Soldaet.

Volgens Keersmaekers 1957a, 42 is het stuk geschreven in 1625. De eerste uitgave van 1626 isverloren (Keersmaekers 1957a, 284).

BN: Yi.899; *SBA: C21354.

Bib. Belgica IV,476; Van Hauwaert 1893, 57-58; Kalff 1906, V,391; Keersmaekers 1957a,87-89,110-113, passim; De Maeyer 1943a, 6; Rens 1977a, 99,231-232; Rombauts 1952, 424; DeRonde 1930, 110; Schönle 1968, 100-105,111-120; Snellaert 1845, 290; Te Winkel 1973, IV,61;Worp 1892, 150-151; Worp 1970, II,108.

172

SALOMON // TRAGOEDIE. // Op den Reghel, //God smijt den hooghmoet neer, en oort den dvvaessijn leven, // Den mensch die ned'rich is, vvordt door den Heer verheven. // Door // gVILIAM VannIeVWeLanDt // Verthoont op de Redenrijcke Camer // van de // VIOLIERE. // AN. M. DCXXVIII.// (vignet) // T'HANTWERPEN, // (g) By Hendrick Aertssens / inde Cammerstraet / inde // witteLelie, (g) 1628.


124

O - E - I - P

O: Dedicatie aan Gillis Fabri.E: Michaelis Fabri; P. Meulewels, Spes quoque calcar habet; P. Meulewels, Hoop voedt den arbeydt;Zijt recht uyt; F. Bruynincx, Ick kan noch leeren; H.N., Mont en gront eendrachtich, (= Hubert Neeffs).

P: Godt den Heere, Oft stem vanGodt; David; Salomon; Adonias; Ioab; Bersabee; Gheest van Absalon;Benaja; Abiathar; Abisagh van Sunen; Nathan; Zadoch; Eleasar; Ionathan; Pedania, een hoere; Tersira,een hoere; Semei; Wraecke; Oproer; Twist; Geweldt.

AUB: 694F104; BN: Yi.901; KB: II,12822, B.L.P.; KH: 448J190; MNL: 1089B355; SBA: C16115;*UBG: BL82474.

Bib. Belgica IV,476; Johannessen 1963, 65-68; Kalff 1906, V,391; Keersmaekers 1957a, 89-91,113-116, passim; De Maeyer 1943a, 6; De Ronde 1930, 110; Snellaert 1845, 290; Te Winkel 1973,IV,25, 44,60; Worp 1892, 156-158; Worp 1970, II,108.

173

Ierusalems Verwoestingh, // DOOR // NABUCHODONOSOR. // (g) Treur-Spel / (g) // Op den Regel// Den droeven onderganck, van Zedechias thoont, // Hoe Godt d'ondanckbaerheyt, en ongetrouheytloont. // Beschreven door // GUIL. VAN NIEUWELANDT. // (gravure) // t'AMSTELREDAM. // -// (g) Gedruckt by (g) Anthony Iacobsz. (g) Boeck-drucker / woonende op de Nieuwe- // zijdtsAchter-burgh-wal / by de Raem-brugh / Anno 1635. (g)

O - I - P

O: aan Gaspar Duarte.I: Cort begrijp ofte inhoudt.P: Nabuchodonosor; Nabusardan, Veldt-oversten van Nabuchodonosor; Nargal en Zarezar, Capiteynsonder Nabusardan; Zedechias, Coninck van Israel; Hamiltal, Moeder van Zedechias; Jeremias;Gramschap Godts; I. en II. Soon van Zedechias; Gadalia, Vorst in Israel; Pashur, Vorst in Israel;Juchal, Vorst in Israel; Ebedmelech, eenen Moer ende Camerlinc van Zedechias; Thssalia[sic], EenAssyrische Vrouwe; Melinda, Een Assyrische Vrouwe; Nebo, Edelman van Nabuchodonosor.

Volgens Keersmaekers 1957a, 44-45 is het zeer aannemelijk dat dit stuk reeds in 1629 werd opgevoerd.

BM: 11755.b.47; BN: Yi.769; *KH: 851D25; MNL: 1089B357; SBA: C 21355.

Johannessen 1963, 59-71; Kalff 1906, V,391; Keersmaekers 1957a, 91-93,116-121, passim; DeMaeyer 1943a, 6; Te Winkel 1973, IV, 25,61; Worp 1892, 151-152; Worp 1970, II,108.


125

Pieter Nootmans

NNBW V, 376-377

174

P. NOOTMANS // BORIAS // OFTE // WVLPSCHE-MINS-TOCHT // TREVR-SPEL. // EerstVertoont op de Amsterdamsche Academie, Anno 1627. // Ende nu wederom vertoont op de IongeBataviersche Kamer // van s'Graven-Haghe, Anno 1635, //OPDENREGEL, //Door geyle Min, ,komtdolle zin. // (vignet: wapen van 's-Gravenhage) // IN s'GRAVEN-HAGE. // - // Ghedruckt by IoostIansz Verheul, woonende inde Zuylen-straet, // naest de Bancquet Schotel, Anno 1635.

E - O - I - P

O: Op-Dracht oft Spels-Toe-eygheningh aan Ian Hendricksz vander Kisten.E: Thomas de Keyser, Geeft Reden plaets; C. Stribbe, Deught teelt rijckdom; I.F. D'Angelo, Zijt opu hoede.P: Borias, Prins van Rhodis; Bassianus Solyman; Parsidia, De Stadthouders; Dochter; Prophyrio, Eenuytheemsch Edelman; Vitellia, De Stadthouders Huysvrouwe; Ascanius, Camerlingh van Borias;Pluto; Marinda, den tweeden Stadthouder; Garanta, Bassorius en Ascaridas, Ridders; Pagie.

Het exemplaar UBG: BL68819 heeft een ruitvormig vignet waarop drie figuren en het devies ‘Ieughtneemt an Hage’. Voor het overige is de titelblz identiek.

De Borias is waarschijnlijk voor Slach van Pavyen (1627) geschreven, want in een lofdicht op ditlaatste wordt Borias reeds vernoemd.

Volgens de titelblz. opgevoerd in 1627, volgens Geesink 1976, 19-20 reeds opgevoerd in april 1626.

BN: Yth.66131; *KH: 447G161; MNL: 1090B413; SBH: 128A35;3; UBG: BL68819.

Kalff 1906, V,104; Te Winkel 1973, III,416,418-419; Worp 1892, 169; Worp 1970, I,324; Zuidema1905b, 281-282.

175

P. NOOTMANS SPEL, // (g) Van den Bloedigen (g) Slach van Pavyen, // GHESLAGEN, // (g)Tusschen denVictorieusten Roomschen (g) //Keyser CAREL de Vijfde, // (g) Ende den Stoutmoedighen(g) //Coninck FRANCISCUS Primus // (g) van Vranckrijck. (g) // CI . I . XXV den XXIV. Februarij.// (gravure) // t'AMSTELREDAM, // - // (g) Voor (g) Hessel Gerritsz. (g) Boeck-vercooper / wonendeop den // hoeck van de Doele-straet. Anno 1627. (g)


126

E - O - I - A - P - E(n)

O: aan Adriaen Brouwer.E: A. Brouwer, Ick hoop nochmeer; A. vander Heyden, Niet voor Leer; A. Valesius, Victrix TriumphatVeritas; anoniem; G.C. Fortiter(m); E. Pels, Al met der tijdt(2); A. Molengraaf, Perfer & obdura.A: Ad Momum (m).P: Coninck Francoys; Hertoch Carel Borbon; Monsieur Bonivet, Veltoverste; Ian de Marignan,Monsuer de Virone en Nicolaes Salines, Raetsheren; Lowiza, 'sConinghs Moeder; Vrou Margrieta,sijn Suster; Paus Clemens de sevende; Basurta, Rodrigo de Piza, Alphonzo de Ribera en DonFerdinando, Cardinalen; Keyser Carel de V; Ferdinandus, Iesuwijt, Biechtvader; Don Charles deLannoy, Velt-Overste; Alphonzo d' AvilosMarquis del Guasto, Gouv. van Pavyen; Capiteyn Urbiette.

AUB: 691B66; BM: 11755.bb.76. (2.); BN: Yi.1178; KH: 447G169; MNL: 1090B411); SBH:128A35:1 en 128A36; *UFSIA: Ren Dra.

Kalff 1906, V,107; Unger 1884b, 164-165; Te Winkel 1973, III,419; Worp 1892, 168; Worp 1970,I,373.

176

P. NOOTMANS // VLYSSES // (g) Treur=spel. (g) // Op den Regel: // VVie Echt en ware liefd' deuroverspel verset, // Breekt deughd, mint lust, en kneust oock Godes wet. // (g) Verthoont by de jongeBataviers in s'Graven-Hage // den 27. Martij. 1629. (g) // (drukkersvignet met randschrift 'DVMSTABANT PISAE SIC VIGVERE FABAE' en het devies 'IEVCHT NEEMT AN'.) // INs'GRAVEN-HAGE. // - // g) Voor (g) Ian Philipsz van Steen-wegen, (g) Boeck-vercooper op // deSael / 1629. (g)

O - I - P

O: aan Iohan van Holst.P: Iupiter; Pallas; Neptunus; Aeolus; Telemachus; Aegistus; Clytemnestra; Nestor; Agamemnon;Orestes; Penelope; Vlysses; Circe; Geest van Achilles; Minos; Harcules; Tantalus; Eumaeus; Karidus;Floridan; Diana.

Opgevoerd op 27 maart 1629.

AUB: 691B89; BM: 11755.bb.76.(1.); BN: Yth. 66275; *MNL: 1090B412; SBH: 128A35:2.



127

Jan Noozeman

MEW VI, 195; NNBW IV,1034.

177

DE // Gelukkige // BEDRIEGERY. // Gerijmt door // JANNOOZEMAN. //Gespeelt op d'AmsterdamzeSchouburg, den 31en in // Bloeimaand, 1649. // (typografisch ornament) // t'AMSTERDAM, // - // ByGERRIT van GOEDESBERG, Boekverkoper op 't Water, // tegen over de Nieuwe-Brug, in de DelfzeBybel. 1649.

O - E - P

O: Opdragt aan Jan Meures.E: P. Zeerijp; Izak Vos.P: Vertoonders: Diana, mede genoemt Celiree; Dorothea, Speel-noot van Diana; Orante; Filemon,Vader van Orante; Silvian; Damon, Voester-Vader van Diana; Lizimant; Ariste; Rosinde; Orimant,Vader van Rosinde; Laquai van Orimant; Lizander, Broeder van Diana; Wachtmeester.


Vertaling van J. Rotrou Diane (Worp 1970, II,125).

AUB: 336E2; BM: 11754.g.37; BN: Yi.728; *GUB: EEhXIII; KB: 8e cl,XIII, C. Treur. 1.; MNL:1091B31; SBH: 128A39:5.

Te Winkel 1973,IV,282; Worp 1900,305-306; Worp 1970, II,125.

Guilliam Ogier

MEW VI, 257-258; NBW V,649-654.

178

DE // ONKUYSHEYDT // SPEEL-GEWIJSVERTHOONT // OPDEKAMERVANDE // VIOLIERE// DEN 18. OCTOBER 1646. // BINNEN ANTWERPEN.

Opgenomen in:Titelplaat waarop het portret van de hoofdpersoon uit elk van de zeven stukken in U-vorm geschiktis, met in het midden de volgende tekst: SIET DE GENADE // VYT IONSTEN VERSAEMT // DESEVEN // HOOFT-SONDEN // SPEELS-GHEWYS. // VERMAKELYCK // ENDE LEERSAEM //VOOR-GESTELT, // DOOR // G. OGIER, // Van Antwerpen // T'Amsterdam voor Michiel de Groot.Boeck-ver: // cooper op den Nieuwen dijck, Ao 1682. // Gasp Bouttats. invent: et fecit. blz. 79-134.

G - V - V(v) - P

G: scène uit het spel door G. Bouttats.V: Voor-reden; Waerschouwinghe aen de Goetwillighe Toehoorders (v). P: Ian de Quist, Een oudeMan; Livijn, Een Hoere, sijn Bastaert; Gores de Quist, Sijn eyghen Sone; Adolf, Stiefvader van Livijn,


128

Timmerman; Petronel, Een lichte Dochter; Sandryn, haere Moeder; Wouter, haeren Vader.

Volgens De Maeyer 1943f, 6 is er een identieke uitgave van 1682 maar met een ander drukkersadres:t'Antwerpen by Henderick van Dunwalt, Boeckvercooper op de Melckmarckt in de drij Monicken1682.


Moderne uitgave Ogier 1889, 95-152.AUB: 687H27 en 217G71 en 2392D11); Bibliotheek van het Filosofisch en Theologisch College vande Societeit Jezus, Heverlee: 844D; BM: 11755.a.96. (1); BN: 8oYi.73 (1.); GUB; KB: II,93.451.A.L.P.en V.B.6790 en Van Hulthem 1188.R.P.; KH: 909F59; MNL: 1103.G.5.3 en 1095D113; NUB; SBA:C1774; SBH: 129B28:1; UBG: BL19741 en BL8537 en H839; *UFSIA: Ren Dra; UUB.

Van den Branden 1914, 69-72; Kalff 1906, V,401-402,404-405; De Maeyer 1943f, 6; Te Winkel1973, IV,52-53; Worp 1970, II,113.

179

DEN // HAET EN NYDT // SPEEL-GEWYS VERTHOONT // OP DE KAMER VAN DE //VIOLIERE // DEN 18. OCTOBER 1647. // BINNEN ANTWERPEN.

Opgenomen in G. Ogier De Seven Hooft-Sonden (1682) blz. 135-182 (zie 178).

V - P - G

V: Voor-reden (v).G: scène uit het spel door G. Bouttats.P: Teeuwen en Lucas, Schoen-lappers; Margriet, de vrouw van Teeuwen; Abraham, eenen Weert;Clara, syne Vrouwe; Tanneken, hunne Maerte; Lieven, hunnen knecht; Ioris, Gauw-dief; Tys, Dief.


Moderne uitgave Ogier 1889, 153-204.

Vindplaatsen zie 179.Van den Branden 1914, 72-80; Van Hauwaert 1893, 86-88; Hijmans 1951; Kalff 1906, V,401; DeMaeyer 1943f; Te Winkel 1973, IV,53; Worp 1920, 152,177,194; Worp 1970, II,113.


129

Joachim Oudaan

MEW VI,320-321; NNBW IX,739-741.

180

Iohanna Grey, // Off // Gemartelde Onnoselheyt. // TREUR-SPEL. // .... at te, quia foemina, rebar //a ferro tutam; cecidisti & foemina ferro. // (gravure: onthoofding) // TOT ROTTERDAM, // - //Gedruckt by Bastiaen Wagens, Boeckverkooper op't // Steyger in Iosephus, M.DC.XLVIII.

O - I - P - A(n)

O: aan Kornelis van Kampen.A: Graf-schrift; Op 't Martel-jaer van Iohanna Grey; Wreed! Wreder! Allerwreedst!.P: Thomas Bridgis, Capiteyn van den Tour; Henrik Grey, Hartog van Suffolk etc.; Feknam,Mis-priester; Iohanna Grey, gekore Koningin van Engeland; Rey van Staat-Iufferen; Gilford Dudley;Weston, Mispriester; Meestris Ellin, Kamenier.

*AUB: Port. ton. 29-10 (0 ontbreekt) en Port. ton. 29-7; BM: 11755.e.44; KH: 504B258; MNL:1094G1.

Van Es 1952, 315; Van Hamel 1973, 127; Kalff 1906, IV,477-478; Knuvelder 1971, 437; Melles1958, 37-38; Te Winkel 1973, III,495; Worp 1892, 251; Worp 1970, I,301.

181

KONINGH // KONRADYN // EN //Hartoogh Frederijck, // TREUR-SPEL: // Falso damnati criminemortis. // (vignet: wingerd) // Gedruct tot Leyden, // Voor Iacob Roels, Boeckvercooper, woonendeby den // Burch, inde Nievve Kerck Bybel. Anno 1649.

O - E - A - I - P - A(n).

O: Op-draght aan Geertruid Taats van Amerongen.E: W. van Heemskerck.A: Aan W. van Heemskerck; Op de Gruwel van Brittanie (n); Graff-schrift (n); Ander (n).P: Konradijn, Koningh van Sicilië, etc.; Frederijck, Hartoogh van Oostenrijck; Robert, Grave vanVlaanderen; 's-Graven-dienaer; Bende van Guelfen, Gibelynen en Geen-sijdighen; Karel, Grave vanAnjou, etc.; Hals-reghters; Robert Bariënser, Sekretaris; Boode; Margariet, Konradijns moeder.

BM: 11755.f.36. (1.); BN: Yi.1115; KH: 470F29; MNL: 1090B13; SBH: 73G7:1; *UBG: A6032.

Van Es 1952, 315; Harmsen 1980, 175-176; Kalff 1906, IV,478; Knuvelder 1971, 437; Melles 1958,38-39; Worp 1970, I,301.


130

David de Potter, Lodowyckszoon

Van der Aa 1852, VI, P 134.

182

Den // GETROUWEN // HERDER. // Bly-Eynd' Herders Treurspel, // Van den seer doorluchtigenHeer Ridder // BATTISTA GUARINI. // Vertaelt uyt Italiaensche in Neder- // duytsche Vaersen, //door // DAVID de POTTER, LODOVVYCKS SOON. // (typografisch ornament) // t'AMSTELDAM,// - // By NICOLAES van RAVESTEYN, // op S. Anthonis Marckt, 1650.

O - I - P - PR - A - G - A(n)

O: Opdraght aan Lucas van Neck door N. van Ravesteyn.G: Portret van Guarini.PR: Voorreden gesproken door Alpheo.A: Aenwysingen op de Voorreden (p); Nae-Reden over den Getrouwen Herder (p).P: Alpheo, een Rivier in Arcadia; Silvio, een sone van Montano; Linco, een oud'man, Dienaer vanMontano; Mirtillo, Minnaer van Amarillis; Ergasto, Mede-gesel van Mirtillo; Corisca, de verliefdeop Mirtillo; Montano, Priester; Titiro, Vader van Amarillis; Dameta, een oud' man, Dienaer vanMontano; Satiro, een oude Satyr, eertijds Minnaer van Corisca; Dorinda, de verliefde op Silvio;Lupino, een geyten-herder, Dienaer van Dorinda; Amarillis; Nicandro, Opperdienaer des priesters;Coridone, Minnaer van Corisca; Carino, een oud' man, gemeende vader van Mirtillo; Uranio, eenoud' man, Medegesel van Carino; De Bode; Tirenio, een blinde Waersegger; Rey van Herders; Reyvan Iagers; Rey van Nymphen; Rey van Priesters.


*AUB: 344E14; BM: 11755.aa.9.; BN: Yth.68175; DSU: 1472; Gemeentebibliotheek Rotterdam:1392D30; KH: 448K95.

VanHamel 1973, 49,167; Kalff 1906, V,140; Thijssen-Schoute 1967, 195-205; Verkuyl 1971, 310-339;Te Winkel 1973, V,145; Worp 1970, I,400.

Salomon Davidsz Questiers

NNBW II, 1146.

183

Salomon Davidsz Questiers // (g) Griecxsen Amadis. (g) //Die in een Vrouwen kleet hem selfs brachtuyt den noot, // En Bilarts valsche schijn leyt hem tot in de doot. // Gespeelt op d'Academie, den 12September, 1633. // (gravure) // t'AMSTELREDAM: // - // (g) Voor (g) Dirck Cornelisz Houthaeck,(g) Boeckverkooper op de // nieuwe-zijdts-Klock / (g) Anno 1633.


131

O - I - P

O: aan het bestuur van het Weeshuis en Oude-Mannenhuys.P: Grademerta, Prins van Italia; Amedis van Griecken; Bilart, Prins van Tracien; Estebel, den Tovenaer;Tesyfone, een geest; Keyser van Nyque; Oret en Amor, Princen des hofs; Vllartijn, Prins van Asien;Busanda, den geck; Nyque, Keysers dochter; Lerette, Camenier; Cyfax, een Pasie[sic].

Opgevoerd in oktober 1625 (Worp 1920, 75).

AUB: 688D2; BN: Yth.66293*; KH: 443A92; MNL: 1098B48; *UBG: BL83002.

Kalff 1906, V,97; Worp 1920, 75; Worp 1970, I,377.

Jakob Revius

MEW VII, 257-258; NNBW VI, 1174-1176.

184

HAMAN // (g) Treurspel, (g) //

Opgenomen in:OVER-YSSELSCHE // SANGEN // EN // DICHTEN // IACOBI REVII. // Psalm: 146. vers: 2. // (g)Ick wil den Heere loven soo lange als ick leve / // ende mijnen God lof-singen dewijle // ick hier ben.(g) // (vignet: adelaar met onderschrift ‘RENOVABITVR’) // TOT DEVENTER. // (g) By SebastiaenWermbouts / Boeckdrucker woo= // nende op den Poot / inden Vergulden Bybel. (g) // - // ANNOM.DC. XXX.blz. 150-179 (fol. S2vo-Y1ro.)

I(v) - P

P: Ahasueros, Coninck; Esther, Coninginne; Charbonna, Conincx Raet; Abagtha, Conincx Camerlinck;Mardochai; Haman; Zeres, Hamans wijf; Tharsis, Zethar enMares, Hamans vrienden; Bode; Rey vanIodinnen inden rou.

Moderne uitgave door W.A.P. Smit (Revius 1930, I,153-182).

Athenaeumbibliotheek van Deventer; *MNL: 1204B17.

Arens 1961; Van Es 1948, 182-185; Kalff 1906, IV,408; Knuvelder 1971, 195; Proost 1933, 120-121;Smit 1975, 146-152.


132

P. v. Reynegom

185

IESUS CHRISTUS // ofte // Vermoorde Onnooselheyt // Treur-Spel. // Daer helpt geen raet, of middel,aen // Die selver wil verloren gaen: // Of namaels van sijn boose daet // Wel heeft berou, doch veelste laet. // Gherijmt door // P.V. REYNEGOM. // (vignet: Christus aan het kruis, met onderschrift‘REYNE LIEFDE’) // Ghedruckt in't Iaer ons Heeren. 1642.

V - P

V: Tot den Leser.P: Christus; Den geheelen Raet der Priesters, Scriben, Phariseen, en d'Ouderen des volcks; Cayphas,Opperste Priester; Discipulen Christi; Iustitia ofte Rechtveerdicheyt; Vindicta ofte de wraeck; Iudas;Rey van Ongeloovige; Petrus; Schare volcks; Ongeloof; Onrechtveerdicheyt; 2 Valsche getuygen; 2Dienst Maeghden; Eenige Dienaers; Pilatus; Soldaten van Pilatus; 2 Moordenaers; Den Capiteyn vandie Iesum bewaerden; Ioseph van Arimathien; Nicodemus.

BN: Yi.751; *SBA: C1772.

W. Robyn

Van der Aa 1852, VI, R 120.

186

W. ROBYNS // FERDINANDT // EN // ORATYN: //OF // 't Tooneel der Dwaesheyt. // TREURSPEL.// Gespeelt op de Amsterdamsche Schouburg, 1647. // (vignet: wapen van Amsterdam) // t'Amsterdam,Ghedruckt by Tymen Houthaeck. // - // Voor Dirck Cornelisz. Houthaeck, Boeckverkooper woo- //nende op de hoeck van de Nieuwe-zijds-kolck, // in't Bourgoens Kruys. Anno 1647.

I - P

P: Ferdinandus, de Keyser; Marcelyn, Keysers Raet; Eliander, onbekende Prins; Irene, KeysersDochter; Juliane, Irenes Suster; Lydia, haer Camenier; Lavinus, Keysers Neef; Oratyn, Eliandsonbekende Broeder; De Gheest van Oratyns Moeder; Rodrigo, dienaer van Oratijn; Artabaen enPhlippyn, twee Zee-Roovers; Clorandus de Moor, Overste der Zee-roovers; Polidoor, EliandersDienaer; Keysers Dienaer; Rey van Priesters; Coninck van Persen; Arab, sijn Hooftman; Dienaervande Koninck; Armatyn, Vader van Eliander en Oratyn; Rey van Apollos Priesters; Diana.


*AUB: 690G38; BN: Yth.68021 en Yth.68022; MNL: 1094D49.

Van Praag, 248; Worp 1892, 250; Worp 1970, I,329; Zuidema 1905b, 287.


133

Theodoor (Dirk) Rodenburg(h)

MEW VII, 323-324; NNBW VII,1054-1057.

187

ANNA // RODENBVRGHS // (g) Trouwen (g) // BATAVIER // (g) Treur-bly-eynde-spel. (g) //(vignet met opschrift ‘NOBILITAS SOLA EST ATQUE VNICA VIRTUS’) // T'AMSTELREDAM,// - // (g) Voor Dirck Pietersz. Vos-cuyl / Boeck-vercooper op den // hoeck vande Doel-straet / indenwitten Enghel. (g)

Kolofon: (vignet: Elias door de raven gevoed) // 't AMSTERDAM, // - // Ghedruckt by Paulus vanRavesteyn, // ANNO 1617.

O - I - P

O: aan Anna Rodenburg door Chi sara sara (= Th. Rodenburg).P: Woud-heer; Roemert; Cypriaen; Reyn-hert; Margriet; Zeeg-heer; Heere-man; Warnaer; Theodora;Mieuwes; Orania; Rey van Ioff'ren; Horatius; Adriaen; Eel-hert; Wel-hem; Vrede-ryck; Bode;Hymeneus.

De exemplaren BM: 11755.bb.81.(6.); *KH: 1350B1294 hebben een andere titelblz. maar zijn overigensidentiek met het beschreven exemplaar. (g) Treur-bly-eynde-spel / // Vande // Trouwe Liefd (g) //VAN // CYPRIAEN // ENORANIA. // Eerst [sic] en tweede deel. // (vignet met opschrift ‘NOBILITASSOLA EST ATQUE UNICA VIRTUS’) // T'AMSTELREDAM, // - // (g) Voor Dirck Pietersz.Voscuyl / Boeck-vercooper / // inde kas / onder het Stadt-huys. (g) 1618.

Volgens de opdracht is het stuk 16 jaar vroeger geschreven, dus in 1601.Opgevoerd in 1609 (Worp 1890, 136-137)

Vertaling van Guarini Il Pastor Fido (Worp 1970, II,129).

AUB: 688A54; BM: 11755 bb.81.(6.); BN: Yi.927; *KH: 760F6; MNL: 1090B.15; *SBA: C202260;SBH: 76D32:6; UBG: H1783 en A108811; UUB: Moltzer 6.B.62.

Alblas 1894, I,A,VI; Brouwer 1948a, 262; De Groote 1974, 165-166; Kalff 1906, IV,106,112,117,118;Knuvelder 1971, 202; Rens 1977a, 73, 232; Van Selm 1978; Verkuyl 1971, 129-226; Te Winkel1973, III, 153-155,232; Worp 1890, 136-137; Worp 1895a, 75-76; Worp 1920, 28; Worp 1970, I,407;Zuidema 1902, 266-270.

188

BATAVIERSE // VRYAGIE-SPEL // Nobilitas sola est atque unica virtus // (vignet) //t'AMSTELDAM. // (g) By Procevant Morgan Boeckdrucker // woonende inde Calverstraet by deBagijne steegh // naest de blauwe koe. (g) Anno 1616.


134

O - P

O: aan Franscoise Steenborn door Porcevant Morgan.P: Theophilus en Piracles, twee oude Batavieren; Celia, een loos meysken; Polotheus, een beveynstJonghelingh; Sephalus; Panphilio; Lucia; Emerentia; Hermilio; Celestina; Heliodoor; Schijn-deught;Schoon-praet; Tyter, Polotheus dienaer.

AUB: 2489F1; BN: Yi.1027; KH: 1350B127; MNL: 1090B12); UBG: BL5011 en *H17832.

Alblas 1894, I,A,I; Kalff 1906, IV,106,112; Kalff 1915b, 208; Knuvelder 1971, 91-92; Rens 1977,82,232; Te Winkel 1973, III,156, 221; Worp 1895a, 146-147; Worp 1920, 29,96; Worp 1970, I,366;Zuidema 1902, 270-275.

189

KEYSER OTTO // DEN DERDEN, EN // GALDRADA // BLY-EYNDE-SPEL. // HET EERSTEDEEL. // Nobilitas sola est atque unica virtus // (vignet) // t'AMSTELREDAM. // (g) By PorcevantMorgan Boeckdrucker woonende inde Calver- // straet by de Bagyne-steeg naest de blaeuwe Koe.(g) Anno 1616.

O - PR - P

O: aan Ioffrou Waelburg van Boshuysen door Chi sara sara (= Th. Rodenburgh).PR: Voor-reen gesproken door Ialourse, Niet-gheliefde en D'afzijnde. P: Keyser Otto den 3.; Hertochvan Brandenburg; Octavio, Keysers camerling; Galdrada; Theophelos, geomancien; Cupido; Tyter,getrout met Laura; Laura Camillo, Tyters dienaer; Kluysenaer; Guydeon; Billincion, Galdradas vader;Flavio; Bedil-al; Araeta, Goddinne der deughde; Verstant; VVille; Lust; Ialourse; Niet-gheliefde;D'afzijnde.

AUB: 689C68 en 2489F82) en 687D33(3dln.) en 2489F83) (3dln.); BM: 11755.83.(4.); BN: Yi.786en Yi.787-Yi.789 (3dln.); KH: 1350B128 (3dln.); MNL: 1090B11) (3dln.); SBH: 76D343-5; UBG:H124 (3dln.) en *H17835 (3dln.) en BL8213 en BL688110.

Alblas 1894, I,A,II; Brouwer 1948a, 263; Kalff 1906, IV,106-107, 108,110,113; Rens 1977a, 82,232;Te Winkel 1973, III,219,222,223; Worp 1895a, 147-148; Worp 1920, 29,30; Worp 1970, I,366;Zuidema 1902, 275-278.


135

190

KEYSER OTTO // (g) Den derden / (g) // En // GALDRADA // Bly-eynde-spel. // Tvveede deel. //Nobilitas sola est atque unica Virtus. // (vignet) // t'Amsterdam, // - // (g) Voor Abraham de Coningh/ Boeck-vercooper / wonende // aende Beurs / inde Coninghs Hoet. (g) 1617.

Kolofon: (vignet: een lelie onder de doornen met randschrift 'Ghelijck een lelie onder de doornen. Sois mijn vriendinne onder de dochteren, Cant 2.2.) // t'Amsterdam, // (g) By Nicolaes BiestkensBoeck-drucker / woonende op // de Keysersgracht / inde Lelie onder de Doornen. // Anno (g) 1617.

A - P

A: Sonnet.P: Keyser Otto den derden; Hertoch van Brandenburch; Octavio; Galdrada; Theophelos; Tyter;Thessalia; Laura; Camillo; Kluyzenaer; Guydeon; Billincion; 'tGherucht; Flavio; Bedil-al.


Literatuur zie 189.

191

KEYSER OTTO // (g) Den derden / (g) // En // GALDRADA // Bly-eynde-spel. // Derde deel. //Nobilitas sola est atque unica Virtus. // (vignet) // t' Amsterdam, // (g) By Nicolaes Biestkens /woonende op de Keysers gracht / // in de Lelie onder de Doornen, (g) 1617.

Kolofon: (vignet: lelie onder de doornen met randschrift ‘Ghelijck een lelie onder de doornen. So ismijn vriendinne onder de dochteren, Cant 2. 2.’) // - // T'AMSTERDAM, // (g) By Nicolaes Biestkens/ inde Lelie onder de Doornen. // M. DC. XVIII.

A - P

A: Sonnet.P: Keyser Otto den derden; Hertoch van Brandenburch; Octavio; Galdrada; Laura; Kluysenaer;Guydeon; Billincion; Flavio.


Literatuur zie 189.

192

CASANDRA // (g) Hertoginne van Borgonie / (g) // EN // KAREL BALDEVS // (g)Treur-bly-eynde-Spel. (g) // Nobilitas sola est atque unica virtus. // (vignet) // 'tAMSTERDAM. // -// (g) Voor Cornelis Lodewijksz vander Plasse Boeck-verkooper // woonende op de hoeck vandeBeurs inde Italiaensche Bybel,(g) 1617.


136

G - O - I - E - P

G: wapen.O: aan Emilia van Nassau door Chi Sara Sara (= Th. Rodenburgh).E: Acuerdo Olvido.P: Aernout, Hertoch van Borgonie; Casandra, d'Hertoginne; Vrou Leonora, Hertoginne van Kleef;Karel Baldeus, d'Hertochs Camerling; Graef Lodewijk; Prudentio, d'Hertochs secretaris; Feliciano,Eedelman; Lucino en Eraclio, Ambassadeurs van Vrankrijk; Camilla, staet Iuffrou van Cansandra;Grimaldus, Karel en Leonoraes Zoon; Dienaer van Graef Lodewijk; Lambrecht en Casou, tweesoldaten; Bode.

Vertaling van Lope de Vega El Perseguido (Worp 1970, II,128).

AUB: 1820D37 en Port. ton. 59-10; BM: 11755.bb.83 (3.); BN: Yth.66137; KH: 1350B127; SBA:C69958; SBH: 76D33:4; UBG: *H17833 en 108813.

Alblas 1894, I,A,IV; Kalff 1906, IV,107,115,118; Moltzer 1889; Van Praag, 62; Rens 1977a, 85,232;Te Winkel 1973, III,220,223, IV,255; Worp 1892, 133; Worp 1895a, 149-150; Worp 1920, 29,79,96,145; Worp 1970, I,365,II,128; Zuidema 1902, 279-280.

193

(g) Hertoginne (g) // CELIA // (g) En Grave (g) // PROSPERO // (g) Bly-eynde-spel. (g) // Nobilitassola est atque unica virtus. // (vignet) // t'AMSTERDAM, // - // (g) Voor Jacob Pietersz. Wachter /Boeckverkooper // wonende op den Dam / inde Jonge Wachter. // ANNO M.DC.XVII.

O - I - E - P

O: aan Iohan Betsen Rodenburg door Chi Sara Sara (= Th. Rodenburgh).E: Blijft volstandigh, (= Abraham de Koning).P: Hertoginne Celia; Theodora, heur staet Ioffrou; Grave Prospero; Arcelo en Gallo, dienaers;Aristippus, Prince van Spangien; Valerio, de Princens Camerling; Koning van Spangien; Rufino,edelman; Pagie; Molimpo en Millido, molenaersknechts; Leridano, meester-molenaer; Laura,Leridaenos dochter; Princesse van Vrankrijk; Alberto, heur Hofmeester.

Vertaling van Lope de Vega El Molino (Worp 1970, II,128).

AUB: Port. ton. 57-14; BM: 11755.bb.81.(1.); BN: Yi,736; KH: 1350B127; MNL: 1090B13); SBH:76D33: 1; UBG: *H17834 en H1241.

Alblas 1894, I,A,III; Kalff 1906, IV,107; Kollewijn 1891, 352-357; Van Praag, 61; Rens 1977a,86,232; TeWinkel 1973, III,219, 220, 223;Worp 1892, 134;Worp 1895a, 148-149;Worp 1920,29,145;Worp 1970, I,365,II,128; Zuidema 1902, 278-279.


137

194

(g) Jalourse (g) // STVDENTIN [sic] // BLY-EYNDE-SPEL. // Nobilitas sola est atque unica Virtus.// (vignet) // t' Amstelredam, // - // (g) Voor Willem Jansz. Stam / inde Warmoes-straet / op den //hoeck vanden Niesel / inden Hoochduytschen Bybel. (g) 1617.

Kolofon: (vignet: lelie onder de doornen met randschrift ‘Ghelijck een lelie onder de doornen. So ismijn vriendinne onder de dochteren, Cant 2.2.’) // t'Amstelredam, // - // (g) By Nicolaes Biestkens /woonende op de Keysers // Gracht / in de Lelie onder de Doornen, (g) 1617.

O - A - P

O: aan Maria Steenburen door Chi Sara Sara (= Th. Rodenburgh).A: Anagram op Maria Steenburen; Aen Maria Steenburen; aan de kunstlievende Lezers en Leesters.

P: Iuliana; Cardenio; Valerio; Vireno; Octavio; Ostilio; Celia; Marcio; Tembranda; Dienaer vanMarcio; Olympio; Theodosio; Fabricio; Porcelio.

Vertaling van Lope de Vega La Escolastica Zelosa (Worp 1970, II, 128).

AUB: Port.ton. 30-14; BM: 11755.bb.83. (5.); BN: Yi.768; KH: 760F6; MNL: 1091B32; SBH:76D33:6; *UBG: H17831.

194 bis

IALOERSCHE // STVDENTEN // BLY-EYNDENDE SPEL. // Nobilitas sola est atque unica virtus.// (vignet) // TOT LEYDEN, // (g) By Bartholmeeus Jacobsz. de Fries / Boeckver= // cooper / tegenover t' groot School / Anno (g) 1617.

P: zie 194, behalve Theodosio.

Volgens Alblas 1894, 11 is de Amsterdamse druk de oudste. Volgens Oey-de Vita 1974, 676 zouechter de Leidse druk teruggaan op een autograaf.

AUB: 687D31; BM: 11755.b.83.(6.); BN: Yi.767; *MNL: 1091B65; SBH: 76D33:7; UUB.

Alblas 1894, I,A,V; Brouwer 1948a, 262; Kalff 1906, IV,107,112,113; Kalff 1915b, 209; Kollewijn1891, 343-352; Oey-de Vita 1974, 676; Van Praag 48-50; Rens 1977a, 86,232; Te Winkel 1973,III,223; Worp 1892, 134; Worp 1895a, 150; Worp 1920, 29,32,125; Worp 1970, I,365; Zuidema1902, 281-282.


138

195

(g) Eerste deel / (g) // MELIBEA // (g) Treur-bly-eynde-spel. (g) // (vignet met opschrift ‘NOBILITASSOLA EST ATQUE VNICA VIRTUS’) // t'AMSTELREDAM, // - // (g) Voor Jan Evertsz.Cloppenburch / Boeck-ver= // cooper / inde vergulden Bybel (g) 1618.

Kolofon: (vignet: Elias door de raven gevoed) // 'tAMSTELREDAM, // - // Ghedruckt by Paulus vanRavesteyn, // ANNO 1617.

O - E - G - A - PR - P

O: Toe-eygheningh aan Pilgrom van Dronckelaer, Hendrick Hendricksz en Hendrick Teulingh.E: S.B.A.; Sublata causa tollitur effectus; I. Bravane; Perse in virtude; anoniem; Conciliant hominesmala; I. Fonteyn; I.S.D.B., Deughd' verwint (= Joh. Sybr. de Bont); Vreest niet zo sterft ghy niet;Blijft volstandich, (= Abraham de Koning);Wie ghenoecht?; Armoedt baert doefheydt [sic], (= I.E.S.);In hoop verblijdt; 't Verkeert haest, (= M.P. Voskuyl).PR: Voor-Spel gesproken door Eglentier Lievert en In Liefd' Bloeyende.G: Blazoen van de Kamer ‘In liefde Bloeiiende’ (1528).A: Anagram van ‘In Liefde Bloeyende’.P: Heracleo; Emilia; Melibea; Phillido; Anchriso; Thessalia; Dorothea; Nescio; Ganaffo; Thoris;Silvio; Sirenus; Silleman; 'tGhemoed; Onschuld; Tydt; Waerheyd.

De opdracht is gedateerd 31 december 1617.

AUB: 687D35; BM: 11755.bb.81. (2.); BN: Yi.826-828; KH: 1350B128(7-9); MNL: 1090B22); SBH:76D346-8; UBG: *H17836 en BL8292 en H1242 en A10881.

Alblas 1894, I,A,VII; Van Hamel 1973, 53; Kalff 1906, IV,107,108, 115,116; Kalff 1915b, 209; Rens1977a, 86-87,232; Te Winkel 1973, III,219,233,234; Worp 1895a, 151-152; Worp 1920, 29,32,33;Worp 1970, 1,367-368; Zuidema 1902, 282-286.

196

(g) Tweede deel (g) // MELIBEA // (g) Treur-bly-eynde-spel. (g) // (vignet met opschrift ‘NOBILITASSOLA EST ATQUE VNICA VIRTUS’) // 'tAMSTELREDAM, // - // (g) Voor Jan Evertsz.Cloppenburch / Boeck- // vercooper inden vergulden Bybel. (g) 1617.

Kolofon: (vignet, Elias door de raven gevoed) // t'AMSTELREDAM, // - // Ghedruckt by Paulus vanRavesteyn. // ANNO 1618.

P:Melibea; Dorothea; Anchryso; Nescio; Ganaffo; Phillido; Sirenus; Thoris; Silvio; Fop, een kluchtighePersonage; Cleo, vader van Melibea; Philla, Moeder van Melibea.


Literatuur zie 195.


139

197

(g) Derde deel (g) // MELIBEA // (g) Treur-bly-eynde-spel. (g) // (vignet met opschrift ‘NOBILITASSOLA EST ATQUE VNICA VIRTUS’) // t'AMSTELREDAM, // - // (g) Voor Jan Evertsz.Cloppenburch / Boeck-ver= // cooper inden vergulden Bybel. (g) 1617.

Kolofon: 'tAMSTERDAM, // - // Ghedruckt by Paulus van Ravesteyn. // ANNO 1618.

P: Melibea; Silvio; Thoris; Anchryso; Phillido; Sirenus; Ganaffo; Nescio; Cleo; Eliso; Philla; Bode;Dorothea; Tydt; Waerheyd; Onschult; 'tGemoedt; Schaepharder; 2. Duynmayers; Boerinneken.


Literatuur zie 195.

198

(g) Treur-bly-eynde-spel // Van (g) // ALEXANDER. // (g) In vier en veertich uuren gerymt. (g) //Op de Reghel: // Onghezien, 'Ken gheschien. // (vignet met opschrift ‘NOBILITAS SOLA ESTATQUE VNICA VIRTUS’) // t'AMSTERDAM, (g) Voor Jan Evertsz. Cloppenburch / //Boeckvercooper / inden vergulden Bybel / op't water, (g) 1618.

Kolofon: (vignet: Elias door de raven gevoed) // t'AMSTERDAM, // - // Ghedruckt by Paulus vanRavesteyn, // ANNO 1618.

G - O - E - P

O: aan Iohan Sybrantsz. de Bont.E: Ie blijfd In Eele Doen; Odio fu el principio. W.F.M.K.G: Blazoen van de kamer ‘In liefde bloeiiende’ (1528).P: Rocabruna, ridder; Clavela, zijn Huysvrouw; Alexander, hunliens Zoon; VierMusiciens; Lodewyck,Prins van Vranckryck; Keyser; Florentina, Keyzers dochter; Guydeon, Prins van Spaingien; Hisochen Philpoto, twee Egyptenaers; Calilla, Egyptinne; Pagie van de Keyzer; Coningh van Egypten;Thephisna, zijn Dochter; Vyf Edelen van den Coningh van Egypten; Phillopon, LodewijckxCamerlingh; Broer Hendrick, Capusyn; Don Ieronimo, Edelman van Prins Guydeon; Voedster mettwee eerst-gheboren kinderen; Edelman van Lodewijck.

AUB: 687D24; BM: 11755.bb.83. (9.); BN: Yi.667; KH: 1350B127;MNL: 1090B23); SBH: 76D33:8;*UBG: H17838.

Alblas 1894, I,A,VIII; Kalff 1906, IV,107,115; Rens 1977a, 89,232; Te Winkel 1973,III,234; Worp1895a, 158-160; Worp 1920, 33; Worp 1970, I,368-370; Zuidema 1902, 289-294.


140

199

RODOMONT // EN // ISABELLA // (g) Treur-spel. (g) // Op de Reghel: //Om de eere niet te derven,,Ken de eerb're willich sterven. // (vignet met opschrift ‘NOBILITAS SOLA EST ATQUE VNICAVIRTUS’) // t'AMSTERDAM, // - // (g) Voor Jan Evertsz. Cloppenburch / inden vergul= // den Bybel/ op't Water / Anno (g) 1618.

Kolofon: (vignet: Elias door de raven gevoed) // t' AMSTERDAM, // - // Ghedruckt by Paulus vanRavesteyn. // ANNO 1618.

O - G - E - P

O: Toe-Eygheningh aan Reynier Ewoutsz.E: I.F.P.; Io. C.S.P.M.G: Blazoen van de kamer ‘In liefde Bloeiiende’ (1528).P: Angelica;Medor; Roeland;Wandelaer; Anzelmo, grave; Vier Edelluyden van denGrave Anzelmo;Zerbyn; Isabella; Gabrina, coppelaerster; Almont, ridder; Corebe, edelman; Oderic; Rodomont,Koningh van Argier; Mandricard, Koning van Tartaryen; Doralice; Bode; Heremyt; Vier huysliens;Stantvasticheyt; Liefde; Reynicheyt; Afterdocht; Araete; Trouwicheyt; Diana; Vrese Gods; In Liefd'Bloeyende; Uyt Levender Ionst.

AUB: Port. ton. 57-15 en 688C55; BM: 11755.bb.83. (2.); BN: Yi.879; KH: 1350B129; MNL:1091B66; SBH: 76D33:3; *UBG: H178310.

Alblas I,A,XI; Kalff 1906, IV,107,109; Rens 1977a, 90,232; Smit 1968, 34; Te Winkel 1973,III,237-238; Worp 1892, 62; Worp 1895a, 161-162; Worp 1920, 33-34,96; Worp 1970, I,318-319;Zuidema 1902, 286.

200

T'QUAEDT // (g) Syn Meester loondt // Bly-eynde-Spel. (g) // (vignet met opschrift ‘NOBILITASSOLA EST ATQUE UNICA VIRTUS.’) // 'tAMSTERDAM, // Ghedruckt by Paulus van Ravesteyn.// - // (g) Voor Dirck Petersz. Voskuyl / woonende inde // Hoogh-straet / inden witten Enghel. (g)1618.

O - G - E - V - P

O: aan Aleta Queckels door Th. Rodenburgh.E: Een lief ick.V: Voor-reden (v).G: Blazoen van de kamer ‘In Lieft Bloeiiende’ (1580).P: Astolfo, Hertogh van Ferrara; Ricardo, Edelman; Dienaer; Norandino, Hertoch van Milaenen;Porcea, Hertoginne, zijn Huysvrouw; Hertoch van Mantua, Vader van Porcea; Priulle; Fabricio,Edelman; 4. Bedelaers; Octavio, Oratio, Claudio en Tulio, Hovelinghen; Stadthouder; Hof-meester;Emilia, zuster van den Hertogh van Ferrara; TweeMetselaers; Zommige Zoldaten; Een Scherprechter.


141

Volgens Alblas 1894, 18 heeft het exemplaar in SBH een drukkersadres: Voor Dirck Petersz Voskuyl,in de kas onder / 't Stadhuys, Anno 1618.

Vertaling van G. Aguilar Venganza Honorosa (Worp 1970, II,127).

AUB: Port. ton. 57-16; BM: 11755.bb.81.(4.); BN: Yi.935; KH: 447G8; MNL: 1091B33; SBH:76D33:9, *UBG: H17839.

Alblas 1894, 18-19; Kalff 1906, IV,107,114; Kalff 1915b, 210; Van Praag, 71; Rens 1977a, 90,232;Te Winkel 1973, III,223,234; Worp 1895a, 160-161; Worp 1920, 35,97; Worp 1970, I,365; Zuidema1902, 287-288.

201

WRAECK- // GIERIGERS // (g) Treur=spel.(g) // Op de Reghel. // De dulle woeste mensch ,, die alzijn leet wil wreken, // Blijft inde nickers wensch ,, ellendelijcke steken. // (vignet met opschrift‘NOBILITAS SOLA EST ATQUE VNICA VIRTUS.’) // t'AMSTELREDAM, // - // Ghedruckt byPaulus van Ravesteyn. // ANNO 1618.

Kolofon: (vignet: Elias door de raven gevoed) // t'AMSTERDAM, // - // Ghedruckt by Paulus vanRavesteyn. // ANNO 1618.

O - G - PR - P

O: aan Cornelis van Campen, Iohan Fonteyn, Iohan Sybrantsz Bont door Chi Sara Sara (= Th.Rodenburg).PR: Voor-Spel gesproken door Horatius en Mr. Adolf, schermmeester.G: Blazoen van de kamer ‘In Lieft Bloeiiende’ (1528).P: Hertoch; Hertoginne; Lussurioso, Ambitioso, Supervacuo en Iunior, Echte zonen vanden Hertoch;Spurio, de Hertochs bastert; Vendici en Hippolito, Edeluyden ghebroeders; Eliza, moeder; Dondolo,dienaer; Antonio, Pirenio en Aliaga, Treffelijcke Edeluyden; 1. Edeldom; 2. Edeldom; 1. Rechter; 2.Rechter; Offiiere [sic] vande ghevanghenis; 2. Dienaers van Spurio.

Vertaling van C. Tourneur The Revenger's Tragedy (Worp 1970, II, 130).

AUB: 687D49; BM: 11755.bb.81.(3.); BN: Yi.960; KH: 1350B129; SBA: 50570; SBH: 76D33:5;*UBG: H17837.

Alblas 1894, I,A,X; Brouwer 1948a, 262; De Groote 1974, 166-167; Kalff 1906, IV,107-109; Rens1977a, 90,232; Te Winkel 1973, III, 225,234; Worp 1895a, 165-167; Worp 1920, 35-36,69,79,97;Worp 1970, I,315-318; Zuidema 1902, 288-289.


142

202

EERSTEDEEL // HERTOGINNEVANSAVOYE // EN // DON JUANDEMENDOSSA // Historiaelbedryf // Op de Regel Waen bedrieght. // (opgeplakt vignet met randschrift ‘NOBILITAS SOLA ESTATQVE VNICA VIRTVS’) // Chi sara sara // Door Theodoor Rodenb...

O - E - O(v) - A - E - P

O: Toe-eygening aan Steven Iakobszoon Vennekool; T'Boeck aan Mr. S.J. Vennekool (v).E: Notra Damus Leti, (= Daniel Mostaart); S.J. Vennekool.A: Ephemeryd.P: Don Juan deMendossa; Isabella deMendossa; Julio; Lorindo; Iacinta; Senpronia; Philardo; Hertochvan Savoyen; Hertoginne van Savoyen; Grave van Pancalier; Emilia; Doctor Appian; Babtista enZerby, twee pages van de hertoginne; Anphronio en Theantonio, raedts heeren van den hertog; Biscobvan Turyn.

De opdracht is gedateerd 1619.

Handschrift: UUB: Hs. 1848 (4L15) en translitteratie door J. Alblas UUB: hs. 1848 (8A44).

Alblas 1894, I,A,XII; Kalff 1906, IV,107; Oey-de Vita 1974, 668-676; Rens 1977a, 92-93, 232; TeWinkel 1973, III,244-245; Worp 1895a, 172; Worp 1920, 36,96; Worp 1970, I,370; Zuidema 1902,294-296.

203

Twede deel // Hertoginne van Savoyen // En // Don Juan de Mendossa // Treur-spel // Op Regel,Waren der gheen zonden der waren gheen plagen // (opgeplakt vignet met randschrift ‘NOBILITASSOLA EST ATQVE VNICA VIRTVS’) // Chi sara sara. // Door Theodoor Rodenburch.

O - P

O: aan Elisabet Dirckx vanden Hoef.P: Hertoch van Savoyen; Hertoginne; Theantonio en Anfronio, raedtsheeren; Grave van Pancalier;Emilia; Appian; Babtista; Zerby; Isabella; Senpronia; Philardo; Juan de Mendossa; Julio; Iacinta;Augustina, een boerinne; Bode; Diego en Alfonso.

Geschreven in 1619.

Handschrift zie 202.

Literatuur zie 202.


143

204

Derde Deel // Hertoginne van Savoyen // en // Don Juan deMendossa // Treur-Bly-spel. // op de RegelWarheyt wert onder // (opgeplakt vignet met randschrift ‘NOBILITAS SOLA EST ATQVE VNICAVIRTVS’) // Chi sara sara. // Door Theodoor Rodenburch.

O - PO: Toe-eyghening aan Elisabeth Dieryckx vanden Hoef Vennekools.P: Hertoch van Savoyen; Hertoginne van Savoyen; Theantonio; Anfronio; Grave van Pancalier;Emilia; Appian; Zerby; Isabella; Philardo; Don Juan de Mendossa; Iulio; Iacinta; Augustina; Gillis;Heremyt; Vier edelen van Mendossa.

Achteraan: Gheeyndicht den 3. february 1619.


Literatuur zie 202.

205

VIERDE DEEL // HERTOGINNE VAN SAVOYEN // EN // DON JUAN DE MENDOSSA //BLY-SPEL // Op de Regel // In liefd bloeyende // (opgeplakt vignet met randschrift ‘NOBILITASSOLA EST ATQVE VNICA VIRTVS’) // Chi sara sara. // Door THEODOR RODENBURCH.

P: Hertoch van Savoyen; Hesiadoor, edelman; Pagie van de Koning van Vranckryck; Koning vanVranckryck; Koninghinne van Vranckryck; Koning van Engheland; Koninginne van Engheland;Maria, Princesse van Engheland; Hertoch van Suffock; Hertoch van Noordthumberland; Grave vanDarby; Grave van Zuyd-Hamson; 'tGherucht; Hertoginne van Savoyen; Broeder Augustyn; Iacinta;Iulio; Augustina; Cosmus; Nicander; Koning van Spangien; Hertoch de Linfantado; Koninginne vanSpangien; Prins van Spangien; Hertogin de Linfantado; Hertogin Medina Sidonia; Hertoch van Alba;Don Alvaro de Luna; Don Jeronimo de gusman; Don Christoval de Manrique; Don Juan de Hurtado;Don Juan de Mendossa; Doctor Appian; Emilia; Zerby; Philardo.

Achteraan: Gheeyndicht den Achsten Iunii 1619. // Theodore Rodenburg // Chi sara sara.


Literatuur zie 202.

206

THEODORI RODENBVRGI // HOECX en CABELIAVVS // OFT // HARTOCH KAREL DENSTOUTEN, // EN // BATAVIANA. // (vignet door C. van Sichem met randschrift ‘NOBILITASSOLA EST ATQVE VNICA VIRTVS’) //


144

't AMSTELREDAM. // (g) Gedruckt by (g) Iacob Aertsz. Colom, (g) Boeck-verkooper op 't Water// inde Vyerighe Colom. (g) 1628.

E - I - E - P

E: C.I. Vinckel; N. Fontanus; I.E.S., Armoede baert droefheydt.P: Hertoch Karel den stouten; Heer Vrederijck Stadt-houder; d'Heer van Gruytsen; d'Heer vanRassingam; d'Heer van Beveren; Heer Adolf vanKleef; Pagie; 4. Hellebardiers; Balthazar en Bataviana,Man en vrouw; 2. Soontjens van haer; Godefroy en Eduwardt haer Neven; Droeve-Vertrooster, oftePriester; Ghevanghens-Hoeder; Scherp-Rechter.

AUB: 687D28; BM: 11755.bb.83.(8.); BN: Yi.738-739; Catalogus Thysius 1879, 199; *KB: V.B.6794L.P.; KH: 300H29; MNL: 1090B32; SBH: 76D34:2; *UBG: H1243; UUB.

Alblas 1894, I,A,XIII; Kalff 1906, IV,107,114,115; Kollewijn 1891, 357-359; Te Winkel 1973,III,245,246; Worp 1895a, 215-217; Worp 1970, I,338; Zuidema 1903a, 90-94.

207

THEODORI RODENBURGII // HOECX en CABELIAWS // OFT // Hertogh Karel den Stouten, //EN // BATAVIANA. // (g) Tweede Deel (g) // (vignet door C. van Sichem met randschrift:‘NOBILITAS SOLA EST ATQUE UNICA VIRTUS’) // TOT AMSTELDAM, // (g) By (g) IacobAertsz. Colom, (g) Boeck-verkooper / wonende op 't Water / inde Vyerighe Colom / (g) 1628.

P - I

P: Hertogh Karel den Stouten; Heer Vrederijck Stadt-houder; d'Heer van Gruythuysen; d'Heer vanRassingam; d'Heer van Beveren; Heer Adolf van Kleef; Pagie; 4. Hellebardiers; Balthazars Geest;Bataviana; 2. Zoontjes van haer; Godefroy en Eduward, haer Neven; Droeve Vertrooster, ofte Priester;Gevangens-hoeder; Scherp-rechter.

Vindplaatsen zie 206, behalve SBH en UBG.

Literatuur zie 206.

208

Theod. Rodenborghs // SIGISMVND // En // MANVELLA // (g) Bly-Eynde-Spel. (g) // Op de Reghel:// (g) Deughde veel vermach. (g) // (vignet door C. van Sichem met randschrift ‘NOBILITAS SOLAEST ATQVE VNICA VIRTVS’) // t'Amsterdam, // - // (g) Voor (g) Dirck Cornelisz. Houthaeck, (g)Boeckvercooper / woonende // op de Nieuwe-zijds Kolck / in't Borgoens Cruys. ANNO 1635.


145

O - P

O: aan Steven Iacobsoon Vennekool.P: Sophia, Philomella; Manuella; Simonia; Arter; Terens; Sigismundus; Iustiniaen; Constantyn;Basilius en Arestina, Vader en moeder van Manuella; 'T Gelt; Cupido; Dienstbode.

De opdracht is gedateerd 'Op't Slot van Nassau buyten Brussel den 13 Iunij 1632.

Blijkens de opdracht van de Aurelia (211) zou het ook reeds opgevoerd zijn in 1632.

AUB: 687D17; BM: 11755.bb.83.(7.); BN: Yi.1209-1210; KH: 300H25; MNL: 1090B 34); SBH:76D33:11-12; UBG: H9424 en BL68814 en *H1246; UUB.

Alblas 1894, I,A,XVI; Kalff 1906, IV,110; Te Winkel 1973, III,245; Worp 1895a, 218; Worp 1920,40; Worp 1970, I,370; Zuidema 1903a, 94-97.

209

Theod. Rodenborghs // SIGISMVND // En // MANUELLA // (g) Bly-eynde-Spel. (g) // TWEEDEDEEL. // Op de Reghel: // (g) Deughde veel vermach. (g) // (vignet door C. van Sichemmet randschrift‘NOBILITAS SOLA EST ATQVE VNICA VIRTVS’) // t'AMSTELDAM, // - // (g) Voor (g) DirckCornelisz. Houthaeck, (g) Boeckvercooper / woonende // op de Nieuwe-zijds Kolck / in 't BorgoensCruys. (g) ANNO 1636.

P: zie 208.

Datering en opvoering zie 208.


Literatuur zie 208.

210

RODENBORGS AVRELIA. // TREUR-BLY-EYNDE. // OPDE REGEL. // DIE GODT VREEST.// WINDT HETMEEST. // Voor de lofwaerde kamer // IN-LIEFD-BLOEYENDE-YVER. // Chi saraSara. // op het Casteel van Nassou buijten // Brussel den laesten Octobris // 1632.

O - P

O: Toe-eygeningh aan Nicolaes Hasselaer, Frans de Neve, Gerbrant Claesz Pancras, Cornelis JacobszWeijer, Claes van Campen,


146

[fraction] Gerrit Schaep, Roelof de Vrij, Willem Wijntgens, Tymon Jacobsz. Hinlopen en PhilipsLouwerensoon.P:Bedryvers: Koning Arganthomus; Koninginne Terentia; Princesse Aurelia; Prince Charisus; HertochAristarchus; Theophelos Baron; Palamedes, Nicander, Ortelius en Hippolitus, Edelluijden van ConingArganthomus; Pirot, een aerdich moorken; Pirotta, een aerdich morinneken; Lintellus en Silvio, tweeherders; Eerste dienaer van Theophelos; Pantellus, een herdersknecht; Ghevangens Hoeder;Scherprechter.

Achteraan: Chi sara sara 10/30 1632.

Handschrift: SBH: 187B6.

Alblas 1894, I,A,XIV; Kalff 1906, IV,110; Oey- de Vita 1974, 668-669,673,674; Te Winkel 1973,III,245; Worp 1895a, 219-221; Worp 1920, 40; Worp 1970, I,370; Zuidema 1903a, 97-102.

211

Theod. Rodenborgh // MAYS // (g) Treur-bly-eynde-Spel. (g) // Op de Reghel: // IN LIEFD'BLOEYENDE YVER. // Ghespeelt op de Amsterdamsche Camer, den 11. Iunij 1634. // (vignet doorC. van Sichem met randschrift ‘NOBILITAS SOLA EST ATQVE VNICA VIRTVS’) //t'AMSTERDAM, // - // Voor Dirck Cornelisz Houthaeck, Boeckvercooper op de Nieu- // we-zijdsKolck, int Bourgoens Cruys. ANNO 1634.

O - P

O: aan Iohan Bets Rodenborgh.P: Bedryvers: Theodora; Emilia; Cupido; Centilius; Felix; Volckaert; Floor, Roel, Kees, Koen enMees, Land Knechten; Styn, Ael, Duyf, Swaen en Nel, Land Meyssens; Reynhert; Adriaen; Eeste[sic], Tweede en Derde, Dienaers van Reynhert.

De opdracht dateert van 1633.


AUB: 687D34; BM: 11755.bb.81.(5.); BN: Yth.66240*; GUB; KH: 300H26; MNL: 1090B33; SBH:76D33:10; *UBG: H1245; UUB.

Alblas 1894, I,A,XV; Kalff 1906, IV,110,112,117; Knuvelder 1971, 202; TeWinkel 1973, III,156,245;Worp 1895a, 221-222; Worp 1970, I,370; Zuidema 1903a, 102-107.


147

212

Theod. Rodenborgh // VROU IACOBA, // Erf-Gravinne van Hollandt, etc. //Historiael-Treur-bly-blyvende. // (gravure) // t'AMSTERDAM, // - // VoorDirck Cornelisz. Houthaeck,Boeck-verkooper op de Nieu- // we-zijds Kolck, int Bourgoens Cruys. Anno 1638.

O - P - O(v) - E

O: aan Michael le Blon; 'tBoeck aan Gerrit Schaep (v).E: A. de Brull, Ie Brusle en Dieu; anoniem.P: Bedryvers: Vrouw Iacoba, Gravinne van Hollandt; Willem de Bie, Kamerlingh van Vrouw Iacoba;Silla en Dolabella, Staet Ioffrouwen vanme-Vrouw Iacoba; Theantomo enWalterus, Kamer Ionckerenvan me-Vrouw Iacoba; Grave van Meurs; Twee Ghesanten van me-Vrouw Margriet van Bourgoine;Kluyzenaer; Vredrick en Gijsbrecht, Haegsche Burgers; Acht Haegsche Burgers; Vranck van Borsele,Stadt-houder van Hertogh Philips; Haspelster en Spinster, Haegsche Burgerinnen; Hertogh Philips;Sijn dienaer; Twee Raedts-heeren, van Hertogh Philips; Casteleyn, van de ghevangens; Hooft-manvan Delft.


AUB: 687D46; BM: 11755.bb.83.(1.); BN: Yi.952; Catalogus Thysius 1879, 200; GUB; KH: 300H28;MNL: 1090B35; SBA: C204451; SBH: 76D34:1 en 128A44:2; UBG: H9425 en *H1247; UUB.

Alblas 1894, I,A,XVII; Kalff 1906, IV,110,114,117; Oey-de Vita 1974, 661-662,666-668; Peletier1912, 1-21; Te Winkel 1973, III,246-247; Worp 1895a, 226-228; Worp 1920, 96; Worp 1970,I,338,370-372; Zuidema 1903a, 107-121.

Hendrik Roelandt

Van der Aa 1852, VI,R 124.

213

H. ROELANDTS // BIRON // TREUR-SPEL. // Ghespeelt op de // Nederduytsche Academie. // Opde Reghel: // Hoe machtich, Edel, Rijck of Groot, // Niemandt gheluckich voor sijn doodt. // (vignet:wapen van deAcademiemet randschrift ‘FERVETOPUSREDOLENTQUETHYMOFRAGRANTIAMELLA.’) // T'AMSTELDAM, // - // Voor Cornelis Willemsz Blau-Laken, Boeckvercooper in 't S.Ians // straet, in 't Vergulde A.B.C. Anno 1629.

P: Coningh van Vranckrijck; Coningin van Vranckrijck; Mareschal de Biron; Ieannin, 'sConincxCamerlingh; Nemoer, 'sConincx Secretarius; Lafin, Edelman; Ambassadeur van Spangien; Renaze,Edelman; Graef Avergnes; Edelman van't Hof; Pieter, Nicolaes, Ieremias en Philiph, vier caleFranschen; Ciria, Boel van Biron; Fuentes, Edelman in


148

Bourgoignien; Laforce, Bierons Bloedt-Vriendt; Vitry, Capiteyn van de Guarde; Vier Raedts-Heeren;Soldaet; Beul.

Volgens Geesink 1976, 17 opgevoerd op 6 januari 1625.

*AUB: Port. ton. 86-11; BN: Yi.692; KH: 504B389; MNL: 1090B40; SBH: 73G9:1; UBG: BL6617.

Van Hamel 1973, 54,180; Kalff 1906, V,106; Te Winkel 1881, 98-99; Te Winkel 1973, III,416; Worp1920, 76,97,145; Worp 1970, I,320.

Frederik Roest

Van der Aa 1852, VII, R130.

214

F. ROESTII. // TREVR-SPEL // Van denDroeve // IVLIA // (gravure) // GHEDRVCKTTOTLEYDEN.// - // By Josephus vander Nave Boeckverkoper woonen- // de inde Sonnevelt steech inde ghekroonde// Bybel. Anno 1633.

O - A - E - V - I - P

O: aan het bestuur van de Amsterdamse kamer ‘Yverich in Liefd' Bloeyende’.A: Aen alle Rymlievende Geesten (v).E: Argues mala duris (anagr.).V: Tot de goetwillighen Leeser.I: Inhout (v) door Lusor Musa Legi (anagr.).P: Persoonen: Aeschines, een Vrijer van Iulia; Urbanus, een Vrijer van Iulia; Iulia; Richard, de vadervan Iulia; Artus, vrient van Urbanus; Gano, Knecht van Urbanus; Priester; Venus; Cupido; Belsebub,een Duyvel; Ian Byster, een Vryer; Trijn Smuls, sijn Moer; Claertie Mieuw, sijn Vryster.

BN: Yth.69839.

Dirck Scabaelje (Schabalie)

NNBW V,660.

215

SPEL // (g) Des (g) // OPROERS // (g) Tot (g) // EPHESIEN, // DOOR // DIRICK SCHABALIE. //(vignet: met randschrift ‘DRAECHT MAER KENNIS.’) // Ghedruckt tot Haerlem, // - // (g) By myJacob Pauwelsz. Houwaert / // voor (g) Daniel de Keyser, (g) Boeckvercoper // woonende aen deMerct / anno (g) 1641.


149

I - P

P:Beelden: Paulus; Goet Ghehoor; GhelatenMensch; Partije; Oproer; Vervolch; Demetrijo, Gout-Smit;Aertsch Ghewin, Heeren yver en Valsche Gods-dienst, syne Ghesellen; Alexander; Stadts Schrijver;Rey der bekeerde; Choor der Leerlickheyt.

Volgens Gruys en De Wolf 1980 zou Jacob Pauwelsz. alleen in 1614 gedrukt hebben, en Daniel deKeyser van 1611 tot 1615.Briels 1974, 310 vermoedt dat Jacob Pauwelsz. Hauwaert overleden is voor 1616. Daniel de Keyseris gestorven in 1619 (Briels 1974, 578). Geen van beide drukkers kan dus in 1641 hebben gewerkt.We mogen dan ook aannemen dat de datum ‘1641’ een drukfout is, en in feite 1614 moet zijn.

SBH: 73G10:2.

Kalff 1906, V,84; Steenbergen 1952, 470; Worp 1892, 239; Worp 1970, I,412.

216

(g) Spel des gheschils // tot (g) // ATHENEN, // (g) ghenomen uyt het 17 Cap. van de Hande= //linghen der Apostelen: (g) // Ende in Rijm ghesteldt // (g) door (g) // Dierick Scabaelje. // (vignet:lelie onder de doornen, met randschrift ‘Ghelijck een lelie onder de doornen So is mijn vriendinneonder de dochteren, Cant 2.2.’) // t'Amsterdam, // (g) By Nicolaes Biestkens / op de nieuwe-zijtsachter- // burghwal / in de Lelie onder de Doornen. (g) 1617.

I - E - P

E: R. Telle.P: Beelden: Paulus; Corydon, Iason en Epistemon, 3 Griecken; Gelasius; Rabbi; Lechi, een Iode;Epicurus en Cleanthes, 2 Philosophen; Titus, Talus en Eurialus, 3 Koopluyden; President endeRaets-Heeren; Ioodtsche Zanghers ende hoorders der VVet; Choor.

AUB: 691B94 en 976B156); BM: 11754.bbb.51; BN: Yth.66300*; Catalogus Thysius 1879, 199;KH: Pamflet 2487 en 2487a; *MNL: 1090B43; SBH: 73G10:1 en 29D17:5; UBG: M1522.

Hummelen 1968a, 4 32; Kalff 1906, V,84; Molkenboer 1950, 455-459; Proost 1933, 129-131; Rens1977a, 87,232; Steenbergen 1952, 468; Te Winkel 1973, III,299; Worp 1892, 136; Worp 1970, I,261.


150

Jan C. van Schaghen

Van der Aa 1852, VI,S67.

217

(g) Vryagie / // Van Alleran van Sacxen / // en Adelasie / dochter van Keyser Otto // den derden. (g)// (vignet) // TOT DORDRECHT. // - // (g) Gedruckt / By Jan Canin / Boeck-vercooper / // woonendeby de Visch-marckt / inde groote Druckery / (g) // Voor Ian van Schaghen, Anno 1632.

Kolofon: Een Nieuwe Comedie, die noyt in druck gheghe- // ven is geweest, als voor dese mael,deftigh // om te Lesen ofte Spelen, voor eenige // Ionghe maets. // Ghecompaneert door Ian vanSchaghen, // TOT DORDRECHT. // - // (g) Gedruckt / By Jan Canin / Boeck-vercooper / // woonendeby de Visch- marckt / inde groote Druckery / // Anno (g) 1632.

I - P

P: Adelasie; Alleran; Voester; Twee Staet-Iuffren; Een Pagie; Keyser; Oudin; Gunt-fort; Twee Edelen;Corsseligghe leen; Willem den Sone van Adelasie; Droncken Driesje en Quanselachtighe Kees,Struyckroovers; Waerdinne; Ruyghe Lijs en Swarte Maey, Twee Snollen; Twee Coop-lieden; EenIonghen; Coninck van Hongherije; Twee Capiteyns.

*AUB: 691B80; KH: 448L23; SBH: 127A3.

De Witte van Citters 1873, 143; Worp 1892, 143; Worp 1970, I,377; Zuidema 1905b, 279.

Jan Jacobsz. Schipper

NNBW II,1286-1287.

218

I.I. SCHIPPERS // Verovering van // RHODES, // MET // D'ONNOZELE BLOED-SCHANDE. //Vertoond op d'Amsterdamsche Schouw-burgh, 1640. // (gravure) // t'AMSTERDAM // - // Gedruckt,by Paulus Matthijsz. woonende in de stoof-steegh. // - // Voor Ian Iacobsz Schipper, op de PrinceGracht. 1640.

Kolofon: t'AMSTERDAM, // - // Gedruckt, by Paulus Matthijsz. woonende inde Stoof- // steegh, inde Boeck-Druckerye, ANNO 1640.

O - I - P

O: aan Tobias van Domselaer, Willem Dircksz. Hoofd, D. Pieter Codde, Claes Moyaert, Willem vanBuyl.P: Personen: Soliman, Turckse Keyzer; Alcippes, een van zijn Princen; Turckse Bode; Gradimart enPolanes, Krijgs Overste; Fidamant, Italiaens Edelman; Florinisse, zijn Vrijster; Claris, haer Slavinne;Taelman des Konings van Schythen; Knecht; Priandre,


151

Françoys Edelman; Slavinne; Groot Mr van Rhodes; Adrastes, zijn Krijgs-overste; Gezant vanGethulien; Rey van de Rhodiaense Maeghden; Rhodiaens Ridder; Clarimene, zuster van Fidamant;1,2 en 3 Rodiaensch Ridder; Rhodiaensche Bode; Rey van d'uyt treckende Rhodianen; Schiltwacht;Camerlink; Messenia, Moeder van Periandre; Lyliane, zijn eerste Vryster; Celinde, Dochter, zuster,en vrouw van Periandre.


AUB: 687D13; BM: 11754.bbb.37; BN: Yi.945; KH: 448J98; *MNL: 1246G40; SBH: 73G10:4 en128A45; UBG: BL8335.

Van Hamel 1973, 16,95,128,206; Hummelen 1967, 20-21; Smits-Veldt 1979, 253-254; Te Winkel1973, IV,237; Worp 1892, 237; Worp 1970, I,325; Zuidema 1905b, 284-285.

219

J.J. SCHIPPERS // ARIANE, // Treur-spel. // Op d'Aemsteldamse Schouburg, in 't Iaer 1644. vertoont.//Die naer zijn welstant staet, en onheyl zoekt t'ontvliên, //Moet, daer de nyd hem dreygt, met duyzendoogen zien. // (typografisch ornament) // t'AMSTELDAM, // Gedruckt by Nicolaes van Ravensteyn,// - // Voor Dirck Cornelisz Hout-haeck, Boeckver- // koper op de Nieuwe -zijds Kolck, in't Bour- //goens Kruys, Anno 1644.

G - O - P

O: aan Jacob Block, Kasper Vinkel, Barent Fontein, Gerrit Brant, Symon Engelbrecht, KornelisDanckaertz.G: portret van I.I. Schipper.P: Persoonen: Emilia en Camilla, Roomse Iufferen, Weduwen; Melinte en Palamedes, SeciliaenscheEdellieden; Marcelinus, Hoog-gezaghebber van Nero; Livius, Rooms Ridder; Nero, Keyzer vanRoomen; Otho, Rooms Heer; Cyane, Emiliaas Kamenier; Arcas, Melintes Schiltknecht; Nize,Palamedes Schiltknecht; Cornelius, Rooms Edelman; Fabius, Marcellinus Schiltknecht; DeurwaerdervanMaximus; Trebace, Overste van 'sKaizers Lijfwacht; Aristides, Palamedes Vader; Ariane, Aristidesdochter; Epicharis, Arianes gezellinne; Maximus, Rooms burger; Virginia, Priesterin van Dianaastempel; Zangsters in de Hemel; Diana, Een Roomse toneelspeelster; Minnegoden; Lucie, Maximusdienstmaegt; 2 Knechten van Maximus; 1. Soldaet; 2. Soldaet.

Volgens titelblz. première A.S. 1644. Volgens Worp (hs) en Wybrands 1873, 260 op 19 april 1655.

AUB: 689H17 en 2343H182); BN: Yth.67188; MNL: 1094G7; *UBG: BL8559.

De 2de druk verscheen onder een andere titel maar is vort het overige praktisch identiek. (219bis)


152

219 bis

I.I. SCHIPPERS //Onvergelijkelijke // ARIANE, //OF // Verloste Kuysheyt uyt ROMEN. // Vertoondop d'Amsteldamse Schouburg in 't Iaer 1655.[sic] // (typografisch ornament) // t'AMSTERDAM, // -// By I.I. SCHIPPER. // CI I CXLVI.

O - P

O: zie 219.P: zie 219.

*AUB: 687H10; BN: Yth.69348; MNL: 1094G8; SBH: 850G41:3; UBG: BL49832.

Kalff 1906, V,121; Te Winkel 1973, IV,237; Worp 1892, 237; Worp 1970, I,325; Zuidema 1905b,285.

Schouwenbergh

Van der Aa 1852, VI, S 149.

220

HET LEVEN IS MAER DROOM. // - // BLY-EYNDIGH // TREVR-SPEL, // VERTOONT // In devvonderlycke Op-voedinghe // VAN // SIGISMVNDVS, // PRINCE VAN POLEN, // Door de VryeLief-hebbers ende der Rymer- // Konste binnen Brussel. // Met een bevallige KLUCHTE van deGilde-broeders // van Koeckelbergh, // daer op passende. // (typografisch ornament) // TOT BRVSSEL.// By JAN MOMMAERT, achter 'tStadt-huys, // in de Druckerye. C . I C.XLVII.

O - I - V(v) - P - B(n) - E(n)

O: aan Elisabeth Gravinne en Princesse tot Hoogenzolre door Joan Mommaert.I: Kort Begryp.V: Den Drucker tot den Leser (v) door Joan Mommaert, Naer 't duyster hop' ick 'tlicht.B: Kluchte met Meester Koenraet, Lysken, Margriet, Duyvels, Hand-uyt, (= J. de Grieck,MeesterCoenraedt Bierborst).E: C.V.V.; J.V.C.; Ex ungue Leonem, (= C. de Grieck); Castra qui se vincit, (=Willem vander Borcht);L. van Bont.P: Basilius, Koningh van Polen; Sigismundus, sijnen Sone; Astolfus, Hertogh van Moscovien, Nevevan Basilius; Aurora, Nichte van Basilius; Rosaura, Miscovietsche Ioffrouwe, Vrijster van Astolfus;Clotaldus, Vader van Rosaura ende Voester-heer van Sigismundus; Clarin, knecht van Rosaura;Edel-mans; Soldaten; Borghers.

Het stuk is uitgegeven door Joan Mommaert zonder toestemming van


153

de auteur. Uit de lofdichten achter het stuk blijkt dat Schouwenbergh de auteur is.

Volgens De Baere 1945, 105 is het stuk reeds opgevoerd in 1645. Première A.S. 18 mei 1654.

Vertaling van Calderon de la Barca La Vida es Sueno (Worp 1970, II,127).

MNL 1097F91; SBH: 128B13; *UBG: BL6263.

De Baere 1945, 105; DeGrieck 1926, 24-26,112-132; Langendijk 1978, 18-19,21; Van Praag, 116-132;Rombauts 1952, 447; De Ronde 1930, 113-114; Te Winkel 1881, 99-100; Te Winkel 1973, IV,56-57;Worp l920, 97,145,176,195; Worp 1970, I,395.

Gerr. Severins van Cuilla

221

G. SEVERINS van CUILLA // TRAGOEDIA, // OFTE // (g) Treur-Spel / (g) // van // CEYX endeHALCYONE //Op den Regel: // De doot die is alsoo geaert // Dat sy noch kleyn noch groot en spaert.//Mors servat legem, tollit cum paupere Regem. //Mors ultima linea rerum. // (typografisch ornament)// In 'sGraven-Hage, // - // By ISAAC BVRCHOORN, Boeck-drucker, CI I C XXXII.

P - I

I: Compraehensio argumenti.P: Ceyx, Koninck van Thessalien; Halcyone; Koningin; Fama; Juno; Iris, de Bodinne van Juno;Somnus, den Godt des slaeps; Morpheus, ofte de geest van Ceyx; Nutrix, de Voedster van Halcyone.

*AUB: Port-ton. 56-7; BN: Yth.66670(1.); KH: 443A98; SBH: 73G9:9.

Te Winkel 1973, III,145; Worp 1892, 184; Worp 1970, I,293.

222

G. SEVERINS van CUILLA // TRAGOEDIA, // ofte // (g) Treur-eynd-Spel/ (g) // VAN // IASONende MEDEA. // Op den Regel: // Te volgen haest, en ongetrout, // Is menigmael een Maegt berout.// Omnia si perdas, famam servare memento. // Quae semel amissa, posteà nullus eris. // Nemo antèobitum beatus. // (typografisch ornament) // In 'sGraven-Hage, // - // Gedruckt by ISAACBVRCHOORN, Boeck-drucker, // woonende op het Speuy, alder-naest de Keyser. CI I CXXXII.


154

P - I - A - E

I: Argumentum breve.A: Ad Poetas hujus aetatis.E: I. Burchoorn, Semper amans.P: Jason, Zethes en Calais, Griecxsche Ridders; Koninck van Colchis; Medea, Konincks dochter;Gerechticheyt; Liefde totte Ouders; Beschaemtheyt; Vertoonder; Dienaer; Bacchus; Pelias Dochter;Pelias, een oudt Man.

*AUB: Port. ton. 56-8; BN: Yth.66670(2.); KH: 443A85; SBH: 73G9:9.


Gysbert de Sille


223

IOODT van MALTA, // OFTE // WRAECK door MOORDT, // TREVR-SPEL. // Gerijmt door //GYSBERT de SILLE. // (gravure) // TOT LEYDEN, // By Iacob Roels, Boeckverkooper, Ende deErfgenaemen van // wijlen Ian Claesz. van Dorp, Anno 1645.

Kolofon: TOT LEYDEN, // Gedruckt by de Erfgenamen van wijlen Jan Claesz. van // Dorp, woonendeop Marendorp, inde vergul- // de Son. Anno 1645.

P - I - V

V: Aen den quaet-willighen Leser.P: Gouverneur vanMalta; Calibuth, Velt-Overste der Turcken; Bernardo, Broeder vande Gouverneur;Balthasar, Neef vande Gouverneur; Barrabas, een Ioodt van Malta; Laban, een Ioodt van Malta;Abigal, Dochter van Barrabas; Abdisse; Artabos, Slaef van Barrabas; Gorganes, Opper-slaef vanBernardo; Pedro, Kamerlingh van de Gouverneur; Achab en Sedecheus, tweeMonicken; Hoereweert;Hoer.

Mogelijk ontleend aan Christopher Marlowe The Jew of Malta, maar geen vertaling (Worp 1970, II,129).

AUB: 689C105; BM: 11754.bbb.55; BN: Yi.779; *SBA: C41150; SBH: 73G9:7.

Kalff 1906, V,73; Worp 1970, I,326-327; Zuidema 1905b, 286.


155

Jan Six

Frederiks en Van den Branden, 722-723.

224

MEDEA. // TREVRSPEL. // (vignet: waterput met onderschrift ‘ELCK SYN BEVRT’) //t'AMSTERDAM, // By Abraham de VVees, en Jacob Lescaille, Boeck- // verkoopers op denMiddeldam, // in't jaer 1648.

V - I - P

V: Voor-reden.P: Persoonen: Jason, gehuwt aen Medea; Hercules, Iasons vriendt; Medea, dochter van Aëta koninckvan Colchis; Enioche, voedster van Medea; Euippe, kamenier van Medea; Rey, gevolgh; Creüsa,eenighste dochter van Creon, gehuwt aen Iason; Creon, koninck van Corinthen; Bode, soldaet; Eriope,eenigste dochterken van Iason en Medea; Aglaura, voedster van Creüsa; Philippus, kaemerlingh vanIason.

Het stuk is ondertekend door Jan Six.

Première A.S. 24 oktober 1647.

BM: 11754.g.41; BN: Yth.66641; KB: VB.6809; KH: 760D1; MNL: 1099A5; RijksmuseumAmsterdam; *SBA: C207948; SBH: 73E1:1.

Van Hamel 1973, 73,75,103-104; Kalff 1906, V,111; Smits-Veldt/ Teusink 1978, 55,91; Te Winkel1973, IV,152; Worp 1892, 251-253; Worp 1970, I,300-301.

Suffridus Sixtinus

NNBW I,1474.

225

SVFFRIDI SIXTINI // GERAERT // van // VELSEN // LYENDE. // TREUR-SPEL. // (vignet: wapenvan Amsterdam) // TOT AMSTELREDAM, // - // Voor Iosephus vander Nave Boeckvercooper,woonende in 't S. Ians-straet // inden ghecroonden Bybel. ANNO 1628.

O - I - P - A(n)

O: aan Samuel Coster (v).A: Vonnisse van Geraert van Velsen (p).P: Heer Geraert van Velsen; De Graef van Cleve; De Gheest van Graef Floris van Hollandt;Schildknaep; Didrick van Wassenaer Burgh-graef van Rhynlandt; Raeden welborene Mannen;Landtschryver; Vluchtende edelmanmet syn vrouw; Rey van vroome Inghesetenen; Rey vanNaerders,Kenemaers en Waterlanders; Wraeck; Eyghenbaet; Twist.


156

AUB: Port. ton. 34-13; BN: Yi.730; GUB; KH: 448G69 en 232N328; MNL: 1090B352); SBH:128A47:2 en 129A26:8; UBG: BL8053; *UFSIA: Ren Dra.

Kalff 1906, V,94; Te Winkel 1973, III,137; Worp 1892, 164-167; Worp 1920, 106,109; Worp 1970,I,291-292.

Gerbrant Smit

NNBW II,1330.

226

G. SMIT // ABSALOMS // (g) Treur=Spel / // Vertoont in Januarius / (g) // ANNO 1620. // (g) Opde (g) // Brabandtsche Camer // Ghenaemt 'tVVit Lavendel, // VVT LEVENDER IONST // (g) Op 'tspreeck-woordt: // Hoochmoet komt voor den val (g) // (vignet: wapen van Amsterdam) //'tAmstelredam, // - // (g) Ghedruckt by (g) IORIS VESELER, (g) woonende by de // Zuyder-kerckinde (g) HOPE. Ao. 1620,

E - O - I - E - P - B

O: aan het bestuur van de rederijkerskamer ‘Het Wit Lavendel’ te Amsterdam.E: G.G., Wie faelt mach keeren; C. Felbier, Rijckdom baert sonde.B: gedicht van de drukker Ioris Veseler.P: David; Absalom; Salomon; Ioab; Abysay; Itay; Husay; Sadoc; Abiathar; Ionathan; Ahimas;Mephiboseth; Siba; Cusy; Een Vrou of Boerin; Een Maecht; Achitophel; Amasa; 1. en 2. d'Outstevan Hebron; Iongen oft Schilt-knecht; Siemey; 1.2. en 3. Byvvijf; Soby; Barsilay; Chimeham; DeWachter.

Opgevoerd in januari 1620.

BN: Yi.665; KH: 447G149; *MNL: 1091B72; UBG: BL9490 en BL64016; UUB.

Johannessen 1963, 210; Kalff 1906, V,88; Proost 1933, 117-118; Rens 1977a, 93,233; Te Winkel1973, III,259; Worp 1892,136; Worp 1920, 27; Worp 1970, I,262.


157

Martinus Snouckaert van Schauwenburg


227

PROCRIS // (g) Treur-spel. (g) // Door M. Snouckaert. // OVID: Lib: 3. de Art: Amand: // -Quantumcito credere laedat // Exemplum nobis non leve Procris erit. // (vignet: lauwerkrans) // TOT LEYDEN,// By Vlderick Cornelissz. Honthorst. Anno 1620.

I - P

P: Personen: Aurora; Cephalus; Procris; Voedster; Diana; Rey van Iongvrouwen; Rey van Nimphen.

BN: Yi.864.

De tweede druk met kleine varianten is in 1621 samen met Aiax (zie 228) verschenen.

227 bis

PROCRIS // (g) Treur-spel. (g) // Door M. Snouckaert // (g) van Schauwenburg. (g) // OVID. Lib. 3.de Art. Amand. // ---Quantum cito credere laedat // Exemplum nobis non leve Procris erit. //(typografisch ornament) // Ghedruckt voor Ian Tomassz. int Serpent aen die Buers // Anno 1621. //TOT AMSTERDAM,

Opgenomen in:PROCRIS // (g) En (g) // AIAX // (g) Treur-spelen. (g) // DoorM. Snouckaert // (g) van Schauwenburg.(g) // (typografisch ornament) // Ghedruckt voor Ian Tomassz. int Serpent aen die Buers // Anno 1621.// TOT AMSTERDAM,: fol. A4ro-E1ro.

E - I - P

E: Dan. Heinsius; Guilielmus Nivellius; Altoos in Leve, (= Wilhelmus van Nivelle); W.V.N.S.F.(m).

P: Personen: zie 227.

*AUB: 691B46; BM: 11754.bbb.57; BN: Yi.861; KH: 448J178.

Rens 1977a, 95,233; De Saedeleer 1979; Te Winkel 1973, III,144; Worp 1970, 289-290.

228

AIAX // (g) Treur-spel. (g) // DOOR M. SNOVCKAERT. // Fortior est, qui se, quam qui fortissimavincit //Moenia --- // Veel stercker is hy, die zijn ongetoomde sinnen, // Dan die de stercste wal envestingh can verwinnen.

Opgenomen in:PROCRIS // (g) En (g) // AIAX // (g) Treur-spelen. (g) //


158

Door M. Snouckaert // (g) van Schauwenburg. (g) // (typografisch ornament) // Ghedruckt voor IanTomasz. int Serpent aen die Buers // Anno 1621. // TOT AMSTERDAM, fol. E1ro-J1vo.

I - P

P: Personen: Apollo; Neptunus; Priamus; Paris; Hecuba; Andromache; Agamemnon; Vlysses; Nestor;Aiax; Teucer; Rey van Griecken; Rey van Trojaensche vrouwen.

Vindplaatsen zie 227bis.

Rens 1977a, 95,233; Te Winkel 1973, III,144; Worp 1970, I,290.

Jan Soet (Zoet)

MEW IX,482-483; NNBW I,1477-1478.

229

Jan Soets // CLORINDE // En // DAMBISE. // Bly-Eynd-Spel. // (g) Op het Speelen: (g) //'tTonneel-spel, als men 't wel besiet, // Vertoont de Werelt in 't verschiet. // Ghespeelt op //d'AMSTERDAMSCHE SCHOUWBORGH, // Den 14 May, Anno 1640. // (vignet: wapen vanAmsterdam) // t'AMSTERDAM, // Gedruckt by Nicolaes van Ravesteyn. // - // Voor Dirck CorneliszHouthaeck, Boeck-verkooper // op de Nieuwe zijdts Kolck, Anno 1640.

O - I - P

O: Op-draght aan Willem Dircksz Hooft, Jacob Block, Hereman Dircksz, Symon Enghelbreght,David Zes.I: Spels Sin.P: Clorinde, Princes van Aetiopien; Dambise, Prins van Griecken; Lysander en Amintas, Herders;Cloris en Philida, Herderinnen; Hans, een Hovelingh; Don Brusartus, een Griecx Ridder; Amidor,een Herders Jonghen; Menon, Prins van Aetiopien; Don Balthasar, een Aetioops Ridder; Figmon,Coningh van Aetiopien; Panthasilea, Coninginne van Aetiopien; Aemilia, Princes van Griecken;Bruno, Aetiopijs Edelman.


AUB: Port. ton. 45-21 en 687H66); Bib. Filosofisch en Theologisch College van de Sociëteit Jezus,Heverlee: 844C; BM: 11755.e.58.(1.); BN: Yi.629; KH: 447G199;MNL: 1090B256); SBH: 128A48:2en 128A49:5; UBG: H7632; *UFSIA: Ren Dra.

Van Hamel 1973, 135; Kalff 1906, V,122; Kalff 1915b, 251; Smits-Veldt 1978, 106-107,110-111;Smits-Veldt 1979, 254-255; Worp 1970, I,404; Zuidema 1905b, 285; Zuidema 1905c, 96-98.


159

230

JAN SOETS, // OLIMPIAS // TREUR-SPEL. // Ghespeelt op de // Amsterdamsche Schouwburgh, opKermis, Anno 1640. // (vignet: wapen van de Academie met onderschrift ‘Door Yuer in liefdeBloiende’) // t'AMSTERDAM, // - // Voor Dirck Cornelisz. Hout-haeck, Boeckverkooper // op deNieuwe-zijdts Kolck, Anno 1640.

Kolofon: t'AMSTERDAM, // - // Ghedruckt by Nicolaes van Ravesteyn, // Anno 1640.

O - I - P

O: Op-draght aan Tobias van Domseler.I: Cort Begryp.P: Olimpia, Princes van Parzen; Cloridan, een Parziaenze Prins; Alidor, een Griecxze Prins; Leandre,een Parziaenze Prins; Melante, zoon van den Koningh van Creten; Aldebas, Sophy van Parzen, vadervan Olimpia; Nothus en Partinax, Raden van den Sophy; Zeno en Altimon, Vrunden van Alidor;Kanabas, Pagie van Alidor; Damban, Gouverneur van Belloor; Zophie en Brizette, Staet-Juffren vanOlimpia; Cresus en Melgior, Vrunden van Melante; Priester; Tempel-sanghers.


AUB: 687H61) en 691B48; Bib. Filosofisch en Theologisch College van de Sociëteit Jezus, Heverlee:844C; BM: 11755.e.58.(2.); BN: Yi.630; KH: 848D9; *MNL: 1090B257); SBH: 128A48:3.

Van Hamel 1973, 135; Kalff 1906, V,121; Smits-Veldt 1979, 252-253; Smits-Veldt/Teusink 1978,47-49,84-85; Te Winkel 1973, IV,237; Worp 1970, I,324-325; Zuidema 1905b, 285; Zuidema 1905c,91-96.

231

JAN SOETS, // THIMOKLEA. // (vignet: wapen van de Academie met onderschrift ‘Door Yuer inliefde Bloiende’) // t'AMSTERDAM, // Gedruckt by Nicolaes van Ravesteyn, // - // Voor DirckCornelisz. Hout-haeck, Boeckverkooper // op de Nieuwe-zijdts Kolck, Anno 1641.

O - I - P

O: aan P. Cornelisz. Hooft.I: Zin.P: Sprekers: Alexander de Groot; Philota; Amphoterus; Arthabazus; Parmenion en Andromenis,Macedoonze Veld-Oversten; Thimoklea, Thebaenze Edel-Vrouw; Hellanice en Cleophes, Gesellinnenvan Thimoklea; Lincestus en Craterus, Zoontjes van Thimoklea; Pindaris, Thebaenze Rijm-schrijver;1.2.3. Thebanen; Hector enHephestion, Vry gebooreneMascedoniers; Rey van ThebaenzeBurgerinnen;1.2.3. Mascedoonse Soldaten; Delos, Mascedoons Wiggelaer; Rey van Offerzangers; Boode.


160


AUB: 687H62); Bib. Filosofisch en Theologisch College van de Sociëteit Jezus, Heverlee: 844C;BM: 11755.e.58.(3.); BN: Yi.631; KH: 443A2; *MNL: 1090B258); SBH: 128A48:5 en 128A49:3.

Worp 1970, I,296; Zuidema 1905b, 285; Zuidema 1905c, 98-104.

232

KORNELIA BENTIVOGLI. // OF: // GELUCKIGE ONGELUCKEN. // In Needer-duitze vairzen,// Door JAN ZOET, // Gerijmt // (vignet: fontein met onderschrift ‘EEUWIGH’) // t'Amsterdam,Gedruckt by TYMON HOUTHAACK, // - // Voor DIRCK CORNELISZ. HOUTHAACK, Boeck-// verkoper op de hoeck vande Nieuwe-zijds Kolck. 1650.

O - I - P - A(n)

O: aan Johan Bouw-Man.I: Kort Begrip.A: Op de vertoningen.P: Be-drijvers: Don Jean de Gamboa en Don Anthonio Isunca, Spaansze Ridders en geswooreHals-vrienden; Katharina, Dienstmaagd van Don Ian en Don Anthony; Santistivan, Knaap van DonIan; Kornelia Bentivogli, Onder-troude van de Hartoog van Ferraren; Laurens Bentivogli, Broedervan Korneli, Vorstelik Eedelman; Gonsago, Knaap van Laurens Bentivogli; Zulpisia, Kamenier vanKornelia Bentivogli; Alfonsus d'Est, Hartoog van Ferraren; Fabio, Knaap van de Hartoog van Ferraren;1.2.3.4. Bolongnoysen; Leonardo, Knaap van Don Anthony; Rey van Engelen; Bernardus d'Est,Priester en Na-neef van de Hartoog; Kornelia de Bruno, Kortisaen van Santistivan; Zabina,Dienst-maagd van de Priester.

De opdracht is gedateerd 31 januari 1649.

AUB: Port. ton. 37-21 en 687H64); Bib. Filosofisch en Theologisch College van de Sociëteit Jezus,Heverlee: 844C; BM: 11755.e.58.(4.); BN: Yi.632; KH: 760E67;MNL: 1090B259); SBH: 128A48:4;*UBG: BL76072; UUB.

Arents 1962, 145-146; Kalff 1906, V,122; Te Winkel 1973, IV,323; Worp 1970, I,386; Zuidema1905b, 285; Zuidema 1905c, 177-180.


161

Hendrik Jacobsz Soet(eboom)

NNBW V, 765-767.

233

H.I. Soets, // BATAVISCHE ENEAS. // of // (g) Getrouheyts Voor-beelt / (g) // Nevens deverwoestinghe, van West- // Zanen ende Crommenije, ge- // schiet Anno 1574. // TREUR-SPEL. //(gravure) // t'ALCKMAER. // - // Ghedruct, by Symon Cornelisz. Breken-Geest, Boeck-vercoo- //er[sic] wonende inde Lange-straet, inde Vinder vande Druc-Konst. 1645.

A - V - I - P

A: Batavische Aeneas.V: Voor-reden.P: Baron de Chreveaux, Lant-voocht van Waterlant; Mons: de Capres, overste van Walen; Polwyler,overste vande Duytschen; Rey, van Walen ende Duytschen; Schild-Wacht, van Hopman Aecker;Hopman Aecker, van Edam, Statische Capiteyn; Rey van Lantlien, woonachtigh tot Crommenie;Bode van Hopman Aecker; Hopman Coenraet van Steenwijck, Statische Capiteyn; Rey vanCrommenier vluchtelingen; Broeck-huysen, overste Luytenant ende swager van Sonoy; HopmanSchetter, Statische Capiteyn; Aelbrecht Gerritsz. en Hendrick Dircksz., Waersmannen; Rey vanLantlien, woonachtigh tot Westzanen; Joriaen Fronsbergh, overste vande Duytschen; Herder, ofBatavische Eneas; Rey van Westzaner vluchtelingen; Raphael, den Engel; Ouwe Maria, de Moedervan de Harder; Hannibal, Barnhert en Vitellius, Hooghduytsche Soldaten; Carolus Boysot, AlgemeenCommissaris van 't Noorder-Quartier; 3. Raets-Luyden van den Oversten Sonoy; Oudt-Heermans,Hoorns Burger; Rey van Hoornsche Burgh-saeten.

AUB: 690F99; BN: Yth.66109; *KH: 443A5; MNL: 1235G47.

Worp 1892, 244-245; Worp 1970, I,299.

Jan Janszoon Starter

MEW VIII, 196-197; NNBW VIII, 1286-1289.

234

I.I. STARTERS // (g) Blyeyndich=Truyrspel / (g) // VAN // TIMBRE DE CARDONE // ENDE //FENICIE VAN MESSINE, // (g) Met een Vermaecklijck Sotte=Clucht van een (g) // Advocaet (g)ende een (g) Boer (g) op't plat friesch. (g) // (Gravure door P(etrus) F(eddes) H(arlingensis) // TOTLEEVWARDEN, // (g) Voor Jan Jansen Starter / Boeckvercooper by de Brol / // in d'Engelsche Bybel.Anno / (g) 1618.

V - E - I - P

V: Tot de Kunst-vroede Lesers (v).E: Boudewijn I. Wellens, Verkiest het Beste; Olivier, Zoekt vrede.


162

P: Timbre de Cardone, de Graef; Gironde, Eedelman van Messine; Pagie van Gironde; Faustina, eenolde vrouwe; Fenicie, de dochter; Alberigo, Knecht van Timbre; Rodrigo, Eedelman; Pagie van Timb;Leonato, vader van Fenicie; Balacco, een Panlicker; Eerste Verthoonder; Tweede Verthoonder; Pedro,knecht van Gironde; Ephigenia, moeder van Fenicie; Doctor; Bode van Lionato; Suster van Lionato;Pagie van de suster van Lionato; Bellefleur, Suster van Fenicie.

In Bredero 1981, 32 suggereert Keersmaekers dat het stuk reeds in 1613 zou kunnen geschreven zijn.

BM: 11755.bbb.80; BN: Yi.937; *KH: 447G12; LUB: 1100D351); SBH: 87B14:1; Stadsbib.Leeuwarden; UBG: GUS.130 NL.17N.141.

Bredero 1981, 32. Brouwer 1940, 82-97; Brouwer 1948b, 325-326; Buitendijk 1952, 126,138; Kalff1906, IV,173,178; Kleerkooper 1911, A,II; Knuvelder 1971, 227;Moltzer 1881, 157-181; Rens 1977a,90,233; Te Winkel 1973, III,165; De Witte van Citters 1873, 143; Worp 1970, I,363-364.

235

I. STARTERS // DARAIDE. // Eerst verthoond op de // LEEUWARDER KAMER // (c) Och mochthet rysen! (c) Den 21. Septemb: 1618. // Ende // Daer na hervat t'AMSTERDAM op de Eerste Ne-// derduytsche Academi den 25. February 1621. // Op den Regel: // (c) Seght niet, dit vvil ick dus, oMensch! // Want God schickt alles na syn vvensch. (c) // (vignet: wapen van Amsterdam) // 'tAMSTELREDAM, // - // (g) Voor (g) Dirck Pietersz. Voskuyl, (g) Boeck-vercooper // inde Kasonder't Stad-huys (g) 1621.

Kolofon: (vignet: Elias door de raven gevoed, met randschrift ‘PERFER ET OBDVRA’) //t'AMTSTELDAM, // - // (c) Ghedruckt by Paulus van Ravesteyn.(c) // ANNO 1621.

O - E - P

O: Toe-eigen-Brief aan Theodorus Graswinckel.E: A.V. Mildert; 'tVerkeert haest, (= M.P. Voskuyl); I. Scheep-maker; P.V. Malsen.P: Prologus; Sidonia, Coninginne van Guindaye; Diana, haer dochter; Amadis, Keyser; Florisel, Prinsvan Griecken; Briantes, een ridder; Bruneon, Coningh van Gaze; Agesilan, daer na Darayde, eenjonge Prins van Grieken; Arlanges, daer na Garaye, Prince van Spangien; Lardenie, Hertoginne;Cleophile, een Coninginne; Florarban, een ridder; Galtasar, een ridder; Gundastes, zijn broeder;Bruserbe, Coningh van Magazet; Ian Soetekauw; Neel Snaversnel; Trijn Appelmongts; Griet Kackx;I. Verthoonder; II. Verthoonder.



163

Het exemplaar AUB: 690F11 heeft een ander adres:(g) Voor (g) Ian Amelisz. (g) Boeck-verkooper tot (g) WTRECHT // (g) in 't vergulde A.B.C. (g)1621.Buiten het adres is het een volledig identieke druk.

*AUB: 690F11; BM: 11754.bb.24; BN:Yi.703;MNL: 1100D352; SBH: 87B13; Stadsbib. Leeuwarden.

Brouwer 1940, 97-108; Brouwer 1948b, 326-327; Buitendijk 1952, 126-127, 139-141; Kalff 1906,IV,173,174,180; Kleerkooper 1911, AVII; Knuvelder 1971, 228;Moltzer 1881, 181-212; Rens 1977a,91, 233; Te Winkel 1973, III,165; Worp 1970, I,364-365.

Adr. van Steyn

Van der Aa 1852, VI, S314.

236

DEN // VOLSTANDIGEN // MINNAER. // Kort-Spel. // Gerymt door A. VAN STEYN. // (vignet:bloempot) // TOT DELF, // - // (g) By (g) Jacob Dircksz. Plantenburgh, (g) Boeckverkoo- // per opde Marckt in den Bybel / (g) Anno 1662.

P: Speelders: Clito, Geheym-vrient van Karel; Karel, Minnaer; Brandyne, geminde.


AUB: *690C106 en 271H53); BN: Yth.68907(3) en Yth.68189 en Yth.70095 (1.); MNL: 1094G504)en 1095B223); SBH: 129B38:3 en 128B22:3.

Wybrands 1873, 256.

Jan Strijpen (de Jonge)

237

TREVR-SPEL // der deughdelijcke // CARITE // en ongheregelden // TRASILLVS // Op den Reghel// (g) Een deughdelijcke Vrou // onreynicht noyt haer trou. (g) // (typografisch ornament) //T'ANTWERPEN. // By Ian Huyssens, Boeckvercooper aen de nieu Borse. // Anno 1636.

O - E - I - P - A(n)

O: Op-draght aan Robert Tucher door Ian Striipen de Ionge.E: G. van Wolschaten, Croon tot loon.


164

A: Graf-Dicht; Op de ongeregelde liefde.P: Trasillus, een rijck Edelman; Hyacinthus; Lepolomeus, een rijck Coopman; Lucius, een rijckCoopman; Carite, de dochter van Lucius; Rosette, de dienst-maert van Carite; Furio Cornelio, Quaetsaeten Deugeniet, Dieven of Vagebons; Timo en Slepus, Iagers; Cloris en Dio, Edelieden.

AUB: Port. ton. 31-12; BN: Yi.696; *SBA: C14469.

Er bestaat nog een tweede druk van 1636 (zie 237bis).

237 bis

TREVR-SPEL // der deughdelijcke // CARITE // en ongeregelden // TRASILLVS // Op den Reghel// (g) Een deughdelijcke vrou // ontreynicht noyt haer trou (g) // (gravure) // T'ANTWERPEN, // ByGeeraert van Wolschaten naest d'Abdye van S. Michiels. // Anno 1636.

O - E - I - P - A (n)

O: zie 237.E: zie 237.A: Graf-Dicht.P: zie 237.

UBG: BL64014.

Keersmaekers 1975, 114,116; Snellaert 1845, 293; Te Winkel 1973, IV,46.

Jakob Struys

Van der Aa 1882, VI, S329.

238

JACOB STRUYS // Ontschakingh van Proserpina, // Met de // BRVYLOFT van PLVTO. //Ghespeeltop de AmderdamscheACADEMIE. // (gravure) // t'AMSTELREDAM, // Ghedruckt voor CORNELISDANCKERTSZ. Papiere-Cunst // en Caert-vercooper inde Warmoestraet, int Fusteyn-Vat. Anno1634.

V - A - E - A - P - G - A(n)

V: Aen de wan-gunstighe Spotters door C.D. (= Cornelis Danckertsz).E: Humana vana; E.F.B.A: Epitaphium; Sonnet; Toegift(n).G: scène uit het spel.P: Pluto, Helschen Coninck; Proserpina, de Coninginne; Rhadamanthus, Helsche Rechter; Ascalaphus,Hels hofjoncker; Tisiphone; Alecto; Megera; Rey van Danaides, ghepynde Susteren;


165

Titius, Sisiphus, Ixion en Tatalus, Ghepynichde Sondaers; Charon; Iupiter; Ceres; Mercurius; Venus;Cupido; Vulcanus; Rey der dochteren Achelois, gespelen van Proserpina.

Opgevoerd op 21 maart 1627 (Geesink 1976, 22).

AUB: 687D38; BM: 11754.g.42.; BN: Yth.66256*; KH: 443A1; MNL: 1091B671a; RijksmuseumAmsterdam; SBH: 128A52:2; *UBG: BL64005; UUB.

Kalff 1906, V,106,108; Te Winkel 1973, III,418; Worp 1970, I,293-294; Zuidema 1903b, 242-244.

239

JACOB STRVYS // STRYRVS // En // ARIAME //Droef-eynde-spel. // Ghespeelt op deOude Kamer:Ende op de Am- // stelredamsche ACADEMY. // Den Tweden Druck. // (gravure) //'tAMSTELREDAM. // - // (g) Voor (g) Cornelis VVillemsz Blaeu-Laecken, (g) Boeck- // verkooper/ woonende in S. Jans straet in 't // vergulde (g) A.B.C.

Kolofon: t'AMSTELREDAM. // Ghedruckt by PIETER IANSEN SLYP. // (g) Anno (g) 1631.

O - I - E - P

O: Opdracht aan Samuel Coster door Cornelis Keyser.E: Iacob Colevelt, Een int Hert; Velden; Cornelis Keyser.P: Styrus; Ariame; Cleo; Helrano; Dranor; Cranor; Nacht; Alecto, Megera, Tisiphonae, HelscheFurien; Selous, de Vader; Katharina, de Maeght; Doctor Faulsi; Tooveres; Helsche Geest; Pagie;Landt-Man; Schout en Dienaers.

Van de eerste druk heb ik geen exemplaar gevonden.

Opgevoerd in december 1629 (Geesink 1976, 29).

BN: Yi.904; *KH: 447G208; MNL: 1091B129.

Te Winkel 1973, III,418; Worp 1892, 160-161; Worp 1920, 97,145; Worp 1970, I,321; Zuidema1903b, 220-232.

240

IACOB STRVYS // ALBONUS // EN // ROSIMONDA // (g) Treur-Spel. (g) // Op de Reghel: //Sachtmoedigheydt in als betoont, // Siet hoe de wraeck sijn meester loont. // (gravure) //t'AMSTERDAM, // - // (g) Voor (g) Cornelis Willemsz. Blaeuw-Laecken, (g) Boeckvercoper / //woonende in't Sint Jans-straet in 't vergulde (g) A.B.C. Anno 1631.


166

O - P

O: Opdracht aan Anthoni vander Horst door V. Velde.P: Rosimonda, coningin; Albonus, coningh; Helmichus, Schiltknaep; Climena, de Camenier; Peredus,Edelman; Lantvooght; Pedosus en Edelrecht, Raeden; Priester; Longinus, Gouverneur van Ravenne;Felix en Bierhaen, twee Iaghers.

BN: Yi.997; *KH: 443A89; MNL: 1091B671.

Kalff 1906, V,105,108; Te Winkel 1973, III,418; Worp 1892, 160; Worp 1895c, 213; Worp 1970,I,321; Zuidema 1903b, 188-192; Zuidema 1905b, 278,291.

241

I. STRUYS // (g) Amsterdamsche Juffertjen, (g) // Terent: Com: I. Scena 5. art 4. // (g) 'tBedroghbedrieght sijn Bedrieger. (g) // (gravure) // T'AMSTELREDAM, // - // (g) Voor (g) Gerrit Jansz: (g)Boeck-verkooper / woonende in= // de Hoogh-straet inden witten Enghel. (g) // Anno CI I CXXXIII.

I - P

P: Sirenus, een beveynst Iongelingh; Maria, een licht Brabands Meysjen; Lucretia, een AmsterdamsIuffertjen; Rodrigo, bemint Lucretia; Antonia, een Amsterdams Iuffertjen; Schijn-schoon, dienaervan Sirenus; Drekans, bemint Laurentia; Laurentia, eenAmsterdams Iuffertjen; Spuria, bemint Antonia;Cilus, vader van Antonia; Dienst-maeght van Antonia.

Geschreven voor 1631, sterfjaar van Struys.

AUB: 694G414); BN: Yi.1001; KH: 443A112; *MNL: 1091B673); SBH: 128A52:1; UUB.

TeWinkel 1973, III,228,418; Worp 1970, I,377; Zuidema 1903b, 186-187; Zuidema 1905b, 278-279.

242

I. STRVYS // ROMEO // EN // IVLIETTE. // Op de Reghel: // Naer een te hooghen vaert, en vluchtte seer verbolghen, // Plach dickmael in't ghemeen een haeste val te volghen. // Ghespeelt op deAmsterdamsche Camer, op Kermis, Ao. 1634 // (gravure) // t'AMSTERDAM, // - // (g) Voor (g) DirckCornelisz Houthaeck, (g) Boeckvercooper op de // Nieuwe-zijds Kolck / in't Bourgoens Cruys. (g)ANNO 1634.


167

E - P

E: De tijdt leert, (=I. van Arp); Ghedenct te sterven, (= J.H. Krul);P: Romeo; Iuliette; Graef Paris; Anthonius Capellets; Tibout; Pater Lourens; Phebidas, Carlo, Pauloen Iacomo, Montessches; Marco en Bastro, Capellets; Diego Montessches; d'Heer vander Schale;Voetster; Pedro; Anselmus; Docter.

Geschreven voor 1631, sterfjaar van Struys.

Opgevoerd in 1634.

Geen vertaling van Shakespeare.

*AUB: Port. ton. 56-27; BM: 11755.bbb.81; BN: Yi.876; KH: 448J212; MNL: 1091B672a; *SBA:C257275 (titelblz. ontbreekt); UUB.

Kalff 1906, V,105; Te Winkel 1973, III,418; De Witte van Citters 1873, 142; Worp 1970, I,321;Zuidema 1903b, 232-242.

Jan van Swol

NNBW V,868.

243

ZWOLS // (g)MARGRIETJE, (g) // Ghespeelt op de AmsterdamscheAcademie, op Kermis, // ANNO1630. // (gravure) // t'AMSTERDAM, // - // (g) Ghedruckt by (g) Iacob Thomasz Sergeant, (g)woonende inde // Thuyn-straet in S. Joris. (g) ANNO 1634.

Kolofon: t'Amsterdam, // - // (g) Ghedruckt by (g) Iacob Thomasz Sergeant, (g) woonende // indeThuyn-straet in S. Joris. (g) ANNO 1634.

I - P

P: Margareta; Frederick, Ionckheer van Noort; Adriaen; Vry-Heer van Noort; Belot, Huys-Meyt;Claes Clomp, Huys-Knecht; Philippo, Hoff-Ioncker; Ian Ioppen, oudt Hollander; Piet Vaeck, GoosenGeeuw, Corporael en Crimp, vier Stoepjes; Prutje en Platje, Gauwdieven; Een Iagher, en Iaghers;Stoet van Speelluy in Masques.

Opgevoerd in 1630.

AUB: *Port.ton. 25-13 en Port.ton. 28-13; BM: 11755.bb.67.; BN: Yi.838; KH: 448J44.

Te Winkel 1973, III,416; Worp 1970, I,382.


168

244

Constantinus: // Aen //Me Iuffr. Anna Roemers, In Sprockel, 1630. // (gravure) // t'Amsterdam, ByGerrit Iansz Boeck-verkooper, op de hoeck vande // Doele-straet in den Engel. 1637.

Kolofon: T'AMSTELREDAM, // - // Gedruckt by NICOLAES van RAVEN- // STEYN. Anno 1637.

O - I - P

O: aan Anna Roemers(v).P: Grave Constantin, van Charlois; Vrouw Catharine, eenighe Dochter van Bourgonjen; Prince CarelDolphijn, van Vranckrijck; Hartoch van Bourgonjen; Iulliette, Staet-Dochter; Ioost de Grijn, desGraven Dienaer; Maerschalck, en Dienaers; Coria, Kol; Galathe en Celidon, Herders; Branckies Brest,Kees Krynen en Etrijntje, wat meer als Boers; Philesooph, Floris en Celia, steets; Venus en Cupido;Boere-Ioncker; Claes-Kees-Corssen; Iaep-Ian-Gysen; Wel-gheboren Mannen; Pasquijn; Aura, sijnVrouw; Kees-knor- Knaap; Alexander, Courtisaen; Een Hencker.

Het stuk is reeds in 1630 door J. van Swol aan Anna Roemer Visscher opgedragen (Te Winkel 1973,III,416).

AUB: 689C112; BN: Yth.66545; KH: 448J115; MMW; *MNL: 1090B17; SBH: 73G7:6.

Kalff 1906, V,102; Te Winkel 1973, III,416; Worp 1970, I,381-382.

Mattheus Gansneb Tengnagel

MEW VIII, 380-381; NNBW II,1418-1419.

245

DE // SPAENSCHE HEIDIN. // BLY-SPEL.

opgenomen in:HET // LEVEN //VAN // KONSTANCE: //VVaer af volgt het // TONEELSPEL, //De // SPAENSCHEHEIDIN: // Door M,G,T. // (vignet: tijdcirkel met randschrift ‘NOCH-TYT-NOCH-RVST’, rondomde cijfers I t/m XII, en in het midden een Fortunafiguur) // t'AEMSTERDAM, Gedrukt by Nicolaesvan Ravesteyn. // - // Voor Iohannes Iacott, // Boekverkoper by de Beurs, // op 't Rockin inde verguldeCronijck, 1643.blz. 45-156.

V - A - P - G - A(n) - O(n)

O: Opdraght aan Daniel Mostart.V: Aen de verstandige Liefhebbers.A: regieaanwijzingen (p); Lied: Rome vol onredelijkheid.G: scène uit het spel.


169

P: Pretioze, recht genaemt Konstance; Majombe, een Heidin; Francisco, een Heiden; Don Jan,bygenaemt Andreas; Jager; Valkenier; Jonge van Don Jan; Don Philippo, Vader van Don Jan; Leonora,Dochter van Don Philippo; Kamerling van Don Philippo; Jonge van Don Philippo; Djego, minnebodevan Gohanne; Gohanne, een adelijke juffer in Murcia; Windbreeker, Snoever en Manshart, Boeren;Kapitein van de Rooroe; Grabbel, dienaer van de Kapitein; Giomara, Drostin van Murcia, en moedervan Konstance; Karel, kamerlingh van Don Ferdinando; Don Ferdinando, Drost vanMurcia, en vadervan Konstance; Antonette, weduw van Grabbel.


Moderne uitgave door J.J. Oversteegen (Tengnagel 1969, 417-514).

AUB: 690B10 en 687H54) en 208C24; BM: 11755.f.33.; BN: Yi.810; KH: 788K13; MNL: 1089B44;*SBA: C14979; SBH: 87B21; UBG: BL5057; UUB: Bk Moltzer VI.A.51.

Arents 1962, 138-142; Ten Berge 1979, 137-138; Van Hamel 1973, 126; Kalff 1906, V,352; VanPraag 77; Tengnagel 1969, 618-620; Te Winkel 1973, III,524; Worp 1920, 145,175,194; Worp 1970,I,385.

Jan Thieullier

246

PORPHYRE // En // CYPRINE // TREVR-SPEL // VERTHOONT // By de Redenrijcke Gulde diePEOEN binnen // Mechelen, op hen-lieder heer-lijcke BLASOEN-FEEST: // Gehouden den derdenMey anno 1620. // TEREERENVANALLE // PRINCEN,HOOFTMANNEN,DEKENS, OVDERS,// FACTEVRS, ende COMPONISTEN, van alle onliggende // Steden, die op dese haerlieder Feestede PEOEN sijn comen // besoeken ende vereeren. // (gravure) // TOT MECHELEN, // Gedruckt byHENDRICK IAYE, // - // Anno M. DC. XXI.

opgenomen met afzonderlijke paginering in:DE SCHADT-KISTE // DER // PHILOSOPHEN ENDE POËTEN // WAER INNE TE VINDENSYN // VEEL SCHOONE LEERLYCKE // BLASOENEN, // REFEREYNEN ENDE LIEDEKENS// Gebracht ende gesonden // op de PEOEN-CAMERE binnen Mechelen // van d'omliggende stedenin Brabant, // Vlaenderen, Hollandt // ende Zeelandt: //Geprononciert ende gesonghen // op henliederFeeste den 3. Mey vanden Iaere 1620 // Achtervolghens den eysch der Caerten // te voren by henliederwt gesonden. // Gedruckt tot Mechelen by Hendrick Iaye. Ao 1621.

E - A - PR - I -P

E: Iustus de Harduyn; De deucht gaet sonder vrees, (= S. Vrancx); Laet lauwers groeyen; H. Goossens,Leeft in rust; P.L. van Hooghstraten; Guil. van Nieuwelandt, Dient uwen Al.


170

PR: Prologhe gesproken door T'Ghemeyn Constminnende Hert en T'Ghemeyn Onverstant.A: Sonnet.P: Porphyre; Cyprine; 3. Herders; 3. Maeghden; Vader van Porphyre; 2. Ioden; 2. Knechten; Vadervan Cyprine; Moeder van Cyprine; Brancille; Den Gebuerman.


BM: 11555.g.13.; BN: Yi.86-87; KB: II,47347; KH: 765A132 en 12A5(2) en M106A14(2); MMW;MNL: 1497A7; SBA: C1650 en CM167931; SBH: 74E8; UBL: B9372; *UFSIA: Ren Dra.

Bib. Belgica V,76-80; Hummelen 1968a, 3R2; Keersmaekers 1957a, 70,244-248; Olbrechts 1939,159-172; Rens 1977a, 94,233; De Ronde 1930, 98,111; Snellaert 1845, 290-291; Te Winkel 1973,IV,40,58-59; Worp 1970, II,111; Zuidema 1905b, 269.

Jan Tonnis

Van der Aa 1852, VII, T55-56.

247

IOSEPHS // DROEF // EN // BLY-EYND'-SPEL // (g) Eerste Deel, (g) // OP DEN REGEL // Ofschoon de Nijt met pylen mickt, // Godt voeghtet soo't op't beste schickt. //Wt lust voor gestelt door// J.T. // (vignet: drukkerij) // Gedruct tot Groeningen, // - // (g) By (g) AUGUSTYN EISSENS (g)Boeck-drucker / wo= // nende by 't Kijck-int-jadt inde graeuwe Kater / (g) 1639.

De drie stukken zijn te samen uitgegeven in 1639 in een bundel met volgende titelblz. (zie ook 249en 250).Titelprent met in het midden volgende tekst: IOSEPHS // Droef en Bly-eind Spel, // niet min stichtelick// als Droef // en Vermaeckelick // om lesen // In III Bysondere Spelen // Veruaetet // Door I.T. // INEMBDEN.

O - E - V - I - P

O: aan Bernhardo Swalve, Isebrando Harckenroth, Wilhelm van Coevorden, Gelderico Crumminga,Martino Fabro, Henrick Cromme, Dirck Arents, Paulo vanWingene, NicolaoMenger, Doconi Conradi,Herman van Duiten, Fehwe Fehwen, Wilh. Christophori, Stephano Iorg.E: M.W.(2); N.S.; P.V.L.; Proevet al, 't is Prijsselyck; Josephus Drew; Een in 't Gemoet; H.E.; A.D.L.;A.v.D.b.L.d. Retor., Aenmercken doet leren.V: Tot den Leser (v).P: Jacob; Joseph; Ruben; Simeon; Levi; Juda; Isaschar; Sabulon;


171

Dan; Nephtalin; Gad; Asser; Benjamin; Demas, een Landtman; Caspin, Cnaena en Charan,Ismaelijtsche Koopluyden; Potiphar; Mus, sijn Knecht; Syphora, sijn Vrou; Milca, haer Maeght;Archippa, Stockmeester; Chalcol, die Backer; Dyson, Schencker; Eber, een ghevanghen; 1,2,3,4,5Chooren.

Onder het stuk: JAN TONNIS Anno 1636 // den 24 Januar. in Embden.

AUB: 694H3; BM: 11555.d.41; BN: Yi.764-766; GUB: EEe225; *KB: VB.8789; KH: 30H62; MNL:1098B95 en 1091B68; SBH: 128A53; UBG: A6033.

Van den Boogerd 1961, 129; Kalff 1906, V,90-91; Proost 1933, 122-124; Smit 1956, 308-312;Wijnman 1940;Wijnman 1959, 137-148; TeWinkel 1973, IV,192-193,199-201;Worp 1892, 143-144;Worp 1970, I,294-295.

248

IOSEPHS // DROEF // EN // BLY-EYND'-SPEL // (g) Tweede Deel,(g) // OP DEN REGEL // Doorvele tegenspoet, die vrome noch ten lesten // Raect aen het waerdste goet, en synes eyghen // besten.// (g) Door (g) J.T. // (vignet: drukkerij) // Gedruct tot Groeningen, // - // (g) By (g) AUGUSTYNEISSENS (g) Boeck-drucker / wo= // nende by 't Kijck-int-jadt inde graeuwe Kater / (g) 1639.

I - P

P: Coninck Pharao; Echanum, syn Kamerlingh; Potyphar; Mus, syn Dienaer; Ebedmelech enDorimenes, Edellieden; Nabal, Conincks Sot; Harmognes, Hagmoni en Goulon, AegyptischeWaerseggers; Deurwaerder; Dyson, Schencker; Joseph, daernae Psontonphanechus; Andronicus, synRentemeester; Philomethor, Hofmeester; Pachon, Schryver; Syphora; Putiphar, Priester; Assenat, synDochter; Bilha en Silpha, haer Dienst-Jufferen; Echo; Bode; Kenas en Jor, twee Boeren;2.Koren-verschieters; 1,2,3,4 Choren.

Onder het stuk: (g) Ge-endight den (g) 13. Septemb. Anno 1637. // Door J.T. Niet sonder yiet.


Literatuur zie 247.

249

JOSEPHS // DROEF // EN // BLY-EYND /'-SPEL, // (g) Derde Deel, (g) // OP DEN REGHEL //Hoe wonder vreemt en on-ghesien, // Des Hoogsten wille moet geschien. // (g) Door (g) J.T. //


172

(typografisch ornament) // Gedruct tot Groeningen. // - // (g) By (g) AUGUSTYN EISSENS (g)Boeck-Drucker / wo= // nende by 't Kijck-int-Jadt inde grawe Kater/ (g) 1639.

I - P

P: Coninck Pharao; Nabal, sijn Sot; Meest Elck Een; Nootwendigh Behoeven, syn Vrou;Psontonphanechus oft Joseph; Asnat, syn Gemael; Manasses, Ephraim, haer soontjes; Philomethor,syn Hoof-Meester; Andronicus, Rentemeester; Pachon, Schryver; Kenas en Jor, Huyslieden; Jacob;Ruben; Simeon; Levi; Juda; Isachar; Sabulon; Dan; Nephtalim; Gad; Aser; Benjamyn; Den Tydt;1,2,3,4 Choren.

Onder het stuk: Ge-endight Anno 1638. den 10. December olde st. // in Embden door JAN TONNYS// ANAGR: Noyt nae sin.


Literatuur zie 247.

Jan de Valckgrave


250

MARIAMNE // TREVR-SPEL // Verthoont door de Redenrycke Gulde der // FONTEYNE // Binnende Stadt van Corteryck // den 18. dach Octobris 1634. // Ende op gheoffert aende Edele wyse endevoorsienighe, // Heeren, // BVRGMEESTER ENDE SCHEPENEN. // der seluer Stede // DOOR //d'Her Mr. IAN DE VALCKGRAVE, // DOCTOOR INDE MEDICYNEN. // (vignet: wapen vanKortrijk) // TE CORTERYCK, // By de Weduwe Ian van Ghemmert inde dry Duyuen. // 1635.

A - E - V - I

A: Sonnet.E: D.R. de Baes, Nomine et Omine; Cornelius Vermeulene, Al doende leermen; Ioris de Lacoert,Merckt d'occasie; Cristiaen Meersschaert, Lijdt en vermijdt; Guilliame Riet, In Spruiten groen;Guilliame Crommelinck, Maecket crom recht.V: Voor- Reden.I: Begryp.P: (geen lijst): Herodes; Sameas; Pollio; Ananelus; Alexander; M. Antonius; Cleopatra; Gellius; 1steEdelman; Iosephus; Aristobulus; Gheveynstheyt; Wraeckghiericheyt; Knechten; Bode; Mariamne;Choor; Salome; 2de Edelman; Nydigheyt;Moeder vanHerodes; Onruste; Quaet Vermoeden; Hyrcanus;Sohemus; Augustus; Schincker; Eerste Raedtsheer; 2de Raedtsheer; 1ste en 2de Ionckvrouwe.



173

UBG: BL68813.

Van Hauwaert 1893, 59-60; Keersmaekers 1957a, 250-260; Van Praag 234; De Ronde 1930, 110;Snellaert 1845, 291-292; Te Winkel 1973, IV,34,60; Worp 1970, II,108.

Willem Cornelisz. van Velde

Van der Aa 1852, VII, V 22.

251

VV. VAN VELDES // REINHERTE // treurende // HOFSPEL. // Senec. in Herc. Oetao. // - Miseriasproperant suas // Audire miseri. // (vignet: spittende man in lauwerkrans) // IN 'sGRAVEN-HAGE: //Vyt de Druckerije van DIRCK MAIRE. // M. DC. XL.

O - I - E - P

O: aan Johan vanden Broeck.E: C.B.; I.V.P: Spreeckers ende verschiiners: Quaden Engel; Santa Cruz; De Schim van Spinola; Reinherte; Isabel;Waremond, Raed van Isabel; Balanson; Een Spy; Hidalgo; Drie Schimmen van nee'rgeslagenen opde Vloot; De Schim van Vermander, man van Reinherte; Een Bode; Rey van Spaensche Kriigsluiden;Rey van Rozendaelsche Huisluiden; Rey van Bredanaers.

AUB: 687D41; BM: 11754.bb.30.(2.); BN: Yi.875; KH: 448L51; MNL: 1091B8; *SBH: 73G10:9;UBG: BLB132.

Van Hamel 1973, 74,104,143; Kalff 1906, V,122; TeWinkel 1973, IV,100-101; Worp 1892, 238-239;Worp 1970, I,295-296.

Matthijs van Velden

NNBW V,996.

252

M.V. Velden // CALASIRES // STERFDAGH. // Ghenomen uyt de Historie van HELIODORUS, //belanghende de kuysche Vryagie van THEAGENES // ende CARICLEA. // Gespeelt op d'OudeCamer in Liefde Bloeyende op den 21. Septem. 1631. // AENEAD. Lib.2. // De Misere neci, nunccassum lumine lugent. // LVCRETIVS Lib. 3. // Dulcia linquebant lamentis lumina vita. // (gravure)// T'AMSTELREDAM, // - // By CornelisWillemsz Blaeu-Laken Boeck-vercooper in S. Ians // Straetin 't Vergulde A,B,C, M.DC. XXXI.


174

O - I - E - P

O: Opdracht aan I.I.K.E: Nec Morte Moritur Amor.P: Cariclea; Nausicles; Gnemon; Calasires, priester; Soldaet van Mitranes; Borghers van Memphis;Thiamis, Hooft van de Roovers; Bende van Roovers; Herault van Egypten; Arsaces, Princesse vanPersien; Canida, Tooveres; De Gheest van haer Soon; Theagenes; Cybele, Voester; Tempelhoederof koster; Achemenes, hovelingh; Gheest van Calasires; Ptosires, Hooghepriester.

Volgens de titelblz. opgevoerd op 21 september 1631, volgens Geesink 1976, 30 reeds opgevoerd injanuari 1630.

AUB: 690F72; BM: 11754.bb.30(1.); BN: Yth.66535; KH: 846D29 en 447G91 en 767B19; *MNL:1091B95.

Kalff 1906, V,92; Te Winkel 1973, IV,132; Worp 1892, 170-171; Worp 1970, I,322.

253

G.A. BREDEROODS // Spel, op't oud Liedt // (g) Het daget uyt den Oosten, (g) // Op de Reghel, //Die quaet doet, quaet ontmoet. // (g) By hem in sijn overlyden onvolmaeckt ghe= // vonden / en voortghemaeckt door een Lief= // hebber der Poesye. (g) // (vignet: wapen van Amsterdam) // t'AMSTERDAM, // - // Voor Cornelis Lodowijksz van der Plasse, Boeck-verkooper, // aen de Beurs,in den Italiaenschen Bybel. 1638.

E - V - I(v) - P

E: Al metter tijdt, (= Evert Pels).V: Voor-reden door Cornelis Lodewycksz. vander Plasse.P: Margarita, Iuffrouw; Fytjen en Claertjen, Staetdochters; Vechthart, Edelman; Periosta, vader vanRoemer; Roemer, Lichthart en Koenraet, Edelluydenmet haer knechts; Capiteyn, van 't Hof;Willighart,knecht van Roemer; Vader, van Margriet; Bicht-Vader, of Priester; Ratel-wacht; Heremijt; Rey, vanIufferen; Secretaris; Mieuwes en Ian Tijngh, Borgher-luyden; Rey, van Nonnen.

Met afzonderlijke titelblz. en paginering opgenomen in: (g) Alle de (g) // WERCKEN // (g) So Spelen/ Gedichten / Brieven en Kluchten van // den gheest-rijcken Poëet (g) // GERBRANDADRIAENSZ:// BREDERO // (g) Amsterdammer, (g) // Verbetert en daer by ghevoeght eenighe die noyt // voordesen ghedruckt zijn gheweest. // (gravure: portret van Bredero, met spreuk ‘'t kan verkeeren’) //t'AMSTERDAM, // - // (g) Voor (g) Cornelis Luidewijckz vanden Plasse, (g) Boeck-verkooper op //den hoeck vande Beurs in d' Italiaensche Bybel / (g) 1638.

Over het auteurschap zie Bredero 1976, 46-73 en Rens 1977b.


175

Moderne uitgave door B.C. Damsteegt (Bredero 1976).

AUB: 229F19) en 505E279); BM: 11755.e.28.; BN: Yi.334 en Yi.1290; KB: III.89.220.A. L.P. enVI.70.013.A; KH: 767.B.19; LUB: 1402H3; MNL: 1090B5 en 1236C29; SBA: C36826; SBH:77A18:1-17; UBG: H2737; *UFSIA: Ren Dra.

Bredero 1976; Ten Brink 1858, 228-244; Kalff 1906, IV,144,146; Overdiep 1948, 301-302; Rens1977b; Unger 1884a, 68-69; Te Winkel 1973, IV,132; Worp 1970, I,382.

Adolphus Tectander Venator (A. de Jager)

NNBW IX,445-446.

254

REDEN-VREVCHT // (g) DerWijsen in haer wel-lust / // Ende (g) Belachen (g) der dwasen quel-lust/ // In't lachen (g) Democriti (g) door // Persoon-tooningh. // Ghemaeckt van den wijs-gheerighen (g)// Adolpho Tectandro Venatore. // (g) Als onverstandt macht heeft nae zijnen wil / // Soo moet verstandtrecht-hebbend swijghen stil. // Soo onverstandt dan seyt / ghy zijt een Vercken bot / // Sal dan verstandgaen moeten in het Verckens schot. // Als d' (g) d'Abderitanen (g) hier sotlijck wenden voor / (g) //Democritus (g) zy geworden mal / sot / dwaes / en door / // Daerom (g) Hippocrates veratrum (g)gheven sal: (g) // Helleborum (g) behoeven selfs dees ghecken al. // Want t'volck dickwils veel dinghenrecht verkeerdlijck acht. // Wel hem / die sich voor onverstandlijck oordlen wacht. (g) // (vignet: metrandschrift: ‘GHY GHEVEYNSDEWERPT EERST DEN BALCK VVT V OOGHE Mat. 7.91.’) //TOT ALCMAER, // - // (g) Ghedruckt bj Jacob de Meester / woonende in de Langhestraet / in de //Druckerije. (g) Anno M. VIc. III. // (g) Ende men vindtse te coop by den Autheur / ende den Drucker.(g)

A - E - O - P - B(n)

E: C. Spont.O: aan Ian Nachtegael.A: gesproken door Afflictio, Quel-lust en Voluptas, Wei-lust.B: Lied: De secte der Hillisten tegen de Magistraat van Haarlem; Van de sichtbare Ghemeynte onsHeeren Iesu Christi (p).P: Persoonen: Prologus; Hippocrates, Medecijn-meester; Neaniscus, zijn knecht; Damagetus, zijnvriend; Cratevas, cruyden-soecker; Dionysius, zijn bekende; Geert, Cratevasmeyt; Sophus, Hippocratisschoon-vader; Arethe (Deucht), zijn schoon-moeder; Sophrosyne (Maticheyt), zijn huysvrouwe;Abderitanen: Democritus, de Lachert; Mathetes, zijn discipel; Anoëthus, een burgher; Elythius(sot),een burgher; Orgizomenus (vertoornt), een burgher; Philopoemen,


176

een Burgher; Eubulus (goede rader), een raedts-heer; Eugenes (welgheboren), een raedtsheer; Laos,(volck) een schare menschen; Authades (hem selfs behaghende) en Hyperephanus (hoveerdich), tweephilosophen.

AUB: 687D39 en 302F30; BM: 11755.bb.59.; BN: Yi.1198; *GUB: EEe250; KH: 939G30; MNL:1098B89; SBH: 76E1; UUB.

Kalff 1906, III,513; Knuvelder 1971, 94; Rens 1977a, 74,233; Te Winkel 1973, III,283-284; Worp1901; Worp 1970, I,285,358.

Hendrik Verbiest

NNBW IV,1375.

255

DE // DOODT // VAN // JULIUS CAEZAR. // Gerijmt door // H. VERBIEST. // Vertoont opd'Amsterdamsche Schouwburg, // In't JaarMDCL. // (typografisch ornament) // t'Amsteldam, Gedruktby TYMON HOVTHAAK. // Voor Dirck Cornelisz. Houthaak, Boekverkooper // op de hoek van deNieuwezijds Kolck. 1650.

O - P

O: Opdragt aan Symon Engelbregt.P: Vertoonders: Julius Caezar; Calphurnia; Geest, in de gedaante van Caezar; Brutus, Cassius, Labeo,Quintus, Albinus, Lepidus en Mar. Anthonius, Roomsche Raaden; Porcia, vrouw van Brutus;Arthemidorus, Griekx rechtsgeleerde; Emilia, Staet-juffer van Calphurnia; Philippus, Dienaer vanCaezar; 1.2.3.4. Burgers van Rome.


Vertaling van G. de Scudéry La mort de César (1630) (Worp 1970, II, 126).

*AUB: 690H74; BN: Yth. 67790; KH; MNL: 1095D411); SBH: 127B38:1; UBG: A6333.

Worp 1970, II,47,126.


177

Catharina Verwers Dusart

Van der Aa 1852, VII, V62.

256

JUFFROUW // C.V. DUSARTS, // SPAENSCHE // HEYDIN. // BLYSPEL. // Gespeelt opd'Amsterdamsche Schouburg. // Den 12 Junij, Anno 1644. // (vignet: korf met boompje) //t'AMSTERDAM, // - // Voor AELTIE VERVOUWWeduwe van BAL- // THAZAR van DORSTENBoeckverkoopster // op den Middel-Dam in 't Schult-boeck, Anno 1644.

E - P

E: I. s'Herwouters, In all's is lijden(2); P. Dubbels (2).P: Don Jan de Garcame, gebynaemt Andreas; Fredricus en Hendricus, Eedeluyden; Jorde, de GeckvanDon Jan; Cupido;Maiombe, een oudeHeydin; Constance d'Asevedo, gebynaemt Preciose; Grysideen Ancil, Heydinnetjes; Philippus, een Heydens Priester; Guiomara de Menesses, Landt-Drostin vanMurcia; Catharyn, Camermaegt vande Land-Drostin; Pagie van Don Ian; Leanna, een eedel Iuffrouw;Wilhelmus, jonge van Leanne; Aeltje en Fytje, Buyrwijven van Leanne; Schout; Machiel en Robbert,Dienaers van de Schout; Sandert; Don Ferdinando d'Asevedo, Lant-Drost van Murcia; Lovys,Camerling van Don Ferdinando.

In de opdracht aan Daniel Mostart (14 juli 1643)-achter zijn Spaensche Heydin- zegt Tengnagel datC. Verwers Dusart haar stuk reeds geschreven had. Dit stuk moet dus voor juli 1643 geschrever zijn.


BN: Yi.2527; *MNL: 1091G68; SBH: 72K5:11.

Arents 1962, 143-144; Ten Berge 1976, 128-129; Van Praag 77; Te Winkel 1973, III,524; Worp1970, I,385.

J.P. Victornius (Victorijn, Vechter)

MEW IX, 48.

257

I.P.V. // GOLIATH // TREVR-SPEL. // Op het Veroveren van // 'sHERTOGHEN-BOSSCHE. //Ghespeeld op den // Nederduydtsche Academie. // (vignet: wapen van de Academie met randschrift‘FERVET OPUS REDOLENTQUE THYMO FRAGRANTIA MELLA’) // T'AMSTELREDAM, // -// By Ian Benningh Boeckvercooper op de Middeldam, op de hoeck // van de Vispoort, in de verguldeBybel, Anno 1629.


178

I - P

P: Speelers ende Sprekers: Achis, Coningh der Philisteen; Eerste en Tweede Philisteus; Goliath, deReuse; Tgherucht; Saul, Coningh der Ioden; Ionathan, 'sConinghs Sone; Schildwacht; Isai, een oudMan; David, een schaepherder; Eliab, Davids Broeder; Abner, Veldt-Hooftman; Rey van Iodinnen.

Facsimilé uitgave met inleiding door P. Minderaa (I.P.V. 1963).

KH: 448J121.

I.P.V. 1963; De Waard 1970; Wijnman 1959, 125-128; Worp 1920, 76; Worp 1970, I,292.

Jacob Vleugels

258

(g) D'ontsettinghe (g) // VAN // BERGEN OP // ZOOM, // (g) Gheschiet inden jare (g) 1623. // Opden Reghel: // Menich acht een Stadt ghevvonnen // Eer den krijgh vvel is begonnen. // (g) Ghespeeltbinnen Amstelredam / op d' Oude Kamer (g) // In Liefd' Bloeyende. (g) Den 9. April (g) 1624. //(vignet: wapen van Amsterdam) // GHEDRVCKT T'VTRECHT, // - // (g) By Jan Amelissz /Boeck-vercooper / in't vergulden A.B.C. (g) // ANNO 1624.

Kolofon: (vignet met onderschrift: ‘Hij heeft nedergeknielt ende hem gelegert als // een leeuwe endeals een leeuwinne wie wil // hem tegen hem Verheffen genes. 49. 8.’) // GHEDRVCKT T'VTRECHT,// - // (g) By Jan Amelissz / in't Vergulden A.B.C. (g) // ANNO 1624.

V - p

V: Voor-Reden.P: PrinsMaurits van Nassau; Prins Henrick van Nassau; Gr. Ernst van Nassau; Gr. Ernst vanMansveld;Twee Staten; Lambert Charles; Ryhoven, Morgan, Famars, Hindersom en Lokeren, Cornels; JonckerWillem; Cap. Backer; Mr. Balfort; Raefdexter, Preau en Carry, Capiteins; Friers Luytenant; Tweesoldaten; Trompetter; Bode; Overlopers; Vertoonder; Coninck van Spangien; Infante van Brussel;Ambrosius Spinola; Don Valasco; Don Cordua; Don Ian de Portugael; Gr. Henrick vanden Bergh;Inigo de Borgia; Guilhelmo de Sparto; Gouverneur van Steenberghen; Spaens Capiteyn; SpaenseSoldaten; Bode van Spangien; Paep; Eerste Hovelingh; Tweede Hovelingh; Een spion; Toornwachter.


*AUB: 687D37; BN: Yth.66657; KH: 760E35; MNL: 1099D21.

Kalff 1906, V,106; Rens 1977a, 98,233; Worp 1970, I,373 en II,25.


179

Joost van den Vondel

MEW IX,185-198; NNBW IV,1397-1409.

259

Het // PASCHA // ofte DE VERLOSSIN // ge Israels wt Egijpten. // TRAGECOMEDI // scher wijse een yeder // tot leeringh opt // tonneel gestelt. // Den goeden vind' my goed // Den quaden straf enstrengh //Wanneer ick d'een behoed // En d' ander t'onderbrengh. // TOT SCHIEDAM, // BYADRIAEN CORNELISON BOECKDRVCKER. // 1612.(Deze titel staat op een schild vastgehouden door Mozes en Aaron.)

Kolofon: TOT SCHIEDAM, // Voor Ian Wolffertsz Boecverkooper woonende by de Kercke. // Anno1612.

V - O - E - I - P - A(n)

O: Epistre aan Iean Michiels van Vaerlaer (v).V: gericht tot den Goedtwillighen Leser.I: Kort Begrijp.E: Ghetrou altijt, (= T. Sergant); T'kan verkeeren, (= G.A. Bredero); Godt is mijn Heyl, (=W. Bartjens);Bemint de waerheydt, (= J.S. Kolm); Liefd' al volmaect.A: Verghelijckinghe vande verlossinge der kinderen Israels met de vrijwordinghe der VereenichdeNederlandtsche Provincien.P: Beelden: Godt de Heere; Moyses; Aaron; Corach; Iosua; Caleb; Pharao; Tiphus en Serax,Droombedieders ende Toovenaers; Albinus, Velt-hooftman; Den Reye der Egyptenaren; Den Reyeder Israelieten; Fama; Choor.

Het stuk is reeds opgevoerd in 1610 (Smit 1956, 31).

Moderne uitgave WB I,159-264.

AUB: 375G24; BM: 11755.d.45.; LUB: 2143B31; *MNL: 1098B77.

Asselbergs 1940; Van Eemeren 1981, passim; Johannessen 1963, 73-80; Molkenboer 1950,161-199,207-210; Overdiep 1948c, 439-443; Rens 1965,214; Rens 1969, 86-88; Rens 1977a, 77,233;Rens 1979, 286-287; Smit 1956, 31-60; Unger 1888a, nr. 66-70; Te Winkel 1973, III,262-267; Worp1892, 299; Worp 1920, 27,69,94,175; Worp 1970, I,263-265,284-286.

260

HIERVSALEM // (g) Verwoest. (g) // TREVRSPEL. // (c) Den Joden tot naedencken, den Christenen// tot vvaerschouwingh als op het tooneel // voorgestelt (c) // Door I. v. VONDELEN. //MAT. XXIII// (g) Ziet u Huys word u woest gelaten. (g) // (vignet: gelauwerd ridder die op de wereldbol staat,met randschrift ‘Anagr: ICK STRII OP ONS EERDE’) // Virg: in AEneas I. Boeck. // Hier zyn detranen van ons smert, // En d'ongevallen roeren 't hert. // T'AMSTELDAM, // - // (g) Voor DirckPietersz. Boeckverkooper op 't Water / // inde witte Persse / recht over de Korenmerckt. (g) // ANNO1620.


180

E - O - V - I - A - P - A(n)

O: aan Cornelis Pietersz. Hoofd.E: Guilhelmus Vondel.V: Aen den Gedichtlievenden Lezer.A: Aende Ioodsche Rabbijnen; Davids Lofzangh van Hierusalem (n).P: Treurspeelders: Iosephus, voorvechter der Ioden; Titus, de Keyzer; Librarius, Rothmeester; DeRey van Roomsche Soldaten; De Dochter sion; De Rey van StaetIonffren; De Rey van IoodscheVrouwen; De Rey van Iodinnen in't algemeen; Phineas, priester; De Rey van Priesteren; Terentius,hopman; Fronto, drossaert; Simeon, Bisschop van Ierusalem; De Rey van Christenen; Gabriel, eenEngel.

Moderne uitgave WB II,74-215.

AUB: 196D61; BM: 11754.e.31; BN: Yi.740; KH: 822A383; MNL: 1088B32; NUB: 110C311 enInstit. Nls. 4324; UBL: A13469 en *A13470.

Asselbergs 1965; Van Eemeren 1981, passim; Johannessen 1963, 80-85; Kamphuis 1943;Molkenboer1950, 627-657; Overdiep 1948c, 443-447; Rens 1969, 88-92; Rens 1977, 94,233; Smit 1956, 61-96;Unger 1888a, nr. 91-97; Worp 1892, 299; Worp 1970, I,255,266,284,286.

261

I.V. VONDELENS // PALAMEDES // (g) OFT (g) // Vermoorde Onnooselheyd. // (g) Treur=spel,(g) // NVNC CASSVM LVMINE LVGENT. // (vignet: een brandende kolom) // (g) Ghedruckt nade Copye (g) // Tot AMSTERDAM, // - // (g) By (g) Jacob Aertsz. Colom, (g) Boeckvercooper op 'tWater / // in de vyerighe Colom. (g) Anno 1625.

A - V - I - P

A: Klinckert.V: Voor-Reden.P: Palamedes; Rey van Euboeers; Rey van Ithakoisen; Megeer; Sisyphus; Ulysses; Ulysses dienaer;Diomedes; Rey van Peloponnesers en Ithakoisen; Euripilus; Schildwacht; Agamemnon; Agamemnonsdienaer; Nestor; Aiax; Oates; Thersites; Calches; Bode; Neptuin; Priam; Hecuba; Rey van TrojaenscheMaegden.

Moderne uitgave door N.C.H. Wijngaards (Vondel 1978) en WB II, 615-753.

AUB: 196F16; BM: 11754.bbb.65; BN: Yi.865; KB: V.B.6794; KH: 232L25(2); MNL: 1093G34;NUB: 306.C.594 en 131.C.132; SBA: C43580; UBG: BL75956 en Ti2103 en Ti2104; *UFSIA: RenDra; UBL: RésA31480.(Alle exemplaren dateren van 1625, maar het is niet zeker dat het allemaal eerste drukken zijn.)


181

Bomhoff 1950, 161; Van Eemeren 1981, passim; Gerritsen 1978; Gerritsen 1980, passim; Muller1931b, 296-309; Overdiep 1948c, 449-452; Rens 1965, 214; Rens 1969, 92-96; Rens 1977a, 98, 233;Smit 1956, 99-131; Szarota 1967, 274-285; Unger 1888a, nr. 112-146; Unger 1888b; Vondel 1978;Walch 1906; Te Winkel 1973, III,400-404; Worp 1892, 299; Worp 1920, 94,95,107,129,145,194;Worp 1970, I,267-288 passim.

262

DE // AMSTELDAMSCHE // HECUBA // (g) Treur-Spel, (g) // πλ ρης στεναγμ ν, ο δ δακρ ωνκεν ς // (vignet: brandende kolom) // T'AMSTELDAM, // (g) By (g) Iacob Aertsz. Calom. (g)Boeckvercooper opt water / // inde vyerige Calom (g) 1626.

A - G - O - I - P

A: Hecuba.G: scène uit het spel.O: aan Antonis de Hubert.P: Hecuba; Rey van Vrouwen; Talthybius; Pyrrhus; Agamemnon; Calchas; Andromache; Raedsman;Ulysses; Astyanax; Helene; Bode.

De opdracht aan Antonis de Hubert is gedateerd 6 augustus 1625.

Bewerking van Seneca Troades (Worp 1970, II,117).

Moderne uitgave WB II,529-612.

AUB: 196D31; BM: 11755.e.49; BN: Yi.1003; MNL: 1501A26; UBG: BL50126; *UFSIA: Ren Dra.

Van Eemeren 1981, 27-28; Gerritsen 1980, 209; Overdiep 1948c, 447-449; Rens 1977a, 99,233; Smit1956, 132-143; Unger 1888a, nr. 107-113; Worp 1892, 298.

263

VONDELENS // HIPPOLYTVS // OF // Rampsalige kuyscheyd. // (vignet: wapen van Amsterdam)// Gedruckt in 'tIaer ons Heeren. 1628.

I - P - O - A(n)

O: Opdracht aan den getrouwen Hollander(v) (= Hugo de Groot volgens WB III,200).A: Liicktraenen.P: Treurspeelders: Hippolytus; Phaedra; Voester; Rey; Theseus; Bode.


182

De uitgever is waarschijnlijk Willem Jansz Blaeu (WB III, 198).

Vertaling van Seneca Hippolytus (Worp 1970, II,117).

Moderne uitgave WB III,197-254.

AUB: 196D12; MNL: 1501A6; *NUB: 110C3118.

Van Eemeren 1981, 28, 197; Smit 1956, 144-153; Unger 1888a, nr. 162-167; Worp 1892, 299; Worp1970, I,268.

264

HVIGH DE GROOTS // IOSEF // OF // SOFOMPANEAS. // TREVRSPEL. // Vertaelt door I. v.VONDEL. // Gen. Iosef zal groeien, hy zal groeien als een spruit aen een bron. // (drukkersmerk:een sfeer met links Chronos met zijn zeis en rechts Heracles met zijn knots, met onderschrift‘INDEFESSVS AGENDO’) // t' AMSTERDAM, // By WILHELM BLAEV, // CI I CXXXV.

V - P - E(n)

V: aen alle NederlandersE: I. Liscali.P: Iosef mede Sofompaneas genoemt; De Rey der Moorinnen; Ramses, Iosefs hofmeester; Iudas enRuben, Iosefs broeders; Bode; Simeon en Beniamin, Iosefs broeders; Farao, Koning van Egypten.

Vertaling van Hugo de Groot Sofompaneas (Worp 1970, II,118).

Moderne uitgave WB III, 431-483.

AUB: 196D6 en Ned. Sem.; BM: 11755.aa.38. (5.); BN: Yi.1092; *MNL: 1501A25.

Van Eemeren 1981, 28; Ter Meulen en Diermanse 1950, 162-169; Smit 1956, 154-173; Unger 1888a,nr. 216-233; Worp 1920, 94,95,106,109,125,144,145; Worp 1970, I,272.

265

I.V. VONDELS // GYSBREGHT // VAN // AEMSTEL, // d'Ondergang van zijn stad en zijnballingschap. // TREVRSPEL. // Vrbs antiqua ruit. // (vignet: een sfeer met links Chronos met zijnzeis en rechts Herakles met zijn knots, met onderschrift ‘INDEFESSVS AGENDO’) // t'AMSTERDAM, // By WILHELM BLAEV. // cI I CXXXVII.

O - A - I - P

O: aan Huigh de Groot.I: Kort Begriip.


183

A:Voorspel (aan het bestuur vanAmsterdam);Op den nieuwen Schouwburg aanNikolaes vanKampen.

P: Gysbreght van Aemstel; Willebrord, Vader van 't Kathuizers Klooster; Arend van Aemstel,Gijsbreghts broeder; Vosmeer, de spie; Rey van Amsterdamsche Maeghden; Willem van Egmont,veldheer; Diedrick van Haerlem, maerschalck; Hoplieden; Poortier van 't Klooster; Rey van Edelingen;Badeloch, Vrouw van Aemstel; Broer Peter, deken; Bondtgenooten; Rey van Klaerissen; Gozewynvan Aemstel, Bisschop van Uitrecht; Klaeris van Velsen, abdis; Rey van Burghzaten; Bode;Vlughtelingen; De heer van Vooren met den trompetter; Adelgund, Gijsbreghts dochter; Veenerick,Gijsbreghts zoontje; Rafael, een der zeven Engelen.


Moderne uitgave door W.A. Ornée (Vondel 1975b), WB III,514-600 en door T. Terwey, C.G.N. deVooys en L.M. van Dis (Vondel 1974b).

AUB: Kamer I; BM: 11755.b.66; BN: Yth.66581; KB: VI 36.698 A; KH: 448K37; *NUB: 110C3119;UBG: BL75959.

Albach 1935; Albach 1937a; Albach 1937b; Van der Blom 1975; Bomhoff 1950, 161; Bruch 1932;Van Eemeren 1979; Van Eemeren 1981, passim; Hellinga 1968; Hummelen 1967, 44-49; Johannessen1971; Johannessen 1979, 289-290, 298-299; De Jong 1952, 15-16; De Leeuwe 1964; Molkenboer1937; Oey-de Vita 1973; Rens 1966, 253,257; Rens 1969, 96-100; Scholz-Heerspink 1975; Simons1931; Smit 1956, 174-219; Smits-Veldt/Teusink 1978, 21-27,30,70-71; Sterck 1932; Sterck 1937b;Unger 1888a, nr. 236-286; Vondel 1975b; Te Winkel 1973, I, 440-449; Worp 1892, 299; Worp 1920,passim; Worp 1970, II,508.

266

I.V. VONDELS // ELEKTRA // van // SOPHOKLES. // TREVRSPEL. // Sola Sophocleo tua carminadigna cothurno. // Ghespeelt in de Amsterdamsche Schouwburgh, in November, 1640. // (vignet:waterput met devies ‘ELCK ZYN BEVRT’) // t' AMSTERDAM, // - // Gedruckt by Nicolaes vanRavesteyn. // - // Voor Dirck Cornelisz Hout-haeck, Boeckverkooper // op de Nieuwe zijds Kolck,Anno 1639.

O - B - I - P - I(n)

O: aan Maria Tesselscha Roemers.B: Aulus Gellius in het zevenste boeck, en vijfde hoofdstuk van zijn Attische nachten; Justus Lipsiusin het eerste boeck der Standvastigheid.P: Leermeester; Orestes; Elektra; Rey van inlandsche Maeghden; Chrysothemis; Klytemnestra;Aegisth.

Sommige exemplaren hebben op de titelblz. ‘November, 1639’ (Unger 1888, nr. 305).


184


Vertaling van Sophocles Elektra (Worp 1970, II,117).

Moderne uitgave in WB III, 639-707.

AUB: 196D46 en 1451E67); BN: Yi.715; *KB: IV, 58.251.A; LUB: 2143B37; MNL: 1501A24; SBH:76E22:11. (Alle exemplaren dateren van 1639, maar het is niet zeker dat het allemaal eerste drukkenzijn.)

Van Eemeren 1981, 28-29,195; Van Hamel 1973, 220; De Jong 1952, 18-20; Smit 1956, 229-240;Smits-Veldt 1979, 250-254 passim; Unger 1888a, nr. 305-310;Worp 1892, 299;Worp 1970, I,271,273.

267

J.V. VONDELS // MAEGHDEN. // TREVRSPEL. // Υμ ς τ ν ζω, το ς δ τε βλαψω θαν ν.// Mediisque in millibus ardet. // (vignet: waterput met spreuk: ‘ELCK ZYN BEVRT’) //t'AMSTERDAM, // - // Voor Abraham de Wees, Boeckverkooper op den Vygen- // Dam, in't NieuweTestament. In den Jaere 1639.

Kolofon: t'Amsterdam, Gedruckt by Dominicus vander Stichel.

O - I - P - A(n)

O: Opdraght aen Agrippine (v).A: Op de Tweedraght der Christe Princen. Aen Iesus Christus.P: Aquilin, Aertsbisschop van Keulen; Burgemeesters; Bode; Attila, Koning der Hunnen; Juliaen,Veldmaerschalck; Ursul, Koningin van Britanje; Rey van Agrippiners; Beremond, Aerts-offervinder,en Legerwichelaer; Sinte Ursuls Geest; Sint Aethereus Geest.


Moderne uitgave WB III, 708-780.

AUB: 2451E72); BM: 11754.bb.42. (16.); BN:Yi.835; KB:V.B.6774; KH: 443A95;MNL: 1501A13;NUB: 110.C.3120 en TZ.C738; SBA: C87021; SBH: 76E23:3; UBG: BL580031; *UFSIA: Ren Dra.(Alle exemplaren dateren van 1639, maar het zijn niet allemaal eerste drukken.)

Bomhoff 1950, 161; Van Eemeren 1981, passim; De Jong 1952, 22-24; Rens 1965, 213; Rens 1966,254,258; Rens 1969, 101-105; Schönle 1968, 71-76; Smit 1956, 241-262; Smit 1968, 36; Smits-Veldt1979, 250-256, passim; Smits-Veldt/Teusink 1978, 31-34, 72-73; Szarota 1966; Szarota 1967, 147-161;Unger 1888a, nr. 311-319; Worp 1892, 233; Worp 1920, 95, 119; Worp 1970, I,271,273,286.


185

268

J.V. VONDELS // GEBROEDERS. // TREURSPEL. // Fuimus Troës. // (vignet: waterput met spreuk‘ELCK ZYN BEURT’) // t'Amsterdam, by Dominicus vander Stichel. // - // Voor Abraham de Wees,Boeckverkooper op den Middel- // Dam, in't Nieuwe Testament. ANNO 1640.

O - I - P - A(n)

O: aan Geeraerd Vossius.A: Davids Lyckklaght over Saul en zijn zoonen; (in het exempl. SBA tussen O en I: De KoninghlyckeHarp aen Kornelis van Kampen).P: Abjathar; Rey van Priesteren; David; Levyten; Gabaonners; Benajas; Rispe;Michol; DeGebroeders;Mephiboseth.

De opdracht aan Geraerd Vossius is gedateerd 29 november 1639.


Moderne uitgave door K. Langvik-Johannessen en K. Porteman (Vondel 1975a) en WB III,797-878.

KB: V.B.6774; KH: 392H28(1); MNL: 1501A12; *SBA: C43576; UBG: BL50123.

Bomhoff 1950, 161; Van Eemeren 1981, passim; Johannessen 1963, 114-132; De Jong 1952, 20-22;Rens 1965, 211; Rens 1966, 252; Rens 1969, 105-110; Smit 1956, 265-302; Smits-Veldt 1979,257-260; Smits-Veldt/Teusink 1978, 38-41, 76-78; Unger 1888a, nr. 321-329; Vondel 1975a; Worp1892, 299; Worp 1920, 88-145 passim; Worp 1970, I,271,286.

269

J.V. VONDELS // JOSEPH // In DOTHAN. // TREVRSPEL. // Infidos agitans Discordia Fratres. //(vignet: Waterput met spreuk ‘ELCK ZYN BEVRT’) // t'AMSTERDAM, By Dominicus vanderStichel. // - // Voor ABRAHAM de WEES, Boeckverkooper op den Middel- // dam, in 't NieuweTestament. Anno CI I C XL.

O - I - P

O: aan Ioachim van Wickevorst.P: Rey van Engelen; Ioseph; Simeon; Levi; Iudas; Ruben; Vrachtmeester.


Moderne uitgave door J.D.P. Warners en F.L. Zwaan (Vondel 1977), door L. Strengholt (Vondel1974a) en WB IV, 71-147.


186

AUB: 196D25; BM: 11754.bb.42.(4.); BN: Yi.1461; KH: 2105A11(1) en 448L9; MNL: 1501A7;*NUB: 110C312.

Antonissen 1971; Bomhoff 1950, 161; Van Eemeren 1981, passim; Van den Eerenbeemt 1939;Johannessen 1963, 134-140; De Jong 1952, 24-25; Korpershoek 1937; Noë 1952-1953; Rens 1965,213; Rens 1969, 110-116; Smit 1948; Smit 1956, 303-354; Smits-Veldt 1979, 260-261;Smits-Veldt/Teusink 1978, 42-43, 79-81; Unger 1888a, nr. 334-354; Vondel 1974; Vondel 1977; TeWinkel 1973, IV,192-197; Worp 1892, 299; Worp 1920, 95-145passim; Worp 1970, II,514.

270

J.V. VONDELS // JOSEPH // In EGYPTEN. // TREURSPEL. // Nusquam tuta Fides. // (vignet:waterput met onderschrift ‘ELCK ZYNBEURT’) // t'AMSTERDAM,Gedruct byDominicus vanderStichel. // - // Voor ABRAHAM de WEES, Boeckverkooper op den Middel- // dam, in 't NieuweTestament. Anno CI I CXL.

O - I - P

O: aan Ioan Vechters of Victorijn.P: Rey van Engelen; Joseph; Voester; Staetjoffers; Jempsar; Potiphar.


Moderne uitgave WB IV, 148-208.

AUB: 196E27; KH: 2105A112 en 448L10; LUB: 1091B42; MNL: 1501A11; *NUB: 110C313.

Van Eemeren 1981, passim; Johannessen 1963, 140-150; De Jong 1952, 25-26; Rens 1965, 213; Rens1969, 116-119; Smit 1956, 355-385; Smits-Veldt/Teusink 1978, 44-46,82-83; Unger 1888a, nr.355-370; Te Winkel 1973, IV,197-198; Worp 1892, 299; Worp 1920, 72,95,106,109,119,144,145;Worp 1970, II,514.

271

J.V. VONDELS // PETER // en // PAUWELS. // TREVRSPEL. // Tantae molis erat ROMANAMcondere GENTEM. // (vignet: waterput met spreuk ‘ELCK ZYN BEURT’) // t'AMSTERDAM, (g)Gedruckt by Dominicus vander Stichel. (g) // - // Voor Abraham de Wees, Boeckverkooper op denMiddeldam, // in 't Nieuwe Testament. Anno 1641.

O - B - I - P

O: Opdragt aan Eusebia (= Maria Tesselscha Roemers, WB IV, 221).B: Citaat uit Huigh de Groot, Uitlegginghe over de Anti-Christ.


187

P: Simon Toveraer en Elymas, Geesten; Petronel en Plautil, Leerlingen der Apostelen; Peter enPauwels, Apostels; Rey van gekerstende Soldaten; Cornelia, Moeder der Nonnen van Vesta;Aertsofferwichelaer; Domitius Nero, de Keizer; Agrippa, zijn Opperste; Linus, Sint Peters nazaet.

Moderne uitgave WB IV,220-294.

AUB: 196D76 en 689C79 en 2451E515); BM: 11754.bb.42. (14.); BN: Yi.1471; KB: V.B.6774 enV.B.6776; KH: 2105A141 en 946C19 en 448K149 en 448L11; LUB: 2143B313; MNL: 1501A142;NUB: 110C315 en 18.C.24; SBA: C50568 en C87046; SBH: 76E21:13; UBG: BL580028; UBL:*A18902 en A13474.(Alle exemplaren dateren van 1641, maar het is niet zeker dat het allemaal eerste drukken zijn.)

Bomhoff 1950, 161; Van Duinkerken 1966, 95-103; Van Eemeren 1981, passim; De Jong 1952,26-28; Michels 1949; Notermans 1938; Rens 1965, 214; Rens 1969, 119-126; Smit 1956, 386-411;Stuiveling 1967; Unger 1888a, nr. 374-382; Te Winkel 1973, III,485-486; Worp 1892, 299; Worp1970, I,273,286.

272

MARIA // STUART // OF // GEMARTELDE // MAJESTEIT. // (vignet: portret van Maria Stuart,met onderschrift ‘MYN HARTEKENNER ZIT OM HOOGH’) // TE KEVLEN // IN D'OUDEDRUCKERYE. // MDCXLVI.

Gedrukt door Dominicus vander Stichel, uitgegeven door Abraham de Wees (Unger 1888a, 431).

O - I - P - A - A(n)

O: aan Eduart, Palts-grave bij den Rijn.A: Anagramma; Epitaphium; Bijschrift op d'afbeeldinghe vanMaria Stuart; Triomf vanMaria Stuart(n); Getuygenis uyt Kamdeen (n); Voorbyganger (n); Grafschrift en Grafdicht door Koning Jakobus(n); Klaghte over de weerspannelingen in Groot Britanje (n); Grafschrift uyt Vondels Poëzye (n).P: Biechtvader; Melvin, Hofmeester; Burgon, Lijfarts; Rey van Staetjofferen; Maria Stuart, Monarchevan Groot Britanje; Kenede, Kamenier; De Graven, Halsrechters; Paulet, Slotvooght.

Moderne uitgave WB V, 162-238.

AUB: 2451E611); BM: 11755.e.60. (13.); BN: Yi.1479; KB: V.B.6777 en V.B.6774; KH: 2105A145en 448K104; LUB: 2143B314; NUB: 110C3122 en 306C593 en 18C31 en 18C.914; SBA: 87023;SBH: 76E23 en 128A22:1; UBG: BL50125 en BL75955 en H7635 en BL343aa en BL530020; UBL:A18902 en A13474 en Bib. Theologie; *UFSIA: Ren Dra. (Alle exemplaren dateren


188

van 1646, maar het is niet zeker dat het allemaal eerste drukken zijn.)

Bomhoff 1950, 161; Van Eemeren 1981, passim; Flemming 1929, 116-120, 184-189; De Jong 1952,43-45; Rens 1965, 214; Rens 1966, 254, 257-260; Rens 1969, 126-128; Smit 1956, 412-445; Szarota1967, 216-233; Unger 1888a, nr. 431-439; Verhofstadt 1969, 393-297; Te Winkel 1973, III,494-496;Worp 1892, 299; Worp 1920, 119-120; Worp 1970, II,520.

273

I.V. VONDELS // LEEUWEN- // DALERS. // LANTSPEL. // PAX OPTIMA RERUM. // (vignet:waterput met spreuk ‘ELCK ZYN BEVRT’) // t'AMSTERDAM, Gedruckt by Jacob Lescaille. // - //Voor Abraham de Wees, Boeckverkooper op den Middeldam, // in 't nieuwe Testament, in't jaerM.D.C.XLVII.

O - I - P

O: aan Michiel Le Blon.P: Kommeryn, Vredegunts minnemoeder; Blinde Wouter, Roeper, en bode; Adelaert, Lantskroonsvoesterkint; Hageroos, Groote Vrericks voesterkint; Rey van Leeuwendalers; Heereman, Heemraetvan de Zuidtzijde; Volckaert, Heemraet van de Noortzijde; Lantskroon en Vrerick, Heerschappen;Warner en Govaert, Huismans; Velleede, Priesterin en Waerzeggerin van Pan; De Wildeman; Pan,Vee-en-jaghtgodt.

Een aantal exemplaren van de eerste druk hebben een gecorrigeerde datum 1648.

Moderne uitgave WB V,261-353, Vondel 1948, 69-199;

AUB: 2451E613); BM: 11754.bb.43 (14.); BN: Yi.804; KB: V.B.6774; KH: 448K153 en 863E49(9);LUB: 2143B316; MNL: 1501A5; NUB: 110C3123 en 306.C.595 en 18C32; UBG: BL580013; UBL:A18902 en *A13474.(Alle exemplaren hebben de datum 1647, maar het is niet zeker dat het allemaal eerste drukken zijn.)

Van Eemeren 1981, passim; Geerts 1934; De Jong 1952, 48-51; Rens 1966, 254-255; Rens 1969,129-130; Schönle 1968, 56-59; Smit 1956, 446-495; Unger 1888a, nr. 444-454; Verkuyl 1971, 452-456;Vondel 1948; Te Winkel 1973, III,155-156,496-497; Worp 1920, 95; Worp 1970, I,405-408.


189

274

I.V. VONDELS // SALOMON. // TREURSPEL. // Quantum mutatus ab illo! // (vignet: waterput metonderschrift ‘ELCK ZYN BEURT’) // t'AMSTERDAM, Gedruckt by Jacob Lescaille. // - // VoorABRAHAM DE WEES, Boeckverkooper op den Mid- // deldam, in 't Nieuwe Testament, in 'tVredejaer 1648.

O - I - P

O: aan Iustus Baeck.P: Wetgeleerde; Ithobal, een Sidonisch Hofpriester; Rey van Jerusalemmers; Sidonische Hofjoffers;Sidonia, de Koningin; Salomon, de Koning; Benajas, Veltheer en hooft der lijfwacht; Sanhedrin, DeBreede Raet; Sabud, 'sKonings Vertrouweling; Sadock, d'Aertspriester; Nathan, de profeet.

Moderne uitgave WB V,373-449.

AUB: 196D55 en 2451E513; BM: 11755.e.59. (14.); BN: Yi.1649; KB: V.B.6774; KH: 448I113;LUB: 2143B315; *MNL: 1501A10; NUB: 221.C.133 en 110C316 en 18.C.915; SBA: C60631 enC87029 en C87028; SBH: 76E21:2; UBG: BL343bb en BL530013 en BL75957 en BL580027; UBL:A13474 en Bib. Theologie.(Alle exemplaren hebben de datum 1648, maar het is niet zeker dat het allemaal eerste drukken zijn.)

Van Eemeren 1981, passim; Johannessen 1963, 151-164; Johannessen 1979, 300; De Jong 1952,53-54; Molkenboer 1934; Rens 1965, 215; Rens 1969, 131-134; Smit 1970, 11-53; Unger 1888a, nr.458-464; Worp 1920, 95,106,111,125,144; Worp 1970, II,529.

Isaac (de) Vos

NNBW III,1346.

275

IEMANT // EN NIEMANT, // Gerijmt door // ISAAC DE VOS. // (vignet: salamander in vlammenmet onderschrift ‘PERSEVERANTER’) // T'AEMSTELDAM, // By Jacob Lescaille, Boekverkooperop den Middeldam, in 't // Schultboek, in 't jaer MDCXLV.

O - E - P

O: aan Dirck Pietersz Brugman.E: Nut en schaedelijck, (= J. Lemmers); Jan Meerhuysen, Oordeelt na 't voorbeelt; Quo doctior, eoperversior; Post nubila Phoebus, (= Is. Burchoorn?).P: Speelders: Iemant; Elck-een; Niemant; Niemendal; Eygenselfs; Waerheyt; Rechtveerdicheyt;Ioncker Gnor, den Drost; Iuffrou Diewertje, sijn Vrou; Katelijn, de Meyt; Rutgert, de knecht;Lodewijck, de boel van Iuffer Diewertje; Hans Yservresser, een Hoochduytse Ioncker; Ioost, zijnknecht; Man; Vrou; 1 Burger;


190

2 Burger; 1,2,3, en 4 Boer; Floris Fransen; 1 en 2 Boerin; Cipier; 1,2,3 en 4 Gevangen; Priester;Koster; 1,2 en 3 Schepen; Knecht van Eygenselfs.


Vertaald uit het Duits dat op zijn beurt een vertaling is van het Engelse Nobody and Somebody (Worp1970, II, 130).

AUB: 691B77; BN: Yi.760; KH: 30H67; *SBA: C24889; SBH: 128A62:3; UBG: BL7607.

Kalff 1906, V,183; Te Winkel 1973, IV,274; Worp 1883, 67-81; Worp 1920, 97,146,176,197; Worp1970, I,412.

276

Lope de Vega Carpioos // Gedwongen // VRIENT. // In Duyts Gerijmt: // DOOR // ISAAK VOS. //Gespeelt op d'Amsterdamze Schouburgh den // 3. MAY. 1646. // (typografisch ornament) // - //t'AMSTELDAM, // Gedrukt by IAN van HILTEN, Boek-verkooper in de // Beurs-Straat, in degeborduyrde Handt-schoen. ANNO 1646.

P - O - E

O: Toe-eygheningh aan Ian Vos.E: L.D. Fuyter.P: Perzoonen: Turbino, Prins van Ong'ren; Luzinda, Princes van Ong'ren; Rozimondo, Koningh vanOng'ren; Astolfo, Ongaerze Graaff; Lizaura, Zuster van de Graaf; Euandra, Staat-juffer van de Princes;Arnoldo, Velt-heer van Ongeren; Lenato, Capiteyn van de Lijf-waght; Ortenzio, Edel-man van dePrins; Leonizio en Fulgentio, Ongaarze Edellieden; Cotaldo en Rufino, Dienaars van de Prins; Klarinen Pinabel, Dienaars van deGraaf; Theodozio, Koningh van Bohemen;Mauritio, BheemzenHertogh;Gofredo, Bheemzen Graaff; Ernesto, Gouverneur; Cipier; Pagy van den Hertogh; Hans Michel enLouweris, Twee Sodaten; 1 en 2 Helbardier; Schilt-waght; Heraut.

Volgens de opdracht is de vertaling van Jacobus Baroces door Isaak Vos berijmd.


Vertaling van Lope de Vega El Amigo por Fuerza (Worp 1970, II,127).

BM: 11726.f.96; BN: Yg.1515; MNL: 1090B48; *SBA: C24890; SBH: 128A62:1; UBG: BL85596.

Kalff 1906, V,73; Van Praag,44; Te Winkel 1881, 94; Te Winkel 1973, IV,276; Worp 1883, 81-82;Worp 1920, 97,125,145,176; Worp 1970, II,54,127.


191

277

De // BEKLAAGLYCKE // DWANGH // Bly-eindend Treurspel. // In Nederduytsche Rijmen gestelt,// Door ISAAK VOS. // (vignet: wapen van Amsterdam) // t'AMSTERDAM, // - // Gedruckt voorA.K. VAN GERMEZ, by // Gillis Ioosten, in 't jaer 1648.

O - P

O: aan Adriaen Boelens.P: Eduardo, Koninck van Engelandt; Dionisia, Princes van Engelandt; Celinde, Staadt-Iuffer vanDionisia; Henryck, Engelsche Graaf; Oktavio, Graaf van Oxfoort; Fabio, Kapiteyn van 's Koninckxlijfwacht; Klenardo, Gheheymschrijver van deKoningh; Altenio, Eedelman van denKoningh; Iaght-Mrvan de Kooningh; Rudolf, Graaf van Bristol; Rosaura, Dochter van Rudolf en Vrou vanGraaf Henrijck;Mauritius, Soon van Henrijck en Rosaura; Lisaura, Suster van Mauritius; Grimaldo en Belardo,Dienaars van Graaf Hen.; Karel, Kapiteyn van Graaf Rudolfs lijfwacht; Fenicio, Thebandro enBisschop, Soldaten van Rudolf.

Volgens de opdracht is de vertaling van Jacobus Baroces door Isaak Vos berijmd.


Vertaling van Lope de Vega La Fuerza Lastimosa (Worp 1970, II,128).

BN: Yth.67304; SBH: 72L55; *UBG: BL85596.

Kalff 1906, V,73,116-117; Van Praag, 50-51; Te Winkel 1881, 94-95; Te Winkel 1973, IV,276; Worp1883, 82-89; Worp 1920, 97,145,176,195; Worp 1970, II,54,128.

Jan Vos

MEW IX,206-208; NNBW III,1346.

278

ARAN en TITUS, // OF // Wraak en Weerwraak: // TREURSPEL // Van // IAN VOS. // (gravure:slottoneel) // t'AMSTELREDAM, (g) Gedruckt by Dominicus vander Stichel. (g) // - // Voor AeltjeVerwou, Weduwe van Balthazar van Dorsten, Boeckverkoop- // ster op de Middeldam, in 'tSchuldtboeck. Anno 1641.

O - E - I - P - E

O: Opdraght aan Caspar van Baerle.E: Caspar van Baerle; J. vander Burgh; Vechtersen; Yver, (= Samuel Coster (?), Vos 1975, 493).


192

P: Saturninus, Rooms Keyzer; Marcus Andronicus, Broeder van Tit. An.; Titus Andronicus, RomeynsVeldheer; Lucius, Oudste zoon van Tit. Andron.; Pollander, Melanus, Claudillus en Gradamard, zonenvan Tit. Andron.; Ascanius, 't Zoontje van Lucius Andron.; Roselina, Dochter van Tit. Andron.;Bassianus, Keyz. Broed. en Vryer van Roz.; Thamera, Koningin van Godland, Keyzers Bruyd, enArans boel; Quiro en Demetrius, Zoonen van Thamera; Aran, de Moor, der Gotten Veldheer;Leeuwemond,Wichelaar; Quintus, Staetjongen vanAran; Tacitus, Boode; Rey van Roomsche Borgers;Rey van Tempeliers; Rey van Gotten; Rey van Roomsche Jofferen; Rey van Andronicenzer Jofferen.

Première A.S. 30 september 1641. Volgens Worp 1915 zou het stuk reeds in 1638 opgevoerd zijn.

Moderne uitgave door W.J.C. Buitendijk (Vos 1975, 99-215).

AUB; BM: 11754.bb.41. (l.); BN: Yi.1491; KH: 447G96; SBA: C50569; *UBG: 119B10.

Braekman 1968; Van Hamel 1973, 219; Hummelen 1967, 31-34; Kalff 1906, IV,449-450, V,113-116;Kalff 1915b, 213-217; Knuvelder 1971, 356-360; Rens 1976b, 47-53; Van Selm 1976; Smit 1968,36-37; Verkuyl 1977; Vermeer 1972; Vos 1975, 47-97, 493-497; Wagner 1913; Te Winkel 1973,IV,218-227; Worp 1879, 39-60; Worp 1892, 240-243; Worp 1915; Worp 1920, passim; Worp 1970,I,296-299.

Meynert Pietersz Voskuyl

NNBW III, 1351-1352

279

M.P. VOSKUYLS // BELLARIA // EN // PANDOSTOS // Treur-Spel. // EERSTE DEEL. // (gravure)// t'AMSTELREDAM, // - // (g) Gedruckt voor (g) Dirck Cornelisz Houthaeck, (g) Boeck-verkooper// op de hoeck vande Nieuwe zijds Kolck / in 't Bourgoens // Kruys / (g) ANNO 1637.

O - E - P - V

O: aan Iohan Holthuysen.E: I. van Arp, Tijt leert; I. Meures.V: Aen de Rijm-lievers (v).P: Pandosto, Coningh van Egypten; Franion, zijn Camerlingh; Egistus, Coninck van Cicilien; 2 Pagienvande selve Coningh; Een Toornwachter; Barbas, de Cancelier van Egypten; Redolphus, deStadthouwer; Bode, in 'tselve Rijck; Bellaria, de Coningin van Egypten; Garinter, de jonge Prins vanEgypten; Gallanus, de Sepier; Porrus, een herder; Mopsa, zijn Vrouw; Bisschop met eenige Iongetjesint wit; Apollo, Godt van Delphos; Badard, een Edelman.


193

In de opdracht aan Johan Holthuysen zegt Voskuyl dat dit spel in 1624 geschreven is.

AUB: 690F82; BM: 11754.g.50; BN:Yi.1504; GUB;KH:M109C8; LUB: 646H674); *SBA:C257277;SBH: 127A2:1 en 128A64:1; UBG: BL7101; UUB.

Kalff 1906, V,105; Te Winkel 1973, III,159; Worp 1895b, 85-89; Worp 1970, I,378-379; Zuidema1905b, 272-273.

280

M.P. VOSKUYLS // DORASTUS // EN // FAUNIAAS // Treur-bly-eyndend' Spel. // HET TWEEDEDEEL. // (gravure) // t'AMSTERDAM, // - // (g) Ghedruckt voor (g) Dirck Cornelisz. Hout-haeck,(g) Boeck-vercooper // op de hoeck vande Nieuwe zijds Kolck / in 't Bourgoens // Kruys / Anno (g)1637.

O - E - P

O: aan Margareta Holthuysen.E: I. v. Arp, De tijd leert; I. Lemmers, Nut en schaedelijck.P: Porrus, een Herder; Mopsa, sijn Vrouw; Egistus, Coninck van Sicilien; Dorastus, Prins vat Sicilien;Sijn Pagie; Philander, een Herder; Faunia, een Herderin, en die Coninckx Dochter van Egypten; Tijter,een Herder; Laura, een Herderin; Phillis, een Herder; Astrea, een Herderin; Magnus en Franion,Edelieden; Caponio, Dorastus sijn Camerlingh; Ieronimo, de Doctor; Olef en Laris, Twee Boeren, deburen van Porrus; Twee oft drie Matroosen; Pandosto, Coninck van Egypten; Barbas, en Rodolfus,Twee Edelieden; Pagie; Scherf-rechter.

Deel I zie 279.

In de opdracht aan Maria Holthuysen zegt hij dat hij het stuk geschreven heeft toen hij in dienst wasvan haar vader. Het is dus niet onwaarschijnlijk dat ook dit stuk dateert van 1624. (cfr. 279)

AUB: 690F20; BM: 11754.g.51; BN: Yi.1505; KB: 8ecl.XIII,C,Gram.; KH: 8F20 enM109C8; LUB:646H673); *MMW; MNL: 1098B62; SBA: C257278; SBH: 127A2:2 en 128A64:2; UBG: BL7101.

Kalff 1906, V, 105; Te Winkel 1973, III,159; Worp 1892, 142; Worp 1895b, 89-93; Worp 1970,I,378-380; Zuidema 1905b, 273.


194

281

M.P. VOSKVYLS // Tragische Comoedie // VAN // DON CAREL // VAN CASTILIEN //Met den// (g) Prins van Portigael. (g) // Ghespeelt op de Amsterdamsche Camer, Ao. 1635. in Februarij. //(gravure) // t'Amsterdam, // - // (g) Voor (g) Dirck Cornelisz Houthaeck, (g) Boeckvercoper / woonen=// de op de Nieuwe-zijds Kolck / in 't Borgoens Cruys, (g) ANNO 1635.

O - E - I (v) - P

O: Toe-eygheningh aan Anthoni vander Horst.E: A.V. Horst, 'tMoet verwacht zijn; I.V. Arp, De tijdt leert.P: Isabella, Coninginne van Spangien; Twee Staet-Iuffers; Don Carel van Castilien; Coninck vanSpangien; Zijn Dienaer; Pagie; Iesuyt; Heraut, een afghevaerdichde van Vranckrijck; Anthonio,dienaer van Don Carel; Post, een Posteljon; Adelaert, Velt-Overste van Vranckrijck; Prins vanPortigael; Leonora, Princesse van Castilien; Huysman;Met sijn wijf; Pandora, Camenier van Leonora;Scherprechter; Adel twee of drie.

Opgevoerd in februari 1635.

AUB: 691B92; BN: Yi.1506; *KH: 448J46; UBG: BL71011 en BL83003.

Kalff 1906, V,109; Van Praag 245; Te Winkel 1974, III,158; Worp 1895b, 79-83; Worp 1970, I,378;Zuidema 1905b, 273-274, 276-277.

282

M.P. VOSKVYLS // Kuyssche // ROELANDYNE // (g) Bly-Eynde-Spel. (g) // Op de Reghel: // (g)Onghesien ken gheschien. (g) // Ghespeelt op de Amsterdamsche Kamer, Anno 1636. // (gravure) //t'AMSTERDAM, // - // (g) Voor (g) Dirck Cornelisz. Houthaeck, (g) Boeckvercooper / woo= // nendeop de Nieuwe-zijds Kolck in 't Bourgoens Kruys / (g) Anno 1636.

O - P - V

O: aan Mr. Steven, Willem Hooft, Iohan Meurs, Heereman Dirckxsz.V: Voor-reden op de Vertooningh (v).P: Prins Lodewyck van Normandye; Princes Dorothea, zijn suster; Roelandyne, een Borghers dochter;Ferdinando, een Edelman van Lodewyck; Princes Camilla, haer beyder Moeder; Prins Balthasar, vanEnghelandt; Sijn Dienaers; Robbert, sijn Edelman;Margriet, een oude Vrouw; Een Pagie; Een Lakay;Twee Choorsangertjes.

De opdracht is gedateerd 21 october 1635.

Opgevoerd in 1636.


195

*AUB: 691B47; BM: 11754.bbb.69; BN: Yi.1509; KH: 448J45 enM109C8; LUB: 646H671); MMW;SBH: 128A64:6; UBG: BL71014.

Te Winkel 1973, III,158; Worp 1895b, 83-85; Worp 1970, I,378; Zuidema 1905b, 274.

283

M.P. Voskuyls // TRAGISCHE -COMEDI // van de Boelerende // AVANTVRADE, // met de kuysche// FLORINDE. // (g) Op de Reghel: (g) // Hy spieghel hem sacht, die hem Spieghel aen een ander. //(gravure) // t'AMSTERDAM, // - // Gedruckt by Nicolaes van Ravesteyn. // - // Voor Dirck CorneliszHout-haeck, Boeckverkooper // op de Nieuwe zijds Kolck, Anno 1639.

Onder het stuk: Actum desen 29sten Iulij 1638. In't Schip // Rhijnberck aen 't Vinesche gat boven //Rees, ter wacht.

V - P

V: Voor-reden (v).P: Cupido; Avanturade, Huysvrouw van Romio; Amador, sijn Camerlingh; Tyter, een Herder; Galathea,een Herderin; Coridon, Philida, Dayphilo en Laura, Herders en Herderinne; Romio, Ridder; Dienaervan Romio; Docter; Perida, Camenier van Avanturade: Rodrigo, Ambassadeur van de ConinckAlphonso; Sijn Dienaer; Schiltwacht van Romio; Florinda, Rodrigos Huysvrouw; Paulina, Coningin;Alphonso, Coninck van Napels; Longino, Conincks Edelman; Twee Pagien des Conincks; Dorothea,Camenier van Florinde.

AUB: 694F99; BM: 11754.bbb.70; BN: Yi.1507; GUB; KH: 447G194; LUB: 1504G3;MMW; *SBA:C257276; SBH: 127A2:4 en 128A64:5; UBG: BL71012; UUB.

Te Winkel 1973, III,158; Worp 1892, 190; Worp 1895b, 249-254; Worp 1970, I,380-381; Zuidema1905b, 274-275.

284

M. VOSKUYLS // (g) Ouden ende Jonghen (g) // HILLEBRANT. // BLY-EYNDE-SPEL. // Op deReghel: // Om veel te versoecken vaeck elck wel ghemoet is, // Doch eyndelijck pooght yder weer tezijn daer by [sic] gebroet is. // Gespeelt op d'Amsterdamsche Schouburgh, den 30 Ianu. 1639. //(gravure) // T'AMSTELREDAM, // Gedruckt by Nicolaes van Ravesteyn. // - // Voor Dirck CorneliszHout-haeck, Boeckverkooper, // op de Nieuwe zijds Kolck, Anno 1639.

I(v) - P

P: Ouden Hillebrant; Hanssop, syn Dienaer; Hertogh Abeloen; Ioncker Diederick; Jongen Hillebrant;Syn Pagie; Vredelyn, dochter


196

van Abeloen; Felicia, haer gespeel, en Suster van Diederick; Joncker Adelaert, een Vryheer oftMarck-Broeder; Syn Dienaers, Ses ofte seven in 't ghetal; Hertoginne Vrou Goedele; De Landt-Drostmet sijn Dienaers; Een Heremyt.


AUB: Port.-ton. 59-12; BN: Yi.1510; KH: 504A64 en M108C86; LUB: 646H672); *MMW; SBH:128A64:7 en 127A2:7; UBG: BL71015.

Hummelen 1967, 42-43; Kalff 1906, V,106,108; Te Winkel 1973,, III,132; Worp 1895b, 241-248;Worp 1970, I,380; Zuidema 1905b, 275-276.

285

M.P. Voskuyl, // FIAMETA, // Treur-Bly-eynde-Spel, // (g) Op de spreuck / (g) // Den sweep derongenadige, Geesselt haer vaeck selve. // (vignet: wapen van de Academie, met onderschrift ‘DoorYuer in liefde Bloiende’.) // t'AMSTERDAM, // - // VoorDirck Cornelisz Houthaeck, Boeck-verkooper// op de Nieuwe zijdts Kolck, Anno 1640.

Kolofon: (vignet: Elias door de raven gevoed, met randschrift ‘PERFER ET OBDVRA’) //t'AMSTERDAM, // - // Ghedruckt by Nicolaes van Ravesteyn, // Anno 1640.

O - P

O: Toe-eygheningh aan Christina Salms.P: Heliodoor, Soon vanden Hertogh; Sophia, Camenier; Fiameta, Rijcke Edel joffer; Hertogh; Urbano,Edelman; Hertogin; Pallesteyn, haer Dienaer; Sepier; Twee Dienaers vanden Hertogh; Pamphillo,Minjon vanden Hertogh; Silla, sijn Suster; Cupido; Diana; Doctoor; Bruno, Dienaer van Pamphillo;Stadt-houder; Twee Dienaers; De Tydt.

AUB: 689C121 en Port.-ton.59-3; BM: 11754.g.52; BN: Yi.1508; GUB; KH: 447G195 enM109C87;*MMW; MNL: 1091.B.79; SBH: 127A2:5 en 128A64:4; UBG: 71013; UUB.

Hummelen 1967, 43; Kalff 1906, V,105,107,108; TeWinkel 1973, III,158-159;Worp 1895b, 254-258;Worp 1970, I,381; Zuidema 1905b, 276.


197

Job van de Wael

NNBW IV,1431-1432.

286

SCHIEDAMS // Rood Roosjens // SPEL, // (g) Van // David ende Goliath, // Op de Vraghe; (g) //VVat eer den PRINS behoort, die syn vyandt bestrede, // met Waep ‘nen overwon’, en braght‘tghemeent’ tot vrede. // (vignet: blazoen van de Schiedamse rederijkerskamer met spreuk ‘AENSIETDE IONCHEIT’) // TOT ROTTERDAM, // - // (g) By Matthijs Bastiaensz / Boecverkooper op 't //Steygher in Josephus: (g) Anno 1619.

O - P - A(n)

O: aan Maurits van Oranje.A: Vijf vierlingh Bedanckens; Een achtendeel Afscheyds.P: Goliath; I. Philisteen; 2. Philisteen; Saul; Ionathan; Isay; Eliab; David; Isralijtische Vrouwen;'tRood Roosjen.

AUB: 687D43; BM: 11754.bbb.71; KH: 760E42 en 12G15 en 229K65; *MNL: 1090B34; SBH:73G7:12; UBG: BL7790.

Bromberg 1967, 14-15; Coigneau 1980, 189; Van Hamel 1973, 126; Kalff 1906, V,87-88; Proost1933, 117; Rens 1977a, 92,233; Te Winkel 1973, III,143; Worp 1892, 132-133; Worp 1970, I,262.

I.I. van Wassenburgh

NNBW V, 1101.

287

HISTORIAALSPEL // (g) van Koningh // Reynier van Norwegen // ende de schoone (g) Langerta,// (g) ghetrocken // Wt het vyfde deel der Tragischer-Historien / // Het derde (g) // Speel-wys in rijmghestelt. // Door I.I. Van Wassenburgh. // (vignet: nederdaling van de H. Geest, met het devies ‘METMINNEN VERSAEMT’) // (g) By Abraham Migoen Schoolmeester inden Rijstuyn. (g)

P: Den Koninck Troo van Sweden; Goeden Raat en Quaden Raat, twee Raadsheren; Veld Overste;Heraut; Pagie; Een singhende Choor; een sprekende Choor; Koningh Reynier van Denemercken; DenAdeldom vanDenemercken; Lantgertha; D'eerste en TweedeHeldin; De vader van Langertha; Frijdlief,de Soon; de Dochter; Trompetter; Tamborijn.

De uitgever Abraham Migoen te Rotterdam was werkzaam van 1610-1614. Worp dateert het stuk op1613 (Worp 1970, I,360). Volgens Gruys en DeWolf 1980 wasMigoen werkzaam van 1610 tot 1617.Het is dus niet onmogelijk dat het stuk van latere datum is.


198

AUB: 687D27; BM: 11754.bb.28; BN: Yi.1204; *MNL: 1090B49; SBH: 73G7:13.

Kalff 1906, V,91-92; Rens 1977a, 79,233-234; Worp 1920, 47-48; Worp 1970, I,360.

I. van Wevelinchoven

NNBW X, 1187.

288

I.V. Wevelinckhovens // ELPENOR // En // RODOPE, // Bly-eyndigh-Spel. // DE LIEFDE WINTHET AL. // (vignet: een open boek) // TOT GORINCHEM. // - // (g) Voor (g) Ian Willemsz. (g)Boeck-verkooper woonende // aen de Mart inden vergulden Boom / // Anno / (g) 1643.

I - P

P: Elpenor; Cleandre; Rodope; Circe; Coningh; Een Dief; Serinde; Miramond; Vroegh bedorve;Grimdamas; Miramijt; Mopsame; Tooveraer; Een Dienaer; Offer-vinder.

AUB: 687D7; BM: 11755.b.73; KH: 448J106 en 8F53; *LUB: 1199E28.

Van Hamel 1973, 126; Worp 1892, 243; Worp 1970, I,384.

Joris de Wijze

NNBW V,1154.

289

DE VRYAADIE // VAN // LACTANCE // EN // NICOLE // Door I. De Wiise. // Vertoont op deAmsterdamsche Schouburgh, // den 8. Maert 1646. // (vignet: wapen van Amsterdam) //t'AMSTERDAM, // - // Gedruckt by Cornelis Iansz. Boeck-verkooper, aen de Nieuwe- // Kerck, by't Grootschool, in't jaer MDCXLVI.

I - P

P: Nicole; Lactance, Verlooft aen Nicole, vryer van Catelle; Catelle, Vrijster van Lactance; Pizo,Broer van Nicole; Geeraerd Lanzetti, Vader van Catelle, vryer van Nicole; Ambrosius, Vader vanPizo en Nicole; Ambrosia, Voedster van Nicole; Lavinia, Dienstmaerte van Catelle; Lorenso, Iongenvan Ambrosius.



199

*AUB: 691B105; BM: 11755.cc.58(1.); BN: Yth.66681; KH: 447G181; SBH: 127A6:2.

Worp 1970, I,385.

290

VOORZIGTIGE // DOLHEIT, // HOF-SPEL. // Qui nescit simulare, nescit Regnare. // (vignet: tweezittende figuren met onderschrift ‘D’ een lacht en d'ander schreit.) // t'AMSTELDAM, // - // Gedruktby Ian van Hilten, Boekverkoper in de Beurstraat, in de // geborduurde Hantschoen. ANNO 1650.

O - V - I - P

O: Opdracht aan Maria Spiegels, echtgenote van Geeraard Schaap door Joris de Wijze.V: Aen den Lezer.P: Anthony, koning van Albanien; Morosin, een graaf, broeder van Lucinde; Lucinde, bemint vanden koning; Rosania, stiefmoeder des konings; Dimardo, een hartog en veltheer; Tancredo en Domicio,Twee graven; Finardo, Hofmeester des konings; Celio, kamerling; Tebandro en Cloro, Tweestaatjongens; Filippo, 'thooft der gemeente; Robbrecht, des konings drankbereider; Reyntje en Floris,Twee lijfwagten; Zargiant; 1., 2., 3. en 4. Albanoiser soldaten; Ergastus, een harder; Tirsus,hardersjongen.


Vertaling van Lope de Vega El Cuerdo Loco (Worp 1970, II,127).

AUB: Port.-ton. 59-5 en 694G38; BM: 11755.cc.58.(2.); BN: Yi.939 en Yi.1516; KH: 448H113 en760E68; *MNL: 1091B125; SBH: 127A6:1 en 127A7.

Van Praag, 47; Te Winkel 1881, 103; Te Winkel 1973, IV,276; Worp 1920, 97, 145,176; Worp 1970,II,54,127.

Jan de Witt

NNBW III,1459-1468.

291

I.I.Z.D.W.D.I. // HORACE. // Treur-spel. // Tantae molis erat Romanam condere gentem. // (vignet:wapen van Amsterdam) // t'AMSTERDAM, // - // Gedruckt by Gillis Ioosten, // Voor ADAMKARELSZ. // In 't Vreeden Iaer 1648.


200

E - P

E: anoniem.P: Sprekers: Tullus Hostilius, Koninck in Roomen; Horace, den ouden, Rooms edelman; Horace,Soon vanHorace RoomsRidder; Curace, AlbaanschRidder, Bruydegom vanCamille; Valere, RoomschRidder, vryer van Camille; Sabine, Vrouwe van den Iongen Horace, en Suster van Curace; Camille,Bruydt van Curace, en Suster van Horace; Iulie, Roomse Ioffer goede bekende van Sabine endeCamille; Proculus, een ridder uyt het heyr van Roomen; Flaviaan, Hopman in het Heyr van Alba.

I.I.Z.D.W.D.I. wordt verklaard als Jan Jans Zoon de Witt, Doctor Juris (Bauwens 1921, 88).

Volgens Worp 1970, I,344 zou het stuk dateren van 1647.

Vertaling van P. Corneille Horace (Worp 1970, II,120).

BN: Yth.68456.

Bauwens 1921, 86-109; Dijkshoorn 1925, 200; Picot 1876, nr. 943-948; Veegens 1884, 94-105; TeWinkel 1881, 107; Te Winkel 1973, IV,283; Worp 1970, I,344.

C.D. Wittenoom

291A

C.D. Wittenoom's. // Tragi=Comediae. // van // Thiëstes en Anticlia. // Op den regel. // De weerelt iseen spel= toneel, // Elck speelt zijn Roll, en krijght sijn Deel. // (monogram CDW) // In Amsterdam:Geschreven Anno 1639.

I - P

P: Thiëstes, Pools Edelman; Anticlia, Edele Joffrouw; Kooninck van Poolen; Licomedes, Veld=overste;Manilius, Stadthouder; Macrobius, Polibus en Euphorion, Edellieden; Picus, Cooninx Camerlingh;Hippodamia en Scilla, Edelvrouwen; Bisschop; Reij van Maeghden; Cupido.



201

Lucas Zasius

Van der Aa 1852, VII, Z11.

292

L. ZASY // BORGERLIICKE // HVYS-HOUDINGH. // Bly-eyndigh-Spel. // (vignet: wapen vanRotterdam) // TOT ROTTERDAM, // - // Voor Cornelis van Damme, Boeck- // verkooper aendegroote Kerck. Anno 1628.

O - V - E - PR - P - E(n).

O: aan Iacob Corssen door C.V. Damme.V: Voorreden door Cornelis van Damme.E: C.V.R., 'kVerlangh altijt; I. Langh-sweert, t' Swaert moet strijden; P.T. Pycolet, Tghebedt iskrachtigh (3).PR: Prologus.P: Roel en May, dienst Maeght en Dienst knecht; Vader en Moeder des Huysgesins; Outste zone, eenTheologus; Middelste Zone, een Iurist; Ionghste Sone, een onervaren Ionghelingh.

*AUB: 691B104; BM: 11754.g.56; Gemeentelijke Bib. Rotterdam; KH: 448K21 en 8F39; MNL:1090B50; SBH: 128A60:8.

Van Hamel 1973, 53-54,84.

Pieter van Zeeryp

NNBW IV, 1503.

293

ARFLEURA // En // BRUSANGES. // Droef Bly-eyndend Spel. // Door // PIETER van ZEERYP. //(vignet: wapen van de Academie met het onderschrift ‘Door Yver in Liefd' Bloeyende’) // - //t'Amsteldam, Gedruckt by Nicolaes van Ravesteyn. // - // Voor Dirck Cornelisz. Hout-haeck,Boeckverkooper // op de Nieuwe-zijds Kolck, Anno 1646.

O - E - A - I - P

O: aan D.K.E: Jan Meerhuysen, Oordeelt nae 't voorbeelt.A: Sonnet (?).P: Arfleura, een Amasoonsche Edel Ionckvrou; Brusanges, Prins van Canabe, Broeder van Florelle;Florelle, Coningin van Canabe; Dianora, Hertogin in Canabe; Antenor, Camerlingh van Brusanges;Lermelle, suster van Arfleura; Brianges, Prins van Beocien; Rogel, Prins van Griecken, Soon vanFlorisel; Raedt; Bode; Arad, Chamos en Elimas, Neven vanArfleura en Lermel; Antiphus en Iphidaem,Edelen van de Coningin; Nicanor en Rhesus, Dienaers van Dianora; Brusarba, Hof-meester van deConingin; Boer; De Godinne Themis.


202


AUB: 690F117; BM: 11755.b.76; BN: Yi.663; KH: 443A93; MNL: 1098B961); SBH: 128A60:9;UBG: BL5123; *UFSIA: Ren Dra.

Van Hamel 1973, 202; Kalff 1906, V,121-122,308; Worp 1892,250; Worp 1970, I,385, II,30.

293A

Pieter Van Zeerijps // D' EERSUCHTIGE // WRAAK. // 1647.

P: Lionide, staatjuffer van Camilla; Camilla, suster van Leonardus; Celia, nicht van den Hertoch; DonCarel, bijgenaamt Don Jan; Mendosa, dienaar van Don Carel; Leonardus, Hertoch van Florensien;Teodoor, edelman van den hertoch; Arnestus, deMarquis de Cantelmo; Clarin, edelman van Arnestus;Octavio, edelman van Arnestus; Rijcardo, edelman van 'thoff; Astolfo, edelman van 'thoff.


Vertaling (?) van G. de Aguilar Venganza honrosa.


Jakob van Zevecote

MEW IV,466; NBW IV,987-996; NNBW V,1172-1173.

294

IACOBI ZEVECOTI // BELEGH // VAN // LEYDEN. // TREVR-SPEL. // (vignet: man die druivenplukt met bijschrift ‘NON SOLUS’) // TOT LEYDEN, // (g) Inde Druckerije van de (g) ELZEVIERS.// - // Anno 1626.

B - I - P - O

B: Aen de onwinbare Maegt van Leyden door Daniel Heinsius.O: aan Christoffel Dircksen van Nieuwenhove, Huyg Pietersen Coediick;Willem ClaessenWarmont,Gerrit Lantschot en Ian Wevelinckhove.P: Persoonen: De Vrydom; Rey van gevluchte uyt Vlaenderen; Baldeus; Den Honger; Rey vanLeytsche vrouwen; Twee afgeweken borgers; Rey van Leyenaers; Ior. vander Does; Burgemeestervander Werf; Eenen Kleynhertigen Borger; Rey van Leytsche Vrysters; De GoddelickeRechtveerdigheyt.

Moderne uitgave door Ph. Blommaert (Van Zevecote 1840, 217-277).


203

AUB: 589A28; BM: 11755.f.35; BN: Yi.675; KB: II26164; KH: 760E4; MNL: 1098B102; SBH:73E33; *UBG: G7290.

Kalff 1906, IV,49-50; Snellaert 1845, 288; TeWinkel 1973, III, 144-145; Worp 1892, 159-160; Worp1970, I,290-291; Van Zevecote 1840, XIV.

295

Jacobii Zevecotii Ontset van Leyden, Bly-eindich spel. Tot Harderwijck, by Nicolaes vanWieringen,1630.

O - A - I

O: aanWillemBontius, Jacob van Brouchove, Huygh Pietersen Coediick, Daniel Simonse van Alphen,Gerrit Lantschot en Jan Wevelinckhove.A: Aen de zelve achtbare Heeren.P: (geen afzonderlijke lijst): De Vryheyt; Rey van Leyenaers; Boysot met zijn volck; Rey; Baldeus,krijgs-oversten van den Spaenschen Leger; Zynen Vrient; Bode; Jonckheer Van der Does; De Heerenvan Leyden; De Goddelicke Rechtveerdigheyt; Leytsche Vrysters.

Van de oorspronkelijke druk heb ik geen exemplaar gevonden. De bovenstaande beschrijving isontleend aan Van Zevecote 1840, XIV, 279-337.

Moderne uitgave door Ph. Blommaert (Van Zevecote 1840, 279-337).

Kalff 1906, IV 49-50; Snellaert 1845, 289,325; Te Winkel 1973, III,144-145; Worp 1970, I,291.

Reinier Olivier van Zonhoven

Van der Aa 1852, VII, Z19.

296

(g) Blyeindig-Treurspel / // Van 't Gevecht (g) // Der dry Horatien ende Curiatien, ende der Zu- //ster moord Horatij, met des zelven gevolg: // (g) Genomen // Wt (g) Tito Livio (g) Rooms Historyschryver; (g) // Door // REYNIEROLIVIER (g) van Zonhoven. (g) // (vignet: met randschrift ‘MEDIOTVTIS/SIMVS IBIS’) // TOT FRANEKER, // - // (g) Gedruckt by (g) Vlderick Balck (g) Boeckdrucker/ woo- // nende tegenover de Academie / Anno (g) 1616.


204

P: Persoonen: Voor-reden; Libido, een RomeynscheMaget: Horatius, met zijn twee Broeders; Tullus,Koning der Romeynen; Voedster van Libido; Bode; Metius, Velt Heer der Albanen; Curiatius, metzijn twee Broeders; Coenhert, Buytgier en Bloodaard, Albaansche Soldaten; Reye van RomeynscheMaagden; Twee Raads-Heeren des konings Tulli; Ouden Horatius, Vader van de jonge Horatius;Na-Reden.

BM: 11755.b.78; BN: Yi.686; KH: 365J26; *MNL: 1091B87.

Kalff 1906, V,92; Rens 1977a, 83,234; Worp 1892, 136-137; Worp 1970, I,260.


205

Registers


207

Titels

De genre benamingen die de eigenlijke titel voorafgaan zijn buiten beschouwing gelaten.Absaloms Treurspel 226Achab 129Achilles en Polyxena 116Aegyptica 170Aiax 228Alcip en Amarillis 144Albonus en Rosimunda 240Alexander 198Alfreda 48Alphonsus en Genevera 14Amon 16Amsteldamsche Hecuba 252Amsteldamsche Vryage 137Amsterdamsche Juffertjen 241Angeniet 43Appollonius Prince van Tyro 30, 31Aran en Titus 278Arfleura en Brusanges 293Ariane 219Aristobulus 92Asotus 6Aspasia 44Aurelia 210

Baeto 120Baillju van Suydt-Hollandt 100Batavierse Vryagie-spel 188Batavische Eneas 233Battaefsche Vriendenspiegel 126Bedekten Verrader 94Bedroge Bedriegers 135Bedwongen Liefde baert veel onrust' ... 52Behouden Onnooselheyt 2Beklaaglycke Dwangh 277Belegering ende het Ontset der Stadt Leyden 29Belegh van Leiden 294Belegheringhe der Stadt Antwerpen 79Bellaria en Pandostos 279Benoude Belegheringhe der Stad Leyden 78Bewys dat beter is een goeden Crijgh ... 81Biron 213Blinden-Minnaer van Smirne 150Bloedigen Slach van Pavyen 175Boelerende Avanturade 283Borias ofte Wulpsche Minstocht 174Borgerliicke Huys-Houdingh 292

Calasires Sterfdagh 252Captas 15Cara 21Carel de Negende 33Carite en Trasillus 237, 237bisCasandra Hertoginne van Borgonie en Karel Baldeus 192


Casta 90Celion en Bellinde 145Ceyx ende Halcyone 221Chimon 5Chryseide en Arimants 107

De Cid 105, 105bis, 105terClaudius Domitius Nero 169Cloeck-moedighe ende stoute daet van het innemen des Casteels van Breda 80Clorinde en Dambise 229Cloris en Philida 139Constantinus 244Cypriaen en Orania 187

Daphne of Boschvryagie 10, 11, 12Daraide 235David 47David ende Absalon 109David en Goliath 286Diana 136Dido 28


208

Dido en Hyarba 13Don Carel van Castilien 281Don Jeronimo Marschalck van Spanjens 65Doodt van Henricus de Vierde 128Doodt van Julius Caezar 255Dorastus en Fauniaas 280Droeve Julia 214

Edipes en Antigone 8Eersuchtige Wraak 293AElektra 266Elpenor en Rodope 288Esther 22, 91

Faustina 146Ferdinandt en Oratyn 186Fiameta 285Fortunatus Beurs en Wenschhoedt 86Fortunatus Soonen Op en Ondergangh 87

Gebroeders 268Gedwongen Vrient 276Geeraerdt van Velsen 119Gelukkige Bedriegery 177Ghemaeckten Geck 163Geraert van Velsen Lyende 225Gheschil tot Athenen 216Gestrafte Kroonzugt 108Getrouwen Herder 27, 82, 123, 182Gevecht der dry Horatien ende Curiatien 296Goliath 257Gorkomze Kamer (Bly-eind-spel van wegen de) 125Graef Floris en Gerrit van Velsen 51Granida 118Griane 40Griecxsen Amadis 183Gysbreght van Aemstel 265

Haerlemse Belegheringhs Treur-bly-einde spel 83Haet en Nydt 179Hagars Vluchte ende Weder-komste 132Haman 184Harcilia 161Hartoginne van Savoyen 50Hebreeusche Heldinne 106Helena 138Hel en Hemel-vaert van Theodore en Constancy 162Hellevaert van Rodomond 148Helvaert van Iuno 3Heraklius 101Herdersche Ongestadicheyt 55Herdoopers Anslagh op Amsterdam 49Herstelde Vorst 7Hertoginne Celia en Grave Prospero 193Hertoginne van Savoyen en Don Juan de Mendossa 202, 203, 204, 205Het daget uyt den Oosten 253


Hierusalem Verwoest 260Hippolytus 263Hoecx en Cabeliaws 206, 207Hollants Vree- Tonneel 104Horace 291

Iacobus VI. Coningh van Schotlandt 96Ialoersche Studenten 194bisIason ende Medea 222Iemant en Niemant 275Iephtah ende zijn eenighe Dochter 130Ieronimo 23Ierusalems Verwoestingh door Nabuchodonosor 173Iesus Christus 185Iohanna Grey 180Ioodt van Malta 223Iosef of Sofompaneas 264Iosephs Droef en Bly-Eynd'-Spel 247, 248, 249Iphigenia 60, 60bisIsabella 61Ithys 58, 58bisIulius Caesar 159

Jalourse Studentin 194Joseph 20Joseph in Dothan 269Joseph in Egypten 270Juliana en Claudiaen 141


209

Kallefs-Val 63Karel Stuasrt 69Keyser Otto den Derden en Galdrada 189, 190, 191Kinder-Moordt van Herodus 154Klaagende Kleazjenor en Doolende Doristee 98Koningh Konradyn en Hartoogh Frederijck 181Koningh Reynier van Noorwegen ende de Schoone Langerta 287Koningin Elysabeth 157Koninglijken Propheet David 17Kornelia Bentivogli 232Kuyssche Roelandyne 282

La Gitanilla 37Leeuwendalers 273Het Leven is maer Droom 220De Liefde en 'tGeval speelt ... 53Liefdens Behendicheyt 54Lingua 34Livia 167Het Loon dei Minnen 93Lucelle 41Lucidamor en Fluria 66Lucidorus en Lucella 151

Maegden-Spel 133Maeghden 267Margrietje 243Mariamne 166, 250Maria Stuart 272Mays Treur-Bly-Eynde - Spel 211Medea 224Melibea 195, 196, 197Melissa 9Het Moordadich Stuck van Balthasar Gerards 77Moordt begaen aen Wilhem 115Moord der Onnoozelen 165Moordt van Sultan Osman 124

Nassausche Perseus 76Nederlantsche Oorlogen 122Nederlants Treurspel 127

Olimphia 164Olimpias Treurspel 230Onderganck van de Monarchye der Persen 56Onkuysheydt 178Ontschakingh van Proserpina 238Ontset van Leyden 295Ontsettinghe van Bergen op Zoom 258Onvergelijkelijke Ariane 219bisOproers tot Ephesien (Spel des) 215Ouden ende Jonghen Hillebrant 284

Palamedes 261Palene 102Parysche Bruiloft 1


Pascha 259Peter en Pauwels 271Petrus Tryumph-spel 153Piramus en Thisbe 26Polidoor 24Polyxena 62Porphyre en Cyprine 246Prixus, Prins van Theben 3bisProcris 227, 227bis

T'Quaedt syn Meester loont 200

Rampzalige Liefde ofte Bianca Capellis 35Reden-Vreucht der Wijsen 254Reinherte Treurende 251Rijcke- Man 59Rodd'rick ende Alphonsus 39Rodomont en Isabella 199Romeo en Iuliette 242Romilius en Pelagia 88Rosalinde, Hertoginne van Savoyen 36Rosemondt en Raniclis 140Rosilion en Rosanire 147Rosimunda 32, 46

Salomon 172, 274Saul 168Schakinghe van Iudith 64Scipio 152Sigismunda 158Sigismund en Manuella 208, 209Simson 135


210

Sistiliaen 67Slach van Vlaenderen 110Sophompaneas 103Sophonisba 84Sophonisba Aphricana 171Spaensche Heidin 245, 256Spieghel der Eerbaerheyt 70Spieghel der Getrouwicheyt 73Spieghel der Liefden 71Spieghel der Rechtvoordering 72Spieghel der Reynicheyt 74Spieghel des Hoochmoets 75Stommen Ridder 42Styrus en Ariame 239Suavitas 18

Thamars - Ontschakingh 156Theodorus en Dianira 142Theseus en Ariadne 117Thiëstes en Anticlia 291AThimoklea 231Tiisken vander Schilden 57Timbre de Cardone ende Fenicie van Messine 234Timon Misanthropos 155Tirannige Liefde 149bisTirannische Liefde 149Tolimond, Prince van Rodes 4Tranquilli de Mont 85Triumphs-Trompet 89Troost-Spel 121Trouwen Batavier 187Tsamensweringe Catalinae 25ATweede Dochters-speeltjen 134Tweede Lotery, (Spel van Sinnen vertoond op de) 131Tyrus Belegheringhe en Ondergangk 111

Ulysses 176

Veinzende Torquatus 38Verovering van Rhodes met d'onnozele Bloed-schande 218Vervolgde Laura 97Verwerde Hof 95Violense 68Virginia 160Vlissinghen Geus 25Volstandigen Minnaer 236Vonnis van Paris 143Voorzigtige Dolheit 290Vriendts - Spieghel 112Vrou Iacoba Erf-Gravinne van Hollandt 212Vryaadie van Lactance en Nicole 289Vryagie van Alleran van Sacxen en Adelaise 217

Wanckelbaer Fortuyn 99Wraeck-gierigers Treurspel 201


211

Chronologie

In dit register zijn de spelen chronologisch geordend volgens het jaar van uitgave. Wanneer echtereen vroegere datum van redactie of opvoering bekend is worden zij onder dat jaar opgenomen metrespectievelijk een g of o achter hun kengetal.

70, 71(o1596?), 72, 73, 74, 75, 931600:

116g, 187g(?)1601:

112, 117g, 1211602:

2541603:

-1604:

118g1605:

76, 77, 78, 79, 80, 811606:

-1607:

1608: -

-1609:

128g, 129g, 259o.1610:

39g1611:

2, 40o, 45g(?)1612:

57, 119, 234g(?), 287(?)1613:

167g, 2151614:

58, 59, 126, 130, 131o, 168o1615:

41, 113, 114, 127, 132g, 133g(?), 134g(?), 188,189, 296

1616:

30, 31, 60, 60bis, 62o(?), 115, 120g, 190, 191,192, 193, 194, 194bis, 195, 196, 197, 216

1617:

8, 42g, 58bis, 61o, 82, 135, 160, 169, 198, 199,200, 201, 235o

1618:

83, 202g, 203g, 204g, 205g, 2861619:

84o, 226, 227, 246o, 2601620:

23, 227bis, 2281621:

24, 46g, 50g, 161o1622:

26, 43, 124, 136o1623:

110, 170, 258, 279g, 280g(?)1624:

109, 171g, 183o, 213o, 261, 262g1625:

9g, 67g, 174o, 2941626:

111, 175, 238o1627:

51, 63, 137, 172, 206, 207, 225, 263, 2921628:

89, 138, 157g, 173o(?), 176, 239o, 2571629:

10g(?), 11g(?), 12g(?), 100, 162, 163, 184, 243o,244g, 252, 295

1630:


3, 4g(?), 139, 240, 241g(?), 242g(?)1631:

28g, 68, 122, 140, 208g, 209g, 210g, 217, 221,222

1632:

66, 85, 211g, 2141633:

141, 250o1634:

13g, 52o, 56, 103, 142, 153, 164, 264, 281, 282g1635:

53, 99, 143o, 151, 155o, 237, 237bis, 247g1636:

65o, 90, 91g, 248g, 2651637:

54, 55, 92, 123, 212, 249g, 253, 278o(?), 283g1638:

5, 14o, 15g, 47g, 96, 107, 144, 145, 146, 165,266, 267, 268g, 284, 291Ag

1639:


212

3bis, 166, 218, 229, 230, 251, 269, 270, 2851640:

48, 49, 105, 147, 231, 2711641:

16o, 36, 64, 1851642:

17o, 18g, 86, 87, 125, 245, 256g, 2881643:

19o, 38o, 44g(?), 88, 154, 2191644:

29, 33, 97, 148, 158o, 159, 220o, 223, 233, 275,293o

1645:

25, 94, 135Ag, 149, 149bisg, 150g, 156, 178o,219bis, 272, 276, 289

1646:

1g, 20g, 25Ag, 95, 98, 106, 179o, 186, 224o, 273,291g(?), 293Ag

1647:

21g, 34, 104, 180, 236o, 274, 2771648:

22g, 35, 37, 69g, 152o, 177, 181, 232g, 290o1649:

6, 7, 27, 32g, 101, 102, 108, 182, 255.1650:


213

Drukkers en uitgevers

Aertssens, Hendrick 172Amelissz, Ian 23, 24, 235, 258Andriesz, Willem 93

Baerentsz, Hendrick 2Balck, Ulderick 296Bastiaensz, Matthijs 286Beeck, Abraham Iacobsz. van der 9Beecke, Iacobus 28Benningh, Jan 257Berentsma, Barent Adriaensz. 105bisBiestkens, Nicolaas 42, 58bis, 60, 60bis, 61, 62, 160, 190, 191, 194a, 216Blaeu, Willem Jansz. 57, 103, 118, 119, 120, 263, 264, 265Blaeu-Laecken, Cornelis Willemsz. 3, 51, 67, 68, 162, 213, 239, 240, 252Boeteman, Pieter Dircksz 95Bouwensz., Jan 70Breeckevelt, Jan 6Breken-geest, Symon Cornelisz 233Breugel, Gerrit H. van 126Broersz, Joost 90, 92, 147Buck, Herman de 112Burchoorn, Isaac 221, 222

Canin, Jan 217Cappel, Helmich van 125Casteleyn, Vincent 82Chalon, Arent Jansz. 156Christiaens, Willem 151Cloppenburgh, Ian Evertsz. 82, 110, 195, 196, 197, 198, 199Cloppenburgh, Willem Jansz. 62Colom, Iacob Aertsz. 136, 137, 138, 206, 207, 261, 262Cornelison, Adriaen 259

Damme, Cornelis van 292Danckertsz., Cornelis (zie Zeevenhoven)Does, Jan Pietersz. de 153, 154Dorp, Ian Claesz. van 28Dorp, Erfgenaemen van wijlen Ian Claesz. van 223Dorsten, Balthazar van 91Dunwalt, Henderick van 178

Eissens, Augustijn 247, 248, 249Elzevier 294Ernst, Gijsbrecht 96Esch, Hendrick van 159

Fortuyn, Pieter Jansz 25Fransz, Kornelis 113Fries, Bartholomeeus Jacobsz. de 194bis

Germez, A.K. van 1, 149bis, 150, 277, 291Gerritsz, Hessel 175Gerritsz, Jan 117Ghemmert, Weduwe van Jan van 250


Goedesberg, Gerrit van 34, 69, 177Griek, Claudius de 101Groot, Michiel de 178

Haestens, Henrick Lodowijcxsoon van 76, 77, 78, 79, 80, 81Hakendover, David Iacobsz. van 116Hartgersz., Joost 1, 65Heerman, Jacob 48, 107, 165, 166Helmichsz., Adriaen 124Hervelt, Niclaes van 104Heyns, Zacharias 112, 121Hilten, Jan van 35, 94, 276, 290Honthorst, Ulderick Cornelissz. 227Houthaeck, Dirck Cornelisz. 3b, 5, 49, 50, 64, 66, 85, 86, 87, 88, 108, 139, 140, 143, 161, 163,164, 183, 186,


214

208, 209, 211, 212, 219, 229, 230, 231, 232, 242, 255, 266, 279, 280, 281, 282, 283, 284, 285,293Houthaeck, Tymon 108, 186, 232, 255Houwaert, Jacob Pauwelsz. 215Huybrechtsz, Abraham 127Huyssens, Jan 52, 53, 54, 55, 155, 237

Iacobs, Anthony 171, 173Jacot, Johannes 95, 97, 245Ianssen, Ian 109Ianssz, Amelis 99Iansz, Cornelis 149, 289Iansz, Gerrit 241, 244Iansz, Willem (zie Blaeu)Iaquet, Iohannes 25, 91Iaye, Hendrick 246Ioosten, Gillis 150, 277, 291

Keyser, Daniel de 215Koning, Abraham de 130, 131, 135, 190Krul, I.H. 147

La Burght, Mieter de 148Lescaille, Jacob 38, 97, 98, 149bis, 152, 224, 273, 274, 275

Maire, Dirck 123, 251Marcusz, Jan 8Marius, Hendrick Iansz. 9, 10, 11, 12Matthijsz, Hans 70Matthijsz, Paulus 218Meester, Jacob de 254Mesens, Jacob 36, 37Meuris, Aert 30, 31, 83, 84Migoen, Abraham 287Mommert, Jan 220Monincx, Harman Huygensz. 116Morgan, Percevant 188, 189

Naeranus, Joannes 106Nave, Josephus vander 122, 214, 225

Pabrue, Willem Davidsz 89Palensteyn, Jan Jacobsz. 26Pietersz., Dirck 260Plantenburgh, Jacob Dircksz. 236Plasse, Cornelis Lodewijcksz. vander 39, 40, 41, 42, 43, 58, 59, 61, 115, 135, 160, 192, 253

Ravesteyn, Nicolaes van 3bis, 5, 48, 64, 86, 87, 88, 105ter, 107, 148, 166, 182, 219, 229, 230,231, 244, 245, 266, 283, 284, 285, 293Ravesteyn, Paulus van 40, 41, 43, 115, 127, 130, 131, 135, 187, 195, 196, 197, 198, 199, 200,201, 235Roels, Iacob 181, 223Rooman, Adriaen 100

Schaghen, Ian van 217Scheybels, Jan Jacobsz. 44, 218, 219bis


Sergeant, Iacob Thomasz. 164, 243Slyp, Pieter Iansz. 141, 142, 163, 239Spillebout, Lodowijck 7Stael, Michiel 6Stam, Ian Fredericksz. 89Stam, Willem Jansz. 194Starter, Jan Jansen 234Steenwegen, Ian Philipsz, 176Stichel, Dominicus vander 105, 165, 267, 268, 269, 270, 271, 278

Thomassz, Ian 227bis, 228Tongheren, Guilliam van 167, 168, 169, 170Tuernhout, Carel Wernerusz. van 29

Verbrugh, Willem 27Verheul, Ioost Iansz. 56, 174Verwou, Aeltie (Weduwe van Balthazar van Dorsten) 256, 278Veseler, Ioris 8, 226Voscuyl, Dirck Pietersz. 187, 200, 235


215

Wachter, Jacob Pietersz. 193Waesberghe, Jan van 129Wagens, Bastiaen 180Wees, Abraham de 38, 105, 224, 267, 268, 269, 270, 271, 273, 274Wermbouts, Sebastiaen 184Wieringen, Nicolaes van 295Willemsz, Ian 288Wit, Gysbert de 29Wolffertsz, Ian 259Wolschaten, Geeraert van 237bis

Zeevenhoven, Cornelis Danckertsz. 144, 238


216

Drukkers en uitgevers per plaats

ALKMAAR

Symon Cornelisz. Breken-geestJacob de Meester

AMSTERDAM

Hendrick Baerentsz.Ian BenninghNicolaas BiestkensWilhelm Jansz BlaeuCornelis Willemsz Blaeu-laeckenPieter Dircksz. BoetemanGerrit H. van BreugelJoost BroerszHerman de BuckIan Evertsz. CloppenburghWillem Iansz. CloppenburghIacob Aertsz. ColomCornelis DanckertszBalthazar van DorstenPieter Jansz FortuynKornelis FranszA.K. van GermezHessel GerritszJan GerritszGerrit van GoedesbergMichiel de GrootIoost Hartgersz.Jacob HeermanZacharias HeynsJan van HiltenDirck Cornelisz Hout-haeckTymon HouthaeckAbraham HuybrechtszAnthony IacobsJohannes JacotCornelis IanszGerrit IanszIohannes IaquetGillis IoostenAbraham de KoningI.H. KrulPieter de La BurghtJacob LescailleJan Marcusz.Hans MatthijszPaulus MatthijszPercevant MorganIosephus vander NaveWillem Davidsz PabrueDirck Pietersz.Cornelis Lodewijcksz vander PlasseNicolaes van Ravesteyn


Paulus van RavesteynI.I. SchipperIacob Thomasz SergeantPieter Iansz SlypLodowijck SpilleboutIan Fredericksz. StamWillem Jansz. StamDominicus vander StichelIan TomasszAeltie VerwouIoris VeselerDirck Pietersz VoskuylJacob Pieters WachterAbraham de WeesCornelis Danckertsz Zeevenhoven

ANTWERPEN

Hendrik AertssensHenderick van DunwaltJan HuyssensJacob MesensGuilliam van TongherenGeeraert van Wolschaten

ARNHEM

Ian Ianssen

BRUSSEL

Claudius de GriekJan MommaertGuilliam Scheybels

DELFT

Jacob Dircksz Plantenburgh


217

DEVENTER

Sebastiaen Wermbouts

DORDRECHT

Jan CaninHendrick van EschIan van Schaghen

ENCHUYSEN

Jan Jacobsz Palensteyn

FRANEKER

Ulderick Balck

GORINCHEM

Helmich van CappelAdriaen HelmichszIan Willemsz

's-GRAVENHAGE

Ian BreeckeveltIsaac BurchoornGijsbrecht ErnstDirck MaireAert MeurisMichiel StaelIan Philipsz SteenwegenIoost Iansz Verheul

GRONINGEN

Augustijn Eissens

HAARLEM

Vincent CasteleynJan Pietersz. de DoesJacob Pouwelsz HouwaertDaniel de KeyserAdriaen Rooman

HARDERWIJK

Nicolaes van Wieringen

HOORN

Willem AndrieszAbraham Iacobsz vander BeeckBarent Adriaensz Berentsma


Arent Jansz ChalonHendrick Iansz Marius

KORTRIJK

Weduwe Ian van Ghemmert

LEEUWARDEN

Jan Jansen Starter

LEIDEN

Iacobus BeeckeIan BouwenszWillem ChristiaensIan Claesz. van DorpErfgenamen van wijlen Ian Claesz van DorpElzevierBartholomeeus Jacobsz de FriesHendrick Lodowijcxszoon van HaestensUlderick Cornelissz HonthorstIosephus vander NaveIacob RoelsCarel Wernerusz van TuernhoutGijsbert de Wit

MECHELEN

Hendrick Iaye

NIJMEGEN

Niclaes van Hervelt

ROTTERDAM

Matthijs BastiaenszCornelis van DammeDavid Iacobsz van HakendoverAbraham MigoenHarman Huygensz MonincxJoannes NaeranusJan van WaesbergheBastiaan Wagens


218

SCHIEDAM

Adriaen CornelisonIan Wolffertsz

UTRECHT

Ian AmelisszAmelis IansszWillem Verbrugh


219

Vertaalde auteurs

A. Ganda, Th. zie Heinsius, D.Aguilar, G. 200 (?), 293A(?)Alarcon y Mendoza 108Anonymus 275Auvray, J. 2Boisrobert 102Calderon de la Barca, P. 220Corneille, P. 101, 105, 105bis, 105ter, 291Crusius, J.P. 99Desmarets de Saint Sorlin 152Garnier, R. 8Groot, H. de 103, 264Guarini, G. 27, 82, 123, 182, 187Heinsius, D. 77, 115, 165Kyd, Th. 23, 65Le Jars, L. 41Lope de Vega 48, 192, 193, 194, 194bis, 276, 277, 290Lucianus 155Mairet, J. 107Marlowe, Chr. 223(?)Mira de Amuescua, A. 95Muretus, A.M. 159Radclif R. 112Rotrou, J. 48, 97, 98, 177Scudéry, G. de 149, 149bis, 255Secchi 85Seneca 262, 263Société des Cinq Auteurs 150Sophokles 266Tomkis, Th. 34Tourneur, C. 201Zevecote, J. van 46


220

Auteurs van opdracht, voorrede en bijvoegsels

Aganda, Th. zie Daniel HeinsiusDamme, Cornelis van 292Does, Jan Pietersz. de 153Engelbreght, Symon 149bisGellius, Aulus 266Germez, Adam Karels 150Gerritsz, Jan 117Grieck, Joan de 220Groot, Hugo de 271Hakendover, David Iacobsz van 116Heinsius, Daniel 165, 294Keyser, Cornelis 239Leeuwen de Gouda, F. van 28Lipsius, Justus 266Loquevier, Gydeon 125Mommaert, Joan 220Ockers, H. 154P. 149bisPiëns, F. 10, 11, 12Plasse, C.L. vander 42, 43, 58, 59, 253Ravesteyn, N. van 182Ravesteyn, P. van 131Velde, V. 240Veseler, Ioris 226


221

Auteurs van eerdichten

Anoniem 46, 136, 195, 212, 291A.D.L. 247A.G. 67A.L. 109Angelo, I.F. D' 174Anslo, Reyer 98, 106Arp, Jan van 242, 279, 280, 281A.S. 136A.V.B. 36, 37A.v.D.b.L.d. Retor. 247

Backx, I.A. 23, 24Baerle, Caspar van 38, 278Baes, D.R. de 250Barlaeus, C. zie Caspar van BaerleBartjens, W. 259Becanus, Martinus 40Beheyt, Marten 153Beken, F. vander 46Besteben, M.F. 29Biestkens, C. 42, 121Bleu, D.L. 94, 95Block, Iacob 86Bocstadius, Abrahamus 27Boelens, A. 7Bont, Joh. Sybr. de 195Bont, L. van 220Borcht, Willem vander 220Bormeester, Abraham 94Bos, Moyses 153Bosch, H. van den 167, 168Brandt, G. 106Bravane, I. 195Bredero, G.A. 126, 130, 259Brooman, L. 170Brouwer, A. 175Brull, A. de 212Bruno, Henrick 38Bruynincx, F. 172Burchoorn, I. 222, 275(?)Buren, D.V. 125Burg, A.V. 125Burgh, J. vander 278Buyck, I. 9B.V.E. 95

C.B. 251C.I.V. 136Claesz, Iacob 112Coleveldt, I.I. 239Conando B. 51Coster, Samuel 115, 278Couvershof, J. 127Coygnet, G. 170


Crommelinck, Guillaume 250Croock, M. 86C.V. 136C.V.R. 292C.V.V. 220

Dierkens, I. 37Diertydts, F. 170Does, Jan Pietersz. de 154Drew, Iosephus 247D.S.C. 153Dubbels, P. 7, 108, 256Du Pré, Iohannes 151

E.F.B. 238Elsevier, Isaack 29E.P. 100Essen, Christophorus van 52

Fabri, Michaelis 172Fayd'herbe, H. 169Felbier, C. 127, 226Fonteyn, I. 195Fonteyn, Nicolaas 51, 206Fonteyn van der Meye, A. 86Fornenbergh, Alex van 129Fortiter, G.C. 175F.R. 151Franssoon, J. 39, 40Fuyter, L. de 35, 97, 276

Gabry, D. 51G.G. 8, 126, 127, 131, 135, 226Godewiick, P. 159Goidsenhovius, I.C. 170Goossens, I. 155, 170, 246Grieck, C. de 220Grootendaele, N. vander 170


222

Hagen, Adam vander 83Harduyn, Justus de 168, 246Hartoch, T. 42H.E. 247Heemsen, J.D. 168, 169Heemskerck, W. van 181Heinsius, Daniel 227bisHensberck 124Heucklum, P. 125Heyden, A. vander 175Heyndricx, G.V.W.D. 124Heyns, Zacharias 121Heynsoon 153H.H. 24Hofferus, Rochus 99Hogerbeets, A. 27Hooghstraten, P.L. van 246Horst, A.V. 281

I.A. 115Iansz., N. 24Iansz, Rutgaert 112J.B.B. 9I.E.S. 195, 206I.F.P. 199Io. C.S.P.M. 199I.P. 8I.R. 126I.R. de L. 53I.V. 251I.V.B. 153J.V.C. 220I.V.D. 9I.W. 153

Kemp, Iacob 125Kerck-wijck, C.V. 125Ketel, C. 112Keyser, Cornelis 239Keyser, Thomas de 174K.L. 67Kolm, J. Siewerts 51, 130, 155, 160, 259Koning, Abraham de 41, 115, 193, 195Kroes, B. 25, 29Krul, I.H. 37, 86, 242

Lacoert, Ioris de 250Langendonck, P. van 169Langh-sweert, I. 292L. EBA. S. 42Lemmers, J. 275, 280Lenaerts, P. 167, 168Lescaille, I. 37, 264Liscali, I. zie J. LescailleL.V.V. 136L.V.Y. 135


Mael, I.V. 170Malsen, P.V. 235Martens, G. 39, 127Maymael, Iacobus 36Meerhuysen, Jan 275, 293Meersschaert, Cristiaen 250Meulewels, P. 52, 55, 170, 172Meures, I. 279Michielsen, Phil. 37Mildert, A. van 42, 235Molengraaf, A. 175Moor, D. 129Mostart, Daniel 202Muyr, H. van der 124, 125M.W. 247

Nanningszoon, Jan 153Neeffs, H. 172Niendael, H. van 24Nieuwelandt, Guilliam van 246Nivelle, Wilhelmus van 227bisNoozeman, I. 94, 152N.S. 247

Ockers, H. 154Olivier, R. zie Reinier Olivier van Zonhoven

P.D.H. 160Pecreau, Isaac 91Pels, E. 175, 253Pietersz van Hoorn, Jan 8(?)Ploucque, Iean 51Pooter, H. de 170P.R.N. 51P.V.L. 247Pycolet, P.T. 292

Quina, Karel 39, 40, 41

Raep Adriaensz, P. 127Riet, Guilliame 250Rijckelsma, Victor 83Roelandt, Hans 127, 131Roelans, I.I.F.S.N. 170


223

Roghman, Heyndrick Lambertsz 8

Sammers, C. 37S.B.A. 195Scheepmaker, I.I. 42, 160, 235Schipper, I.I. 37Sergant, T. 126, 259's Herwouters, I. 256Sixtinus, Suffridus 160Slichtenhorst, Arn. à 99Smijters, Anthonie 112Soet, I. 48Someren J.C., J.v. 159Spont, C. 254Staeveren, I.R.V. 95Stribbe, C. 174Sweertius, Franciscus 170

Targier, J. 83T.B.D.S. 151Telle, Reinier 41, 115, 216T.G. 86Thieullier, H. 169

Valesius, A. 175Vechter, J.P. 278Veeris, Cornelis 129Velden 239Vennekool, Steven Iakobszoon 202Verbiest, B. 40Verdoes, Bruno 23, 24Vermeulene, Cornelius 250Vinckel, C.I. 206Viretus, J. 7Vondel, Guilhelmus 260Vondel, I.V. 27, 130Vos, A.C. 124Vos, Isaac 94, 95, 177Vosberghen, A. 124, 125Voskuyl, M.P. 195, 235Vrancx, S. 170, 246V.V.I.M.B. 151

Wael, Burgert van der 135Warffum, Ed. 126Wellens, Boudewijn I. 234Wevelinckhoven, J. van 125W.F.M.K. 198W.H. 109Wollewijns, N. 83, 153Wolschaten, G. van 37, 237, 237bisWouters I. 170W.V.N.S.F. 227bis

Zeerijp, P. 177Zeevangh, D. van 9


Zon, P. van 126, 131Zonhoven, Reinier Olivier van 234


224

Kenspreuken

Acuerdo Olvida 126, 192Aenmercken doet leren: A.v.D.b.L.d. RetorAensiet den tijt: C.P. BiensAensiet Ionste: Arent Jansz FriesAl doende leermen: Cornelis VermeuleneAl doende (men) leert: I.V. MaelAl met der tijdt: E. PelsAltoos in leve: Wilhelmus van NivelleAltijdt benijdt 153Antiqua virtute & fide: Martinus BecanusArbeydt verlooren: H. MoorArgues mala duris 214Armoedt baert droefheydt: I.E.S.Avec pais çera: Isaac Pecreau

Bemint de waerheydt: I. Siewerts KolmBeraemt ten besten: M.F. BestebenBestiert u sinnen: Phil. MichielsenBij tijden coddigh: P.A. CoddeBlijft volstandich: Abraham de KoningBrandt in liefde: Geraerd vanden Brande

Castra qui se vincit: Willem vander BorchtChi sara sara: Th. RodenburgConciliant homines mala 195Conste verheught: G. CaudronCroon tot loon: G. van Wolschaten

De deucht gaet sonder vrees: S. VrancxDe hop' geeft moed: Jacobus MaymaelDenct en swijght: I.V.B.Deucht louter dan goudt is: 131Deughd' verwint: Joh. Sybr. de BontDeught is haer selfs loon: J.D. HeemsenDeught teelt rijckdom: C. StribbeDeught verwinnt: C. KetelDie climt moet daelen: Nicolaes van GrootendaeleDient om beter: Ed. WarffumDient uwen al: G. van NieuwelandtDoor een is 't nu voldaen: Joost van den VondelDoor liefden aert: B. Verdoes

Een boven al: Burgert vander WaelEen in 't hart: I.I. ColeveldtEen lief ick 200Een of geen: C.V. Kerck-wijckEen of geen: P. NootmansEen in 't gemoet 247Eer langh: H.H.Elck heeft sijn kruys: Cornelis vander CruyssenElck is sondich: Salomon Davidsz QuestiersElck mensch moet kempen: A. KempElck raept wat: P. Adriaens RaepEspoir me compforte: I.C. van Schaghen


Ex ungue leonem: C. de Grieck

Festina lente 83

Gedenct te sterven: I.H. KrulGeeft reden plaets: Thomas de KeyserGetrou altijt: T. SergantGheleent is maer die eer 124Ghenoech om te volghen 135Ghetrou altijt 259


225

Godt is mijn heyl: W. BartjensGonst baardt nijdt: I.I. Starter

Haeckt na vrede: Adam vander HagenHaet het quaet 153Haet is quaet 153Hend' is 't end 153, 154Hope versterckt: H. de PooterHope vertroost: Iacob ClaeszHope voedt den arbeyt: P. MeulewelsHumana vana 238

Ick hoop noch meer: A. BrouwerIck kan noch leeren: F. BruynincxIck lief en krijgh niet; F.R.Ick raep deucht 154Ick wil en ick kan niet: Jacob StruysIders spoed aen ziet: Jan Pietersz de DoesIe blyfd in eele doen 198Ie brusle en Dieu: A. de BrullIn all's is lijden: I. 'sHerwoutersIn his cor sine fraude 66In hoop van wissel 23In hoop verblijdt 195In liefde verheught: P. LenaertsIn liefde volhert alias nou noch: P. van LangendonckIn spruiten groen: Guilliame Riet

'k Betrouw in een: G. MartensKennis baerd liefde: L. Zasius'k Tracht nae een: H. van Niendael'k Verbeter my: P. Heucklum'k Verbey den tijt: H. van der Muyr'k Verlangh altijt: C.V.R.

Laet Lauwers groeyen 246Leeft in rust: Ian GoossensLeert om 't leven 160Leert in tyds: W. de BaudousLeert ondersoeck: A.G.Levende sterf ick: Alex van FornenberghLiefd' al volmaect 259Liefd' baert eendracht 127Liefd doet doolen 153Liefde doet hopen: J. YsermansLiefde doet sorgen: G. OgierLiefde wint het al: J. van WevelinckhovenLiefd' noch: A.V. MildertLijdt en hoopt: Reinier TelleLijdt en vermijdt: Cristiaen MeersschaertLusor musa legi 214Lust na rust: S.T. van der LustLuyckt gheen deught 83, 84

Maecket crom recht: Guilliame CrommelinckMaet hout staet: A.V.H.


Magnes amoris amor: G.V.W.D. HeyndricxMe cecinit: M. CroockMen spieghelt sacht aen anderen 39Merckt d'occasie: Ioris de LacoertMet arbeyt heen: Marten BeheytMijn haters zijn sot: Anthonie SmijtersMont en gront eendrachtich 172

Naer 't duyster hop' ick het licht 220Nec morte moritur amor 252Ne cui invideas: E. HerckmansNeemt gunst voor kunst: J.C. MeyvogelNiet al te rijp: P. van ZeerijpNiet eygens: Abraham BormeesterNiet soeter: Jan SoetNiet sonder yet: Jan TonnisNiet te: K.L.Niet voor leer: A. vander HeydenNihil est tertium 99Nomine et omine: D.R. de Baes


226

Non nobis: Jan FranssoonNon obstant 38Non omnia possumus omnes: Hans RoelandtNoot baert list: A.C. VosNostra damus leti: Daniel MostartNoyt nae sin: Jan TonnisNoyt ongeluck alleen 23Nut en schaedelijck: J. Lemmers

Odio fu el principio 198Oeffening leer u: G. vander EembdOordeelt nae 't voorbeelt: Jan MeerhuysenOp God betrouwt: D. GabryOver al t'huys: S. Coster

Perfer & obdura: A. MolengraafPerse in virtude 195Post nubila phoebus: Is. BurchoornPost nubila phoebus: G. Severins van CuillaProevet al, 't is prysselyck 247

Qui-na Dieu na rien: Karel QuinaQuo doctior, eo perversior 275

Raept vreucht wt deught 129Recht moet recht zijn: Zacharias HeynsReden verwint: Jacob DuymReyne liefde: P.V. ReynegomReyn liefde croont: J. TargierRien impossible a Dieu: Iean PloucqueRijckdom baert sonde: C. FelbierRust baard lust: A.V. BurgRust in vrede: A.V.B.

Schout nijt altijt: Gydeon LoquevierSeghen baerd haet: C. SammersSelden rust: H. Fayd'herbeSelon qui scaurai 170Semper amans: I. BurchoornSi pax virebo 52Soeckt en ijvert: C.D. WittenoomSondich is den mensch: P. van ZonSorght en hoopt: E. HerckmansSpes quoque calcar habet 172Sublata causa tollitur effectus 195Symb Heu! numium sero: Suffridus Sixtinus

'T best is beter: I.P. (Jan Pietersz van Hoorn?)'T Gae soo God wil: Rutgaert IansenTghebedt is krachtigh: P.T. Pycolet'T Hart springht in vreuchden 51'T hert treckt na conste: A. VosberghenTijdt leert: Jan van ArpTis verloren gewasschen: D. Moor'T kan dalen 125'T kan verkeeren: G.A. Bredero


'T kruys verheerlijckt: B. KroesT' lam betaelt 't al: Moyses Bos'T luct ten lesten: E. Herckmans'T moet verwacht zijn: A.V. Horst'T ondersoeck leert: G.A. DuirkantTracht na vrede: D.V. BurenTraght naart tbeste: M. MichaelisTroost u in Godt: H. ThieullierTrou die kroont 129T' swaert moet strijden: I. Langh-sweert'T verandert haest: I. Wouters'T verkeert haest: M.P. Voskuyl

Utinam viveres: GoudanusWt d'een in d'ander crijgh: Adriaen van den BerghWt rechter lieffden: Hensberck


227

Veel deughs van den bosch: H. van den BoschVel duo, vel nemo 83Veniam pro laude: Johan van HeemskerkVerandren candt: P.C. HooftVerblijdt in 't cruys: N. WollewijnsVerkiest het beste: Boudewijn I. WellensVerkiest het goede: J. CouvershofVerwint u selven 218Victrix triumphat veritas 175Volcht de deucht 226Vreest godt voor al 135Vreest niet zo sterft ghy niet 195Vrolijck met weldoen: I.I. van Wassenburch

Weest eendrachtigh: H. OckersWeest milt: Abraham van MildertWeest voorsichtich: HeynsoonWeet of rust 135Wie blijft als een: Heyndrick Lambertsz RoghmanWie faelt mach keeren: G.G.Wie ghenoecht? 195Wie weet wanneer: N. BiestkensWil naer macht 170Wy hebben een: I.W.

Yver: S. CosterYvert na't recht: T. Hartoch

Zijt op u hoede: I.F. D'AngeloZijt recht uyt 172Zijt voorsigtig: Jan NanningszoonZoekt vrede: Reinier Olivier van Zonhoven


228

Adressaten van de opdracht

Agrippine 267Alewyn, Abraham 97Alphen, Daniel Simonse van 295Amerongen, Geertruid Taats van 181Arents, Dirck 247Ast, Johan van der 169Astrea 38

Baak, Magdalene 1Backx, Ioannis 23Baeck, Iustus 274Baerle, Caspar van 278Bestuur van de Amsterdamse Schouwburg 4Bestuur van het Amsterdamse Weeshuis 92, 183Bestuur van de stad Antwerpen 36Bestuur van het Augustijnencollege te Gent 46Bestuur van de stad Gorinchem 125Bestuur van de stad Haarlem 83Bestuur van Holland, Zeeland en Friesland 56Bestuur van de stad Leiden 78Bestuur van de rederijkerskamer ‘Met Genuchten’ 82Bestuur van de rederijkerskamer ‘Yverich in liefd' bloeyende’ Amsterdam 214Bestuur van de rederijkerskamer ‘Het Wit Lavendel’ 130, 226Bestuur van de Vereenichde Provincien 127Bicker, Andreae 89Bikkers, Kornelia 98Block Dielieszoon, Jacob 88, 219, 229Bodri, Henrick 32Boelens, Adriaen 277Bommer, Maria 123Bont, Joh. Sybrantsz. de 198, 200Bontius, Wilhelmus 29, 295Boomius, Abraham 89Bor Iansz, Pieter 30, 31Bouw-man, Johan 232Brand, Geeraerdt 149bisBrant, Gerrit 88, 219, 219bisBroeck, Iohan vanden 251Brouchove, Jacob van 295Brouwer, Adriaen 175Brugman, Dirck Pietersz 275Buyl, Willem van 218Buys, Reyer 83

Campen, Claesz van 210Campen, Cornelis van 201Charles, Balthasar 168Christophori, Wilh. 247Claesz, Paulus 131Codde, Marten 49Codde, Pieter 111, 218Coediick, Huyg Pietersen 294, 295Coevorden, Wilhelm 247Coget, Francois 10, 11, 12


Conincq, Frederico Cornelio de 155Conradi, Doconi 247Coomans, Ioan 167Corssen, Iacob 292Coster, Samuel 225, 239Cromme, Henrick 247Crumminga, Gelderico 247

Damius, Hans 83Danckertz, Cornelis 88, 219, 219bis, 238Degens, Servaes 129Deuverden, Arend van 99Dircksz, Hereman 229, 282Diane 69D.K. 293Domcelaer, Tobias van 3bis, 218, 230D(r)onckelaer, Pelgrim van 131, 195Druyvesteyn, Arent van 83Duarte, Gaspar 173Duiten, Herman van 247

Eduart, Paltsgrave 272


229

EG. B. ST. 109Eggers, Cornelis 67Elisabeth Gravinne en Princesse tot Hoogenzolre 220Emilia van Nassau 192Engelbreght, Symon 88, 219, 219bis, 229, 255Erpekom, Willem van 97Eusebia 271Ewoutsz, Reynier 199Eyck, Iohannes Petrus van 37

Fabri, Gillis 170, 172Fabro, Martino 247Fehwen, Fehwe 247Fontein, Barent 219, 219bisFonteyn, Johan 201Frederik Hendrik 89, 90

Geelvinckio, Joanni 89Gent, Bartholt van 104Germez, Adam Karels 94Glarsius, Gillis de 83Graswinckel, Theodorus 235Groot, Hugo de 39, 263, 265Guillaume de Nassau 90

Harckenroth, Isebrando 247Hasselaer, Nicolaes 210Hazes, Anna 9Heeren van Breda 80Helmont, Ivan van 97Hendricksz, Hendrick 131, 195Henrick-Frederick van Nassau 77Heubens, Agnes 10, 11, 12Hinlopen, Tymon Jacobsz 210Hoef, Elisabet Dirckx vanden 203, 204Holst, Iohan van 176Holthuysen, Iohan 279Holthuysen, Margareta 4, 280Hooft, C.P. 260Hooft, P.C. 142, 231Hooft, W.D. 218, 229, 282Horst, Anthonie van der 240, 281Hubert, Antonis de 262

Iacobsz, Cornelis 8Iacobsz, Heyndrick 8Iansz, Ian 82I.I.K. 252Iorg, Stephano 247Iustinus van Nassau 80

Kampen, Kornelis van 180, 268Kampen, Nikolaes van 265Kieft, Willem 97Kisten, Ian Hendricksz vander 174Koninghslo, Gillis 112


Kretzer, Marten 34, 95, 149bisKroes, B. 25

Lantschot, Gerrit 294, 295Le Blon, Johannes 69Le Blon, Michael 1, 212, 273Lemens, Ioan Baptista van 171Leopoldus Wilhelmus 101Liefhebbers des Vaderlandts 110Lier, Marten Dirgksz. vander 68Liesvelt, Pieter 82Limburgh, P. van 7Loo, Ian Klaesz 83Louise de Nassau 90Louwerenszoon, Philips 210

Maurits (prins) 115, 286Meganck, Lodewijk 79Menger, Nicolao 247Meures, Jan 177Meurs, Iohan 282Meyde, Aelbert vander 83Morgan, Porcevant 188Mostart, Daniel 245Moyaert, Claes 218M.P.D. 40

Nachtegael, Jan 254Napels, Ian van 83Neck, Lucas van 182Neve, Frans de 210Nieuwenhove, Christoffel Dircksen van 294

Oetgenius, Antonius 89Oetjens, Hendrik 51Oldenbarneveld, Iohan van 81Olykan, Pieter Iacobsz 83

Paffenrode, Iacob van 125Pancras, Gerbrant Claesz 210Papenbroek, Geeraard van 152Pecreau, Isaac 91


230

Pecreau, Maria 91

Queckels, Aleta 200

Raad van Braband 79Reeden, Niklaas van 38Reigersberch, Maria van 103Rodenburg, Anna 187Rodenburg, Iohan Betsen 193, 211Rodenburgh, Theodore 126Roelants, Hans 135

Salms, Christina 285Schaap, Geeraert 150, 190Schaep, Gerrit 210, 212Soetteman, Iohan 5Soop, Floris 107Spiegels, Maria 150, 290Steenborn, Franscoise 188Steenburen, Maria 194Stralen, Iakob van 97Suycker, Niclaes 83Swalve, Bernhardo 247

Taats van Amerongen, G. zie AmerongenTerhorst, Ian Gerritsz 82Tesselscha Roemers, Maria 41, 266, 271Teulingh, Hendrick 195Teylingen, Gerrit Willemsz. 83Teyts, Johan 83Tucher, Robert 237, 237bis

Vaerlaer, Jean Michiels van 259Vastincx, Hendrick 97Vechters, Ioan 270Venkel, Kasper 149bisVennekool, Steven Iakobszoon 202, 208, 282Verdoes, Bruno 24Verkamere, Ian 83Verwou, Ian Iansz 50Victorijn zie Ioan VechtersVinck, Cornelis 124Vinckel, Kasper 88, 219, 219bisVisscher, Anna Roemer 244Vondel, Joost van den 48Vooght, Willem Klaesz 83Vos, Ian 276Vossius, Geraerd 268Vrij, Roelof de 210

Waelburg van Boshuysen 189Warmont, Willem Claessen 294Weijer, Cornelis Jacobsz 210Westerhout, Iohan 100Wevelinckove, Jan 294, 295Wickevorst, Ioachim van 269


Wijntgens, Willem 210Wingene, Paulo van 247Wittenhorst, Willem Vincent van 27

Zes, David 229


231

Benamingen van de opdracht

Dedicatie 29, 142, 172Epistre 259Op(-)dracht, (Opdraght) 3bis, 10, 11, 12, 88, 94, 174, 177, 181, 182, 229, 237, 237bis, 239,240, 245, 252, 255, 263, 267, 271, 278, 290Toe-eygen-brief 123, 235Toe-eygen-dicht 110Toe-eyg(h)ening(h)e, (Toe-eygingh) 4, 5, 8, 9, 23, 24, 25, 27, 41, 48, 49, 50, 51, 67, 68, 83, 99,107, 111, 125, 129, 135, 174, 195, 199, 202, 204, 210, 276, 281, 285Toe-schrijvingh 40, 109Voor-reden 30/31(zonder benaming) 1, 32, 34, 36, 37, 38, 39, 46, 56, 69, 77, 78, 79, 80, 81, 82, 89, 90, 91, 92,95, 97, 98, 100, 101, 103, 104, 112, 115, 124, 126, 127, 130, 131, 149bis, 150, 152, 155, 167,168, 169, 170, 171, 173, 175, 176, 180, 183, 187, 188, 189, 192, 193, 194, 198, 200, 201, 202,203, 208, 211, 212, 214, 218, 219, 219bis, 220, 225, 226, 231, 232, 244, 247, 251, 254, 260,262, 265, 266, 268, 269, 270, 272, 273, 274, 275, 277, 279, 280, 282, 286, 292, 293, 294


232

Benamingen van de voorrede

Cort Onderricht 70, 71, 72, 73, 74, 75Inleydinge 163Opdracht 148Voor-Reden 6, 7, 8, 26, 39, 40, 56, 105bis, 105ter, 110, 114, 115, 129, 130, 159, 160, 178, 179,200, 224, 233, 247, 250, 253, 258, 260, 282, 283, 292(zonder benaming) 27, 28, 41, 42, 43, 44, 53, 54, 58, 58bis, 59, 61, 63, 64, 76, 77, 78, 79, 80,81, 82, 84, 86, 104, 105bis, 105ter, 107, 116, 117, 123, 124, 126, 127, 131, 142, 153, 185, 214,220, 223, 238, 245, 259, 260, 264, 279, 290


233

Benamingen van de inhoud

Argument 2, 127Argumentum breve 222Compraehensio Argumenti 221Historie 102Inhoud(t), (kort Inhout) 1, 3, 3bis, 4, 8, 9, 23, 25, 25A, 27, 30, 31, 32, 33, 36, 37, 38, 39, 40,41, 43, 44, 46, 49, 50, 51, 52, 53, 54, 55, 56, 60bis, 61, 62, 64, 67, 68, 69, 82, 85, 88, 90, 96,99, 100, 103, 105, 105bis, 105ter, 107, 109, 110, 111, 112, 113, 118, 119, 120, 123, 124, 125,126, 135, 135A, 136, 138, 139, 140, 141, 142, 144, 145, 146, 147, 151, 152, 154, 155, 156,161, 162, 163, 164, 165, 166, 167, 168, 169, 172, 173, 174, 175, 176, 180, 181, 182, 183, 186,187, 192, 193, 206, 207, 214, 215, 216, 217, 223, 224, 225, 226, 227, 227bis, 228, 233, 234,237, 237bis, 239, 241, 243, 244, 246, 247, 248, 249, 251, 252, 253, 257, 260, 261, 262, 263,266, 267, 268, 269, 270, 271, 272, 273, 274, 278, 281, 284, 288, 289, 290, 291A, 293, 294, 295Kort Begrijp 64, 86, 170, 171, 173, 220, 230, 232, 259, 265Sin (Zin) 229, 230Verklaringe 46Vijf delen des Spels 114


234

Proloogbenamingen

Haerlems Marctpraetjen 153Prologe 158, 246Prologie 154Prologus 292Voor-Reden 34, 57, 83, 112, 182, 189Voor-Spel 195, 201(geen benaming) 131


235

Benamingen van de lijst van personages

Acteurs 32Beelden 215, 216, 259Bedryvers 144, 148, 149bis, 210, 211, 212, 232Die haer int spelen laten ghebruycken 73, 74Menschen tot het spel dienende 79Menschen die tot dit spel gebruijckt worden 76, 77, 78, 80, 81Namen 131Namen der gener die haer int spelen laten ghebruycken 75Namen der ghener die haer dit spel zijn moeyende 70, 71, 72Namen vande gene die in dit spel t'samenkomen 123Parsonaadjen 69, 277Parsonages 162Parsonagien 14, 125, 244, 256Parsoonen zie PersonenParzonadien 102Personaadjen 1, 7, 97, 98, 101, 120, 152, 165, 166, 181, 272, 273, 274, 278, 290Personagien 2, 3, 3bis, 4, 5, 6, 8, 15, 19, 21, 23, 24, 25, 25A, 26, 27, 28, 29, 30, 31, 33, 36, 37,41, 42, 43, 44, 49, 50, 51, 52, 53, 54, 55, 56, 57, 58, 59, 61, 62, 63, 64, 66, 67, 68, 76, 77, 78,80, 81, 82, 85, 86, 90, 91, 92, 99, 100, 103, 105, 106, 107, 109, 110, 111, 112, 113, 114, 115,118, 119, 122, 124, 126, 127, 128, 129, 130, 132, 134, 135, 135A, 136, 139, 141, 143, 149,154, 155, 156, 158, 159, 160, 161, 163, 164, 167, 168, 169, 170, 171, 172, 173, 174, 175, 176,178, 179, 180, 182, 183, 184, 185, 186, 187, 188, 189, 190, 191, 192, 193, 194, 194bis, 195,196, 197, 198, 199, 200, 201, 202, 203, 204, 205, 206, 207, 208, 217, 220, 221, 222, 223, 225,226, 229, 230, 233, 234, 235, 237, 237bis, 238, 239, 240, 241, 242, 243, 245, 246, 247, 248,249, 252, 253, 258, 261, 262, 264, 265, 266, 267, 268, 269, 270, 271, 279, 280, 281, 282, 283,284, 285, 286, 287, 288, 289, 291A, 292, 293, 293APersonen 39, 46, 60, 60bis, 89, 93, 96, 104, 116, 117, 137, 138, 140, 142, 145, 146, 147, 151,214, 218, 219, 219bis, 224, 227, 227bis, 228, 254, 276, 294, 296Speel(d)ers 40, 83, 84, 105bis, 105ter, 153, 236, 257, 275Speelende Persoonen 34Sprekende perzoonen 48, 58bis, 88Sprekers 35, 231, 251, 257, 291Toneelisten 9, 10, 11, 12Treurspeelders 38, 260, 263Uytbeelders 150Verschiiners 251Vertoonders 17, 94, 95, 108, 177, 255


236

Proloogsprekers

Mr. Adolf 201Alpheo 182D'Afzijnde 189Eglentier Lievert 195Erato 112Ghemeene Burger 153Graach om leren 153Horatius 201Ialourse 189Inhout 131In Liefd' Bloeyende 195Kijcker 57Liefde tot const 158Loutjen Lichthart 153Mercurius 83Momus 154Niet-gheliefde 189Onrijp Oordeel 158Redenaer 154Rederijcker 57Retorika 34, 158T'Ghemeyn Constminnende Hert 246'T Ghemeyn Onverstant 246Thalia 112Waanwijs 158


237

Sprekende personages *

A

Aardighe 42Aaron 259Aartsche Diana 42Abagtha 184Abbarus 111Abdias 64, 223Abdon 106Abedmelech 45Abeloen 284Abigail 168Abigal 223Abisagh (van Sunen) 22, 172Abisai 17, 20, 109, 168, 226Abjathar 17, 109, 168, 172, 226, 268Abner 168, 257Abra 106Abraham 179Abrahum 135AAbram 132Absalom 16, 17, 109, 156, 226Achab 129, 223Achates 28, 32Achemenes 252Achilles 60, 60bis, 116Achinas 47Achior 106Achis 257Achitofel 16, 17, 109, 226Acme 11Actea 169Ada 132Adel 281Adel(l)aer 41, 90Adelaert 273, 281, 284Adelasie 217Adelborst 153Adeldom van Denemercken 287Adelgund 265Adhrubal 152Admatha 22Admerille 162Admirael (van Vranckrijck) 1, 33Admirandt van Aragon 110Adna 129Adolf 178Adolf van Kleef 206, 207Adolisus 94Adonias 172Adrastes(us) 167, 218Adriaen 187, 211, 243Adriaen van Bergen 80* Graag wil ik op deze plaats Mevr. F. Willemen danken voor de grote hulp die ik van haar heb ontvangen bij het

maken van dit register.


Aeacus 100Aecker van Edam 233Aegisth(us) 176, 266Aegle 44, 117Ael 211Aelbrecht Gerritsz 233Aeltje 256Aemilia 229Aeneas 13, 28, 116Aenplackers 107Aeolus 176Aernout 192Aertsch Ghewin 215Aertsofferwichelaer 271Aertus 54Aechines 215Afgunsticheyt 18Afterdocht 199Afzijnde 189Agamemnon 60, 60bis, 62, 75, 116, 176, 228, 261Agata 90Ager 22Agesilan 235Aglaura 224Agnes 96Agramand 148Agrippa 271M. Agrippa 170Agrippina 87, 169Ahasveros 184Ahia 132Ahima(a)s 109, 226


238

Ahinoam 168Ahusath 135Aiax 116, 143, 228, 261Alberigo 234Alberto 193Albertus van Oostenrijk 110Albina 165Albinus 171, 255, 259Albo(i)nus 32, 240Alcinon 150Alcip 144Alcippes 44, 218Aldebas 230Alderecht 42Alderick 144Alecto 3, 4, 58bis, 83, 104, 117, 238, 239Alerdus 136, 137Alexander 53, 66, 92, 107, 166, 198, 215, 244Alexander de Grote 56, 111, 231Alexander Ruthven 96Alexandra 166, 250Alexippus 111Alexis 15, 44Alfonso 68, 203, 283Alfonsus 12, 39, 54, 108, 144Alfreda 48Ali 135AAliaga 201Alidor 229Allarcon 108Alleran 217Almedor 102Al-Mijn 39Almont 199Al(l)onso 29, 78, 105, 105bis, 105terAlpheo 27, 182Alpheus 123Alphisus 151Alphonsus d'Est 232Alphonzo d'Avilos Marquis del Gasto 175Alphonzo de Ribera 175Alradus 36Altenio 277Altimon 230Altistratus 30, 31Alvard de Luna 205Amadis (van Grieken) 183, 235Amador 283Amalechiet 47, 168Aman zie HamanAmanus 129Amarante 145Amaril(li(s) 10, 15, 27, 55, 66, 82, 123, 139, 141, 144, 151, 182Amasa 17, 109, 226Amasis 144Ambassadeur 23


Ambassadeur van Spangien 213Ambitioso 201Ambrosia 289Ambrosius 289Ambubaia 92Amerens 24Amerosia 90Amidor 229Amintas 10, 11, 12, 101, 139, 229Ammaran 42Amnon 16, 129, 130, 156Amor 183Amoureusje 42Ampedo 86, 87Ampedon 67Amri 135Amphoterus 231Amstel-God 59Amsterdam 59, 131Amystas 84Ananaël 165Ananelus 250Ananias 92Anaxarete 93Anchriso 195, 196, 197Ancil 256Andolosia 86, 87Andreâ 25Andreas 37, 245, 256Andreas Hendrickson 96Andriana 85Andromache 62, 75, 99, 116, 228, 262Andromeda 76Andromenis 231Andronicus 248, 249Angelica 4, 199Angniet 43Anicetus 169Anjou 1, 33Anna 13, 15, 16, 19, 28, 43, 54, 96, 165Annas 121


239

Q. Annius 25AAnoëthus 254Anossa 135AAnphronio 202, 203, 204Anselmus 14, 242Antenor 116, 293Antetus 8Anthony 290Anticlia 291AAntigone 8Antigonus 92Antinior 4Antiphus 293Antonello 35Antonette 245Antonia 241Anthoniado 170Anthonie van Bourgonie 25Ant(h)onio 35, 87, 126, 201 281Anthonio Isunca 232Antonius 2C. Antonius 25AM. Antonius 170, 251, 255P. Antonius 25AAnthonius Capellets 242Anthonius Natalis 169Antwerpia 79Anzelmo 199Apalestra 94Apollo 88, 104, 228, 279Apolonia 141Aporia 6Aposiatus 30, 31Apoteecker 41Appetijt 34Ap(p)ian 50, 202, 203, 204, 205Appius Claudius 160Appolonius 30, 31Aquilin 267Arab 186Arad 293Araeta 137, 189, 190, 199Arah 168Aran 278Arban 67, 97Arbant 164Arbas 162Arbeyt 155Arcas 219, 219bisArcelo 193Archippa 247Ardenia 66Ardonius 30, 31Ardusio 30, 31Arend van Aemstel 265Arent van Benscop 51


Arestina 208, 209Arestippus 5Arethe 254Arfleura 293Arganthomus 210Argantus 67Argenes 52Argire 147Argutus 30, 31Ariadne 117Ariaen 55Ariame 239Ariane 219, 219bisArias 105, 105bis, 105terArimand 107Ariobulus 114Aristander 111Aristarchus 210Ariste 177Aristides 90, 114, 219, 219bisAristippus 112, 193Aristobulus 92, 166, 250Aristoclides 74Aristocrates 170Arlanges 235Arm 131Armatyn 186Armoede 20, 59, 155Arnestus 293AArnoldo 276Arnulphus 88Arpharad 129Arristee 150Arsaces 252Artabaen 136Artabanus 56, 94, 118Artabasus 114Artabos 223Artamizia 94Arter 208, 209Arthabazus 231Arthemidorus 255Arthur 48Artus 214Arymbas 152Ascagnes 41Ascalaphus 238


240

Ascanius 28Ascanius 64, 174, 278Ascarides 174Asdat 154Aske 69Asotus 6Aspasia 44As(se)nat 248, 249Assendelft 83As(s)er 20, 247, 248, 249, 250Assistens 19Assonville 115Assuerus 22, 91Astianax 62, 75, 262Astolfo 200, 276, 293AAstolfus 220Astra 164Astramar 94Astrea 5, 6, 280Athalia 92Athamas 3, 3bisAthanagoras 30, 31Atherbal 99Atius Nalus 25AAttila 267Augustina 203, 204, 205Augustinus 142Augustinus de Herclo 110Augustus 250C. Augustus 170Aulicus 44Aura 244Aurelia 210Aurora 220, 227, 227bisAtarctus 114Authades 254Automedon 116Avalos 110Avanturade 283Avergnes 213Aymon 148Azelmicus 111Azoth 106

B

Babactus 171Babtista 202, 203Bacchus 117, 222Backer 20Backer (cap.) 258Bacorees 94Badard 279Badeloch 265Baesa 129Baeto 120


Bagatan 91Bagoas 106Bagon 135ABaguses 111Bailliu van Zuid-Hollandt 100Balacco 234Balak 106Balanson 251Baldeso 78Baldeus 29, 294, 295Balfort 258Balthas(z)ar 206, 223, 229, 282Balthasar Gerards 77, 115Barbas 279, 280Barlemont zie Heer van BarleymontBarlovento 95Barmudo 108Barnando 5Barneus 135Barnhert 233Baroen Pardillaw 33Baron 41Baron de Chreveaux 233Baron van Montpeillier 108Barrabas 223Barsilay 226Basilius 208, 209, 220Bassianus 278Bassianus Solyman 174Bassorius 174Bastro 242Basurta 175Bataviana 206, 207Batavische Eneas 233Baucis 58, 58bisC. Baustruldes 41Beatrix 43Beauvois 33Bedelaer 200Bedil-Al 189, 190Bedrog 33, 65, 119Belardo 277Belcarius 161Belgica 127Bellaria 279Bellaris 107


241

Bellefleur 234Bellemperia 23, 65Bellimard 107Bellinde 145, 147Bellisarius 86Belot 243Belsebub 214Benaja 172, 268, 274Bende van Guelfen, Gibelynen en Geen-sijdighen 181Benhadat 129Benjamin 20, 103, 247, 249, 264Benjamin 166Beremond 267Bernardo 223Bernardus d' Est 232Bersabee 172Beschaemtheyt 222Besluydt 131Besme 33Besris 15Bessus 56, 99L. Bestia 25ABette 48Beul 2, 25, 213Beveynsd'heyt 163Bianca Capellis 35Bias 20Biechtvader 253, 272Bierhaen 240Bigithan 22Bilart 183Bilha 248Billincion 189, 190, 191Biscob van Turyn 202Bisschop 277Bisschop 279, 291ABlinde 99Blinden Yver 63Blinde Wouter 273Bloed-Dorst 77, 153Bloedt-Dorstigh Gemoed 81Bloedtdorstich Ghewelt 127Bloet-suyper 14Bloodaard 296Blijschap 30, 31Bocchus 99Bochhar 171Bochorst 157Bode 4, 7, 8, 17, 25A, 27, 29, 30, 31, 33, 35, 39, 49, 50, 65, 78, 82, 94, 100, 103, 110, 111, 114,122, 123, 130, 135A, 144, 165, 166, 181, 182, 184, 187, 192, 197, 199, 203, 218, 224, 231,233, 234, 248, 250, 251, 258, 261, 262, 263, 264, 265, 267, 279, 293, 295Bodevinus 64Boer 13, 20, 23, 29, 51, 57, 61, 73, 76, 78, 107, 125, 275, 293Boere-Ioncker 244Boerin 61, 197, 226, 275Bolongnoysen 232


Bomilcar 99Bondtgenooten 265Bonivet 175Bonus 18Boose(n) Geest 49, 168Boosen Raedt 18, 19, 21, 22Boosen Wil 20, 74Boos Opset 16Bootsgesellen 30, 31, 78Bordet 83Borger zia BurgerBorgherije 78Borias 174Bosardo 65Boustangj Bassa 124Bouwen Lang-Lijf 40Boysot zie Lowijs de BoysotBradamant 148Brancille 246Branckies Brest 244Brandemant 42Brandt der Minnen 93Brandyne 236Bredshaw 69Bretislaus 64Brianges 293Briantes 235Brisida 53Britto 90Brizette 230Broeck-Huysen 233Broeder Augustyn 205Broeder Jacob 50Broer Hendrick 198Broer Peter 265Broershert 8Brootgebreck 20


242

Broot-Rotten 63Brouckhoven 29Bruneon 235Bruno 229, 285Brusanges 293Brusarba 293Brusarta 3, 3bisBrusartus 229Bruserbe 235Brusus 15D. Brutus 159M. Brutus 159, 255Bruydegom 133Bubaris 56Bultenaar 49Burgemeester 63, 71, 73, 78, 80, 267Burger(s) 29, 30, 31, 76, 78, 83, 92, 93, 100, 122, 125, 165, 212, 220, 252, 255, 275, 294Burgerlycke Onderrichtinge 63Burgerlycke Sorge 63Burgherhart 120Burgon 272Burrus Afranius 169Busanda 183Buytgier 296Byloop 154Byrrhene 38Bywijf 226

C(zie ook K)

Cadmus 85Calais 222Calasires 252Calchas 60, 60bis, 75, 261, 262Caleb 259Calibuth 223Calidon 145Calilla 198Calip 153Calista 146Calpurnia 159, 255Caluisius 170Camilla 192, 219, 219bis, 282, 293ACamilla Morosini 35Camille 291Camillis 137Camillo 189, 190Camillus 94, 152Canida 252Canidius 170Cantisa 146Capi Aga 124Caponio 280Captas 15Cara 21


Caralena 58, 58bisCarbijn 9Cardenio 194, 194bisCariclea 252Carino 27, 82, 182Carinus 104, 123Carion 29, 78Carite 237, 237bisCarlo 242Carolus Boysot 233Carow 157Carponny 41Carry 258Casou 192Caspin 247Cassandra 5, 14, 86, 138, 149, 149bis, 164, 192Cassiope 76Cassius 159, 255L. Cassius Longius 25ACasta 90Casteleyn 212Casterna 146Castreo 7Catalina 25ACatelle 289Catmeer 120A. Catullus 25ACaumis 102Cecilia 136Celadon 5, 20, 21,Celedon 55Celer 44Celestina 74, 137, 140, 142, 188Celia 55, 124, 151, 188, 193, 194, 194bis, 244, 293ACelidon 244Celinde 218, 277Celio 290


243

Celiodant 147Celion 145Celiree 177Celistyn 24Celtimon 7Centilius 211Cephalus 227, 227bisCephas 18, 19Cepheus 76Cephise 147Cerbo 8Ceres 104, 238Cerimonis 30, 31C. Cesaris 25AC. Cethegus 25ACeyx 221Chailli 33Chalcias 92Chalcol 247Chalista 92Chamos 293Charan 247Charbonna 184Chariclea 44Charinus 86Charisus 210Charles 90Charles de Lannoy 175Charmin 106Charmion 170Charmon 94Charon 148, 238Charon 170Charsena 22Chiades 94Chima 85Chimeham 226Chimene 105, 105bis, 105terChimon 5Choor 40, 42, 46, 82, 115, 116, 117, 130, 131, 132, 133, 134, 136, 167, 216, 247, 248, 249,250, 259, 287Choor van Egiptische Soldaten 170Choor van Herderen 82Choor van Herderinnen 170Choor van Israelitische Vrouwen 168Choor van Jageren 82Choor der Leerlickheyt 215Choor van Nymphen 82Choor van Poesis en Violier 170Choor van Priesteren 82Choor van Soldaten 170Choorsangertjes 282Chrisostomus 63Christina 37Christophorus 86Christoval de Manrique 205


Christus 185Christyn 161Chryseide 107Chryses 11Chrysothemis 266Chusai 16, 17, 20, 109, 226M.T. Cicero 25ACilus 241Cimon 71Cimona 71Cinthia 126Cipier 7, 51, 53, 275, 276Cipriaens Geest 24Circe 120, 176, 288Ciria 213Claertie Mieuw 214Claertjen 9, 253Claes 53, 54Claes Clomp 96, 243Claes-Kees-Corssen 244Claes Smeerkorst 110Clara 179Clarin 220, 276, 293AClarinde 107Claris 218Claudillus 278Claudio 200Claudius 169Claudius Senecius 169Clavela 198Cleandre 288Cleante 144Cleanthes 216Clemens de Sevende 175Cleo 196, 197, 239Cleon 44Cleopatra 170, 250Cleophes 231Cleophile 235Climena 240Climene 107Clindor 144Clito 236Clitipho 159Cloet 110


244

Clorandus de Moor 186Cloridan 230Cloridon 43, 145Clorimont 64Clorinde 229Cloris 55, 66, 88, 139, 229, 237, 237bisClorisando 66Cloro 290Clotaldus 220Clytaemnestra 60, 60bis, 176, 266Clytus 102, 111Cnaena 247Cnollis 157Cobham 157Colinde 164Comoedus 34Commodus 90Concordia 104Conde 1, 33Coninck zie KoningConrardus Keyser 73Konstance 245Constance d'Asevedo 256Constancy 162Constantia 37Constantin van Charlois 244Constantinus 146Constantyn 208, 209Coppen 16Corach 259Corcyne 117Cordua 258Corebe 199Coria 244Coridon(e) 10, 12, 15, 16, 19, 21, 27, 55, 58, 58bis, 82, 88, 123, 136, 139, 141, 182, 216, 283Corisca 27, 82, 123, 182Cornelia 54, 158, 271Kornelia Bentivogli 232Kornelia de Bruno 232Cornelius 219, 219bL. Cornelius 25ACoros 11Cosmas 18Cosmus 205Cotaldo 276Cranor 239Craterus 231Crates 90Cratevas 254Cratlinda 90Cremes 18Creon 8, 224Cresus 230Creusa 224Crimp 243Crispiaen 5


Croesus 99Cupido 12, 13, 14, 19, 24, 50, 64, 66, 90, 104, 117, 137, 139, 140, 143, 160, 163, 164, 189,208, 209, 211, 214, 238, 244, 256, 283, 285, 291ACurace 291Curiatius 296Q. Curius 25ACusi 109, 226Cyane 219, 219bisCybele 252Cyfax 183Cypriaen 89, 137, 140, 187Cyprine 246Cyrille 159Cyrus 44Cyrus 99

D

Daemon 170Dahout Bassa 124Daifilo 118, 283Dalidon 164Dalinda 67Damagetus 254Damban 230Dambise 229Dameta 27, 182Dametas 82, 123Damon 11, 44, 102, 111, 145, 177Dan 20, 247, 249Dander 93Daphne 10, 12, 160Daphnis 18, 58, 58bisDaphnus 15Darayde 235Darida 167


245

Darius 56, 99Dastus 15David 16, 17, 47, 109, 156, 165, 168, 172, 226, 257, 268, 286Davus 92Debora 88Deckleta 109Decretaeus 170Deen 93Deïphobus 116Delila 135Delio 126Delos 231Demas 247Demeas 155Demetrius 278Demetryo 215Democritus 254Derdan 164Desperaet Voornemen 93Deucalion 117Deucht 16, 22, 156Deugeniet 237, 237bisDeurwaarder 219, 219bis, 248Diadumenus 167Diamis 145Diana 90, 136, 177, 219, 219bis, 227, 227bisDiana 4, 60, 60bis, 104, 176, 186, 199, 285Diane 98Dianira 142Dianora 293Dichter 59, 70, 73Dichtstelder 71, 74, 75, 76Dido 28Didrick van Wassenaar 225Diederick 284Diedrick van Haerlem 265Dief 288Diego 25, 37, 68, 105, 105bis, 105ter, 203, 245Diego Montessches 242Dienaar 50, 52, 58bis, 72, 111, 112, 121, 146, 181, 185, 186, 192, 194, 194bis, 200, 201, 210,211, 212, 222, 238, 244, 261, 281, 282, 283, 284, 285, 288Dienstbode 208, 209Dienst-Maagd 49, 74, 156, 185, 241Diewertje 275Digna 85Dilector 19Diletta 32, 46Dimardo 290Dina 20Dio 237, 237bisDiomedes 116, 261Diomedes 170Dionisia 277Dionisiades 30, 31Dionisus 151Dionysius 86, 137, 254


Dirck 68Dirck den Otter 49Dirck de Vries 83Dirck van Batenburgh 127Disca 15Discipelen 121, 185Dobas 94Dochter 287Dochter Syons 109, 260Dochters van Israel 47Docter 54, 59, 85, 87, 122, 234, 239, 242, 283, 285Dolabella 212Domicio 290Dominus Gratianus 42Dondalfado 126Dondolo 201Dooresla 69Doralice 199Dorante 98Dorastus 280Doria 30, 31, 66Dorilea 118Dorimenes 248Dorinda 27, 82, 123, 182Doris 11, 165Doristee 98Dorothea 85, 177, 195, 196, 197, 282, 283Dorus 90Dranor 239Drekans 241Driante 102Droeve Vertrooster 206, 207Droncken Driesje 217Dronckenschap 34


246

Drusilla 132Drusus 18Drypetis 56Dry Staten 115Duc d'Alba 122, 127Dulcop 112Duyf 211Duijfjen Amadis 132Duynmayers 197Dwaes Voornemen 129Dwaling 134Dwase Leer 134Dwase Maegd 133Dyson 247, 248Dystyches 6

E

Ebedmelech 173, 248Eber 247Ebyon 153Echanum 248Echo 21, 93, 129, 153, 154, 248Ecloge 169Edeldom 201Edellieden 33, 77, 199, 204, 217, 220, 280Edelman 46, 50, 51, 53, 96, 125, 128, 198, 213, 250Edelrecht 240Edewardt Darie 157Edgar 48Edipes 8Edissa 171Edmund 48Eduardo 277Edward 69, 70, 206, 207Eelhart 25, 90, 187Eendracht 110, 113, 119, 128Eenius 169Eerbaerheijt 19, 21Eergiericheijt 15Eerste 133, 134Eerzucht 19, 59, 132Egelentier-Lievert 195Egiptenaer 168Egiptische Vrouwe 20Egistus 279, 280Egmont 24, 122, 127Elck-een 275Eleasar 172Elektra 266Elesia 13Eldimon 64Eliab 257, 286Eliander 186Eliaser 63Elicia 143


Elimas 293Elimatus 30, 31Elips 70Elisabeth 37, 39, 69, 96Elisabeth (koningin) 157Elise 152Eliso 197Eliza 201Elpenor 288Els 68Elvire 105, 105bis, 105ter, 108Elymas 271Elysa 154Elythius 254Emerentia 188Emilia 50, 52, 137, 195, 200, 202, 203, 204, 205, 211, 219, 219bis, 255Emmerens 137, 142Endimyon 43Engel 132, 133, 153Enioche 224Ephestion 56Ephigenia 234Ephraim 249Epicharis 219, 219bisEpicurus 216Epilogus 19, 20, 21, 22Epistemon 216Epraproditus 169Eraclio 192Erato 112Ergasto 27, 82, 123, 182Ergastus 145, 290Erguntus 147Eriope 224Eristheus 58bisErnesto 95, 276Ernst 110Ernst van Mansfeld 258Ernst van Nassau 258Eros 170Estebel 183Esther 22, 184


247

Eteocle 8Ethai 109Etrijntje 244Eubulus 254Eudoxia 101Euforbus 149, 149bisEugenes 254Euippe 224Eumaeus 176Euphorion 291AEuphronius 170Eurialus 216Eurilas 102Euripylus 60, 60bis, 261Eusebia 13Eutrapel 44Evandra 276Everardt van Solms 110Eyghen-Baet 59, 225Eygenselfs 275Eygen Vernuft 134

F

Fabio 35, 232, 277Fabius 219, 219bisQ. Fabius Maximus 171Fabricio 137, 194, 194bis, 200Fabricius 2Fabritio 95A. Fabro Sange 25AFama 13, 14, 19, 20, 30, 31, 50, 51, 128, 129, 130, 221, 259Famars 258Famasta 36Fantastes 34Faon 169Farao 20, 103, 248, 249, 259, 264Faulsi 238Fauni 16Faunia 280Faustina 146, 234Faustus Cilla 94Feknam 180Felicia 64, 284Feliciano 192Felix 54, 108, 211, 240Fenicie 234Fenicio 277Ferdinand 68Ferdinand de Medicis 35Ferdinando 105, 105bis, 105ter, 175, 245, 282Ferdinando D'Asevedo 256Ferdinandus 37, 39, 146, 175, 186Fernabassus 149, 149bisFerrante 35Ferrugo 7


Festus 152Fiameta 285Fidamant 218Fidelitas 18Figmon 229Filak 98Filakte 98Filarke 150Filemon 177Ad. Filewaert 122Filippo 290Filiste 150Filtsack 15Finardo 290Flaviaan 291Flavio 189, 190, 191Flionus 13Floor 211Flora 4, 124Florarban 235Florelle 293Florendus 40Florentia 198Florentinus 89, 136, 142Floriaen 136Floridan 176Florimondt 5Florinda 283Florinde 108Florinisse 218Floris 162, 244, 290Floris (Graaf van Holland) 51, 119Floris Fransen 275Florisel 21, 66, 235Floro 95Flosandra 7Flurja 66Fobert 25Fokas 101


248

Fonteny 33Fop 196Forminius 7Fortuna 86, 155Fortunatus 85, 86Fourier 25Foxso 37Fraartus 149, 149bisFrancisco 245Francisco de Medicis 35Francotrijpe 88Francoys 175Franion 279, 280Frederick 122, 243Frederico 83, 95Frederijck 181Fredricus 256Frene 40Frequas 16Fridrich 7Friers Luytenant 258Fronto 260Fryburch 109Frydlief 287Fuentes 213Fulgentio 276Fulvia 25AFulvius 167M. Fulvius Nobilior 25AFurio Cornelio 237, 237bisFytje(n) 253, 256

G

Gabaonners 268Gabinus 25AGabriel 33Gabriel (engel) 260Gabrina 144, 199Gabriotte 163Gad 20, 247, 249Gadalia 173Galathe(a) 55, 88, 104, 244, 283Galbam 160Galdrada 189, 190, 191Galdrano 87Galeasso 35Galghen Aes 15, 16Galileers 121Galla 10, 12Gallanus 279Gallas 162Gallo 193Gallus 170Galo 8Galtasar 235


Ganaffo 195, 196, 197Gangier 135AGanimedes 164Gano 214Garamant 152Garanta 174Garaye 235Garcia 52Garinter 279Gasto 36Gebots Verachting 72Gebroeders 268Gebroeders van Elips 70Gebuerman 32, 246Gedachten 34Geeraldus 39Geerhert 25Geert 254GeestGeest van Absalon 172Geest van Achilles 176Geest van Balthazar 207Geest van Caezar 255Geest van Calasires 252Geest van Catalinas Soon 25AGeest van Ceyx 221Geest van Cipriaen 24Geest van Cunimundus 32Geest van Graaf Floris van Holland 225Geest van Lodowijck 7Geest van Manlius 38Geest van Moeder van Noron 38Geest van moeder van Oratyn 186Geest van Osman 124Geest van Sint Aethereus 267Geest van Sint Ursul 267Geest van Soon van Canida 252Geest van Sophonisba 84Geest van Thimniter 135Geest van Vader van Rasimô 7Geest van Velsen 119Gheheymraet des Koninckx 107Gehoor 24, 160Gehoorsaemhz. 132


249

Gelasius 216Ghelaten Mensch 215Geld 81, 208, 209Geldria 110Geliaditers 130Gellius 25A, 250Geloof 133Gemaeckten Geck 163Ghemeene Man 59, 79Ghemeen-Volck 63Ghemeen Vrouwen 75Gemeene Zin 34Gemeine Droefheydt 128T'Ghemeyn Constminnend Hert 246T'Ghemeyn Onverstant 246Ghemeynte 72, 74, 77, 81, 131Gemoedt 195, 197Genegentheyt 131Genevera 14Genura 85Geraerd Lanzetti 289Geraerd van Velsen 51, 119, 225Geraert van Sichem 29Geraldus 163Gerastus 111Gherecht der Wel-Ghebore Mannen 51Gerechtigheyt 113, 129, 133, 222Gerret van Craeyenhorst 51Gerrit Stuyvers 83Gerucht 50, 63, 83, 84, 92, 117, 126, 190, 205, 257Gerundula 84Gesang 132Gesicht 160Gestadicheyt 21Gevangen(en) 170, 275Ghevangenis Bewaerder 71, 206, 207, 210Geveynsden Peys 81Geveynsde Religie 115Gheveynstheyt 250Gevoel 160Gevoelen 34Geweeten 160Geweld 15, 16, 18, 119, 172Gewillige Gehoorzaamheydt 128Gezant(en) 25A, 36, 212, 218Gezicht 34Ghuijschaart 158Gibber 67Gielen Leep-oogh 36Giericheyt 163Gilbert 48Giliette 5Gilford Dudley 180Gillis 204Giomara 245Gironde 234


Giscardo 67Gisippus 112Gloriaen 4Gnatonides 155Gnemon 252Gnor 275Goddelicke Rechtveerdigheyt 294, 295Goddeloos Voornemen 128Godefroy 108, 206, 207Gods Stranghe Rechtvaerdigheyt 79Godt de Heere 168, 172, 259Goede Daad 125Goeden Crijgh 81Goeden Raad 125, 287Goedele 284Goet Gehoor 215Goet-Hart 51Gofredo 276Gohanne 245Goliath 257, 286Gomarus 63Gomes 105, 105bis, 105terGondebout 107Gonsael 37Gonsago 232Gontanus 36Goosen 9Goosen Geeuw 243Gores de Quist 178Gorganes 223Gosstanso 85Goulon 248Gouverneur van Malta 223Gouverneur van Steenberghen 258Govaert 273Govertje 12Gozewijn Rekalf 49Gozewijn van Aemstel 265Graach om Leeren 158Graaf 272Graaf van Bossu 122Graaf van Bucquoy 110


250

Graaf van Cataloniën 52Graaf van Cleve 225Graaf van Cuylenburch 127Graaf van Darby 205Graaf Essex 157Graaf van Gore 96Graaf van Hollandt 100Graaf van Hoogstraten 49, 127Graaf van Hoor(e)n 122, 127Graaf van Marre 96Graaf van Mege(n) 122, 127Graaf van Meurs 212Graaf van Montgommery 33Graaf van Pancalier 50, 202, 203, 204Graaf van Rossilion 53Graaf Southamton 157Graaf van Zuyd-Hamson 205Grabbel 245Gradamard 278Gradasse 148Gradasso 35Grademerta 183Gradimart 218Graef 97Gramschap Godts 173Granida 118Graterus 36Gravin van Zwartzenburch 77Griane 40Griet Kackx 235Griet Smeers 39, 96Griffier 72Grillo 35Grimaldo 277Grimaldus 192Grimdamas 288Groeninga 110Grootmeester van Rhodes 218Grootsheidt 132, 134Grucella 141Grusella 58, 58bisGrypaart 98Gryp-aen 109Gryside 256Guido 30, 31Guilhelmo de Sparto 258Guiomarade Menesses 256Gundastes 235Gunt-Fort 217Gustavius 142Guydeon 189, 190, 191, 198Gysbert 25Gysbert van Aemstel 51, 119, 265Gysbert van Batenburch 127Gysbert van Ysselsteyn 51Gysbrecht 212


H

Haal-Na 39Haastich Begin 158Hab-Al 109Hador 129Haerlem 83Haet 32Haet en Nijt 113Hagar 132Hageroos 273Hagmoni 248Hakker 69Halcyone 221Halli 135AHals-Reghters 181Halybata 86Haman 22, 91, 184Hameth 67Hamiltal 173Hanna 109Hannibal 233Hanno 99Hans 229Hans Michel 276Hans Ysservresser 275Hanssop 284Harbona 91Harcilia 161Harman van Woerden 51, 119Harmognes 248Hasael 129Haspelster 212Hastrubal 171Hatat 91Hatbach 22Havicx 78Hecate 96Hector 116Hector 231Hecuba 62, 75, 116, 149, 149bis, 228, 261, 262Heer


251

Heer van Barleymont 122, 127Heer van Beveren 206, 207Heer van der Schale 242Heer van Gruythuysen 206, 207Heer van Hyarbas 13Heer van Montigny 122Heer van Rassingham 206, 207Heer van St. Aldegonde 83Heer van Vooren 265Heer van Zuylen 51Heereman 25, 187Heeren van Leyden 295Heeren Yver 215Heintje Pick 148Helbaardiers 69, 110, 144, 206, 207, 276Heldin 287Helena 95, 124, 137, 138,Helena 75, 116, 143, 262Heliane 150Heliodoor 188, 285Hellanice 231Helles 3bisHelmichus 240Helmiges 32, 46Helrano 239Helsche Geest 50, 51, 52, 119, 138, 165, 239Heman 129Hemel 34Hemel-Rey 51Hemon 8Hencker 23, 244Henderick 110Hendrick Dircksz 233Hendrick Frederick 96Hendricus 256Henri 14Henrick Van den Bergh 258Henrick Goedbeleyd 49Henrick van Nassau 258Henrik Grey 180Henrico 95Henryck 277Hephaestion 111, 231Heracleo 195Heraclius 142Heraklius 101Harault Elida 129Heraut 22, 34, 73, 95, 152, 154, 169, 252, 276, 281, 287Hercules 43, 176Hercules 224Herder(en) 14, 233, 246Herderin 14Hereman 42Heremyt 199, 204, 253, 284Hermide 40Hermilio 188


Herodes 154, 165, 166, 250Herodes Agrippa 153Herrogeire 80Hertog 201, 285Hertog van Alba 205Hertog van Aumale 33Hertog van Bourgonjen 244Hertog van Brandenburg 189, 190, 191Hertog van Bredero 122Hertog van Castilien 23, 65Hertog van Guise 1, 33Hertog de Linfantado 205Hertog van Lynox 96Hertog van Mantua 200Hertog van Noordthumberland 205Hertog van Savoyen 50, 202, 203, 204, 205Hertog van Suffock 205Hertogin 201, 285Hertogin de Linfantado 205Hertogin Medina Sidonia 205Hertogin van Savoyen 50, 202, 203, 204, 205Hes 120Hesiadoor 205Heybert 164Heymelijken Haed 77Heyntje 135Heyndrick van Brederode 127Hianisba 152Hidalgo 251Hilla 135Hillebrant(jongen) 284Hillebrant (oude) 284Hindersom 258Hipparine 102Hippocrates 254Hippodamia 291AHippolito 201Hippolitus 210Hiron 135AHisoch 198Historie 125, 128Hoer 223


252

Hoereweert 223Hof-Joncker 52Hofmeester 77, 115, 200Hogepriester 135AHollandia 110Hollands' Staat 125Holophernes 106Honger 20, 294Hooft-man 212Hoogmoed 90, 163Hopman 32, 73, 76, 77, 78, 98, 170, 265Horatinus Teodatus 94Horatio Veer 110Horatius 187, 291, 296Houmfrid 48Houw-Vast 109Hovaerdije 134Hovaerdich Ingheven 93Hoverdicheyt 22Hoveling 147, 258Hugo Heresius 96Hulpe Godts 125Huysliens 199Huysman 100, 281Hyacinthus 237, 237bisHyarba 13Hylander 10Hylas 11, 55Hymeneus 187Hyperephanus 254Hypiarda 84Hyppolytus 263Hyrcanus 250

I(zie ook J)

Iacinta 202, 203, 204, 205Iacomo 242Ianitzer Aga 124Iaucke 63Ibis 62Icelus 169Icilus 160Ieannin 213Ielis 25Iemandt 275Ieremias 213Iesebel 129Infante van Brussel 258Inhout 131Inigo de Borgia 258In Liefd' Bloeyende 195, 199Ino 3, 3bisInquisiteur 122Inquisitie 77, 110, 115


Insper 164Iocaste 8Iphidaem 293Iphigenia 60, 60bisIphis 93Iras 170Irene 186Iris 221Isabel 23, 251Isabella 50, 61, 65, 66, 199, 281Isabella Clara 110Isabella de Mendossa 202, 203, 204Isabella de Schoone 51Isai 257, 286Ismene 8Israelitische Vrouwen 286Issaschar 20, 247, 249Itay 226Ithobal 274Ithys 58, 58bisIuda 130Iustitia 185Ixion 148, 238

J(zie ook I)

Jacamyn 137Jacob 20, 247, 249Iacob VI 96Iacob van Campen 49Iacoba 212Iacobino 35Jacoby 68Iacobyn 66Jaep 139Iaep-Ian-Gysen 244Jager(en) 42, 243, 245Iagerinnetjes 42Iaghtmeester 277Ialoerse 189


253

Jaloers Bedrijf 157James 69Jan 54, 68, 245, 293AIan Alleman 25Ian Byster 214Jan de Garcame 256Ian de Marignan 175Ian de Portugael 258Ian de Quist 178Ian Hen 61Ian Hollesloot 49Ian Ioppen 243Ian- Neef 41Iannet 35Ian Ramsey 96Ian Rap 57, 129Ian Raps Maet 57Ian Smul 91Ian Soetekauw 235Ian sonder Knopen 110Ian Tyngh 253Jan van de Vliet 83Ian van Geel 49Jason 216Jason 222, 224Javas 106Jean de Gamboa 232Jean de Mendosse 50Jefta 130Jempsar 270Jeremias 45, 173Jeronimo 23, 65, 198, 280Jeronimo de Gusman 205Iesuyt 115, 281Jezus 121Jhedelias 45Jhon Killegrew 157Joab 16, 17, 109, 172, 226Joane 68Ioannis de Dooper 121Joas 17, 20Ioden 153, 246Iohanam 129Iohan van Kuyck 25Iohanna Grey 180Jonadab 16, 156Ionathan 30, 31, 47, 109, 168, 172, 226, 257, 286Ionckvrouwen 250Jongen 9, 23, 34, 40, 57, 76, 78, 84, 99, 217, 226, 245Ionker 144Ioodsche Zangers 216Ioos 54Ioost 275Ioost de Grijn 244Jor 248, 249Ior. van der Does 294


Jorde 256Iorden 25Joriaen Fronsbergh 233Ioris 179Jozef 20, 103, 247, 248, 249, 264, 269, 270Jozef 154, 165Jozef van Arimatea 121, 185Iosephus 250, 260Iosephat 129Iosua 259Juan de Hurtado 205Juan de Mendossa 202, 203, 204, 205Juchal 45, 173Juda 20, 103, 247, 249, 264, 269Judas 165Iudas 185Judas Esserus 92Judith 64, 106Iuffer 144Iulette 25AIulia 72, 214Juliaen 267Juliaen Romero 83Juliana 26, 141, 151, 194, 194bisJuliane 38, 186Iulie 291Iuliette 242, 244Julio 202, 203, 204, 205Iulius 38, 162Julius Caesar 159, 255Iunior 201Iunius 38, 152O. Junius Silanus 25AJuno 3, 3bis, 28, 143, 221Jupiter 13, 43, 155, 176, 238Iustiniaen 208, 209Juxon 69


254

K(zie ook C)

Kamenier 53, 126Kamerling 48, 218, 245Kanabas 230Kaniam 40Kapiteyn 9, 53, 80, 92, 115, 185, 217, 253Kapiteyn van de Rooroe 245Kardin 40Cardinael van Bourbon 1Karel 21, 54, 95, 122, 138, 148, 158, 181, 236, 244, 245, 293ACarel V 175Carel IX 1, 33Karel Baldeus 192Carel Borbon 175Carel van Castilien 281Carel Dolphijn 244Karel de Stoute 206, 207Karel Stuart 69Karidus 176Katelijn 275Katharina 35, 151, 158, 232, 239Catharine 244Catharyn 256Cathrina 51Catryn 1Cayphas 121, 185Kees 139, 211Kees Achterlam 23Kees-Knor-Knaap 244Kees Krynen 244Kenas 248, 249Kenede 272Keyser 42, 67, 198, 217Keyser van Nyque 183Keyserin 40Kinderen 45Klaeris van Velsen 265Klaes van der Laan 83Klappige Jannetjen 132Klaremondt 43Kleazjenor 98Klenardo 277Kleonte 97Klepper 23Kleynste Schare 134Klidamas 97Klindor 152Kluysenaer 136, 189, 190, 191, 212Knapen 93Knecht 16, 23, 40, 53, 66, 73, 80, 83, 110, 126, 130, 169, 218, 219, 219bis, 246, 250, 275Kock 22, 96, 99Koddigert 8Koen 211Coenhert 296


Koenraet 25, 49, 253Coenraet van Steenwijck 233Koke 69Kokodrillo 91Kommeryn 273Conincxken 121Koning 24, 118, 136, 139, 163, 288Koning van Arragonien 53Koning van Athenen 4Koning van Colchis 222Koning van Egypten 198Koning van Engeland 50, 87, 205Koning van Frankrijk 161, 205, 213Koning van Hongarije 97, 217Koning van Persen 186Koning van Polen 291AKoning van Portugal 23, 65Koning van Schotland 96Koning van Spanje 23, 65, 110, 193, 205, 258, 281Koninginne 33Koninginne van Engeland 87, 205Koninginne van Frankrijk 33, 205, 213Koninginne van Spanje 205Konradijn 181Cooplieden 217Coopman 77Koren-Verschieters 248Corporael 243Corsseligghe Leen 217Koster 63, 252, 275Krios 3, 3bisKrispus 101Kristoffel van Schagen 83Krijgsknechten 25, 25AKrijgslieden 71, 76Krijgsoverste 63Kuythaen 129Kycker 57


255

L

Laban 223Labbe-Kack 61, 136Labeo 255Labinus 167Lactance 289Lafin 213Laforce 213Lais 44Lakei 52, 177, 282Lambert 80Lambert Charles 258Lambrecht 192Lamia 44Lamides 7Lamorette 163Landt-Drost 284Land-Man 127, 170, 239Landtschryver 225Landvooght 240Landyn 164Landzaten 149, 149bisLangerta 287Lantskroon 273Laos 254Larbaeus 104Lardenie 235Lardeo 162Laris 280Laselva 126Laura 11, 55, 88, 97, 136, 189, 190, 191, 193, 280, 283Laurens Bentivogli 232Laurenso 25Laurentia 126, 241Lavinia 289Lavinus 186Lazarus 59Leander 137Leandre 230Leanna 256Lechi 216Lecker 57, 91Lecker-Beetie 41Leeghwagen 91, 112, 129Leermeester 266Leeuwemond 278Lelio 35M. Lelius 84, 171Lenato 276Lenius 25ALeno 30, 31P. Lentulo Sura 25ALentulus 38Leon 24, 144Leonardo 232


Leonardus 293ALeonato 234Leonizio 276Leonnatus 56Leonoor 66Leonora 105, 105bis, 105ter, 108, 192, 245Leopoldus 86Lepante 44Lepidus 255Lepolomeus 237, 237bisLerdenia 161Lerette 183Leridano 193Lerinde 40, 139Lermelle 293Lesbia 86, 137Lethea 42Leugen 34Levi 20, 247, 249, 269Levyt 130, 268Leytsche Maecht 29Leytse Raet 29Libido 296Libio 95Librarius 260Licht 34Lichthart 253Lichtmis 129Licht Verleyt 160Licimachus 5Licomedes 114, 291ALidia 97Liefd Bloeyende 92Liefde 113, 131, 138, 199Liefde des Naesten 134Liefde des Vaderlandts 128Liefde tot Const 158Liefde totte Ouders 223Lieven 179Ligosides 30, 31Limius 42Lincestus 231Linco 27, 82, 104, 123, 182Lindus 152Lintellus 210


256

Linus 271Lionide 293ALiron 108Lisardus 95Lisaura 276, 277Lisis 66Listich Voortstel 21Livia 167Livius 152, 219, 219bisLivyn 178Lizander 177Lizimant 177Lodewijck 7, 110, 192, 198, 275Lodewijck van Nassouwen 127Lodewijck van Normandye 282Lodippe 44Loes van Cleef 51Logier 80Lokeren 258Lombaert 109Longino 283Longinus 32, 46, 240Lorenzo 65, 289Lorindo 202Louis 256Louis de Boysot 29, 78, 295Louis de Koning 128Lowijs de Valasco 110Louisa 77, 115, 175Louweris 276Lubbert 161Lucas 179Lucella 151Lucelle 41Lucia 55, 138, 144, 188Luciana 5Lucidamor 66Lucidan 152Lucidorus 151Lucie 219, 219bisLucillus 170Lucinde 290Lucinia 30, 31Lucino 192Lucius 237, 237bis, 278Lucius Agnello 85Lucius Domitius 94Lucius Virginius 160Lucretia 241Ludoval 48Ludovicus 95Luidewyck 120Lupino 27, 87, 123, 182Lupyn 82, 154Lurcayn 67Lussurioso 201


Lust 189Luy 57Luyster-vinck 51Luytenant 258Luytenant van Bucquoy 110Luzinda 276Lydia 186Lyfwacht 102, 149, 149bisLykoris 10Lyliane 218Lyn 54Lys 9, 32, 53Lys Achtetworps 109Lysjen Klonterpels 132Lysjen veur open 110Lysander 229

M

Machiel 256Machteld van Velsen 51, 119Macolphus 8Macrinus Opilius 167Macrobius 291AMadame de Parme 122, 127Maeghd 76, 100, 226, 246Maerschalck 244Maes 122Magdalena 25Magnus 280Maistro del Campo 110Majombe 37, 44, 245, 256Majoor 63Mala-Testa 86Malkus 165Mallegijs 54Mallepier 99Mamey 67Mamuchan 22Man 275Manasses 249Mandonius 161, 171Mandricard 61, 199Mandrichert 148Manilius 291AG. Manlium 25A


257

Manshart 245Manshooft 42Mansvelt 122Mantis 62Manuella 208, 209Marcelinus 219, 219bisMarcel(l)us 38, 141, 144, 158Marcelyn 152, 186Marcholandus 86Marcio 194, 194bisQ. Marcius 25AMarco 161, 242Marcurius 162Marcus Andronicus 278Marcus Claudius 160Marcus Marcellus 94Mardochai 184Mardocheus 22, 91Mardonius 114Mares 22, 184Mareschal de Biron 213Margareet 1Margareta 243Marg(a)riet 41, 139, 140, 151, 179, 181, 187, 282Marg(a)rita 175, 263Margarita Valesia 33Mari 161Maria 92, 128, 205, 241Maria 154, 165Maria Stuart 272Mariamne 166, 250Marinda 174Mariole del Poette 126Marquijs van Berge 122Marri Labbekak 132Marry 68Mars 13, 43, 104Marsana 22Marsilie 2Mart(h)a 16, 166Martiaan 101Martilda 64Martio 35Marti Slof-Toffels 23L. Martius 171Masinissa 84, 171Masistius 114Mathania 129Matilde 95Mathetes 254Matroosen 280Mauritio 276Mauritius 277Maurits van Nassau 77, 80, 110, 258Maximiliaen 99Maximus 85, 92, 219, 219bis


May 292Mayer 72Medea 120, 222, 224Medecijn 2Medina Sidonia 206Medor 199Mees 211Meest Alle Man 113Meest Anders Ghevoelen 63Meest Elck Een 127, 131, 249Meestris Ellin 180Magarus 45Megera 3, 25A, 58bis, 83, 96, 104, 115, 169, 238, 239, 261Meladon 129Melante 230Melanus 278Melgior 230Melibea 195, 196, 197Melimpior 43Melinda 173Melinte 219, 219bisMelissa 9Mellichus 169Melvin 272Memorie 34, 128Menelaus 60, 60bis, 116, 143Menalch 19Menalchus 15, 16Menander 143Mendosa 293AMenich Advocaat 157Menich Edelman 157Menich Mens 121Menich Partydich Gheest 121Mennich Vroom Man 113Menon 229Mentor 9Mephiboseth 226, 268Mercurius 13, 28, 43, 114, 143, 155, 238Mesisterna 126Meso-Matto 86, 87Messenia 218Metelle 7


258

Metellus 38Metellus Celer 25AQ. Metellus Creticus 25AMethonus 171Metius 296Metselaer 200Meulenaer 139Micha 129Michol 168, 268Mieuwes 63, 187Milanor 44Milca 247Millido 193Miltiades 71Minne 77Minnegoden 219, 219bisMinnemoeder 2Minos 100, 117, 176Minste Menichte 134Miramond 288Miramyt 288Miria 130Mirtillo 27, 123, 182Mittonus 111Modde van Gompe 42Moeder 14, 70, 246, 250, 292Moersgoelick 42Moetwillich Bedrijf 16Momus 24Molimpo 193Monick 110Mons: de Capres 233Mons Dragon 83Monsuer de Virone 175Montan(us) 27, 82, 123, 182Montebel 67Montrevel 33Montsluyter 21Moordenaers 185Mopsa 279, 280Mopsame 288Mopsus 10, 12, 55, 104Morgan 258Morio 104Morobal 154Morosin 290Morpheus 161, 221Mostaert 52Movin 33Moyses 259Murath 67Mus 247, 248Musiciens 198Mustaffa 135AMustapha 67Musyck 141


Mutsaitze 76Muylken Vet 73Myrtil 82

N

Nabal 248, 249Nabarzanes 56, 99Nabuchodonosor 45, 173Nabusardan 45, 173Nachor 106Nacht 239Naeman 129Nanceo 33Narbal 152Na-Reden 296Nargal 173Nathan 172, 274Nauman 22Nausicles 252Navarre 1, 33Neaniscus 254Nebo 173Neel Snaversnel 235Neeringhe 79Nel 211Nemesis 43Nemoer 213Nephtali 20Nephtalin 247, 249Neptunus 5, 43, 176, 228, 261Nero 169, 271, 219, 219bisNescio 26, 195, 196, 197Nessus 21Nestobelus 154Nestor 60, 60bis, 116, 176, 228, 261Nestor 44Neve 50, 93Nicander 27, 123, 205, 210Nicandre 82Nicandro 87, 182Nicanor 293Nickers 100Nicodemus 121, 185Nicolaes 213


259

Nicolaes Salines 175Nicole 289Nicolo 35Niemant 275Niemendal 275Niet-Gheliefde 189Nieusgierich Begeeren 128Nieuwen-Haan 39Niger 170Nize 219, 219bisNoircarmes 83Nootwendigh Behoeven 249Norandino 200Norbus 37Noron 38Nothus 230Nunio d'Aulage 108Nutrix 221Nydichert 18Nydicheyt 142, 250Nymphidius Sabinus 169Nyque 183Nysa 10, 12, 104Nyt 20, 151

O

Oates 261Ochus 56, 99Octave 97Octavia 169Octavianus 112Octavio 95, 189, 190, 191, 194 194bis, 200, 277, 293AOdabassi 85Oderic 199Oenone 143Offer-Vinder 288Offici Bedienaer 131Officiere 201Olef 280Olimpe 107Olimphia 164Olimphia 230Olinde 152Olinte 150Olivier Cromwell 69Olympio 194, 194bisOnbedachte Daet 14, 20Ondedacht Voorstel 13, 19, 22Oncuysschen Wil 72Onghebonden Wil 15Ongeloof 133, 185Onkuysheyt 16, 19, 20, 21Onmatighen Lust 74Onnooselheydt 119Onnutte Bedelaer 131


Onnutte zorch 59Onrechtveerdicheyt 185Onrust 129, 250Onryp Oordeel 93, 158Onschuld 195, 197On-Verstand 125Oproer 15, 153, 182, 215Oproerige Gemeent 63, 127Optimus 18Orania 187Orante 97, 177Oratio 200Oratius 23, 65Oratyn 186Orcade 152Orestes 12, 176Orestes 266Oret 183Organus 151Orgizomenus 254Orimant 177Oriswaides 90Orlando 53Ormena 149, 149bisOrondatus 39Oronte 147Oros 11Orosmanus 149, 149bisOrtelius 210Ortenzio 276Osias 106Ostilio 194, 194bisOstrobas 118, 170Ot 120Otho 219, 219bisOtto den derden 189, 190, 191Ouder 127Ouderdom 59Ouderen des Volcks 185Ouderlinck 46Oudin 40, 217Oudt-Heermans 233Out 131Out Man 75, 92Outste van Hebron 226


260

Ouwe Maria 233Overdaedt 59Overicheyd 77, 113Overlopers 258Overpriester 154Ozanor 98

P

Paap 51, 258Pachon 248, 249Paciêco 25Paganus 151Pagie 5, 24, 32, 48, 50, 51, 52, 53, 56, 64, 65, 80, 92, 95, 101, 105, 105bis, 105ter, 107, 108,143, 144, 156, 163, 164, 174, 193, 198, 205, 206, 207, 217, 234, 239, 256, 276, 279, 280, 281,282, 283, 284, 287Palamedes 60, 60bis, 261Palamedes 210, 219, 219bisPalemon 44Palene 102Pallas 5, 43, 104, 114, 141, 143, 151, 176Pallesteyn 285Palmerin 40, 42Palo 37Pamphile 38Pamphillo 285Pamphilus 90, 92Pan 11, 273Pancaste 44Pancratius 54Pandora 161, 281Pandoras 19Pandosto 279, 280Pannetie Vet 41Panphilio 188Pantellus 210Panthalion 85Panthasilea 229Paris 116, 143, 228Paris 242Parisatis 44Parmenion 56, 111, 231Parsidia 174Partinax 94, 230Partye 215Pashur 168, 173Pasicrates 111Pasquyn 161, 244Pater Benedictus 87Pater Lourens 242Paulet 272Paulina 283Pauline 150Paulo 242Paus 175Paulus 215, 216, 271


Pausanias 114Pax 104Pedania 172Pedosus 240Pedro 23, 25, 35, 65, 68, 108, 223, 242Pedro Galero 110Pedron Gano 23, 65Pelagas 19Pelagia 88Pelas 18, 19Pelias 222Penelope 176Penta 120Perdiccas 111Peredus 240Perida 283Perideus 32Periosta 253Perseus 76, 86Peter 271Peternel 137Petinus 169M. Petrio 25APetronel 178, 271Petrus 153, 185Petus 15Phaedra 263Phafarel 124Phalis 37Phania 114Phaon 44Phariseen 185Phariseus 153Phasur 45Phebidas 242Phebus 114Phelander 161Phesostris 30, 31Phicol 135


261

Philander 55, 107, 139, 280Philardo 202, 203, 204, 205Philautus 30, 31Philebart 42Philedonia 6Philemon 145Philesooph 244Philida 139, 229, 283Philiph 213Philippo 25, 68, 243, 245Philippus 115, 122, 152, 158, 224, 255, 256Philips 7, 212Philips van Nassau 80Philips van Wassenaer 51Philisteen 286Philisteus 257Philla 196, 197Phillido 26, 195, 196, 197Phillis 145, 280Phillopon 198Philopoemen 254Philomel(l)a 58, 58bis, 208, 209Philomena 163Philomethor 248, 249Philos 44Philosoph 155Philotas 56, 231Philotheus 63Philpoto 198Phineas 260Phinolphus 163Phlippyn 186Phocas 7, 18Phocus 2Phorax 44Phorbas 44, 152Phrixus 3, 3bisPhronimus 6Phryne 44Phryx 44Phyllis 10, 12Phylomenus 141Piates 235APicus 291APiemander 144Pieter 213Pieter Colijn 49Pieter Kies 83Piet Vaeck 243Pilatus 185Pilles 33Pinabel 276Pindaris 231Piracha 151Piracles 188Piramus 26


Pirenio 201Piron 110Pironte 102Pirot 210Pirotta 210Piscator 30, 31Pitagoras 20Pizo 38, 289Placidus 167Plancina 38Plancus 170Platje 243Plautil 271Pluto 3, 96, 136, 148, 162, 174, 238Plutus 155Pluymstrijcker 155Poeet 70, 71, 73, 74, 75, 76Polanes 218Polibus 291APolidas 152Polidoor 5, 24, 64, 186Polikander 147Polinice 102Polixcena 149, 149bisPollander 278Pollio 250Polonies 8Polotheus 188Polwyler 233Polydorus 62Polymnestor 62Polystratus 56Polyxena 62, 116Pompea Paulina 169Pompeius Refus 25APompeo 95Pontifice 25APoortier 265Popillius 38Porcea 200Porcelio 194, 194bisPorcia 95, 97, 255Porphyre 246Porphyrio 174Porrus 279, 280Potia 85


262

M. Portius Cato 25AM. Portius Leca 25APost 281Post-Bode 51Potiphar 20, 247, 248, 270Poulina 24Praetor 71Praetorianen 169Preau 258Precinte 102President 33, 216Pretioze 245, 256Priamus 116, 143, 228, 261Priandre 218Priester 21, 24, 92, 107, 165, 206, 207, 214, 230, 240, 253, 275Prins 158Prins van Oranje 29, 77, 78, 83, 115, 122, 127,Prins van Parma 115Prins van Peere 40Prins van Portugal 23, 281Prins van Spanje 205Prinses van Vrankrijk 193Priscus 84Priulle 200Procris 227, 227bisProculeius 170Proculus 291Progne 58, 58bisPrologus 19, 21, 22, 169, 170, 235, 254Promptalion 40C. Promtino 25APropert 68Propheet 130, 168Proserpina 33, 120, 148, 162, 238Prositilaus 60Prospero 193Prosperus 88Protesilaus 60bisProtheus 18Providentia 86, 87Prudentio 8, 192Pruneaux 33Prutje 243Psonton Phanechus 248, 249Ptosires 252Pub. Ambrosius 112Publi Turulio 94Publius Cescius 160Publius Numitorius 160Pulcheria 101Punitor 19Pyrrhus 62, 75, 262Pythagoras 111Pythonissa 47, 168

Q


Quade Gheest 59Quaden Engel 251Quaden Raet 14, 287Quaetbedrijf 91Quaet Gheselschap 160Quaet Ingheven 70Quaet Regiment 79Quaetsaet 237, 237bisQuaet Vermoeden 250Quanselachtighe Kees 217Quercy 33Queissilar Aga 124Quintus 255, 278Quiro 278Quist-Goedt 129

R

Raad 68, 71, 72, 91, 110, 128, 171, 185, 225, 293Raadsheer 2, 7, 33, 50, 53, 92, 98, 122, 146, 147, 212, 213, 216, 250, 296Raadsman 166, 233, 262Rabbi 216Raefdexter 258Rafaël 233, 265Ramilte 7Ramon de Moncande 108Ramos 36Ramses 103, 164Raniclis 140Rasimo 7Ratelwacht 49, 253Ravaillak 128Razernij 32, 125Rechter 2, 91, 146, 201Rechtveerdicheyt 47, 185, 275


263

Rechtveerdicheyt Godts 15Redelick Onderwijs 93Reden-Rijck 125Rederijker 57, 155Redolphus 279Rehob 135Reinherte 251Religio 104Rembalt 90Remicklus 40Renaze 213Ret(h)orica 24, 121, 158Reuk 34, 160Rey 58, 58bis, 84, 164, 224, 263, 295Rey van Agrippiners 267Rey van Assyrieren 106Rey van Bekeerde 215Rey van Bethulianen 106Rey van Boeren 29Rey van Bredanaers 251Rey van Burgerinnen 231Rey van Burgers 25, 29, 49, 278Rey van Burghzaten 233, 265Rey van Christenen 260Rey van Danaides 238Rey van Deuchden 100Rey van Dochteren Achelois 238Rey van Edelingen 265Rey van Egyptenaren 259Rey van Engelen 59, 232, 269, 270Rey van Euboeers 261Rey van Geloovigen 153Rey van Gotten 278Rey van Griecken 60, 60bis, 62, 228Rey van Hemel-lieden 61, 119Rey van Hemel-Nimphjes 151Rey van Herderinnen 118, 146Rey van Herders 27, 154, 165, 182Rey van Herdoopers 49Rey van Huisluiden 251Rey van Inghesetenen 225Rey van Israel(ieten) 130, 159Rey van Ithakoisen 261Rey van Jagers 27, 182Rey van Jerusalemmers 274Rey van Ioden 109, 165Rey van Iodinnen 184, 257, 260Rey van Ioodsche 135Rey van Juffrouwen 64, 114, 118, 119, 120, 136, 187, 227, 227bis 253, 278Rey van Klaerissen 265Rey van Krijgsluiden 251Rey van Lantlien 233Rey van Leeuwendalers 273Rey van Leyenaers 294, 295Rey van Maagden 1, 29, 59, 69, 92, 100, 103, 218, 261, 165, 266, 291A, 296Rey van Moorinnen 264


Rey van Muyteneerders 29Rey van Naerders, Kenemaers en Waterlanders 119, 225Rey van Nimfen 27, 182, 227, 227bisRey van Nonnen 64, 120, 253Rey van Offerzangers 231Rey van Ongeloovige 185Rey van Peloponnesers en Ithakoisen 261Rey van Phylistynsche 135Rey van Priesteren 25A, 27, 60, 60bis, 135A, 182, 186, 260, 268Rey van Profeten 165Rey van Rhodiaenen 218Rey van Sangers 107Rey van Sanghsters 91Rey van Soldaten 120, 260, 271Rey van Staat-Dochteren 61Rey van Staat-juffers 166, 180, 260, 272Rey van Tempeliers 94, 278Rey van Thebanen 3, 3bisRey van Traciers 62Rey van Troyanen 62Rey van Velt-Nimphjes 143Rey van Vluchtelingen 233, 294Rey van Vrouwen 159, 228, 260, 262, 294Rey van Vrybuyters 29Rey van Vrysters 294, 295Rey van Walen ende Duytschen 233Reynhart 163Reynhert 25, 187Reynicheyt 199Reynier van Denemarcken 287Reyntje 290Reysigher 112Rhadamantus 100, 238Rhesus 293Rhode 153Ribsa 154Ricardo 200


264

Richard 214Ridder 42, 218Ridzard 48Ripa 129Ripparda 83Rispe 268Rith-meester 77Ritzart 90Riwaldus 64Robbert 256, 282Robbert Cecil 157Robbrecht 290Robert Bariënser 181Robert van Vlaanderen 181Rocabruna 198Rodderick 39Rodolphus 280Rodomont 61, 148, 199Rodope 288Rodrigo 25, 52, 105, 105bis, 105ter, 126, 144, 186, 234, 241, 283Rodrigo de Piza 175Rodus 144Roel 211, 292Roeland 148, 199Roelandyne 282Roelof Pietersz 63Roemer 253Roemert 187Roesus 13Rogalde 36Rogel 293Rogier 138, 148Roma Coor 169Romeer 90Romeijnen 25ARomeo 242Romilius 88Romio 283Rood Roosje 286Roo Roe 57Roosen-Daal 43Rosalinde 36Rosania 290Rosanire 147Rosaura 220, 277Rose 135ARoselina 278Rosemonda 163Rosemondt 140Rosette 237, 237bisRosilion 147Rosimonda 240Rosimunda 32, 46Rosinde 177Rostan 135ARover 7, 20, 52, 53, 252


Royella 24Roysgier 24Rozimondo 276Ruben 20, 103, 247, 249, 264, 269Rudolf 277Rufino 9, 193, 276Rust Zoekende Oudtheyt 129Rutgert 275Ruy Gomez de Silva 115Ruyghe Lijs 217Rycardo 293ARycheldin 120Ryckaert 126Ryckdom 79Rycke-Man 59Ryhoven 258Rymer 24

S

Saban 67Sabellus 167Sabina Poppaea 169Sabinas 171Sabine 291Sabinus 38Sabud 274Sabulon 247, 249Sabyna van Beyeren 127Sadduceus 121Sadok 17, 109, 172, 226, 274Saleucus 72Saleucus den ouden 72Salome 92, 166, 250Salomon 172, 226, 274Samaritaen 121Samaritaensche Vrouwe 121Sameas 250Samos Geest 94Samuel 47, 168Sanche 105, 105bis, 105terSanchio d'Aulage 108Sandert 256


265

Sandrijn 178Sangher 57, 74Sanghsters in de hemel 219, 219bisSanhedrin 274Santa Cruz 251Santistivan 232Saphatias 45Sarai 132Sarlaboux 33Sater 27, 82, 123, 161Satiro 182Saturninus 278Saturnus 34Saul 47, 168, 257, 286Schaepharder 197Schaldis 79Schare van Carthaegse Maeghden 28Schare van Herders 123Schare van Jagers 28, 123Schare van Nimphen 123Schare van Priesters 123Schare van Troiaensche Boots-ghesellen 28Schare Volcks 185Schenker 20, 166, 250Schepen 275Scherprechter 7, 45, 51, 53, 65, 72, 135, 146, 200, 206, 207, 210, 280, 281Schetter 233Schiavo 85Schilder 23Schild-Knaep 51, 61, 100, 119 148, 225Schiltknecht 42, 111, 226Schilt- Wacht 218, 233, 257, 261, 276, 283Schim van Spinola 251Schim van Vermander 251Schimmen van neergeslagenen 251Schipper 122Schoffierighe Begheerte 79Schoon-Praet 188Schoonteuch 73Schout 100, 112, 239, 256Schouwts Dienaar 49Schriftgeleerde 121, 154Schryver 112Schijn-Deught 188Schyn-Schoon 241Schyn van Recht 157Scilla 291AScipio 84, 152, 171Scriben 185Secretaris 108, 157, 253Sedecheus 223Sederon 96Selas 15Selden Thuys 112Seleucus 170Selous 239


Semei 17, 109, 172, 226Semiramis 99Senator 19Seneca 169Senicus 143Senpronia 202, 203Sephalus 188Sepier 285Serach 130Serax 259Serballo 36Sergeryn 65Sergeant 80, 290Sargeant Mayoor 126Serinde 288Servilius 38Servius 38Serwijn 128Sethar 22, 106, 184Sevragdes 164's Iaco 24Siba 226Sibilla 16Sidonia 235, 274Sigismunda 158Sigismundus 208, 209, 220Silactar Aga 124Silene 150Silenus 55Silla 212, 285Sillanus 171Silleman 195Silpa 130Silpha 248Silvanus 169Silvester 66, 162Silvia 15, 19, 21, 58, 58bis, 139Silvian 177Silvio 27, 82, 182, 195, 196, 197, 210Silvis 37


266

Simeon 20, 103, 247, 249, 260, 264, 269Simon 165Simon Toveraer 271Simonia 208, 209Simple 30, 31Simplicia 30, 31Simson 135Sinesius 130Sinnelijcke Nel 40Sinneloos Beghin 13Siphax 171Sirenus 137, 195, 196, 197, 241Sisiphus 148, 238Sistiliana 67Sisygambis 56Sisyphus 261Sitolus 8Slaep 34Slavinne 218Slechte Meeninge 128Slepus 237, 237bisSlimman 67Smaeck 34, 160Snoever 245Sobab 135Soby 226Sofompaneas 103, 264Sohem 166Sohemus 250Soldaat 8, 13, 29, 46, 50, 61 65, 78, 80, 83, 92, 108, 154, 160, 165, 169, 185, 200, 213, 219,219bis, 220, 231, 252, 258, 290Soliman 135A, 218Solon 20, 99Soltana Thiossem 124Sommigh Raetsheer 157Somnus 221Sophar 129Sophia 30, 31, 90, 208, 285Sophonisba 84, 171Sophronia 91, 112Sophrosyne 254Sophus 6, 254Soudaen 42, 86Spaer-noy 112Speelluy 243Spinola(Ambrosius) 258Spinster 212Spion 251, 158Sporus 169Spuria 241Spurinna 159Spurio 201Staat-dochteren 39Staet-Jonghen 32Staetjuffers 58bis, 217, 270, 281Staatsucht 154


Stabilitas 19Stadt-Houder 200, 285Stadtsbode 71Stads Capiteynen 29Stadts Schryver 215Stantvasticheyt 199Staten 110, 115, 258Statighen Sin 14Statillus 25AStatius 169Statyra 56Stedelingen 17Steden 77Steenbach 83Steenwachter 71Stele 69Stemme 7Stichtelijck Onderwijs 121Stokebrand 148Stout 25Strangulio 30, 31Strato 111Strijdtbre Inwoonders 29Stymphalis 74Styn 211Styrus 239Suadocopus 86Suavitas 18Sultan Mustapha 124Sultan Osman 124Superstitie 115Supervacuo 201Suster van Lionato 234Suysbos 16Suyverheyt 20Swaen 211Swarte Maey 217Sybille 64P. Sylle 25ASylvander 12Sylvia 11Sylvio 104, 123


267

Sylvius 85Syphora 247, 248Syra 86Sython 102

T

Tabak 34Tacitus 278Taelman 218Talbout 25Tales 20Talthybius 262Talus 216Talversy 14Tamaseus 111Tamborijn 287Tancredo 290Tanneken 85, 179Tantalus 148, 176, 238Tarisius 40Tarsia 30, 31Tebandro 290Teeuwen 179Telemachus 176Teligny 1, 33Tembranda 194, 194bisTempelhoeder 252Tempel-zanghers 230Tempus 111Teodoor 293ATerens 208, 209Terentia 210Terentius 260Tereus 58, 58bisTerfile 150Tersira 172Tersites 60, 60bisTesyphone 183Teucer 228Thalia 104, 112Thamar 16, 156Thamera 278Thares 22, 91Tharsis 22, 184Theagenes 252Theander 98Theantomo 212Theantonio 202, 203, 204Thebandro 277Thebanen 231Themis 293Themistocles 114Theodoor 5, 9, 25, 142, 162Theodora 187, 192, 211Theodore 108, 160


Theodosio 194, 276Theon 44Theophelos 189, 190, 210Theophilus 30, 31, 61, 89, 188Thephisna 198Thersites 261Theseus 117, 263Thessalia 173, 190, 195Thetis 12Thiamis 252Thiëstes 291AThimoklea 231Thirsus 139Thisbe 26Thola 130Thomas 2Thomas Areskin 96Thomas Bridges 180Tomas Fairfax 69Thoorn Gods 154Thoris 195, 196, 197Thoy 135Thrasycles 155Thyreus 170Thyrsis 11Thys 32Tibout 242Tiggellinus 38, 169Tigranus 149, 149bisTimbre de Cardone 234Timo 237, 237bisTimon 119, 155Tiphus 259Tirenius 27, 123, 182Tiridatus 149, 149bisTirsus 290Tisiphernes 118Tisiphone 3, 3bis, 58bis, 96, 104, 238, 239Tissaphernes 56Titiro 27, 132Titirus 58, 58bis, 88, 123Titius 238Titus 112, 170, 216, 260Titus Andronicus 278Titus Ienutius 160


268

Tolimond 4Tomedes 94Tomlisson 69Tonge 34Tooveraer 288Tooveres 138, 239Torenwachter 25, 126, 258, 279Torf-Dragher 80Torquatus 38Trajectum 110Tranquillus 85Transisulania 110Trasillus 237, 237bisTrebace 219, 219bisTriglandus 63Trijn Appelmongts 235Tristan 48Trochaeus 130Troilus 149, 149bisTrommelslagher 76Trompetter 29, 50, 108, 119, 258, 287Troo van Sweden 287Troost der Schriftueren 79Trou Ghemeen 160Trouw 119Trouwen Raed 81Trouwicheyt 199Truy 55Truy Schoffels 36Tryn Smuls 214Tulio 200Tullius 85Tullus Hostilius 94, 291, 296Turba 15Turbino 276Tweede 133, 134Tweedracht 14Twist 14, 119, 172, 225Twist en Strijt 113Twyffel 134Tyber Coor 169Tydt 29, 40, 83, 89, 115, 125, 127, 195, 197, 249, 285Tymophanes 114Tyngsieck 25Tyrenio 82Tyriotes 56Tyrus 111Tys 179Tysken vander Schilden 57Tyter 10, 11, 12, 15, 16, 19, 21, 104, 161, 188, 189, 190, 280, 283Tytir 82

U

Uitlegger 125Ulusali 135A


Ullartijn 183Ulysses 60, 60bis, 62, 75, 116, 143, 176, 228, 261, 262Umbrenus 25AUracke 105, 105bis, 105terUranio 27, 82, 123, 182Urbano 285Urbanus 214Urbiette 175Urgel 108Ursul 267Uyt Levender Ionst 199

V

Vader 26, 70, 246, 253, 287, 292Vaderlijcke Toesicht 131Vaderlijcke Zorg 59Valasco 258Valere 291Valerianus 87Valerio 193, 194, 194bisL. Valerio Flacco 25AValkenier 245Valleran 66Vals Hypocrisie 127Valsch Ingeven 128Valsche Gheest 129Valsche Getuigen 185Valsche Godsdienst 215Valsch-Schijn 156I. vander Does 78, 295Van der Werf 294Varro 112Vasthi 22Vecht 119Vechthart 253


269

Veel-Snaps 30, 31Veenerick 265Veer 110Veldmaerschalck 73Veld-Overste 287Velleede 273Venator 19Vendici 201Venus 5, 12, 13, 28, 117, 137 139, 143, 160, 163, 164, 214, 238, 244Verachtinghe sijns Naesten 121Verance 147Verdoes 29Verdriet 30, 31Vereende Nederlandt 89L. Vergunterus 25AVerkeert Oordeel 129Verklaringhe 83Verklicker 49, 72Verneem-Al 30, 31, 112, 136Verplichte Land 81Verscheyde Vertooninge 29Verstant 189Vertoonder 222, 234, 235, 258Vervolch 215Verziering 34Vespa 85Vice-Roy 68Victorius 88Vidame de Chartres 33Vierighe Min 158Vigilans 104Vincent 49Vindicta 185Violens 68Vireno 194, 194bisVirginia 160, 219, 219bisVitellia 174Vitellinus 64Vitellius 233Vitry 213Vleeschelicke Begheerte 70Vleeschelijcken Lust 15Vlughtelingen 225, 265Voetster 3, 3bis, 115, 118, 168, 171, 198, 217, 227 227bis, 242, 263, 270, 296Volckaert 211, 273Vol-Maektheid 134Voor-Reden 296Voorspraak 72Voorzichticheyt 15, 20, 129Voorsichtichen 134Vosmeer 265Vrachtmeester 269Vranck van Borsele 212Vredelyn 284Vrederyck 25, 109, 187, 206, 207Vredice 8


Vredrick 212Vreed- Lievende 63Vreemde 131Vreese Gods 134, 199Vrerick 273Vrient 295Vroegh Bedorve 288Vrouw 73, 78, 83, 127, 154, 226, 275Vrou Onbescheyts 57Vroutjen Vander Schilden 57Vrydom 294Vry-Heer van Noort 243Vryhert 25Vryheyt 295Vryheyt des Lands 77Vulcanus 43, 238Vulturtio 25A

W

Waanwijs 90, 158Wacht 9, 101, 110Wachter 50, 106, 109, 226Wachtmeester 153, 177Waecker 54Waerd 57, 107, 126Waerdinne 217Waerheydt 59, 83, 138, 195, 197, 275Waersegger 136Walter Raleygh 157Walterus 212Wandelaer 199Wanhope 22Waremond 251Warenaer 42Warnaer 187Warner 273Weesiongen 29Weeskinderen 92


270

Wel-Gheboren Mannen 244Wel-Hem 187Wellust 19, 59Welphus 73Wereldt 134Wereldts Bedroch 134West-Frisia 110Weston 180Wetgeleerde 274Wicchelaer 102Wildeman 275Wilhelmus 256Wille 189Willebrord 265Willem 217, 258Willem de Bie 212Willem Stref 96Willem van Egmont 265Willem van Teylingen 51Willem van Zaenden 51Willighart 253Wilson 96Wilt-van-Leven 14Windbreeker 245Wolphert ter Veer 51Woud-Heer 187Wouter 178, 274Wraeck 15, 16, 18, 32, 65, 96, 144, 163, 172, 185, 225Wraeckgierigheyt 33, 250Wraeck-Gierich Hert 81Wreet-Hert 14Wyf 281Wysheyt 89, 113, 125, 134, 155Wijze Maegd 133Wyzen uyt het Oosten 154, 165

X

Xenophylus 88Xerxes 14, 114

Y

Ydelheydt 134

Z(zie ook S)

Zabilon 20Zabina 232Zares 22, 91Zarezar 130, 173Zedekia 45, 129, 173Zeeg-Heer 187Zeelandia 110Zeghemond 120


Zelas 18Zeno 230Zephira 20Zephyrus 18, 19, 20, 21Zerby 202, 203, 204, 205Zerbyn 61, 199Zeres 184Zethes 222Ziele van Alboinus 46Ziele van Cunimundus 46Ziziphus 130Zoon 173, 206, 207, 292Zophie 230Zophir 107Zulpisia 232


271

Gravures

Allegorische voorstelling 60, 101Blazoen van een rederijkerskamer 83, 113, 114, 195, 198, 199, 200, 201Portret 182, 219Scène uit het spel 7, 38, 49, 97, 178, 179, 238, 245, 262Wapen 54, 60, 61, 62, 88, 192


272

Bijvoegsels

Aan Juffrouw P. van Limburgh 7Aen de onwinbare Maegt van Leyden 294Af-scheydt-liedt en eerghesanck 154Antwoorde op de Vraghe Wat oft beter is Vrede of krijgh 32Attische Nachten 266Boeck der Standvastigheid 266Brief aan Eedelaardt 149bisBrief van Helena aan Menelaus 4Den Drucker 131Genesis 16.4 132Ghetuyghenissen van de waerdye des Cids... 105bis, 105terJob 15.20 154Kluchte met Meester Koenraet 220Liefde Des Vaderlants 113, 114Lof-zangh Op de geboorte Jesu Christi 165Mattheus 25.1 133Proverbia 28.15 154De secte der Hillisten tegen de magistraat van Haarlem 254Sirach 10.12 154Traanen over de doodt van den Heer Niklaas van Reeden 38Uitlegginghe over de Anti-Christ 271Wtschrivinghe door de Camer van de Willige Rijsen 125Van de sichtbare Ghemeynte ons Heeren Iesu Christi 254Vlaerdingh tot Delf 114Vlaerdingh tot Schiedam 113


273

Lijst van de licentiaatsverhandelingenAfkortingen:

Katholieke Universiteit LeuvenKUL:

Rijksuniversiteit GentRUG:

Université Catholique Louvain la NeuveUCL:

Universitaire Instelling Antwerpen, WilrijkUIA:

Vrije Universiteit BrusselVUB:


275

8. O. Montigny,‘Tragedie van Edipes en Antigone’ door W. de Baudous. Tekstuitgave metverklaring en bespreking. Licentiaatsverhandeling UCL 1979.

36. R. Mannaerts, ‘Rosalinde, Hertoginne van Savoyen’ door Geeraard van den Brande. Eentekstuitgave. Licentiaatsverhandeling KUL 1972

64. H. Menten, Cornelis van der Cruyssen: ‘Schakinghe van Iudith, dochter van keyser Otto denderden’. Uitgegeven, ingeleid en toegelicht. Licentiaatsverhandeling KUL 1980.

70. A. Cappaert, ‘Den Spieghel der Eerbaerheyt’ door Jacob Duym. Tekstuitgave met inleiding enaantekeningen. Licentiaatsverhandeling KUL 1972.

71. M.L. Jaspers, ‘Den Spieghel der Liefden’ door Jacob Duym. Tekstuitgave met inleiding enaantekeningen. Licentiaatsverhandeling KUL 1975.

73/75. H. Adriaensen, ‘Den Spieghel der Getrouwicheyt’ en ‘Den Spieghel des Hoochmoets’ doorJacob Duym. Tekstuitgaven van twee toneelstukken met inleiding en aantekeningen.Licentiaatsverhandeling KUL 1972.

76. I. Janssens, ‘Een Nassausche Perseus verlosser van Andromeda ofte de NederlantscheMaeght’door J. Duym. Tekstuitgave met commentaar. Licentiaatsverhandeling KUL 1979.

81. K. Denoo, ‘De cloeckmoedighe ende stoute daet van het innemen des Casteels van Breda endeverlossinghe der stad’ door Jacob Duym. Licentiaatsverhandeling KUL 1980.

83. M. Verdoodt, Govert van der Eembd: ‘Haerlemse Belegheringhs Treur-Bly-Eynde-Spel’.Tekstuitgave met inleiding en verklarende aantekeningen. Licentiaatsverhandeling KUL 1979.

109. D. Max, Tekstuitgave: ‘Treurspel van David en Absalon’ door Ch. Henricx (1625).Licentiaatsverhandeling KUL 1978.

110. M. del Piero, ‘Slach van Vlaenderen’ door E. Herckmans. Tekstuitgave met commentaar.Licentiaatsverhandeling KUL 1979.

124. G. Hanssens, A. Kemps 'Droeff-eyndich-spel van de Moort van Sultan Osman.Licentiaatsverhandeling UCL 1979.

130. M. de Reuse, Abraham de Koning. Jephtahs ende zijne eenighe dochters treurspel. Tekstuitgavemet inleiding en bespreking. Licentiaatsverhandeling KUL 1962.

132. A. van Haverbeke, Hagars vlucht ende wedercomste door Abraham de Koning. Tekstuitgavemet inleiding en bespreking. Licentiaatsverhandeling KUL 1964.

133. H. Claes, Abraham de Koningh. Maeghden-spel. Licentiaats-verhandeling KUL 1966.


276

168. C. Rutgeerts, Saul van G. van Nieuwelandt. Tekstuitgave en inleiding. LicentiaatsverhandelingUCL 1974.

171. M.L. Michielen, Sophonisba van G. van Nieuwelandt. Tekstuitgave en inleiding.Licentiaatsverhandeling UCL 1974.

178. W. Vanlerberghe,GuilliamOgier. DeOnkuysheydt. Tekstuitgavemet inleiding en aantekeningen.Licentiaatsverhandeling RUG 1970.

179. B. Moerman,Willem Ogier: ‘Den Haet en Nijdt’. Uitgegeven, ingeleid en toegelicht.Licentiaatsverhandeling KUL 1978.

183. F. Jolie, Een struktuuranalyse (model Steen Jansen) van een Dramatische tekst (‘GriecxenAmadis’, Salomon Davidsz. Questiers, 1633). Licentiaatsverhandeling UIA 1980.

227/228. H. de Saedeleer, ‘Procris en Aiax’. Treurspelen door Martinus Snouckaert van Schauwenburg.Licentiaatsverhandeling KUL 1979.

246. U. van Maele, Jan Thieullier's Porphyre en Cyprine' met inleiding en aantekeningen.Licentiaatsverhandeling RUG 1940.

246. H. Smits, Pophyre en Cyprine. Een zeventiende-eeuwse rederijkerspel. LicentiaatsverhandelingVUB 1968.

258. K. van Herreweghen, ‘D'Ontsettinghe van Berghen op Zoom Geschiet in den jaere 1623.Uitgegeven, ingeleid en toegelicht. Licentiaatsverhandeling KUL 1978.

279/280. C. Gonnissen en M.C. Heeren, Bespreking van twee toneelstukken uit de zeventiende eeuwgeschreven door Meynert Pieterszoon Voskuyl. Licentiaatsverhandeling UIA 1981.

286. J. Gijbels, J. van de Wael Schiedams Rood Roosjens Spel van David en Goliath (Rotterdam,1619). Uitgegeven, ingeleid en toegelicht. Licentiaatsverhandeling KUL 1978.


277

Geraadpleegde literatuur *

Gebruikte afkortingen:

Dietsche Warande en Belfort.DW&B:

Jaarboek van de Koninklijke SoevereineHoofdkamer van Retorica ‘De Fonteine’ te Gent.

Jaarboek ‘De Fonteine’:

De Nieuwe TaalgidsNTG:

Spiegel der LetterenSpL:

Tijdschrift voor Nederlandse Taal- en LetterkundeTNTL:

Verslagen en Mededelingen van de KoninklijkeAcademie voor Nederlandse Taal- en Letterkunde.

VMKVA:

* De bibliografie is afgesloten op 30 april 1982.


279

VAN DER AA 1852Aa, A.J. van der, Biographisch woordenboek der Nederlanden. Haarlem 1852-1857.VAN AKEN 1954Aken, Lucie J.N.K. van, Catalogus Nederlands Toneel. Amsterdam 1954-1956.ALBACH 1935Albach, B., ‘De Tooneelloopbaan van den Gysbreght’. Vondelkroniek 6 (1935), 18-30.ALBACH 1937aAlbach, B., Drie Eeuwen ‘Gysbreght van Aemstel’. Kroniek van de jaarlijksche opvoeringen.Amsterdam 1937.ALBACH 1937bAlbach, B., ‘Toneelontwerp voor den Gysbreght’. Vondelkroniek 8 (1937), nr. 4, 24-30.ALBLAS 1894Alblas, J., Bibliographie der Werken van Theodoor Rodenburgh. Utrecht 1894.ANSLO 1958Anslo, R., Parysche Bruiloft. Treurspel. Van inleiding en aantekeningen voorzien door H.H.Knippenberg. Zwolle 1958.ANTONISSEN 1971Antonissen, R., ‘Over Vondels Joseph in Dothan’. In European Context. Studies in the Historyand Literature of the Netherlands presented to Theodoor Weevers. Cambridge 1971, 132-150.ARENS 1961Arens, J.C., ‘Een naklank van Sophocles in Revius' Haman’. NTG 54 (1961), 301.ARENTS 1962Arents, P., Cervantes in het Nederlands. Gent 1962.ARRAS 1954Arras, L., ‘Joris Berckmans, een 17-eeuwse rederijker’. 't Land van Ryen 4 (1954), 126-133.ASSELBERGS 1940Asselbergs, W.J.M.A., Pascha problemen. Hilversum 1940.ASSELBERGS 1961Asselbergs, W.J.M.A., ‘Nabugodonosor.’ SpL 5 (1961), 308-313.ASSELBERGS 1965Asselbergs, W.J.M.A., ‘Hierusalem Verwoest’. In: Vriendengave, Bernardus Kardinaal Alfrinkaangeboden bij gelegenheid van de vijftigste verjaardag van zijn priesterwijding. Utrecht 1965,11-18.ASSELBERGS 1966Asselbergs, W.J.M.A., ‘De Priesterfiguren in Gysbreght van Aemstel’. DW&B 111 (1966),519-528.


280

ASSELBERGS 1967Asselbergs, W.J.M.A., ‘Het Turfschip van Breda als poëtisch motief’. In: W.J.M.A. AsselbergsNijmeegse Colleges. Zwolle 1967, 113-150.DE BAERE 1945Baere, C. de, ‘Het Repertoire der Compagnies of Nieuwe Kamers van Rhetorica te Brussel’.Jaarboek ‘De Fonteine’ III (1945), 99-129.BAUWENS 1921Bauwens, J., La Tragedie Française et le Théatre Hollandais au Dix-Septième Siècle, 1èrePartie: L'Influence de Corneille. Amsterdam 1921.TEN BERGE 1976aBerge, D.J.M. Ten, ‘De Koningklyke herderin Aspasia van Jacob Cats’. NTG 69(1976), 315-335en 70 (1977), 121-140.TEN BERGE 1976bBerge, D.J.M. Ten, ‘Het Nederlandse pastorale spel.’ NTG 69 (1976), 33-38.TEN BERGE 1977Berge, D.J.M. Ten, ‘De dramatisering van de Spoock-liefde’. NTG 70 (1977), 319-323.TEN BERGE 1979Berge, D.J.M. Ten,DeHooggeleerde en zoetvloeiende dichter Jacob Cats. 's-Gravenhage 1979.BERGMAN 1870Bergman, J.T., ‘Reinier Bontius en zijn toneelstuk op Leidens Beleg en Ontzet’. Handelingenen Mededeelingen van de Maatschappij der Nederlandsche Letterkunde te Leiden. (1870),185-198.BIB BELGICABibliotheca Belgica, Bibliographie Générale des Pays-Bas. Fondée par F. van der Haeghen.Rééditée sous la direction de M.T. Lenger. Bruxelles 1964.VAN DER BLOM 1975Blom, N. van der, ‘De door Blaeu gedrukte edities van de Gysbreght.’ SpL 17 (1975), 138-141.BOMHOFF 1950Bomhoff, J.G., Bijdrage tot de waardering van Vondels drama. Amsterdam 1950.VAN DEN BOOGERD 1961Boogerd, L. van den, Het Jezuietendrama in de Nederlanden. Groningen 1961.BRAEKMAN 1968Braekman, W., ‘The Relationship of Shakespeare's ‘Titus Andronicus’ to the German Play of1620 and to Jan Vos's Play ‘Aran en Titus’.’ Studia Germanica Gandensia X (1968), 7-65.VAN DEN BRANDEN 1914Branden, F.J. van den,Willem Ogier, Tooneeldichter 1618-1689. Antwerpen 1914.


281

BREDERO 1968Bredero, G.A., Rodd'rick ende Alphonsus. Ingeleid en toegelicht door C. Kruyskamp. Zwolle1968.BREDERO 1972Bredero, G.A.,Over-gesette Lucelle. Ingeleid en toegelicht door C.A. Zaalbergmetmedewerkingvan M.J.M. de Haan. Culemborg 1972.BREDERO 1973aBredero, G.A., Griane. Ingeleid en toegelicht door F. Veenstra. Culemborg 1973.BREDERO 1973bBredero, G.A., Stommen Ridder. Ingeleid en toegelicht door C. Kruyskamp. Culemborg 1973.BREDERO 1976Bredero, G.A.,Het daget uyt denOosten. Ingeleid en toegelicht door B.C. Damsteegt. Culemborg1976.BREDERO 1981Bredero, A.A., Vertaalde gedichten (berijmd naar proza van Reinier Telle en voorkomend inde Tragische Historien). Ingeleid en toegelicht door A. Keersmaekers. 's-Gravenhage 1981.BREDERO 1982Bredero, G.A., Angeniet. Ingeleid en toegelicht door P.E.L. Verkuyl. 's-Gravenhage 1982.BRIELS 1974Briels, J.G.C.A., Zuidnederlandse boekdrukkers en boekverkopers in de Republiek der VerenigdeNederlanden omstreeks 1570-1630. Nieuwkoop 1974.TEN BRINK 1858Brink, J. Ten, Gerbrand Adriaensen Bredero. Historiesch-Aesthetische Studie van hetNederlandsche Blijspel. Utrecht 1858-1859.BROUWER 1940Brouwer, J.H., Jan Jansz. Starter. Assen 1940.BROUWER 1948aBrouwer, J.H., ‘Samuel Coster en de Nederduytsche Academie’. In Geschiedenis van deLetterkunde der Nederlanden IV. Antwerpen, Brussel, 's-Hertogenbosch 1948, 242-266.BROUWER 1948bBrouwer, J.H., ‘Jan Jansz Starter’. In Geschiedenis van de Letterkunde der Nederlanden IV.Antwerpen, Brussel, 's-Hertogenbosch 1948, 321-329.BRUCH 1932Bruch, H., Bronnen van Vondel's Gysbrecht. Jaarboek Amstelodamum 29 (1932), 45-80.BUITENDIJK 1952Buitendijk,W.J.C., ‘Het Zedelijk en godsdienstig leven van J.J. Starter’. TNTL. (1952), 105-146.


282

BURGER 1915Burger, C.P.,De Amsterdamse Boekdrukkers en Uitgevers in de Zestiende Eeuw. 's-Gravenhage1915.BUSKEN HUET 1917Busken Huet, G., ‘La Granida de Hooft’. Neophilologus 2 (1917), 85-91.CATALOGUS BMBritishMuseumGeneral Catalogue of Printed Books. Photolithographic edition to 1955. London1965-1966.CATALOGUS BNCatalogue général des livres imprimés de la Bibliothèque Nationale. Paris 1879-1981.CATALOGUS DSU 1978Catalogus van de Bibliotheek van het Genootschap Diversa Sed Una. Samengesteld door J.Nauta. Dordrecht 1978.CATALOGUS GRONINGENCatalogus van de Bibliotheek der Rijksuniversiteit Groningen. Groningen 1922-1932.CATALOGUS MNL 1887Catalogus der Bibliotheek van de Maatschappij der Nederlandsche Letterkunde te Leiden.Tweede deel. 3de Afl. Nederlandsch Tooneel. Bewerkt door Th.J.I.Arnold. Met supplementbewerkt door Louis D. Petit. Leiden 1887.CATALOGUS THYSIUS 1879Catalogus der Bibliotheek van Joannes Thysius. Leiden 1879.COIGNEAU 1980Coigneau, D., Refreinen in het zotte bij de rederijkers. Deel I. Gent 1980.COSTER 1883Coster, S., Samuel Coster's werken. Uitgegeven door R.A. Kollewijn. Haarlem 1883.COSTER 1979Coster, S., Polyxena. Treurspel. Van inleiding en aantekeningen voorzien door G. van Eemeren.Zutphen (1979).DEKKER 1978Dekker, A.M.M., ‘Wie is R.L. in het voorwerk van Bredero's Liedboek?’ NTG 71 (1978),225-227.DEPREZ 1976Deprez, A., Licentiaatswerken en doctoraten over Nederlandse, algemene en vergelijkendeliteratuurstudie. Systematisch overzicht van de aan de Belgische universiteiten voorgelegdeverhandelingen 1934-1975. Gent 1976.DIBBETS 1969aDibbets, G.R.W., ‘Abraham de Koning: van Antwerpen’. SpL 11 (1968-1969) 126-128.


283

DIBBETS 1969bDibbets, G.R.W., ‘Choor en rei bij Abraham de Koning’. SpL 11 (1968-1969), 126-128.DIJKSHOORN 1925Dijkshoorn, J.A., L'Influence Française dans les moeurs et les salons des Provinces-Unies.Paris 1925.VAN DOORNINCK 1883Doorninck, J.I. van, Vermomde en naamloze schrijvers opgespoord op het gebied derNederlandsche en Vlaamsche Letteren. Leiden 1883-1885.DOWNS 1971Downs, B.W., ‘Three seventeenth-century Hamlets’. In European Context. Studies in the Historyand Literature of the Netherlands presented to Theodoor Weevers. Cambridge 1971, 151-163.VAN DUINKERKEN 1966Duinkerken, A. van, Festoenen voor een kerkportaal. Leuven 1966.DUITS 1981aDuits, H., ‘Van Achilles tot Baeto: Hooft en de klassieke tragedie’. InHooft. Essays. Amsterdam1981, 52-66.DUITS 1981bDuits, H., ‘De Moordt schuilt onder bruiloftskleên’. Twee spelen over de Parijse bloedbruiloften de politieke actualiteit in het midden van de zeventiende eeuw. Spektator 10 (1980-1981),323-338.DUITS 1982Duits, H., ‘DeMoordt schuilt onder bruiloftskleên’ II. Twee spelen over de Parijse bloedbruiloften de politieke actualiteit in het midden van de zeventiende eeuw. Spektator 11 (1981-1982),396-410.DUYM 1976Duym, J., Het Moordadich Stvck van Balthasar Gerards, begaen aen den DoorluchtighenPrince van Oraignen. 1584. vergeleken met Auriacus sive Libertas Saucia van Daniël Heinsius.Ingeleid en van aantekeningen voorzien door L.F.A. Serrarens en N.C.H. Wijngaards. Zutphen(1976).VAN EEMEREN 1979Eemeren, G. van, ‘Nogmaals over schuld in Gysbreght’. In Visies op Vondel na 300 jaar. Eenbundel artikelen verzameld door S.F. Witstein en E.K. Grootes. Den Haag 1979, 88-103.VAN EEMEREN 1981Eemeren, G. van,Het motief ‘Schuld, straf en genade’ in de drama's van Vondel. Onuitgegevendoctorale dissertatie KU Leuven 1981.VAN DEN EERENBEEMT 1939Eerenbeemt, B. van den, ‘Joseph in Dothan’. Vondelkroniek 10 (1939), 211-221.


284

VAN ES 1948Es, G. van, ‘Protestantsche Letterkunde in de eerste helft der 17de Eeuw’. InGeschiedenis vande Letterkunde der Nederlanden IV. Antwerpen, Brussel, 's-Hertogenbosch 1948, 7-210.VAN ES 1952Es, G. van, ‘In de Schaduw der Groten.’ In Geschiedenis van de Letterkunde der NederlandenV. Antwerpen, Brussel, 's-Hertogenbosch 1952, 105-377.FLEMMING 1929Flemming, W., ‘Vondels Einfluss auf die Trauerspiele des Andreas Gryphius, zugleich einemethodologische Besinnung.’ Neophilologus 14 (1929), 107-120, 184-196.FLEMMING 1973Jeronimo Marschalck in Hispanien. Das deutsche Wandertruppen-Manuskript der SpanishTragedy. Mit Erläuterungen und einer Abhandlung herausgegeben von W. Flemming.Hildesheim, New York 1973.FREDERIKS en VAN DEN BRANDENFrederiks, J.G. en Branden, F.J. van den, Biografisch woordenboek der Noord- enZuidnederlandsche Letterkunde. Amsterdam (2de dr.) z.j.GEEREBAERT 1924Geerebaert, A., ‘Lijst van de gedrukte Nederlandsche Vertalingen der oude Grieksche enLatijnsche Schrijvers’. VMKVA 1924, 173-194, 310-399, 749-859.GEERLIGS 1891Geerligs, G.A., ‘Hooft's Granida’. Noord en Zuid 14 (1891), 531-554.GEERTS 1934Geerts, A., ‘Het Motto van de Leeuwendalers: Pax Optima Rerum’. Vondelkroniek 5 (1934),181-184.GEESINK 1976Geesink, M.S., Het Toneel op de Akademie in Amsterdam van 1617-1637. Amsterdam 1976.Scriptie Universiteit van Amsterdam, DNL, nr. 408.GERRITSEN 1978Gerritsen, J., ‘De eerste druk van de Palamedes’. In Uit Bibliotheektuin en Informatieveld.Opstellen aangeboden aan dr. D. Grosheide bij zijn afscheid als bibliothecaris van deRijksuniversiteit te Utrecht. Onder redactie van H.F. Hofman, K. van der Horst, A.H.H.M.Mathijsen. Utrecht 1978, 219-230.GERRITSEN 1980Gerritsen, J., ‘Vondel and the New Bibliography. Notes towards a new Edition of 'Unger’. InHellinga. Feestbundel. Forty-three Studies in Bibliography presented to Prof. Dr.Wytze Hellingaon the occasion of his retirement from the Chair of Neophilology in the University of Amsterdamat the end of the year 1978. Amsterdam 1980, 205-215.


285

VAN DE CRAFT 1932Graft, C. Catharina van de, ‘De bronnen van Vondels treurspel Maria Stuart. Vondelkroniek3 (1932), 23-38.DE GRIECK 1926Grieck, J. de, Drie Brusselse Kluchten uit de Zeventiende Eeuw. Ingeleid, van aantekeningenen woordenlijst voorzien door Paul de Keyser. Antwerpen 1926.DE GROOTE 1974Groote, B. de, ‘Nieuwe gegevens over Theodore Rodenburg’. Studia Germanica Gandensia XV(1974), 159-177.GRUYS en DE WOLF 1979Gruys, J.A. en WOLF, C. de, A Short-Title Catalogue of Books printed at Hoorn before 1701.A specimen of the STCN. Nieuwkoop 1979.GRUYS en DE WOLF 1980Gruys, J.A. en Wolf, C. de, Nederlandse Boekdrukkers en Boekverkopers tot 1700. Nieuwkoop1980.HALLEMA 1925Hallema, A., ‘De oudste gedrukte bronnen der Bredasche Turfschiphistorie uit de jaren 1590en '91.’ Het Boek 14 (1925), 96-128.VAN HAMEL 1973Hamel, A.G. van, Zeventiende-Eeuwsche opvattingen en Theorieën over Litteratuur in Nederland.Utrecht 1973. (Herdruk van editie 1918.)HARBAGE 1964Harbage, A., Annals of English Drama 975-1700. Revised by S. Schoenbaum. Philadelphia1964.HARMSEN 1980Harmsen, T., ‘Conradinus en de trits Vernulaeus, Oudaat, Smids.’ In De Letter doet de Geestleven. Bundel opstellen aangeboden aan Max de Haan. Leiden 1980, 172-188.VAN HAUWAERT 1893Hauwaert, O. van, Historisch en critisch Overzicht van het Vlaamsch Tooneel in de XVIIdeeeuw. Gent 1893.HELLINGA 1968Hellinga,W.G., ‘La Représentation de ‘Gysbreght van Aemstel’ de Vondel’. In Le lieu Théatraleà la Renaissance. Paris 1968, 323-346.VAN DER HEYDEN 1962Heyden, M.C.A. van der, ‘In margine marginis: Nabugodonosor 1606’. SpL 6 (1962), 57.HIJMANS 1951Hijmans, P., ‘Een Hollandse navolger van Willem Ogier’. TNTL 68 (1951), 195-207.HOGENDOORN 1968Hogendoorn, W., ‘Leiden in last op de planken.’ Jaarboekje voor de geschiedenis enoudheidkunde van Leiden en omstreken (Leids Jaarboekje) 60 (1968), 65-85.


286

VAN HOGENDORP 1932Hogendorp, G. Van, De Spelen. Uitgegeven door F.K.H. Kossmann. 's-Gravenhage 1932.HOOFT 1899Hooft, P.C., Gedichten. Volledige uitgave door F.A. Stoett. Tweede geheel herziene opnieuwbewerkte en vermeerderde druk van de uitgave van P. Leendertz Wz. Amsterdam 1899-1900.HOOFT 1931Hooft, P.C., Granida. Uitgegeven door J.H. van den Bosch. Zwolle 1931.HOOFT 1943Hooft, P.C., Achilles en Polyxena. Met inleiding, aantekeningen en woordenlijst door Th. H.D'Angremond. Assen 1943.HOOFT 1954Hooft, P.C., Baeto. Ingeleid en met aantekeningen voorzien door F. Veenstra. Zwolle 1954.HOOFT 1972aHooft, P.C., Alle de gedrukte werken 1611-1738. Deel 2. Toneelspelen 1613-1633. Amsterdam1972.HOOFT 1972bHooft, P.C., Achilles en Polyxena. Ingeleid en geannoteerd door Th.C.J. van der Heyden.Zutphen (1972).HOOFT 1972cHooft, P.C., Spel van Theseus en Ariadne. Met een inleiding en aantekeningen van A.J.J. deWitte. Zutphen (1972).HOOFT 1975Hooft, P.C., Granida. Naar het Amsterdamse handschrift uitgegeven en toegelicht door A.A.Verdenius en A. Zijderveld. Zesde druk bezorgd door C.A. Zaalberg. Zutphen (1975).HOOFT 1976Hooft, P.C., Geeraerdt van Velsen. Treurspel. Met aantekeningen van F.A. Stoett. Herzien envan een inleiding voorzien door A.J.J. de Witte. Zutphen 1976.HOOFT 1979Hooft, P.C., De Briefwisseling. Deel III. 1638-1647. Uitgegeven door H.W. van Tricht.Culemborg, 1979.HUMMELEN 1967Hummelen, W.M.H., Inrichting en gebruik van het toneel in de Amsterdamse Schouwburg van1637. Amsterdam 1967.HUMMELEN 1968aHummelen, W.M.H., Repertorium van het rederijkersdrama 1500-ca. 1620. Assen 1968.HUMMELEN 1968bHummelen, W.M.H., ‘Het speeltoneel van het Wit Lavendel’. Handelingen van het dertigsteNederlands Filologencongres, gehouden te Leiden 1968. Groningen 1968, 78-80.


287

I.P.V. 1963I.P.V., Goliath. Treurspel op het veroveren van 's-Hertogenbossche. Ghespeeld op denNederduydtsche Academie.Met een inleiding en aantekeningen door P. Minderaa. Leiden 1963.JOHANNESSEN 1963Johannessen, K. Langvik, Zwischen Himmel und Erde. Ein Studie über Joost van den VondelsBiblische Tragödie in Gattungsgeschichtlicher Perspektive. z. pl. (1963).JOHANNESSEN 1971Johannessen, K. Langvik, ‘Konfiguration und kompositionelle Einheit in Vondels Gysbreghtvan Aemstel’. In European Context. Studies in the History and Literature of the Netherlandspresented to Theodoor Weevers. Cambridge 1971, 120-131.JOHANNESSEN 1979Johannessen, K. Langvik, ‘Het huwelijk in Vondels Drama’. In Visies op Vondel na 300 jaar.Een bundel artikelen verzameld door S.F. Witstein en E.K. Grootes. Den Haag, 1979, 289-305.DE JONG 1952Jong, A.J. de, ‘Vondel, na zijn overgang naar de Rooms-Katholieke Kerk’. InGeschiedenis vande Letterkunde der Nederlanden V. Antwerpen, Brussel, 's-Hertogenbosch 1952, 9-101.DE JONG 1976Jong, K.K. de, ‘Joan Dullaart, dichter-koopman.’ Spektator 6 (1976-1977), 552-566.DE JONGE VAN ELLEMEET 1887Jonge van Ellemeet, W.C.M. de,Museum Catsianum. 's-Gravenhage 1887.KALFF 1906Kalff, G., Geschiedenis der Nederlandsche Letterkunde. Groningen 1906-1912.KALFF 1915aKalff, G., ‘De Bron van Breero's Angeniet’. TNTL 34 (1915), 233-236.KALFF 1915bKalff, G., Literatuur en Toneel te Amsterdam in de zeventiende eeuw. Haarlem 1915.KAMPHUIS 1942Kamphuis, G., ‘De dateering van Hooft's ‘Achilles en Polyxena’.’ NTG 36 (1942), 241-147.KAMPHUIS 1943Kamphuis, G., ‘De reien in Vondel's ‘Hierusalem Verwoest’. NTG 37 (1943), 49-61.KAZEMIER 1974Kazemier, G., ‘De ‘(Theseus en) Adriadne’ van P.C. Hooft in Historisch Perspectief’. TNTL90 (1974), 230-249.


288

KEERSMAEKERS 1957aKeersmaekers, A., De dichter Guilliam van Nieuwelandt en de Senecaans-classieke Tragediein de Zuidelijke Nederlanden. Gent 1957.KEERSMAEKERS 1957bKeersmaekers, A., ‘Guilliam Caudron Sr.: Nabugodonosor.’ Handelingen van de KoninklijkeZuidnederlandse Maatschappij voor Taal- en Letterkunde en Geschiedenis XI (1957), 69-108.KEERSMAEKERS 1960Keersmaekers, A., ‘De vertaling door Guilliam Caudron Sr. (1622) van Jac. Zevecotius’Rosimunda-tragedie (1621).'Cultureel Jaarboek voor de Provincie Oost-Vlaanderen 1955, Gent1960, 49-104.KEERSMAEKERS 1975Keersmaekers, A., ‘Peter Meulewels (1602-1664) Antwerps Schilder-Dichter.’ Noordgouw 15(1975), 35-61, 111-146.KEERSMAEKERS 1981Keersmaekers, A., ‘Drie Amsterdamse liedboeken 1602-1615. Doorbraak van de renaissance’.NTG 74 (1981), 121-133.KELDER 1981Kelder, P., Een ‘Oranje’ Kermis te Haarlem (1660). Steven vander Lust's ‘HersteldeHongersdwangh, Of Haerlems langh en strenghe Belegheringhe’ (1660) een gelegenheidsspel.Doctoraalscriptie historische letterkunde. Universiteit van Amsterdam 1981.DE KEMPENAERKempenaer, A. de, Vermomde Nederlandsche en Vlaamsche Schrijvers. Leiden z.j.KLEERKOOPER 1899Kleerkooper, M.M., ‘Samuel Coster als Pamfletschrijver. Kallefs-Val (1628).’ TNTL 18 (1899),296-304.KLEERKOOPER 1911Kleerkooper, M.M., Bibliographie van Starter's Werken. Met inleidende levensschets en eenregister der zangwijzen en liederen. 's-Gravenhage 1911.KLUYVER 1929Kluyver, A., Verspreide Opstellen. Groningen, Den Haag 1929.KNIPPENBERG 1913Knippenberg, H.H., Reyer Anslo, zijn leven en letterkundig werk. Amsterdam 1913.KNUTTEL 1889Knuttel, W.P.C., Catalogus van de Pamflettenverzameling berustende in de KoninklijkeBibliotheek. 's-Gravenhage 1889.KNUTTEL 1949Knuttel, J.A.N., Bredero. Lochem 1949.KNUVELDER 1971Knuvelder, G.P.M., Handboek tot de Geschiedenis der Nederlandse Letterkunde II.'s-Hertogenbosch 1971.


289

KOLLEWIJN 1886Kollewijn, R.A., ‘Samuel Coster's Polyxena (1619)’. In ‘De Bibliotheek’ van Noord en Zuid 9(1886), 27-60.KOLLEWIJN 1891Kollewijn, R.A., ‘Theodore Rodenburgh en Lope de Vega.’ De Gids 55 (1891), III, 325-361.DE KONING 1967Koning, A. de, Tragedi-Comedie over de doodt van Henricus de vierde Koning van Vrancrijcken Naverrae. Ingeleid en toegelicht door G.R.W. Dibbets. Zwolle 1967.KORPERSHOEK 1937Korpershoek, A.M., ‘De Betekenis van de Rei in Joseph in Dothan’. Vondelkroniek 8 (1937),nr. 2, 7-12.KOSSMANN 1915Kossmann, E.F., Nieuwe bijdragen tot de geschiedenis van het Nederlandsche Tooneel in de17e en 18e eeuw. 's Gravenhage 1915.KOSSMANN 1917Kossmann, F., De varianten van Hoofts Granida. TNTL 36 (1917) 97-151.KRISPYN 1981Krispyn, E., ‘Koninklyke herderin Aspasia imUrteil ihrer Bearbeiter. ‘NTG 74 (1981) 309-312.LANGENDYK 1978Langendyk, P., Krelis Louwen of Alexander de Groote op het Poëetemaal, Kluchtig Blyspel.Van inleiding en aantekeningen voorzien door W.A. Ornée. Zutphen 1978.LEENDERTZ 1931Leendertz, P., Bibliographie der Werken van P.C. Hooft. 's-Gravenhage 1931.DE LEEUWE 1964Leeuwe, H. de, ‘Der Erzengel Rafael in Vondels ‘Gysbreght van Aemstel’. Maske und Kothurn10 (1964), 385-395.LENSELINK 1975Lenselink, S.J., ‘Een en ander over Hooft's treurspel ‘Geraerdt van Velsen’. In Studies voorZaalberg. Leiden 1975, 159-175.LUYT 1910Luyt, A.J., ‘Tysken van der Scilden.’ TNTL 29 (1910), 1-20.DE MAEYER 1943aMaeyer, A. de, ‘Vlaamsch Tooneelwerk uit de XVIIe eeuw. Willem van Nieuwelandt(1584-1635).’ Nieuw Vlaanderen 9 (1943), nr. 7, 6-7.DE MAEYER 1943bMaeyer, A. de, ‘Jhr. Frederico Cornelio de Conincq (1606-1649).’NieuwVlaanderen 9 (1943),nr. 8, 7.


290

DE MAEYER 1943cMaeyer, A. de, ‘Claudius de Grieck’. Nieuw Vlaanderen 9 (1943), nr. 15, 2,4.DE MAEYER 1943dMaeyer, A. de, ‘Willem van der Borcht (1622-?).’ Nieuw Vlaanderen 9 (1943), nr. 35, 9.DE MAEYER 1943eMaeyer, A. de, ‘G. vanden Branden (?-1654).’ Nieuw Vlaanderen 9 (1943), nr. 37, 8.DE MAEYER 1943fMaeyer, A. de, ‘Guilliam Ogier (1618-1689).’ Nieuw Vlaanderen 9 (1943), nr. 11, 6-7.DE MAEYER 1944Maeyer, A. de, ‘J. Fr. X. Berckmans (?-1694).’ Nieuw Vlaanderen 10 (1944), nr. 13, 4.DE MARE 1937Mare, A.J. de,Museum Meermanno-Westreenianum. Catalogus der gedrukte werken. Deel I.'s-Gravenhage 1937.MEERTENS 1943Meertens, P.J., Letterkundig Leven in Zeeland in de zestiende en de eerste helft der zeventiendeeeuw. Amsterdam 1943.MEEUS 1980Meeus, H., ‘Het eerste prozastuk op de Amsterdamse Schouwburg gespeeld?’ NTG 73 (1980),181.VAN DER MEIJ 1969Meij, J. van der en Ruyter, C.H. de,Catalogus van de Historische Bibliotheek van het NederlandsLegermuseum. Deel 1. A. Oude Drukken (16e-17e eeuw). Leiden / Delft 1969.MELLES 1958Melles, J., Joachim Oudaan, Heraut der verdraagzaamheid 1628-1692. Utrecht 1958.TER MEULEN en DIERMANSE 1950Meulen, J. ter en Diermanse, P.J.J., Bibliographie des écrits imprimés de Hugo Grotius. DenHaag 1950.MEWModerne Encyclopedie der Wereldliteratuur. Algemene leiding J. Aerts, A.G.H. Bachrach, G.Stuiveling, A. Mussche, P.B. Wessels. Gent, 1963-1977.MICHELS 1949Michels, L.C., ‘Petronel in Vondel's Peter en Pauwels.’ TNTL 66 (1949), 112-118.VAN MOERKERKEN 1893Moerkerken, P.H. van, ‘Coleveldt's Hartoginne van Savoyen.’Noord en Zuid 16 (1893), 426-447.


291

VAN MOERKERKEN 1894Moerkerken, P.H. van, ‘Wie is de schrijver van het treurspel ‘De Moord der Onnoozelen’?’TNTL 13 (1894), 136-143.MOLKENBOER 1934Molkenboer, B.H., ‘De Salomon-opvoering’. Vondelkroniek 5 (1934), 71-73.MOLKENBOER 1937Molkenboer, B.H., ‘Het Ontstaan van den Gysbreght’. Vondelkroniek 8, (1937) nr. 4, 1-10.MOLKENBOER 1950Molkenboer, B.H., De jonge Vondel. Amsterdam 1950.MOLTZER 1881Moltzer, H.E., Studiën en Schetsen van de Nederlandsche Letterkunde. Haarlem 1881.MOLTZER 1889Moltzer, H.E., ‘Rodenburgh en zijne Casandra’. In Feestbundel Matthias de Vries. Utrecht1889, 63-78.MORRE 1894Morre, G., Jan Hermansz. Krul. Delft 1894.MULLER 1931aMuller, J.W., ‘Hoofts Baeto’. TNTL 50 (1931), 54-84, 133-172, 241-284.MULLER 1931bMULLER, J.W., ‘Wanneer zijn Vondel's Palamedes, Geusevesper en Transformatie geschreven?’TNTL 50 (1931), 285-311.MUSSCHOOT 1972Musschoot, A.M., Het Judith-thema in de Nederlandse Letterkunde. Gent 1972.NBWNationaal Biografisch Woordenboek, Brussel 1964-1979.NNBWNieuw Nederlands Biografisch Woordenboek. Leiden 1911-1937.NOE 1952-1953Noë, J., ‘Vondels Joseph in Dothan: Het karakter van Judas en Ruben’. Nova et Vetera 30(1952-1953), 298-302.NOTERMANS 1938Notermans, N., ‘Vondel's Peter en Pauwels’. Leuvense Bijdragen 30 (1938) 1-36.OEY-DE VITA 1973Oey-de Vita, E., ‘De edities van Gysbrecht van Aemstel gedrukt door Willem Blaeu’. SpL 15(1973), 81-111.OEY-DE VITA 1974Oey-de Vita, E., ‘Problemen van kopijonderzoek voor Toneel-stukken uit de zeventiende eeuwII.’ Spektator 3 (1973-1974), 661-679.


292

OGIER 1889Ogier, G., De Seven Hooft-Sonden, Speels-ghewys Vermakelyck ende Leersaem voor-gestelt.Antwerpen 1889.OLBRECHTS 1939Olbrechts, G., ‘Schrijvers uit de Rederijkerskamer ‘De Peoene’ in de 17e en 18e eeuw.’MechelseBijdragen 6 (1939), 153-176.OOSTENDORP 1964Oostendorp, H. Th., ‘De invloed van de Spaanse Tragikomedie op enige NederlandseToneelschrijvers.’ NTG 57 (1964), 353-465.OVERDIEP 1948aOverdiep, G.S., ‘Bredero's Dramatiek’. In Geschiedenis van de Letterkunde der NederlandenIV. Antwerpen, Brussel, 's-Hertogenbosch 1948, 282-320.OVERDIEP 1948bOverdiep, G.S., ‘Pieter Cornelisz Hooft.’ InGeschiedenis van de Letterkunde der NederlandenIV. Antwerpen, Brussel, 's-Hertogenbosch 1948, 330-404.OVERDIEP 1948cOverdiep, G.S., ‘Vondel voor zijn overgang naar de Roomsch-Katholieke Kerk’. InGeschiedenisvan de Letterkunde der Nederlanden IV. Antwerpen, Brussel, 's-Hertogenbosch 1948, 404-454.PELETIER 1912Peletier, W.C.E., Jacoba van Beieren in het Nederlandsche treurspel. Nijmegen, 1912.PICOT 1876Picot, E., Bibliographie Cornélienne. Paris 1876.PLARD 1968Plard, H., ‘Adaptions de la ‘Tragédie Espagnole’ dans les Pays-Bas et en Allemagne(1595-1640).’ In Dramaturgie et Société. Rapports entre l'oeuvre théâtrale, son interprétationet son public aux XVIe et XVIIe siècles. Etudes réunies et présentées par J. Jacquot. Paris 1968,II, 633-653.POLL 1898Poll, K., Over de Toneelspelen van den Leidschen rederijker Jacob Duym. Groningen 1898.VAN PRAAGPraag, J.A. van, La Comedia Espagnole aux Pays-Bas au XVIIe et au XVIIIe siècle. Amsterdam,z.j.PROOST 1933Proost, K.F.,De bijbel in de Nederlandsche letterkunde als spiegel der cultuur. deel II. Zestiendeen zeventiende eeuw. Assen 1933.RENS 1965Rens, L., Het Priester-Koningconflict in Vondels Drama. Hasselt 1965.


293

RENS 1966Rens, L., ‘Over het probleem van de invloed van Vondel op de drama's van Andreas Gryphius’.Handelingen van de Koninklijke Zuidnederlandse Maatschappij voor Taal- en Letterkunde enGeschiedenis XX (1966), 251-262.RENS 1968Rens, L., ‘(Bespreking van) G.A. Bredero's Rodd'rick ende Alphonsus. Ingeleid en toegelichtdoor C.H.A. Kruyskamp. (...). Zwolle 1968.’ SpL 11 (1968-1969), 227-229.RENS 1969Rens, L., ‘Het Clair-Obscur in Vondels Drama.’ SpL 12 (1969-1970), 81-175.RENS 1972aRens, L., ‘Geeraerdt van Velsen’ als klassiek treurspel.’ Raam 81 (1972), 32-42.RENS 1972bRens, L., ‘Samuel Coster als dramatisch experimentator.’ Handelingen der KoninklijkeZuidnederlandse Maatschappij voor Taal- en Letterkunde en Geschiedenis XXVI (1972),335-351.RENS 1972cRens, L., ‘Een interpretatie van Hoofts Granida.’ SpL 14 (1972), 201-214.RENS 1973aRens, L., ‘Hoofts Jeugdspelen in moderne editie.’ SpL. 15 (1973) 220-233.RENS 1973bRens, L., ‘(Bespreking van) G.A. Bredero's Over-gesette Lucelle. Ingeleid en toegelicht doorC.A. Zaalberg met medewerking van M.J.M. de Haan (...). Culemborg 1972.’ SpL 15 (1973),235-238.RENS 1974aRens, L., ‘De opbouw van Bredero's ‘Griane’ in het licht van de Palmerijnroman.’ SpL 16(1974), 93-118.RENS 1974bRens, L., ‘The project on Renaissance Drama in Antwerp.’ Dutch Studies 1 (1974), 70-88.RENS 1974cRens, L., ‘(Bespreking van) G.A. Bredero's Stommen Ridder. Ingeleid en toegelicht door C.Kruyskamp (...). Culemborg 1973.’ SpL 16 (1974), 136-143.RENS 1976aRens, L., ‘Kanttekeningen bij Hoofts Theseus en Ariadne’. Handelingen van de KoninklijkeZuidnederlandseMaatschappij voor Taalen Letterkunde en Geschiedenis XXX (1976), 175-187.RENS 1976bRens, L., ‘(Bespreking van) Jan Vos, Toneelwerken. Uitgegeven door W.J.C. Buitendijk (...).Assen 1975’. SpL 18 (1976), 47-507.


294

RENS 1977aRens, L., Genres in het ernstige renaissancetoneel der Nederlanden tot 1625. Verslag van eenonderzoek. Met medewerking van G. van Eemeren. Hasselt 1977.RENS 1977bRens, L., ‘(Bespreking van) G.A. Bredero's Het daget uyt den Oosten. Ingeleid en toegelichtdoor B.C. Damsteegt. Culemborg 1976’. SpL 19 (1977), 310-318.RENS 1978Rens, L., ‘Het vroege renaissancedrama der Nederlanden in Europees perspectief’. In Verslagvan het zesde Colloquium van docenten in de neerlandistiek aan buitenlandse universiteiten.'s-Gravenhage-Hasselt 1978, 132-149.RENS 1979Rens, L., ‘Prolegomena bij een psychoanalytische interpretatie van Vondels Drama’. In Visiesop Vondel na 300 jaar. Een bundel artikelen verzameld door S.F. Witstein en E.K. Grootes.Den Haag, 1979, 270-288.RENS 1981aRens, L., ‘Het pastorale element in ‘Granida’ en in Costers ‘Ithys’.’ In Studies over Hooft. ‘UytLiefde geschreven’ 1581- 16 maart -1981. Groningen, 1981, 149-161.RENS 1981bRens, L., ‘Hooft als maker van geschiedenis.’Handelingen van de Koninklijke ZuidnederlandseMaatschappij voor Taal- en Letterkunde en Geschiedenis XXXV, (1981), 229-243.REVIUS 1930Revius, J., Over-Ysselsche Sangen en Dichten. Uitgegeven, met ongedrukte gedichtenvermeerderd en van verklarende aantekeningen voorzien door W.A.P. Smit Amsterdam1930-1935.ROEMER VISSCHER 1949Roemer Visscher, Sinnepoppen. Uitgegeven door L. Brummel. 's-Gravenhage 1949.ROSSING 1889Rössing, J.H., ‘Coster's Iphigenia.’ Noord en Zuid 12 (1889), 62-80, 566-571.ROMBAUTS 1952Rombauts, E., ‘De Letterkunde der XVIIe Eeuw in Zuid-Nederland’. In Geschiedenis van deLetterkunde der Nederlanden V. Antwerpen, Brussel, 's-Hertogenbosch 1952, 377-482.DE RONDE 1930Ronde, Th. de, Het Tooneelleven in Vlaanderen door de eeuwen heen. z.pl. 1930.SCHENKEVELD-VAN DER DUSSEN 1978Schenkeveld-van der Dussen, M.A., ‘Over de interpretatie van Cats' Aspasia’. NTG 71 (1978),228-236.


295

SCHÖNLE 1968Schönle, G., Deutsch-Niederländische Beziehungen in der Literatur des 17. Jahrhunderts.Leiden 1968.SCHOENWERTH 1903Schoenwerth, R., Die Niederländischen und deutschen Bearbeitungen von Thomas Kyd'sSpanisch Tragedy. Berlin 1903.SCHOLZ-HEERSPINK 1975Scholz-Heerspink, M., ‘Vondel's Gysbreght van Aemstel as Emblematic and Figural Drama’.Spektator 4 (1974-1975), 570-581.SCHOTEL 1871Schotel, G.D.J., Geschiedenis der rederijkers in Nederland. Rotterdam 1871.VAN SELM 1976Selm, B. van, ‘Aanvulling op de bibliografie van Jan Vos: Aran en Titus.’ Dokumentaal 5(1976), 123-126.VAN SELM 1978Selm, B. van, ‘Aanvulling op Alblas: Bibliografie van Rodenburgh.’ Dokumentaal 7 (1978),123.VAN SELM 1982Selm, B. van, ‘Exemplaren van de eerste druk van Bredero's Griane uit 1616. Dokumentaal11 (1982), 19.SIMONS 1931Simons, L., ‘Vertoonwaardigheid en Vertooningswijze van Vondels Gysbreght van Aemstel.’Vondelkroniek 2 (1931) 49-56.SMIT 1948Smit, W.A.P., ‘Judas en Ruben in Vondels ‘Joseph in Dothan’. NTG 41 (1948), 97-107.SMIT 1949Smit, W.A.P., ‘Hoofts Ariadne en Ariosto.’ NTG 42 (1949), 93-94.SMIT 1956Smit W.A.P., Van Pascha tot Noah. Deel I. Zwolle 1956.SMIT 1968Smit, W.A.P., ‘Het Nederlandse Renaissance-toneel als probleem en taak voor deliteratuurhistorie.’ In W.A.P. Smit. Twaalf Studies. Zwolle 1968, 1-39.SMIT 1970Smit, W.A.P., Van Pascha tot Noah. Deel II. Culemborg 1970.SMIT 1975Smit, W.A.P., De dichter Revius. Utrecht 1975.SMITS-VELDT 1979Smits-Veldt, M., ‘Vondel en de Schouwburg van Jacob van Campen.’ In Visies op Vondel na300 jaar, een bundel artikelen verzameld door S.F. Witstein en E.K. Grootes. Den Haag 1979,247-269.


296

SMITS-VELDT 1981Smits-Veldt, M.B., ‘(Bespreking van) Samuel Coster. Polyxena. Treurspel. Van inl. en aant.voorz. door G. van Eemeren. Zutphen: Thieme (1980).’ Spektator 10 (1980-1981), 366-371.SMITS-VELDT en TEUSINK 1978Smits-Veldt, M.B. en Teusink, G.,Conventies in de mise-en-scène op het toneel van Van Campen(1637-1665). Een onderzoek naar de voorstelling van de ‘gespeelde ruimte’. Amsterdam 1978.SNELLAERT 1845Snellaert, F.A., ‘Het Vlaemsch Tooneel in de XVIIe eeuw’. BelgischMuseum 9 (1845), 286-365.STEENBERGEN 1952Steenbergen, G.J., ‘Het Apostelspel’. VMKVA 1952, 439-487.STERCK 1932Sterck, J.F.M., ‘De oorspronkelijke Gysbreght’. Vondelkroniek 3 (1932), 111-120.STERCK 1937aSterck, J.F.M., ‘Twee vertalingen van Sophompaneas’. Vondelkroniek 8 (1937) nr. 1, 11-25.STERCK 1937bSterck, J.F.M., ‘Hoe werd de eerste Gysbreght opgevoerd?’. Vondelkroniek 8 (1937), nr. 4,11-17.STROOP 1968Stroop, J., ‘Wijze en dwaze maagden bij Coornhert en De Koning’. Jaarboek ‘De Fonteine’XVIII (1968), 197-227.STUIVELING 1967Stuiveling, G., ‘Het ritme als dramatische factor in Vondels Peter en Pauwels’. In Vakwerk.Twaalf studies in literatuur. Zwolle 1967, 128-151.SZAROTA 1966Szarota, E.M., ‘Die Ursulagestalt in Vondels ‘Maeghden’. NTG 59 (1966), 73-89.SZAROTA 1967Szarota, E.M., Künstler, Grübler und Rebellen. Studien zum europaïschen Märtyrerdrama des17. Jahrhunderts. Bern, München (1967).TENGNAGEL 1969Tengnagel, M.G., Alle Werken. Ingeleid en van aantekeningen voorzien door J.J. Oversteegen.Amsterdam 1969.TERWEN 1978Terwen, G.A.J.M., ‘Het beleg en ontzet van Leiden geïllustreerd.’ Jaarboekje voor geschiedenisen oudheidkunde van Leiden en omstreken (1978), 100-121.


297

THIJSSEN-SCHOUTE 1967Thijssen-Schoute, C.L., Uit de Republiek der Letteren. Elf studiën op het gebied derideeëngeschiedenis van de Gouden Eeuw. 's-Gravenhage 1967.VAN TRICHT 1980Tricht, H.W. van, Het leven van P.C. Hooft. 's-Gravenhage 1980.TUYNMAN 1981Tuynman, P., ‘De Const van Rhetorike en Hoofts vroege poëzie’. In Studies over Hooft ‘UytLiefde geschreven’ 1581 - 16 maart - 1981. Groningen, 1981, 11-27.UNGER 1884aUnger, G.H.W., G.Az.Brederoo. Eene Bibliographie. Haarlem 1884.UNGER 1884bUnger, J.H.W., ‘Adriaan Brouwer te Haarlem’. Oud-Holland 3 (1884), 161-169.UNGER 1888aUnger, J.H.W., Bibliographie van Vondels Werken. Amsterdam 1888.UNGER 1888bUnger, J.H.W., ‘Palamedes’. Oud-Holland 6 (1888), 51-67.VEEGENS 1884Veegens, D., Historische Studiën. Deel II. 's-Gravenhage 1884.VEENSTRA 1946Veenstra, F., Bijdrage tot de kennis van de invloeden op Hooft. Assen 1946.VEENSTRA 1968Veenstra, F., Ethiek en Moraal bij P.C. Hooft. Zwolle 1968.VEENSTRA 1972Veenstra, F., ‘Enkele aantekeningen bij de edities ven de Griane’. Spektator 2 (1972-1973),225-242, 333-348.VEENSTRA 1981Veenstra, F., ‘De schildknaep en de Tooveraer in Hoofts' Geraerdt van Velsen’. In Studies overHooft. ‘Uyt Liefde geschreven’ 1581 - 16 maart - 1981. Groningen 1981, 163-182.VERHOFSTADT 1969Verhofstadt, E., ‘Vondel und Gryphius Versuch einer Literarischen Topografie’. Neophilologus53 (1969), 293-297.VERKUYL 1971Verkuyl, P.E.L., Battista Guarini's Il Pastor Fido in de Nederlandse dramatische literatuur.Assen 1971.VERKUYL 1973aVerkuyl, P.E.L., ‘Imitatio van Guarini door Brandt’. NTG 66 (1973), 202-208.VERKUYL 1973bVerkuyl, P.E.L., ‘Anslo ‘leerling’ van I.V.D.M.D.H.?’ NTG 66 (1973), 147.


298

VERKUYL 1977Verkuyl, P.E.L., ‘Marginalia en addenda bij de editie van Aran en Titus in Jan VosToneelwerken’. NTG 70 (1977), 348-359.VERMASEREN 1951Vermaseren, B.A., ‘Humanistische Drama's over de Moord op de Vader des Vaderlands’.TNTL 68 (1951), 31-67.VERMEER 1972Vermeer,W., ‘Enkele opmerkingen over ‘Aran en Titus’ van Jan Vos.’NTG 66 (1972), 257-267.VONDEL 1948Vondel, J. van den, Leeuwendalers. Van inleiding en verklarende noten voorzien door A. vanDuinkerken. Utrecht, Brussel 1948.VONDEL 1974aVondel, J. van den, Joseph in Dothan. Treurspel. Met een inleiding en aantekeningen door L.Strengholt. Culemborg 1974.VONDEL 1974bVondel, J. van den, Gysbrecht van Aemstel. D'Ondergangh van sijn stadt, en zijn ballingschap.Urbs antiqua ruit (1637). Treurspel. (Uitgegeven door) T. Verwey, C.G.N. de Vooys, L.M.van Dis. Groningen 197420.VONDEL 1975aVondel, J. van den, Gebroeders. Treurspel. Met een inleidende studie door K.Langvik-Johannessen en van verklarende aantekeningen voorzien door K. Porteman. Antwerpen,Amsterdam 1975.VONDEL 1975bVondel, J. van den, Gysbreght van Aemstel d'ondergang van zijn stad en zijn ballingschap.Opnieuw bewerkt en van inleiding en aantekeningen voorzien door W.A. Ornée. Zutphen(1975).VONDEL 1977Vondel, J. van den, Joseph in Dothan. Van een inleiding en aantekeningen voorzien door J.D.P.Warners en F.L. Zwaan. Zutphen (1977).VONDEL 1978Vondel, J. van den, Palamedes. Ingeleid en geannoteerd door N.C.H. Wijngaards. Zutphen(1978).VOS 1975Vos, J., Toneelwerken. Uitgegeven, ingeleid en van aantekeningen voorzien door W.J.C.Buitendijk. Amsterdam 1975.DE WAARD 1970Waard, G.C. de, ‘Het thema en de symboliek van Victorijns Goliath’. NTG 63 (1970), 107-111.VAN DE WAEL 1967Wael, J.A. van den,Wellekoomspel voor de Rederijkersintrede te Vlaardingen in 1616. Ingeleiden van aantekeningen voorzien door R.L. J. Bromberg O.P. Zwolle 1967.


299

WAGNER 1913Wagner, M., ‘Versuch einer pschologisch-ästhetischen Würdigung von Shakespeare's: TitusAndronicus und Jan Vos’: ‘Aran en Titus’. TNTL 32 (1913), 1-25.WALCH 1906Walch, J.L., ‘De Varianten van Vondel's Palamedes.’ 's-Gravenhage 1906.WBVondel, J. van den, De Werken. Volledige en geïllustreerde tekstuitgave in tien deelen.Amsterdam 1927-1937.VAN WEL 1941Wel, W.H.N. van, ‘Hooft's Geeraerdt van Velsen’. NTG 35 (1941), 351-366.WIJNGAARDS 1963Wijngaards, N.C.H.,De plaats en de betekenis van Jan Harmens Krul in het literaire leven vanAmsterdam in de zeventiende eeuw. Jaarboek van deMaatschappij der Nederlandse Letterkundete Leiden 1962-1963. Leiden 1963, 57-74.WIJNGAARDS 1964Wijngaards, N., Jan Harmens Krul. Zijn leven, zijn werk en zijn betekenis. Zwolle 1964.WIJNGAARDS 1972Wijngaards, N.C.H., ‘De zgn. Oranjestukken en hun publiek.’ Handelingen van hettweeendertigste Nederlands Filologencongres te Utrecht 1972. Amsterdam 1974, 117-131.WIJNMAN 1940Wijnman, H.F., ‘Jan Tonnis, de schrijver van ‘Josephs Droef en Bly-Eind-Spel’.’Vondelkroniek11 (1940), 172-181.WIJNMAN 1959Wijnman, H.F., Uit de kring van Rembrandt en Vondel. Verzamelde studies over hun leven enomgeving. Amsterdam 1959.VAN DE WIJNPERSSE 1931Wijnpersse, W.M.A. van de, ‘Vondels Elektra-Vertaling’. Vondelkroniek 2 (1931), 24-34.WILLEMS 1844Willems, J.F., ‘Kronijk der kamers van Rhetorica te Lier’. BelgischMuseum 8 (1844), 288-330.TE WINKEL 1881Winkel, J. Te, ‘De invloed der Spaansche Letterkunde op de Nederlandsche in de zeventiendeeeuw.’ TNTL 1 (1881), 59-144.TE WINKEL 1973Winkel, J. Te, ‘De Ontwikkelingsgang der Nederlandsche Letterkunde’. Utrecht. Leeuwarden1973. (Herdruk van editie 1922-1927).WITSTEIN 1969Witstein, S.F., ‘De Coninghs drama over Hendrik de vierde.’ NTG 62 (1969), 460-470.


300

WITSTEIN 1974Witstein, S.F., ‘Het erotisch-ethische referentiekader in Bredero's Stommen Ridder, en debetekenis daarvan voor het handelingsverloop van dit spel.’ NTG 67 (1974), 439-448.WITSTEIN 1975aWitstein, S.F., ‘Bredero's ridder Rodderick’. NTG Cahier 4. Groningen 1975.WITSTEIN 1975bWitstein, S.F., ‘Hoofts 'Achilles ende Polyxena’. In Taal- en Letterkundig Gastenboek voorProf. Dr. G.A. van Es. Groningen 1975, 273-282.DE WITTE VAN CITTERS 1873Witte van Citters, J. de, ‘Eene Hollandsche vertaling van Italiaansche novellen in den aanvangder zeventiende eeuw.’ De Nederlandsche Spectator 1873, nr. 18, 140-143.WORP 1879Worp, J.A., Jan Vos. Groningen 1879.WORP 1883Worp, J.A., ‘Isaak Vos.’ TNTL 3 (1883), 63-92.WORP 1884Worp, J.A., ‘Dr. Bernard Fonteyn.’ Oud-Holland 2 (1884), 141-160.WORP 1885Worp, J.A., ‘De Bron van den Stommen Ridder.’ In Brederoo-Album. Feestnommer vanOud-Holland 2 (1885), 67-77.WORP 1890Worp, J.A., ‘Een onbekend lofdichtje van Bredero.’ TNTL 9 (1890), 135-137.WORP 1892Worp, J.A., De Invloed van Seneca's Treurspelen op ons Tooneel. Amsterdam 1892.WORP 1893Worp, J.A., ‘Elias Herckmans.’ Oud-Holland 11 (1893), 162-178.WORP 1895aWorp, J.A., ‘Dirk Rodenburg.’ Oud-Holland 13 (1895), 65-90, 143-173, 209-235.WORP 1895bWorp, J.A., ‘De Bronnen van Voskuyl's Tooneelspelen.’ TNTL 14 (1895), 75-93, 241-259.WORP 1895cWorp, J.A., ‘Invloed van het Fransche Drama op het onze in het begin der 17de eeuw.’ Noorden Zuid 18 (1895), 193-215.WORP 1897Worp, J.A., ‘Drama's en Kluchten naar den Decamerone.’ Noord en Zuid 20 (1897), 385-401.


301

WORP 1898Worp, J.A., ‘De Alfreda van P.A. Codde en Lope de Vega's La Hermosa Alfreda.’ TNTL 17(1898), 68-72.WORP 1900Worp, J.A., ‘Drama's naar Rotrou.’ Noord en Zuid 23 (1900), 304-314.WORP 1901Worp, J.A., ‘Venator's Reden-vreucht der Wijsen, enz. (1603).’ TNTL 20 (1901), 32-37.WORP 1915Worp, J.A., ‘De Aran en Titus en de Oene van Jan Vos.’ TNTL 34 (1915), 72.WORP 1920Worp, J.A., Geschiedenis van den Amsterdamschen Schouwburg 1496-1772. Uitgegeven metaanvulling tot 1872 door J.F.M. Sterck. Amsterdam 1920.WORP 1970Worp, J.A., Geschiedenis van het Drama en van het Tooneel in Nederland. Rotterdam 1970.(Herdruk van de editie 1904-1908).WYBRANDS 1873Wybrands, C.N., Het Amsterdamsche Tooneel van 1617-1772. Utrecht 1873.ZAALBERG 1973Zaalberg, C.A., ‘De Ariadne van Hooft.’ TNTL 89 (1973), 296-304.VAN ZEVECOTE 1840Zevecote, J. van, Gedichten. Voor de eerste mael verzameld uitgegeven door Jonkh. Ph.Blommaert. Gent, Rotterdam 1840.ZIJDERVELD 1928Zijderveld, A., ‘Enkele Granida-problemen.’ TNTL 47 (1928), 87-100.ZUIDEMA 1902Zuidema, W., ‘Theodore Rodenburgh.’ TNTL 21 (1902), 253-296.ZUIDEMA 1903aZuidema, W., ‘Theodore Rodenburgh.’ TNTL 22 (1903), 81-123.ZUIDEMA 1903bZuidema, W., ‘Jacob Struys.’ Oud-Holland 21 (1903), 181-192, 220-244.ZUIDEMA 1904Zuidema, W., ‘Abraham de Coninck.’ Oud-Holland 22 (1904), 155-176.ZUIDEMA 1905aZuidema, W., ‘Shakespeare in Nederland.’ TNTL 24 (1905), 159-160.ZUIDEMA 1905bZuidema, W., ‘Theodore Rodenburgh.’ TNTL 24 (1905), 261-300.ZUIDEMA 1905cZuidema, W., ‘Jan Zoet.’ Oud-Holland 23 (1905), 83-104, 174-188.


Repertoriumvanheternstigedramainde Nederlanden1600-1650

Documents

Transcript of Repertoriumvanheternstigedramainde Nederlanden1600-1650